BADANIE CZUŁOŚCI CZUJEK POŻAROWYCH PRZY ZAŁOŻONYCH PRĘDKOŚCIACH PRZEPŁYWU POWIETRZA

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "BADANIE CZUŁOŚCI CZUJEK POŻAROWYCH PRZY ZAŁOŻONYCH PRĘDKOŚCIACH PRZEPŁYWU POWIETRZA"

Transkrypt

1 BADANIE CZUŁOŚCI CZUJEK POŻAROWYCH PRZY ZAŁOŻONYCH PRĘDKOŚCIACH PRZEPŁYWU POWIETRZA Autor: Waldemar Wnęk Opracowanie wersji elektronicznej: Sylwia Boroń, Tomasz Wdowiak 1. Cel i zakres ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów z uzależnieniem czułości czujek od przepływu powietrza oraz z metodami minimalizacji oddziaływania tego czynnika. Dodatkowo w ćwiczeniu zostanie omówiony ogólny wpływ warunków atmosferycznych na pracę czujek. 2. Wprowadzenie Czujki jonizacyjne są ciągle często stosowanymi czujkami pożarowymi. Jednak ich stosowanie zwłaszcza w miejscach, w których występują duże wartości przepływu powietrza podlega dużym ograniczeniom. Budowa czujek jonizacyjnych została opisana w instrukcji do ćwiczenia Analiza porównawcza detekcji pożarów przez wybrane czujki. Duży wpływ na wartość prądu jonizacji I j mają czynniki zewnętrzne: Zmiany ciśnienia, Temperatura otoczenia, Wilgotność powietrza, Przepływ powietrza. Wpływ zewnętrznych czynników oraz sposób kompensacji omówiony zostanie w późniejszej części wprowadzenia. Obecnie rozpatrzymy zjawiska zachodzące w komorze jonizacyjnej po wniknięciu do niej dymu. Dym składa się z ośrodka rozpraszającego i fazy dyspersyjnej. Ośrodkiem rozpraszającym jest powietrze, natomiast fazę dyspersyjną tworzą cząstki powstałe w wyniku niezupełnego spalania. Dym jest więc formą polidysperysjnego aerozolu. Masa cząstki dymu jest w przybliżeniu cztery rzędy wielkości większa od masy cząsteczki gazów. W związku z tym pojawienie się w komorze jonizacyjnej cząsteczek dymu powoduje zakłócenia przepływ prądu jonizacyjnego, których mechanizm może przedstawić

2 następująco: cząstki dymu mają zdolność wychwytywania elektronów, dzięki czemu tworzą ujemne jony, które z powodu większej masy charakteryzują się mniejszą ruchliwością, co powoduje zmniejszenie natężenia prądu jonizacji przy stałych wartościach napięciu na elektrodach komory i gęstości objętościowej ładunku, ujemnie naładowane cząsteczki dymu o małej ruchliwości tworzą wokół elektrody dodatniej (anody) ładunek przestrzenny, osłabiając natężenie pola elektrycznego, osłabiając natężenie pola elektrycznego wewnątrz komory, cząsteczki dymu działają jako ośrodek kondensacji par jonów, co powoduje zwiększenie szybkości rekombinacji jonów, a zatem zmniejszanie ilości nośników prądu. Zmniejszenie prądu jonizacji pod wpływem dymu, wnikającego przez otwory komory wewnętrznej czujki w sposób impulsowy, jest ograniczone w czasie. Wynika to z faktu, że z upływem czasu cząsteczki dymu ulegają rozpadowi na mniejsze, a ponadto osadzają się na ściankach obudowy i elektrodach komory. Tak więc po wprowadzeniu do komory pewnej porcji dymu, prąd jonizacji gwałtownie zmaleje, lecz po stosunkowo krótkim czasie zacznie wracać do wartości początkowej. Opisany efekt nie występuje, gdy w otoczeniu komory jonizacyjnej koncentracja cząstek aerozolu nie spada poniżej określonej wartości (dopływ świeżych spalin) Charakterystyka napięciowo-prądowa (zakres rekombinacji) komory jonizacyjnej nie zadymionej i zadymionej (In prąd nasycenia komory) przedstawiono na rys. 1. I j I n nie zadymiona zadymiona U k

3 Rys. 1. Charakterystyka napięciowo-prądowa komory jonizacyjnej Produkowane obecnie czujki dymu posiadają z reguły dwie komory jonizacyjne połączone szeregowo. Pierwsza z nich, znajdująca się wewnątrz czujki (komora wewnętrzna KW), pracuje w zakresie nasycenia charakterystyki napięciowo-prądowej. Druga z komór, posiadająca jedną z elektrod wykonaną w sposób zapewniający łatwe przenikanie dymu (komora zewnętrzna KZ), pracuje w zakresie rekombinacji charakterystyki prądowo-napięciowej. I j I n I II U n U k Rys. 2. Charakterystyka prądowo-napięciowa komory jonizacyjnej I zakres rekombinacji, II zakres nasycenia prądowego. (rys. 3). Komory KZ i KW połączone są szeregowo, tworząc układ różnicowy a) KW U KW R KW U KW U K U K KZ U KZ R KZ U KZ

4 b) I jz bez dymu KZ z dymem KZ 1 2 I jw ΔU KZ U KZ U KW U KZ1 U KZ2 Rys. 3. Zasada działania komór jonizacyjnych w układzie różnicowym. a) układ różnicowy komór oraz jego schemat zastępczy, b) rozkład napięć na komorach w przypadku zadymienia i nie zadymienia komory zewnętrznej. W przypadku nieobecności dymu w KZ wartości napięć U KZ i U KW dzielnika napięcia, utworzonego z tak połączonych komór, nie ulegają zmianie. Po wniknięciu dymu do komory KZ nastąpi wzrost rezystancji KZ, a zatem wzrost spadku napięcia w tej komorze o wartość: U KZ = U KZ2 U KZ1 (1) Jednocześnie nastąpi zmniejszenie spadku napięcia U KW na komorze wewnętrznej tak, że spełnione jest równanie dzielnika napięcia: U KZ + U KW = U K = const. (2) Z rysunku 3 wynika, że z dużą dokładnością można założyć, iż prąd płynący przez szeregowo połączone komory jonizacyjne nie ulega zmianie po wprowadzeniu dymu do KZ (I 1 = I 2, praca komory w nasyceniu). Względną zmianę prądu przy stałym napięciu zasilania U K można określić: gdzie: ΔI=I 1 - I 2 bezwzględna zmiana prądu jonizacji komory po wprowadzeniu cząstek dymu, U K napicie zasilania dzielnika napięcia utworzonego z komór jonizacyjnych, R 1 rezystancja komory jonizacyjnej bez dymu KZ, (3)

5 ΔR przyrost rezystancji komory po wprowadzeniu dymu. Z zależności (2) po dokonaniu przekształceń otrzymamy: (4) gdzie: ΔR/R 1 względny przyrost rezystancji komory. Z kolei uwzględniając stałość prądu płynącego przez komory mamy: Wykorzystując zależność (4) oraz (5) otrzymujemy poszukiwaną zależność na ΔU KZ : ΔU KZ = U K (x/1 x) (6) gdzie: U K napięcie zasilania komory, ΔU KZ przyrost napięcia U KZ po wprowadzeniu dymu do K Z, x względna zmiana prądu jonizacji komory zewnętrznej, R 1Z rezystancji KZ bez dymu. Wielkość ΔU KZ, będąca sygnałem wyjściowym z części analogowej czujki dymu, jest podawana na wejście układu pomiarowego. Omówiony układ różnicowy komory jonizacyjnej ma szereg zalet będących efektem wykorzystania współpracy komór w zakresie nasycenia KW i rekombinacji KZ, a mianowicie: większą czułość części analogowej czujki wynikającą z faktu, że wartość prądu płynącego przez komory, przy zadymieniu KZ nie ulega zmianie, co powoduje zwiększenie przyrostu napięcia ΔU KZ, a więc i czułości w porównaniu z czujkami posiadającymi jedna komorę jonizacyjną połączoną szeregowo z rezystorem (rys. 4), przy zmianie napięcia zasilania komór U K, wynikającej np. ze spadku napięcia na rezystancji linii dozorowej i rezystancji wewnętrznej centrali sygnalizacji pożaru, nieznacznie zmieni się wartość prądu płynącego przez komory. W celu zobrazowania tych zalet, na rys. 4 przedstawiono charakterystyki napięciowo-prądowe układu różnicowego komór oraz układu złożonego z komory jonizacyjnej połączonej szeregowo z rezystorem szeregowym R SZ. Z wykresu tego wynika, że czułość komory z rezystorem szeregowym jest znacznie mniejsza od czułości układu różnicowego, gdyż ΔU 2 <ΔU 1. (5)

6 Ponadto w przypadku komór układzie różnicowym nieznacznie zmienia się wartość prądu płynącego przez komory przy zmianie napięcia U KZ o ΔU 1, podczas gdy dla układu komory z rezystorem zmiana prądu jest znaczna. a) R SZ U RSZ R SZ U RSZ U K U K KZ U KZ R KZ U KZ b) bez dymu KZ I jz 1 2 z dymem KZ I jw 2 ΔU 2 ΔU 1 i = f(r SZ ) U KW U RSZ U KZ1 U KZ2 Rys. 4. Zasada działania komór jonizacyjnych w układzie z rezystorem szeregowym. a) układ komory z rezystorem szeregowym oraz jego schemat zastępczy, b) porównanie rozkładu napięć na komorach w przypadku dwóch komór oraz komory z rezystorem szeregowym. Małe zmiany prądu są korzystne z punktu widzenia współpracy komory jonizacyjnej z układem elektronicznym przy tak małych prądach (rzędu na), jakie tutaj występują. Stosunek prądu jonizacyjnego do prądu upływu (upływ po rezystancji izolacji i wejścia układu elektronicznego) powinien być jak największy. U KZ

7 2.1. Czynniki zakłócając pracę jonizacyjnych czujek dymu Na wartość prądu jonizacyjnego, oprócz czynników wewnętrznych omówionych poprzednio, mają wpływ czynniki zewnętrzne, takie jak: zmiana ciśnienia atmosferycznego, temperatura, wilgotność oraz ruchy powietrza Ciśnienie atmosferyczne Zmiana ciśnienia atmosferycznego powoduje zmiany gęstości powietrza, a to oddziałuje na wartość prądu jonizacji. Zmniejszenie ciśnienia powoduje zmniejszenie gęstości, co bezpośrednio ma wpływ na spadek prądu jonizacji komory. Na przykład wahanie ciśnienia w granicach ± 1 kpa, przy stałych wartościach temperatury i wilgotności powietrza, może powodować zmiany wartości prądu jonizacji o 1%. W praktyce wahanie ciśnienia mogą dochodzić do 5 kpa i więcej Temperatura otoczenia Zmiany temperatury, podobnie jak zmiany ciśnienia, mają wpływ na gęstość powietrza w otoczeniu komory jonizacyjnej, a zatem na wartość prądu jonizacji. Wzrost temperatury powoduje zmniejszenie gęstości powietrza, co ma wpływ na zmniejszenie prądu jonizacji komory (szybsze wchodzenie komory w stan nasycenia). Poniżej na rys. 5. podano przykładowe charakterystyki prądu jonizacji I j. I j - 10 ºC + 30 ºC Rys. 5. Wpływ temperatury otoczenia na charakterystykę napięciowoprądową komory jonizacyjnej Wilgotność otoczenia Zmiana wilgotności powietrza powoduje zmiany ruchliwości jonów ujemnych oraz zdolności hamowania przez powietrze promieniowania jonizującego. Wzrost wilgotności powoduje zmniejszenie prądu jonizacji. U k

8 Na rys. 6. przedstawiono wpływ wilgotności powietrza na prąd jonizacji komory. I j 40 % 60 % 95 % Rys. 6. Zmiana prądu jonizacji pod wpływem zmiany wilgotności powietrza (T = const.) Ruch powietrza Przepływ powietrza przez komorę jonizacyjną KZ powoduje usuwanie nośników ładunku przestrzennego z obszaru czynnego komory, co powoduje zmniejszenie prądu jonizacji. Od pewnej prędkości przepływu powietrza przez komorę, jonizacyjna czujka dymu jest w stanie wzbudzenia jak w przypadku alarmu pożarowego, spowodowanego wnikającym dymem. Na efekt pobudzenia czujki ma wpływ prędkość przepływu, ale również kierunek przepływu powietrza (w zależności od konstrukcji i rozłożenie otworów wlotowych komory) Sposób kompensacji wpływu zakłóceń na pracę jonizacyjnych czujek dymu Omówione czynniki zakłócające pracę jonizacyjnych czujek dymu, w zależności od kierunku zmiany, mogą powodować wzrost lub spadek prądu jonizacji. Wzrost prądu jonizacji jest równoznaczny ze zmniejszaniem wzrostu czułości, gdyż mniejsza ilość dymu wystarcza do zadziałania czujki. Tak więc określenie zmiany wielkości zakłócających mogą powodować fałszywe alarmy jonizacyjnych czujek dymu. Do takich czynników można zaliczyć: Zmniejszenie ciśnienia lub wzrost temperatury, co powoduje zmniejszenie gęstości powietrza, a więc również spadek prądu jonizacji, U k

9 Wzrost wilgotności, powoduje zmniejszenie ruchliwości jonów oraz zwiększenie zdolności hamowania promieniowania jonizującego, w wyniku czego wartość prądu jonizacji maleje. Wpływ opisanych zmian ciśnienia, temperatury i wilgotności przedstawiono na rys. 7. za pomocą linii przerywanych. Liniami ciągłymi narysowano charakterystyki komór pracujących w warunkach normalnych (punkt pracy 1). Jak widać z rys. 7., wpływ zakłóceń powoduje zmiany charakterystyk prądowo-napięciowych obu komór, w wyniku czego punkt pracy wkładu różnicowego przesuwa się w położenie 2. Powoduje to wzrost napięcia na komorze zewnętrznej U KZ o wartość ΔU KZ tak małą, że nie powoduje to uruchomienie układu progowego czujki. Jedynym czynnikiem nie dającym się w prosty skompensować jest ruch powietrza. Zmniejszenie wartości prądu jonizacji wskutek przepływu powietrza przez komorę zewnętrzną detektora jest równoznaczne ze zwiększeniem czułości czujek. I jz 1 bez dymu KZ z dymem I jw 2 KW ΔU KZ U KW U KZ1 U KZ2 Rys. 7. Zasady kompensacji wpływu zmiany ciśnienia, temperatury i wilgotności na działanie jonizacyjnych czujek dymu. Jednakże przy nieznacznych prędkościach przepływu czułość może maleć, co wynika z konstrukcji otworów wlotowych komory zewnętrznej (niewielki przepływ powietrza przy odpowiednio ustawionych otworach wlotowych ułatwia wejście dymu do objętości detekcyjnej). Zależność czułości jonizacyjnej czujki dymu od szybkości przepływu powietrza przedstawia rys. 8. U KZ

10 Czułość V p [m/s] Rys. 8. Zależność czułości jonizacyjnych czujek dymu w zależności od prędkości przepływu powietrza V p. Przy dużych prędkościach przepływu powietrza następuje tak duże usuwanie jonów z komory, że powoduje to fałszywe alarmy czujek. Sposobami na poprawienie odporności jonizacyjnych czujek dymu są: Konstrukcja komory jonizacyjnej (m. in. rozmieszczenie otworów wlotowych), Stosowanie osłon przeciwwietrznych (w zależności od konstrukcji np. od 2 m/s do 18 m/s), V p1 V p > V p1 V p Rys. 9. Zasada działania osłony przeciwwietrznej. Wytwarzanie ujemnego przestrzennego ładunku w pobliżu dodatnio naładowanej elektrody komory jonizacyjnej, U Z I II U lp U wk

11 Rys. 10. Kompensacja przepływu powietrza przy pomocy ujemnego ładunku przestrzennego [1]. U Z napięcie zasilania komory, U lp napięcie ładunku przestrzennego, U wk napięcie wypadkowe komory, I rozkład w stanie spoczynku, II rozkład napięć w przypadku przepływu powietrza. Na rys. 11. przedstawiono wpływ zastosowania ujemnego ładunku przestrzennego na charakterystykę prądu jonizacji uzależnioną od szybkości przepływu powietrza. I j bez ładunku przestrzennego z ładunkiem przestrzennym Próg zadziałania układu alarmowego czujki V 1 V 2 V [m/s] Rys. 11. Zależność prądu jonizacji od prędkości przepływu powietrza przez komorę (z i bez ładunku przestrzennego) [1]. 3. Schemat stanowiska laboratoryjnego Stanowisko przeznaczone jest do badań odziaływania przepływu powietrza na pracę punktowych czujek. Zestaw badawczy zapewnia: Wytwarzanie strumienia powietrza (o równomiernym rozkładzie prędkości) z możliwością regulacji prędkości przepływu V p w zakresie 0 10 m/s. Pomiar prędkości przepływu w podanym zakresie z dokładnością 5%. Zmianę kąta nawiewu przez zmianę kąta położenia czujki w osi pionowej w zakresie 360º. Pomiar gęstości optycznej dymu. Pomiar temperatur w kluczowych miejscach układu. Pomiar czasu zadziałania czujek.

12 Wentylator dachowy z regulacją prędkości Anemometr Multimetr Komputer z układami dopasowującym Drukarka Pomiar m., y IPS-CR 7 Komputer Drukarka Waga Rys. 12. Szkic układu pomiarowego do badania czułości czujek pożarowych dymu. 1 głowica pomiarowa y (komora jonizacyjna), 2 badane czujki pożarowe, 3 głowica pomiarowa densytometru m.(pomiar zewnętrzny), 4 7 termopary, 8 prostownica strumienia, 9 regulowany otwór zasysania powietrza, IPS CR pomiar parametrów cząstek dymu, pomiar y,m. kalkulator wielkości pomiarowych y[ ], m [db/m], Anemometr pomiar prędkości przepływu powietrza [m/s], Multimetr pomiar napięcia zasilania czujek.

13 4. Przebieg ćwiczenia Wykonać pomiar czasu zadziałania wybranych rodzajów czujek przy zadanych prędkościach przepływu, rodzajach spalania i rodzajach materiałów palnych. Dokonać oceny i analizy parametrów mierzonych, przy których nastąpiło zadziałanie czujek pożarowych. 5. Opracowanie sprawozdania Sprawozdanie z ćwiczenia powinno zawierać: 1) Cel ćwiczenia. 2) Schemat stanowiska pomiarowego. 3) Przebieg badania. 4) Charakterystyki badanych czujek (na podstawie kart katalogowych). 5) Charakterystyka parametrów m i D. 6) Analiza wyników, w szczególności: a) Wykres zależności średniego czasy zadziałania (z 3 pomiarów) od prędkości, b) Wykres zależności D (z 3 pomiarów) od prędkości, c) Wykres zależności średniego m (z 3 pomiarów) od prędkości. 7) Wnioski. 6. Pytania kontrolne 1. Omów zasadę działania jonizacyjnych czujek dymu. 2. Omów, od czego zależy wartość prądu jonizacji w jonizacyjnych czujkach dymu. 3. Omów jakie czynniki zewnętrzne (atmosferyczne) mają wpływ na wartość prądu jonizacji. 4. Omów metody kompensacji wpływu warunków atmosferycznych na pracę jonizacyjnych czujek dymu. 5. Omów działanie jonizacyjnych czujek dymu w układzie detekcyjnym z rezystorem szeregowym i komorą wewnętrzną. 6. Omów wpływ przepływu powietrza na pracę jonizacyjnych czujek dymu. 7. Omów sposoby zwiększania odporności jonizacyjnych czujek dymu na przepływ powietrza.

14 7. Literatura [1] J. Ciszewski, Wstęp do automatycznych systemów sygnalizacji pożarowej, CNBOP, Firex, Warszawa [2] PN-92/M-51004/07, Części składowe automatycznych urządzeń sygnalizacji pożarowej. Punktowe czujki dymu. Czujki dymu pracujące na zasadzie światła rozproszonego, światła przechodzącego oraz zasadzie jonizacji. [3] Karty katalogowe wybranych jonizacyjnych czujek dymu (do wglądu w Zakładzie TSZ).

Zasady projektowania systemów sygnalizacji pożarowej Wybór rodzaju czujki pożarowej

Zasady projektowania systemów sygnalizacji pożarowej Wybór rodzaju czujki pożarowej Wybór rodzaju czujki pożarowej 1 Wybór rodzaju czujki pożarowej KRYTERIA WYBORU Prawdopodobny rozwój pożaru w początkowej fazie Wysokość pomieszczenia Warunki otoczenia 2 Prawdopodobny rozwój pożaru w

Bardziej szczegółowo

Analiza porównawcza detekcji pożarów przez czujki pożarowe

Analiza porównawcza detekcji pożarów przez czujki pożarowe Analiza porównawcza detekcji pożarów przez czujki pożarowe Autor: Waldemar Wnęk Opracowanie wersji elektronicznej: Tomasz Wdowiak 1. Cel i zakres ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie studentów budową,

Bardziej szczegółowo

Studia DSZ, ZSZ, ZSI. Klasyfikacja i podział czujek ze względu na rodzaj monitorowanego parametru pożarowego

Studia DSZ, ZSZ, ZSI. Klasyfikacja i podział czujek ze względu na rodzaj monitorowanego parametru pożarowego Studia DSZ, ZSZ, ZSI Klasyfikacja i podział czujek ze względu na rodzaj monitorowanego SZKOŁA GŁÓWNA SŁUŻBY POŻARNICZEJ ZAKŁAD TECHNICZNYCH SYSTEMÓW ZABEZPIECZEŃ Techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego

Bardziej szczegółowo

Akademickie Centrum Czystej Energii. Ogniwo paliwowe

Akademickie Centrum Czystej Energii. Ogniwo paliwowe Ogniwo paliwowe 1. Zagadnienia elektroliza, prawo Faraday a, pierwiastki galwaniczne, ogniwo paliwowe 2. Opis Główną częścią ogniwa paliwowego PEM (Proton Exchange Membrane) jest membrana złożona z katody

Bardziej szczegółowo

Stanowisko do badania zjawiska tłumienia światła w ośrodkach materialnych

Stanowisko do badania zjawiska tłumienia światła w ośrodkach materialnych Stanowisko do badania zjawiska tłumienia światła w ośrodkach materialnych Na rys. 3.1 przedstawiono widok wykorzystywanego w ćwiczeniu stanowiska pomiarowego do badania zjawiska tłumienia światła w ośrodkach

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 6 POMIARY REZYSTANCJI

ĆWICZENIE 6 POMIARY REZYSTANCJI ĆWICZENIE 6 POMIAY EZYSTANCJI Opracowała: E. Dziuban I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wdrożenie umiejętności poprawnego wyboru metody pomiaru w zależności od wartości mierzonej rezystancji oraz postulowanej

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Metrologii

Laboratorium Metrologii Laboratorium Metrologii Ćwiczenie nr 3 Oddziaływanie przyrządów na badany obiekt I Zagadnienia do przygotowania na kartkówkę: 1 Zdefiniować pojęcie: prąd elektryczny Podać odpowiednią zależność fizyczną

Bardziej szczegółowo

Wpływ prędkości przepływu powietrza na czas zadziałania czujek zasysających dymu

Wpływ prędkości przepływu powietrza na czas zadziałania czujek zasysających dymu Zeszyty Naukowe SGSP 2016, nr 59/3/2016 st. bryg. dr inż. Waldemar Wnęk Katedra Bezpieczeństwa Budowli i Rozpoznawania Zagrożeń Szkoła Główna Służby Pożarniczej mgr inż. Janusz Dubicki Szkoła Główna Służby

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka

Politechnika Białostocka Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: ELEKTRONIKA EKS1A300024 BADANIE TRANZYSTORÓW BIAŁYSTOK 2015 1. CEL I ZAKRES

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 1. Regulacja i pomiar napięcia stałego oraz porównanie wskazań woltomierzy.

Ćwiczenie nr 1. Regulacja i pomiar napięcia stałego oraz porównanie wskazań woltomierzy. Ćwiczenie nr 1 Regulacja i pomiar napięcia stałego oraz porównanie wskazań woltomierzy. 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest analiza wpływów i sposobów włączania przyrządów pomiarowych do obwodu elektrycznego

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 9. Pomiar rezystancji metodą porównawczą.

Ćwiczenie nr 9. Pomiar rezystancji metodą porównawczą. Ćwiczenie nr 9 Pomiar rezystancji metodą porównawczą. 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest praktyczne poznanie różnych metod pomiaru rezystancji, a konkretnie zapoznanie się z metodą porównawczą. 2. Dane

Bardziej szczegółowo

Czujki pożarowe- korzyści z ich stosowania.

Czujki pożarowe- korzyści z ich stosowania. Czujki pożarowe- korzyści z ich stosowania. Wielu z nas decyduje się na zabezpieczenie swojego mienia przed zagrożeniami związanymi z pożarem. Wcześniej informowaliśmy o korzyściach płynących z posiadania

Bardziej szczegółowo

OSŁONA PRZECIWWIETRZNA OP-40

OSŁONA PRZECIWWIETRZNA OP-40 OSŁONA PRZECIWWIETRZNA OP-40 Instrukcja Instalowania i Konserwacji IK-E298-001 Edycja IC 2 IK-E298-001 Osłony przeciwwietrzne OP-40 będące przedmiotem niniejszej IK spełniają wymagania Aprobaty Technicznej

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z zajęć laboratoryjnych: Fizyka dla elektroników 2

Sprawozdanie z zajęć laboratoryjnych: Fizyka dla elektroników 2 Łukasz Przywarty 171018 Data wykonania pomiarów: 0.10.009 r. Sala: 4.3 Prowadząca: dr inż. Ewa Oleszkiewicz Sprawozdanie z zajęć laboratoryjnych: Fizyka dla elektroników Temat: Wyznaczanie gęstości ciał

Bardziej szczegółowo

Efekt Halla. Cel ćwiczenia. Wstęp. Celem ćwiczenia jest zbadanie efektu Halla. Siła Loretza

Efekt Halla. Cel ćwiczenia. Wstęp. Celem ćwiczenia jest zbadanie efektu Halla. Siła Loretza Efekt Halla Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zbadanie efektu Halla. Wstęp Siła Loretza Na ładunek elektryczny poruszający się w polu magnetycznym w kierunku prostopadłym do linii pola magnetycznego działa

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 43: HALOTRON

Ćwiczenie nr 43: HALOTRON Wydział PRACOWNIA FIZYCZNA WFiIS AGH Imię i nazwisko 1. 2. Temat: Data wykonania Data oddania Zwrot do popr. Rok Grupa Zespół Nr ćwiczenia Data oddania Data zaliczenia OCENA Ćwiczenie nr 43: HALOTRON Cel

Bardziej szczegółowo

NAGRZEWANIE ELEKTRODOWE

NAGRZEWANIE ELEKTRODOWE INSTYTUT INFORMATYKI STOSOWANEJ POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ Ćwiczenia Nr 7 NAGRZEWANIE ELEKTRODOWE 1.WPROWADZENIE. Nagrzewanie elektrodowe jest to nagrzewanie elektryczne oparte na wydzielaniu, ciepła przy przepływie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie ELE. Jacek Grela, Łukasz Marciniak 3 grudnia Rys.1 Schemat wzmacniacza ładunkowego.

Ćwiczenie ELE. Jacek Grela, Łukasz Marciniak 3 grudnia Rys.1 Schemat wzmacniacza ładunkowego. Ćwiczenie ELE Jacek Grela, Łukasz Marciniak 3 grudnia 2009 1 Wstęp teoretyczny 1.1 Wzmacniacz ładunkoczuły Rys.1 Schemat wzmacniacza ładunkowego. C T - adaptor ładunkowy, i - źródło prądu reprezentujące

Bardziej szczegółowo

BADANIE DIOD PÓŁPRZEWODNIKOWYCH

BADANIE DIOD PÓŁPRZEWODNIKOWYCH BAANE O PÓŁPZEWONKOWYCH nstytut izyki Akademia Pomorska w Słupsku Cel i ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest: - zapoznanie się z przebiegiem charakterystyk prądowo-napięciowych diod różnych typów, - zapoznanie

Bardziej szczegółowo

JONIZACYJNY CZUJNIK DYMU KANAŁOWY SDD

JONIZACYJNY CZUJNIK DYMU KANAŁOWY SDD JONIZACYJNY CZUJNIK DYMU KANAŁOWY SDD SDD - Jonizacyjny czujnik dymu kanałowy. Wykrywacz dymu z pojedynczą rurką, przeznaczony montażu w kanale i wykrywania dymu w systemach wentylacji. Jest dostępny z

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 34. Badanie elementów optoelektronicznych

Ćwiczenie nr 34. Badanie elementów optoelektronicznych Ćwiczenie nr 34 Badanie elementów optoelektronicznych 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z elementami optoelektronicznymi oraz ich podstawowymi parametrami, a także doświadczalne sprawdzenie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3. POMIAR ZASIĘGU CZĄSTEK α W POWIETRZU Rozpad α

Ćwiczenie 3. POMIAR ZASIĘGU CZĄSTEK α W POWIETRZU Rozpad α 39 40 Ćwiczenie 3 POMIAR ZASIĘGU CZĄSTEK α W POWIETRZU W ćwiczeniu dokonuje się pomiaru zasięgu w powietrzu cząstek α emitowanych przez źródło promieniotwórcze. Pomiary wykonuje się za pomocą komory jonizacyjnej

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 5 : Badanie licznika proporcjonalnego neutronów termicznych

Ćwiczenie nr 5 : Badanie licznika proporcjonalnego neutronów termicznych Ćwiczenie nr 5 : Badanie licznika proporcjonalnego neutronów termicznych Oskar Gawlik, Jacek Grela 16 lutego 29 1 Teoria 1.1 Licznik proporcjonalny Jest to jeden z liczników gazowych jonizacyjnych, występujący

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie sił działających na przewodnik z prądem w polu magnetycznym

Wyznaczanie sił działających na przewodnik z prądem w polu magnetycznym Ćwiczenie 11A Wyznaczanie sił działających na przewodnik z prądem w polu magnetycznym 11A.1. Zasada ćwiczenia W ćwiczeniu mierzy się przy pomocy wagi siłę elektrodynamiczną, działającą na odcinek przewodnika

Bardziej szczegółowo

Doświadczenia w eksploatacji gazomierzy ultradźwiękowych

Doświadczenia w eksploatacji gazomierzy ultradźwiękowych Doświadczenia w eksploatacji gazomierzy ultradźwiękowych Daniel Wysokiński Mateusz Turkowski Rogów 18-20 września 2013 Doświadczenia w eksploatacji gazomierzy ultradźwiękowych 1 Gazomierze ultradźwiękowe

Bardziej szczegółowo

4. Schemat układu pomiarowego do badania przetwornika

4. Schemat układu pomiarowego do badania przetwornika 1 1. Projekt realizacji prac związanych z uruchomieniem i badaniem przetwornika napięcie/częstotliwość z układem AD654 2. Założenia do opracowania projektu a) Dane techniczne układu - Napięcie zasilające

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie: "Pomiary rezystancji przy prądzie stałym"

Ćwiczenie: Pomiary rezystancji przy prądzie stałym Ćwiczenie: "Pomiary rezystancji przy prądzie stałym" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki.

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie laboratoryjne Parcie wody na stopę fundamentu

Ćwiczenie laboratoryjne Parcie wody na stopę fundamentu Ćwiczenie laboratoryjne Parcie na stopę fundamentu. Cel ćwiczenia i wprowadzenie Celem ćwiczenia jest wyznaczenie parcia na stopę fundamentu. Natężenie przepływu w ośrodku porowatym zależy od współczynnika

Bardziej szczegółowo

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM

Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo Paliwowe PEM Laboratorium z Konwersji Energii Ogniwo Paliwowe PEM 1.0 WSTĘP Ogniwo paliwowe typu PEM (ang. PEM FC) Ogniwa paliwowe są urządzeniami elektro chemicznymi, stanowiącymi przełom w dziedzinie źródeł energii,

Bardziej szczegółowo

I we. F (filtr) U we. Rys. 1. Schemat blokowy układu zasilania odbiornika prądu stałego z sieci energetycznej z zastosowaniem stabilizatora napięcia

I we. F (filtr) U we. Rys. 1. Schemat blokowy układu zasilania odbiornika prądu stałego z sieci energetycznej z zastosowaniem stabilizatora napięcia 22 ĆWICZENIE 3 STABILIZATORY NAPIĘCIA STAŁEGO Wiadomości wstępne Stabilizatory napięcia stałego są to układy elektryczne dostarczające do odbiornika napięcie o stałej wartości niezależnie od zmian w określonych

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing Wstęp teoretyczny Poprzednie ćwiczenia poświęcone były sterowaniom dławieniowym. Do realizacji

Bardziej szczegółowo

E12. Wyznaczanie parametrów użytkowych fotoogniwa

E12. Wyznaczanie parametrów użytkowych fotoogniwa 1/5 E12. Wyznaczanie parametrów użytkowych fotoogniwa Celem ćwiczenia jest poznanie podstaw zjawiska konwersji energii świetlnej na elektryczną, zasad działania fotoogniwa oraz wyznaczenie jego podstawowych

Bardziej szczegółowo

Badanie przepływomierzy powietrza typu LMM i HFM

Badanie przepływomierzy powietrza typu LMM i HFM Badanie przepływomierzy powietrza typu LMM i HFM 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest przeprowadzenie badania oraz określenie charakterystyk dla przepływomierza z przegrodą spiętrzającą oraz termo-anemometru,

Bardziej szczegółowo

Ćw. III. Dioda Zenera

Ćw. III. Dioda Zenera Cel ćwiczenia Ćw. III. Dioda Zenera Zapoznanie się z zasadą działania diody Zenera. Pomiary charakterystyk statycznych diod Zenera. Wyznaczenie charakterystycznych parametrów elektrycznych diod Zenera,

Bardziej szczegółowo

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Podstawy Automatyki Przygotowanie zadania sterowania do analizy i syntezy zestawienie schematu blokowego

Bardziej szczegółowo

OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH

OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH ĆWICZENIE II OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH 1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą określania oporów przepływu w przewodach. 2. LITERATURA 1. Informacje z wykładów i ćwiczęń

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka

Politechnika Białostocka Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: ELEKTRONIKA 2 (EZ1C500 055) BADANIE DIOD I TRANZYSTORÓW Białystok 2006

Bardziej szczegółowo

SZSA-21 NAŚCIENNY ZADAJNIK PRĄDU DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA. Wrocław, wrzesień 2002 r.

SZSA-21 NAŚCIENNY ZADAJNIK PRĄDU DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA. Wrocław, wrzesień 2002 r. NAŚCIENNY ZADAJNIK PRĄDU DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA Wrocław, wrzesień 2002 r. 53-633 WROCŁAW TEL./FAX (+71) 373-52-27 ul. DŁUGA 61 TEL. 0-602-62-32-71 str.2 SPIS TREŚCI 1.OPIS TECHNICZNY...3 1.1.PRZEZNACZENIE

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 123: Dioda półprzewodnikowa

Ćwiczenie nr 123: Dioda półprzewodnikowa Wydział PRACOWNIA FIZYCZNA WFiIS AGH Imię i nazwisko 1. 2. Temat: Rok Grupa Zespół Nr ćwiczenia Data wykonania Data oddania Zwrot do popr. Data oddania Data zaliczenia OCENA Ćwiczenie nr 123: Dioda półprzewodnikowa

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS FIZYCZNY MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA

WOJEWÓDZKI KONKURS FIZYCZNY MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA Nie przyznaje się połówek. WOJEWÓDZKI KONKURS FIZYCZNY MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA Przykładowe poprawne odpowiedzi i schemat punktowania otwarte W ch, za które przewidziano maksymalnie jeden

Bardziej szczegółowo

Pomiary podstawowych wielkości elektrycznych: prawa Ohma i Kirchhoffa. Katedra Architektury Komputerów i Telekomunikacji

Pomiary podstawowych wielkości elektrycznych: prawa Ohma i Kirchhoffa. Katedra Architektury Komputerów i Telekomunikacji Bogdan Olech Mirosław Łazoryszczak Dorota Majorkowska-Mech Elektronika Laboratorium nr 1 Temat: Pomiary podstawowych wielkości elektrycznych: prawa Ohma i Kirchhoffa Katedra Architektury Komputerów i Telekomunikacji

Bardziej szczegółowo

Metodę poprawnie mierzonego prądu powinno się stosować do pomiaru dużych rezystancji, tzn. wielokrotnie większych od rezystancji amperomierza: (4)

Metodę poprawnie mierzonego prądu powinno się stosować do pomiaru dużych rezystancji, tzn. wielokrotnie większych od rezystancji amperomierza: (4) OBWODY JEDNOFAZOWE POMIAR PRĄDÓW, NAPIĘĆ. Obwody prądu stałego.. Pomiary w obwodach nierozgałęzionych wyznaczanie rezystancji metodą techniczną. Metoda techniczna pomiaru rezystancji polega na określeniu

Bardziej szczegółowo

Statyczne badanie wzmacniacza operacyjnego - ćwiczenie 7

Statyczne badanie wzmacniacza operacyjnego - ćwiczenie 7 Statyczne badanie wzmacniacza operacyjnego - ćwiczenie 7 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawowymi zastosowaniami wzmacniacza operacyjnego, poznanie jego charakterystyki przejściowej

Bardziej szczegółowo

Pomiar rezystancji metodą techniczną

Pomiar rezystancji metodą techniczną Pomiar rezystancji metodą techniczną Cel ćwiczenia. Poznanie metod pomiarów rezystancji liniowych, optymalizowania warunków pomiaru oraz zasad obliczania błędów pomiarowych. Zagadnienia teoretyczne. Definicja

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie wirnika

Oddziaływanie wirnika Oddziaływanie wirnika W każdej maszynie prądu stałego, pracującej jako prądnica lub silnik, może wystąpić taki szczególny stan pracy, że prąd wirnika jest równy zeru. Jedynym przepływem jest wówczas przepływ

Bardziej szczegółowo

Różne dziwne przewodniki

Różne dziwne przewodniki Różne dziwne przewodniki czyli trzy po trzy o mechanizmach przewodzenia prądu elektrycznego Przewodniki elektronowe Metale Metale (zwane również przewodnikami) charakteryzują się tym, że elektrony ich

Bardziej szczegółowo

LDPY-11 LISTWOWY DWUPRZEWODOWY PRZETWORNIK POŁOŻENIA DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA. Wrocław, czerwiec 1997 r.

LDPY-11 LISTWOWY DWUPRZEWODOWY PRZETWORNIK POŁOŻENIA DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA. Wrocław, czerwiec 1997 r. LISTWOWY DWUPRZEWODOWY PRZETWORNIK POŁOŻENIA DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA Wrocław, czerwiec 1997 r. 50-305 WROCŁAW TEL./FAX (+71) 373-52-27 ul. S.JARACZA 57-57A TEL. 0-602-62-32-71 str.2 SPIS TREŚCI

Bardziej szczegółowo

ELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA

ELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA UNIERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY BYDGOSZCZY YDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ INSTYTUT EKSPLOATACJI MASZYN I TRANSPORTU ZAKŁAD STEROANIA ELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA ĆICZENIE: E3 BADANIE ŁAŚCIOŚCI

Bardziej szczegółowo

Sprzęt i architektura komputerów

Sprzęt i architektura komputerów Bogdan Olech Mirosław Łazoryszczak Dorota Majorkowska-Mech Sprzęt i architektura komputerów Laboratorium Temat:Pomiary podstawowych wielkości elektryczych: prawa Ohma i Kirchhoffa Katedra Architektury

Bardziej szczegółowo

IA. Fotodioda. Cel ćwiczenia: Pomiar charakterystyk prądowo - napięciowych fotodiody.

IA. Fotodioda. Cel ćwiczenia: Pomiar charakterystyk prądowo - napięciowych fotodiody. 1 A. Fotodioda Cel ćwiczenia: Pomiar charakterystyk prądowo - napięciowych fotodiody. Zagadnienia: Efekt fotowoltaiczny, złącze p-n Wprowadzenie Fotodioda jest urządzeniem półprzewodnikowym w którym zachodzi

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 10. Pomiar rezystancji metodą techniczną. Celem ćwiczenia jest praktyczne zapoznanie się z różnymi metodami pomiaru rezystancji.

Ćwiczenie nr 10. Pomiar rezystancji metodą techniczną. Celem ćwiczenia jest praktyczne zapoznanie się z różnymi metodami pomiaru rezystancji. Ćwiczenie nr 10 Pomiar rezystancji metodą techniczną. 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest praktyczne zapoznanie się z różnymi metodami pomiaru rezystancji. 2. Dane znamionowe Przed przystąpieniem do

Bardziej szczegółowo

Badanie transformatora

Badanie transformatora Ćwiczenie 14 Badanie transformatora 14.1. Zasada ćwiczenia Transformator składa się z dwóch uzwojeń, umieszczonych na wspólnym metalowym rdzeniu. Do jednego uzwojenia (pierwotnego) przykłada się zmienne

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Elektroniki

Laboratorium Elektroniki Wydział Mechaniczno-Energetyczny Laboratorium Elektroniki Badanie wzmacniaczy tranzystorowych i operacyjnych 1. Wstęp teoretyczny Wzmacniacze są bardzo często i szeroko stosowanym układem elektronicznym.

Bardziej szczegółowo

BADANIE ELEMENTÓW RLC

BADANIE ELEMENTÓW RLC KATEDRA ELEKTRONIKI AGH L A B O R A T O R I U M ELEMENTY ELEKTRONICZNE BADANIE ELEMENTÓW RLC REV. 1.0 1. CEL ĆWICZENIA - zapoznanie się z systemem laboratoryjnym NI ELVIS II, - zapoznanie się z podstawowymi

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 15 BADANIE WZMACNIACZY MOCY MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

ĆWICZENIE 15 BADANIE WZMACNIACZY MOCY MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI 1 ĆWICZENIE 15 BADANIE WZMACNIACZY MOCY MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI 15.1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest poznanie podstawowych właściwości wzmacniaczy mocy małej częstotliwości oraz przyswojenie umiejętności

Bardziej szczegółowo

Badanie transformatora

Badanie transformatora Ćwiczenie 14 Badanie transformatora 14.1. Zasada ćwiczenia Transformator składa się z dwóch uzwojeń, umieszczonych na wspólnym metalowym rdzeniu. Do jednego uzwojenia (pierwotnego) przykłada się zmienne

Bardziej szczegółowo

STABILIZATORY NAPIĘCIA STAŁEGO. 1. Wiadomości wstępne

STABILIZATORY NAPIĘCIA STAŁEGO. 1. Wiadomości wstępne STABILIZATORY NAPIĘCIA STAŁEGO 1. Wiadomości wstępne Stabilizatory napięcia stałego są to układy elektryczne dostarczające do odbiornika napięcie o stałej wartości niezależnie od zmian w określonych granicach:

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 170013 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 297079 (22) Data zgłoszenia: 17.12.1992 (51) IntCl6: H01L 29/792 (

Bardziej szczegółowo

OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH

OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH ĆWICZENIE II OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH 1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą określania oporów przepływu w przewodach. 2. LITERATURA 1. Informacje z wykładów i ćwiczeń

Bardziej szczegółowo

Wzmacniacze operacyjne

Wzmacniacze operacyjne Wzmacniacze operacyjne Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest badanie podstawowych układów pracy wzmacniaczy operacyjnych. Wymagania Wstęp 1. Zasada działania wzmacniacza operacyjnego. 2. Ujemne sprzężenie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1. Parametry statyczne diod LED

Ćwiczenie 1. Parametry statyczne diod LED Ćwiczenie. Parametry statyczne diod LED. Cel ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawowymi właściwościami i charakterystykami diod LED. Poznanie ograniczeń i sposobu zasilania tego typu

Bardziej szczegółowo

ZADANIA Z FIZYKI NA II ETAP

ZADANIA Z FIZYKI NA II ETAP ZADANIA Z FIZYKI NA II ETAP 1. 2 pkt. Do cylindra nalano wody do poziomu kreski oznaczającej 10 cm 3 na skali. Po umieszczeniu w menzurce 10 jednakowych sześcianów ołowianych, woda podniosła się do poziomu

Bardziej szczegółowo

WZMACNIACZ OPERACYJNY

WZMACNIACZ OPERACYJNY 1. OPIS WKŁADKI DA 01A WZMACNIACZ OPERACYJNY Wkładka DA01A zawiera wzmacniacz operacyjny A 71 oraz zestaw zacisków, które umożliwiają dołączenie elementów zewnętrznych: rezystorów, kondensatorów i zwór.

Bardziej szczegółowo

Czujniki. Czujniki służą do przetwarzania interesującej nas wielkości fizycznej na wielkość elektryczną łatwą do pomiaru. Najczęściej spotykane są

Czujniki. Czujniki służą do przetwarzania interesującej nas wielkości fizycznej na wielkość elektryczną łatwą do pomiaru. Najczęściej spotykane są Czujniki Ryszard J. Barczyński, 2010 2015 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Czujniki Czujniki służą do przetwarzania interesującej

Bardziej szczegółowo

KONKURS PRZEDMIOTOWY Z FIZYKI dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego. Schemat punktowania zadań

KONKURS PRZEDMIOTOWY Z FIZYKI dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego. Schemat punktowania zadań 1 KONKURS PRZEDMIOTOWY Z FIZYKI dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 8 marca 01 r. zawody III stopnia (finałowe) Schemat punktowania zadań Maksymalna liczba punktów 60. 90% 54pkt. Uwaga! 1. Za

Bardziej szczegółowo

Termoanemometr z możliwością wyznaczania wektora prędkości w płaszczyźnie

Termoanemometr z możliwością wyznaczania wektora prędkości w płaszczyźnie 169 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 12, nr 1-4, (2010), s. 169-174 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Termoanemometr z możliwością wyznaczania wektora prędkości w płaszczyźnie WŁADYSŁAW CIERNIAK,

Bardziej szczegółowo

Podstawy fizyki wykład 8

Podstawy fizyki wykład 8 Podstawy fizyki wykład 8 Dr Piotr Sitarek Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska Ładunek elektryczny Grecy ok. 600 r p.n.e. odkryli, że bursztyn potarty o wełnę przyciąga inne (drobne) przedmioty. słowo

Bardziej szczegółowo

Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 9: Swobodne spadanie

Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 9: Swobodne spadanie Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 9: Swobodne spadanie Cel ćwiczenia: Obserwacja swobodnego spadania z wykorzystaniem elektronicznej rejestracji czasu przelotu kuli przez punkty pomiarowe. Wyznaczenie

Bardziej szczegółowo

SENSORY i SIECI SENSOROWE

SENSORY i SIECI SENSOROWE SKRYPT DO LABORATORIUM SENSORY i SIECI SENSOROWE ĆWICZENIE 1: Pętla prądowa 4 20mA Osoba odpowiedzialna: dr hab. inż. Piotr Jasiński Gdańsk, 2018 1. Informacje wstępne Cele ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 1. Część I (wydanie poprawione_2017) Charakterystyka licznika Geigera Műllera

ĆWICZENIE NR 1. Część I (wydanie poprawione_2017) Charakterystyka licznika Geigera Műllera ĆWICZENIE NR 1 Część I (wydanie poprawione_2017) Charakterystyka licznika Geigera Műllera 1 I. Cel doświadczenia Wykonanie charakterystyki licznika Geigera-Müllera: I t N min 1 Obszar plateau U V Przykładowy

Bardziej szczegółowo

Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych. Instrukcja do ćwiczenia III. Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia

Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych. Instrukcja do ćwiczenia III. Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych Instrukcja do ćwiczenia III Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia Sonda poboru ciśnienia Sonda poboru ciśnienia (Rys. ) jest to urządzenie

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie LP2. Jacek Grela, Łukasz Marciniak 25 października 2009

Ćwiczenie LP2. Jacek Grela, Łukasz Marciniak 25 października 2009 Ćwiczenie LP2 Jacek Grela, Łukasz Marciniak 25 października 2009 1 Wstęp teoretyczny 1.1 Energetyczna zdolność rozdzielcza Energetyczna zdolność rozdzielcza to wielkość opisująca dokładność detekcji energii

Bardziej szczegółowo

Doświadczenie nr 6 Pomiar energii promieniowania gamma metodą absorpcji elektronów komptonowskich.

Doświadczenie nr 6 Pomiar energii promieniowania gamma metodą absorpcji elektronów komptonowskich. Doświadczenie nr 6 Pomiar energii promieniowania gamma metodą absorpcji elektronów komptonowskich.. 1. 3. 4. 1. Pojemnik z licznikami cylindrycznymi pracującymi w koincydencji oraz z uchwytem na warstwy

Bardziej szczegółowo

IV. Wyznaczenie parametrów ogniwa słonecznego

IV. Wyznaczenie parametrów ogniwa słonecznego 1 V. Wyznaczenie parametrów ogniwa słonecznego Cel ćwiczenia: 1.Zbadanie zależności fotoprądu zwarcia i fotonapięcia zwarcia od natężenia oświetlenia. 2. Wyznaczenie sprawności energetycznej baterii słonecznej.

Bardziej szczegółowo

TRANZYSTOR UNIPOLARNY MOS

TRANZYSTOR UNIPOLARNY MOS L A B O R A T O R I U M ELEMENTY ELEKTRONICZNE TRANZYSTOR UNIPOLARNY MOS RE. 1.0 1. CEL ĆWICZENIA - zapoznanie się z działaniem tranzystora unipolarnego MOS, - wykreślenie charakterystyk napięciowo-prądowych

Bardziej szczegółowo

Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych Laboratorium Metrologii I. Grupa. Nr ćwicz.

Zakład Metrologii i Systemów Pomiarowych Laboratorium Metrologii I. Grupa. Nr ćwicz. Laboratorium Metrologii I Politechnika zeszowska akład Metrologii i Systemów Pomiarowych Laboratorium Metrologii I Mostki niezrównoważone prądu stałego I Grupa Nr ćwicz. 12 1... kierownik 2... 3... 4...

Bardziej szczegółowo

Badanie obwodów rozgałęzionych prądu stałego z jednym źródłem. Pomiar mocy w obwodach prądu stałego

Badanie obwodów rozgałęzionych prądu stałego z jednym źródłem. Pomiar mocy w obwodach prądu stałego Badanie obwodów rozgałęzionych prądu stałego z jednym źródłem. Pomiar mocy w obwodach prądu stałego I. Prawa Kirchoffa Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z rozpływami prądów w obwodach rozgałęzionych

Bardziej szczegółowo

Niższy wiersz tabeli służy do wpisywania odpowiedzi poprawionych; odpowiedź błędną należy skreślić. a b c d a b c d a b c d a b c d

Niższy wiersz tabeli służy do wpisywania odpowiedzi poprawionych; odpowiedź błędną należy skreślić. a b c d a b c d a b c d a b c d Jak rozwiązać test? Każde pytanie ma podane cztery możliwe odpowiedzi oznaczone jako a, b, c, d. Należy wskazać czy dana odpowiedź, w świetle zadanego pytania, jest prawdziwa czy fałszywa, lub zrezygnować

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM ELEKTRONIKI UKŁAD REGULACYJNY STABILIZATORA

LABORATORIUM ELEKTRONIKI UKŁAD REGULACYJNY STABILIZATORA ZESPÓŁ LABORATORIÓW TELEMATYKI TRANSPORTU ZAKŁAD TELEKOMUNIKACJI W TRANSPORCIE WYDZIAŁ TRANSPORTU POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ LABORATORIUM ELEKTRONIKI INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA NR 10 UKŁAD REGULACYJNY STABILIZATORA

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 4 Badanie uogólnionego przetwornika pomiarowego

Ćwiczenie 4 Badanie uogólnionego przetwornika pomiarowego Ćwiczenie 4 Badanie uogólnionego przetwornika pomiarowego 1. Cel ćwiczenia Poznanie typowych układów pracy przetworników pomiarowych o zunifikowanym wyjściu prądowym. Wyznaczenie i analiza charakterystyk

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1 LABORATORIUM ELEKTRONIKI POLITECHNIKA ŁÓDZKA KATEDRA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I OPTOELEKTRONICZNYCH

Ćwiczenie 1 LABORATORIUM ELEKTRONIKI POLITECHNIKA ŁÓDZKA KATEDRA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I OPTOELEKTRONICZNYCH LABORAORUM ELEKRONK Ćwiczenie 1 Parametry statyczne diod półprzewodnikowych Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie statycznych charakterystyk podstawowych typów diod półprzewodnikowych oraz zapoznanie

Bardziej szczegółowo

Badanie rozkładu pola elektrycznego

Badanie rozkładu pola elektrycznego Ćwiczenie E1 Badanie rozkładu pola elektrycznego E1.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zbadanie rozkładu pola elektrycznego dla różnych układów elektrod i ciał nieprzewodzących i przewodzących umieszczonych

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka

Politechnika Białostocka Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: ELEKTRONIKA 2 Kod: ES1C400 026 BADANIE WYBRANYCH DIOD I TRANZYSTORÓW BIAŁYSTOK

Bardziej szczegółowo

1 Źródła i detektory. I. Badanie charakterystyki spektralnej nietermicznych źródeł promieniowania elektromagnetycznego

1 Źródła i detektory. I. Badanie charakterystyki spektralnej nietermicznych źródeł promieniowania elektromagnetycznego 1 I. Badanie charakterystyki spektralnej nietermicznych źródeł promieniowania elektromagnetycznego Cel ćwiczenia: Wyznaczenie charakterystyki spektralnej nietermicznego źródła promieniowania (dioda LD

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM TERMODYNAMIKI I TECHNIKI CIEPLNEJ. Badanie charakterystyki wentylatorów połączenie równoległe i szeregowe. dr inż.

LABORATORIUM TERMODYNAMIKI I TECHNIKI CIEPLNEJ. Badanie charakterystyki wentylatorów połączenie równoległe i szeregowe. dr inż. LABORATORIUM TERMODYNAMIKI I TECHNIKI CIEPLNEJ Badanie charakterystyki wentylatorów połączenie równoległe i szeregowe. dr inż. Jerzy Wiejacha ZAKŁAD APARATURY PRZEMYSŁOWEJ POLITECHNIKA WARSZAWSKA WYDZIAŁ

Bardziej szczegółowo

Obwody liniowe. Sprawdzanie praw Kirchhoffa

Obwody liniowe. Sprawdzanie praw Kirchhoffa POLTECHNK ŚLĄSK WYDZŁ NŻYNER ŚRODOWSK ENERGETYK NSTYTT MSZYN RZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH LBORTORM ELEKTRYCZNE Obwody liniowe. Sprawdzanie praw Kirchhoffa (E 2) Opracował: Dr inż. Włodzimierz OGLEWCZ 3 1. Cel

Bardziej szczegółowo

Temat: Zastosowanie multimetrów cyfrowych do pomiaru podstawowych wielkości elektrycznych

Temat: Zastosowanie multimetrów cyfrowych do pomiaru podstawowych wielkości elektrycznych INSTYTUT SYSTEMÓW INŻYNIERII ELEKTRYCZNEJ POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ WYDZIAŁ: KIERUNEK: ROK AKADEMICKI: SEMESTR: NR. GRUPY LAB: SPRAWOZDANIE Z ĆWICZEŃ W LABORATORIUM METROLOGII ELEKTRYCZNEJ I ELEKTRONICZNEJ

Bardziej szczegółowo

BADANIE EFEKTU HALLA. Instrukcja wykonawcza

BADANIE EFEKTU HALLA. Instrukcja wykonawcza ĆWICZENIE 57 BADANIE EFEKTU HALLA Instrukcja wykonawcza I. Wykaz przyrządów 1. Zasilacz elektromagnesu ZT-980-4 2. Zasilacz hallotronu 3. Woltomierz do pomiaru napięcia Halla U H 4. Miliamperomierz o maksymalnym

Bardziej szczegółowo

Miernictwo - W10 - dr Adam Polak Notatki: Marcin Chwedziak. Miernictwo I. dr Adam Polak WYKŁAD 10

Miernictwo - W10 - dr Adam Polak Notatki: Marcin Chwedziak. Miernictwo I. dr Adam Polak WYKŁAD 10 Miernictwo I dr Adam Polak WYKŁAD 10 Pomiary wielkości elektrycznych stałych w czasie Pomiary prądu stałego: Technika pomiaru prądu: Zakresy od pa do setek A Czynniki wpływające na wynik pomiaru (jest

Bardziej szczegółowo

SPD-3.2 z wyjściem przekaźnikowym

SPD-3.2 z wyjściem przekaźnikowym Strona 1 z 5 OPTYCZNA CZUJKA DYMU SPD-3.2 z wyjściem przekaźnikowym Instrukcja instalowania i konserwacji Wersja 1.0 Strona 2 z 5 1. WPROWADZENIE 1.1. Niniejsza instrukcja dotyczy optycznej czujki dymu

Bardziej szczegółowo

Ćw. 24: Pomiary wybranych parametrów instalacji elektrycznych. Wstęp

Ćw. 24: Pomiary wybranych parametrów instalacji elektrycznych. Wstęp Wydział: EAIiE Kierunek: Imię i nazwisko (e mail) Rok: Grupa: Zespół: Data wykonania: LABORATORIUM METROLOGII Ćw. 24: Pomiary wybranych parametrów instalacji elektrycznych Ocena: Podpis prowadzącego: Uwagi:

Bardziej szczegółowo

Układy zasilania samochodowych silników spalinowych. Bartosz Ponczek AiR W10

Układy zasilania samochodowych silników spalinowych. Bartosz Ponczek AiR W10 Układy zasilania samochodowych silników spalinowych Bartosz Ponczek AiR W10 ECU (Engine Control Unit) Urządzenie elektroniczne zarządzające systemem zasilania silnika. Na podstawie informacji pobieranych

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 14 Temat: Pomiary rezystancji metodami pośrednimi, porównawczą napięć i prądów.

Ćwiczenie 14 Temat: Pomiary rezystancji metodami pośrednimi, porównawczą napięć i prądów. Ćwiczenie 14 Temat: Pomiary rezystancji metodami pośrednimi, porównawczą napięć i prądów. Cel ćwiczenia; Zaplanować pomiary w obwodach prądu stałego, dobrać metodę pomiarową do zadanej sytuacji, narysować

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY ELEKTRONICZNE TS1C

ELEMENTY ELEKTRONICZNE TS1C Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki nstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: ELEMENTY ELEKTRONCZNE TS1C300 018 BAŁYSTOK 013 1. CEL ZAKRES ĆWCZENA LABORATORYJNEGO

Bardziej szczegółowo

Ćw. nr 31. Wahadło fizyczne o regulowanej płaszczyźnie drgań - w.2

Ćw. nr 31. Wahadło fizyczne o regulowanej płaszczyźnie drgań - w.2 1 z 6 Zespół Dydaktyki Fizyki ITiE Politechniki Koszalińskiej Ćw. nr 3 Wahadło fizyczne o regulowanej płaszczyźnie drgań - w.2 Cel ćwiczenia Pomiar okresu wahań wahadła z wykorzystaniem bramki optycznej

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9. Mostki prądu stałego. Zakres wymaganych wiadomości do kolokwium wstępnego: Program ćwiczenia:

Ćwiczenie 9. Mostki prądu stałego. Zakres wymaganych wiadomości do kolokwium wstępnego: Program ćwiczenia: Ćwiczenie 9 Mostki prądu stałego Program ćwiczenia: 1. Pomiar rezystancji laboratoryjnym mostkiem Wheatsone'a 2. Pomiar rezystancji technicznym mostkiem Wheatsone'a. Pomiar rezystancji technicznym mostkiem

Bardziej szczegółowo

Zastosowania nieliniowe wzmacniaczy operacyjnych

Zastosowania nieliniowe wzmacniaczy operacyjnych UKŁADY ELEKTRONICZNE Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Zastosowania nieliniowe wzmacniaczy operacyjnych Laboratorium Układów Elektronicznych Poznań 2008 1. Cel i zakres ćwiczenia Celem ćwiczenia jest

Bardziej szczegółowo

EFEKT FOTOELEKTRYCZNY ZEWNĘTRZNY

EFEKT FOTOELEKTRYCZNY ZEWNĘTRZNY ĆWICZENIE 91 EFEKT FOTOELEKTRYCZNY ZEWNĘTRZNY Instrukcja wykonawcza 1. Wykaz przyrządów 1. Monochromator 5. Zasilacz stabilizowany oświetlacza. Oświetlacz 6. Zasilacz fotokomórki 3. Woltomierz napięcia

Bardziej szczegółowo

Wojskowa Akademia Techniczna Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu

Wojskowa Akademia Techniczna Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu Wojskowa Akademia Techniczna Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia T-05 Temat: Pomiar parametrów przepływu gazu. Opracował: dr inż.

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 22 WYZNACZANIE CIEPŁA PAROWANIA WODY W TEMPERETATURZE WRZENIA

ĆWICZENIE 22 WYZNACZANIE CIEPŁA PAROWANIA WODY W TEMPERETATURZE WRZENIA ĆWICZENIE 22 WYZNACZANIE CIEPŁA PAROWANIA WODY W TEMPERETATURZE WRZENIA Aby parowanie cieczy zachodziło w stałej temperaturze należy dostarczyć jej określoną ilość ciepła w jednostce czasu. Wielkość równą

Bardziej szczegółowo