CHORY PLAYBOY. ZDROWIE I CHOROBA W LUKSUSOWYCH CZASOPISMACH SKIEROWANYCH DO MĘŻCZYZN W POLSCE

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "CHORY PLAYBOY. ZDROWIE I CHOROBA W LUKSUSOWYCH CZASOPISMACH SKIEROWANYCH DO MĘŻCZYZN W POLSCE"

Transkrypt

1 Nowiny Lekarskie 2012, 81, 5, IWONA CHMURA-RUTKOWSKA CHORY PLAYBOY. ZDROWIE I CHOROBA W LUKSUSOWYCH CZASOPISMACH SKIEROWANYCH DO MĘŻCZYZN W POLSCE A SICK PLAYBOY. HEALTH AND ILLNESS IN MEN'S LUXURY MAGAZINES IN POLAND Zakład Socjologii Edukacji, Wydział Studiów Edukacyjnych Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Kierownik: prof. dr hab. Zbyszko Melosik Streszczenie Wstęp. W badaniach nad różnorodnymi determinantami zdrowia i długości życia, badacze rejestrują istotny wpływ kulturowych wzorców związanych z płcią oraz wynikających z nich specyficznych nacisków społecznych. Dla współczesnych mężczyzn jednym z ważnych źródeł wzorców postaw związanych ze zdrowiem są popularne, life stylowe czasopisma sprofilowane stereotypowo dla męskich odbiorców. Cel. Celem badań, których wyniki prezentuję, jest odpowiedź na pytanie, jakie miejsce zajmują tematy zdrowia i choroby mężczyzn w popularnych czasopismach, które z założenia mają poruszać specyficznie męskie problemy. Materiał i metoda. Ilościowej i jakościowej analizie zostały poddane wybrane numery z 2001 i 2011 roku najlepiej sprzedających i utrzymujących się od 20 lat na polskim rynku czasopism skierowanych do mężczyzn: Playboy i CKM, a także najnowsze wydania czasopism: Men's Health oraz Maxim. Wyniki i wnioski: Problematyka zdrowia w analizowanych czasopismach skierowanych do mężczyzn jest tematem pomijanym, marginalizowanym i często trywializowanym. We wszystkich czasopismach poza Men s Health częściej niż postawy prozdrowotne promuje się ryzykowne zachowania, takie jak: częste picie alkoholu, ekstremalne formy sportu i rozrywki, fascynacja przemocą czy nieodpowiedzialne zachowania seksualne. SŁOWA KLUCZOWE: męskość, czasopisma lifestylowe dla mężczyzn, zachowania prozdrowotne, ryzykowne zachowania zdrowotne. Summary Introduction. In studies on the various determinants of health and life expectancy, the researchers record significant impact of cultural patterns related to gender and the resulting specific social pressures. For modern men, one of the important sources of patterns of health-related attitudes are popular lifestyle magazines stereotypically profiled for the male audience. Aim. The purpose of the study, is to answer the question of how the topics of men's health and illness are presented in popular magazines, which are intended to tackle specific problems of men, and whether this discourse has changed over the last 10 years. Material and method. Quantitative and qualitative analysis of selected issues of best selling magazines for men in the Polish market (i.e. Playboy, CKM, Men's Health and Maxim ) has been undertaken. Results and conclusions: Health issue across the analyzed magazines aimed at men is a neglected, marginalized and often trivialized topic. In all the magazines except "Men's Health," risky behaviors, such as: frequent alcohol use, extreme forms of sport and entertainment, fascination with violence, and irresponsible sexual behavior are more often promoted as masculine than the health oriented attitude. KEY WORDS: masculinity, men's lifestyle magazines, health-oriented behavior, risky health behaviors. Wstęp W badaniach nad różnorodnymi determinantami długości życia i zdrowia, rozumianego jako dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, rejestruje się istotny wpływ kulturowych wzorców związanych z płcią [1, 2, 3]. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni w ciągu całego życia odczuwają presję, by dostosować się do stereotypowych przepisów roli rodzajowej związanych ze zdrowiem (różnie się też ich traktuje w tej kwestii), jednak wielu badaczy dowodzi, że mężczyźni żyjący w zachodniej kulturze bardziej dotkliwie, w porównaniu z kobietami, odczuwają skutki dostosowania się do stereotypu płci. Chodzi przede wszystkim o tradycyjne uznane za męskie postawy, takie jak: ukrywanie bólu, niedyspozycji i wszelkich słabości, nie zgłaszanie się do lekarza w przypadku niepokojących objawów, nieprzestrzeganie lekarskich zaleceń, a także szereg ryzykownych dla zdrowia i życia zachowań, do których zalicza się nie tylko nadużywanie środków psychoaktywnych, ale również skłonność do agresji i posługiwania się bronią, brawurę podczas jazdy samochodem czy motocyklem z jednoczesnym ignorowaniem przepisów oraz ryzykowne zachowania seksualne [4, 5, 6]. Współcześnie w krajach wysoko uprzemysłowionych niemal wszystkie prozdrowotne postawy kojarzone są

2 Chory Playboy. Zdrowie i choroba w luksusowych czasopismach skierowanych do mężczyzn w Polsce 509 z kobiecością. Kobiety więcej wiedzą na temat swojego ciała, psychiki i zdrowego stylu życia, częściej niż mężczyźni i we wcześniejszym stadium choroby zgłaszają się po pomoc lekarską oraz bardziej skrupulatnie przestrzegają medycznych zaleceń. Dla wielu mężczyzn tymczasem świadomość oddania się w czyjeś ręce i wejście w rolę chorego, słabego, pozbawionego siły jest stresujące, gdyż męskość łączy się z takimi cechami, jak: odtrącanie opieki, niezależność i radzenie sobie samemu oraz unikanie podporządkowania się i uległości. Obojętność i dystans wobec własnego zdrowia i ciała, z medycznego punktu widzenia będące zgodą na samozniszczenie, są w zachodniej kulturze uznawane za przejaw męskości [7, 8, 9]. Chłopcy bardzo wcześnie otrzymują komunikat, że mężczyźni powinni być silni, zdrowi, a w razie choroby wytrzymali (także na ból). Owa utrata kontaktu z własnym ciałem jest w dużej mierze skutkiem socjalizacji, podczas której trenuje się chłopców w niereagowaniu na sygnały płynące z organizmu (np. sygnały wyczerpania czy stresu). Dla współczesnych mężczyzn jednym z ważnych źródeł wzorców postaw związanych ze zdrowiem są popularne, lifestylowe czasopisma sprofilowane marketingowo pod kątem męskich odbiorców. Podobnie jak inne typy mediów są jednym z wielu pasów transmisyjnych wiedzy, przekonań (w tym stereotypów), wartości, norm i ideałów dotyczących tego, co to znaczy być prawdziwym mężczyzną i prawdziwą kobietą [10, 11, 12]. Ogromny postęp w dziedzinie masowej komunikacji spowodował, że informacje, opinie i wzorce szybko przekraczają granice państw i kultur oraz mają realny wpływ na zmiany w systemach wartości i norm, a co za tym idzie na sposób myślenia, zachowania i tożsamości poszczególnych ludzi. Na różnych poziomach społecznego funkcjonowania i w różnych sferach życia uwidaczniają się fascynacje, ale również trudności, konflikty i paradoksy wynikające z napięcia między tradycyjnymi a nowymi dyskursami, wartościami i normami. Rynek czasopism skierowanych do mężczyzn, mimo nieporównywalnie mniejszej oferty w stosunku do tak zwanej prasy kobiecej, dynamicznie się powiększa. W czasopismach tych mężczyźni, podobnie jak kobiety, napotykają na jawne lub ukryte przekazy dotyczące zdrowia, dobrego samopoczucia, relacji społecznych i seksualnych, a także przemian społecznych i kulturowych, w których chcąc lub nie uczestniczą [13, 14]. Metoda i dobór próby Celem prezentowanych badań była próba odpowiedzi na pytanie, jakie miejsce zajmuje szeroko rozumiana problematyka zdrowia w popularnych czasopismach skierowanych do mężczyzn, które z założenia mają poruszać specyficznie męskie problemy. Kryteria doboru próby: Częstotliwość wydawania czasopisma: miesięcznik. Wskazywana przez wydawcę grupa docelowa czasopisma: mężczyźni. Skład redakcji: dominacja ilościowa i jakościowa mężczyzn w zarządzie i składzie redakcji. Wysokie wskaźniki sprzedaży: według badań Związku Kontroli Dystrybucji Prasy. Ilościowej i jakościowej analizie zostały poddane roczniki (12 numerów z 2001 roku) najlepiej sprzedających i utrzymujących się od 20 lat na polskim rynku czasopism skierowanych do mężczyzn: Playboy i CKM, a także dla porównania ich najnowsze wydania z listopada 2011 roku. Do analiz włączono również listopadowy numer czasopisma Men's Health (w Polsce od 2004) oraz grudniowy numer Maxima (wydawany od grudnia 2011). Wszystkie czasopisma należą do kategorii tzw. miesięczników lifestylowych i luksusowych. CKM jest jedynym rodzimym czasopismem dla mężczyzn, redagowanym i wydawanym w Polsce od 1998 roku. Pozostałe analizowane czasopisma są polskimi wersjami wydań zagranicznych, mających równocześnie liczne edycje na świecie. Pierwszy polski numer Playboy a ukazał się w 1992 roku, Men's Health w 2004 roku a Maxim a w grudniu Wydawcami wszystkich są zagraniczne koncerny medialne. Z danych Związku Kontroli Dystrybucji Prasy za rok 2011 wynika, że liderem wśród magazynów dla mężczyzn w Polsce był Men's Health" (wydawany przez Motor Presse Polska sp. z o.o.) ze średnim rozpowszechnianiem płatnym na poziomie egz. Na drugim miejscu znalazł się CKM" egz., a na trzecim Playboy" egz. (oba czasopisma wydaje Marquard Media Polska). Wydawany od listopada 2011 roku Maxim Polska (wydawany prze Ginza Media Group) sprzedawał się na poziomie egz. Zgodnie z deklaracjami wydawców, czasopisma te skierowane są do mężczyzn miedzy 20. a 40. rokiem życia, aktywnych zawodowo, ze średnim lub wyższym wykształceniem. Wyniki Jak pokazuje zestawienie wyników w tabeli 1, w ciągu ostatnich 10 lat reklamodawcy w niewielkim stopniu korzystali z możliwości promowania w czasopismach dla mężczyzn leków, farmaceutyków czy usług medycznych. Warto zauważyć, że w 2001 roku, gdy jeszcze była taka prawna możliwość, zarówno w Playboyu jak i CKM bardzo intensywnie reklamowano środki uzależniające i psychoaktywne: papierosy i alkohol. Generalnie najczęściej reklamowane przedmioty należą do zbioru, które nazwano w jednym z czasopism gadżetami twardziela. A twardziele, jak powszechnie wiadomo, nie potrzebują suplementów diety: Świat jest pełen lansiarskich drobiazgów. Ale prawdziwy facet wie, że warto posiadać tylko rzeczy mocne, twarde i sprawdzone. Takie, które przeżyją właściciela o wiele, wiele lat! [15]. Analizując najczęściej poruszane tematy w badanych czasopismach, można zauważyć wyraźnie efekt karuzeli. Do cyklicznie powracających problemów należą: seks, motoryzacja, hipermęskie dziedziny sportu, przemoc, elektroniczne urządzenia, markowa odzież

3 510 Iwona Chmura-Rutkowska i sprzęt sportowy. Wszystkie wyżej wymienione kategorie stanowią niezwykle dochodowe segmenty rynku dóbr i usług. Biorąc pod uwagę komercyjny cel wydawanych czasopism, nie powinien budzić zaskoczenia fakt, że problematyka zdrowia (Tabela 2) nie była i nie jest tematem, który zdaniem redaktorów i wydawców czasopism Playboy, CKM i Maxim zainteresowałby mężczyzn. Na tym tle wyróżnia się Men's Health, aczkolwiek nawet w tak wąsko zdefiniowanym przez tytuł czasopiśmie, zdrowie nie jest tematem dominującym i zajmuje zaledwie 34% zawartości. Porównując czasopisma z 2001 i 2011 roku widać wyraźnie, że o ile nastąpiło wyraźne ograniczenie promocji palenia papierosów (chociaż nadal wielu bohaterów wywiadów prezentowanych jest na zdjęciach z papierosem, np. Tom Waits w Men s Health czy Jakub Wesołowski w Playboyu ), o tyle temat alkoholu i wzorzec męskiego picia przeniesiony został z reklamy do treści Tabela 1. Przestrzeń reklamowa przeznaczona na leki, suplementy diety i usługi medyczne oraz artykuły bezpośrednio wiążące się z ryzykownymi zachowaniami zdrowotnymi (udział % w stosunku do sumy stron przeznaczonych na reklamę w danym czasopiśmie) w poszczególnych latach* Table 1. Advertising space devoted to medicines, dietary supplements and medical services as well as articles directly related to the risky health behavior (Percentage in relation to the total number of pages devoted to advertising in the magazine) in each year Kategorie reklamowanych produktów i usług CKM Playboy Men s Health Maxim 2001 XI XI 2011 XI 2011 XII 2011 W sumie odsetek reklam w całym czasopiśmie 21,9 19,1 24, ,3 W tym: Środki odchudzające 0, Usługi medyczne 0,27 0 0, Kluby fitness, rekreacja - 0 0, Farmaceutyki, leki 3,13 0 1,32 7,7 2,6 0 W sumie odsetek reklam produktów i usług pozytywnie wpływających na zdrowie 4 0 1,81 7,7 2,6 0 papierosy , alkohol 4, broń 1, W sumie odsetek reklam produktów szkodliwych dla życia i zdrowia 26,8 0 16, * Problemem z punktu widzenia badacza jest umieszczanie różnych produktów w treści artykułów (product placement). Policzone zostały strony oznaczone w nagłówku lub w inny sposób jako reklama lub promocja. Źródło: badania własne. Tabela 2. Udział poszczególnych kategorii tematycznych związanych ze zdrowiem w badanych czasopismach (% w stosunku do sumy stron w danym czasopiśmie) Table 2. Percentage of different thematic categories related to health in the analysed journals (Percentage in relation to the total number of pages in the magazine) Udział poszczególnych kategorii tematycznych CKM Playboy Men s Health Maxim dotyczących zdrowia w badanych czasopismach w % (w stosunku do sumy stron w czasopiśmie) 2001 XI XI 2011 XI 2011 XI 2011 Diety, zdrowe jedzenie ,2 - Gimnastyka, treningi indywidualne 0, ,9 0,6 Amatorskie uprawianie sportu ,9 0,6 Zdrowie, harmonia psychofizyczna 0,7 0 0,2 0 3,2 2,8 Otyłość ,8 0 Łysienie ,3 0 Pierwsza pomoc ,6 0 SUMA tematyka prozdrowotna 1 0 0,2 0 33,9 4 Ekstremalne i ryzykowne sporty i rozrywki 1,8 6,5 3,5 2,4 6,4 3,2 Alkohol ,2 0,6 4,4 Przemoc 4,9 2, ,6 SUMA zachowania ryzykowne dla zdrowia 8,7 10,3 6,5 5,6 7,0 15,2 Sport (widowiska, TV, polityka, gra komp.) 2,9 2,4 3,6 0,8 3,8 1,3 Źródło: badania własne.

4 Chory Playboy. Zdrowie i choroba w luksusowych czasopismach skierowanych do mężczyzn w Polsce 511 zasadniczej czasopism. Mamy zatem liczne artykuły na temat procesu produkcji, stylu picia, przyrządzania drinków itp. W jednym z tekstów w CKM zatytułowanym: 5 powodów, dla których musisz chodzić do knajpy, autor wylicza liczne korzyści picia alkoholu w towarzystwie innych mężczyzn: Nie ma nic bardziej chorego i głupiego niż samotne picie do lusterka. Pij na zdrowie w towarzystwie kumpli. Spotkania z kolegami w pubach lub restauracjach zapobiegają chorobom, jakie wywołuje stres (...) Jeden słaby drink lub małe piwo dziennie może zapobiec chorobie wieńcowej i nowotworom (...) Picie z przyjaciółmi w knajpie sprawia, ze możecie się, hm... nawzajem kontrolować [16]. Podobnie w obszernym artykule Nasza encyklopedia piw w MAXIM-ie, alkohol przedstawia się jako ważny element męskiej inicjacji i spotkań z innymi mężczyznami: Rozgrywki Ligi mistrzów trwają w najlepsze. To doskonały pretekst by spotkać się z kumplami przy kufl u piwa (...) Pamiętasz zakazany smak piwa, które wypiłeś w tajemnicy przed rodzicami? (...) takich chwil się nie zapomina, są jak pocałunek z dziewczyną. I to one dzielą życie na dwie połowy [17]. Autor ponadto wymienia szereg prozdrowotnych cech piwa: nie tuczy, nie szkodzi zdrowiu, jest dobre na pamięć, wzmacnia kości, wzmaga ochotę na seks ( do czasu ): Nic tak dobrze nie gasi pragnienia i nie poprawia humoru jak piwo (...) Zawodowi sportowcy (i robotnicy na pobliskiej budowie) nie mogą się mylić piwo to idealny napój po intensywnym wysiłku fi zycznym. Dlaczego? Bo jest izotoniczne i hipotoniczne. A więc jedno małe po treningu nie zaszkodzi, a wręcz przeciwnie pomoże! [18]. Alkohol to równocześnie, jak przekonuję się w Playboyu, sprawdzony męski przepis na relaks: Dziewiąta wieczorem to męska godzina. Już po kolacji, dzień właśnie się kończy, a czas powoli zwalnia. To wasze pięć minut. Teraz trzeba sięgnąć po szklaneczkę whisky i kolejny numer Playboya [19]. Jedynie w Men's Health przestrzega się czytelników wprost i na poważnie przed nadużywaniem alkoholu, narkotyków czy leków. W jednym z obszernych artykułów przedstawiono sylwetki i biografie znanych rockmanów, którzy uratowali życie zrywając z różnymi nałogami: Możesz sobie pozwolić na porządną imprezę w rockandrollowym stylu, jeśli na co dzień o siebie dbasz. Jeśli jednak zdarzają ci się one co weekend, możesz zapomnieć o efektach zdrowego stylu życia i treningu [20]. Generalnie, z wyjątkiem Men's Health czytelnicy analizowanych czasopism częściej spotykają się z promocją zachowań ryzykownych dla zdrowia niż zdrowie wspierających. W 2001 roku zarówno CKM, jak i Playboy posiadały działy zatytułowane zdrowie. W tej chwili w żadnym z tych czasopism, podobnie jak w MAXIM-ie na stałe wydzielonej tematycznej części nie ma. Należy jednak podkreślić, że mimo iż problematyka zdrowia pojawiała się w Playboyu i CKM z 2001 roku, jednak była wyraźnie marginalizowana i trywializowana. Jednostronicowa rubryka pod tytułem Zdrowie Playboya zawierała zazwyczaj kilka krótkich, mniej lub bardziej poważnych wiadomości i doniesień. Informacje te właściwie nie dotyczyły żadnych ważnych aspektów zdrowia realnie żyjących w Polsce mężczyzn. Był to raczej zbiór ciekawostek, często dotyczących jakiejś małej grupy mężczyzn, na przykład graczy w kasynie, u których jak donosił Playboy w styczniu 2001 roku podczas gry występuje duże ryzyko zawału serca [21]. Za istotne dla czytelników informacje z zakresu zdrowia ówcześni redaktorzy Playboya uznali, na przykład takie: zbiorowe granie na perkusji wzmacnia układ immunologiczny; mężczyźni stanowią w USA 11% klientów gabinetów chirurgii plastycznej głównie odsysają tłuszcz z brzucha a resztki kształtują tak, żeby wyglądały jak wyćwiczone mięśnie; picie czerwonego wina nie chroni serca [22]; podczas hazardu aktywowane są te same miejsca w mózgu, co po zażyciu kokainy [23]; stres w pracy dla introwertyków kończy się bólami pleców i kręgosłupa [24]; długotrwałe ćwiczenia muzyczne rozwijają mózg [25]; homoseksualiści mogą zmieniać upodobania seksualne [26]; oraz rozwijają się badania nad wykorzystaniem robotów do operacji chirurgicznych [27]. Podobnie w numerach CKM z 2001 roku, dział nazwany przez redaktorów jako zdrowie zawierał w rzeczywistości materiał humorystyczno-erotyczny. Strony poświęcone temu tematowi miały poradnikową formę zbioru pytań i odpowiedzi. Odpowiedzi na te pytania miały wydźwięk komiczny lub były zupełnie niedorzeczne. Oto kilka przykładów z jednego tylko numeru czasopisma: Dlaczego chce mi się spać po stosunku?; Jak się pozbyć łupieżu?; Co jest najlepsze na czkawkę?; Co robić, gdy krwawi z członka?; Jak można powstrzymać pragnienie głośnego beknięcia po obiedzie?; Czy po operacji przepukliny można podnosić kobietę?; Co jest najlepsze na zgagę i pieczenie w ustach?, Czy skrzywienie członka powoduje mniejszą potencję?; Czy jedzenie dużych ilości jaj sprawi, że zwiększy mi się potencja?; Po każdym stosunku z moją dziewczyną, a jestem monogamistą, piecze mnie i swędzi członek. Czy jestem uczulony?; Piję dziennie trzy butelki piwa. Czy jestem alkoholikiem?; Moje jądra różnią się wielkością. Czy coś ze mną nie tak? [28].

5 512 Iwona Chmura-Rutkowska Widoczna była również erotyzacja tematów zdrowotnych: Aż 67% użytkowników szkieł kontaktowych to kobiety. (...) Są jednak sytuacje, w których również dla mężczyzn pozbycie się okularów byłoby dużą ulgą. Niewątpliwie podczas uprawiania sportu i zmagań miłosnych jest to walor nie do przecenienia [29]. Aktywność fi zyczna i uprawianie seksu trzy razy w tygodniu skutecznie odmładza o 10 lat [30]. Zarówno w Playboyu, jak i CKM poświęcano szczególnie dużo uwagi genitaliom męskim (przede wszystkim ich wielkości). Przykładem może być artykuł opisujący różne możliwe (i niemożliwe) metody powiększania penisa. Autor poleca kilka nieinwazyjnych sposobów, między innymi: stosowanie gumowej przedłużki penisa, wystrzyżenie owłosienia łonowego czy zgubienia tłuszczu na brzuchu [31]. Zdaniem redaktorów tych czasopism odbiorców interesują informacje: że powstała internetowa grupa wsparcia dla mężczyzn ze zbyt dużym penisem, a inna grupa mężczyzn robi performance polegający na manipulowaniu własnymi penisami i jądrami nazywając to genitalnym origami [32] i że badania na Uniwersytecie w Innsbrucku pokazały, że długa jazda na rowerze powoduje zmiany w budowie moszny [33]. Męska forma Jedynym czasopismem, w którym na serio przekonuje się czytelnika, jak ważny dla każdego mężczyzny jest codzienny ruch, sport oraz dieta jest Men s Health. Budowanie formy przedstawiane jest w postaci algorytmów złożonych z zestawów ćwiczeń i uważnie skomponowanych posiłków. Egzemplifikacją dobrej formy jest muskularne, zbudowane poprzez treningi i diety, raczej młode ciało określane jako silne, wytrzymałe, sprawne i fitness. Zachęcając czytelników do czynnego uprawiania sportu, autorzy tekstów używali również takich przymiotników jak: duży, silny, dynamiczny, ekspansywny czy agresywny". Bardzo rzadko zdrowy... Odwołania wprost do zdrowia zdecydowanie częściej pojawiały się w kontekście tematyki prawidłowego odżywiania się. Dieta jednak była ważnym tematem, jedynie w Men s Health, natomiast zupełnie marginalnie pojawiała się w pozostałych czasopismach. Autorzy z Men s Health prześcigają się w radach: Unikaj stymulantów; Zawsze zaczynaj dzień od śniadania bogatego w białko; Jedz produkty bogate w witaminę B i cynk; Przyjmuj oleje rybne; Jedz dużo świeżych owoców i warzyw; Zjadaj choć niewielką ilość białka w każdym posiłku [34]. Wymienia się równocześnie dobroczynne efekty jedzenia pewnych produktów: Utrzymuj napięcie mięśni dzięki cebuli; Kurczak zapobiegnie siwieniu włosów; Imbir na młode oczy; Młoda soja na zatrzymanie włosów; Zielona fasolka na trzymanie w pionie; Zapobiegnij zmarszczkom dzięki oliwie; bądź w formie dzięki czosnkowi [35]. Zgodnie z retoryką Men s Health, życie mężczyzny polega na dostarczaniu paliwa, które następnie należy spalić. Proponuje się programy dietetyczne, plany żywienia, programy odchudzania i przepisy. Wszystko to zajmuje ponad 12% zawartości czasopisma. Wiele miejsca i uwagi poświęcono otyłości: Naukowcy alarmują: świat nie przetrzyma epidemii otyłości, która nieuchronnie nadchodzi. Nie tylko zrujnuje nasze zdrowie, ale też fundusze ubezpieczenia społecznego i gospodarkę. Stworzy nowe podziały społeczne i zabije wielu z nas [36]. Niemal wszystkie treningi i diety uwiarygodniane są przez nazwiska autorytetów z dziedziny sportu, fitnessu, medycyny, dietetyki, biologii, chemii czy psychologii. Pojawiają się również nazwy uniwersytetów, instytutów badawczych czy branżowych czasopism: Zapobieganie i walka ze stresem mają jedno lekarstwo: ćwiczenia. Brytyjska Mental Health Foundation podaje, że 1 na 5 lekarzy rodzinnych zaleca je jako kurację odstresowującą. Ćwiczenia fi zyczne wyrównują poziom cukru we krwi i utrzymują stres na bezpiecznym poziomie mówi Richard Scrivener z Premier Training International [37]. Sport We wszystkich analizowanych czasopismach sugeruje się, że sport odgrywa w życiu mężczyzny szczególne znaczenie. Chodzi zarówno o jego uprawianie, pasjonowanie się oraz zdaje się najbardziej znawstwo tematu: Daj się porwać wielkim emocjom. Każdy z nas lubi sport. Jednak znaczna większość woli go oglądać niż uprawiać [38]. Mężczyzn, zdaniem autorów i redaktorów analizowanych czasopism interesuje po pierwsze wyłącznie sport uprawiany przez innych mężczyzn, po drugie tylko niektóre dyscypliny. Wśród sportów wyraźnie nadreprezentowane są: sporty motorowe, piłka nożna, sztuki walki, a szczególnie boks oraz konkurencje i rozrywki zwane ekstremalnymi: akrobatyka samolotowa i szybowcowa, rodeo na byku, żeglarstwo na lodzie, regaty dalekomorskie, wyścigi na skuterach wodnych i motorówkach, wspinaczka wysokogórska, skoki na motocyklach, survival, base jumping, boks tajski, uliczny bieg z przeszkodami, speedriding, jazda na rowerze na śniegu itp. Wszystko to wpisuje się w wizerunek mężczyzny, dla którego sprawność, wytrzymałość, siła oraz skłonność do brutalności są naturalnym potencjałem: Boks tajski, to jeden z najbardziej brutalnych sportów walki na świecie (...) Ciosy łokciami i kolanami w klin-

6 Chory Playboy. Zdrowie i choroba w luksusowych czasopismach skierowanych do mężczyzn w Polsce 513 czu mogą być niemal zabójcze. Superrr! Rzecz jasna taki morderczy poziom osiągają tylko najlepsi zawodnicy po latach ciężkiego treningu. Jednak nawet ty ze swoim legendarnym piwnym brzuszkiem możesz spróbować tego sportu. Wystarczy parę treningów, a poprawisz swą formę i nauczysz się paru prostych ciosów (...) w remizie w Dretyniu będą w sam raz [39]. Sport ekstremalny przedstawiany jest jako przestrzeń totalnej dominacji mężczyzn. Doświadczenia balansowania na granicy życia i śmierci opisuje się, jako najbardziej wartościowe i podniecające. Ryzykuje się bowiem naprawdę wiele, a ryzyko to oczywista część męskiej rozrywki: Prawie na pewno, uprawiając ten sport (base jumping), zrobisz sobie krzywdę, a może nawet zginiesz. Ale kiedy raz go spróbujesz, nigdy nie będziesz chciał przestać(...) Gdy w skoku coś pójdzie źle, nie ma czasu na jakikolwiek ratunek [40]. Base to rozrywka tylko dla wtajemniczonych. (...) Skoki z kilkusetmetrowych skał są najbardziej niebezpiecznym sportem ekstremalnym. (...) Kilku base jumperów rozbiło się już na dnie wąwozu. Po prostu nie zdążyli otworzyć spadochronu. W base jumpingu jakakolwiek sprzętowa komplikacja, sekundowe opóźnienie przy otwieraniu spadochronu decydują o życiu lub śmierci [41]. Ten bieg to pot i łzy. A czasem również krew. Po każdej imprezie opatrujemy kilka, kilkanaście osób, zdarzają się omdlenia, a czasem trzeba jechać do szpitala, by zszyć ranę czy założyć gips [42]. Przemoc W kontekście problematyki dobrostanu psychicznego na szczególną uwagę zasługuje temat tak zwanej męskiej przemocy. W CKM na przykład korzystając z seksistowskiej retoryki przekonuje się, że walka to prawdziwy męski żywioł, a wojna hartuje i formuje prawdziwą męskość: Dobra wojna jest elementem życia. Bez walki o byt i modernizacji sposobów mordowania konkurentów do samic i jadła nie byłoby postępu w dziejach ludzkości (...) Wojna. Oczywiście będzie krwawa, bo po to jest wojna. Wojna bez krwi i ofi ar to jak ciepłe piwo lub spocona gruba kobieta w ogóle nie kręci [43]. Wśród tematów, które regularnie proponuje się czytelnikom wszystkich analizowanych czasopism, znajdują się portrety morderców, opisy działań grup przestępczych, sceny zbrodni i przemocy: Mafi a, która jako związek przestępczy kontroluje politykę, pieniądze i życie, ma się świetnie. O czym przekonują krwawe zdjęcia w codziennej prasie [44]. Z ust, nosa i uszu wciąż leje się krew. Do chłopaka strzelano z bliska: pocisk kalibru 38 mm z quemarropa przeszył czaszkę na wylot, wszedł za lewym uchem i wyszedł nad prawym oczodołem [45]. Wtedy wypaliłem. Pierwsza kula trafi ła go w lewy bark. (...) Strzeliłem jeszcze raz, trafi łem Bustamante a w prawe kolano, roztrzaskując mu rzepkę. (...) Inny funkcjonariusz odstrzelił ze sznaucera czubek głowy uciekającemu Hydro. (...) Trafi łem go. Po kolei chyba w klatkę piersiową, brzuch, bok, klatkę piersiową [46]. Często zamieszczone zostają niezwykle szczegółowe opisy używanej broni: Najczęściej używana przez najemników broń automatyczna to Riot-Gun, FAL-45, M-16, UZI, AK-47, Scorpion i Jerycho. Do walki z lotnictwem służą amerykańskie ręczne rakiety typu Stinger, ewentualnie NH-2. Chiński Rodong jest mało precyzyjny. W klasie helikopterów dominują Bell 205ą-1-s, UH-1Hs i Mi-6 [47]. Bezkrytycznie przekazuje się na przykład informacje o miliardach wydawanych na armie: Freeman zarządza dwumiliardowym budżetem i nadzoruje pracę szesnastu centrów zajmujących się badaniami, rozwojem i inżynierią na terenie USA. Pracuje w nich 12 tys. naukowców. Jej zadanie to uczynić z żołnierzy śmiercionośną broń, ale też zadbać o ich bezpieczeństwo [48]. Mężczyzn związanych ze światem przestępczym, wojną i zabijaniem gloryfikuje się: Poznajcie Johna Douglasa, legendę FBI, kryminologa i specjalistę w przenikaniu umysłów najbardziej pokręconych i chorych zabójców, sadystów i gwałcicieli [49]. Grupka mężczyzn spogląda ku błyszczącemu w słońcu masywowi Mont Blanc. Wyprostowane sylwetki, ramiona rozpostarte niczym skrzydła. Wyglądają jak ogromne drapieżniki, które za chwilę runą do ataku. To alpejscy komandosi [50]. Brudny Harry z krwi i kości. Strzelał do ludzi 32 razy. Żaden policjant z Los Angeles nie sięgał po broń tak często jak Norm Nelson. A mimo to nie gryzą go wyrzuty sumienia [51]. Andy McNab komandos SAS, autor bestsellerowych powieści i współtwórca gry Battlefi eld 3 rozmawia z CKM o wojnie w Iraku i Afganistanie, przemycie narkotyków przez Polskę oraz ludziach, których zabił [52].

7 514 Iwona Chmura-Rutkowska Z esencją ryzykownych męskich zachowań mamy do czynienia, czytając opisy promowanych w badanych czasopismach gier komputerowych: Supremacy MMA. Niezwykle brutalna gra poświęcona mieszanym sztukom walki. Wybierasz zawodnika, wchodzisz na ring i lejesz tak długo, aż przeciwnik padnie na dechy! Wszystkie chwyty dozwolone. Twórcy postawili na realizm, więc nie brak tu potu, krwi i dźwięku łamanych kończyn [53]. Fifa 12. Walka o piłkę wygląda bardzo realistycznie, a piłkarze bezustannie rozpychają się i faulują, co ma wpływ na ich grę i osiągi [54]. Burnout Crash! (...) polega na przejechaniu pojazdem przez sam środek miasta i spowodowaniu przy okazji jak największej liczby wypadków, wybuchów i strat materialnych [55]. Battlefi eld 3. Nowy wyznacznik jakości w zakresie strzelanin wojennych, zwłaszcza jeśli dysponujemy mocnym PC. Bierzemy udział w spokojniejszych operacjach, ale i w wielkich, pompujących adrenalinę starciach (...) Fenomenalny silnik gry pokazuje także pazur przy destrukcji otoczenia od śladu po kulach do rozwalania całych budynków [56]. Zdrowie seksualne Kwestia zdrowia seksualnego w czasopismach skierowanych do mężczyzn zasługuje moim zdaniem na osobne obszerne specjalistyczne opracowanie. W tym artykule chciałabym jedynie zasygnalizować kilka problemów. W Playboyu, CKM i MAXIM-ie kobiety przedstawia się niemal wyłącznie w erotycznych kontekstach lub wręcz jako seksualne przedmioty. Daje się równocześnie do zrozumienia, że mężczyzna gnany własną naturą jest bardziej doświadczony seksualnie, stąd w wielu tekstach namawia się odbiorców lub przyucza do grania roli instruktora, eksperta i manipulatora. Celem i ideałem mężczyzny jest hipersprawny praktyk seksu. Impotencja, czy też zaburzenia seksualne mężczyzn są tematem pomijanym we wszystkich analizowanych czasopismach. Mężczyźni opisywani są jako zawsze gotowi i chętni oziębłe seksualnie mogą być jedynie ich partnerki. Sposób przedstawiania kobiecej seksualności w analizowanych czasopismach dla mężczyzn ma charakter męskiej projekcji, przy czym kobietom w zależności od potrzeb scenariusza akcji przypisuje się sprzeczne cechy, np. z jednej strony opisuje się je jako bierne, słodkie i niewinne, a zaraz potem zarzuca nieobliczalność i brak kontroli nad seksualnością. Autorzy przedstawiają się jako monopoliści i specjaliści w wypowiadaniu się na temat seksu, chociaż niemal nigdy nie zamieszcza się tekstów na temat odpowiedzialnych postaw z punktu widzenia zdrowia. Autorzy i redaktorzy badanych czasopism ignorują często fakt, że sfera seksualna jest nie tylko potencjalnym źródłem przyjemnych doznań, ale stanowi również ważny element związku dwojga dojrzałych ludzi, spełnia funkcję prokreacyjną, jest problemem zdrowotnym, etycznym, prawnym, estetycznym i społecznym. Promowanie uprzedmiatawiania kobiet i dominacji mężczyzn stanowi zagrożenie dla pozytywnego rozwoju osobowości, umiejętności tworzenia zdrowych i satysfakcjonujących związków oraz prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie [57]. Dla redaktorów Playboya w 2001 roku charakterystyczna była bezwarunkowa akceptacja i promocja prostytucji i porno-biznesu. Kryminalne i patologiczne aspekty tych zjawisk zostały zupełnie przemilczane. Wiele form przemocy seksualnej wobec kobiet opisywane było jako wynikająca z genetyki norma lub ewolucyjna konieczność. Między innymi na łamach Playboya socjolog T. Szlendak odwołując się do teorii ewolucji udowadniał tezę o potrzebie zalegalizowania prostytucji interesem samych kobiet: Żonom bardziej opłaca się tolerować krótkie i mało kosztowne rejterady majętnego męża do krainy burdelowej rozpusty niż czasochłonne zaangażowanie w kochankę [58]. Jedynym rodzajem turystyki, jaką proponowano 10 lat temu w Playboyu była seks turystyka. Obok map i fotografii pojawiała się lista miejsc, które warto odwiedzić z racji na oferowane usługi prostytutek, które jak twierdzili redaktorzy każdemu mężczyźnie umilą życie za niewielką kwotę: W Holandii wydając zaledwie 50 guldenów, można posiąść kobietę o kolorze skóry, włosach, piersiach czy wyznaniu, jakie tylko sobie człowiek wymarzy, bez obawy o zarażenie jakimś syfem [59]. Był to także czas, kiedy Polska ku radości redaktorów Playboya zaczęła się cywilizować, bowiem przybywało dziewcząt chcących grać w filmach pornograficznych. Na potwierdzenie przytaczano wypowiedzi planujących porno-karierę nastolatek: Kasia, choć ma dopiero siedemnaście lat, chętnie zagrałaby w fi lmie pornografi cznym. To nie tylko pieniądze, ale i przyjemność mówi. Z utęsknieniem czeka na pełnoletność [60]. Autor artykułu o Romanie Polańskim dowodził na przykład, że w piekło międzynarodowego skandalu znanego reżysera wtrąciła trzynastoletnia mała puszczalska : Kto widział podobiznę panienki, nie mógł uwierzyć, iż miała jedynie 13 lat. Polański też. Szampan, wspólna kąpiel w jacuzzi. Seks. (...) Absurdalny kodeks prawny w USA uznaje każdy stosunek seksualny z nieletnią za gwałt. (...) Świętoszki i obskuranci nareszcie mają swoje święto. Mała puszczalska stała się symbolem zhańbionej niewinności [61].

8 Chory Playboy. Zdrowie i choroba w luksusowych czasopismach skierowanych do mężczyzn w Polsce 515 Wnioski i dyskusja Problematyka zdrowia w analizowanych czasopismach skierowanych do mężczyzn jest tematem pomijanym, marginalizowanym i często trywializowanym. We wszystkich czasopismach, poza Men s Health, częściej niż postawy prozdrowotne promuje się ryzykowne zachowania, takie jak: picie alkoholu, ekstremalne formy sportu i rozrywki, fascynację przemocą czy nieodpowiedzialne zachowania seksualne. Porównując zawartość aktualnych numerów czasopism z tymi sprzed 10 lat okazuje się, że mimo upływu czasu, przemian społecznych i cywilizacyjnych, trudno się doszukać radykalnych zmian w proponowanych dyskursach męskości. Zakładając, że między rzeczywistością a wizją produkowaną w mass mediach istnieje skomplikowana zależność, w tym sensie, że nie jest to proste odbicie, ale projekcja dominujących wartości danej kultury, a szczególnie norm i stylu życia grup znajdujących się na szczycie społecznej drabiny można wnioskować o silnym przywiązaniu mężczyzn w Polsce do wizji męskości tradycyjnej. Bez wątpienia wszystkie analizowane tu czasopisma odwołują się do wzorca męskości hegemonicznej [62]. Bohaterami zarówno głównej, jak i reklamowej części czasopism są przede wszystkim biali, heteroseksualni, zdrowi, pełnosprawni, młodzi lub w średnim wieku i raczej zamożni mężczyźni. Konsumpcjonizm i kultura hedonistyczna stawiają ciało na pierwszym miejscu a jeśli tożsamość płciowa człowieka jest postrzegana w znacznej mierze przez pryzmat ciała, to wówczas punkt ciężkości jej konstruowania zaczyna przesuwać się z wnętrza na powierzchnię. Charakterystyczne, że w badanych czasopismach bardzo wiele miejsca poświęca się budowaniu ciała i konstruowaniu jego wizerunku, natomiast mało problematyce psycho-fizycznego dobrostanu. Wyjątkiem były artykuły na temat walki ze stresem czy fobiami. Charakterystyczne, że problem różnego typu lęków tylko częściowo został potraktowany poważnie. Zaprezentowano lęk przed śmiercią, przed lataniem, wyrzuceniem z pracy, publicznym wystąpieniem, konfrontacją, ale również: przed bałaganem na biurku, motorami i toaletami, brakiem telefonu komórkowego, połykaniem, rozwiązywaniem testów, chodzeniem czy...papierem [63]. Trywializując temat, autorzy puszczają oko do czytelników, dając wyraźnie do zrozumienia, że to tylko żart. Tak naprawdę przecież, prawdziwy mężczyzna nie boi się niczego. Piśmiennictwo 1. Payne S.: The Health of Men And Women. Polity Press, Cambridge Bird C.E., Rieker P.P.: Gender and Health: The Effects of Constrained Choices and Social Policies. Cambridge University Press, New York Muller C.F.: Health Care and Gender. Russell Sage Foundation, Renzetti C.M., Curran D.J.: Kobiety mężczyźni i społeczeństwo. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, Hulewska A., Ziarko M.: Zachowanie zdrowotne kobiet i mężczyzn raport z badań [w:] Hulewska A., Jasielska A., Ziarko M. (red.): Interdyscyplinarne studia nad płcią. Od polaryzacji płciowej ku depolaryzacji rodzajowej. Wydawnictwo Humaniora, Poznań 2002, Mandal E.: Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią. Wydawnictwo UŚ, Katowice 2000, Brannon L.: Psychologia rodzaju. Kobiety i mężczyźni: podobni czy różni. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002, Goldberg H.: Wrażliwy macho. Mężczyzna Wydawnictwo Diogenes, Warszawa 2000, Witkin G.: Stres męski. Wydawnictwo Rebis, Poznań 1997, McQuail D.: Teoria komunikowania masowego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, Strinatri D.: Wprowadzenie do kultury popularnej. Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1998, Arcimowicz K.: Obraz mężczyzny w polskich mediach. Prawda. Fałsz. Stereotyp. GWP, Gdańsk Jackson P., Stevenson N., Brooks K.: Making sens of Men s Magazines. Polity Press/Blackwell Publishers Ltd, Cambridge Oxford Benwell B. (red.): Masculinity and Men s Lifestyles Magazines. Blackwell Publishers Ltd, Oxford Hepner A.: Gadżety twardziela. CKM, 2011, 11, powodów, dla których musisz chodzić do knajpy. CKM, 2011, 11, Szklarczyk A.: Nasza encyklopedia piwna. MAXIM, 2011, 1, Szklarczyk A.: Nasza encyklopedia piwna. MAXIM, 2011, 1, o clock, czyli twój czas, Playboy, 2011, 11, Mężczyzna Alfa. Men s Health, 2011, 11, Playboy, 2001, 1, Playboy, 2001, 5, Playboy, 2001, 9, Playboy, 2001, 4, Playboy, 2001,12, Playboy, 2001,12, Playboy, 2001, 5, Ślubowski S.: Pora na doktora. CKM, 2001, 11, Playboy, 2001, 4, Playboy, 2001, 6, Rowe C.: Penis na mękach. Playboy, 2001, 4, Playboy, 2001, 8, Playboy, 2001, 1, Men s Health, 2011, 11, Załaduj paliwo. Men s Health, 2011, 11, 99. Piśmiennictwo, pozycje dostępne u autorki. Adres do korespondencji: Iwona Chmura-Rutkowska os. Zwycięstwa 22J/ Poznań

W zdrowym ciele zdrowy duch

W zdrowym ciele zdrowy duch W zdrowym ciele zdrowy duch "Ruch może zastąpić niemal każdy lek, ale żaden lek nie zastąpi ruchu Wojciech Oczko-nadworny lekarz Stefana Batorego Można wyróżnić aktywność fizyczną podejmowaną: w czasie

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Aktywność fizyczna glukometr glukometr glukometr glukometr glukometr skrocona 8 str broszura aktywnosc fizyczna.indd 1 2013-05-09 14:12:46 AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA

Bardziej szczegółowo

Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie

Żywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego

Bardziej szczegółowo

Składa się on z czterech elementów:

Składa się on z czterech elementów: Asertywność umiejętność powiedzenia nie, odmowy lub obrony własnych postaw, granic, psychologicznych w taki sposób, aby z jednej strony nie odczuwać wyrzutów sumienia, że sie powidzialo nie, kiedy ktoś

Bardziej szczegółowo

Męska profilaktyka: o czym należy pamiętać

Męska profilaktyka: o czym należy pamiętać Męska profilaktyka: o czym należy pamiętać Statystycznie, na dobrowolne badania kontrolne mężczyźni zgłaszają się zdecydowanie rzadziej, niż kobiety. Niestety profilaktyka w tej części naszego społeczeństwa

Bardziej szczegółowo

ZAKRESY ZAGADNIEŃ NA EGZAMIN LICENCJACKI OBOWIĄZUJĄCE W INSTYTUCIE DZIENNIKARSTWA I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ

ZAKRESY ZAGADNIEŃ NA EGZAMIN LICENCJACKI OBOWIĄZUJĄCE W INSTYTUCIE DZIENNIKARSTWA I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ ZAKRESY ZAGADNIEŃ NA EGZAMIN LICENCJACKI OBOWIĄZUJĄCE W INSTYTUCIE DZIENNIKARSTWA I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ A. DLA KIERUNKU DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA I. Wiedza o mediach 1. Funkcje mediów.

Bardziej szczegółowo

Opinie o polskim filmie

Opinie o polskim filmie Opinie o polskim filmie Wyniki badania dla SFP przeprowadzonego przez CBOS na reprezentatywnej próbie mieszkańców Polski od 15 roku życia w dniach 26 sierpnia 2 września 2009 Ile razy w ostatnich dwóch

Bardziej szczegółowo

Sport w życiu człowieka. Wykonała Anna Wojtas kl. VI a

Sport w życiu człowieka. Wykonała Anna Wojtas kl. VI a Sport w życiu człowieka Wykonała Anna Wojtas kl. VI a Sport To forma aktywności człowieka, mająca na celu doskonalenie jego sił psychofizycznych. Rodzaje sportów to: sport wyczynowy - forma działalności

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ WYBIERAM ZDROWIE I ZDROWE ODŻYWIANIE

SCENARIUSZ WYBIERAM ZDROWIE I ZDROWE ODŻYWIANIE SCENARIUSZ WYBIERAM ZDROWIE I ZDROWE ODŻYWIANIE CELE: 1. Uczenie dzieci odpowiedzialności za własne zdrowie. 2. Uświadomienie dzieciom roli właściwego stylu życia w trosce o zdrowie i dobre samopoczucie.

Bardziej szczegółowo

Graj na zdrowie! ale i ciekawe!

Graj na zdrowie! ale i ciekawe! Graj na zdrowie! Zastanawiasz się jak zachęcić swoje dziecko do prawidłowej diety i aktywności fizycznej? Poznaj nową aplikację Zdrowice, dzięki której jedzenie warzyw i owoców, picie wody czy aktywność

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE SZKOLNYM Opracowała: Iwona Konowalska Prawidłowe żywienie powinno stanowić bardzo istotny element promocji zdrowia. Tworząc szkolne programy prozdrowotne należy koncentrować

Bardziej szczegółowo

Wiedza i zachowania zdrowotne mieszkańców Lubelszczyzny a zmienne demograficzno-społeczne.

Wiedza i zachowania zdrowotne mieszkańców Lubelszczyzny a zmienne demograficzno-społeczne. Michał Nowakowski Zakład Socjologii Medycyny i Rodziny Instytut Socjologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Luiza Nowakowska Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny Katedra Nauk Humanistycznych Wydziału

Bardziej szczegółowo

Marcin Budnicki. Do jakiej szkoły uczęszczasz? Na jakim profilu jesteś?

Marcin Budnicki. Do jakiej szkoły uczęszczasz? Na jakim profilu jesteś? Marcin Budnicki Do jakiej szkoły uczęszczasz? Na jakim profilu jesteś? Uczę się w zespole szkół Nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej. Jestem w liceum o profilu sportowym. Jakie masz plany na przyszłość?

Bardziej szczegółowo

STRES jest normalną biologiczną reakcją każdego żywego organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Jego brak oznacza śmierć dla jednostki.

STRES jest normalną biologiczną reakcją każdego żywego organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Jego brak oznacza śmierć dla jednostki. Barbara Małek STRES jest normalną biologiczną reakcją każdego żywego organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Jego brak oznacza śmierć dla jednostki.! NIE NALEŻY Y UNIKAĆ STRESU Dwa rodzaje reakcji na

Bardziej szczegółowo

WYZWANIE 21 DNI ZMIEŃ SWOJE NAWYKI

WYZWANIE 21 DNI ZMIEŃ SWOJE NAWYKI Dzień 1. 1. Przeanalizuj swoje codzienne działania i zapisz co najbardziej Cię oddala od osiągnięcia swojej idealnej, wymarzonej wagi. Te działania to utrwalone przez Ciebie nawyki i masz nad nimi kontrolę

Bardziej szczegółowo

RECEPTA NA ZDROWIE DLACZEGO WARTO ŻYĆ AKTYWNIE

RECEPTA NA ZDROWIE DLACZEGO WARTO ŻYĆ AKTYWNIE RECEPTA NA ZDROWIE DLACZEGO WARTO ŻYĆ AKTYWNIE AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA powinna być przede wszystkim przyjemnością. Z pewnością każdy człowiek znajdzie dla siebie dyscyplinę, której uprawianie będzie sprawiało

Bardziej szczegółowo

Szkoła Promująca Zdrowie Diagnoza wstępna. Analiza ankiet dla uczniów

Szkoła Promująca Zdrowie Diagnoza wstępna. Analiza ankiet dla uczniów Szkoła Promująca Zdrowie Diagnoza wstępna Analiza ankiet dla uczniów Zdrowy styl życia- zachowania prozdrowotne Śpię co najmniej 8-9 godzin każdej nocy 4 3 2 1 1 Łatwo zasypiam i dobrze śpię w nocy 6 4

Bardziej szczegółowo

RADY DLA RODZICÓW PODANE PONIŻEJ RADY MAJĄ POMÓC PAŃSTWU W UCHRONIENIU WASZEGO DZIECKA PRZED ZAŻYWANIEM ŚRODKÓW UZALEŻNIAJĄCYCH

RADY DLA RODZICÓW PODANE PONIŻEJ RADY MAJĄ POMÓC PAŃSTWU W UCHRONIENIU WASZEGO DZIECKA PRZED ZAŻYWANIEM ŚRODKÓW UZALEŻNIAJĄCYCH RADY DLA RODZICÓW PODANE PONIŻEJ RADY MAJĄ POMÓC PAŃSTWU W UCHRONIENIU WASZEGO DZIECKA PRZED ZAŻYWANIEM ŚRODKÓW UZALEŻNIAJĄCYCH Rozmawiaj ze swoim dzieckiem o paleniu papierosów, piciu alkoholu i zażywaniu

Bardziej szczegółowo

PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA

PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA Wraz z postępem cywilizacyjnym nasz styl życia dorosłych, dzieci, młodzieży zmienia się niestety nie zawsze na lepsze, co ma swoje konsekwencje również w odniesieniu

Bardziej szczegółowo

10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS

10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI 2. DAJ DZIECIOM SWÓJ CZAS 10 SEKRETÓW NAJLEPSZYCH OJCÓW 1. OKAZUJ SZACUNEK MATCE SWOICH DZIECI Jedną z najlepszych rzeczy, jaką ojciec może zrobić dla swoich dzieci, to okazywać szacunek dla ich mamy. Jeśli jesteś żonaty, dbaj

Bardziej szczegółowo

Stan zdrowia, problemy i potrzeby zdrowotne pracowników w kontekście struktury wieku i starzenia się

Stan zdrowia, problemy i potrzeby zdrowotne pracowników w kontekście struktury wieku i starzenia się Stan zdrowia, problemy i potrzeby zdrowotne pracowników w kontekście struktury wieku i starzenia się Eliza Goszczyńska Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Instytut Medycyny Pracy im. prof.

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJA JAK ZARZĄDZAĆ AKTYWNOŚCIĄ FIZYCZNĄ I ZDROWYM ODŻYWIANIEM W FIRMACH? WNIOSKI PRAKTYCZNE Z OGÓLNOPOLSKIEGO BADANIA PRACOWNIKÓW.

KONFERENCJA JAK ZARZĄDZAĆ AKTYWNOŚCIĄ FIZYCZNĄ I ZDROWYM ODŻYWIANIEM W FIRMACH? WNIOSKI PRAKTYCZNE Z OGÓLNOPOLSKIEGO BADANIA PRACOWNIKÓW. ŁÓDŹ, 27 CZERWCA 2019 R. KONFERENCJA JAK ZARZĄDZAĆ AKTYWNOŚCIĄ FIZYCZNĄ I ZDROWYM ODŻYWIANIEM W FIRMACH? WNIOSKI PRAKTYCZNE Z OGÓLNOPOLSKIEGO BADANIA PRACOWNIKÓW. dr Krzysztof Puchalski Krajowe Centrum

Bardziej szczegółowo

Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS. Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów

Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS. Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle pomagają zachować sprawność, poprawiają odporność, wspomagają

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. Michał Bronikowski Zakład Dydaktyki Aktywności Fizycznej AWF Poznań

Prof. dr hab. Michał Bronikowski Zakład Dydaktyki Aktywności Fizycznej AWF Poznań Konferencja ZdrowyUczen.org Nowoczesne formy ruchu pytanie o przyszłość i nowe trendy w wychowaniu fizycznym Prof. dr hab. Michał Bronikowski Zakład Dydaktyki Aktywności Fizycznej AWF Poznań Ścieżka wychowania

Bardziej szczegółowo

co nastolatek i nastolatka o seksualności wiedzieć powinni

co nastolatek i nastolatka o seksualności wiedzieć powinni co nastolatek i nastolatka o seksualności wiedzieć powinni ZdrovveLove co nastolatek i nastolatka o seksualności wiedzieć powinni Cykl zajęć obejmuje 8 godz. lekcyjnych po 45 minut, o następującej tematyce:

Bardziej szczegółowo

Paulina Szawioło. Moim nauczycielem był Jarek Adamowicz, był i jest bardzo dobrym nauczycielem, z którym dobrze się dogadywałam.

Paulina Szawioło. Moim nauczycielem był Jarek Adamowicz, był i jest bardzo dobrym nauczycielem, z którym dobrze się dogadywałam. Paulina Szawioło Kto uczył Cięwf? Moim nauczycielem był Jarek Adamowicz, był i jest bardzo dobrym nauczycielem, z którym dobrze się dogadywałam. Jak wspominasz szkołę? Szkołę wspominam pozytywnie. Na początku,

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROMOCJI ZDROWIA

PROGRAM PROMOCJI ZDROWIA RAPORT (2014-2015) PROGRAM PROMOCJI ZDROWIA w ramach Śląskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie CEL GŁÓWNY PROGRAMU: Propagowanie zachowań sprzyjających zdrowiu Zespół Szkół Sportowych Sportowe Gimnazjum

Bardziej szczegółowo

Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.

Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na

Bardziej szczegółowo

Raport z przeprowadzonych badań ankietowych Projekt Sport for All

Raport z przeprowadzonych badań ankietowych Projekt Sport for All Raport z przeprowadzonych badań ankietowych Projekt Sport for All Miejsce przeprowadzenia badania ankietowego: Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Czeladzi Wielkość próby badawczej: 170 uczniów

Bardziej szczegółowo

mnw.org.pl/orientujsie

mnw.org.pl/orientujsie mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę

Bardziej szczegółowo

REFERENCJE. Instruktor Soul Fitness DAWID CICHOSZ

REFERENCJE. Instruktor Soul Fitness DAWID CICHOSZ Swoją przygodę z siłownią zaczęłam kilka lat temu. Podstawowym błędem, który wtedy zrobiłam było rozpoczęcie treningów bez wiedzy i konsultacji z profesjonalistą. Nie wiedziałam co mam robię, jak ćwiczyć,

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Rola marketingu we współczesnym świecie. Czym jest marketing? dr Mikołaj Pindelski

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Rola marketingu we współczesnym świecie. Czym jest marketing? dr Mikołaj Pindelski Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Rola marketingu we współczesnym świecie Czym jest marketing? dr Mikołaj Pindelski Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 7. maja 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Bardziej szczegółowo

PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ RODZIC - DZIECKO DZIECKO - RODZIC

PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ RODZIC - DZIECKO DZIECKO - RODZIC PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ RODZIC - DZIECKO DZIECKO - RODZIC DROGI RODZICU! Buduj solidny fundament jakim jest dla dziecka Rodzina. Tylko bliski kontakt z dzieckiem może uchronić je od problemu uzależnienia.

Bardziej szczegółowo

Gry komputerowe. popularna forma rozrywki dla dzieci i młodzieży

Gry komputerowe. popularna forma rozrywki dla dzieci i młodzieży Gry komputerowe popularna forma rozrywki dla dzieci i młodzieży Gry komputerowe mogą: wspierać rozwój poznawczy, emocjonalny i społeczny dzieci wpływać pozytywnie na spostrzegawczość, reakcje na bodźce,

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW 2017/2018 ROKU STUDIÓW

PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW 2017/2018 ROKU STUDIÓW PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW 2017/2018 ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Ciało i zdrowie mężczyzn w kulturze współczesnej 2. NAZWA JEDNOSTKI

Bardziej szczegółowo

10 najlepszych zawodów właściciel szkoły tańca

10 najlepszych zawodów właściciel szkoły tańca Kategoria: Edukacja 10 najlepszych zawodów 10 najlepszych zawodów właściciel szkoły tańca 10 najlepszych zawodów właściciel szkoły tańca Dodano: 2011-12-30 17:55:39 Poprawiony: piątek, 30 grudnia 2011

Bardziej szczegółowo

Raport z badania Woda butelkowana - zwyczaje. przeprowadzone dla Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy przez PBS DGA

Raport z badania Woda butelkowana - zwyczaje. przeprowadzone dla Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy przez PBS DGA Raport z badania Woda butelkowana - zwyczaje przeprowadzone dla Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy przez PBS DGA Sopot, maj 00 Charakterystyka badania Projekt: Zleceniodawca: Wykonawca: Woda

Bardziej szczegółowo

Rozmowa z Maciejem Kuleszą, menedżerem w firmie Brento organizującej Men Expert Survival Race 1

Rozmowa z Maciejem Kuleszą, menedżerem w firmie Brento organizującej Men Expert Survival Race 1 Bednarczyk M., Nessel K. (red.), Przedsiębiorczość w sporcie: zasady i praktyka, CeDeWu, 2016 Materiał dodatkowy do rozdziału 21: E-komunikacja marektingowa w organizacji sportowej www.turystyka.uj.edu.pl/przedsiebiorczosc-w-sporcie

Bardziej szczegółowo

Autyzm i Zespół Aspergera (ZA) - na podstawie doświadczeń brytyjskich. York, lipiec mgr Joanna Szamota

Autyzm i Zespół Aspergera (ZA) - na podstawie doświadczeń brytyjskich. York, lipiec mgr Joanna Szamota Autyzm i Zespół Aspergera (ZA) - na podstawie doświadczeń brytyjskich York, lipiec 2017 mgr Joanna Szamota Zespół Aspergera oczami dziecka Myślę w konkretny sposób. Pojmuję wypowiadane zdania dosłownie.

Bardziej szczegółowo

DIETETYKA W SPORCIE I ODNOWIE BIOLOGICZNEJ

DIETETYKA W SPORCIE I ODNOWIE BIOLOGICZNEJ OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Umiejscowienie w obszarach kształcenia: studia podyplomowe w zakresie Dietetyki w sporcie i odnowie biologicznej lokują się w obszarze nauk medycznych nauk o zdrowiu i nauk o kulturze

Bardziej szczegółowo

PROGRAM KURSU KOSMETYKA DLA KAŻDEGO Online

PROGRAM KURSU KOSMETYKA DLA KAŻDEGO Online PROGRAM KURSU KOSMETYKA DLA KAŻDEGO Online Serdecznie zapraszam na kurs Kosmetyka online! Dzięki niemu wygodnie poznasz tajniki profesjonalnej kosmetyki. Dowiesz się, jak prawidłowo dbać o cerę i czym

Bardziej szczegółowo

http://www.odkryjjakschudnac.pl

http://www.odkryjjakschudnac.pl 7 Pokarmów Automatycznie Spalających Tłuszcz Czy może to być możliwe, że jedzenie niektórych pokarmów może pomóc Ci schudnąć oraz automatycznie spalać tłuszcz bez ćwiczeń lub diet? Odpowiedź na to pytanie

Bardziej szczegółowo

TEMATY GODZIN WYCHOWAWCZYCH W KLASIE V

TEMATY GODZIN WYCHOWAWCZYCH W KLASIE V TEMATY GODZIN WYCHOWAWCZYCH W KLASIE V Lp. Temat Tematyka zajęć Ścieżka edukacyjna Termin 1. Wybór samorządu klasowego, prawa i obowiązki ucznia. 2. Bezpieczny pobyt w szkole 3. Jacy jesteśmy wobec siebie?

Bardziej szczegółowo

OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA

OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA Katedra i Zakład Promocji Zdrowia Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum UMK OCENA STYLU ŻYCIA DLA POTRZEB DZIAŁAŃ Z ZAKRESU PROMOCJI ZDROWIA I. WYWIAD WIEK.. PŁEĆ WYKSZTAŁCENIE. MIEJSCE ZAMIESZKANIA

Bardziej szczegółowo

Program Wychowawczo-Profilaktyczny. Klasa I gimnazjum

Program Wychowawczo-Profilaktyczny. Klasa I gimnazjum Program Wychowawczo-Profilaktyczny Klasa I gimnazjum Program wychowawczo-profilaktyczny oparty jest na założeniach Programu Wychowawczego i Programu Profilaktycznego Szkoły Podstawowej Specjalnej i Gimnazjum

Bardziej szczegółowo

Imię i nazwisko... klasa... data...

Imię i nazwisko... klasa... data... Załącznik 1 ARKUSZ ASPIRACJI OSIĄGNIĘĆ SPORTOWYCH Przeczytaj uważnie tekst, a następnie zaznacz + twierdzenie, z którym się zgadzasz. Na dole tabeli wpisz wybrane przez siebie dyscypliny sportowe, w których

Bardziej szczegółowo

Wnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku

Wnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku Wnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku 1. Problemy związane z piciem alkoholu, używaniem narkotyków i przemocą rówieśniczą w szkole w ocenie uczniów. Palenie papierosów: Wśród uczniów klas szóstych

Bardziej szczegółowo

1. Budowanie właściwych relacji z innymi ludźmi:

1. Budowanie właściwych relacji z innymi ludźmi: DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE: 1. Budowanie właściwych relacji z innymi ludźmi: 1. Integracja zespołu klasowego 2. Poznawanie prawidłowych zasad współżycia społecznego -uświadomienie uczniom, co to znaczy być

Bardziej szczegółowo

L.P. TEMAT OSIĄGNIĘCIA UCZNIA ŚCIEŻKI EDUKAC. zna WSO. zna zasady oceniania z zachowania

L.P. TEMAT OSIĄGNIĘCIA UCZNIA ŚCIEŻKI EDUKAC. zna WSO. zna zasady oceniania z zachowania L.P. TEMAT OSIĄGNIĘCIA UCZNIA ŚCIEŻKI EDUKAC. 1 Cechy dobrego gospodarza klasy. poznaje (analizuje) cechy Wybór samorządu klasowego. jakie powinien posiadać przewodniczący klasy wybiera gospodarza klasy

Bardziej szczegółowo

Rehabilitacja po udarze - rozpoznanie udaru

Rehabilitacja po udarze - rozpoznanie udaru Rehabilitacja po udarze - rozpoznanie udaru Jak można zapobiec udarowi? 1 / 6 Jednym ze sposobów jest jak najszybsze rozpoznanie udaru. Jeśli to udar niedokrwienny to istnieje szansa podania leków trombolitycznych

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W KLUCZBORKU 2014/2015 Liceum i gimnazjum

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W KLUCZBORKU 2014/2015 Liceum i gimnazjum SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W KLUCZBORKU 2014/2015 Liceum I PODSTAWY PRAWNE 1. Statut szkoły. 2. Wewnątrzszkolny System Oceniania. 3. Program Wychowawczy Szkoły. 4. Konstytucja

Bardziej szczegółowo

Kampania Piłeś? Nie jedź! 2009 Wyniki badania ewaluacyjnego

Kampania Piłeś? Nie jedź! 2009 Wyniki badania ewaluacyjnego Kampania Piłeś? Nie jedź! 2009 Wyniki badania ewaluacyjnego Warszawa, 26 1 luty stycznia 2010r. 2009 r. Metodologia badania Metodologia PAPI - Paper and Pencil Interview Badanie zostało przeprowadzone

Bardziej szczegółowo

Zmiany w Podstawie Programowej Wychowania Fizycznego

Zmiany w Podstawie Programowej Wychowania Fizycznego Zmiany w Podstawie Programowej Wychowania Fizycznego Prof. AWF dr hab. Michał Bronikowski Zakład Dydaktyki Aktywności Fizycznej AWF Poznań Współautorami podstawy programowej były również: prof. Marta Wieczorek,

Bardziej szczegółowo

Komunikacja. wstęp. Uwarunkowania osobowościowe w procesie komunikowania się Elżbieta Kowalska 1

Komunikacja. wstęp. Uwarunkowania osobowościowe w procesie komunikowania się Elżbieta Kowalska 1 Komunikacja wstęp Komunikowanie stanowi podstawowy aspekt życia społecznego. Jego znaczenie w rozwoju technologii i upowszechniania się relacji międzyludzkich stale wzrasta. Komunikowanie rozumiane jest

Bardziej szczegółowo

GRAŻYNA KOWALCZYK. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

GRAŻYNA KOWALCZYK. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata GRAŻYNA KOWALCZYK SĄ TYLKO DWA SPOSOBY NA ŻYCIE. JEDEN TO ŻYCIE TAK, JAKBY NIC NIE BYŁO CUDEM. DRUGI TO ŻYCIE TAK, JAKBY WSZYSTKO BYŁO CUDEM (Albert Einstein) Wykaz rzeczy niszczących i zagrażających życiu

Bardziej szczegółowo

Debata. Od samokontroli do uzależnienia

Debata. Od samokontroli do uzależnienia Debata Od samokontroli do uzależnienia Kontrola swojego zachowania Zachowania ryzykowne Szkodliwe używanie Uzależnienie Samokontrola Standardy zachowania Monitorowanie własnego zachowania Umiejętność

Bardziej szczegółowo

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA ANETA SADOWSKA

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA ANETA SADOWSKA ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA ANETA SADOWSKA I PATRYCJA SZAFRAŃSKA HASŁO PORADNIKA Nie wystarczy jeść - należy się odżywiać - to mądre słowa. Nie należy wpychać w siebie wszystkiego co jest na stole, czy w

Bardziej szczegółowo

Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej w 2012 r.

Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej w 2012 r. Materiał na konferencję prasową w dniu 29 maja 2013 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji

Bardziej szczegółowo

1. Wykorzystanie czasu wolnego wczoraj i dziś

1. Wykorzystanie czasu wolnego wczoraj i dziś STRUKTURA WYKORZYSTANIA CZASU WOLNEGO A STAN ZDROWIA DZIECI I MŁODZIEŻY mgr inż. Janusz Trepkowski 1. Wykorzystanie czasu wolnego wczoraj i dziś 1.1 Formy wykorzystania czasu wolnego. Do najbardziej spotykanych

Bardziej szczegółowo

bez względu na to jak się ubierasz, jakiej słuchasz muzyki, gdzie mieszkasz i z kim się przyjaźnisz,

bez względu na to jak się ubierasz, jakiej słuchasz muzyki, gdzie mieszkasz i z kim się przyjaźnisz, Światowy Dzień AIDS obchodzony jest co roku 1 grudnia. Uroczyste obchody niosą przesłanie współczucia, nadziei, solidarności z ludźmi żyjącymi z HIV i AIDS, a także zrozumienia problemów związanych z HIV,

Bardziej szczegółowo

Grupa Medicover. Grupa Medicover to lider w zakresie prywatnej opieki zdrowotnej w Europie Środkowo- Wschodniej.

Grupa Medicover. Grupa Medicover to lider w zakresie prywatnej opieki zdrowotnej w Europie Środkowo- Wschodniej. MedMagazyn Grupa Medicover Grupa Medicover to lider w zakresie prywatnej opieki zdrowotnej w Europie Środkowo- Wschodniej. W Polsce od ponad 17 lat troszczymy się o zdrowie pacjentów zgodnie z najwyższymi

Bardziej szczegółowo

PROGRAM EDUKACJI PROZDROWOTNEJ POSM W PUCKU.

PROGRAM EDUKACJI PROZDROWOTNEJ POSM W PUCKU. PROGRAM EDUKACJI PROZDROWOTNEJ POSM W PUCKU. Rób nie to, co najtrudniej, ani to, co najłatwiej, lecz to, co najsłuszniej, rób, co możesz, byś nie kusił się mówić: nie mogłem tego, com chciał, bom chciał

Bardziej szczegółowo

Polscy konsumenci a pochodzenie produktów. Raport z badań stowarzyszenia PEMI. Warszawa 2013.

Polscy konsumenci a pochodzenie produktów. Raport z badań stowarzyszenia PEMI. Warszawa 2013. Polscy konsumenci a pochodzenie produktów.. Spis treści Wstęp 3 1. Jak często sprawdzacie Państwo skład produktu na etykiecie? 4 2. Jak często sprawdzacie Państwo informację o kraju wytworzenia produktu

Bardziej szczegółowo

Diagnoza. Polskie dzieci zbyt często mają wady postawy. Polskie dzieci tyją najszybciej w Europie

Diagnoza. Polskie dzieci zbyt często mają wady postawy. Polskie dzieci tyją najszybciej w Europie Diagnoza Polskie dzieci tyją najszybciej w Europie Aktywność fizyczna naszych dzieci w ciągu ostatnich 20 lat wyraźnie spadła Polskie dzieci są mniej aktywne niż dzieci z innych europejskich krajów Aktywność

Bardziej szczegółowo

PG im. Tadeusza Kościuszki w Kościerzycach Przedmiot

PG im. Tadeusza Kościuszki w Kościerzycach Przedmiot KARTA MONITOROWANIA PODSTAWY PROGRAMOWEJ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO III etap edukacyjny PG im. Tadeusza Kościuszki w Kościerzycach Przedmiot wychowanie fizyczne Klasa......... Rok szkolny Imię i nazwisko nauczyciela

Bardziej szczegółowo

E. Czy uważa Pan/i, że powrót do domu jest związany z dodatkowymi zagrożeniami? a. Tak b. Chyba tak c. Nie jestem pewien d. Nie

E. Czy uważa Pan/i, że powrót do domu jest związany z dodatkowymi zagrożeniami? a. Tak b. Chyba tak c. Nie jestem pewien d. Nie SKALA GOTOWOŚCI DO WYPISU ZE SZPITALA U PACJENTÓW PO ZAWALE MIĘŚNIA SERCOWEGO The Readiness for Hospital Discharge After Myocardial Infarction Scale (RHDS MIS) Autor: Aldona Kubica Kwestionariusz dla pacjentów

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych

Bardziej szczegółowo

4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE. suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach

4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE. suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach 4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach JESTEŚ RODZICEM MŁODEGO SPORTOWCA? Czy Twoje dziecko uczęszcza na treningi minimum 2 razy w tygodniu? Zdarzyło się, że

Bardziej szczegółowo

PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES

PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES STAROSTWO POWIATOWE W ŚWIDNICY WYDZIAŁ ZDROWIA 2007 r. Opracowała Barbara Świętek PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES UMOŻLIWIAJĄCY JEDNOSTKOM, GRUPOM, SPOŁECZNOŚCIĄ ZWIĘKSZENIE KONTROLI NAD WŁASNYM ZROWIEM I JEGO

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe wymagania z wychowania fizycznego

Szczegółowe wymagania z wychowania fizycznego Szczegółowe wymagania z wychowania fizycznego 1. Diagnoza sprawności i aktywności fizycznej oraz rozwoju fizycznego. Treści nauczania Niedostateczny dopuszczający dostateczny dobry Bardzo dobry celujący

Bardziej szczegółowo

Witaminy i minerały dla osób z przewlekłą chorobą nerek i po przeszczepieniu nerki

Witaminy i minerały dla osób z przewlekłą chorobą nerek i po przeszczepieniu nerki Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego Witaminy i minerały dla osób z przewlekłą chorobą nerek i po przeszczepieniu nerki Zestaw witamin i składników mineralnych przygotowany

Bardziej szczegółowo

5/19/2015 PODSTAWOWE DEFINICJE TEORIE MEDIÓW ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU

5/19/2015 PODSTAWOWE DEFINICJE TEORIE MEDIÓW ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU dr Agnieszka Kacprzak PODSTAWOWE DEFINICJE ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU formy komunikacji, które mają za zadanie dotrzeć do masowego odbiorcy (np. telewizja, gazety, czasopisma, radio,

Bardziej szczegółowo

Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko www.zysko.pl

Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko www.zysko.pl Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko www.zysko.pl Pojęcie i cechy kultury masowej Wzory socjokulturowe cielesności i sprawności fizycznej Wzory lansowane przez mass media a wzory realizowane Kultura masowa

Bardziej szczegółowo

1 Homeopatia Katarzyna Wiącek-Bielecka

1 Homeopatia Katarzyna Wiącek-Bielecka 1 2 Spis treści Bibliografia......5 Wstęp......6 1. Krótka historia homeopatii......9 2. Podział homeopatii.... 10 3. Produkcja leków homeopatycznych.... 11 4. Koncepcja medycyny w homeopatii.... 14 a)

Bardziej szczegółowo

Ostatnio beskidzcy górale wyrazili taką opinię:

Ostatnio beskidzcy górale wyrazili taką opinię: Plan wykładu Urlop dziś Role współczesnych kobiet i mężczyzn Wakacje a podział ról Bilans zysków i strat Teoria wymiany na wakacjach Komunikacja mężczyzn i kobiet Jak przygotować się wcześniej do wakacji?

Bardziej szczegółowo

Szanowni Państwo. Oferujemy warsztaty:

Szanowni Państwo. Oferujemy warsztaty: Szanowni Państwo Katarzyna Kudyba Centrum Szkoleń Profilaktycznych EDUKATOR z Krakowa oferuje Państwu przeprowadzenie warsztatów profilaktycznych przeznaczonych dla Uczniów szkoły gimnazjalnej. Trenerzy

Bardziej szczegółowo

Żyć zdrowo i aktywnie

Żyć zdrowo i aktywnie Żyć zdrowo i aktywnie Grupa projektowa : - Klaudia Skrobek - Kamila Stasiak - Tomek Stasiak ZSP Reptowo 2013 r. Zdrowie Zdrowie jako stan pełnego, dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego,

Bardziej szczegółowo

629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 REKLAMA W GOSPODARCE OKRESU TRANSFORMACJI WARSZAWA, SIERPIEŃ 1993

629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 REKLAMA W GOSPODARCE OKRESU TRANSFORMACJI WARSZAWA, SIERPIEŃ 1993 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:

Bardziej szczegółowo

ANKIETA. Poniżej umieszczona została ankieta dotyczącą Twojego zdrowia oraz samooceny. Ankieta składa się z czterech krótkich części.

ANKIETA. Poniżej umieszczona została ankieta dotyczącą Twojego zdrowia oraz samooceny. Ankieta składa się z czterech krótkich części. ANKIETA Poniżej umieszczona została ankieta dotyczącą Twojego zdrowia oraz samooceny. Ankieta składa się z czterech krótkich części. Bardzo proszę, abyś czytał/a uważne i udzielił/a odpowiedzi na wszystkie

Bardziej szczegółowo

KL. I KL. II KL. III Metody realizacji

KL. I KL. II KL. III Metody realizacji I ETAP KSZTAŁCENIA KLASY I III Klasy 0a i 0b realizują programy: Czyste powietrz wokół nas, Moje dziecko idzie do szkoły, Bądźmy zdrowi, wiemy wiec działamy. Wybrany obszar KL. I KL. II KL. III Metody

Bardziej szczegółowo

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie mediów na dzieci i młodzież Kod przedmiotu

Oddziaływanie mediów na dzieci i młodzież Kod przedmiotu Oddziaływanie mediów na dzieci i młodzież - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Oddziaływanie mediów na dzieci i młodzież Kod przedmiotu 14.4-WP-PSChM-OMnDiM Wydział Kierunek Wydział Pedagogiki,

Bardziej szczegółowo

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE IV ETAP EDUKACYJNY

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE IV ETAP EDUKACYJNY PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE IV ETAP EDUKACYJNY Cele ogólne programu: 1. Pogłębianie wiedzy związanej z funkcjonowaniem rodziny, miłością, przyjaźnią, pełnieniem ról małżeńskich

Bardziej szczegółowo

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W WYBRANYCH OBSZARACH ZAGROŻEŃ, OPRACOWANY NA ROK SZKOLNY 2011/2012 ORAZ 2012/2013:

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W WYBRANYCH OBSZARACH ZAGROŻEŃ, OPRACOWANY NA ROK SZKOLNY 2011/2012 ORAZ 2012/2013: HARMONOGRAM DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W WYBRANYCH OBSZARACH ZAGROŻEŃ, OPRACOWANY NA ROK SZKOLNY 2011/2012 ORAZ 2012/2013: PROBLEM: NIEUZASADNIONA ABSENCJA NA ZAJĘCIACH SZKOLNYCH: Systematyczne monitorowanie

Bardziej szczegółowo

Ekstrakt z Chińskich Daktyli

Ekstrakt z Chińskich Daktyli Ekstrakt z Chińskich Daktyli Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle Pomagają zachować sprawność Poprawiają odporność Wspomagają pracę żołądka

Bardziej szczegółowo

Znaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością

Znaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością Znaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością dr n. hum. Izabela Tabak Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka Dlaczego warto zajmować się

Bardziej szczegółowo

PROGRAM KURSU KOSMETYKA DLA KAŻDEGO Online

PROGRAM KURSU KOSMETYKA DLA KAŻDEGO Online PROGRAM KURSU KOSMETYKA DLA KAŻDEGO Online Serdecznie zapraszam na kurs Kosmetyka online. Dzięki niemu wygodnie poznasz tajniki profesjonalnej kosmetyki. Kurs składa się z kilkunastu lekcji. Przerobienie

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe kryteria oceny z wychowania fizycznego z poszczególnych obszarów oceniania dla gimnazjum

Szczegółowe kryteria oceny z wychowania fizycznego z poszczególnych obszarów oceniania dla gimnazjum Szczegółowe kryteria oceny z wychowania fizycznego z poszczególnych obszarów oceniania dla gimnazjum OBSZAR 1. POSTAWA UCZNIA NA ZAJĘCIACH Ocenę dobrą Ocenę dostateczną 1. Wykazuje bardzo dużą aktywność

Bardziej szczegółowo

WYPADANIE WŁOSÓW. Wybrane zagadnienia z badania przeprowadzonego na zlecenie firmy Dr Kurt Wolff GmbH & Co. KG Styczeń/Luty 2016

WYPADANIE WŁOSÓW. Wybrane zagadnienia z badania przeprowadzonego na zlecenie firmy Dr Kurt Wolff GmbH & Co. KG Styczeń/Luty 2016 WYPADANIE WŁOSÓW Wybrane zagadnienia z badania przeprowadzonego na zlecenie firmy Dr Kurt Wolff GmbH & Co. KG Styczeń/Luty 2016 GfK Polonia Styczeń/Luty 2016 1 Informacje o badaniu 2 Cel badania Głównym

Bardziej szczegółowo

Autor: Aldona Kubica. Kwestionariusz dla pacjentów po zawale serca leczonych angioplastyka wieńcową. Wersja 1

Autor: Aldona Kubica. Kwestionariusz dla pacjentów po zawale serca leczonych angioplastyka wieńcową. Wersja 1 SKALA GOTOWOŚCI DO WYPISU ZE SZPITALA U PACJENTÓW PO ZAWALE MIĘŚNIA SERCOWEGO The Readiness for Hospital Discharge After Myocardial Infarction Scale (RHDS MIS) Autor: Aldona Kubica Kwestionariusz dla pacjentów

Bardziej szczegółowo

Żeby móc mieć wpływ na świat zewnętrzny trzeba NAJPIERW móc mieć wpływ na świat wewnętrzny. Żeby wpływać na innych, trzeba wpływać na siebie.

Żeby móc mieć wpływ na świat zewnętrzny trzeba NAJPIERW móc mieć wpływ na świat wewnętrzny. Żeby wpływać na innych, trzeba wpływać na siebie. Szkolenia zamknięte 2017/2018 Ludzie nie kolejnych potrzebują informacji. Ludzie potrzebują TRANSFORMACJI. Kolejne sposoby, kolejne metody, kolejne systemy nie mają sensu, jeśli osoba, która jest ich uczona

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE Nr Kod Nazwa przedmiotu Liczba godzin ECTS Uwagi 1. MK1 Systemy medialne w Polsce i na świecie

PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE Nr Kod Nazwa przedmiotu Liczba godzin ECTS Uwagi 1. MK1 Systemy medialne w Polsce i na świecie PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA SPECJALNOŚĆ: dziennikarstwo sportowe FORMA STUDIÓW : niestacjonarne POZIOM KSZTAŁCENIA : I stopnia PROGRAM OBOWIĄZUJĄCY OD ROKU AKADEMICKIEGO

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE Nr Kod Nazwa przedmiotu Liczba godzin ECTS Uwagi 1. MK1 Systemy medialne w Polsce i na świecie

PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE Nr Kod Nazwa przedmiotu Liczba godzin ECTS Uwagi 1. MK1 Systemy medialne w Polsce i na świecie PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: DZIENNIKARSTWO I KOMUNIKACJA SPOŁECZNA SPECJALNOŚĆ: dziennikarstwo sportowe FORMA STUDIÓW : stacjonarne POZIOM KSZTAŁCENIA : I stopnia PROGRAM OBOWIĄZUJĄCY OD ROKU AKADEMICKIEGO

Bardziej szczegółowo

KONSPEKT ZAJĘĆ OPS MODUŁ 2 -s WSPARCIE PSYCHOLOGICZNE DLA OSÓB DŁUGOTRWALE BEZROBOTNYCH SPOTKANIE 1 PODSTAWY KOMUNIKACJI SPOLECZNEJ

KONSPEKT ZAJĘĆ OPS MODUŁ 2 -s WSPARCIE PSYCHOLOGICZNE DLA OSÓB DŁUGOTRWALE BEZROBOTNYCH SPOTKANIE 1 PODSTAWY KOMUNIKACJI SPOLECZNEJ KONSPEKT ZAJĘĆ OPS MODUŁ 2 -s WSPARCIE PSYCHOLOGICZNE DLA OSÓB DŁUGOTRWALE BEZROBOTNYCH SPOTKANIE 1 PODSTAWY KOMUNIKACJI SPOLECZNEJ zwiększenie umiejętności efektywnego komunikowania się rozwijanie technik

Bardziej szczegółowo

Raport aktywności Polek 2018

Raport aktywności Polek 2018 Raport aktywności Opracowane na podstawie raportu z ogólnopolskiego reprezentatywnego badania Tytuł badania: Aktywność fizyczna oraz ich wymówki Autor: Human2Human sp. z o.o. Partner merytoryczny: Kantor

Bardziej szczegółowo

Co to jest dietetyka?

Co to jest dietetyka? Co to jest dietetyka? Dietetyka to nauka, która bada jak to, co spożywamy wpływa na nasze zdrowie i wydajność organizmu. Bada pewne składniki pożywienia, które mogą wpływać na nasze zdrowie. Na przykład

Bardziej szczegółowo

sport wyczynowy - forma działalności człowieka, podejmowana dobrowolnie w drodze rywalizacji dla uzyskania maksymalnych wyników sportowych.

sport wyczynowy - forma działalności człowieka, podejmowana dobrowolnie w drodze rywalizacji dla uzyskania maksymalnych wyników sportowych. WADY I ZALETY SPORTU Sport forma aktywności człowieka, mająca na celu doskonalenie jego sił psychofizycznych, indywidualnie lub zbiorowo, według reguł umownych. RODZAJE SPORTU sport wyczynowy - forma działalności

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie przyboru GYMSTICK. Jako alternatywna forma treningu siłowego dla piłkarzy nożnych

Zastosowanie przyboru GYMSTICK. Jako alternatywna forma treningu siłowego dla piłkarzy nożnych Zastosowanie przyboru GYMSTICK Jako alternatywna forma treningu siłowego dla piłkarzy nożnych Co to jest Gymstick? Gymstick został stworzony kilka lat temu przez pracowników Fińskiego Instytutu Sportu

Bardziej szczegółowo

1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch

1 Ojcostwo na co dzień. Czyli czego dziecko potrzebuje od ojca Krzysztof Pilch 1 2 Spis treści Wstęp......6 Rozdział I: Co wpływa na to, jakim jesteś ojcem?...... 8 Twoje korzenie......8 Stereotypy.... 10 1. Dziecku do prawidłowego rozwoju wystarczy matka.... 11 2. Wychowanie to

Bardziej szczegółowo