TOWARZYSTWO Przytułku św. Franciszka Salezego w Warszawie JEST TAKI DOM W WARSZAWIE. - historia Przytułku im. św. Franciszka Salezego

Transkrypt

1 TOWARZYSTWO Przytułku św. Franciszka Salezego w Warszawie JEST TAKI DOM W WARSZAWIE - historia Przytułku im. św. Franciszka Salezego 35

2

3 Towarzystwo Przytułku św. Franciszka Salezego JEST TAKI DOM W WARSZAWIE - historia Przytułku im. św. Franciszka Salezego WARSZAWA

4 Szanowni Państwo, Drodzy Czytelnicy! 2014 Z niekłamaną dumą przedstawiam Państwu Towarzystwo Przytułku św. Franciszka Salezego w Warszawie. Ciesząc się z możliwości zaprezentowania jego historii, mam szczerą nadzieję na poruszenie Państwa serc i zainteresowanie naszą działalnością. Prowadzimy ją nieprzerwanie od ponad 130 lat i pragnąłbym, aby wspólna historia Towarzystwa i Przytułku miała szczęśliwy ciąg dalszy. Chciałbym, aby pokłosie pracy kilku pokoleń jego członków i sympatyków nie pozostało niczyje, aby ich udział i zaangażowanie zostało docenione a dzieło nadal kontynuowane. Stąd między innymi pomysł promocji i rozpowszechnienia informacji o naszych działaniach. Decyzję tę podjęliśmy również z wielu innych powodów, o których wspominamy na końcu niniejszej publikacji. Umieszczone w niej informacje i zdjęcia nie były jeszcze nigdy publikowane. Jesteśmy przekonani o ich dużej wartości poznawczej. Naszym zdaniem istotne znaczenie na mapie historycznej Warszawy ma również nasz budynek przy Solec 36a w Warszawie. Chcielibyśmy, aby obiekt ten, jako niemy świadek ponad 100 letniej historii, stał się przedmiotem zainteresowań szerszej publiczności w tym studentów architektury i warszawskich przewodników turystycznych. Budynek ten, jako chyba jedyny w Warszawie, nieprzerwanie od momentu powstania spełnia swą pierwotną funkcję, będąc miejscem schronienia dla niedołężnych i opuszczonych. Na jego wschodniej ścianie widnieje napis: Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią. Wykute w metalu słowa, przez ponad 100 lat, były milczącym świadkiem filantropijnych zmagań Towarzystwa. Właściwie pojęte miłosierdzie w połączeniu z ofiarnością, wrażliwością, czy w końcu zwykłą ludzką uczciwością są dla członków Towarzystwa wartościami nadrzędnymi. Wartości te oraz wsparcie często anonimowe ludzi dobrej woli, pozwoliły nam przetrwać i z powodzeniem realizować, aż do chwili obecnej, statutowe cele. Niech to wydawnictwo będzie również podziękowaniem dla wszystkich naszych członków, bezinteresownych współpracowników, rzeszy hojnych darczyńców i anonimowych sponsorów dzięki pomocy, których nasza praca jest nadal kontynuowana i w ogóle możliwa. Dziękuję Wam Wszystkim. Adam Stradowski Prezes Towarzystwa Przytułku św. Franciszka Salezego w Warszawie. 2

5 PRZYTUŁEK ŚW. FRANCISZKA SALEZEGO Historia dobroczynności pod nazwą Przytułek św. Franciszka Salezego wg. materiałów, które są w posiadaniu Towarzystwa rozpoczyna się w 1882 roku. Idea pomocy osobom znajdującym się w ostatecznej nędzy i opuszczeniu narodziła się w wyniku doświadczeń Siostry Miłosierdzia ze Zgromadzenia św. Wincentego à Paulo Anny Marii Kobylińskiej. Jako młoda zakonnica pracowała w Biurze Informacyjnym o Nędzy Wyjątkowej, które powstało w 1870 roku z inicjatywy filantropa Cypriana Lachnickiego. Początkowo mieściło się w prywatnym mieszkaniu przy ul. Jasnej 4. Celem Biura było aby o familijach, lub nędzy pojedynczej, którym istniejące dobroczynne stowarzyszenia nie będą mogły przyjść w pomoc w sposób dostateczny, podawać do wiadomości publicznej za pośrednictwem gazet. Kobylińska doglądała i opiniowała poszczególne zgłoszenia o mieszkańcach Warszawy żyjących w skrajnym ubóstwie. Spostrzegła wówczas, że uwadze instytucjonalnej sieci dobroczynnej uchodziły przypadki osób niedołężnych i samotnych. Równie niewidzialni byli ci, którzy sami o pomoc nie prosili, ze wstydu czy z niemocy. Osoby takie potrzebowały koniecznie jakiegoś schronienia, jedne stałego, inne tymczasowego, jak mówiła Siostra Anna dopóki nie staną się zdolnymi do pracy a tym samym do samodzielnego utrzymania się. Wspierana początkowo przez Biuro i stałe składki ludzi dobrej woli, wynajęła mieszkanie przy ul. Solec 54. Tak narodził się Przytułek dla osób do pracy niezdolnych i opuszczonych. Z czasem Przytułek rozrósł się do czterech mieszkań (ul. Cicha 5, Szczygla 6 i 9), łącznie dając schronienie sześćdziesięciu sześciu osobom. W takich okolicznościach, konieczna stała się dodatkowa pomoc, dlatego Siostra Anna zwróciła się o radę do proboszcza Parafii Świętego Krzyża, w której obrębie działała. W odpowiedzi, ks. Biskup Kazimierz Ruszkiewicz, wraz z zaproszonym do współpracy gronem możnych, utworzył społeczną Radę Opiekuńczą, która niebawem przekształciła się w Towarzystwo Przytułku św. Franciszka Salezego. W ówczesnych warunkach politycznych, samodzielna inicjatywa obywateli nie była przez władze carskie mile widziana, dlatego konieczna stała się dodatkowa pewna opieka ze strony instytucji. Dzięki staraniom Marii Sobańskiej, na początku 1895 roku taką opiekę ofiarowuje Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności. Jak wynika z zachowanej korespondencji, jako oddział WTD, Przytułek św. Fr. Salezego od samego początku był samodzielnie zarządzany i niezależny finansowo. 3

6 PRZYTUŁEK ŚW. FRANCISZKA SALEZEGO DLA OSÓB DO PRACY NIEZDOLNYCH I OPUSZCZONYCH Dwudziestego trzeciego paździenika 1895 roku, w mieszkaniu ks. Biskupa K. Ruszkiewicza przy Krakowskim Przedmieściu 1, na pierwszym oficjalnym posiedzeniu Rady Opiekunów Przytułku, dzięki hojnej deklaracji Jana Blocha, podjęto decyzję o budowie domu z przeznaczeniem na oficjalnie już działający Przytułek Świętego Franciszka Salezego dla osób do pracy niezdolnych i opuszczonych. Zaproszeni do współpracy budowniczowie: Władysław Marconi, Stanisław Adamczewski i Edward Cichocki, wspólnie z Radą, zgodne z wymogami Głównego Architekta Guberni, zastanawiali się nad warunkami, jakie posiadać powinien dom przeznaczony na przytułek

7 Trzeciego lipca 1896 roku przed wmurowaniem kamienia węgielnego pod budowę domu, ks. Biskup K. Ruszkiewicz, Rada Opiekuńcza i budowniczowie podpisali akt erekcyjny. W piśmie wymieniono wszystkich budowniczych i powtórzono historię instytucji przytułku. W tym samym roku, 13 grudnia, w Kurierze Codziennym ukazał się obszerny artykuł na temat Przytułku. Autorem, zachwyconym inicjatywą i pomyślnością wykonania był Bolesław Prus. Od tej pory uważnie obserwował i systematycznie opisywał losy domu. Efektem starań wielu osób, na dwa dni przed rocznicą wmurowania w fundamenty kamienia węgielnego i niespełna dwa lata od podjęcia decyzji o budowie, pierwszego lipca 1897 roku w budynku przy ul. Solec 36, zamieszkali pierwsi lokatorzy

8 PLAN BUDYNKU POWSTAŁ W PRACOWNI MARCONIEGO 6

9 7

10 W czasie październikowego posiedzenia Rady Opiekunów, SM Anna Kobylińska i budowniczy Wł. Marconi złożyli sprawozdanie o stanie i zagospodarowywaniu Domu. Budynek poświęcono ósmego grudnia 1897 roku. Ceremonii, w obecności wszystkich członków Rady i przedstawicieli WTD, przewodniczył możny opiekun Domu, Ks. Biskup Ruszkiewicz. Uroczystość odbiła się echem w Warszawie odnotowała ją prasa: dwudziestego siódmego listopada zapowiadał Kurier Warszawski i Kurier Codzienny a a dzień po wydarzeniu opisywał Kurier Codzienny. Akt poświęcenia znalazł także miejsce na łamach 51 numeru Tygodnika Ilustrowanego z 1897 roku

11 To co początkowo sprzyjało, z czasem stało się niekorzystne. Kuratela instytucjonalna Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności zarówno dla Domu jak i Rady Opiekuńczej, jawić się zaczęła jako utrudnienie. Dlatego wiosną 1898 roku wszczęto starania o uznanie Rady za instytucję pełnoprawną. Do współpracy nad statutem, tzw. ustawą dla Przytułku zaproszono mecenasa Leona Grabowskiego, a w 1902 roku adwokat Alfons Ziętkowski rozpoczął starania o zatwierdzenie Statutu i rejestrację Towarzystwa. Tuż przed legalizacją, Rada Opiekuńcza biorąc pod uwagę dobro Przytułku, wycofała się spod kurateli Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności, przez krótki czas poddając się opiece Rady Miejskiej Dobroczynności Publicznej w Warszawie. Jego samodzielną pracę usankcjonowało zatwierdzenie przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Petersburgu pierwszego Statutu Towarzystwa. Nastąpiło to siedemnastego lutego 1903 roku. W Statucie precyzyjnie określono cel i strukturę. Bezpłatna opieka nad osobami obojga płci, starcami i zniedołężniałymi, pozbawionymi środków utrzymania, miała być podstawową funkcją. Dodatkowo zobowiązano się do prowadzenia przedszkola dla dzieci do lat sześciu. Ilość podopiecznych zależeć miała od posiadanych pomieszczeń i środków. W kwestiach struktury przyjęto, że Towarzystwo może sie składać z nieograniczonej liczby członków obojga płci, każdego stanu i majątku czy wyznania. Członkowie dzielili się na honorowych, zwykłych, współpracujących i wspomagających. W skład członków honorowych zaliczano tych, których działanie było dla Towarzystwa szczególnie cenne lub którzy wnieśli szczególnie duży wkład pieniężny. Członkami rzeczywistymi, zwykłymi zostawali ci, którzy wnosili rocznie nie mniej niż 5 rubli lub jednorazowy datek 100 rubli. Wnoszący co najmniej 1 rubla rocznie mogli zostać współpracującymi. Środki materialne Towarzystwa pochodzić miały ze składek członkowskich, dochodów z przedstawień, składek na listę oraz z kwesty. Następne punkty Statutu omawiały skład i organizację Zarządu i Walnego Zebrania, jego kompetencje i działalność. Członkowie Zarządu Towarzystwa byli zatwierdzani przez władze Państwowe. Nim to się stało zbierano o nich szczegółowe dane personalne i sprawdzano ich prawomyślność polityczną

12

13 Pierwsze Zwyczajne Walne Zgromadzenie Członków Towarzystwa Przytułku św. Franciszka Salezego odbyło się osiemnastego października 1903 roku we własnej siedzibie przy ul. Solec 36. Posiedzenie otwierał dobry duch Towarzystwa, Ks. Biskup Ruszkiewicz. W trakcie dokonano wyboru pierwszych władz, rozpoczynając tym samym długą i nieprzerwaną, trwającą do dnia dzisiejszego pracę sprawowania opieki nad Przytułkiem. Protokół z tego posiedzenia, jak i kilkanaście kolejnych, sporządzany był po rosyjsku. Dzięki dodatkowym funduszom zadeklarowanym przez p. Emilię Bloch, zaraz po ogłoszeniu Statutu, uruchomiono Ochronkę dla podopiecznych do lat sześciu. Wspomina o tym Kurier Warszawski z dwudziestego ósmego kwietnia 1903 roku

14 Codzienną pracę Przytułku zakłóca, lecz nie przerywa, wybuch I-szej Wojny Światowej. W czasie walk na Powiślu w lipcu i sierpniu 1915 roku Dom św. Anny (oficyna należąca do Przytułku) znalazł się pod bezpośrednim ostrzałem wroga i został zniszczony. W latach poprzedzających od 1910 roku pełnił rolę domu akademickiego. Odbudowany stał się przez pewien czas schronieniem dla dorosłych, by w latach późniejszych służyć najmłodszym jako budynek przedszkolny. Zniszczenia zasadniczego budynku pogłębiły się podczas burzenia mostów na Wiśle przez wycofujące się wojska rosyjskie. Na Zwykłym Walnym Zgromadzeniu drugiego lutego 1916 roku, któremu przewodniczył J.E. Ks. Biskup K. Ruszkiewicz, podjęto decyzję o wyasygnowaniu znacznych środków na reperację. Szkody szybko usunięto. Obchody 20-lecia przeprowadzki Przytułku do własnej siedziby ( ) upamiętniono tablicą okolicznościową. Tak zrodziła się tradycja. Dobrym obyczajem, stało się upamiętnianie szczególnych rocznic lub zdarzeń figurami lub tablicami pamiątkowymi. Jubileusz pięćdziesięciolecia uhonorowano marmurową tablicą przy głównym wejściu domu. Na parterze w holu głównym znajdują się ufundowane przez Towarzystwo marmurowe tablice, symbolicznie upamiętniające dwa ważne wydarzenia. Pierwsza poświęcona Siostrze Bronisławie Dubiel - nieocenionej, wieloletniej kierowniczce Przytułku a druga to świadectwo stuletniej historii tego miejsca Z okazji 25 rocznicy powstania Przytułku, ufundowano stojącą do dziś w ogrodzie figurę św. Antoniego Padewskiego. 75 lecie Przytułku ( ) upamiętnia stojąca przed domem, otoczona kwiatami figura Matki Bożej. 12

15 INNE WAŻNE DLA PRZYTUŁKU ZDARZENIA początek udokumentowanych działań prowadzonych przez SM Annę Kobylińską pierwsze oficjalne posiedzenie Rady Opiekunów Przytułku św. Franciszka Salezego dla osób do pracy niezdolnych i opuszczonych rozpoczęcie budowy domu dla Przytułku, wmurowanie kamienia węgielnego przeprowadzka do nowego budynku i poświęcenie domu zatwierdzenie Statutu, wybór władz SM Anna Kobylińska pierwszym prezesem Towarzystwa, otwarcie ochronki dla dzieci przekazanie Towarzystwu aktem notarialnym nieruchomości i gruntu na którym posadowiony jest dom, pierwsze Zwykłe Walne Zgromadzenie Członków Towarzystwa lecie Przytułku - ufundowanie figury św. Antoniego Padewskiego dokupienie sąsiedniej posesji z oficynką od strony ul. Solec - Dom św. Anny prezesurę Towarzystwa przejmuje Aleksandra Weyssenhoff wizyta Nuncjusza Apostolskiego Achillesa Rattiego późniejszego Papieża Piusa XI prezesurę Towarzystwa przejmuje Antonina Rudzka prezesurę Towarzystwa przejmuje ponownie Aleksandra Weyssenhoff wizyta Ojca Generała Franciszka Verdiera umiera JE ks. Biskup Kazimierz Ruszkiewicz umiera SM Anna Kobylińska lecie Przytułku - marmurowa tablica pamiątkowa na ścianie w wejściu głównym powołanie na stanowisko kierowniczki Przytułku SM Bronisławy Dubiel ostatnie przed wybuchem wojny Zwykłe Walne Zgromadzenie Członków Towarzystwa podopieczni Przytułku zostają wywiezieni wraz z Siostrami do obozu w Pruszkowie powrót do zniszczonego Przytułku, pierwsze po wojnie Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Członków Towarzystwa, prezesurę Towarzystwa przejmuje Karol Olszowski prezesurę Towarzystwa przejmuje Zbigniew Wasiutyński, wizyta w Przytułku JE Ks. Prymasa Stefana Wyszyńskiego wizyta w Przytułku Matki Generalnej Zgromadzenia SM, 75-lecie Przytułku - ufundowanie figury Matki Boskiej Zabudowa na poziomie parteru wnęki budynku głównego od strony ogrodu prezesurę Towarzystwa przejmuje Antonii Tyszyński prezesurę Towarzystwa przejmuje Józef Zaorski, 50-lecie pracy SM Bronisławy Dubiel prezesurę Towarzystwa przejmuje Józef Piątek wizyta ks. Bp. Zbigniewa Kraszewskiego winda towarowo -osobowa i nadbudowa 1-go i 2-go pietra nad tarasem uroczyste obchody 100-lecia Przytułku św. Franciszka Salezego oddanie do użytku nowych pokoi nad tarasem na poziomie 1-go i 2-go piętra, Prezesem Towarzystwa zostaje Jan Kobyliński rozpoczęcie prac budowlanych rozbudowy Przytułku rozbiórka Domku Św. Anny orzeczenie Komisji Majątkowej o udostępnieniu budynku i nadzoru nad Domem Opieki na bezpłatne użytkowanie wieczyste Zgromadzeniu Sióstr Miłosierdzia, po 90 latach ostatnie posiedzenie Walnego Zgromadzenia Członków Towarzystwa w siedzibie, prezesurę Towarzystwa przejmuje Alina Dłużewska prezesurę Towarzystwa ponownie przejmuje Jan Kobyliński prezesurę Towarzystwa obejmuje Adam Stradowski pierwsze po siedemnastu latach Walne Zgromadzenie Członków Towarzystwa w jego odzyskanej siedzibie rocznica Przytułku św. Franciszka Salezego

16 W okresie II Wojny Światowej, podobnie jak podczas zaborów, działalność filantropijna stała się instrumentem ratowania życia ludzkiego. Obecni w Warszawie członkowie Zarządu Towarzystwa, chcąc legalnie kontynuować pracę, zwrócili się do władz okupacyjnych z prośbą o utrzymanie Stowarzyszenia ze względu na jego charytatywny charakter. Podanie nie doczekało się nigdy odpowiedzi, pomimo tego, SM B. Dubiel jako członek Zarządu i kierowniczka Zakładu prowadziła nadal pracę Towarzystwa aż do dwudziestego siódmego września 1944 roku. Z kroniki prowadzonej przez Siostry dowiadujemy się, że w Przytułku mieszkało wówczas ok. 280 osób. Po upadku Powstania Warszawskiego władze niemieckie zarządziły przymusową ewakuację. Podopiecznych, Siostry i cały personel przewieziono do obozu w Pruszkowie. a następnie przeprowadzono do Częstochowy. W lutym 1945 roku wszyscy wrócili do zniszczonego domu. Przy wydatnej pomocy Komitetu Opieki Społecznej, prowadząc prace remontowe w Przytułku, równolegle świadczono doraźną pomoc pielęgniarską dla ludności Warszawy. Rozpoczęła się również bardzo miła współpraca z Czerwonym Krzyżem, który kierował do nas również repatryiantów zagranicznych jak: Francuzów, Belgów, Holendrów uruchomiono w Przytułku przedszkole dla 70-ciorga dzieci i dodatkową kuchnię wydającą 800 posiłków dziennie. Taka praca była przejawem prawdziwego miłosierdzia najwyższej próby. 14

17 DOM OPIEKI SPOŁECZNEJ Po II Wojnie Światowej, zwłaszcza w latach działalność filantropijna w Polsce odgrywała znacznie mniejszą rolę niż na zachodzie Europy. Przeszkodą był brak politycznych, prawnych, ale i finansowych warunków dla tego typu inicjatyw. W pracy Przytułku również dało się odczuć te utrudnienia. Od 1948 roku różne instytucje przeprowadziły liczne szczegółowe inspekcje i długotrwałe kontrole. W tym samym roku Przytułek przeszedł pod stały nadzór Opieki Społecznej DOM DLA PRZEWLEKLE CHORYCH Polska Ludowa przejęła niemal całkowitą kontrolę nad życiem gospodarczym i społecznym kraju, a samorządność społeczna została drastycznie ograniczona. Pensjonariusze ośrodka, podobnie jak i sama instytucja nie byli ulubieńcami ówczesnej władzy. Wykluczenie stało się codziennością tamtych dni. W połowie 1969 roku władze miasta ogłosiły decyzję Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej o przekształceniu Domu na Zakład specjalny dla osób nieuleczalnie chorych i niedołężnych leżących. W tej sytuacji Zarząd został postawiony przed poważnym problemem przystosowania i wyposażenia Przytułku. Lata 70-te obfitują w przebudowy, remonty i ciągłą troskę o zdobycie na te prace funduszy. W ramach zabezpieczania budynku wymieniono część drewnianych belek stropowych na żelazne. Zakończono przyłączanie CO i CW do miejskiej sieci cieplnej. Kapitalny remont dachu ukończono na początku 1978r. Zarząd zaplanował również wg projektu prof. Zbigniewa Wasiutyńskiego zabudowę wnęki budynku głównego na poziomie 1-go i 2-go piętra nad tarasem wraz z szybem windowym. Prace rozpoczęto w 1980 roku. Ciekawostką jest fakt, że na ten cel zakupiono 30 tys. sztuk cegieł z rozbiórki domu przy ul. Solec 38. Dalszy remont pralni, kuchni i budynku gospodarczego to jedno z ostatnich poważnych zadań jakich podjęło się Towarzystwo przed obchodami 100-lecia Przytułku.

18 100 lat Przytułku 1982 Zarząd i Członkowie zapewne inaczej wyobrażali sobie jubileuszowy rok Tymczasem 13 grudnia 1981roku Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego wprowadziła w Polsce stan wojenny a wraz z nim zakaz zbierania się i godzinę milicyjną. Z powodu wprowadzenia stanu wojennego Walne Zgromadzenie w 1982 roku nie odbyło się. Z protokołów ze spotkań Zarządu dowiadujemy się jednak o comiesięcznych zebraniach Zarządu w 1981 i 1982 roku. W sumie w tych latach odbyto 24 zebrania, na których omawiano sprawy modernizacji Przytułku i obchody Jubileuszu 100-lecia. 16

19 1982 Planowane od dwóch lat uroczyste obchody musiały ulec zmianie. Skromną uroczystość zakończono odsłonięciem tablicy pamiątkowej ufundowanej na stulecie. 17

20 Na wschodniej ścianie budynku w którym mieści się Przytułek widnieje napis: Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią 1982 W 1982 roku Stołeczny Fundusz Ochrony Zdrowia, doceniając pracę Przytułku ofiarował na jego modernizację 3.5 miliona zł., które zużyto na remont budynków gospodarczych, uporządkowanie podwórka oraz urządzenia sanitarne wewnątrz domu. Kupiono również samochód dostawczy Fiat Combi. Stan finansowy Towarzystwa był na tyle dobry, że Zarząd podjął decyzję o rozbudowie Domu, która w 100-lecie jego istnienia wydaje się symboliczna. Wydawać by się mogło, że wszystko układa się po myśli Towarzystwa i jak prawie 100 lat temu pisał Bolesław Prus w swoich artykułach czuwają nad Przytułkiem duchy Święte Wincentego à Paulo i Gabriela Piotra Baudouina. Początek 1989 roku i Posiedzenia Okrągłego Stołu obwieściły wszystkim nastanie III Rzeczypospolitej oraz otwarcie nowego rozdziału w historii polskiej działalności filantropijnej. Długo oczekiwana transformacja przyniosła jednak znacznie zmniejszone jej finansowanie przez państwo. Towarzystwo, licząc na uzyskanie wsparcia przy rozbudowie Domu, rozpoczęło pracę z własnym lecz niewystarczającym kapitałem. W czerwcu 1990 roku zakończono roboty ziemne, położono strop nad piwnicami dwóch pawilonów i ze względów finansowych skoncentrowano się tylko na remontach w istniejącym obiekcie. Nade wszystko zadbano o poprawę komfortu pobytu pensjonariuszy. Wyraźnie podniesiono standard oferowanych usług. Zamontowano lub wymieniono wiele urządzeń. Zadbano o szereg udogodnień, pamiętając także o personelu obsługującym Dom. 18

21 DOM POMOCY SPOŁECZNEJ We wrześniu 1989 decyzją Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia, dbająca o Przytułek kierowniczka SM Otylia Michowska, po 9 latach służby została przeniesiona do innego Zakładu. Od tego momentu stosunki pomiędzy pracującymi w Przytułku Siostrami a Zarządem stopniowo się zmieniały. Przez ponad 100 lat współpraca między Opiekunami a Szarytkami układała się nienagannie. Zarząd Towarzystwa, współpracując z Siostrami Miłosierdzia, dbał o Dom, starając się sprostać potrzebom jego podopiecznych. Wspierał, chronił i troszczył się z wielkim zaangażowaniem. Siostry odpowiadały pracą i dużym poświęceniem w zdarzeniach dni codziennych. W marcu 1993r. Towarzystwo otrzymało wiadomość, że na wniosek złożony przez Zgromadzenie SM św.wincentego à Paulo, Komisja Majątkowa przy Urzędzie Rady Ministrów wydała orzeczenie przekazujące Szarytkom budynek i użytkowanie wieczyste gruntu, na którym jest posadowiony. Dokładnie po 90 latach oficjalnego istnienia Towarzystwa, r. odbyło się przy ul. Solec 36a ostatnie Zwyczajne Walne Zgromadzenie Członków Towarzystwa Przytułku Św. Franciszka Salezego. Zaistniałe okoliczności skłaniały do rozpatrzenia możliwości rozwiązania Towarzystwa, jednak podjęto jednogłośnie uchwałę za dalszym jego utrzymaniem. Pomimo, że przez kolejnych 17 lat członkowie Towarzystwa spotykali się na Walnych Zgromadzeniach poza jego historyczną siedzibą, nie zaprzestali pracy na rzecz Przytułku i mieszkających tam ludzi. Niechlubny epizod - konflikt ze Zgromadzeniem - mimo starań Towarzystwa nie mógł być rozwiązany na gruncie wzajemnego porozumienia. Przez wiele lat prowadzono postępowania sądowe, które doprowadziły do odzyskania przez Towarzystwo budynku oraz możliwości kontynuowania działalności statutowej. Szarytki własną decyzją z dniem r. zaprzestały prowadzenia Domu. Tuż przed decyzją Szarytek, bo r. odbyło się pierwsze od 17 lat Walne Zgromadzenie Członków Towarzystwa w jego odzyskanej siedzibie. Honorowy Członek i Przewodniczący Towarzystwa Jan Kobyliński, (krewny SM Anny Kobylińskiej) wyraził z tej okazji wdzięczność wszystkim członkom Towarzystwa za wytrwałe działania w celu odzyskania jego własności. Przez minione 130 lat odbyto 108 Walnych Zgromadzeń Członków Towarzystwa w tym 3 w trybie Nadzwyczajnym. Skład Zarządu Towarzystwa zmieniał się 105 razy. Przerwę w działaniach spowodował tragiczny okres II Wojny Światowej. W roku 1982, w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego, nie odbyło się Walne Zgromadzenie

22 Przez 116 lat nieprzerwanego funkcjonowania Przytułku zmieniło się 13-tu prezesów i 12-tu wiceprezesów Towarzystwa. Pracowało 14-tu sekretarzy, 8-iu skarbników i 10-iu kierowników Przytułku. Z upływem lat zmieniali się ludzie, nazwa Przytułku ewoluowała w zależności od okresów politycznych i panujących władz, zmieniała się również sama bryła budynku. Niezmienne jedynie pozostało to, że od 130 lat Przytułek św. Franciszka Salezego sprawuje opiekę nad osobami jej potrzebującymi. Nikt nie jest w stanie policzyć ilu osobom Dom dał ostatnie schronienie, ile istot ludzkich uratował ofiarując talerz ciepłej, pożywnej zupy. Spotykali się tutaj niezwykli Ludzie, którzy poświęcając swój prywatny czas i pieniądze, bezinteresownie sprawowali pieczę nad dziedzictwem pozostawionym im przez ich Wspaniałych Poprzedników. Przynależność do tego grona jest prawdziwym zaszczytem, a członkostwo w Towarzystwie przez fakt uczestnictwa w ponad stuletniej tradycji, daje poczucie prawdziwej satysfakcji i w metafizyczny sposób wiąże z wieloma pokoleniami filantropijnych działaczy. Ten nowy rozdział w historii charytatywności, wspierania, filantropii i zwykłej pomocy, zapisywany jest nade wszystko ofiarami darczyńców. Historia lubi się powtarzać. Ludzie nie państwo, ich datki, wrażliwość, umiejętność dostrzegania i przekazywania stają się filarami pomocy innym

23 Najważniejszy jest dla nas aspekt ludzki. Podobnie jak 130 lat temu, również i dziś są wśród nas ludzie potrzebujący troski i ofiarności. W wielodzietnych rodzinach opieka nad najstarszymi jej członkami z reguły nie stanowi problemu. Problemem jest jeśli starsza lub niedołężna osoba nie ma żadnego opiekuna. Pokurczyły się nam rodziny, także dlatego, że tym, których kochamy pragniemy dać wszystko. Nie jesteśmy w stanie znaleźć sposobu na nieśmiertelność, nie potrafimy zapobiegać cierpieniu. Bezradnie rozkładamy ręce wobec starości. Miarą człowieczeństwa nie jest wykluczenie lecz ofiarowanie godności, czasem w sytuacji samotności, niemożności zrobienia niczego więcej, a bywa że i w opuszczeniu. Zarówno 130 lat temu jak i dziś. Naczyniami połączonymi jesteśmy. Jedni wobec drugich i dziś wobec przeszłości. Może spotkamy się w jakimś miejscu? Oby tylko dobrze wybrać drogę... Powiadają, że Panu Bogu nie udała się starość. Myślę, że to nieprawda. To czas mądrości, docierania do sedna spraw istotnych, weryfikujący nauki z życia całego i naznaczony często pokorą wobec tych, którzy pomóc mogą. Pozostaje zapytać - czy chcą? A życząc komuś stu lat być może powinniśmy pomyśleć - pomogę ci

24 Nie tylko bryła jest pamiątką po czasach minionych. Gdy 20-ego października 1896 roku podczas posiedzenia Rady Opiekunów planowano budowę, nikt nie przypuszczał, że prace wówczas wykonane, służyć będą w XXI wieku. Zaaprobowano kanalizację domu wg. projektu inż. Kazimierza Sommera. Roboty ciesielskie po zniżonych cenach wykonać miała firma Berensa. Ustalono także szczegóły wystroju wnętrz takie jak terakotowa posadzka, niepalne schody, windy z kuchni, oświetlenie gazowe oraz konieczność umiejscowienia w domu kaplicy dla pensjonariuszy. Większość tych ustaleń zachowała swoją formę do dnia dzisiejszego. niepalne schody... windy z kuchni terakotowa posadzka... 22

25 2013 Istniejąca współcześnie bryła budynku jest konsekwencją jego systematycznej rozbudowy. Trzypiętrowy budynek główny w zabudowie ryzalitowej i jednopiętrowa część zabudowań gospodarczych powstała w 1897 roku. Niższa oficyna z poddaszem i północne skrzydło budynku głównego o tej samej co on wysokości, powstały w latach międzywojennych. W latach sześćdziesiątych XX wieku między ryzalitem od wschodu na parterze dobudowano ciąg pomieszczeń, które w latach osiemdziesiątych uzupełniono o kolejne piętra wraz z żelbetonowymi balkonami w elewacji. W 2003 roku wybudowano szyb i maszynownię windy wyniesioną ponad dach oraz lukarny w adaptowanym na cele gospodarcze i mieszkalne poddaszu ostatniej kondygnacji. Budynek główny zaprojektowano utylitarnie, bez zbytniej dbałości o architekturę. Zastosowanie nieotynkowanej cegły i okien ostrołukowych oraz zbliżonych do profilu ostrołukowego wskazuje na to, że posiada on cechy stylu neogotyckiego. Charakterystyczne dla budynku cegły ułożone są na sposób gotycki (polski), gdzie wiązanie uzyskuje się przez powtarzanie dwóch warstw, w których cegły naprzemian układane są główką i wozówką do lica muru a spoiny przesunięte są o ¼ długości cegły. W licu muru budynku głównego można zaobserwować niekompletne już charakterystyczne ceglane zdobienia. Najstarsza część budynku jest zakomponowana osiowo jako prawie symetryczna względem osi ryzalitu środkowego mieszczącego na parterze trójbocznie zamkniętą od zachodu kaplicę. Osoby zaangażowane w powstanie budynków: Aleksandra Weyssenhoff córka Jana Bogumiła Blocha, na planie budowy występuje jako właścicielka, Władysław Marconi - wykształcony w Petersburgu warszawski architekt, autor planów budynku głównego i oficyny, Stanisław Adamczewski - architekt, nadzór nad budową, Edward Cichocki architekt, współautor planów budynku głównego. 23

26

27

28 OSOBY PRACUJĄCE NA RZECZ TOWARZYSTWA I PRZYTUŁKU Prezesi SM Anna Kobylińska Aleksandra Weyssenhoff Antonina Rudzka Aleksandra Weyssenhoff Karol Olszowski Zbigniew Wasiutyński Antoni Tyszyński Józef Zaorski Józef Piątek Jan Kobyliński Alina Dłużewska Jan Kobyliński 2008 Adam Stradowski Aleksandra Weyssenhoff Wiceprezesi Cezary Ponikowski Rajnhold Przeździecki Antoni Tyszyński Józef Zaorski Józef Piątek Jan Kobyliński Aleksander Ładyński Bogumił Studziński Alina Dłużewska Jan Kobyliński Alina Dłużewska 2008 Emil Lech Jan Bogumił Bloch Emilia Bloch 26

29 Skarbnicy SM Maria Pepłowska SM Anna Kobylińska SM Maria Pepłowska SM Bronisława Dubiel SM Janina Gałęza SM Joanna Mistera SM Otylia Michowska SM Weronika Banasiak Czesław Wawrzyński Kierownicy Przytułku SM Anna Kobylińska SM Maria Pepłowska SM Bronisława Dubiel SM Janina Gałęza SM Joanna Mistera SM Otylia Michowska SM Weronika Banasiak SM Zofia Kokosza SM Agnieszka Szerewicz 2010 Stanisław Miłoński Józef Kobyliński Zbigniew Wasiutyński 27 Sekretarze Karol Olszowski Karol Pękosławski Antoni Tyszyński Halina Chropowiecka Józef Piątek Bogumił Studziński Józef Krzyżogórski Barbara Adynowska Adam Stradowski Anna Wawrzak Irena Tworek Wojciech Kobyliński Anna Wawrzak 2005 Krystyna Zagajewska Jan Kobyliński Czesław Wawrzyński