Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków Redakcja naukowa serii: prof. dr hab. Maria Dudzikowa prof. dr hab. Henryka Kwiatkowska

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2013. Redakcja naukowa serii: prof. dr hab. Maria Dudzikowa prof. dr hab. Henryka Kwiatkowska"

Transkrypt

1

2 Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2013 Redakcja naukowa serii: prof. dr hab. Maria Dudzikowa prof. dr hab. Henryka Kwiatkowska Recenzje: prof. dr hab. Tadeusz Pilch prof. dr hab. Stefan Mieszalski Opiekun projektu: Jolanta Świetlikowska Opracowanie edytorskie książki: kaziki.pl Projekt okładki: Anna M. Damasiewicz Grafika na okładce Irina Bocharova Depositphotos.com ISBN ISBN Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) , , Wydanie pierwsze, Kraków 2013

3 Spis treści Wprowadzenie do serii Palące Problemy Edukacji i Pedagogiki Działania pozorne w edukacji jako palący problem. Wprowadzenie do książki Maria Dudzikowa CZĘŚĆ 1. U ŹRÓDEŁ POZORU W EDUKACJI Rozdział 1. Użyteczność pojęcia działań pozornych jako kategorii analitycznej. Egzemplifikacje z obszaru edukacji (i nie tylko) Maria Dudzikowa Wstępnie zarysowane pole znaczeniowe Zarys koncepcji działań pozornych Jana Lutyńskiego i pytania o jej aktualność Pełzający chaos jako kontekst działań pozornych dzisiaj Egzemplifikacje mechanizmów działań pozornych w obszarze edukacji Spektakularne działania pozorne na jałowym biegu Rzekomo pragmatyczne konsultacje w aksjologicznej scenerii Zasada di Lampedusy w reformowaniu edukacji Rewolucje w edukacji, czyli spanie w szafie na stojąco

4 6 SPRAWCY I/LUB OFIARY DZIAŁAŃ POZORNYCH W EDUKACJI SZKOLNEJ Rozdział 2. Podwójny pozór w edukacji na przykładzie koncepcji Paula Freire a Hanna Kostyło Czym jest pozór w edukacji Pozór po raz pierwszy: edukacja bankowa Pozór po raz drugi: blokada instytucjonalna Pozór w polskiej edukacji Polski pozór po raz pierwszy: edukacja bankowa Polski pozór po raz drugi: blokada samorządności Rozdział 3. Pozory sprawstwa reform oświatowych w III RP Bogusław Śliwerski Wprowadzenie Polityka oświatowa jako sfera niewidzialnych sprawców dobra i zła Strategie zarządzania reformami oświatowymi w III RP Podsumowanie Rozdział 4. Standardy moralne czy standardy wymagań? O moralnych aspektach pozoru w szkole Maria Groenwald Nowe szaty cesarza. O przejawach fikcji w szkolnej edukacji Edukacyjne szaty i ich wytwórcy Celebrowanie pozoru Pozór w szkole a moralność Edukacyjne show Nie widzieć nagości cesarza? Przeciw pozorowi Rozdział 5. Podmiotowość z deklaracji i w praktyce Zofia Agnieszka Kłakówna Na początku Finał Pomiędzy Jak to możliwe? Co teraz?

5 SPIS TREŚCI 7 Rozdział 6. Pozór regulacji prawnych dotyczących organów społecznych w szkole Violetta Kopińska Wprowadzenie Pierwszy pozór konstrukcja prawna organów społecznych w szkole Drugi pozór funkcjonowanie organów społecznych w szkole Podsumowanie CZĘŚĆ 2. EGZEMPLIFIKACJE DZIAŁAŃ POZORNYCH Rozdział 7. Nauczyciel w przestrzeni illusio Karina Knasiecka-Falbierska Wprowadzenie Illusio i reguły gry Nauczyciel w polu edukacji Zdeprecjonowanie zawodu nauczyciela i wywoływanie negatywnego stosunku opinii publicznej Nie przekreślajcie nas! Walka o szkoły nie tylko w interesie nauczycieli Kto na nowej maturze zyskuje, a kto traci Profesjonalna kadra Doniesienia o aktywności Podsumowanie Rozdział 8. Szkoła w świecie pozoru Piotr Kołodziej Czego musimy się dowiedzieć? Fundament reformy Przez pryzmat fikcji Zmiana edukacyjnego paradygmatu Czas na radykalną zmianę Bez lejka się nie obejdzie Sprawcy i ofiary Douglas niestety się mylił

6 8 SPRAWCY I/LUB OFIARY DZIAŁAŃ POZORNYCH W EDUKACJI SZKOLNEJ Rozdział 9. Podstawa programowa dla klas I III szkoły podstawowej jako punkt wyjścia działań pozornych Iwona Kopaczyńska Wprowadzenie Podstawa programowa jako źródło edukacyjnej mentalności Pozorowanie budowania uczącej się wspólnoty Pozorowanie indywidualnego rozwoju Pozorowanie aktywności poznawczej z tresurą w tle Neoliberalne źródła pozorowania edukacji Ofiary i sprawcy działań pozornych w edukacji wczesnoszkolnej Rozdział 10. Kody bezmyślności, czyli gdy programy układane są pod klucz egzaminacyjny Marek Piotrowski Wprowadzenie Specyfika działań pozornych w nauczaniu przedmiotów ścisłych Działania pozorne są istotne dla realizacji jakiegoś ważnego społecznie celu Działania pozorne nie realizują istotnie ważnych celów Nieprzydatność działań pozornych jako wiedza prywatna Rzeczywista funkcja działań polegająca na samym ich istnieniu definicja kodów bezmyślności Działania pozorne a element fikcji odnoszący się do ich przebiegu lub celu Recepta Nauczanie problemowe versus kody bezmyślności Zmiany w systemie oceniania szkół i uczniów Podsumowanie Rozdział 11. Obiektywizm i sprawiedliwość (nie)wygodne kategorie szkolnego oceniania Grażyna Szyling Wprowadzenie Sprawiedliwość oceniania kategoria (nie)obecna?

7 SPIS TREŚCI Sprawiedliwość oceniania kategoria (nie)wygodna? Obiektywizm oceniania ku rzeczywistości założeniowej Obiektywizm oceniania kategoria (nie)wygodna? Konkluzje i szanse Rozdział 12. Kwiatek do kożucha. Pozór w edukacji plastycznej Urszula Szuścik Wprowadzenie Miej sce sztu ki w pro ce sie two rze nia ha bi tu su ucznia Podsumowanie Rozdział 13. Edukacja artystyczna. Niezbędna? Potrzebna? Zbyteczna? Bernadeta Didkowska Wprowadzenie Ewolucja programów kształcenia plastycznego Podstawy programowe dla programu edukacji plastycznej Edukacja plastyczna dzisiaj Podsumowanie Rozdział 14. O nieszkodliwości wagarowania. Konsumpcyjne uwikłania ofiar i/lub sprawców pozoru w edukacji szkolnej Mirosława Cylkowska-Nowak Wprowadzenie Co się stało z edukacją w Polsce w ostatnich dekadach? Społeczeństwo konsumpcji i edukacja (Pozorna) nieobecność wagarowania w polskiej edukacji do 2000 roku Pozór w definiowaniu wagarowania i wagarowiczów (Pozorne) poszukiwanie sprawców, czyli penalizacja wagarowania Spektakl pozorów wokół poszukiwania sprawców wagarowania przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w 2006 roku Fikcja rodzi fikcję, czyli o działaniach pozornych po 2006 roku Zmiany regulaminów szkolnych Administrowanie nieobecnościami

8 10 SPRAWCY I/LUB OFIARY DZIAŁAŃ POZORNYCH W EDUKACJI SZKOLNEJ Angażowanie rodziców Programy wychowawcze i profilaktyczne Uczniowskie działania pozorne między powinnością a konsumpcją Podsumowanie Rozdział 15. Lepsze to niż zamulanie w domu? Krótka rzecz o wyćwiczeniu ucznia w kulturze pozoru Alicja Korzeniecka-Bondar Szkoła drugim domem? Wprowadzenie Czy to jest normalne, czy to poważne, czy to pożyteczne? Kto nie wykorzystuje chwili, ten nie wykorzystuje życia Podsumowanie Rozdział 16. Po co i dla kogo są rady szkoły? Spojrzenie z dwudziestoletniej perspektywy Marek Mencel Wprowadzenie Po co są rady szkoły? Dla kogo są rady szkoły, czyli pozorowanie szkolnej demokracji? Zmierzch szkolnej demokracji? Optymalny model rady szkoły Co poszczególne agendy mogłyby zrobić dla rady szkoły? W jaki sposób rady szkoły urzeczywistniają (urzeczywistniały) demokrację? Zakończenie czy nadzieja na reaktywację? Rozdział 17. Integracja rodziców i nauczycieli jako przykład edukacyjnej iluzji Krzysztof Polak Wprowadzenie Relacja rodzice nauczyciele Podsumowanie

9 SPIS TREŚCI 11 Rozdział 18. Edukacyjny chłam, czyli jak pozorowaniem sukcesów szkoły ratują się przed likwidacją Dariusz Chętkowski Wprowadzenie Kreatywność i innowacyjność Piekło to inni Elity Państwo się zwija Zatrudnianie na dniówkę albo fuchę Rozdział 19. Tak to się wszystko zaczyna... O misji przedszkola Natalia Bednarska Wprowadzenie Misja dokumentów zwanych misją Analiza przykładowych misji warszawskich przedszkoli Cel jako ideał Cel jako funkcja Cel jako zamierzenie Rozdział 20. Rzeczywisty czy (i) iluzoryczny obraz dyskursu edukacyjnego w przedszkolu Magdalena Grochowalska Wprowadzenie Wyznaczniki dyskursu edukacyjnego Od budowania wiedzy i kompetencji do dominowania Poszukiwanie iluzji w praktyce komunikacyjnej Normatywne myślenie o rozwoju w praktykach dyskursywnych Komu/czemu służy iluzja Podsumowanie

10 12 SPRAWCY I/LUB OFIARY DZIAŁAŃ POZORNYCH W EDUKACJI SZKOLNEJ Rozdział 21. Śpiewać każdy może, czyli kto może być wychowawcą w internacie i bursie szkolnej. Zagrożenia wynikające ze zmian przepisów oświatowych Beata Zięba-Kołodziej Wprowadzenie Internaty i bursy odległe sobie planety? Kto może być wychowawcą w internacie i bursie? Stan prawny i wątpliwości praktyka Specyficzna sytuacja wychowanków internatów i burs szkolnych Sylwetka wychowawcy w kontekście potrzeb wychowanków placówek Podsumowanie CZĘŚĆ 3. POZÓR W EDUKACJI DIAGNOZA, PRÓBY ROZWIĄZAŃ Bibliografia Indeks rzeczowy Indeks osób Noty o autorach

11 Wpro wa dze nie do se rii Pa lą ce Pro ble my Edu ka cji i Pe da go gi ki Pa lą ce pro ble my edu ka cji i pe da go gi ki są pil ne do zi den ty fi ko wa nia. Brak re ak cji, od ro cze nie czy za nie cha nie wy rzą dza szko dy o da le ko idą cych skut - kach. Na le ży pa mię tać, że je śli chce się roz wią zać pro blem, to trze ba go na - zwać. Re ak cja na te pro ble my, a na wet ich an ty cy pa cja po win na być szyb ka. Naj le piej gdy jest reak cją nie na pro ces, lecz na je go symp tom. To jest czas opty mal ne go re ago wa nia. Se ria wpi su je się wła śnie w tę wer sję prak se olo gii. Uwzględ nia pro ble my edu ka cji i pe da go gi ki, choć zwią za ne są one ze so bą: pierw sze na wią zu ją do prak ty ki spo łecz nej, dru gie do kwe stii teo re tycz - nych nur tu ją cych na ukę o wy cho wa niu. Na sza se ria, uka zu ją ca się pod pa tro na tem KNP PAN, to książ ki aka de - mic kie (stu dia, mo no gra fie), któ rych in ten cją jest do peł nia nie i uak tu al nia - nie pod ręcz ni ków. Wsa dza my kij w mro wi sko, wy wo łu je my dys ku sje, pro wo ku je my, pró bu je my za an ga żo wać czy tel ni ków w zmia nę, do cie ra my nie tyl ko do aka de mi ków, ale rów nież do szer szej sfe ry pu blicz nej. Po dej mu jąc ak tu al ne, pa lą ce pro ble my edu ka cji i pe da go gi ki, za kła da my, iż se ria sta no wić bę dzie punkt wyj ścia do dys ku sji, a tak że za chę tę do no wych ba dań. Ma ria Du dzi ko wa, Hen ry ka Kwiat kow ska

12 Dzia ła nia po zor ne w edu ka cji ja ko pa lą cy pro blem. Wpro wa dze nie do książ ki Ma ria Du dzi ko wa Po zór, po zo ro wa nie, dzia ła nia po zor ne to po ję cia za ko rze nio ne w ję zy ku pu - bli cy stów i ba da czy zja wisk spo łecz nych. Nie kie dy od no si się wra że nie, że funk - cjo nu ją one w sfe rze pu blicz nej ja ko kli sze po ję cio we i być mo że dla te go co raz rza dziej, je śli w ogó le, za sta na wia my się nad ich sen sem, tre ścią, pier wot nym de sy gna tem, co nie wąt pli wie od bi ja się na po zio mie ana li zy i in ter pre ta cji przywo ły wa ne go przez da ne go au to ra zja wi ska. Bru no La to ur za uwa ża na wet, że ostat ni mi cza sy sta li śmy się nie zdol ni do de ma ska cji w ta kim sa mym stop niu, jak do mo der ni za cji. Gdzieś umknął nam wyż szy po ziom umoż li wia ją cy za ję cie sta no wi ska kry tycz ne go 1. Twier dzę, że rzecz do ty czy tak że zja wi ska sze ro ko po ję tej edu ka cji, to - też po ję cie ty tu ło we dzia ła nia po zor ne oka zać mo że się wiel ce przy dat - ną ka te go rią dla ana li zy roz ma itych zja wisk ze sfe ry edu ka cji, ukry tych czę sto pod ich po wierzch nią. W na szej książ ce przyj mu je my per spek ty wę kry tycz ną, a więc stra te gie dys kur syw ne, któ re po le ga ją na od sła nia niu czy 1 B. La to ur, Ni gdy nie by li śmy no wo cze śni, przeł. M. Gdu la, War sza wa: Ofi cy na Na uko wa 2011, s. 66.

13 DZIA ŁA NIA PO ZOR NE W EDU KA CJI JA KO PA LĄ CY PRO BLEM. WPRO WA DZE NIE DO KSIĄŻ KI 15 de ma sko wa niu po zo ru 2. Za sta na wia my się, czy i jak moż na prze ciw sta wić się mu, a na wet an ty cy po wać w nie któ rych sy tu acjach, aby w ogó le nie do - szło do dzia łań po zor nych. Jak za uwa ża je den z de ma ska to rów po zo rów w ży ciu co dzien nym Po la ków: gdzieś na krzy wej po zo rów znaj du je się»punkt prze gię cia«jak by to okre ślił ma te ma tyk w któ rym po zo ry zauwa żal ne, lecz ła twe do zba ga te li zo wa nia prze cho dzą w po zo ry, któ re rów - nie trud no zba ga te li zo wać, co i zde ma sko wać 3. A jak uzmy sła wia Mi chel Fo ucault, twór ca tak zwa nej me to dy ge ne alo gicz nej, lu dzie czę sto nie świa - do mi swo je go za cho wa nia i swo ich mo ty wa cji wy ra ża ją na wet zdu mie nie, kie dy py ta się ich dla cze go po wie dzie li czy zro bi li pew ne rze czy, to też ge ne - alog sta ra się pro ble ma ty zo wać to, co wy da je się ko muś nor mal ne, zna jo me 4. I w re zul ta cie, jak pi sze nie bez opty mi zmu in ter pre ta tor my śli Fo ucaul ta, Da vid Co uzens Hoy, ta ka pro ble ma ty za cja mo że pro wa dzić je śli nie do od - rzu ce nia do tych cza so wych prak tyk, to do mniej sze go za an ga żo wa nia się w nie, po nie waż: Uświa da mia nie so bie spo łecz ne go za cho wa nia, któ re normal nie jest nie świa do me, czę sto wła śnie spra wia, że po zo sta ją cy w środ ku sta ją się kry tycz ni w sto sun ku do te go za cho wa nia 5. Cho dzi ło by za tem o pro ble ma ty zo wa nie pro ble mów. Pro ble ma ty zo wać zaś to uj mo wać zja wi - ska ja ko pro ble my do roz wią za nia, czy nić z cze goś pro ble m 6. Jest to do nio - sły za bieg. O je go wa dze Da vid Ho warth pi sze na stę pu ją co: Mo men tem kry tycz nym jest pro ble ma ty zo wa nie zja wisk spo łecz - nych i po li tycz nych. Wpły wa ją na nie prak ty ki spo łecz ne i po li tycz ne, w ja kich usy tu owa ny jest ba dacz, nie do stat ki ist nie ją cych in ter pre - ta cji zja wisk spo łecz nych oraz in tu icje i prze czu cia sa me go ba da cza. 2 Por. H. A. Gi ro ux, Od zy ski wa nie uni wer sy te tu ja ko de mo kra tycz nej sfe ry pu blicz nej (by to co pe da go gicz ne by ło bar dziej po li tycz ne), przeł. M. Ja wor ska -Wi tko wska, w: H. A. Gi ro ux, L. Wit kow ski, Edu ka cja i sfe ra pu blicz na. Idee i do świad cze nia pe da go gi ki ra dy kal nej, Kra ków: Oficyna Wydawnicza Impuls 2010; T. Szku dla rek, Po zór i zmia na: o epi ste mo lo gicz nych uni kach pe da go gi ki de ka da i tro chę póź niej, Ars Educan di 2004, t M. Skrzy pek, Men tal ność po zo rów, jej ana to mia i sys tem im mu no lo gicz ny, Kul tu ra En ter. Mie sięcz nik Wy mia ny Idei 2009, nr 1, [on li ne:] tu ra en ter. pl/ [do stęp: ]; patrz tak że: M. Du dzi ko wa, O wci ska niu ki tu i roz ple nia niu się ba na łu w pe da go gicz nym dys kursie, w: Ży cie i dzie ło z ideą wie lo stron no ści w tle, red. A. Bo gaj, H. Kwiat kow ska, War sza wa: IBE, Wy dział Pe da go gi ki UW Po da ję za: D. C. Hoy, Fo ucault a teo ria kry tycz na, przeł. M. Kwiek, w: Nie py taj cie mnie kim je stem... Mi chel Fo ucault dzi siaj, pod red. M. Kwie ka, Po znań: Wyd. Na uk. In sty tu tu Fi - lo zo fii UAM 1998, s Tam że, s Patrz: do cie ka nia B. Skar gi w jej stu dium Gra ni ce hi sto rycz no ści, War sza wa: PWN 1981.

14 16 SPRAWCY I/LUB OFIARY DZIAŁAŃ POZORNYCH W EDUKACJI SZKOLNEJ Ce lem pro ble ma ty za cji jest prze kształ ce nie tych in tu icji i prze czuć w prak tycz ne i moż li we do zwe ry fi ko wa nia py ta nia ba daw cze. Proces ten po le ga na sta wia niu hi po tez, ana li zo wa niu ist nie ją cych in ter - pre ta cji, de kon stru owa niu wpi sa nych w nie za ło żeń i po jęć oraz pro po no wa niu al ter na tyw nych ram teo re tycz nych, umoż li wia ją cych prze pro wa dze nie ana li zy i uzy ska nie od po wie dzi na py ta nia ba dawcze przy od wo ła niu się do po jęć i lo gik teo rii dys kur su 7. Do daj my do po wyż szej kon sta ta cji spo strze że nie Fo ucaul ta, że te raź - niej szość jest za wsze po dob na do każ dej in nej te raź niej szo ści w tym, że jest pro ble ma tycz na, ale za wsze od niej róż ni się tym, że zwią za na jest z in ny mi pro ble ma mi 8. Wy cho dząc za tem z za ło że nia, że po ję cie dzia łań po zor nych mo że być na dal uży tecz ne w opi sie jed nost ko wej i zbio ro wej, oso bo wej i in sty tu cjo nal - nej ak tyw no ści 9 zwią za nej za sfe rą edu ka cji, w na szej książ ce szu ka my od - po wie dzi na py ta nia o to, któ re z opi sy wa nych przez Ja na Lu tyń skie go 10 w mi nio nym ustro ju prze ja wy i me cha ni zmy dzia łań po zor nych ule gły dziś osła bie niu w sfe rze edu ka cji, a któ re prze trwa ły mi mo zmia ny sys te mo wej. Czy moż na do strzec, a je śli tak, to w któ rych ob sza rach zwią za nych z edu - ka cją szkol ną ja ko sys te mem i pro ce sem, wy stę po wa nie no wych przy kła - dów dzia łań po zor nych i ja ki jest me cha nizm ich po wsta wa nia? In te re su ją nas od po wie dzi na py ta nia o re la cje po zo ru i rze czy wi sto ści oraz spo so by wza jem ne go na sie bie od dzia ły wa nia struk tur szkol nych, sa mo rzą do wych, mi ni ste rial nych. Za ha cza my też o środ ki ma so we go prze ka zu. Szcze gól nie istot ne jest od sło nię cie i (z)de ma sko wa nie nie wi docz nych po tocz nych oczywi sto ści na prze cię ciu po la szkol ne go i po la mi ni ster stwa edu ka cji, je śli po - słu ży my się ter mi nem po le w ro zu mie niu Pier re a Bo ur dieu, któ ry za je go po mo cą okre śla roz ma ite sfe ry dzia ła nia czło wie ka (mó wi o po lu ro dzin - nym, szkol nym, aka de mic kim, ar ty stycz nym, re li gij nym itp.). Stresz cza jąc trud ne ję zy ko wo wy wo dy Bo ur dieu, naj pro ściej moż na wy ja śnić, że po le jest siat ką obiek tyw nych re la cji (do mi na cji/pod po rząd ko wa nia, do peł nia - nia/an ta go ni zmu itp.) mię dzy po zy cja mi, wszyst kie zaś po zy cje są za leż ne 7 D. Ho warth, Dys kurs, przeł. A. Gą sior -Ni emiec, War sza wa: Ofi cy na Na uko wa D. C. Hoy, dz. cyt., s Por. M. Kwiat kow ski, Dzia ła nia po zor ne w sys te mie post mo no cen trycz nym, w: Nor ma tyw - ność współ cze snej Pol ski, red. J. Kwa śniew ski, War sza wa: Pra ce Ka te dry So cjo lo gii Norm, De wia - cji i Kon tro li Spo łecz nej JPSJR UW 2005, t. VII. 10 J. Lu tyń ski, Na uka i pol skie pro ble my. Ko men tarz so cjo lo ga, War sza wa: PIW 1990.

15 DZIA ŁA NIA PO ZOR NE W EDU KA CJI JA KO PA LĄ CY PRO BLEM. WPRO WA DZE NIE DO KSIĄŻ KI 17 od dys try bu cji róż nych od mian ka pi ta łu, któ re go po sia da nie de cy du je o uzy - ski wa niu spe cy ficz nych pro fi tów bę dą cych przed mio tem gry w po lu 11. Używa jąc po jęć Ervin ga Gof f ma na, do daj my, że w trud nych i zmien nych oko licz no ściach, a cha rak te ry zu ją one współ cze sną rze czy wi stość, tak że edu ka cyj ną, ta kie gry wy ma ga ją nie ustan ne go pod trzy my wa nia/two rze nia po zo rów nor mal no ści 12. Z per spek ty wy Gof f ma na, jak za uwa ża in ny so - cjo log, Alvin W. Gou ld ner, lu dzie co raz czę ściej wy twa rza ją»za cho wa nia«za miast rze czy i pró bu ją nie ty le coś ro bić, ile czymś być 13, i do da je od sie - bie, że kie dy lu dzie nie ma ją praw dzi we go wy bo ru, nie tyl ko na ryn ku ekono micz nym, lecz tak że po li tycz nym, po zo ry za czy na ją od gry wać naj więk szą ro lę 14. Zwią za na jest z tym sym bo licz na czyn ność uwo dze nia. Jak do wo - dzi Je an Bau dril lard Po zo ry, któ rych nie na le ży spro wa dzać do wy glą du fi - zycz ne go, na le żą do sfe ry uwo dze nia, a uwo dze nie, o któ rym mo wa, jest w isto cie ro dza jem sym bo licz ne go pa no wa nia nad for ma mi, pod czas gdy po tocz nie ozna cza spra wo wa nie ma te rial nej wła dzy z uży ciem pod stę pu 15. Prze mien ność spraw ców i ofiar dzia łań po zor nych kom pli ku je kwe stię (stąd ty tuł na szej książ ki Spraw cy i/lub ofia ry..., a nie al ter na ty wa: Spraw cy czy of ia r y? ). Od wo łu jąc się do Fo ucaul ta, moż na przy jąć, że wła dza jest czymś w ro dza ju cią głej cyr ku la cji, zja wi skiem, któ re nie mo że być zre ali - zo wa ne w ja kimś kon kret nym tu i te raz. We wła dzy uczest ni czą wszy scy, sto su jąc ją i jed no cze śnie jej pod le ga ją c 17. Do cho dzi do te go tak że zja wi sko ko zła ofiar ne go 18, któ re go wy kre owa nie ma być spo so bem przy wró ce nia po rząd ku i od no wie nia za gu bio ne go świa ta war to ści. We dług opi nii publicz nej ste ro wa nej przez me dia, któ re uni ka ją po waż nej de ba ty o po li ty ce 11 P. Bo ur dieu, Re gu ły sztu ki. Ge ne za i struk tu ra po la li te rac kie go, przeł. A. Za wadz ki, Kra ków: Uni ver si tas E. Gof f man, Po zo ry nor mal no ści, w: ten że: Re la cje w prze strze ni pu blicz nej. Mi kro stu dia po rząd ku pu blicz ne go, tłum. O. Sia ra, War sza wa: PWN 2011, s A. W. Gou ld ner, Kry zys za chod niej so cjo lo gii, przeł. P. To ma szek, Kra ków: No mos 2010, s Tam że. 15 J. Bau dril lard, Sło wa klu czo we, tłum. S. Kró lak, War sza wa: Wy daw nic two Sic 2008, s Por. T. Kra ko wiak, By cie ofia rą ja ko stra te gia w dys kur sie o in te gra cji eu ro pej skiej, Prze gląd So cjo lo gicz ny 2003, nr 1, s. 266; M. Kli now ski, Lo gicz na pro ble ma ty ka czy nu i spraw stwa, Kra - ków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ja giel loń skie go Patrz np. M. Fo ucault, Gry wła dzy, przeł. T. Ko men dant, Li te ra tu ra na Świe cie 1988, nr 6; ten że, Nad zo ro wać i ka rać. Na ro dzi ny wię zie nia, przeł. T. Ko men dant, War sza wa: Ale the ia R. Gi rard, Ko zioł ofiar ny, przeł. M. Gosz czyń ska, Łódź: Wy daw nic two Łódz kie 1987; oraz ten że, Po cząt ki kul tu ry, przeł. M. Ro ma nek, Kra ków: Znak 2006.

16 18 SPRAWCY I/LUB OFIARY DZIAŁAŃ POZORNYCH W EDUKACJI SZKOLNEJ oświa to wej, win ną za pa ści pol skiej szko ły jest dziś co raz bar dziej de mo ni - zo wa na Kar ta Na uczy cie la i jej na stęp stwa. Jej zli kwi do wa nie ma mieć wła - ści wo ści lecz ni cze, uzdra wia ją ce cho rą szko łę i oczysz cza ją ce jej re la cję z sa mo rzą da mi, któ re zy ska ją au to no mię. Choć przy czy na kry zy su w szkol - nic twie ma wie lo ra kie uwa run ko wa nia ry tu ałem ofiar ni czym by ło by, mó - wiąc me ta fo rycz nie, spa le nie na sto sie Kar ty Na uczy cie la. Szu ka nie ofia ry od by wa się za po mo cą ste reo ty pów oskar ży ciel skich tu po sia da nie przez na uczy cie li mon stru al nych przy wi le jów, któ re bez po śred nio prze kła da ją się na ob ni że nie ich mo ral no ści i od po wie dzial no ści za ucznia i szko łę. Po - nie waż wszy scy mu szą być prze ko na ni o wi nie, od pew ne go cza su od by wa się 19 gwał tow na wy mia na zdań na te mat kar ty i śro do wi ska na uczy ciel skie - go, któ rą Ja cek Ża kow ski nie bez słusz no ści na zwał szczu ciem. Pa weł Hu el le jest szla chet nym wy jąt kiem, bro niąc pra cu ją cych w okrop nych wa run kach i otrzy mu ją cych wsty dli we pen syj ki na - uczy cie li, na któ rych tym ra zem szczu je nas Le szek Bal ce ro wicz. Je - stem Hu el le mu wdzięcz ny. Nie tyl ko dla te go, że do brze jest ująć się za krzyw dzo ny mi i oczer nia ny mi. I nie tyl ko dla te go, że aku rat to szczu cie jest wy jąt ko wo groź ne, bo nisz czy i tak już za bu rzo ne re la - cje mię dzy ucznia mi i ich ro dzi ca mi a szko łą i na uczy cie la mi. Gor sze jest to, że szczu cie za stę pu je jak zwy kle po waż ną de ba tę. Tym ra - zem na te mat oświa ty, praw edu ka cyj nych, ro li szko ły, tre ści na - ucza nia, mo de li pe da go gicz nych, obo wiąz ków pań stwa i do bra pu blicz ne go 20 [M. D.]. Da riusz Chęt kow ski, łódz ki na uczy ciel i pu bli cy sta (za pro si li śmy go do na sze go to mu), wy po wia da się w tej kwe stii bar dziej emo cjo nal nie, cze mu nie na le ży się dzi wić, zna spra wę z au top sji. Wie dzę o praw dzi wym sta nie szkół trzy ma się pod kor cem, a za miast te go roz po wszech nia się ste reo ty py o edu ka cji i pod kre śla wi nę belfrów. Nie do in we sto wa na oświa ta wy da je gorz kie owo ce [...]. Znajdź my win nych, ukarz my ich i za kończ my ten kosz mar zda je się mó wić spo łe czeń stwo. I me dia szu ka ją win nych. Wy rok na na uczy cie li zo stał już wy da ny, te raz fa bry ku je się uzasad nie nie. Nikt nie bę dzie wi nił uczniów, że są i że ich wy kształ ce nie 19 Wy wo ła na tek stem Do mi ni ki Wie lo wiey skiej Kar ta Na uczy cie la do ko sza, Ga ze ta Wy borcza z dnia J. Ża kow ski, Dość szczu cia, Ga ze ta Wy bor cza z dnia

17 DZIA ŁA NIA PO ZOR NE W EDU KA CJI JA KO PA LĄ CY PRO BLEM. WPRO WA DZE NIE DO KSIĄŻ KI 19 kosz tu je. Ta ki te mat nie przej dzie. Po twor ne i ha nieb ne oszczę dza nie na dzie ciach, ja kie każ de go dnia ma miej sce w pol skich szko łach, nie prze do sta je się do me diów. Za miast te go spo łe czeń stwo otrzy mu je o wie le po nęt niej szy te mat ob raz wszyst kie mu win ne go bel fra. Co - raz czę ściej je ste śmy trak to wa ni jak ple wy, któ re na le ży od sia ć 21. Przy kład? Pro szę bar dzo. Z ostat niej chwi li. Dzien ni kar ka Dzien ni ka. Ga ze ty Praw nej (se kre tarz re dak cji, co za zna czo no przy na zwi sku) Mi ra Su cho dol ska już w sa mym ty tu le opu bli ko wa nej na je go ła mach opi nii (bez zna ku za py ta nia), Na uczy cie le: czy jest gru pa bar dziej chci wa niż oni 22, wska - zu je jed no znacz nie na opa no wa nych żą dzą zy sku ONYCH (na uczy cie le), któ rych, jak sta ra się da lej do wieść, ofia ra mi je ste śmy MY ro dzi ce, ucznio - wie wy da ją cy we wrze śniu (po czą tek ro ku szkol ne go) kro cie na ich po le ce - nia bez względ nie eg ze kwo wa ne (wy jaz dy in te gra cyj ne klas szkol nych, pod ręcz ni ki, tramp ki, ko mi te ty itp., itd.): li sta wy dat ków jest dłu ga [...] ech, szko da ga dać. Na uczy cie le ma so wo ja ko gru pa za wo do wa ( z chlub ny mi wy jąt ka mi ) czer pią z te go pro ce de ru pro wi zje/ko rzy ści ma te rial ne: chciwość od bie ra [im M. D.] nie tyl ko zdol no ści etycz ne go za cho wa nia, ale też przy tę pia in stynkt sa mo za cho waw czy. Do tej pa zer no ści do cho dzi jesz - cze Kar ta Na uczy cie la, z któ rej za nic nie chcą zre zy gno wać [...] i nie chcą iść na żad ne kom pro mi sy. Cier pi na tym ca łe spo łe czeń stwo, no bo sa mo rzą - dy, nie bę dąc w sta nie unieść cię ża ru fi nan so we go licz nych przy wi le jów tej gru py za wo do wej, za my ka ją szko ły, a prze cież, jak uświa da mia czy tel ni kom au tor ka, pla ców ka szkol na jest czę sto je dy nym ośrod kiem kul tu ry, a i sa - mi na uczy cie le szli fu ją bruk, bo nie ma dla nich miejsc pra cy. Z wy wo du re dak tor ki Dzien ni ka wy ni ka, że na uczy cie le są za rów no spraw ca mi te go, że nie ma dla nich miejsc pra cy, jak i ofia ra mi wła snej chciwo ści i bez ro zum no ści. Koń czą cy opi nię aka pit sil nie na ce cho wa ny emo - cjo nal nie nie po zo sta wia złu dzeń, co do po dzia łu MY my ślą cy (o do bru ogó łu) i ro zum ni oraz Oni (na sza od wrot ność): Niech się [na uczy cie le M. D.] mo dlą o zdro wie, kie dy nie ma ją dość ro - zu mu, aby wy cią gnąć lo gicz ne wnio ski z ota cza ją cej rze czy wi sto ści D. Chęt kow ski, Du żo nas, Głos Na uczy ciel ski z dnia M. Su cho dol ska, Na uczy cie le: czy jest gru pa bar dziej chci wa niż oni, Dzien nik. Ga ze ta Praw na wrze sień Tam że.

18 20 SPRAWCY I/LUB OFIARY DZIAŁAŃ POZORNYCH W EDUKACJI SZKOLNEJ Trze ba za uwa żyć, że opi nia ta na bie ra do dat ko we go wy ra zu, ja ko że opu bli ko wa no ją w tym sa mym nu me rze Dzien ni ka, w któ rym u gó ry na pierw szej stro nie (w tzw. czo łów ce) znaj du je my dra ma tycz ny tekst Owczy pęd. Ty sią ce szkół do li kwi da cji i wy tłusz czo ną dru kiem in for ma cję bez po - śred nio po ty tu le (w tzw. li dzie) Do 2014 ro ku z ma py Pol ski mo że znik - nąć na wet 5 tys. szkół 24, a wszyst ko, jak wy ni ka z lek tu ry tek stu, przez niż de mo gra ficz ny i pu ste ka sy sa mo rzą dów. O ile ten tekst zaj mu je oko ło 1/3 miej sca pierw szej stro ny ga ze ty, to tekst wcze śniej opu bli ko wa ny na jej ła mach zaj mo wał aż pół stro ny czo łów ki, alar mu jąc już swo im ty tu łem Szkol ne tsu na mi za le je Pol skę. Za brak nie miej sca dla ucznió w 25. Pod ty tuł zaś in for mo wał: Za dwa la ta cze ka nas wiel ka ku mu la cja, do szkół pój dą 6-, 7-la tki. Efekt bę dzie dra ma tycz ny [podkr. w źró dle]. Nie ste ty pre cy zyj ne wy li cze nia au tor ki te go i kil ka stron da lej za miesz czo ne go tek stu Kla ry Klin ger po zo - sta ły bez echa. Ani Dzien nik, ani in ne te go ty pu ga ze ty, ani przed sta wi - cie le ME N-u nie za bra li gło su w spra wie te go za gro że nia, a je śli na wet, to był tak ci chy, że nie za mie nił się w pu blicz ną, po wszech ną de ba tę, któ rej słusz - nie do ma gał się Ja cek Ża kow ski w miej sce szczu cia na uczy cie li (po wró cę do spra wy w za miesz czo nym w książ ce ese ju). Je śli cho dzi o sze ścio lat ki, na mar gi ne sie przy po mnę tekst by łej mi ni ster edu - ka cji Ka ta rzy ny Hal l 26, po słan ki PO, któ ry za słu gu je na od dziel ne opra co wa nie z ra cji, iż zo stał skon stru owa ny na me cha ni zmach dzia łań po zor nych na zwa - nych przez Lu tyń skie go ak sjo lo gicz ny mi i rze ko mo prag ma tycz ny mi, wy wo łu - ją cy tu efekt nie za mie rzo ne go ko mi zmu z ra cji przed ło żo nych ar gu men tó w A. Ra dwan, Owczy pęd. Ty sią ce szkół do li kwi da cji, Dzien nik. Ga ze ta Praw na wrzesień K. Klin ger, Szkol ne tsu na mi za le je Pol skę. Za brak nie miej sca dla uczniów, Dzien nik. Ga - ze ta Praw na, 3 wrze sień 2012; oraz tam że, K. Klin ger, Wiel ka ku mu la cja w pol skich szko łach nad cho dzi. Za dwa la ta tłok w ław kach, 26 K. Hall, Że by kró cej cze kać na wnu ki, Ga ze ta Wy bor cza 23 sty czeń Choć wca le nam nie do śmie chu. Oto kil ka ty tu łów z Dzien ni ka. Ga ze ty Praw nej, któ re wska - zu ją na nie udol ność wpro wa dza nia re for my: A. Ra dwan, Ro dzi ce 6-la tków w pu łap ce (24 czerw ca 2010); A. Gra bek, Na uczy cie le nie czu ją się przy go to wa ni men tal nie do na ucza nia naj młod szych (17 sty czeń 2012); K. Klin ger, Miej sca dla 6-la tków na chy bił tra fił (12 mar ca 2012); A. Ra dwan, Sze ścio la tek, per so na non gra ta (18 kwiet nia 2012); A. Ra dwan, Sze ścio lat ki wciąż w przed szko - lach. Ani sa mo rzą dy, ani dy rek to rzy nie za chę ca ją ro dzi ców do wcze śniej sze go po sy ła nia dzie ci do szko ły (18 kwiet nia 2012); No i w czo łów ce Dzien ni ka : K. Klin ger i A. Ra dwan, Ko niec re for my. Pol skie szko ły bez sze ścio lat ków (22 24 czerw ca 2012). Cho ciaż by w kon tek ście tych ty tu łów za s- ta na wia ty tuł hur ra op ty mi stycz nej roz mo wy Do ro ty Ło sie wicz z obec ną mi ni ster edu ka cji Kry - sty ną Szu mi las Więk szość szkół jest go to wa na 6-la tków ( Fakt 22 mar ca 2012).

19 DZIA ŁA NIA PO ZOR NE W EDU KA CJI JA KO PA LĄ CY PRO BLEM. WPRO WA DZE NIE DO KSIĄŻ KI 21 Wśród ar gu men tów, któ ry mi by ła mi ni ster edu ka cji prze ko nu je o ko - niecz no ści po sy ła nia sze ścio lat ków do szko ły, znaj du je my na stę pu ją ce: Dla ro dzi ców na ogół wiel ką ra do ścią jest roz wój ka rie ry za wo do wej dziec ka oraz do cze ka nie się wnu ków. Od wle ka nie szkol ne go star tu wła sne go dziec ka to rów nież naj praw do po dob niej dłuż sze cze ka nie na je go sa mo dziel ność i na wnu ki. Oczy wi ście, cho dzi o przy ja zną szko łę ulu bio na man tra by łej mi ni ster wzy wa za tem: pil nie trze ba zmie niać szko łę. Wszę dzie tam, gdzie nie cie szy się ona do brą opi nią dzie ci i ro dzi ców. Pro ce du ra tej zmia ny jest do syć pro sta: Ro dzi ce po win ni po wie dzieć: Wój cie, bur mi strzu, pre zy den cie je śli chcesz otrzy mać środ ki z sub wen cji na edu ka cję na sze go dziec ka, to wy słu chaj nas! Gdy nie po śle my swo ich sze ścio lat ków do szko ły, wpraw dzie mi ni ster Ro stow ski za osz czę dzi, ale sa mo rząd do sta nie mniej pie nię dzy. Ja kie to ła twe, że też nikt nie wpadł na ta ki pro sty po mysł. War to w tym miej scu przy wo łać Odo Ma rqu ar da. Otóż w sy tu acjach pro - ble ma tycz nych, am bi wa lent nych (a ta kie, do da ję od sie bie, to wa rzy szą re formo wa niu szko ły przez ostat nich kil ku na stu mi ni strów edu ka cji) do cho dzi do roz wo ju wiel kiej kul tu ry uni ków tu po zwo lę so bie na dłuż szy cy tat, któ re go stresz cze nie zu bo ży ło by treść spo strze że nia nie miec kie go fi lo zo fa: [...] do cho dzi do roz wo ju wiel kiej kul tu ry uni ków, do wy so kiej ko niunk tu ry aran żo wa nia uspra wie dli wień, do nie zwy kłe go za po trze bo - wa nia na ko zły ofiar ne, krót ko mó wiąc: na grę w to nie ja. Ulubio nym ali bi o róż no rod nym prze zna cze niu jest spo łe czeń stwo, a spo łe czeń stwo to ci in ni. Tam bo wiem, gdzie rze czy idą złym to rem, w cza sach no wo cze snych win ni są lu dzie ja ko spraw cy ale zawsze są to tyl ko ci in ni lu dzie. Do uspra wie dli wia ją ce go wy ja śnie nia róż ni cy ja ko ści mię dzy tym, do cze go dą żo no, a tym, co fak tycz nie wy stą pi ło, po trzeb ne jest wy obra że nie an ty -spra wcy, któ ry jak

20 22 SPRAWCY I/LUB OFIARY DZIAŁAŃ POZORNYCH W EDUKACJI SZKOLNEJ dia bo lus re di vi vus do pusz cza się zdra dy i uda rem nia do bro dziej stwa po stę pu. Ten przy mus na ka zu ją cy czuć się zdra dzo nym i skrę po wa - nym w dzia ła niu [...] 28. Wy kre owa nie za tem dwóch prze ciw staw nych ty pów: ofia ry i spraw cy, choć po zwa la na per so nal ną/in sty tu cjo nal ną iden ty fi ka cję do bra i zła, nie jest pro ste z tych wzglę dów, że ro le te mo gą być peł nio ne prze mien nie (patrz: pra ce Fo ucaul ta). Dzie je się to tak że za spra wą me diów prze kształ ca ją cych czę sto nie pra wi dło wo ści w skan da le. Skan da li zo wa ni [...] są jed no cze śnie spraw ca mi i ofia ra mi dla te go, że zwy kle do pu ści li się uchy bień i spo wo do wa - li nie pra wi dło wo ści, któ re się im za rzu ca. [...] Skan da li zo wa ni są rów nież ofia - ra mi wa run ków, w któ rych przy szło im dzia łać [...] na wet je śli nie prze czą swo jej wi nie, po strze ga ją sie bie ja ko ofia ry oko licz no ści 29. Tym cza sem we - dług obie go wych wy obra żeń spraw ca nie mo że być jed no cze śnie ofia rą 30. W na szej książ ce roz pa tru ją cej uwi kła ne w po zor ne dzia ła nia roz ma ite podmio ty edu ka cji szkol nej pod wa ża my ta kie mnie ma nie. Szcze gól nie waż na jest tu iden ty fi ka cja prak tyk re to rycz nych, na któ rych osa dza się po zó r 31. Tak czy ina czej za wsze war to za dać py ta nie, kto jest w da nym mo mencie i okre ślo nej rze czy wi sto ści po strze ga ny ja ko ofia ra prze ko nu je Ewa Domań ska w swo jej naj now szej książ ce, roz wi ja jąc te zę, że wraz ze zmia ną mo de lu wła dzy ho ry zon tal ny»mo del siat ki«po stę pu je zmia na mo de lu ofia ry z bier nej po zba wio nej si ły spraw czej na ak tyw ny i świa do my swo ich praw pod miot spraw czy 32. Struk tu ra ni niej szej książ ki zło żo na z trzech czę ści zo sta ła zbu do wa na na za sa dzie od ogó łu do szcze gó łu. I tak, pierw sza część po dej mu je naj ogól niej 28 O. Ma rqu ard, Ko niec mo cy prze zna cze nia? Kil ka uwag o nie uchron no ści te go, czym nie da się roz po rzą dzać, w: ten że, Roz sta nie z fi lo zo fią pierw szych za sad, tłum. K. Krze mie nio wa, War - sza wa: Ofi cy na Na uko wa 1994, s. 87. Do brą ilu stra cją kul tu ry uni ków jest roz mo wa na ła mach pi sma No we Ho ry zon ty Edu ka cji (1/2012) z by łym mi ni strem edu ka cji, a tak że treść wy po - wie dzi na ła mach pra sy lo kal nej by łej mi ni ster Hall w spra wie sze ścio lat ków. 29 H. M. Kep plin ger, Me cha ni zmy skan da li za cji w me diach, przeł. A. Ko żuch, Kra ków: Wydawnictwo Uni wer sy te tu Ja giel loń skie go 2008, s. 80, roz dział Spraw cy i ofia ry; Por. M. Klinow ski Lo gicz na pro ble ma ty ka czy nu i spraw stwa, Kra ków: Wydawnictwo Uni wer sy te tu Ja giel - loń skie go H. M. Kep plin ger, dz. cyt., s Patrz sze rzej np.: W. Chu dy, Ob sza ry i dzia ła nie ma ni pu la cji ję zy ko wej, w: te goż, Esej o spo - łe czeń stwie i kłam stwie. 2. Kłam stwa ja ko me to da, War sza wa: Ofi cy na Na uko wa E. Do mań ska, Hi sto ria eg zy sten cjal na. Kry tycz ne stu dium nar ra ty wi zmu i hu ma ni sty ki. za an ga żo wa nej, War sza wa: PWN 2012, s. 123.

PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU

PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU PRAWO SPÓŁDZIELCZE I MIESZKANIOWE... Część 6, rozdział 1, punkt 4.1, str. 1 6.1.4. PRAWO ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU 6.1.4.1. Usta no wie nie od ręb nej wła sno ści Z człon kiem spół dziel ni ubie ga ją

Bardziej szczegółowo

Rozwiązywanie umów o pracę

Rozwiązywanie umów o pracę Ryszard Sadlik Rozwiązywanie umów o pracę instruktaż, wzory, przykłady Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk 2012 Wstęp...7 Rozdział I Wy po wie dze nie umo wy o pra cę za war tej na

Bardziej szczegółowo

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

POLA ELEKTROMAGNETYCZNE 5. Pro mie nio wa nie elek tro ma gne tycz ne (PEM) nie jo ni - zu ją ce wy stę pu je w po sta ci na tu ral nej (źró dła mi są Zie - mia, Słoń ce, zja wi ska at mos fe rycz ne) oraz sztucz nej (zwią za

Bardziej szczegółowo

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B

Bardziej szczegółowo

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy!

Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! Kluczpunktowaniaarkusza Kibicujmy! KLUCZODPOWIEDZIDOZADAŃZAMKNIĘTYCH zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Poprawna odpowiedź D B A D C D D C B C C B D B B C B

Bardziej szczegółowo

Rewolucja dziewczyn na informatyce

Rewolucja dziewczyn na informatyce Rewolucja dziewczyn na informatyce Wro ku aka de mic kim 2017/18 od no to wa no w Pol sce naj więk szy w hi sto rii przy rost licz by stu den tek kie run ków in for ma tycz nych o 1179 w ska li kra ju

Bardziej szczegółowo

Skąd się bie rze si ła drę czy cie li?

Skąd się bie rze si ła drę czy cie li? Skąd się bie rze si ła drę czy cie li? Drę czy ciel nie jest ani ta ki zły, ani ta ki sil ny, na ja kie go wy glą da. Sam, bez po mo cy dzie ci, drę czy ciel jest ni kim. q Si ła drę czy cie la bie rze

Bardziej szczegółowo

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE WSTĘP...9 ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI...11

ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE WSTĘP...9 ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI...11 SPIS TRE ŚCI WSTĘP.....................................................9 ROZ DZIAŁ I ISTO TA I PRZED MIOT NA UKI O OR GA NI ZA CJI.......................11 1. TEO RIE OR GA NI ZA CJI A NA UKI O ZAR ZĄ

Bardziej szczegółowo

Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa

Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa Obcinanie gałęzi i ścinanie drzewa Zasady bezpieczeństwa WAŻNE Przed użyciem piły należy uważnie przeczytać instrukcję obsługi, dołączoną do urządzenia. 1. Pi łę na le ży moc no trzy mać obiema rę ka mi.

Bardziej szczegółowo

I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE:

I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE: 44 Scenariusz 10 I. TE MAT LEK CJI: W a dza usta wo daw cza, czy li kto two rzy pra wo II. ZA O E NIA ME TO DYCZ NE: Te ma ty ka lek cji do ty czy pod r cz ni ka Wie dza o spo e czeƒ stwie, cz Êç I. Pod

Bardziej szczegółowo

W I L K A P R Z E W A G A P R Z E Z J A K O Ś Ć Master Key

W I L K A P R Z E W A G A P R Z E Z J A K O Ś Ć Master Key Master Key Zalety i korzyści Ochro na praw na klu cze sys te mo we pro du ko wa ne są wy łącz nie w fir mie WIL KA. Ponad to WIL KA chro ni je przed nie upraw nio ną pro duk cją, umiesz - cza jąc na nich

Bardziej szczegółowo

Wpro wa dze nie dzie ci w tym wie ku

Wpro wa dze nie dzie ci w tym wie ku DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI Europejski Dzień Wiosny Eu ro pej ski Dzień Wio sny w Szko le Pod sta wo wej nr 59 im. Ja na Ma tej ki w kla sach na ucza nia zin te gro wa ne go za ini cjo wa li na uczy cie

Bardziej szczegółowo

w umowach dotyczących

w umowach dotyczących Niezbędne postanowienia w umowach dotyczących utworów audiowizualnych Produkcja utworu audiowizualnego wymaga nie tylko sporych nakładów finansowych i organizacyjnych, ale również współpracy wielu podmiotów

Bardziej szczegółowo

Montaż okna połaciowego

Montaż okna połaciowego Montaż okna połaciowego L Okna do pod da szy do star czają na pod da sze pra wie 40% świa tła wię cej niż okna o tej sa mej po wierzch ni za mon to wa ne pio no wo. Wy bór okna za le ży od: po wierzch

Bardziej szczegółowo

Wilno: magia historii

Wilno: magia historii Wilno: magia historii Są miejsca magiczne na ziemi, ale drugiego takiego jak Wilno nie ma JAROSŁAW DUMANOWSKI Wil no by ło i jest mia stem ma gicz - nym, nie zwy kle waż nym dla wszyst kich za miesz ku

Bardziej szczegółowo

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ Msza święta Liturgia eucharystyczna # Modlitwa nad darami " # # K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. lub... Któ

Bardziej szczegółowo

Opakowania na materiały niebezpieczne

Opakowania na materiały niebezpieczne Założyciel firmy Georg Utz 1916 1988 Opakowania na materiały 208 GGVS Opakowania na materiały 209 Opakowania na materiały Cer ty fi ko wa ne po jem ni ki Utz jest pro du cen tem sze ro kiej ga my opa ko

Bardziej szczegółowo

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ

Liturgia eucharystyczna. Modlitwa nad darami œ Msza święta Liturgia eucharystyczna K. Pa - nie, nasz Bo - że, niech ta O - fia - ra, któ - rą skła - da - my...... Przez Chry - stu - sa, Pa - na na - sze - go. Modlitwa nad darami... Któ - ry ży - e

Bardziej szczegółowo

Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni?

Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni? 2 Na jaką pomoc mogą liczyć pracownicy Stoczni? biuletyn informacyjny dotyczący ochrony praw pracowników USTA WA z dnia 19 grud nia 2008 r. o po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w pod mio tach o szcze

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do

Bardziej szczegółowo

Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych

Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych Konstruowanie Indywidualnych Programów Edukacyjno-Terapeutycznych BE ATA DZIE WIĘC KA Głów nym za da niem wy cho waw czo dy - dak tycz nym re ali zo wa nym przez pla - ców ki przed szkol ne jest stwo rze

Bardziej szczegółowo

Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji

Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji Jak działa mikroskop? Konspekt lekcji Zajęcia zgodne z niniejszym konspektem przeprowadzono z uczniami klasy I gimnazjum podczas Klubu Młodego Odkrywcy DawBas, działającego przy Zespole Szkół w Górsku.

Bardziej szczegółowo

Wy daw ca - GREMI MEDIA Sp. z o.o. z sie dzi bą w War sza wie przy ul. Pro sta 51, płat nik VAT za re je stro wa ny

Wy daw ca - GREMI MEDIA Sp. z o.o. z sie dzi bą w War sza wie przy ul. Pro sta 51, płat nik VAT za re je stro wa ny Ogól ne za sa dy za miesz cza nia ogło szeń wy mia ro wych i re klam w Par kie cie i je go do dat kach oraz wkład ko wa nia I. PO STA NO WIE NIA OGÓL NE 1 Ile kroć w ni niej szych za sa dach ogól nych

Bardziej szczegółowo

przekrój prostokàtny

przekrój prostokàtny Szcze gól ne miej sce w wen ty la cji me cha nicz nej znaj du je wen ty - la cja o prze kro ju pro sto kąt nym. Co raz czę ściej sto so wa na i co raz czę ściej po szu ki wa na przez wy ko naw ców. Naj

Bardziej szczegółowo

Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów

Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów Wojciech Świątek Nowe zasady prowadzenia ewidencji odpadów Praktyczne wskazówki dla specjalistów ds. ochrony środowiska Ochrona środowiska VERLAG DASHÖFER www.dashofer.pl Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp.

Bardziej szczegółowo

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież

Bardziej szczegółowo

Nie pod le głość Li twy w 1990 r. sta ła się

Nie pod le głość Li twy w 1990 r. sta ła się ZE ŚWIATA Wspieranie rozwoju dziecka na Litwie Na świe cie za uwa ża się wy raź ną ten den cję do wspie ra nia roz wo ju dziec ka. Uza leż nio ne jest to jed nak od tra dy cji edu ka cyj nych, kul tu ro

Bardziej szczegółowo

Jaki podatek. zapłaci twórca? podatki. prawo. Twór ca i ar ty sta wy ko naw ca w pra wie au tor skim

Jaki podatek. zapłaci twórca? podatki. prawo. Twór ca i ar ty sta wy ko naw ca w pra wie au tor skim Jaki podatek zapłaci twórca? Zbliża się czas rozliczenia z fiskusem. Wielu twórcom rozliczenia podatkowe mogą nastręczać trudności, zwłaszcza, gdy prowadzą kilka rodzajów działalności, albo osiągają przychody

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA Miejsce na naklejk z kodem ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM CHEMIA Instrukcja dla zdajàcego POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 120 minut 1. Spraw dê, czy ar kusz eg za mi na cyj ny za wie ra 11 stron (zadania

Bardziej szczegółowo

Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych

Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku. Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych Ubezpieczenie Ryzyka Śmierci lub Kalectwa wskutek Nieszczęśliwego Wypadku Ogólne Warunki Ubezpieczenia Umowy Dodatkowej do Ubezpieczeń Uniwersalnych Ogólne Warunki Ubezpieczenia Ryzyka Śmierci lub Kalectwa

Bardziej szczegółowo

Fotografia kliniczna w kosmetologii i medycynie estetycznej

Fotografia kliniczna w kosmetologii i medycynie estetycznej aparatura i technika Dr n. farm. Sławomir Wilczyński Katedra i Zakład Biofizyki Wydziału Farmaceutycznego z OML w Sosnowcu, SUM w Katowicach Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. fiz. Barbara Pilawa

Bardziej szczegółowo

Gwarantowana Renta Kapitałowa. Ogólne warunki ubezpieczenia

Gwarantowana Renta Kapitałowa. Ogólne warunki ubezpieczenia Gwarantowana Renta Kapitałowa Ogólne warunki ubezpieczenia OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA GWARANTOWANEJ RENTY KAPITAŁOWEJ GRK/R/4/2007 1. DE FI NI CJE Ile kroć w ni niej szych ogól nych wa run kach

Bardziej szczegółowo

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM Wiedza o społeczeństwie Poziom rozszerzony Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież

Bardziej szczegółowo

Opis tech nicz ny. Prze zna cze nie

Opis tech nicz ny. Prze zna cze nie Nie jed no krot nie chęć po sia da nia ko min ka w dom ku let ni sko wym wy mu sza zna le zie nie ta kie go roz wią za nia, aby by ło spraw ne i bez piecz - ne, a jak to uczy nić je śli w samym dom ku

Bardziej szczegółowo

Świat współczesny. 1 wy mie nia głów ne kie run ki pol skiej. z sąsia da mi i pań stwa mi Unii Eu ro - wymienia zadania am ba sa d i kon -

Świat współczesny. 1 wy mie nia głów ne kie run ki pol skiej. z sąsia da mi i pań stwa mi Unii Eu ro - wymienia zadania am ba sa d i kon - 1 Plan wy ni ko wy Pol ska we współ - cze snym świe cie NA TO od zim nej woj ny do współ - ist nie nia In te gra cja eu ro - pej ska Pol ska w sys te - mie po li tycz nym i go spo dar czym Świat współczesny

Bardziej szczegółowo

Układanie wykładzin podłogowych

Układanie wykładzin podłogowych Układanie wykładzin podłogowych Sposoby układania Sposób układania Układanie swobodne Zastosowanie Zalety Wady W małych pomieszczeniach, tam gdzie wystarcza jeden arkusz lub rzadko odwiedzanych Szybkie

Bardziej szczegółowo

Na uczy ciel jest oso bą wspo ma ga ją cą,

Na uczy ciel jest oso bą wspo ma ga ją cą, DZIELIMY SIĘ DOŚWIADCZENIAMI Ratujmy kasztanowce Metoda projektu Istota metody projektów polega na tym, że grupa osób uczących się samodzielnie inicjuje, planuje i wykonuje pewne przedsięwzięcia, a następnie

Bardziej szczegółowo

Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach

Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach BAR BA RA WOY NA ROW SKA, MA RIA SO KO OW SKA, MAG DA LE NA WOY NA ROW SKA -SO DAN Doskonalenie w zakresie edukacji zdrowotnej kurs dla nauczycieli wf w gimnazjach W nowej podstawie programowej kszta³cenia

Bardziej szczegółowo

Ścianka z płyt gip so wo- -kar to no wych na rusz cie aluminiowym

Ścianka z płyt gip so wo- -kar to no wych na rusz cie aluminiowym Ścianka z płyt gip so wo- -kar to no wych na rusz cie aluminiowym szpachelka (15 cm) NARZĘDZIA piła długa linijka drobnoziarnisty papier ścierny nóż z wymiennym ostrzem kuweta na zaprawę kuweta na klej

Bardziej szczegółowo

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Chemia Poziom podstawowy Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z PERNEM Chemia Poziom podstawowy Listopad 2010 W klu czu są pre zen to wa ne przy kła do we pra wi dło we od po wie dzi. Na le ży rów nież uznać od po wie dzi

Bardziej szczegółowo

Rozdział 4. Blokada nadgarstka PODSTAWY WSKAZANIA DO ZASTOSOWANIA ŚRODKI OSTROŻNOŚCI

Rozdział 4. Blokada nadgarstka PODSTAWY WSKAZANIA DO ZASTOSOWANIA ŚRODKI OSTROŻNOŚCI Rozdział Blokada nadgarstka PODSTAWY Blo ka da nad garst ka po le ga na znie czu le niu trzech ner wów: pro mie nio we go, po środ ko we go oraz łok cio we go. 1. Nerw łok cio wy ma ga łąz kę czu cio wą

Bardziej szczegółowo

250 pytań rekrutacyjnych

250 pytań rekrutacyjnych 250 pytań rekrutacyjnych które pomogą Ci zatrudnić właściwych ludzi 250 pytań rekrutacyjnych, które pomogą Ci zatrudnić właściwych ludzi Autorzy Katarzyna Chudzińska dyrektor zarządzający zasobami ludzkimi

Bardziej szczegółowo

o przetargach nieograniczonych na sprzedaż zespołów składników majątku Stoczni Gdynia SA

o przetargach nieograniczonych na sprzedaż zespołów składników majątku Stoczni Gdynia SA w po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w STOCZ NI GDYNIA S.A., pro wa dzo nym na pod sta wie prze pi sów usta wy z dnia 19 grud nia 2008 r. o po stę po wa niu kom pen sa cyj nym w pod mio tach o szcze gól

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą. Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Wiedza o społeczeństwie Poziom podstawowy Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne od po wie dzi.

Bardziej szczegółowo

STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE

STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE Statut Zwi zku Kynologicznego w Polsce 2/ 1 STA TUT ZWI Z KU KY NO LO GICZ NE GOWPOL SCE Roz dzia³ I Po sta no wie nia og l ne 1 Sto wa rzy sze nie no si na zw Zwi zek Ky no lo gicz ny w Pol sceµ zwa ny

Bardziej szczegółowo

FASADY FOTOWOLTAICZNE

FASADY FOTOWOLTAICZNE JANUSZ MARCHWIŃSKI FASADY FOTOWOLTAICZNE TECHNOLOGIA PV W ARCHITEKTURZE WARSZAWA 2012 SPIS TREŚCI WSTĘP...........................................................7 1. Przedmiot, uzasadnienie i cel pracy....................................7

Bardziej szczegółowo

1. Zdecydowane masowanie wzdłuż ramienia: 2. Zdecydowane uciskanie całego ramienia: od nad garst ka w kie run ku ra mie nia

1. Zdecydowane masowanie wzdłuż ramienia: 2. Zdecydowane uciskanie całego ramienia: od nad garst ka w kie run ku ra mie nia masazyk_layout 1 10/9/13 2:29 PM Page 1 Ćwi cze nie Spo sób wy ko na nia Ma su je te ra peu ta lub sa mo dziec ko ko lej no każ dą rę kę od od ra mie nia w kie run ku dło ni po stro nie ze wnętrz nej ra

Bardziej szczegółowo

Część I NOWE SPOJRZENIE NA OKRES DORASTANIA

Część I NOWE SPOJRZENIE NA OKRES DORASTANIA Część I NOWE SPOJRZENIE NA OKRES DORASTANIA Rozdział 1 Lu dzie uwa ża ją, że... In na książ ka dla na sto lat ków Więk szość lu dzi uwa ża, że nie je ste ście w sta nie zro zu mieć te go, co przed sta

Bardziej szczegółowo

Koncepcje i strategie logistyczne

Koncepcje i strategie logistyczne Ewa Ku liń ska 1 Agniesz ka Do rn fel d 2 Za rzą dza nie ry zy kiem pro ce sów lo gi stycz nych - studium przypadku 3 Przed mio tem pu bli ka cji jest oce na ry - zy ka to wa rzy szą ce go re ali za cji

Bardziej szczegółowo

Metoda projekt w. badawczych. Po szu ku j¹c no wych spo so b w za in te re so -

Metoda projekt w. badawczych. Po szu ku j¹c no wych spo so b w za in te re so - Metoda projekt w badawczych Me to da pro jek t w jest spo so bem wspie ra nia ak tyw ne go za an ga o wa nia i ce lo we go ucze nia siê oraz roz wo ju in te lek tu al ne go, a dla nie kt rych na uczy cie

Bardziej szczegółowo

Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych. Ubezpieczenie Składki

Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych. Ubezpieczenie Składki Ogólne warunki umowy dodatkowej do ubezpieczeń uniwersalnych Ubezpieczenie Składki OGÓL NE WA RUN KI UBEZ PIE CZE NIA SKŁAD KI US/J/3/2007 Ni niej sze ogól ne wa run ki ubez pie cze nia sto su je się wy

Bardziej szczegółowo

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Geografia Poziom podstawowy

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Geografia Poziom podstawowy KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Geografia Poziom podstawowy Listopad 2011 W ni niej szym sche ma cie oce nia nia za dań otwar tych są pre zen to wa ne przy kła do we po praw ne od.

Bardziej szczegółowo

Konstrukcja szkieletowa

Konstrukcja szkieletowa Obudowa wanny Obudowę wanny mocuje się na konstrukcji szkieletowej zbudowanej z listewek o grubości 40 x 40 mm, rozstawionej wzdłuż boków wanny i przymocowanej do ściany. NARZĘDZIA poziomnica wyrzynarka

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI Miejsce na identyfikację szkoły ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM JĘZYK NIEMIECKI POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ I LISTOPAD 2010 Instrukcja dla zdającego Czas pracy 120 minut 1. Sprawdź, czy ar kusz eg za mi

Bardziej szczegółowo

1 Teoretyczne podstawy edukacji wczesnoszkolnej

1 Teoretyczne podstawy edukacji wczesnoszkolnej 1 Teoretyczne podstawy edukacji wczesnoszkolnej MałgorzataChojak Lublin Współpraca rodziców i nauczycieli trud ne, waż ne i ko niecz ne za da nie N ie ule ga wąt pli wo ści pi sze M. Ło boc ki iż współ

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej. Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2010

Rada Unii Europejskiej. Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2010 Rada Unii Europejskiej Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2010 1 Autorzy: Aleksander Parzych, Aureliusz Wlaź Projekt graficzny serii: Techna Studio www.techna.pl Zdjęcia na okładce i w tekście: The Audiovisual

Bardziej szczegółowo

JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe

JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe JUŻ PRA CU JĄ! materiały prasowe Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach działania

Bardziej szczegółowo

www.nie bo na zie mi.pl

www.nie bo na zie mi.pl Nie bo Na Zie mi www.nie bo na zie mi.pl Kon rad Mi lew ski Wszel kie pra wa za strze żo ne. Nie au to ry zo wa ne roz po wszech nia nie ca ło ści lub frag men tu ni niej szej pu bli ka cji w ja kiej kol

Bardziej szczegółowo

StReFA UmIeJętnoścI CHCEMY OSIĄGNĄĆ K2!

StReFA UmIeJętnoścI CHCEMY OSIĄGNĄĆ K2! O szkolnictwie dualnym i Programie K2 (Kariera i Kompetencje) rozmawiano podczas Konferencji z udziałem minister Joanny Kluzik-Rostkowskiej CHCEMY OSIĄGNĄĆ K2! KatowicKa specjalna strefa ekonomiczna wraz

Bardziej szczegółowo

Kontrola inbredu. hodowla NEGATYWNE SKUTKI INBREDU DEPRESJA INBREDOWA

Kontrola inbredu. hodowla NEGATYWNE SKUTKI INBREDU DEPRESJA INBREDOWA hodowla Ka mil Siat ka Ma zo wiec kie Cen trum Ho dow li i Roz ro du Zwie rząt Sp. z o.o. w Ło wi czu Kontrola inbredu Terminem inbred, chów wsobny albo kojarzenie krewniacze określa się kojarzenia spokrewnionych

Bardziej szczegółowo

Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry

Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry Tomasz LATAWIEC członek SIDiR Re no wa cje bez wy ko po we prze wo dów in fra struk tu ry pod ziem nej miesz czą się w sze ro ko ro zu mia nej dzie - dzi nie in ży nie rii sa ni tar nej i ochro nie śro

Bardziej szczegółowo

Sze ścio la tek w szko le

Sze ścio la tek w szko le TEORETYCZNE PODSTAWY EDUKACJI Sze ścio la tek w szko le Kon cep cja wdra Ŝa nej re for my pro gra mo wej trak tu je kształ ce nie ogól ne ja ko fun da ment do dal sze go wszechstronnego roz wo ju dziec

Bardziej szczegółowo

dr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem

dr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem dr To masz To kar ski er go no mia pra cy z lap to pem War sza wa 2010 Pro jekt okład ki Do ro ta Za jąc Zdję cie na okład ce Wojciech Sternak Opra co wa nie re dak cyj ne Iza bel la Skrzecz Re dak cja

Bardziej szczegółowo

Układanie paneli z PCV

Układanie paneli z PCV Układanie paneli z PCV Wybór paneli 1. Panele z PVC są produktem gotowym do użytku. Można kłaść je we wszystkich rodzajach pomieszczeń. Szczególnie dobrze sprawdzają się w pomieszczeniach wilgotnych (łazienki,

Bardziej szczegółowo

Pierw sze in no wa cyj ne wdro że nie sys te mu EPC/RFID na pol skim ryn ku

Pierw sze in no wa cyj ne wdro że nie sys te mu EPC/RFID na pol skim ryn ku Mi chał Gra bia, Grze gorz So ko łow ski, Piotr Ho łu bo wicz In sty tut Lo gi sty ki i Ma ga zy no wa nia GS1 Polska Pierw sze in no wa cyj ne wdro że nie sys te mu EPC/RFID na pol skim ryn ku Śle dząc

Bardziej szczegółowo

Lublin moje miasto. (hi sto ria, kul tu ra, go spo dar ka i spo łe czeń stwo) Pro po zy cja pro jek tu in ter dy scy pli nar ne go

Lublin moje miasto. (hi sto ria, kul tu ra, go spo dar ka i spo łe czeń stwo) Pro po zy cja pro jek tu in ter dy scy pli nar ne go Lublin moje miasto Forum edukacyjne (hi sto ria, kul tu ra, go spo dar ka i spo łe czeń stwo) Pro po zy cja pro jek tu in ter dy scy pli nar ne go Ome to dzie pro jek tu sły szał chy ba każ dy z nas. Wie

Bardziej szczegółowo

RAPORT. Kobiety w IT i TECH. womenintechsummit.pl

RAPORT. Kobiety w IT i TECH. womenintechsummit.pl RAPORT Kobiety w IT i TECH 2018 RAPORT Kobiety w IT i TECH 2018 Na świe cie trwa ci cha re wo lu cja: zmie nia się ro la ko biet w no wych tech no lo giach. Ich wpływ, do tych czas nie wiel ki, za czy

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp ZANIM SIĘ ZAPRZYJAŹNISZ DZIESIĘĆ CECH PRAWDZIWEJ PRZYJAŹNI... 18

Spis treści. Wstęp ZANIM SIĘ ZAPRZYJAŹNISZ DZIESIĘĆ CECH PRAWDZIWEJ PRZYJAŹNI... 18 Spis treści Wstęp.................................................................... 7 Po co nam przyjaźnie?.................................................... 7 Kim jestem? Moje wewnętrzne JA....................................

Bardziej szczegółowo

potrzebna jest wiedza o umyśle?

potrzebna jest wiedza o umyśle? Dlaczego przedszkolakom potrzebna jest wiedza o umyśle? MAR TA BIA ŁEC KA -PI KUL, AR KA DIUSZ BIA ŁEK Gdy na zy wa my dziec ko ma łym psy cho lo - giem i mó wi my, że ma na iw ną wie dzę o umy śle, czy

Bardziej szczegółowo

War sza wa 2015 PUBLIKACJA DYSTRYBUOWANA BEZPŁATNIE

War sza wa 2015 PUBLIKACJA DYSTRYBUOWANA BEZPŁATNIE Pu bli ka cja po wsta ła w ra mach pro jek tu re ali zo wa ne go z do fi nan so wa niem NFOŚiGW w ra mach pro gra mu prio ry te to we go Edu ka cja eko lo gicz na Lider projektu: Wyż sza Szko ła Eko lo

Bardziej szczegółowo

Sztuka i komputer. Fotografia opracowana w kom pu te ro wym pro gra mie gra ficz nym.

Sztuka i komputer. Fotografia opracowana w kom pu te ro wym pro gra mie gra ficz nym. Sztuka i komputer Jak już wie cie, za po mo cą kom pu te ro wych pro gra mów gra ficz nych moż na wy ko ny wać róż ne dzie ła pla stycz ne, czy li two rzyć gra fi kę kom pu te ro wą. Ta ki ob raz moż na

Bardziej szczegółowo

1. PRZEWODNIK. 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów PRZEWODNIK.

1. PRZEWODNIK. 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów PRZEWODNIK. PRZEWODNIK Rozdzia³ 1, str. 1 SKUTECZNE ZARZ DZANIE SPÓ DZIELNI MIESZKANIOW Spis treœci 1. PRZEWODNIK 1.1. Spis treœci 1.2. Zespó³ autorski 1.3. Skorowidz rzeczowy 1.4. Wykaz skrótów 1.5. Objaœnienia piktogramów

Bardziej szczegółowo

3. Pro po zy cje ćwi czeń z za kre su edu ka cji zdro wot no ru cho wej

3. Pro po zy cje ćwi czeń z za kre su edu ka cji zdro wot no ru cho wej 3. Pro po zy cje ćwi czeń z za kre su edu ka cji zdro wot no ru cho wej Te mat: Ćwi cze nia na to rze prze szkód wrot ki, ro we ry, kół ka hu la - ho op, słup ki, ła wecz ki, rów no waż nia Zbiór ka na

Bardziej szczegółowo

3. Propozycje ćwiczeń z zakresu edukacji zdrowotno-ruchowej

3. Propozycje ćwiczeń z zakresu edukacji zdrowotno-ruchowej 3. Propozycje ćwiczeń z zakresu edukacji zdrowotno-ruchowej Te mat: Pod sta wo we ćwiczenia gimnastyczne Zbiór ka, przy wi ta nie, po da nie te ma tu i celów zajęć. Za po znanie dzieci z za sa da mi bez

Bardziej szczegółowo

Terminy określone w ogólnych warunkach umowy podstawowej stosuje się odpowiednio w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Terminy określone w ogólnych warunkach umowy podstawowej stosuje się odpowiednio w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia. Ogólne warunki dodatkowego ubezpieczenia na wypadek śmierci lub trwałego i całkowitego inwalidztwa w wyniku nieszczęśliwego wypadku Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia na wypadek śmierci lub trwałego

Bardziej szczegółowo

Elżbieta Judasz. Prawo pra cy. pierwsze kroki

Elżbieta Judasz. Prawo pra cy. pierwsze kroki Elżbieta Judasz Prawo pra cy pierwsze kroki War sza wa 2012 Aktualizacja Katarzyna Piecyk Pro jekt okład ki www.jsphoto.eu Opra co wa nie re dak cyj ne Izabella Skrzecz Opra co wa nie ty po gra ficz ne

Bardziej szczegółowo

FIDIC a polskie regulacje prawne czy stosowanie warunków kontraktowych FIDIC przeszkadza w sprawnej realizacji kontraktów?

FIDIC a polskie regulacje prawne czy stosowanie warunków kontraktowych FIDIC przeszkadza w sprawnej realizacji kontraktów? Tomasz LATAWIEC Członek Zarządu SIDiR FI DIC a pol skie re gu la cje praw ne. Od dłu ższe go cza su w śro do wi sku in fra struk tu ral nym trwa dys ku sja na te mat te go, czy wa run ki kon trak to we

Bardziej szczegółowo

Aspek ty or ga ni za cyj no -tech no lo gicz ne wy bra nych sys te mów kom ple ta cji

Aspek ty or ga ni za cyj no -tech no lo gicz ne wy bra nych sys te mów kom ple ta cji Mi ro sław No wak, Ja cek Za jąc In sty tut Lo gi sty ki i Ma ga zy no wa nia Aspek ty or ga ni za cyj no -tech no lo gicz ne wy bra nych sys te mów kom ple ta cji Wy daj ność sys te mów dys try bu cji

Bardziej szczegółowo

u j e d n o l i co ny te kst u staw y

u j e d n o l i co ny te kst u staw y CIT NOWE PRAWO 2012 u j e d n o l i co ny te kst u staw y Czwartek nr 302 (9118) 29 grudnia 2011 TOMASZ WAWER Czwartek G 2 CIT 2012 29 grudnia 2011 rp.pl/prawo Ujednolicony tekst ustawy o podatku dochodowym

Bardziej szczegółowo

ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011: :34 Strona 1

ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011: :34 Strona 1 ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011:02 2011-09-05 11:34 Strona 1 ul-czaspracy_kampoznaj-wzn-zus2011:02 2011-09-05 11:34 Strona 2 Przydatne pojęcia Czas pra cy to czas, w któ rym po zo sta jesz w dys - pozycji

Bardziej szczegółowo

Pra co wi te la ta. Zo bacz cie Pań stwo i oceń cie sa mi. Pro jek ty zre ali zo wa ne lub w trak cie re ali za cji

Pra co wi te la ta. Zo bacz cie Pań stwo i oceń cie sa mi. Pro jek ty zre ali zo wa ne lub w trak cie re ali za cji czwartek, 14 sierpnia 2014 Z życia Gminy 3 Pra co wi te la ta W cią gu mi ja ją cej ka den cji (2010 2014) wój ta Zbi gnie wa Grzy ba i rad nych Gmi ny dzię ki wspar ciu środ ków ze wnętrz nych uda ło

Bardziej szczegółowo

Opis techniczny Przeznaczenie Instrukcja montażu

Opis techniczny Przeznaczenie Instrukcja montażu Sys tem ko mi no wy HY BRY DA IZO to re wo lu cyj ne roz wią za nie w tech ni ce ko mi no wej i ab so lut nie no wy pro dukt fir my Spi ro flex. Wie lo let nie do świad cze nie po zwo li ło nam na stwo

Bardziej szczegółowo

Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P. Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych

Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P. Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych Ogólne warunki grupowego pracowniczego ubezpieczenia na życie GRU/P Ogólne warunki dodatkowych ubezpieczeń grupowych Szanowni Państwo, Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom naszych Klientów, zamieściliśmy

Bardziej szczegółowo

Otwar cie 1. Zna cze nie Otwar cie 1 ma na stę pu ją ce zna cze nia:

Otwar cie 1. Zna cze nie Otwar cie 1 ma na stę pu ją ce zna cze nia: 20 Wspólny Język 2010 Wspólny J zyk 2010 Standard Otwar cie Zna cze nie Otwar cie ma na stę pu ją ce zna cze nia: A) 5 kar w si le 12 17, B) układ 4441 z czwór ką ka ro w si le 12 17, C) układ 4 ka ra,

Bardziej szczegółowo

Niezbędnik finansowy. Bezpieczne oszczędzanie na wymarzony cel. Produkty oszczędnościowe

Niezbędnik finansowy. Bezpieczne oszczędzanie na wymarzony cel. Produkty oszczędnościowe Niezbędnik finansowy Bezpieczne oszczędzanie na wymarzony cel Produkty oszczędnościowe Pro duk ty ofe ro wa ne przez ban ki są two rzo ne z my ślą o klien tach i ich po - trze bach. Planując co miesiąc

Bardziej szczegółowo

1 3Przyj 0 1cie FOT. MAT. PRASOWE CUKIERNIA KACZMARCZYK. 58 magazyn wesele

1 3Przyj 0 1cie FOT. MAT. PRASOWE CUKIERNIA KACZMARCZYK. 58 magazyn wesele 1 3Przyj 0 1cie W E S E L N E 58 magazyn wesele 1 3 Tortowy zawr t g 0 0owy C o fantazjach w 0 2wiecie s 0 0odko 0 2ci C u kier ni czy 0 2wiat roz wi ja si 0 1 w b 0 0y ska wicz - nym tem pie, ofe ru j

Bardziej szczegółowo

Piotr Wojciechowski PRAWO PRACY. Poradnik dla pracodawcy

Piotr Wojciechowski PRAWO PRACY. Poradnik dla pracodawcy Piotr Wojciechowski PRAWO PRACY Poradnik dla pracodawcy Projekt graficzny okładki Dorota Zając Opracowanie redakcyjne Izabella Skrzecz Opracowanie typograficzne i łamanie Barbara Charewicz Copyright Główny

Bardziej szczegółowo

lek. med. Wioletta Sikora otolaryngolog, lekarz medycyny anty-aging

lek. med. Wioletta Sikora otolaryngolog, lekarz medycyny anty-aging aparatura i technika lek. med. Wioletta Sikora otolaryngolog, lekarz medycyny anty-aging Właściciel i manager wielospecjalistycznych klinik Eskulap w Pabianicach Urządzenia wykorzystujące w swej technologii

Bardziej szczegółowo

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Język polski Poziom podstawowy

Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Język polski Poziom podstawowy Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM Język polski Poziom podstawowy Listopad 2010 Mo del za wie ra prze wi dy wa ne od po wie dzi. Od po wie dzi zda ją ce go mo gą przy bie rać róż ną

Bardziej szczegółowo

Środ ka mi ochro ny indywidualnej wska za ny mi w oce nie ry zy ka za wo do we go przy ob słu dze LPG są także: oku

Środ ka mi ochro ny indywidualnej wska za ny mi w oce nie ry zy ka za wo do we go przy ob słu dze LPG są także: oku BHP NA STACJACH LPG Pra cow nik, przy stę pu jąc do pra cy na sta no wi sku ope ra to ra LPG po wi nien za po znać się z oce ną ry zy - ka za wo do we go dla je go sta no wi ska oraz sto so wać odzież

Bardziej szczegółowo

Postępowanie z bielizną i odpadami w gabinetach medycyny estetycznej oraz obiektach sektora beauty

Postępowanie z bielizną i odpadami w gabinetach medycyny estetycznej oraz obiektach sektora beauty higiena pracy mgr inż. Dominika Gacka, mgr Dorota Wodzisławska-Czapla Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Katowicach Postępowanie z bielizną i odpadami w gabinetach medycyny estetycznej oraz

Bardziej szczegółowo

Okre ślić cel ho dow la ny dla wła sne go sta da

Okre ślić cel ho dow la ny dla wła sne go sta da postęp hodowlany Ka mil Siat ka Ma zo wiec kie Cen trum Ho dow li i Roz ro du Zwie rząt Sp. z o.o. w Ło wi czu Okre ślić cel ho dow la ny dla wła sne go sta da Ho dow la to skom pli ko wa ny, dłu go trwa

Bardziej szczegółowo

3. Pro po zy cje ćwi czeń z za kre su edu ka cji zdro wot no ru cho wej

3. Pro po zy cje ćwi czeń z za kre su edu ka cji zdro wot no ru cho wej 3. Pro po zy cje ćwi czeń z za kre su edu ka cji zdro wot no ru cho wej Te mat: Za ba wy z pił ką pił ki do siat ków ki, pił ki noż ne, słup ki, szar fy I. Część wstęp na. Zbiór ka, przy wi ta nie, po

Bardziej szczegółowo

OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w

OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w OGسLNE ZASADY zamieszczania nekrolog w I. DEKLARACJA WYDAWCY II. OKREعLENIA Ago ra SA, wy daw ca Ga ze ty Wy bor czej wiad czy kom plek so wà usùu gو Ne kro lo gi, po le ga jà cà na za miesz cza niu ne

Bardziej szczegółowo

Po zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u

Po zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u Po zna je my wy da rze nia z dzie j w PRL -u Scenariusz lekcji w III klasie gimnazjum Przed sta wia my Ko le an kom i Ko le gom pro po zy cjê sce na riu sza lek cji ote ma cie nie ³a twym, szcze g l nie

Bardziej szczegółowo

za ba wy i gry te re no we w edu ka cji wcze snosz kol nej

za ba wy i gry te re no we w edu ka cji wcze snosz kol nej za ba wy i gry te re no we w edu ka cji wcze snosz kol nej Kształcenie na etapie edukacji wczesnoszkolnej ma charakter edukacji zintegrowanej. Jest łagodnym przejściem od wychowania przedszkolnego do edukacji

Bardziej szczegółowo

Projekt okładki: Beata Kulesza-Damaziak Fotografie: Norbert Piwowarczyk Opracowanie ilustracji: Karandasz Korekta: Alicja Chylińska

Projekt okładki: Beata Kulesza-Damaziak Fotografie: Norbert Piwowarczyk Opracowanie ilustracji: Karandasz Korekta: Alicja Chylińska Projekt okładki: Beata Kulesza-Damaziak Fotografie: Norbert Piwowarczyk Opracowanie ilustracji: Karandasz Korekta: Alicja Chylińska Co py ri ght Do ro ta Dziam ska 2005 Co py ri ght Wy daw nic two BIS

Bardziej szczegółowo

Walizki. Walizki i pojemniki zamykane

Walizki. Walizki i pojemniki zamykane Założyciel firmy Georg Utz 1916 1988 Pod kluczem 62 i pojemniki zamykane 63 Systemy zamknięć Po jem ni ki RA KO moż na za my kać za po mo cą po kry - wy z za wia sa mi. Je że li do te go na dłuż szym bo

Bardziej szczegółowo