Przedmiotowy system oceniania z fizyki w XIII LO w Białymstoku

Transkrypt

1 Przedmiotowy system oceniania z fizyki w XIII LO w Białymstoku System oceniania jest zgodny z rozporządzeniem MEN z dnia r. w sprawie warunków i sposobu oceniania i klasyfikowania uczniów w szkołach publicznych. I Wymagania edukacyjne z fizyki dla klasy I i III. Wymagania edukacyjne z fizyki dla klasy I do liceum ogólnokształcącego do programu nauczania Odkryć fizykę, numer dopuszczenia w szkolnym zestawie programów nauczania. Wymagania na poszczególne oceny: dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący Rozdział I: Astronomia i grawitacja podaje definicję roku świetlnego opisuje budowę Galaktyki i miejsce Układu Słonecznego w Galaktyce wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku obserwacji wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej porównuje rozmiary i odległości we Wszechświecie (galaktyki, gwiazdy, planety, ciała makroskopowe, organizmy, cząsteczki, atomy, jądra atomowe) posługuje się pojęciem roku rozwiązuje zadania związane z przedstawianiem obiektów bardzo dużych i bardzo małych w odpowiedniej skali planuje proste obserwacje astronomiczne, wybiera właściwe posługuje się informacjami dotyczącymi budowy Galaktyki pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych, zamieszczonych w internecie) odnajduje na niebie

2 Mikołaja Kopernika opisuje miejsce Układu Słonecznego w Galaktyce i miejsce Ziemi w Układzie Słonecznym wyjaśnia, dlaczego zawsze widzimy tę samą stronę Księżyca opisuje gwiazdy jako naturalne źródła światła opisuje Słońce jako jedną z gwiazd, a Galaktykę (Drogę Mleczną) jako jedną z wielu galaktyk we Wszechświecie opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny podaje przykłady ruchu krzywoliniowego, szczególnie ruchu jednostajnego po okręgu świetlnego odnajduje na niebie kilka gwiazdozbiorów i Gwiazdę Polarną opisuje przebieg i wynik przeprowadzonej obserwacji, wyjaśnia rolę użytych narzędzi lub przyrządów wyjaśnia ruch gwiazd na niebie za pomocą ruchu obrotowego Ziemi wymienia nazwy i podstawowe własności planet Układu Słonecznego i porządkuje je według odległości od Słońca wskazuje różnice miedzy planetami typu Ziemi (Merkury, Wenus, Ziemia i Mars) a planetami olbrzymimi (Jowisz, Saturn, Uran i Neptun) rozwiązuje proste zadania związane narzędzia lub przyrządy opisuje i porównuje budowę planet Układu Słonecznego wymienia i charakteryzuje inne obiekty Układu Słonecznego (księżyce planet, planety karłowate, planetoidy, komety) określa, w której fazie Księżyca możemy obserwować zaćmienie Słońca, a w której Księżyca, i dlaczego nie następują one w każdej pełni i w każdym nowiu wyjaśnia, dlaczego typowy mieszkaniec Ziemi częściej obserwuje zaćmienia Księżyca niż zaćmienia Słońca oblicza odległość do gwiazdy (w parsekach) na gwiazdy, gwiazdozbiory i planety, posługując się mapą nieba (obrotową lub komputerową) wyjaśnia obserwowany na niebie ruch planet wśród gwiazd jako złożenie ruchów obiegowych: Ziemi i obserwowanej planety wyjaśnia, dlaczego Galaktyka widziana jest z Ziemi w postaci smugi na nocnym niebie opisuje doświadczenie Cavendisha wyjaśnia wpływ siły grawitacji na ruch ciał w układzie podwójnym rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe, korzystając: ze wzoru na siłę grawitacji, ze wzoru na pierwszą prędkość kosmiczną, m.in. oblicza prędkość satelity krążącego na danej wysokości, z III prawa Keplera, związane z

3 opisuje ruch jednostajnego po okręgu, posługując się pojęciem siły dośrodkowej, zaznacza na rysunku kierunek i zwrot siły dośrodkowej wskazuje w otoczeniu przykłady sił pełniących funkcję siły dośrodkowej opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny wskazuje w otoczeniu przykłady oddziaływań grawitacyjnych podaje ogólne informacje na temat lotów kosmicznych, wskazując przykłady wykorzystania sztucznych satelitów z budową Układu Słonecznego opisuje warunki panujące na Księżycu, wyjaśnia przyczynę występowania faz i zaćmień Księżyca wykorzystuje wiedzę o charakterze naukowym do formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących faz i zaćmień Księżyca wyjaśnia, na czym polega zjawisko paralaksy opisuje zasadę pomiaru odległości dzielącej Ziemię od Księżyca i planet opartą na paralaksie i zasadę pomiaru odległości od najbliższych gwiazd opartą na paralaksie rocznej przedstawia graficznie zasadę wyznaczania podstawie jej kąta paralaksy posługuje się jednostkami: parsek, rok świetlny, jednostka astronomiczna wykonuje doświadczenia wykazujące, że prędkość w ruchu krzywoliniowym skierowana jest stycznie do toru planuje doświadczenie związane z badaniem cech siły dośrodkowej wskazuje przykłady wykorzystania satelitów geostacjonarnych i III prawa Keplera wyjaśnia, w jaki sposób możliwe jest zachowanie stałego położenia satelity względem powierzchni Ziemi wyjaśnia, w jakich przeciążeniem i niedociążeniem w układzie odniesienia poruszającym się z przyspieszeniem skierowanym w górę lub w dół posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowych dotyczącymi: zaćmień Księżyca i Słońca, klasyfikacji gwiazd i galaktyk, przykładów ruchu krzywoliniowego i sił spełniających funkcję siły dośrodkowej innych niż rozpatrywane na lekcji

4 i lotów kosmicznych podaje przykłady zastosowania sztucznych satelitów posługuje się pojęciem satelity geostacjonarnego przedstawia graficznie eliptyczną orbitę planety z uwzględnieniem położenia Słońca posługuje się pojęciem siły ciężkości, mierzy jej wartość za pomocą siłomierza, posługując się pojęciem niepewności pomiarowej wskazuje przykłady występowania stanu nieważkości odległości za pomocą paralaks geoi heliocetrycznej przedstawia graficznie wektor prędkości w ruchu prostoliniowym i krzywoliniowym opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciem okresu i częstotliwości wykonuje doświadczenie związane z badaniem cech siły dośrodkowej opisuje zależność między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem, wskazuje przykłady sił pełniących funkcję siły dośrodkowej wyjaśnia, dlaczego w praktyce nie obserwujemy oddziaływań grawitacyjnych między ciałami warunkach występuje przeciążenie i niedociążenie rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z: pierwszą prędkością kosmiczną, siłą grawitacji, a w szczególności: rozróżnia wielkości dane i szukane, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku, i na tej podstawie ocenia wartości obliczanych wielkości fizycznych; zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe: związane z ruchem jednostajnym po

5 innymi niż ciała niebieskie wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców, wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi interpretuje zależności między wielkościami w prawie powszechnego ciążenia dla mas punktowych lub rozłącznych kul opisuje działanie siły grawitacji jako siły dośrodkowej przez analogię z siłami mechanicznymi wyjaśnia wpływ siły grawitacji Słońca na ruch planet i siły grawitacji planet na ruch ich księżyców, wskazuje siłę grawitacji jako okręgu, korzystając ze wzoru na siłę dośrodkową posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowyc h, m.in. dotyczącymi budowy Układu Słonecznego, a także poszukiwań życia poza Ziemią historii lotów kosmicznych i wykorzystania sztucznych satelitów wykorzystania satelitów geostacjonarnych (innych niż omawiane na lekcji) oraz prac i odkryć Jana Keplera występowania stanu nieważkości w statku kosmicznym, a także przeciążenia i niedociążenia

6 przyczynę spadania ciał na powierzchnię Ziemi opisuje ruch sztucznych satelitów wokół Ziemi (jakościowo) posługuje się pojęciem pierwszej prędkości kosmicznej opisuje ruch satelity geostacjonarnego podaje i interpretuje treść III prawa Keplera wyznacza zależność okresu ruchu od promienia orbity (stosuje prawo Keplera) wyjaśnia, na czym polega stan nieważkości, i podaje warunki jego występowania rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z: budową Układu Słonecznego, wykorzystaniem pojęcia roku wskazuje przykłady sił grawitacji inne niż rozpatrywane na lekcji, podaje przykłady ruchu pod wpływem siły grawitacji oraz odkrycia Izaaka Newtona

7 świetlnego, wykorzystaniem zjawiska paralaksy, ruchem jednostajnym po okręgu, siłą dośrodkową, ruchem satelity geostacjonarnego oraz wykorzystaniem III prawa Keplera, stanem nieważkości dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący Rozdział II: Fizyka atomowa wyodrębnia efekt fotoelektryczny z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia opisuje efekt fotoelektryczny, wyjaśnia pojęcie fotonu opisuje zależności energii fotonu od częstotliwości wyjaśnia, że wszystkie ciała emitują promieniowanie, opisuje przebieg doświadczenia, podczas którego można zaobserwować efekt fotoelektryczny oraz wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny i formułuje wnioski oparte na obserwacjach empirycznych dotyczących efektu fotoelektrycznego wykorzystuje zasadę zachowania energii do wyznaczenia energii i prędkości fotoelektronów wyjaśnia, dlaczego założenie o falowej naturze światła nie umożliwia wyjaśnienia efektu fotoelektrycznego odróżnia widma absorpcyjne od emisyjnych i opisuje różnice między nimi opisuje doświadczenia, w których można zaobserwować falową naturę materii opisuje zjawisko emisji wymuszonej rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe, dotyczące: zjawiska fotoelektrycznego, budowy atomu wodoru, widma atomu wodoru i przejść elektronu między poziomami energetycznymi w

8 wskazując przykłady opisuje przebieg i wynik przeprowadzonego doświadczenia, formułuje wnioski oparte na obserwacjach empirycznych dotyczących promieniowanie ciał opisuje budowę atomu wodoru podaje postulaty Bohra wykorzystuje postulaty Bohra i zasadę zachowania energii do opisu powstawania widma wodoru opisuje widmo wodoru odczytuje dane z tabeli, ocenia na podstawie podanej pracy wyjścia dla danego metalu oraz długości fali lub barwy padającego nań promieniowania, czy zajdzie efekt fotoelektryczny opisuje promieniowanie ciał opisuje związek między promieniowaniem emitowanym przez dane ciało oraz jego temperaturą opisuje stan podstawowy i stany wzbudzone stosuje zależność między promieniem n-tej orbity a promieniem pierwszej orbity w atomie wodoru interpretuje linie widmowe jako przejścia między poziomami podaje ograniczenia teorii Bohra podaje argumenty na rzecz falowej i korpuskularnej natury światła oraz granice stosowalności obu teorii i teorię łączącą je w jedną opisuje w uproszczeniu zjawisko emisji wymuszonej rozwiązuje proste zadania obliczeniowe dotyczące przejść elektronu między poziomami energetycznymi w atomie wodoru z udziałem fotonu, np. oblicza energię i długość fali fotonu emitowanego podczas przejścia elektronu między określonymi orbitami fal de Broglie'a, np. oblicza długość fali materii związanej z atomie z udziałem fotonu, np. oblicza końcową prędkość elektronu poruszającego się po danej orbicie po pochłonięciu fotonu o podanej energii fal de Broglie 'a posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowych dotyczącymi: urządzeń, w których wykorzystywane jest zjawisko fotoelektryczne praktycznego wykorzystania analizy widmowej badań nad naturą światła oraz zastosowań teorii kwantowej

9 energetycznymi atomów interpretuje zasadę zachowania energii przy przejściach elektronu między poziomami energetycznymi w atomie z udziałem fotonu formułuje wnioski oparte na obserwacjach empirycznych dotyczących natury światła opisuje falowe i kwantowe własności światła rozwiązuje proste zadania obliczeniowe dotyczące energii fotonu, budowy atomu wodoru, promieniowania ciał, a w szczególności: rozróżnia wielkości dane i szukane, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej danym ciałem posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowyc h, m.in. dotyczącymi: poglądów na strukturę atomu wodoru oraz życia i pracy naukowej Nielsa Bohra, budowy i widm atomów wieloelektronowych, przykładów zastosowania laserów innych niż rozpatrywane na lekcji

10 podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący Rozdział III: Fizyka jądrowa wymienia cząstki, z których są zbudowane atomy podaje skład jądra atomowego na podstawie liczby masowej i atomowej odczytuje dane z tabeli opisuje zjawisko promieniotwórczości naturalnej, wskazując przykłady źródeł promieniowania jądrowego formułuje wnioski oparte na obserwacjach empirycznych dotyczących zjawiska posługuje się pojęciami: pierwiastek, jądro atomowe, izotop, proton, neutron, elektron wskazuje przykłady izotopów wymienia właściwości promieniowania jądrowego opisuje wybrany sposób wykrywania promieniowania jonizującego wyjaśnia, jak promieniowanie jądrowe wpływa na wyjaśnia, dlaczego jądro atomowe się nie rozpada opisuje zasadę działania licznika Geigera- Mullera porównuje przenikliwość znanych rodzajów promieniowania oraz szkodliwość różnych źródeł promieniowania sporządza wykres zależności liczby jąder, które uległy rozpadowi od czasu na podstawie danych wyjaśnia pojęcie antymateria przedstawia trudności związane z kontrolowaniem fuzji termojądrowej opisuje przemiany jądrowe, które będą zachodziły w Słońcu w przyszłych etapach jego życia rozwiązuje zadania metodą graficzną, korzystając z wykresu przedstawiającego zmniejszanie się liczby jąder izotopu promieniotwórczego w

11 promieniotwórczości odróżnia reakcje jądrowe od reakcji chemicznych posługuje się pojęciami jądra stabilnego i niestabilnego opisuje rozpad izotopu promieniotwórczego, posługując się pojęciem czasu połowicznego rozpadu podaje przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości (datowania substancji na podstawie składu izotopowego) podaje przykłady zastosowania energii jądrowej posługuje się pojęciami: energii spoczynkowej, deficytu masy i energii wiązania podaje wiek Słońca i przewidywany czas jego życia wyjaśnia, że każda gwiazda zmienia się w czasie swojego życia materię oraz na organizmy, opisuje sposoby ochrony przed promieniowaniem podaje przykłady zastosowania zjawiska promieniotwórczości opisuje rozpady alfa, beta (nie są wymagane wiadomości o neutrinach) oraz sposób powstawania promieniowania gamma opisuje reakcje jądrowe, stosując zasady: zachowania liczby nukleonów i zasadę zachowania ładunku oraz zasadę zachowania energii rysuje wykres zależności liczby jąder, które uległy rozpadowi od czasu wyjaśnia zasadę datowania substancji na podstawie składu z tabeli (oznaczenie wielkości i skali na osiach), a także odczytuje dane z wykresu opisuje działanie elektrowni atomowej przytacza i ocenia argumenty za energetyką jądrową i przeciw niej oblicza ilość energii wyzwolonej w podanych reakcjach jądrowych opisuje ewolucję gwiazdy w zależności od jej masy opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk) wyjaśnia, skąd pochodzi większość pierwiastków, z których zbudowana jest materia wokół nas i nasze organizmy wyjaśnia, że proces rozszerzania czasie posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowych dotyczącymi: doświadczenia Rutherforda nad rozpraszaniem cząstek na bardzo cienkiej folii ze złota i odkrycia jądra atomowego oraz doświadczeń wykonywanych w akceleratorach, życia i osiągnięć Marii Skłodowskiej- Curie oraz zastosowania zjawiska promieniotwórczości i wykrywania promieniowania jądrowego, korzyści i zagrożeń związanych z wytwarzaniem energii elektrycznej w elektrowniach konwencjonalnych

12 podaje przybliżony wiek Wszechświata izotopowego, np. datowanie węglem l4 C opisuje reakcję rozszczepienia uranu 235 U zachodzącą w wyniku pochłonięcia neutronu; podaje warunki zajścia reakcji łańcuchowej wymienia korzyści i zagrożenia płynące z energetyki jądrowej opisuje reakcje termojądrowe zachodzące w gwiazdach oraz w bombie wodorowej wyjaśnia, skąd pochodzi energia Słońca i innych gwiazd interpretuje zależność E = mc 2 opisuje powstanie Słońca i jego przyszłe losy wymienia podstawowe właściwości czerwonych olbrzymów, białych Wszechświata przyspiesza i nie wiemy jeszcze, dlaczego się tak dzieje rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z energią jądrową posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, w tym popularnonaukowyc h, m.in. dotyczącymi: występowania i właściwości omawianych izotopów promieniotwórczych (np. izotopu radonu), metody datowania radiowęglowego ewolucji Słońca (m.in. opartych na spalaniu węgla) i elektrowniach atomowych, a także historii rozwoju energetyki jądrowej oraz tragicznych skutków zrzucenia pierwszych bomb atomowych na Japonię i awarii elektrowni jądrowej w Czarnobylu, życia i pracy A. Einsteina, a także jednej z najważniejszych zależności występujących w przyrodzie - zależności energii wiązania przypadającej na jeden nukleon od liczby masowej ewolucji gwiazd, historii badań Wszechświata (np. prace E. Hubble'a, A. Wolszczana) oraz ewolucji gwiazd formułuje wnioski oparte na wynikach obserwacji i badań Wszechświata

13 karłów, gwiazd neutronowych i czarnych dziur opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata opisuje zasadę określania orientacyjnego wieku Układu Słonecznego wyjaśnia, że obiekty położone daleko oglądamy takimi, jakimi były w przeszłości rozwiązuje proste zadania obliczeniowe dotyczące: składu jądra atomowego, reakcji jądrowych, pojęcia czasu połowicznego rozpadu, deficytu masy i energii wiązania oblicza energię spoczynkową, deficyt masy i energię wiązania dla dowolnego

14 pierwiastka układu okresowego, a w szczególności: rozróżnia wielkości dane i szukane, odczytuje dane z tabeli i zapisuje dane w formie tabeli, przelicza wielokrotności, szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości obliczanych wielkości fizycznych, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony z dokładnością do 2-3 cyfr znaczących

15 Wymagania edukacyjne z fizyki dla klasy III liceum ogólnokształcącego do programu nauczania Fizyka i astronomia, numer dopuszczenia w szkolnym zestawie programów nauczania. Rozdział I: FIZYKA I FIZYCY Wymagania podstawowe omawia zakres stosowalności praw fizyki, omawia determinizm i indeterminizm praw fizycznych, omawia metody indukcyjną i hipotetyczno-dedukcyjną, omawia najważniejsze odkrycia w fizyce w XX wieku, omawia fizyczne podstawy działania detektorów cząstek elementarnych, podaje ogólną charakterystykę narzędzi pracy współczesnego fizyka Wymagania ponadpodstawowe omawia metodę statystyczną, omawia wpływ odkryć naukowych na rozwój techniki, medycyny i ekologii, omawia fizyczne podstawy działania wybranych narzędzi pracy współczesnego fizyka, Rozdział II: RUCH, JEGO POWSZECHNOŚĆ I WZGLĘDNOŚĆ omawia rozwój poglądów na istotę ruchu od czasów starożytnych do współczesnych, definiuje podstawowe pojęcia charakteryzujące ruch, przeprowadza doświadczalne badanie ruchu jednostajnego po linii prostej, wyznacza wartość prędkości, przedstawia na wykresach zależności s(t) i v(t), definiuje względność ruchu, odczytuje informacje z podanego wykresu v(t), x(t), wyznacza prędkość względem różnych układów odniesienia, wyznacza prędkość wypadkową ciała biorącego udział w dwóch ruchach wzdłuż jednej prostej, podaje treści I i III zasady dynamiki, podaje treść zasady zachowania pędu, określa niepewność pomiarową wyznaczenia wartości prędkości, analizuje wykresy s(t), v(t), dodaje wektorowe prędkości ciała biorącego udział w różnych ruchach, analizuje wykresy v(t) i s(t) w ruchu jednostajnie zmiennym, rozwiązuje zadania rachunkowe i graficzne dotyczące ruchów, analizuje ruch względem nieinercjalnego układu odniesienia, rozwiązuje zadania dotyczące I, II, III zasady dynamiki, wyznacza wielkości związane z ruchem jednostajnym po okręgu, wykorzystuje zależność na siłę tarcia w zadaniach rachunkowych,

16 opisuje ruch jednostajnie przyspieszony, podaje treść II zasady dynamiki Newtona, podaje definicję nieinercjalnego układu odniesienia, siły bezwładności, przeprowadza doświadczenia potwierdzające zasady dynamiki Newtona, opisuje ruch jednostajny po okręgu, opisuje jakościowo przyczyny występowania oporów ruchu, wie co to jest tarcie, jakie są rodzaje tarcia i od czego zależy wartość siły tarcia, podaje definicje pracy i mocy, jednostek pracy i mocy; podaje definicję energii kinetycznej; podaje definicję energii potencjalnej; wie od czego zależą poszczególne rodzaje energii mechanicznej; określa związek pomiędzy pracą a energią; omawia mechanizm rozchodzenia się fali mechanicznej; definiuje falę jako sposób przesyłania informacji; definiuje wielkości opisujące fale; definiuje prędkość światła jako maksymalną szybkość przesyłu informacji; formułuje cechy czasu i przestrzeni w szczególnej teorii względności; omawia jakościowo dylatację czasu; omawia jakościowo relatywistyczne skrócenie odcinka; rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem poznanych zależności. omawia jakościowo paradoks bliźniąt; omawia jakościowo związek między masą i energią w szczególnej teorii względności; omawia jakościowo relatywistyczne prawo dodawania prędkości; rozwiązuje trudniejsze zadania rachunkowe, jakościowe wykorzystujące poznane zależności; wie, że oddziaływanie grawitacyjne to oddziaływanie na odległość poprzez pole grawitacyjne, potrafi sformułować prawo powszechnej grawitacji i zapisać je wzorem, Rozdział III: ODDZIAŁYWANIA W PRZYRODZIE posługuje się pojęciem pola grawitacyjnego, potrafi wykazać, że w pobliżu Ziemi na każde ciało o masie 1 kg działa siła grawitacji o wartości około 10 N. potrafi rozwiązywać problemy, wymagające znajomości prawa

17 potrafi podać przykłady zjawisk, do opisu których stosuje się prawo grawitacji, wie, że każde ciało (posiadające masę) wytwarza w swoim otoczeniu pole grawitacyjne, wie co to jest pole grawitacyjne i jakie są rodzaje pola grawitacyjnego, podaje przykłady źródeł takich pól, wie jakie wielkości fizyczne opisują pole grawitacyjne, definiuje je, wie, że w pobliżu Ziemi ciężar można wyrazić wzorem F mg. podaje treść I, II, III prawa Keplera, potrafi uzasadnić fakt, że satelita może tylko wtedy krążyć wokół Ziemi po orbicie w kształcie okręgu, gdy siła grawitacji stanowi siłę dośrodkową, wie, co nazywamy pierwszą i drugą prędkością kosmiczną i jakie są ich wartości na Ziemi, wie, że dla wszystkich planet Układu Słonecznego siła grawitacji słonecznej jest siłą dośrodkową, opisuje ruchy zachodzące na powierzchni Ziemi tzn.: swobodny spadek, rzut pionowy, rzut poziomy, - podaje prawo Coulomba, oblicza wartość siły elektrostatycznej, - charakteryzuje pole elektryczne centralne i jednorodne, opisuje wielkości charakteryzujące pole elektrostatyczne, - omawia działanie pola elektrostatycznego na poruszający się ładunek elektryczny, - charakteryzuje pola magnetyczne prądów (doświadczenie Oersteda), - zapisuje wzory na wartość indukcji pola magnetycznego wewnątrz cewki i wokół przewodnika prostoliniowego, - omawia działanie pola magnetycznego na poruszający się ładunek elektryczny - zapisuje wzór na wartość siły Lorentza, powszechnej grawitacji zna pojęcie natężenia pola grawitacyjnego i posługuje się nim przy jakościowym opisie pola grawitacyjne, 3 2 zna trzecie prawo Keplera i potrafi je zapisać r T C, stosuje III prawo Keplera w celu wyznaczenia okresu obiegu, średniej odległości od Słońca danej planety, potrafi wyprowadzić wzór na wartość pierwszej i drugiej prędkości kosmicznej, wyznacza wielkości opisujące swobodny spadek ( czas swobodnego spadku, prędkość spadku), wyznacza wielkości opisujące rzut poziomy ( zasięg rzutu, czas ruchu, prędkość z jaką ciało uderzy w ziemie, wysokość z jakiej spada), - omawia pole elektryczne dipola elektrycznego (dwóch ładunków różnoimiennych), - stosuje zasadę superpozycji pól elektrostatycznych, - wyznacza natężenie, potencjał pola elektrostatycznego - charakteryzuje ilościowo pola magnetyczne prądów na podstawie prawa Ampera, - stosuje zasadę superpozycji pól do znalezienia pola magnetycznego pochodzącego z wielu źródeł, - demonstruje działanie pola magnetycznego na poruszający się ładunek elektryczny, - omawia zasadę działania cyklotronu, - zapisuje wyrażenie na prędkość fali elektromagnetycznej,

18 - omawia zastosowanie w technice działania pola magnetycznego na ładunek (na prostych przykładach), - przeprowadza doświadczenie wzbudzania prądów indukcyjnych - formułuje prawo indukcji Faradaya, - podaje jakościowo prawa Maxwella, - omawia mechanizm emisji fal elektromagnetycznych, - omawia widmo fal elektromagnetycznych Rozdział IV: ENERGIA I JEJ PRZEMIANY Wymagania podstawowe podaje definicję energii mechanicznej, omawia związek między pracą a energią mechaniczną, określa energię potencjalną ciała w polu grawitacyjnym, podaje definicję drugiej prędkości kosmicznej, określa energię potencjalną ładunku w polu elektrostatycznym, omawia fizyczne podstawy funkcjonowania działa elektronowego, podaje definicję energii wewnętrznej, podaje definicję ciepła, podaje definicję temperatury, omawia mechanizm przenoszenia energii przez falę, podaje definicję natężenia dźwięku, definiuje poziom natężenia dźwięku, omawia jakościowo mechanizm przenoszenia ciepła przez konwekcję, omawia jakościowo promieniowanie cieplne, podaje definicję ciała doskonale czarnego, formułuje treść prawa Wiena, omawia zastosowanie zjawisk dotyczących przewodnictwa Wymagania ponadpodstawowe analizuje model centralnego pola grawitacyjnego, analizuje ruch pojazdów kosmicznych opuszczających pole grawitacyjne Ziemi, omawia fizyczne podstawy działania lampy oscyloskopowej, rozwiązuje zadania i problemy dotyczące bilansu cieplnego, omawia mechanizm odbioru dźwięku przez człowieka, oblicza w zadaniach wartość poziomu natężenia dźwięku, omawia zjawisko Dopplera dla fal dźwiękowych, omawia mikroskopowy model przewodnictwa cieplnego, formułuje prawo Kirchhoffa dotyczące promieniowania ciała doskonale czarnego, omawia mikroskopowy model przewodnictwa elektrycznego, oblicza niepewności pomiarowe wyznaczenia sem (siły elektromotorycznej) źródła, oblicza parametry obwodu prądu stałego, stosując poznane prawa.

19 cieplnego, określa warunki przepływu prądu elektrycznego w obwodzie, charakteryzuje źródło napięcia w obwodach elektrycznych, formułuje treść prawa Ohma, formułuje pierwsze prawo Kirchhoffa, podaje drugie prawo Kirchhoffa dla oczka obwodu, definiuje siłę elektromotoryczną i opór wewnętrzny źródła energii elektrycznej, wyznacza doświadczalnie wartość siły elektromotorycznej źródła, omawia przemiany energii w obwodach prądu stałego, formułuje prawo Ohma dla całego obwodu, omawia zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych, Rozdział V: WŁASNOŚCI MATERII charakteryzuje jakościowo ruch drgający, opisuje jakościowo siły działające w ruchu harmonicznym na przykładzie ruchu ciężarka zawieszonego na sprężynie, podaje wzór na okres drgań ciężarka na sprężynie, podaje wzór na energię całkowitą w ruchu harmonicznym, omawia zasadę zachowania energii w układzie oscylatora harmonicznego; jakościowo omawia przemiany energii w drganiach tłumionych i wymuszonych, omawia wewnętrzną strukturę ciał krystalicznych i bezpostaciowych, na podstawie jakościowej analizy sił spójności i przylegania określa zachowanie się cieczy w zetknięciu z ciałem stałym, omawia zmianę parametrów makroskopowych podczas przejść fazowych, podaje definicje ciepła parowania i topnienia, sporządza bilans energetyczny przejścia fazowego, sprawdza ilościowo funkcjonowanie zasady zachowania energii w układzie oscylatora harmonicznego, omawia własności podstawowych typów wiązań struktur krystalicznych, omawia wpływ sit spójności cząsteczek na przebieg procesów fizycznych i chemicznych, definiuje napięcie powierzchniowe, bada doświadczalnie napięcie powierzchniowe, określa wpływ domieszkowania na zjawiska powierzchniowe (np. wpływ detergentów na wodę),

20 Rozdział VI: PORZĄDEK I CHAOS W PRZYRODZIE podaje treść pierwszej zasady termodynamiki, formułuje podstawowe założenia modelu gazu doskonałego, przedstawia związek między energią kinetyczną cząsteczek gazu a jego temperaturą, zapisuje równanie Clapeyrona, omawia jedną z przemian gazu doskonałego, doświadczalnie bada jedną z przemian gazowych, przedstawia graficznie przemiany gazowe w układzie (p, V), omawia jakościowo pracę wykonaną przez gaz w czasie rozprężania, omawia przemiany energii w przemianach izotermicznej i adiabatycznej, omawia jakościowo przemiany gazowe stanowiące zamknięty cykl termodynamiczny, przedstawia schemat przepływu energii w silniku cieplnym, zapisuje wzory na sprawność silnika Carnota, omawia procesy odwracalne i nieodwracalne, wskazuje na statystyczny charakter praw termodynamicznych, przedstawia wykresy przemian gazowych w układach (p, V), (p, T), (V, T), oblicza niepewność pomiarową mierzonej wielkości fizycznej w doświadczalnym badaniu przemiany gazowej, wykreśla cykl przemian w układzie (p, V), oblicza zmianę energii wewnętrznej gazu na skutek ogrzania i wykonanej pracy, omawia ilościowo przemiany gazowe stanowiące zamknięty cykl termodynamiczny, omawia zasadę działania silnika czterosuwowego, analizuje wpływ odkrycia silników cieplnych na rozwój cywilizacji, omawia drugą zasadę termodynamiki jako jakościowe prawo wzrostu stopnia nieuporządkowania układu, definiuje pojęcie entropii, Rozdział VII: ŚWIATŁO I JEGO ROLA W PRZYRODZIE OPTYKA GEOMETRYCZNA formułuje prawa odbicia i załamania światła, doświadczalnie sprawdza prawa odbicia i załamania światła, wykreśla bieg promieni świetlnych podczas odbicia od zwierciadła sferycznego, podaje równanie zwierciadła sferycznego, przedstawia bieg światła monochromatycznego przez pryzmat, omawia zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia, przedstawia bieg światła białego przez pryzmat, wykreśla bieg promieni w soczewce cienkiej, omawia budowę teleskopu zwierciadlanego, określa względny i bezwzględny współczynnik załamania, omawia zastosowanie zjawiska całkowitego wewnętrznego odbicia, oblicza niepewność pomiarową wyznaczenia ogniskowej soczewki, omawia fizyczne podstawy widzenia barw, omawia budowę i funkcje oczu kręgowców.

21 podaje równanie soczewki cienkiej, wyznacza doświadczalnie ogniskową soczewki, określa cechy obrazu powstającego na siatkówce oka. Rozdział VIII: ŚWIATŁO I JEGO ROLA W PRZYRODZIE Wymagania podstawowe omawia jakościowo zjawisko dyfrakcji światła monochromatycznego na pojedynczej szczelinie; omawia jakościowo zjawisko interferencji światła uzyskiwanego w wyniku przejścia promienia laserowego przez dwie szczeliny; omawia jakościowo zachowanie się światła monochromatycznego po przejściu przez siatkę dyfrakcyjną; podaje wzór na kąty, pod którymi obserwuje się maksymalne wzmocnienie światła po przejściu przez siatkę dyfrakcyjną; omawia jakościowo zachowanie się światła białego po przejściu przez siatkę dyfrakcyjną; korzystając z siatki dyfrakcyjnej, doświadczalnie wyznacza długość fali świetlnej; wyjaśnia, na czym polega zjawisko polaryzacji; opisuje jedną z metod polaryzacji, podaje przykład jej zastosowania; podaje warunek dla kąta Brewstera; omawia jakościowo doświadczenie ilustrujące zjawisko fotoelektryczne; podaje prawa zjawiska fotoelektrycznego; podaje wyjaśnienie zjawiska fotoelektrycznego na gruncie teorii kwantowej światła; omawia hipotezę de Broglie'a; omawia dyfrakcję elektronów; omawia, na czym polega dualizm korpuskularno-falowy; Wymagania ponadpodstawowe jakościowo opisuje zjawisko interferencji światła odbitego od cienkich warstw; na podstawie zjawiska dyfrakcji wyjaśnia ograniczenia w obserwacji bardzo małych obiektów; określa niepewność pomiarową wyznaczenia długości fali światła; opisuje ilościowo polaryzację przez odbicie; opisuje jakościowo polaryzację w wyniku przejścia światła przez kryształ dwójłomny; porównuje falowe i korpuskularne własności światła i cząstek mających masę spoczynkową; omawia zastosowanie zjawiska fotoelektrycznego; zapisuje równanie wiążące parametry mechaniczne cząstki z jej parametrami falowymi; opisuje konsekwencje zasady nieoznaczoności do opisu cząstek w mikroświecie; omawia zasadę korespondencji i jej konsekwencje;

22 określa wpływ pomiaru na stan fizyczny układu dla pomiarów mikro- i makroskopowych; Rozdział IX: BUDOWA ATOMU I JĄDRA ATOMOWEGO Wymagania podstawowe omawia rozwój poglądów na budowę atomu; opisuje sposób otrzymywania widm atomowych; przedstawia podstawowe założenia modelu Bohra atomu wodoru; charakteryzuje jakościowo kwantowy model budowy atomu; formułuje zakaz Pauliego; omawia podstawowe własności promieniowania laserowego; omawia znaczenie lasera w ratowaniu zdrowia człowieka; omawia fizyczne podstawy działania światłowodów; omawia budowę jądra atomowego; definiuje pojęcie izotopu; określa zjawisko promieniotwórczości naturalnej; charakteryzuje promieniowanie,, podaje prawo rozpadu promieniotwórczego; omawia zasadę działania licznika Geigera-Miillera; charakteryzuje jakościowo promieniotwórcze metody wyznaczania wieku w geologii i archeologii; wskazuje naturalne źródła promieniowania jonizującego; wymienia skutki nieodpowiedzialnego użycia promieniotwórczości; definiuje energię wiązania; omawia na typowych przykładach reakcje syntezy jąder; określa warunki, w jakich mogą zachodzić reakcje syntezy jądrowej; definiuje pojęcie reakcji jądrowej; wymienia prawa zachowania spełnione w reakcjach jądrowych; omawia sposoby wykorzystania energii rozszczepiania jąder; Wymagania ponadpodstawowe zapisuje wzory na długości fal serii widmowych atomu wodoru; jakościowo omawia budowę atomów wieloelektronowych; analizuje znaczenie odkryć w dziedzinie budowy atomu dla rozwoju techniki; omawia jakościowo zjawisko emisji wymuszonej; omawia fizyczne podstawy uzyskiwania promieniowania w laserze gazowym (np. He-Ne); omawia doświadczenie Rutherforda; korzysta z prawa rozpadu przy obliczeniach masy próbek promieniotwórczych i liczby jąder po pewnym czasie; stosuje regułę przesunięć dla przemian naturalnych; posługuje się pojęciami: dawki pochłoniętej, współczynnika jakości i równoważnika dawki dla określenia skutków biologicznych promieniowania; wyjaśnia stabilność jąder w zależności od składników; określa i oblicza energię wiązania jądra atomowego; wyjaśnia wpływ energii wiązania na stabilność jąder; wyjaśnia mechanizm wybuchu jądrowego; wyjaśnia mechanizm działania reaktorów jądrowych: grafitowego i wodnego;

23 przedstawia fizyczne podstawy działania reaktora jądrowego; Dział X: BUDOWA I EWOLUCJA WSZECHŚWIATA Wymagania podstawowe omawia podstawowe narzędzia badawcze astronomii (teleskopy optyczne, radioteleskopy); omawia, na czym polega przesunięcie widma dalekich obiektów astronomicznych; omawia promieniowanie tła; omawia główne etapy ewolucji Wszechświata; opisuje podstawową strukturę Wszechświata; dokonuje prostych obserwacji astronomicznych; omawia mechanizm wytwarzania energii przez gwiazdy; omawia ewolucję gwiazdy o masie porównywalnej z masą Słońca; podaje definicje następujących pojęć: czarna dziura, pulsar, supernowa, czerwony olbrzym, biały karzeł; stosuje poznane prawa do rozwiązywania typowych zadań; Wymagania ponadpodstawowe omawia pozaziemskie narzędzia obserwacyjne; omawia skład chemiczny Wszechświata; charakteryzuje obiekty, z których składa się Wszechświat; przedstawia własny pogląd na ewolucję Wszechświata na podstawie danych obserwacyjnych; opisuje główne metody wyznaczania odległości od gwiazd; omawia skład chemiczny gwiazd (na podstawie widma); omawia ewolucję gwiazdy w zależności od jej masy; stosuje poznane prawa do rozwiązywania zadań i problemów; wykazuje dociekliwość poznawczą. II Formy aktywności ucznia podlegające ocenianiu: sprawdziany, testy, prace klasowe i inne prace zapowiedziane przynajmniej z tygodniowym wyprzedzeniem, konkursy- awans do następnego etapu; kartkówki, odpowiedzi ustne, projekty, prezentacje, prace domowe długoterminowe; prace domowe, aktywność, nieprzygotowania, prace dodatkowe; III Ustalenia dodatkowe: Praca klasowa zwykle obejmuje jeden dział programowy i jest zapowiedziana z tygodniowym wyprzedzeniem.

24 Pracę klasową poprzedza lekcja powtórzeniowa, podczas której oprócz utrwalenia poznanych wiadomości i umiejętności, nauczyciel podaje zakres materiału na sprawdzian. Kartkówki obejmują materiał najwyżej z trzech ostatnich tematów. Odpowiedź ustna obejmuje trzy ostatnie tematy. Uczeń ma prawo zgłosić w ciągu semestru dwa nieprzygotowania, które obejmują: brak zadania domowego, odpowiedź, kartkówkę (tylko wtedy, gdy jest niezapowiedziana) oraz brak zeszytu przedmiotowego, ćwiczeń lub podręcznika. Nieprzygotowanie należy zgłosić do nauczyciela na początku lekcji osobiście lub przez dyżurnego. Uczeń ma obowiązek systematycznego prowadzenia zeszytu przedmiotowego i (jeśli jest wymagany) zeszytu ćwiczeń. W przypadku dłuższej nieobecności, uczeń ma prawo skorzystać z możliwości uzyskania dodatkowego terminu na uzupełnienie zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń oraz braków w wiadomościach (długość terminu ustala z nauczycielem). Jeśli uczeń nie mógł napisać sprawdzianu z klasą, ustala termin z nauczycielem przedmiotu (maksymalnie do dwóch tygodni), jeśli tego nie uczyni, stosuje się warunki zapisane w WSO. IV Warunki poprawy oceny: każdą pracę klasową uczeń może poprawia w terminie 2 tygodni od oddania sprawdzianu, z danej pracy klasowej uczeń poprawę pisze tylko raz, uczeń, który w wyniku klasyfikacji semestralnej otrzymał ocenę niedostateczną ma obowiązek zaliczenia zaległego materiału. V Sposoby gromadzenia i przechowywania informacji o uczniu: informacje o osiągnięciach ucznia są odnotowywane w dzienniku internetowym, na wniosek ucznia lub rodziców ( opiekunów prawnych) nauczyciel uzasadnia ustalona ocenę,. VI Ustalanie ocen semestralnych: Oceny semestralne ustala się na podstawie osiągnięć ucznia z poszczególnych obszarów.