1. Amortyzacja,...str Cena- nabycia, rynkowa, zakupu...str Dochód...str Dowody wewnętrzne... str. 3

Transkrypt

1 PODSTAWOWY SŁOWNIK Witamy w naszym podstawowym słowniku. Postaramy się w nim nakreślić podstawowe pojęcia, bez których trudno Państwu będzie poruszać się po naszej książce przychodów i rozchodów. Alfabetycznie ułożyliśmy podstawowe zagadnienia. 1. Amortyzacja,...str Cena- nabycia, rynkowa, zakupu...str Dochód...str Dowody wewnętrzne... str Działalność gospodarcza... str Ewidencja sprzedaży... str Kasa fiskalna... str Koszty i pozostałe wydatki... str Mały podatnik... str Podatek dochodowy- liniowy, progresywny, ryczałt... str Przychód... str Środki trwałe oraz Wartości Niematerialne i prawne... str Użyczenia i wirtualne przychody... str VAT-definicja, zwolnienia do VAT, limit... str Wynagrodzenie... str Wyposażenie... str ZUS... str. 24 1

2 AMORTYZACJA Amortyzacja oznacza zmniejszenie się wartości dobra kapitałowego w pewnym okresie w wyniku użytkowania lub starzenia się. Amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do użytkowania: budowle, budynki, oraz lokale będące odrębną własnością maszyny, urządzenia i środki transportu wartości niematerialne i prawne inne przedmioty o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu, zwane środkami trwałymi. Wyróżniamy amortyzację : metoda liniowa ( stała rata odpisu) metoda progresywna ( rosnące odpisy amortyzacyjne) metoda degresywna ( malejące odpisy amortyzacyjne) Składniki majątku, które podlegają amortyzacji ( powyżej 3500 zł)wprowadza się do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek trwały lub wartości niematerialne i prawne wprowadzono do ewidencji. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych i zasad. Niezbędne jest ustalenie KŚT ( Klasyfikacji Środków Trwałych- grupy od 0-9). Jeżeli podatnik jest płatnikiem podatku VAT wówczas amortyzacji dokonujemy od kwoty netto (np. z faktury zakupu środka trwałego). Jeśli podatnik nie jest płatnikiem podatku VAT wówczas od kwoty brutto. PRZYKŁAD WYLICZENIA MIESIĘCZNEGO ODPISU AMORTYZACJI Zakup samochodu wartość z faktury roczna stawka amortyzacji 20% ( 5 lat amortyzacji) KŚT- 742 Metoda liniowa * 20% =5000 odpis roczny 5000 / 12 m-cy = 416,67 odpis miesięczny Mali podatnicy oraz podatnicy, którzy w danym roku rozpoczynają prowadzenie działalności, mogą dokonywać odpisów jednorazowo od wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grupy 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych, z wyłączeniem samochodów osobowych. ( odpisy jednorazowe stanowią pomoc de minimis). 2

3 CENA Cena nabycia w rozumieniu ustawy o rachunkowości to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski. Cena rynkowa - Cena, która ustalana jest na giełdzie, na rynku pozagiełdowym lub rynku transakcji prywatnych, stosowana wyłącznie w sytuacji, gdy jest ona niższa od ceny zakupu lub (np. przy towarach, które wyszły z mody lub uległy uszkodzeniu). Za cenę rynkową uważa się cenę, jaką sprzedawca uzyskałby za dany towar w dniu sporządzenia spisu z natury. Cena zakupu jest to cena, która musi zapłacić nabywca za dostarczone mu materiały lub towary bez naliczonego podatku VAT. Jeżeli materiały lub towary zostały sprowadzone z zagranicy cena zakupu powiększona zostaje dodatkowo o cło, podatek importowy od towarów sprowadzanych lub nadsyłanych z zagranicy i podatek akcyzowy. Koszty zakupu, jakie ponosi odbiorca nie są wliczane do ceny zakupu. DOCHÓD Dochód, różnica między przychodami osiąganymi w określonym czasie przez podmiot gospodarczy a kosztami ich uzyskania. Przychód Koszty = DOCHÓD Jeśli koszty są wyższe niż przychód mówimy o STRACIE. DOWÓD WEWNĘTRZNY Dowód wewnętrzny jest własnym dowodem księgowym, wystawianym w celu zaksięgowania zdarzenia gospodarczego, które nie jest udokumentowane innym dowodem. Dowody wewnętrzne mogą dotyczyć następujących zdarzeń: opłaty skarbowe opłaty bankowe (opłaty za przelew, prowadzenie rachunku, odsetki od kredytu) opłaty notarialne opłaty pocztowe opłaty sądowe wydatki związane z czynszem i mediami w sytuacji gdy działalność gospodarcza jest prowadzona w mieszkaniu osoby prowadzącej tą działalność odpowiednio rozdzielonych na te o charakterze osobistym (prywatnym) od tych związanych z działalnością gospodarczą wydatki związane z parkowaniem w sytuacji gdy dowód nie zwiera odpowiednich danych, 3

4 np.: bilet z parkometru czy kupon. Wtedy należy podpiąć je do sporządzonego dowodu wewnętrznego. zakup w jednostkach handlu detalicznego materiałów pomocniczych koszty diet i innych należności za czas podróży służbowej pracowników oraz wartości diet z tytułu podróży służbowych osób prowadzących działalność gospodarczą i osób z nimi współpracujących wartości produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy lub hodowli prowadzonej przez podatnika Zakup bezpośrednio od krajowego producenta lub hodowcy produktów roślinnych i zwierzęcych nieprzerobionych sposobem przemysłowym lub przerobionych sposobem przemysłowym, jeżeli przerób polega na kiszeniu produktów roślinnych lub przetwórstwie mleka albo na uboju zwierząt rzeźnych i obróbce poubojowej tych zwierząt zakup od ludności, sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU), surowców roślin zielarskich i ziół dziko-rosnących leśnych (PKWiU ), jagód i owoców leśnych (PKWiU ) i grzybów (PKWiU ) Dowód wewnętrzny jest materiałem, który służy do udokumentowania zapisów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Jest to dokument własny. Za jego pośrednictwem przedsiębiorca, czy też podmiot, który w jego imieniu zajmuje się prowadzeniem jego firmowej księgowości, może potwierdzić fakt dokonania określonej operacji gospodarczej. Dowód wewnętrzny staje się zatem dowodem księgowym, za którego pośrednictwem można odzwierciedlić jej rzeczywisty przebieg. DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA Działalność gospodarcza to forma aktywności przedsiębiorców na rynku. Możemy przytoczyć wiele definicji legalnej działalności gospodarczej: ustawa o swobodzie działalności gospodarczej zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych: działalność zarobkową (wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową; lub: polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż; lub: polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych), prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 9. ustawa o VAT: działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla 4

5 celów zarobkowych. EWIDENCJA SPRZEDAŻY Przedsiębiorcy, którzy dokonują sprzedaży na rzecz osób prywatnych, nie mają obowiązku wystawiania faktur ani rachunków, chyba że zażąda tego nabywca. Jeśli w dodatku przedsiębiorca korzysta ze zwolnienia z posiadania kasy fiskalnej nie wystawia paragonów. Dochodzi wtedy do sytuacji, w której sprzedaży nie towarzyszy wystawienie żadnego dokumentu. Sposób dokumentowania sprzedaży bezrachunkowej różni się w zależności od tego, czy sprzedawca jest zarejestrowany jako VAT-owiec, czy też korzysta ze zwolnienia. Przedsiębiorcy, którzy są zwolnieni z podatku VAT i nie posiadają kasy fiskalnej, mają dwie możliwości dokumentowania sprzedaży bezrachunkowej: wystawiając codziennie dowód wewnętrzny i księgując go codziennie w KPiR, prowadząc ewidencję sprzedaży i księgując sumę miesięcznych przychodów w KPiR raz na miesiąc. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest prowadzenie ewidencji sprzedaży i księgowanie wynikającej z niej sprzedaży na koniec miesiąca. W ewidencji zapisuje się przychód z każdego dnia na koniec dnia lub w dniu następnym przed rozpoczęciem sprzedaży. Wspomniana ewidencja sprzedaży bezrachunkowej powinna obowiązkowo zawierać: numer porządkowy lub okres (np. za luty 2013), tabelę, w której znajdują się co najmniej dwie kolumny: o dzień uzyskania przychodu (np. 1 lutego 2013), o kwotę przychodu nieudokumentowanego rachunkami bądź fakturami. Jeżeli podatnik jest VAT-owcem to zapisy w KPiR dotyczące przychodów ze sprzedaży towarów i usług mogą być dokonywane na koniec miesiąca łączną kwotą wynikającą z miesięcznego zestawienia sporządzonego na podstawie danych wynikających z ewidencji VAT. Zestawienie powinno zawierać co najmniej następujące dane: datę i kolejny numer zestawienia, sumę przychodów ze sprzedaży pomniejszoną o należny podatek od towarów i usług oraz o wartość towarów i usług niestanowiącą przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym i powiększoną o przychody nieobjęte obowiązkiem ewidencjonowania dla celów podatku od towarów i usług. W ewidencji należy zamieszczać podział według stosowanych stawek podatkowych jest to niezbędne dla celów sporządzenia deklaracji VAT. Podobnie należy wykazywać odrębnie transakcje w których następuje import usług, towarów oraz gdzie miejsce świadczenia znajduje się poza terytorium kraju. 5

6 KASA FISKALNA Kasa rejestrująca urządzenie elektroniczne, służące do rejestracji obrotu oraz kwot podatku należnego ze sprzedaży detalicznej. Nie musisz posiadać kasy rejestrującej (zwanej często też kasą fiskalną ), gdy sprzedajesz towary lub świadczysz usługi tylko i wyłącznie na rzecz firm lub organizacji, organów administracji państwowej i samorządowej. Jeżeli sprzedajesz towary lub usługi osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej i rolnikom ryczałtowym (tj. rolnikom, którzy nie są czynnymi podatnikami VAT) musisz, co do zasady, rejestrować sprzedaż kasą fiskalną. ZWOLNIENIA DO KASY FISKALNEJ Zwolnienie przysługuje w roku 2013 tylko tym podatnikom, u których kwota obrotu realizowanego na rzecz osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym (czyli w 2012 r.) kwoty zł. Zgodnie z 5 i 6 ww. rozporządzenia MF zwolnienie traci moc po upływie dwóch miesięcy następujących po miesiącu, w którym podatnik przekroczył obrót, realizowany na rzecz osób fizycznych, nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, w kwocie zł. Oznacza to, że jeżeli podatnik przekroczył w roku 2012 obrót na poziomie zł, to zwolnienie utracił od dnia roku. Warto sprawdzić w załączniku do rozporządzenia MF, w którym wyszczególniono czynności zwolnione z obowiązku ewidencjonowania bez względu na osiągany obrót. Może się okazać, że tak właściwie, pomimo przekroczenia progu nie jesteśmy zobowiązani do rozpoczęcia ewidencjonowania przy użyciu kasy fiskalnej. Sprzedaż niektórych grup towarów (np. alkoholu, papierosów) obligatoryjnie podlega rejestracji za pomocą kas bez względu na wysokość obrotu. Jeżeli, mimo wszystko, musimy zainstalować kasę, to zalecam zakup kasy kilka tygodni wcześniej warto byłoby poćwiczyć trochę w trybie niefiskalnym, aby oszczędzić nerwów sobie i naszym klientom. O planowanej fiskalizacji kasy zawiadamiamy urząd skarbowy najpóźniej 1 dzień przed. W oświadczeniu wskazujemy dzień rozpoczęcia ewidencjonowania przy użyciu kasy fiskalnej oraz zgłaszamy ilość i adresy, pod którymi będą użytkowane. Od tego ile kas zgłosimy, zależeć będzie ilość kas uruchamiana w kolejnych miesiącach. Nie musimy od razu rozpoczynać ewidencjonowania od razu przy użyciu wszystkich kas rejestrujących. Ważne jest, by w zgłoszeniu od razu podać docelową ilość kas rejestrujących, ponieważ tylko w odniesieniu do tych kas przysługiwać będzie ulga w wysokości 90% ceny zakupu netto (bez podatku VAT), nie więcej niż 700 zł. Przynajmniej jeden dzień przed wyznaczonym terminem, kasę należy zafiskalizować, czyli zainicjować moduł fiskalny. Można to zrobić wcześniej, lecz nigdy później. Taką usługę wykonuje autoryzowany serwis kas fiskalnych. 6

7 Po fiskalizacji najpóźniej w ciągu 7 dni należy złożyć do właściwego urzędu skarbowego druk "Powiadomienie Podatnika o Miejscu Instalacji Kasy". Następnie urząd skarbowy nada nam numer tzw. ewidencyjny, który nanosimy na kasę w widocznym miejscu w sposób trwały np. markerem wodoodpornym. Po zakończeniu każdego dnia sprzedaży, użytkownik (kasjerka, sprzedawca) ma obowiązek wykonać na kasie tzw. raport fiskalny dobowy. Podczas wykonywania tego raportu, całodzienny utarg zostaje trwale, bez możliwości zmiany, zapisany do pamięci fiskalnej kasy z rozbiciem na poszczególne, zaprogramowane stawki PTU. KOSZTY i POZOSTAŁE WYDATKI Podatnik uprawniony jest do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu tylko i wyłącznie tych wydatków, które mają związek z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, dy istnieje bezpośredni ( niekiedy potencjalny, lecz wiarygodnie uprawdopodobniony) związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem tych wydatków, a uzyskaniem przychodu. Dodatkowo, koszty te nie mogą figurować w negatywnym katalogu wydatków nie uznawanych przez ustawodawcę za koszty uzyskania przychodów oraz są we właściwy sposób dokumentowane. Pozostałe wydatki, to koszty, które dotyczą działalności, ale nie wiążą się bezpośrednio z przyszłą sprzedażą lecz z ogólnym funkcjonowaniem firmy. Mają jednak wpływ na osiągane przychody. Zgodnie z r.p.k.p.r. koszty takie należy zdefiniować, jako pozostałe wydatki i wykazać w kolumnie 13 księgi. Innymi słowy, pozostałe wydatki to koszty inne, niż wykazane w kolumnach od 10 do 12 księgi. Pamiętać należy, że do pozostałych wydatków podatnik nie może zaliczyć kosztów, które zgodnie z art. 23 u.p.d.o.f. nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Wymieńmy więc przykładowe zdarzenia gospodarcze, które z całą pewnością będą znajdowały odzwierciedlenie w postaci zapisów w kolumnie 13 księgi. W kolumnie tej wpisuje się, w szczególności, takie wydatki, jak: czynsz za lokal, opłata za energię elektryczną, gaz, wodę, centralne ogrzewanie, opłata za telefon, opłaty bankowe za prowadzenie rachunków, prowizje bankowe i inne koszty finansowe, odsetki od pożyczek oraz kredytów obrotowych, inwestycyjnych, opłaty za prowadzenie np. podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub za prowadzenie dokumentacji z ZUS, zakup paliw, koszty używania samochodów osobowych nie będących środkami trwałymi w firmie, zakup artykułów niezbędnych do utrzymania czystości w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej, zakup materiałów biurowych niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania firmy oraz organizacji pracy, wydatki dotyczące naprawy i remontów środków trwałych oraz wyposażenia, amortyzacja środków trwałych, 7

8 wartość zakupionego wyposażenia (pamiętajmy, że wyposażenie to składniki majątku nie zaliczone do środków trwałych), podatki i opłaty, opłaty za usługi w dozorze mienia należącego do firmy, składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pracowników w części finansowanej przez pracodawcę, składki na ubezpieczenie wypadkowe pracowników, usługi w zakresie pośrednictwa inne, niż dotyczące zakupu towarów, materiałów i surowców, czyli inne, niż wykazane w kolumnie 11, a stanowiące koszty zakupu, składki na Fundusz Pracy, składki na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, składki na fundusz socjalny, składki na rzecz organizacji, do których przynależność podatnika jest obowiązkowa, koszty poniesione na prowadzenie reklamy za pośrednictwem mediów, bądź w inny publiczny sposób, różnica pomiędzy poniesioną stratą w środkach trwałych lub obrotowych a wysokością uzyskanego odszkodowania, odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy, zasada ta nie dotyczy kar wynikających z uchybień przepisów prawa pracy i BHP), wartość posiłków regeneracyjnych, wartość świadczeń wynikających z przepisów BHP, ekwiwalenty za używanie przez pracowników np. własnych narzędzi, koszty podróży służbowych pracowników, a także właściciela firmy i osób z nim współpracujących, dotyczy to również diet i wydatków objętych ryczałte. Powyżej zostały wymienione tylko przykładowe rodzaje zdarzeń, które u podatnika mogą zostać zaliczone do pozostałych wydatków. Te ogólne informacje należy poszerzyć o szczegółową analizę stosownych przepisów podatkowych. Jest to konieczne, aby podatnik potrafił właściwie zaklasyfikować dane zdarzenie gospodarcze, a następnie prawidłowo je odzwierciedlić w prowadzonej dokumentacji księgowej. Poprzez to krótkie opracowanie tylko sygnalizujemy problem pozostałych wydatków w prowadzonej działalności gospodarczej. Wciąż zmieniająca się sytuacja gospodarcza, rozwój techniki i pomysłowość podatników powodują powstawanie coraz to nowych zdarzeń gospodarczych, nowych sytuacji i dylematów związanych z zaklasyfikowaniem kosztów. Rozwiązanie teoretyczne, owszem, istnieje: każdy wydatek, który nie jest wymieniony w art. 23 u.p.d.o.f.,a służy osiągnięciu przychodu lub zachowaniu albo zabezpieczeniu źródła przychodu, jest kosztem uzyskania przychodów. W praktyce, jednak, nie jest to takie proste. Wśród kosztów, które podatnik ponosi w związku z prowadzoną działalnością ustawodawca określił wyjątki, które tych kosztów nie mogą stanowić. Do najpowszechniejszych zaliczyć można: podatek dochodowy i VAT (z nielicznymi wyjątkami), odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych, wierzytelności odpisane jako przedawnione, naliczone, lecz niezapłacone albo umorzone odsetki od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów), udzielone pożyczki, w tym stracone pożyczki, koszty reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności 8

9 oraz napojów, w tym alkoholowych, odpisy z tytułu zużycia samochodu osobowego w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej EURO przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłoszonego przez NBP z dnia przekazania samochodu do używania, składki na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość EURO, przeliczone na złote wg kursu sprzedaży walut obcych ogłaszanego przez NBP z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia. MAŁY PODATNIK Mały podatnik w rozumieniu ustawy o podatku od towaru i usług jest podatnik, u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości EURO. W zakresie podatku od towaru i usług mały podatnik może składać deklaracje VAT kwartalnie deklaracja VAT7K i wybrać sposób rozliczania podatku VAT metodą kasową, a także może korzystać z jednorazowej amortyzacji do euro rocznie. PODATEK DOCHODOWY Podatek dochodowy obowiązkowe świadczenie osoby fizycznej lub osoby prawnej na rzecz państwa zależne od dochodu i wykorzystanych odliczeń. Podatek od osób fizycznych płaci każda osoba, która osiąga dochód, np. pobiera wynagrodzenie (na podstawie umów o pracę oraz umów cywilnoprawnych. PIT składa się w miejscu zamieszkania według stanu na koniec grudnia poprzedniego roku. Przepisy prawa podatkowego przewidują cztery formy opodatkowania dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą : 1. według skali podatkowej, 2. podatkiem liniowym, 3. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, 4. kartą podatkową. Formę opodatkowania wybiera podatnik przed rozpoczęciem działalności gospodarczej. W kolejnych okresach ma prawo zmienić formę opodatkowania do 20-tego stycznia każdego roku. Decydując się na wybór innej formy, powinni jednak najpierw ocenić, czy spełniają warunki uprawniające do jej stosowania. Tylko stosowanie opodatkowania według skali podatkowej nie jest obwarowane wymogami. My omówimy Państwu 3 pierwsze formy opodatkowania ( najczęściej spotykane). 9

10 Skala podatkowa Według skali podatkowej może rozliczać się każdy podatnik (osoba fizyczna) osiągający dochody z działalności gospodarczej. Są dwa progi podatkowe 18% i 32%. U podatników stosujących tę formę opodatkowania, podstawę obliczenia podatku stanowi dochód będący różnicą między przychodami a kosztami ich uzyskania. Dochód ustala się na podstawie prowadzonej podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub ksiąg rachunkowych. Podatnicy mogą też być obowiązani do prowadzenia innych ewidencji (np. środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, wyposażenia, przebiegu pojazdu i innych). Podstawa obliczenia podatku w złotych ponad do Podatek wynosi % minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02gr zł 02 gr + 32% nadwyżki ponad zł 18%- Pierwszy przedział - kwota rocznego dochodu do zł (włącznie) 32%- Drugi przedział podstawa opodatkowania powyżej zł ( Tylko ta nadwyżka jest opodatkowana stawką 32%) Przykład 1. Podstawa opodatkowania: zł Podatek dochodowy: według stawki 18% od zł = zł Uwzględnienie kwoty zmniejszającej podatek: zł 556 zł 02 groszy = ,98 zł Kwota do zapłaty po zaokrągleniu = zł Przykład 2. Podstawa opodatkowania: zł Przekroczony I próg podatkowy (85 528zł) = zł Podatek dochodowy: według stawki 32% od zł = ,04 zł Uwzględnienie podatku od dochodu opodatkowanego stawką 18% i kwoty zmniejszającej podatek : , ,02 = ,06 zł Kwota do zapłaty po zaokrągleniu = zł 10

11 Zaletami skali podatkowej są : możliwe jest obniżanie przychodów o koszty poniesione w celu ich uzyskania, dochód przed opodatkowaniem może być pomniejszany o straty z lat ubiegłych poniesione z działalności gospodarczej oraz o inne odliczenia stosuje się kwotę zmniejszającą podatek, możliwe jest korzystanie z odliczeń od podatku, np. z tytułu tzw. ulgi prorodzinnej, na określonych warunkach dochody można rozliczyć łącznie z dochodami małżonka lub jako osoba samotnie wychowująca dzieci Wady : przychody osiągnięte z działalności gospodarczej łączy się i rozlicza wraz z przychodami osiągniętymi z innych źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej; spowoduje to zwiększenie stawki podatku z 18% na 32%, gdy suma dochodów przekroczy kwotę zł Podatek liniowy W przypadku podatku liniowego stawka wynosi 19% niezależnie od osiągniętego dochodu. Opłacalność takiego sposobu podatkowego uwidacznia się po przekroczeniu przez podatnika drugiego progu podatkowego. Jednak ze względu na różne ulgi, z których w podatku liniowym nie można skorzystać, warto pomyśleć o zmianie sposobu opodatkowania dopiero po uzyskaniu około 100 tys. zł dochodu. Niestety w odróżnieniu od skali podatkowej, rozliczający się podatnik nie może skorzystać z m.in.: ulg podatkowych, np. ulgi na internet, czy ulgi na dzieci, w przypadku, gdy jego jedynym źródłem przychodu jest działalność gospodarcza, możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem, gdzie podatek liczony jest od połowy sumy wspólnych dochodów, a następnie uzyskaną kwotę podwaja się. Brak jest również kwoty wolnej od podatku, czyli ustalonej wysokości dochodu (w roku zł), od którego ustawodawca postanowił nie pobierać podatku. Opodatkowanie w sposób liniowy rodzi również konieczność składania specjalnej deklaracji PIT-36L. W przypadku, gdy oprócz prowadzonej działalności, pracuje on na etat bądź działa osobiście, do rozliczenia rocznego konieczne będzie złożenie dwóch odrębnych deklaracji. Podatnik wybierający metodę liniową nie może świadczyć na rzecz byłego pracodawcy usług o tym samym charakterze, co praca wykonywana dla niego na etacie w tym samym roku podatkowym. Jedna stawka podatkowa w wysokości 19%, która stosowana jest niezależnie od osiągniętego dochodu. Szczególnie korzystna jest w przypadku przedsiębiorców, którzy przekroczyli drugi próg podatkowy, ponieważ opodatkowanie na zasadach ogólnych zakłada stosowanie stawki w wysokości aż 32%. Przy dochodach około 100 tys. zł. podatek liniowy przynosi wymierne oszczędności podatkowe. Prostota rozliczania. Podatek liniowy wyłącza możliwość skorzystania z kwoty wolnej od podatku oraz ulg podatkowych. Podatnik nie musi także pamiętać o skali podatkowej i wynikających z niej 11

12 dwóch stawkach. Brak ulg przy rozliczeniu rocznym oznacza z kolei mniej skomplikowanych załączników, jakie powinny być w takim przypadku złożone wraz z deklaracją. (niestety traci ulgi, oraz brak możliwości odliczenia kwoty wolnej od podatku). Identyczny jak przy skali mechanizm wyliczania dochodu. Przedsiębiorca ma zatem możliwość rozliczania w działalności kosztów poniesionych celem uzyskania, zabezpieczenia przychodów lub zachowania ich źródła w przyszłości. Przykład 1. Podstawa opodatkowania: zł Podatek dochodowy: według stawki 19% od zł = zł Kwota do zapłaty po zaokrągleniu = zł Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Podatek ryczałtowy jest to podatek dochodowy, uproszczony sposób pobierania i wymiaru należności podatkowych od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Z tej formy opodatkowania mogą skorzystać osoby fizyczne prowadzące indywidualną działalność gospodarczą, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne i spółki partnerskie, których wspólnikami są wyłącznie osoby wykonujące wolny zawód, a także osoby fizyczne nie prowadzące pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku, gdy dochody osiągane są z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Podatek zryczałtowany zależny jest od rodzaju wykonywanej działalności zarobkowej. Nie ma możliwości rozliczania tu żadnych kosztów uzyskania przychodu. Wyróżniamy następujące stawki ryczałtu: 20% 17% 8,5% 5,5% 3% Okoliczności powodujące wykluczenie prawa do stosowania opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego określa art.8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Zalety: Wady: Podatek płaci się od obrotów, co w niektórych przypadkach umożliwia osiągnięcie korzyści fiskalnych w stosunku do opodatkowania na zasadach ogólnych. Księgowość jest mniej skomplikowana niż w przypadku zasad ogólnych. Brak możliwości zaliczenia wydatków w koszty uzyskania przychodów. W przypadku niskich marż uzyskiwanych przez podatnika poziom ryczałtu czasami może być zbyt wysoki. 12

13 W trakcie trwania roku podatkowego nie można zrezygnować z ryczałtu. Przykład 1. Obrót : zł Podatek dochodowy: według stawki 3% ( np. handel- stawka 3% ) od zł = 1800 zł Kwota do zapłaty po zaokrągleniu =1800 zł PRZYCHÓD Przychód jest nazwą stosowaną do określenia finansów wpływających do przedsiębiorstwa z tytułu sprzedaży oferowanych w okresie rozliczeniowym produktów, dóbr, usług netto (bez podatku VAT) lub innych czynności, które są podstawową działalnością danego przedsiębiorstwa. Przychody te podzielić można na takie, które ściśle są związane z rodzajem prowadzonej działalności gospodarczej - będące wynikiem starań przedsiębiorcy o rozwój firmy, oraz przychody, na zaistnienie których nie ma wpływu rodzaj prowadzonej działalności (przychody te mogą wystąpić bez względu na to czy będzie to produkcja, handel czy usługi). Przychodami z działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Oznacza to, że jeśli wystawiona zostanie faktura czy rachunek, a towar przekazany został odbiorcy, obowiązkiem podatnika jest zaewidencjonowanie tego przychodu bez względu na to, czy kwotę wykazaną na fakturze w rzeczywistości otrzymał czy też czekają go sądowe "przepychanki" z kontrahentem. Oczywiście, w przypadku podatników opodatkowanych podatkiem od towarów i usług (tzw. "VAT-owców") przychodem jest kwota netto (bez VAT u). Od wspomnianej zasady istnieją wyjątki określone w u.p.d.o.f. Dotyczą one uznania za przychód nie kwot należnych, lecz otrzymanych. Przychody te wymienione są w art. 14 ust. 2 pkt 2, 4, 8, 9 i 12 u.p.d.o.f. Specyficznym przypadkiem są różnice kursowe z tytułu sprzedaży towarów za granicę, które ewidencjonować należy po otrzymaniu zapłaty od zagranicznego kontrahenta, mimo, iż żaden przepis nie określa wyraźnie, do której z wymienionych grup (należne lub otrzymane) zaliczyć należy te kwoty. Wszystkie przychody związane bezpośrednio z rodzajem wykonywanej działalności gospodarczej ewidencjonuje się w kol. 7 podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Przychody ujęte w tej kolumnie są zawsze przychodami należnymi. Przychody ewidencjonowane w kol. 8 mogą być przychodami należnymi, których zaewidencjonowanie wymagane jest bez względu na to czy otrzymaliśmy zapłatę czy też nie (np. sprzedaż środków trwałych) lub też mogą być przychodami, które ewidencjonujemy dopiero po ich otrzymaniu (np. kara umowna). 13

14 Przychodem z działalności gospodarczej jest nie tylko przychód ze sprzedaży towarów czy usług, ale również: 1. przychód ze sprzedaży całości lub części składników majątku związanego z wykonywaną działalnością, z wyłączeniem przychodów z odpłatnego zbycia: budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie. Mowa tu o przychodach osiągniętych ze sprzedaży składników majątku podatnika zakwalifikowanych jako środki trwałe (wpisanych do Ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ) zarówno podlegających amortyzacji, jak i tych środków trwałych, których wartość ze względu na niską cenę (między zł a zł) zaewidencjonowana została bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów (kol. 13 księgi). Ponadto przychodem będzie również sprzedaż składników majątku, które zostały zakwalifikowane przez podatnika rozpoczynającego działalność gospodarczą, lub małego podatnika do jednorazowej amortyzacji do wysokości euro w roku podatkowym. Przychodem z działalności będzie również odpłatne zbycie wartości niematerialnych i prawnych ujętych w Ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub udziału w takim prawie nieujętych w ewidencji. Przychody te są przychodami należnymi, choćby faktycznie nie zostały otrzymane, 2. dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem, gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których zgodnie z odrębnymi przepisami dokonuje się odpisów amortyzacyjnych przychodem są kwoty otrzymane, a nie należne, 3. różnice kursowe, 4. otrzymane kary umowne, 5. otrzymane odsetki od środków na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością, 6. wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań (z wyjątkiem umorzenia zobowiązań związanych z postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego), w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek i kredytów, z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy, 7. wartość zwróconych wierzytelności, które zostały odpisane jako nieściągalne, albo na które utworzono rezerwy zaliczone uprzednio do kosztów uzyskania przychodów, 8. wartość zwróconych wierzytelności wynikających z umowy leasingu finansowego, zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 23h u.p.d.o.f., 9. wartość należności umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne w tej części, od której dokonane odpisy aktualizacyjne zostały uprzednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, 10.równowartość odpisów aktualizujących wartość należności, uprzednio zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, w przypadku ustania przyczyn, dla których dokonano tych odpisów, 11.naliczony podatek od towarów i usług lub zwrócony podatek akcyzowy w tej części, w której podatek uprzednio został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów w przypadku obniżenia lub zwrotu podatku od towarów i usług lub zwrotu podatku akcyzowego zgodnie z odrębnymi przepisami, 14

15 12.równowartość rozwiązanych lub zmniejszonych rezerw, których obowiązek tworzenia wynika z odrębnych ustaw, a zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów, 13.kwota podatków od towarów i usług nieuwzględniona w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (podlegających amortyzacji zgodnie z przepisami u.p.d.o.f) lub dotycząca innych rzeczy lub praw niebędących środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi, w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zwiększenie podatku naliczonego zgodnie z przepisami art. 91 u.p.t.u., 14.przychody osiągnięte w związku ze zwrotem lub otrzymaniem pożyczki (kredytu), jeżeli pożyczka (kredyt) była waloryzowana kursem waluty obcej, w przypadku, gdy: a) pożyczkodawca (kredytodawca) otrzymuje środki pieniężne stanowiące spłatę kapitału w wysokości wyższej od kwoty udzielonej pożyczki (kredytu) w wysokości różnicy pomiędzy kwotą zwróconego kapitału, a kwotą udzielonej pożyczki (kredytu), b) pożyczkobiorca (kredytobiorca) zwraca tytułem spłaty pożyczki (kredytu) środki pieniężne stanowiące spłatę kapitału w wysokości niższej od kwoty otrzymanej pożyczki (kredytu) w wysokości różnicy pomiędzy kwotą otrzymanej pożyczki (kredytu), a kwotą zwróconego kapitału, 15.wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b u.p.d.o.f., z wyjątkiem otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Do I grupy podatkowej, w rozumieniu u.p.s.d. należą: małżonek, zstępni (syn, wnuk, prawnuk), wstępni (ojciec, matka, dziadek, babcia, pradziadek, prababcia), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie. Do II grupy, natomiast, należą: zstępni, rodzeństwo, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, małżonkowie innych zstępnych, 16.otrzymane wynagrodzenie za obsługę pracowniczego programu emerytalnego uczestnika, w związku ze zwrotem środków pochodzących ze składki dodatkowej, 17.należne wynagrodzenia płatników z tytułu terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa, oraz wynagrodzenia z tytułu wykonywania zadań związanych z ustalaniem prawa do świadczeń i ich wysokości oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, 18.przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarczą. W przypadku umowy najmu lub dzierżawy rzeczy albo praw majątkowych oraz umów o podobnym charakterze, których przedmiotem są składniki majątku związane z działalnością gospodarczą, jeżeli wynajmujący lub wydzierżawiający przeniósł na rzecz osoby trzeciej wierzytelności z tytułu opłat wynikających z takich umów, a umowy te między stronami nie wygasają, do przychodów wynajmującego lub wydzierżawiającego nie zalicza się kwot wypłaconych przez osobę trzecią z tytułu przeniesienia wierzytelności. Opłaty ponoszone przez najemcę lub dzierżawcę na rzecz osoby trzeciej stanowią przychód wynajmującego lub wydzierżawiającego w dniu wymagalności zapłaty, 19.otrzymane odszkodowanie za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, 20.środki zakładowego funduszu szkoleniowego, o którym mowa w art. 67 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w części uznanej za koszt uzyskania przychodów: a) niewykorzystane w roku podatkowym, w którym zostały wpłacone do tego funduszu, lub w ciągu roku podatkowego następującego po tym roku, b) wykorzystane niezgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy lub przepisami ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla 15

16 pracowników i przedsiębiorców, c) w przypadku likwidacji funduszu szkoleniowego Uznanie środków zakładowego funduszu szkoleniowego (w pewnym zakresie) za przychód z działalności gospodarczej obowiązuje dopiero od 22 sierpnia 2009 r. W myśl art. 21 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f. wpłaty na zakładowy fundusz szkoleniowy nie mogłyby być uznane za koszt uzyskania przychodów. Przepisy te, bowiem, stanowią, że co do zasady nie uznaje się za koszt uzyskania przychodów odpisów i wpłat na różnego rodzaju fundusze tworzone przez podatnika. Kosztami takimi mogłyby być dopiero wydatki na szkolenie pracowników sfinansowane ze środków funduszu szkoleniowego. Wyjątek od tej reguły dotyczy jedynie tych wpłat i odpisów, których obowiązek lub możliwość tworzenia w ciężar kosztów przewidziano w odrębnych ustawach. Przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przed wejściem w życie ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców nie zawierały odpowiedniego zastrzeżenia. Dopiero zmiana tej ustawy wprowadza odstępstwa od powyższej ogólnej zasady, przewidzianej przepisami art. 23 ust. 1 pkt 7 u.p.d.o.f., i w konsekwencji uznaje wydatki na fundusz szkoleniowy za koszt uzyskania przychodów w momencie dokonywania wpłaty (a nie w momencie wydatkowania środków zgromadzonych w tym funduszu). Jednocześnie dla zapewnienia, aby środki zgromadzone na funduszu szkoleniowym były faktycznie wydatkowane na cele, dla których utworzono fundusz, w u.p.d.o.f. wprowadzono przepisy wyłączające stosowanie możliwości zaliczania do kosztów podatkowych wpłat na fundusz szkoleniowy w określonych sytuacjach - w myśl nowelizacji u.p.d.o.f. (art. 14 ust. 2 dodany pkt 13), środki te (w części uznanej za koszt uzyskania przychodów) uznane zostaną za przychód z działalności gospodarczej, jeżeli: a) nie zostaną wykorzystane w roku podatkowym, w którym zostały wpłacone lub w roku kolejnym, b) wykorzystane zostaną niezgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, c) nastąpi likwidacja funduszu szkoleniowego. 21.przychody z odpłatnego zbycia świadectw pochodzenia otrzymanych przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii na wniosek, o którym mowa w art. 9e ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późn. zm.), 22.w centrach badawczo-rozwojowych, o których mowa w ustawie z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. Nr 116, poz. 730) - środki funduszu innowacyjności, o którym mowa w art. 21 tej ustawy: 1. niewykorzystane w roku podatkowym, w którym zostały przekazane do tego funduszu, lub w ciągu roku podatkowego następującego po tym roku, 2. wykorzystane niezgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 21 ust. 8 ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej, 3. w przypadku utraty przez podatnika statusu centrum badawczo-rozwojowego. 23.środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, 24.przychody z odpłatnego zbycia składników majątku: 1. pozostałych na dzień likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, 2. otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącą osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki. Wymienione wyżej przychody ewidencjonuje się w kol. 8 podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Dla pełnego obrazu przychodów z działalności gospodarczej należy powiedzieć, że do 16

17 przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się: 1. pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a także otrzymanych pożyczek i kredytów oraz zwróconych pożyczek, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek, 2. kwot naliczonych, lecz nie otrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek, 3. zwróconych, umorzonych lub zaniechanych podatków i opłat stanowiących dochody budżetu państwa albo budżetów jednostek samorządu terytorialnego, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, 4. zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, 5. zwróconych, umorzonych lub zaniechanych wpłat dokonywanych na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na podstawie odrębnych przepisów, niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, 6. przychodów, które w rozumieniu przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych zwiększają ten fundusz, 7. kwoty stanowiącej równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także umorzonych pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań jest związane z postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego, 8. zwolnionych od wpłat należności z tytułu podatku od towarów i usług oraz zwróconej różnicy podatku od towarów i usług, dokonywanych na podstawie odrębnych przepisów, 9. przychodów z odpłatnego zbycia na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy. 10.środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu likwidacji tej spółki, 11.środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, których mowa w art. 8 u.p.d.o.f., pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w spółce, 12.przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku: a) pozostałych na dzień likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, b) otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki - jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności prowadzonej samodzielnie, likwidacja spółki niebędącej osobą prawną lub nastąpiło wystąpienie wspólnika z takiej spółki, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło 6 lat i odpłatne zbycie nie nastąpiło w działalności gospodarczej. W księdze przychody ze sprzedanych towarów i usług proponujemy księgować w kol. 7, a pozostałe przychody kol

18 ŚRODKI TRWAŁE oraz WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE Środki trwałe stanowią własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania rzeczowe aktywa trwałe (i zrównane z nimi), o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu finansowego. Do środków trwałych zalicza się przede wszystkim: 1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, 2. maszyny, urządzenia i środki transportu, 3. inne przedmioty. Ponadto środkami trwałymi są również: 1. przyjęte do używania inwestycje w obcych środkach trwałych, 2. budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie, 3. składniki majątku, wymienione wcześniej w pkt 1-3, niestanowiące własności lub współwłasności podatnika, wykorzystywane przez niego na potrzeby związane z prowadzoną działalnością na podstawie umowy leasingu finansowego, zawartej z właścicielem lub współwłaścicielami tych składników (w umowie zawarty jest zapis, że odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający). Wartości niematerialne i prawne - obejmują nabyte przez jednostkę, zaliczane do jej aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu. Do wartości niematerialnych i prawnych należą, w szczególności: 1. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, 2. spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, 3. prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, 4. autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, 5. prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych 6. know-how 7. wartość firmy oraz koszty zakończonych wynikiem pozytywnym. Wartości niematerialne i prawne oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze zalicza się do aktywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w art. 3 ust. 4 u.o.r. Podatnik prowadzący działalność gospodarczą i opłacający podatek od osób fizycznych na zasadach ogólnych, ma obowiązek prowadzić Ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Środki trwałe należy najpóźniej w momencie przekazania do użytkowania ujmować w ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Jeżeli jednak wartość początkowa środka trwałego nie przekracza 3500 zł, koszt nabycia lub 18

19 wytworzenia takiego środka trwałego można w miesiącu przekazania do użytkowania zaliczyć jednorazowo do kosztów uzyskania przychodów. Wtedy nie ujmuje się go już w ewidencji. Jeżeli środek trwały zostanie nabyty w drodze kupna, za wartość początkową uważa się cenę jego nabycia. Za cenę nabycia uważa się natomiast kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości nie materialnych i prawnych do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek i prowizji. Ponieważ wydatków na zakup lub wytworzenie środków trwałych nie możemy zaliczyć w koszt jednorazowo i bezpośrednio jeżeli ich wartość początkowa przekracza 3500 zł, ustawodawca dał możliwość zaliczenia ich w koszt na raty za pomocą tzw. odpisów amortyzacyjnych. Przejdźmy teraz do obowiązków, jakie musi spełnić podatnik, aby właściwie udokumentować zakup środka trwałego. Dopuszczalne są sytuacje, w których zakup środka trwałego ma miejsce od przedsiębiorcy będącego podatnikiem VAT, przedsiębiorcy niebędącego podatnikiem VAT oraz osoby niebędącej przedsiębiorcą, czyli osoby fizycznej. W sytuacji zakupu środka trwałego od podatnika VAT przedsiębiorca powinien udokumentować zakup fakturą VAT. Z kolei, gdy zakup następuje od przedsiębiorcy niebędącego podatnikiem, np. od podatnika korzystającego ze zwolnienia przedmiotowego albo podmiotowego, to zakup taki należy udokumentować rachunkiem. Jeżeli zaś maszynę, urządzenie albo inny przedmiot przedsiębiorca będzie kupował od osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej, wówczas powinien sporządzić umowę kupna-sprzedaży. Prawidłowo sporządzona umowa będzie zawierała: datę zawarcia umowy, określenie stron umowy, tzn. wskazanie sprzedającego i kupującego, przedmiot oraz cenę. Warto wspomnieć, że środki trwałe mogą być nabywane jako nowe (w przypadku maszyn i urządzeń - fabrycznie nowe) lub używane. Zakupiony środek trwały, bądź wartość niematerialną lub prawną, jak już była o tym mowa, należy ująć we właściwej ewidencji. Ewidencją taką jest Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Poprawnie prowadzona Ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych powinna zapewnić informacje, przewidziane w przepisach podatkowych, określających treść tego rodzaju ewidencji. Musi więc zawierać co najmniej: liczbę porządkową, datę nabycia, datę przyjęcia do używania, określenie dokumentu stwierdzającego nabycie, określenie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, symbol Klasyfikacji Środków Trwałych, wartość początkową, stawkę amortyzacyjną, kwotę odpisu amortyzacyjnego za dany rok podatkowy i narastająco za okres dokonywania tych odpisów, w tym także, gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony do ewidencji (wykazu), a następnie z niej wykreślony i ponownie wprowadzony, zaktualizowaną wartość początkową, 19

20 zaktualizowaną kwotę odpisów amortyzacyjnych, wartość ulepszenia zwiększającą wartość początkową, datę likwidacji oraz jej przyczynę albo datę zbycia. Warto wyjaśnić, co należy rozumieć pod kilkoma przytoczonymi powyżej pojęciami. Używając określenia "wartość początkowa" należy wiedzieć, że oznacza to: cenę i koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania. Koszty związane z zakupem to np. koszty transportu, załadunku, wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji, opłaty notarialne, skarbowe, odsetki, prowizje, cło, podatek akcyzowy w imporcie i VAT. Podatek VAT, jednak, wliczany jest do wartości początkowej tylko w sytuacji, gdy przedsiębiorca nie ma prawa do jego odliczenia. Pod pojęciem wartości początkowej może kryć się również i inna definicja - będzie to miało miejsce, gdy środek trwały został wytworzony. W takiej sytuacji wartość początkowa obejmuje: wartość zużytych części, kosztów wynagrodzenia pracowników, którzy wytwarzają go (warto pamiętać, że wlicza się również wysokość odprowadzonych składek na ubezpieczenia społeczne), usług obcych, wydatki na montaż oraz odsetki i prowizje naliczone od czasu przekazania środka trwałego do użytkowania. Jeżeli, jednak, przy wytwarzaniu środka trwałego zatrudniony był sam przedsiębiorca, bądź jego małżonek lub małoletnie dzieci, wówczas nie uwzględnia się wartości ich pracy przy określeniu wartości wytworzonego środka. Kolejna definicja wartości początkowej to definicja związana z otrzymaniem środka trwałego w drodze darowizny. Wówczas pod pojęciem wartości początkowej należy rozumieć wartość rynkową tego środka trwałego. Dodatkowych wpisów do ewidencji dokonuje się też w razie ulepszenia środka trwałego, gdy wydatki na jego przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w roku podatkowym przekroczyły 3500 zł i spowodowały wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia do używania. Wartość ulepszenia obejmuje całość wydatków poniesionych w tym celu, a także na zakup części składowych i peryferyjnych, gdy jednostkowa cena nabycia ich przekracza 3500 zł. LIKWIDACJA ŚRODKA TRWAŁEGO Środek trwały, który przestał być wykorzystywany przez przedsiębiorstwo, zależnie od jego stanu, może być sprzedany lub złomowany albo w inny sposób likwidowany. W momencie, gdy przedsiębiorca pozbywa się środka trwałego, musi również usunąć go z ewidencji środków trwałych. Zależnie od tego, czy środek jest sprzedany czy likwidowany, transakcja księgowa nazywana jest odpowiednio sprzedażą lub likwidacją środka trwałego. Sprzedając samochód - środek trwały- podatnik ma obowiązek wystawić fakturę lub rachunek albo zarejestrować sprzedaż na kasie fiskalnej na takich samych zasadach, jak w przypadku każdej sprzedaży firmowej. Kwota netto z faktury sprzedaży zostanie wpisana jako przychód do księgi przychodów i rozchodów w kolumnie 8 księgi przychodów i rozchodów, która jest przeznaczona do wpisywania pozostałych przychodów, np. przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku. Art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o PDOF mówi nam, iż w przypadku podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących KPiR, dochodem lub stratą z odpłatnego zbycia składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1, wykorzystywanych na potrzeby działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych 20