OPERAT AKUSTYCZNY ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM

Transkrypt

1 Audio-Com, Projekty i Oprogramowanie Akustyczne Poznań, os. Stefana Batorego 6/ , , NIP: , REGON: poczta@audio-com.pl OPERAT AKUSTYCZNY ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM Opracowanie : dr Piotr Pękala Poznań,

2 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tego opracowania nie może być reprodukowana, streszczana i rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie graficznej, elektronicznej, mechanicznej, łącznie z fotografowaniem, powielaniem bez uzyskania pisemnej zgody Autora

3 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM 1. Wstęp 2. Analiza rozkładu dźwięku w sali bez adaptacji akustycznej 3. Zalecenia adaptacji akustycznej 4. Koncepcja nagłośnienia Sali 5. Ocena skuteczności adaptacji akustycznej i nagłośnienia 6. Załącznik karty katalogowe /13

4 1. Wstęp ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM Operat akustyczny przygotowano na zlecenie Pracowni Architektonicznej Piotr Dominiczak & Mariusz Szczuraszek z siedzibą w Ostrowie Wielkopolskim. Celem opracowania jest dobór i ocena adaptacji akustycznej oraz koncepcja nagłośnienia konferansjerskiego dla Sali. Do wykonania operatu wykorzystano podkłady architektoniczne w wersji elektronicznej przekazane dnia 8 oraz 15 maja Jako kryteria doboru adaptacji akustycznej i systemu nagłośnienia przyjęto: Uzyskanie optymalnej charakterystyki pogłosowej wnętrza gwarantującej możliwie wysokie obniżenie hałasu pogłosowego we wnętrzu Sali Uzyskanie optymalnej zrozumiałości mowy na obszarze boiska i widowni przy założeniu stosowania nagłośnienia typu konferansjerskiego. Zalecany czas pogłosu dla częstotliwości 500 Hz dla sal sportowych o objętości V m 3 wynosi T P 1.5 s. Dopuszczalne odchylenia od wartości zalecanej przedstawiono na rys.1 poniżej. Zakres tolerancji charakterystyki pogłosu dla pełnej Sali 3.0 czas pogłosu (RT60), s częstotliwość, Hz Rys.1 Dopuszczalny przedział zmienności charakterystyki pogłosu dla sali sportowej o objętości V m /13

5 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM Dla sal sportowych wymaga się, aby zrozumiałość mowy wyrażona za pomocą wskaźnika transmisji mowy (ang. Speech Transmission Index) przewyższała wartość 50% dla każdego punktu na widowni i boisku (STI 50%). 2. Analiza rozkładu dźwięku w sali bez adaptacji akustycznej Widok wnętrza sali sportowej w modelu komputerowym przedstawiono na Rys.2 poniżej. Objętość powietrza w sali wynosi V m 3 zaś pole powierzchni wszystkich ścian pomieszczenia (wliczając sufit i podłogę) S m 2 (w tym sufit nad boiskiem S S 800 m 2, boisko S B 800 m 2 i widownia S W 115 m 2 ). Rys.2 Widok wnętrza sali sportowej przy szkole nr 7 w Ostrowie Wielkopolskim Dla sali sportowej przedstawionej na Rys.2 wykonano symulację charakterystyki pogłosu przy następujących danych wyjściowych (wyniki przedstawiono na Rys.3): boisko - parkiet klepka dębowa na legarach 20 mm z wypełnieniem granulatem styropianowym ściany - tynk gipsowo-wapienny sufit - nad boiskiem i widownią blacha trapezowa /13

6 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM sufit - nad przejściem za widownią płyta G/K siedziska - plastikowe, sportowe, zapełnione widownią w 100% Do wyznaczania STI przyjęto hałas tła na poziomie L A 70 dba. Rys.3 Charakterystyka pogłosowa Sali bez adaptacji akustycznej /13

7 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM 3. Zalecenia adaptacji akustycznej Na Rys.4 poniżej przedstawiono zalecana adaptację akustyczną Sali. Do oznaczenia materiałów dźwiękochłonnych wykorzystano następujące symbole: 1. Ecophon SuperG gr.35 mm c.w.k. 200 mm na całej powierzchni sufitu nad boiskiem i widownią. 2. Ecophon SuperG PLUS gr. 40 mm umieszczony za drabinkami gimnastycznymi bezpośrednio na ścianie od poziomu podłogi do wysokości 270 cm nad podłogą 3. Ecophon SuperG PLUS gr. 40 mm umieszczony bezpośrednio na wskazanej ścianie od poziomu podłogi co najmniej do wysokości 200 cm nad podłogą. 4. Absorber płytowy (na ścianie powyżej ustrojów typu 3 ) o następującej konstrukcji (warstwy od ściany masywnej): Ściana masywna Profile drewniane (impregnowane p-poż.) 30x30mm przykręcane do ściany masywnej pionowo w odległości 60 cm od siebie. W przestrzeni pomiędzy profilami drewnianymi wełna mineralna o gęstości kg/m 3. Płyta G/K o grubości 6 mm Rys.4 Zalecane rozmieszczenie materiałów dźwiękochłonnych w sali sportowej /13

8 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM Wszystkie podane materiały dźwiękochłonne mogą być zastąpione innymi po wykazaniu, że nie spowoduje to utraty komfortu akustycznego i walorów użytkowych poniżej wartości uzyskanych w niniejszym opracowaniu dla przyjętych rozwiązań. Powyższe dotyczy w szczególności zachowania wysokiej odporności materiałów dźwiękochłonnych na uszkodzenia spowodowane czynnikami mechanicznymi, takimi jak: częste dotykanie, uderzenia piłką, otarcia, itp. Na Rys.5 poniżej przedstawiono charakterystykę pogłosową Sali po zastosowaniu adaptacji akustycznej j.w. Rys.5 Charakterystyka pogłosowa Sali po wykonaniu adaptacji akustycznej 4. Koncepcja nagłośnienia Sali Poniżej zestawiono parametry systemu nagłośnienia, dobrane w celu uzyskania wymaganej zrozumiałości mowy dla obszaru widowni i boiska. Rozmieszczenie punktów głośnikowych pokazano schematycznie na Rys.5 poniżej. System nagłośnienia składa się z dwóch grup głośników wysokonapięciowych (linie 100 V): B i C. Grupę B stanowi 10 głośników tubowych skierowanych na widownię, zaś grupę C 6 pasywnych liniowych macierzy głośnikowych skierowanych na boisko. Na Rys. 6 zastosowano następujące oznaczenia: Id symbol głośnika. Type model głośnika zastosowany do obliczeń akustycznych. Modele głośników podano wyłącznie w celu precyzyjnego określenia ich własności akustycznych, Możliwa jest zamiana podanych modeli (BOSH LBC 3482 dla grupy B oraz BOSH LBC 3200 dla grupy C) dowolnymi innymi o parametrach gwarantujących uzyskanie wymaganego komfortu akustycznego w sali sportowej. W tym /13

9 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM przypadku należy ponownie wykonać wszystkie obliczenia potwierdzające skuteczność doboru parametrów systemu nagłośnienia. Position współrzędne kartezjańskie głośnika w układzie pokazanym na lewejdolnej części Rys.6A. H V Roll orientacja osi głównej promieniowania głośnika odpowiednio względem poziomu, pionu i obrót wokół osi głównej. Lp1m poziom ciśnienia akustycznego dźwięku emitowanego z danego głośnika liczony jako wartość całkowita dla oktawowych pasm częstotliwości o podanych częstotliwościach środkowych, w odległości 1m od głośnika na jego osi głównej promieniowania. Na podstawie tej wartości należy z karty katalogowej głośników (por. Załącznik) odczytać odpowiednią wartość znamionowej mocy elektrycznej, na jaką należy skonfigurować odczepy transformatorów głośnikowych. DI wskaźnik kierunkowości dla kolejnych oktawowych pasm częstotliwości dźwięku /13

10 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM Rys.6 Schemat rozmieszczenia głośników w sali sportowej /13

11 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM A B Rys.7 Parametry systemu nagłośnienia w sali sportowej /13

12 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM Rys.7 Parametry systemu nagłośnienia w sali sportowej (c.d.) /13

13 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM 5. Ocena skuteczności adaptacji akustycznej i nagłośnienia Na Rys.8 Rys.11 zestawiono wyniki symulacji akustycznych rozkładów przestrzennych parametrów SPLdir-A (poziom dźwięku bezpośredniego) SPL-A (poziom dźwięku), STI (wskaźnik transmisji mowy) oraz wskaźnika C-50 (przejrzystość dźwięku) przed i po zastosowaniu adaptacji akustycznej. Rys.8 Zestawienie rozkładu SPLdir-A dla sali przed (część lewa) i po (część prawa) zastosowaniu adaptacji akustycznej Rys.9 Zestawienie rozkładu SPL-A dla sali przed (część lewa) i po (część prawa) zastosowaniu adaptacji akustycznej Rys.10 Zestawienie rozkładu STI sali przed (część lewa) i po (część prawa) zastosowaniu adaptacji akustycznej (kolor czarny oznacza wartości poniżej dopuszczalnego minimum STI=45%) /13

14 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM Rys.11 Zestawienie rozkładu C-50 dla sali przed (część lewa) i po (część prawa) zastosowaniu adaptacji akustycznej Po zastosowaniu adaptacji akustycznej oraz dla podanych parametrów systemu nagłośnienia w sali sportowej uzyskano wymagane wartości parametrów rozkładu pola akustycznego na powierzchni widowni oraz na powierzchni boiska. Uzyskana redukcja hałasu pogłosowego w Sali na skutek zastosowanej adaptacji akustycznej wynosi L T 7 db /13

15 ADAPTACJA AKUSTYCZNA I KONCEPCJA NAGŁOŚNIENIA SALI SPORTOWEJ PRZY SZKOLE NR 7 W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM Załącznik karty katalogowe /13

16 Systemy nagłośnieniowe Głośnik tubowy LBC 3482/00 Technologia bliżej nas Głośnik tubowy LBC 3482/00 Wysoka skuteczność Doskonała reprodukcja mowy Maksymalna moc 37,5 W Miejsce na montaż karty nadzoru poprawności działania linii / głośnika Odporność na wodę i zapylenie zgodnie z IP65 Zgodność z normami EVAC Głośniki tubowe Bosch charakteryzujące się wysoką skutecznością, doskonałą reprodukcją mowy i emisją dźwięku przeznaczone są do szerokiego kręgu zastosowań zewnętrznych. Głośniki te doskonale nadają się do instalacji w obiektach sportowych, parkach, wystawach, fabrykach i basenach pływackich. Model LBC 3482/00 to okrągły głośnik tubowy o mocy 25 W i średnicy tuby 355 mm wykonanej z aluminium. Krawędzie tuby wykończone są profilem z PCV zabezpieczającym przed uszkodzeniami mechanicznymi. Głośnik wykonany jest w kolorze jasnoszarym (RAL 7035). Tuba jest wodoi pyłoszczelna. Głośnik do dźwiękowych systemów ostrzegawczych Głośnik LBC 3482/00 jest przeznaczony do stosowania w dźwiękowych systemach ostrzegawczych i spełnia warunki normy EVAC. Głośnik posiada wbudowane zabezpieczenie, które w przypadku pożaru i uszkodzenia głośnika nie spowoduje awarii w obwodzie, do którego głośnik był dołączony. W ten sposób zostaje zachowana integralność systemu, co zapewnia poprawną pracę pozostałych głośników w innych strefach i dalszą możliwość informowania o rozwoju sytuacji. Głośnik posiada ceramiczny zespół zacisków, bezpiecznik termiczny oraz odporne na wysoką temperaturę okablowanie. Konstrukcja głośnika tubowego umożliwia dołączenie opcjonalnej płyty nadzoru poprawności działania linii / głośnika montowanej na zewnątrz urządzenia. Funkcje Pokrywa tylna głośników wykonana jest z samogasnącego tworzywa ABS (zgodnie z UL 94 V 0). Kabel połączeniowy przeprowadzany jest poprzez przepust kablowy (PG 13.5) w pokrywie tylnej. Drugi otwór w pokrywie (standardowo zasłonięty zaślepką) umożliwia łatwe wykonanie połączenia równoległego. Opisywany zintegrowany głośnik tubowy dostępny jest również jako oddzielna tuba i moduł sterujący (driver), co umożliwia zastosowanie wielu kombinacji połączeń. Bliższe szczegóły znajdują się w odpowiednich kartach katalogowych. Certyfikaty i zgodność ze standardami Wszystkie głośniki firmy Bosch są tak skonstruowane, aby zapewnić nieprzerwaną emisję dźwięku o mocy znamionowej przez 100 godzin, co jest zgodne z wymaganiami normy IEC (PHC). Firma Bosch opracowała specjalny test symulujący wystąpienie dodatniego sprzężenia akustycznego (SAFE Simulated Acoustical Feedback Exposure), aby wykazać, że jej głośniki są w stanie emitować bez uszkodzenia przez krótki czas moc dwa razy większą od ich mocy znamionowej. Zapewnia to niezawodność działania nawet w warunkach ekstremalnych, co daje większe zadowolenie klienta, dłuższy czas życia urządzenia i o wiele mniejsze prawdopodobieństwo uszkodzenia lub obniżenia jakości reprodukowanego dźwięku podczas eksploatacji. Standard bezpieczeństwa EN Zgodność z normami EVAC BS 5839 Część 8 Wodo- i pyłoszczelność IEC IP 65

17 2 Głośnik tubowy LBC 3482/00 Uwagi dotyczące instalacji i konfiguracji Prosta regulacja mocy wyjściowej Głośniki tubowe wyposażone są w 3-stykowy zespół zacisków śrubowych (łącznie z uziemieniem). Posiadają one również 3 odczepy na uzwojeniu pierwotnym transformatora, które umożliwiają uzyskanie odpowiednio maksimum, połowy i ćwiartki mocy znamionowej głośnika (czyli co 3 db). Montaż Głośniki tubowe są dostarczane wraz wytrzymałymi wspornikami montażowymi umożliwiającymi takie umocowanie głośnika, że emitowana wiązka dźwięku skierowana będzie w żądanym kierunku. SPL [db] 10 db 90 31, k 4 k 8 k 16 k Częstotliwość [Hz] Pasmo przenoszenia ,6 311,1 424, ,0 95, , ,1 36,0 190, Wymiary 210, Hz 2000 Hz 500 Hz 4000 Hz 1000 Hz 8000 Hz Charakterystyka kierunkowości (pomiar szumem różowym) Zawartość zestawu 1 Wspólny 2 Faza 3 Uziemienie Ilość Element 1 Głośnik tubowy LBC 3482/00 1 Przepust kablowy PG 13.5 (zamocowany) Schemat połączeń

18 3 Głośnik tubowy LBC 3482/00 Dane techniczne Parametry elektryczne Moc maksymalna 37,5 W Moc znamionowa (PHC) 25 W (25 12,5 6,25 W) Poziom ciśnienia akustycznego przy mocy / 1 W (dla 1 khz, 1 m) 121 db / 107 db (SPL) Efektywne pasmo przenoszenia (-10 db) 550 Hz 5 khz Kąt promieniowania (przy 1 khz / 4 khz, -6 db) 70 / 25 Wejściowe napięcie znamionowe 100 V Impedancja znamionowa 400 Ω Parametry mechaniczne Połączenie zespół zacisków śrubowych Średnica kabla 6 mm (min.) 12 mm (maks.) Wymiary długość całkowita 425 mm wylot tuby (średnica) 355 mm Kolor jasnoszary (RAL 7035) Masa 3,6 kg Parametry środowiskowe Temperatura otoczenia C * Dane techniczne zgodnie z IEC Informacje do zamówień Model i opis LBC 3482/00 Głośnik tubowy 25 W, aluminium, okrągły Akcesoria / osprzęt LBC 3472/00 Moduł sterujący (driver) 25 W, 100 V LBC 3478/00 Tuba 14 bez modułu sterującego Aluminium LBC 3479/00 Tuba, 20 bez modułu sterującego Aluminium

19 Communication Systems LBC 3200/00 Line Array Indoor Loudspeaker LBC 3200/00 Line Array Indoor Loudspeaker Extended listening area Excellent intelligibility of speech and music Uniform distribution of natural sound throughout the room Suitable for any small to medium venues, from canteens to meeting rooms Ultra-slim housing Voice evacuation compliant as standard Ideal combination of advanced acoustics and easy application Unrivalled sound quality for its size This loudspeaker, with its good directivity, can handle small and medium indoor environments like congress venues, meeting rooms, showrooms and canteens. The full frequency range of the LBC 3200/00 makes it ideal for speech as well as music reproduction. Its exceptionally narrow housing (only 8 cm wide) means it is extremely unobtrusive. Functions Range of Application The LBC 3200/00 is part of the XLA 3200 (extended Listening Area) range of line array loudspeakers. The positioning of the loudspeaker drivers* has resulted in greatly improved audio directivity. The specially developed high quality drivers enables reproduction of remarkably clear, natural sound which gives excellent intelligibility of both speech and music. Greater coverage is achieved, so more people can be reached with perceptual perfect sound. All the above, makes this small line array loudspeaker very suitable for use in small to medium sized applications. *patent pending Easy Installation Positioning of the loudspeaker drivers in the array generates larger vertical opening angles for high frequencies, so there is less narrow 'beaming' of higher tones. As an example, at 4 khz the vertical opening angle is still 18. Having larger vertical opening angles makes installation easier, as the positioning of the loudspeakers is less critical because they cover a wider area. An extremely wide horizontal opening angle of 130 at 4 khz means that a single loudspeaker can provide natural sound reproduction over an extensive listening area. Suppressed Side Lobes All conventional column loudspeakers produce a main lobe of sound, which is directed at listeners, and a number of unwanted side lobes. The LBC 3200/00 has highly suppressed side lobes in the vertical plane, typically at least 8 db suppression from the 500 Hz octave band at 90, resulting in a much clearer, less 'colored' sound and strongly reduced risks for acoustic feedback. Sound Reproduction The positioning and very high quality of the 2 -inch drivers contribute significantly in making the LBC 3200/00 a very efficient line array. With a sound

20 2 LBC 3200/00 Line Array Indoor Loudspeaker pressure level of 106 db at 1 m, at 30 W, loud and clear sound reproduction is possible even at a significant distance from the loudspeaker. The high-quality loudspeaker drivers used in the LBC 3200/00 give excellent, natural sound reproduction of frequencies ranging from 190 Hz to 18 khz. This ensures that all important frequencies for superb speech intelligibility are heard in the listening area. EVAC Compliant The loudspeakers ceramic terminal block, thermal fuse and heat-resistant, high-temperature wiring ensures that, in the event of a fire, damage to the loudspeaker does not result in failure of the circuit to which it is connected. In this way, system integrity is maintained, ensuring loudspeakers within the same loudspeaker zone in other areas can still be used to inform people of the situation. System Overview A wall bracket for mounting the line array onto walls and pillars is standard supplied. This is fully adjustable in two perpendicular planes for accurate positioning. For temporary installations, the LBC 3200/00 may be mounted on a LBC 1259/00 floor stand with an M10 threaded bolt without additional accessories. Detail mounting bracket Mounting bracket (included) with marked angle. Dimensions (in mm) Dimensions (in mm)

21 LBC 3200/00 Line Array Indoor Loudspeaker 3 Installation/Configuration Notes Circuit diagram Frequency response Mounted on optional loudspeaker stand (LBC 1259/00) A three-way ceramic terminal block with screw connections suitable for loop-through wiring is located in a compartment at the base of the loudspeaker. There is also a switch which allows the selection of nominal full power (30 W), half power (15 W) or quarter power (7.5 W). The compartment has knock-out slots for accommodating cables. Octave band (Hz) k 2k 4k 8k SPL SPL max Q-factor Hor. angle (deg) Vert. angle (deg) Quick reference table Certifications and Approvals All Bosch loudspeakers are designed to withstand operation at their rated power for 100 hours in accordance with IEC Power Handling Capacity (PHC) standards. These loudspeakers also comply with the Simulated Acoustical Feedback Exposure (SAFE) test, which demonstrates that they can withstand acoustical feedback at full power for short durations. This ensures extra reliability under extreme conditions, leading to higher customer satisfaction, longer operating life and much less chance of failure or performance deterioration. Safety acc. to EN and CE EVAC Compliant BS 5839 part 8 and IEC

22 4 LBC 3200/00 Line Array Indoor Loudspeaker

23 LBC 3200/00 Line Array Indoor Loudspeaker 5

24 6 LBC 3200/00 Line Array Indoor Loudspeaker Parts Included Quantity Component 1 LBC 3200/00 Line Array Loudspeaker 1 Wall Mounting Bracket

25 LBC 3200/00 Line Array Indoor Loudspeaker 7 Technical Specifications Electrical* Maximum Power 45 W Rated Power 30 W ( W) Sound Pressure Level at 30 W/1 W (at 1 khz, 1 m) Effective Frequency Range (-10 db) Opening Angle ( at 1 khz/4 khz, -6 db) 106 db / 91 db (SPL) 190 Hz to 18 khz Horizontal 220 / 130 Vertical 70 / 18 Rated Input Voltage Rated Impedance Mechanical 100 V 333 ohm Connection Dimensions (H x W x D) Color Weight Environmental Ambient Temperature Screw Terminal Block 600 x 80 x 90 mm (23.62 x 3.15 x 3.54 in) Silver 3 kg -25 C to +55 C *) Technical performance data acc. to IEC Ordering Information Model Description LBC 3200/00 Line Array Indoor Loudspeaker for small and medium indoor environments, 30 W Hardware Accessories LBC 1259/00 Loudspeaker Floor-stand Americas: Bosch Security Systems 130 Perinton Parkway Fairport, New York, 14450, USA Phone: Fax: security.sales@us.bosch.com Europe, Middle East, Africa: Bosch Security Systems B.V. P.O. Box JB Eindhoven, The Netherlands Phone: +31 (0) Fax: +31 (0) emea.securitysystems@bosch.com Asia-Pacific: Bosch Security Systems Pte Ltd 38C Jalan Pemimpin Singapore Phone: Fax: apr.securitysystems@bosch.com Represented by Bosch Security Systems, 2005 Data subject to change without notice 12. Dec. 2005