Fobia społeczna. Rozpowszechnienie, kryteria rozpoznawania, podtypy, przebieg, współchorobowość, leczenie
|
|
- Liliana Czarnecka
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACA POGLĄDOWA ISSN Jolanta Rabe-Jabłońska II Klinika Psychiatryczna, Katedra Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Fobia społeczna. Rozpowszechnienie, kryteria rozpoznawania, podtypy, przebieg, współchorobowość, leczenie Social phobia. Prevalence, criteria of diagnosing, subtypes, course, comorbidity, treatment STRESZCZENIE W artykule przedstawiono kryteria rozpoznawania fobii społecznej, jej obrazy kliniczne, cechy przebiegu, etiologię oraz zasady leczenia. Fobia społeczna należy do grupy zaburzeń lękowych. Dotyczy najczęściej 7 8% populacji ogólnej, zwykle ma przebieg chroniczny, w wielu przypadkach prowadzi do inwalidztwa, jeśli nie jest prawidłowo leczona. Najczęściej rozpoczyna się w okresie późnej adolescencji lub wczesnej dorosłości. W rozwoju fobii mają znaczenie zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe oraz psychologiczne. U większości pacjentów z tym rozpoznaniem stwierdza się jednocześnie inne zaburzenia psychiczne, przede wszystkim inne zaburzenia lękowe i depresję. Pacjenci z fobią społeczną, szczególnie gdy współistnieją inne zaburzenia psychiczne, narażeni są na wysokie ryzyko nadużywania/uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych oraz popełnienia samobójstwa. Właściwe leczenie fobii społecznej polega na: farmakoterapii (leki przeciwdepresyjne SSRI, RIMA, nowe leki przeciwdepresyjne wenlafaksyna, TLPD) oraz terapii behawioralno-poznawczej, treningu umiejętności społecznych. ABSTRACT In an article was presented criteria of diagnosing of social phobia, clinical picture, features of course, etiology, and treatment. Social phobia is specific type of anxiety disorders. Prevalence in general population was established on 7 8%, usually have chronic course and very often causes serious invalidisation. Most often the first symptoms develop in adolescents or in young adult. In the development of social phobia play role biological, environmental, and psychological factors. The most patients with this diagnosis have other mental disorders: especially other anxiety disorders and depression. Patients with social phobia have high risk of development of alcohol or other psychoactive drug abuse/dependence and high risk of suicide. Adequate therapy of social phobia consists with: pharmacoterapy (antidepressants SSRI, RIMA, TLPD, new antidepressants venlafaxine) and psychoterapy (behavioral-cognitive psychoterapy) and social skills trening. Key words: social phobia, epidemiology, clinical picture, course, treatment Słowa kluczowe: fobia społeczna, epidemiologia, obraz kliniczny, przebieg, leczenie Adres do korespondencji: prof. dr hab. med. Jolanta Rabe-Jabłońska II Klinika Psychiatryczna UM w Łodzi ul. Czechosłowacka 8/10, Łódź tel. (0 prefiks 42) jabl@csk.am.lodz.pl Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2002, 2, 3, Copyright 2002 Via Medica Doświadczanie lęku społecznego obaw przed oceną innych osób jest zjawiskiem powszechnym. Lęk ten kształtuje nasze zachowania w otaczającym świecie, wśród ludzi, i sprzyja procesowi socjalizacji. Jeśli jednak jego nasilenie zaburza funkcjonowanie w społeczeństwie, uniemożliwia relacje z ludźmi, realizację planów i ambicji, jest powodem cierpienia, to wówczas należy rozpoznać zaburzenie lękowe zwane fobią społeczną
2 Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2002, tom 2, nr 3 Tabela 1. Kluczowe objawy fobii społecznej według DSM-IV Table 1. Key symptoms of social phobia according to DSM-IV Objawy fobii społecznej Obawy, że słowa lub działania mogą prowadzić do upokorzenia, zawstydzenia Narażenie lub myślenie o sytuacjach, które są przedmiotem obaw, wywołuje: lęk fizjologiczne objawy (drżenie, zaczerwienienie, pocenie się) Obawy te są nieuzasadnione lub nadmierne Unikanie sytuacji będących przedmiotem obaw lub doświadczanie podczas ich trwania silnego stresu i dyskomfortu Problemy społeczne, zawodowe, istotne cierpienie, rosnące wraz z unikaniem, obawy lub lękowe oczekiwanie (lęk antycypacyjny) Tabela 2. Podtypy fobii społecznej według DSM-IV Table 2. Social phobia subtypes according to DSM-IV Podtypy fobii społecznej Uogólniona Lęk wyzwala większość interakcji (z wyjątkiem rodziny i /lub ścisłego kręgu przyjaciół) Objawy bardzo nasilone Duże prawdopodobieństwo współistniejących innych zaburzeń psychiatrycznych (w tym osobowości unikającej wycofanej) Nieuogólniona Lęk w określonych sytuacjach społecznych (np. publiczne zabranie głosu, wystąpienie w roli aktora czy muzyka) [3, 4] Fobia społeczna należy do często występujących w populacji ogólnej zaburzeń lękowych, prowadzących w przypadku istotnego nasilenia objawów do poważnych konsekwencji zdrowotnych i społecznych. Szacuje się, że około 5,3 miliona obywateli Stanów Zjednoczonych ma objawy tego zaburzenia lękowego. Dane dotyczące rozpowszechnienia mieszczą się w przedziale od kilku do kilkunastu procent populacji ogólnej; najczęściej podaje się, że dotyczą 7 9% populacji [1]. W tabeli 1 przedstawiono zasady rozpoznawania fobii społecznej, oparte na kryteriach amerykańskiej klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-IV Edition) [2]. W klasyfikacji amerykańskiej wyróżniono 2 podtypy fobii społecznej, których cechy zamieszczono w tabeli 2. Dla lekarzy niebędących psychiatrami poza wymienionymi kryteriami rozpoznawania fobii w identyfikacji tego zaburzenia lękowego może się okazać przydatny zestaw prostych pytań, dotyczących obecności najważniejszych objawów. Osoba, która odpowie pozytywnie na wszystkie wymienione niżej pytania lub większość z nich, cierpi najprawdopodobniej na fobię społeczną. 1. Czy każdego dnia obawiasz się, że zdarzy się coś takiego podczas kontaktu z innymi ludźmi, że wprawi cię to w poważne zakłopotanie? 2. Czy rezygnujesz ze spotkań, bo obawiasz się, że spotkasz nowych ludzi? 3. Czy gdy nieznane osoby patrzą na ciebie, masz kłopoty z oddychaniem, pocisz się i drżysz? 4. Czy zdarza ci się nie przyjść do pracy (szkoły), na spotkanie towarzyskie, bo chcesz uniknąć spotkania z większą grupą osób? 5. Czy obawiasz się, że możesz się zaczerwienić lub zacząć drżeć podczas kontaktu z innymi osobami? 6. Czy często myślisz, że ludzie bacznie cię obserwują, sprawdzają, czy nie popełniłeś błędu? 7. Czy nawet gdy rozmawiasz przez telefon, kupujesz w sklepie lub jesz w restauracji, czujesz się skrępowany, napięty, przerażony? 8. Czy jeśli czeka cię kontakt z obcymi ludźmi, publiczne wystąpienie, to wiele dni, a nawet tygodni wcześniej myślisz o tym, zamartwiasz się, obawiasz, odczuwasz chęć uniknięcia tej sytuacji? Fobia społeczna rozpoczyna się zazwyczaj już w okresie dzieciństwa lub dojrzewania, niezwykle rzadko objawy pojawiają się po raz pierwszy u osób starszych. Większość zaburzeń ma początek między 17 a 30 rż. [5]. Zwykle już w szkole pacjenci obawiali się wezwania do odpowiedzi, nawet wówczas, gdy byli znakomicie przygotowani. Przeżywali zawstydzenie, gdy w domu pojawiali się znajomi. Unikali spotkania z nauczycielami, szefami, wspólnych posiłków ze współpracownikami. Zaburzenie to pojawia się u młodych osób równie często u obu płci, u starszych występuje dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Chorzy czują się ciągle oceniani, nieustannie żyją w lęku, że nie wypadają dobrze, że popełniają błędy. Na samą myśl o spotkaniu z nowymi ludźmi doświadczają kołatania serca, pocą się, przy czym objawy nasilają się wraz ze zbliżaniem się terminu spotkania. Zdarzało się, że już kilka dni wcześniej nie mogli spać, jeść, bolały ich wszystkie mięśnie, pojawiały się kłopoty z koncentracją. Początkowo uważano, że fobia społeczna występuje częściej u osób z niższych klas społecznych, słabo wykształconych. Ostatnie badania nie potwierdzają takich cech osób z tym zaburzeniem lękowym
3 Jolanta Rabe-Jabłońska, Fobia społeczna Objawy fobii społecznej mają tendencję do przewlekłego występowania, jeśli nie są prawidłowo leczone. Czasem fobia społeczna występuje rodzinnie. Jeśli objawy fobii społecznej pojawiają się we wczesnym okresie rozwoju, to nierzadko stanowią poważny problem diagnostyczny. Cierpiący często nie uważają swoich objawów za poważne zaburzenia, tylko za wyjątkową wstydliwość i rzadko korzystają z opieki specjalistycznej, a jednocześnie źle funkcjonują w społeczeństwie i zaczynają mieć dodatkowe objawy innych zaburzeń psychiatrycznych (najczęściej depresji). Znakomita większość przypadków fobii społecznej (75%) to podtyp uogólniony oznacza to, że większość sytuacji społecznych może prowokować występowanie lęku i/lub unikania. U 1/4 osób z tym rozpoznaniem stwierdza się typ nieuogólniony, co znaczy, że lęk pojawia się w jednej lub kilku sytuacjach społecznych najczęściej podczas publicznego wystąpienia, narażenia na ocenę przez innych i prowadzi do unikania tych sytuacji [3 5]. Udowodniono, że osoby z podtypem uogólnionym fobii społecznej trzykrotnie częściej cierpią dodatkowo z powodu innych zaburzeń lękowych i dwa razy częściej mają jednocześnie zaburzenia nastroju (depresję) niż osoby z nieuogólnionym podtypem [4]. U osób w okresie pokwitania, u których pojawia się fobia społeczna, obserwuje się istotnie podwyższone ryzyko wystąpienia w przyszłości nasilonej depresji (dużej depresji), trudności w nauce w wyniku istnienia zaburzeń koncentracji i uwagi związanych z lękiem społecznym, a także innych problemów behawioralnych oraz nadużywania lub uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Grupą szczególnie narażoną na rozwój uzależnienia od alkoholu czy też innych substancji psychoaktywnych są osoby z fobią społeczną i jednocześnie z innymi zaburzeniami psychicznymi. Pacjenci ci gorzej funkcjonują społecznie, zawodowo, częściej korzystają z opieki specjalistycznej i istotnie częściej podejmują próby samobójcze. Przyczyny Zarówno czynniki biologiczne, jak i psychologiczne odgrywają rolę w powstaniu fobii społecznej. U wielu pacjentów stwierdzono zaburzenia w zakresie układu serotoninergicznego, ale także w zakresie innych neuroprzekaźników (np. noradrenaliny). Pośrednim dowodem świadczącym o zaburzeniach układu serotoninergicznego jest skuteczność leków z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny. Niekiedy stwierdza się rodzinne występowanie tych zaburzeń, co może wynikać z uwarunkowań genetycznych, a także z wyuczenia się podobnych zachowań. W próbce populacyjnej złożonej z 2000 bliźniąt płci żeńskiej udowodniono udział w powstaniu tej fobii zarówno czynników genetycznych, jak i środowiskowych (np. wydarzenia traumatyczne, odrzucenie) [6 8]. Większość fobii rozpoczyna się nagłym epizodem lęku w okolicznościach podobnych do tych, które potem stają się bodźcem stymulującym fobię. Możliwe więc, że niektóre objawy fobii wynikają z procesów uczenia się zachowań i reakcji. Jak wspomniano, fobia społeczna najczęściej pojawia się u młodych ludzi, szczególnie skoncentrowanych na tym, jakie wrażenie robią na innych osobach [6] (ryc. 1). Współwystępowanie z innymi zaburzeniami psychicznymi (współchorobowość) Fobii społecznej, podobnie jak większości innych zaburzeń lękowych, niezwykle często towarzyszą objawy innych zaburzeń psychicznych. Z przeprowadzonych badań wynika, że fobia społeczna, a także uogólnione zaburzenia lękowe, zazwyczaj współwystępuje z co najmniej jednym zaburzeniem lękowym o odrębnym obrazie klinicznym i etiologii i/lub z zaburzeniami depresyjnymi. Zespół badaczy The National Comorbidity Survey (NCS) prowadził badania populacji ogólnej we wczesnych latach 90. w celu oceny współwystępowania zaburzeń psychiatrycznych. Badaniami za pomocą ustrukturyzowanego wywiadu Composite International Diagnostic Interview (CIDI) objęto wówczas ponad 8000 osób w wieku lat. U 14% populacji Stanów Zjednoczonych stwierdzono 59% wszystkich rozpoznanych zaburzeń psychicznych, a 88% wszystkich poważnych zaburzeń psychiatrycznych, które pojawiły się w ciągu ostatnich poprzedzających badanie 12 miesięcy [9 11]. W tabeli 3 przedstawiono rozpowszechnienie różnych zaburzeń psychiatrycznych u osób z fobią społeczną. U ponad 80% osób z rozpoznaniem fobii społecznej stwierdzono zgodnie z wynikami badania NCS dodatkowo inne zaburzenia psychiczne. Fobia społeczna najczęściej współistniała z zaburzeniami depresyjnymi, które pojawiły się średnio po 11,9 latach od pierwszego wystąpienia objawów fobii społecznej. Fobia społeczna i duża depresja Depresja bardzo często komplikuje obraz zaburzeń u osób z fobią społeczną, szczególnie wówczas, 163
4 Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2002, tom 2, nr 3 Czynniki uwrażliwiające na rozwój lęku społecznego Czynniki biologiczne genetyczne neurobiologiczne temperament Czynniki te wzajemnie na siebie oddziałują Czynniki środowiskowe doświadczenia upokarzające wychowanie rodzicielskie uczenie się Czynniki stresowe Czynniki odgrywające rolę w podtrzymywaniu lęku społecznego Unikanie Zamartwianie się Skierowanie uwagi wyłącznie na złe wydarzenia Błędna ocena sytuacji Nastrój Rycina 1. Model powstania lęku społecznego [5] Figure 1. A model of social phobia development [5] Tabela 3. Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych u osób z fobią społeczną i bez jej objawów [11] Table 3. Prevalence of psychiatric disorders in social phobia patients in persons without social phobia symptoms [11] Rodzaj zaburzeń Odsetek osób Fobia społeczna Brak fobii społecznej Agorafobia 45% 7% Nadużywanie alkoholu 20% 13% Duża depresja 20% 1% Dystymia 15% 3% Nadużywanie innych substancji psychoaktywnych 13% 3% Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne 12% 3% Zaburzenie paniczne 7% 2% Zaburzenia somatyzacyjne 3% 0,5% gdy jednocześnie są obecne objawy uogólnionego zaburzenia lękowego. Tej grupy osób dotyczy podwyższone ryzyko wystąpienia depresji w ogóle, ale także istotnie zwiększone ryzyko wczesnego pojawienia się pierwszego epizodu depresyjnego (nasilonej dużej depresji, dystymii) oraz przewlekłego ich przebiegu
5 Jolanta Rabe-Jabłońska, Fobia społeczna Fobię społeczną poprzedzającą depresję stwierdza się dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn [5]. Wykazano także, że fobia społeczna bardzo często występuje u osób, u których później dodatkowo rozpoznaje się zaburzenia afektywne dwubiegunowe, schizoafektywną depresję, depresję psychotyczną, jednocześnie inne zaburzenia lękowe oraz nadużywanie substancji psychoaktywnych (alkoholu) [5, 12, 13]. Chociaż lęk społeczny zazwyczaj poprzedza depresję, to możliwe jest również pojawienie się go dopiero po wystąpieniu zaburzeń depresyjnych. Fobia społeczna i zaburzenie paniczne Współistnienie tych zaburzeń lękowych jest częste. W badaniach klinicznych stwierdzono, że zjawisko to dotyczy około 45% pacjentów z fobią społeczną. W większości przypadków najpierw pojawiają się objawy lęku społecznego. Na podstawie przeprowadzonych badań dotyczących rodzin pacjentów i zdrowych osób autorzy sugerują, że fobia społeczna z zaburzeniem panicznym (napadami ostrego lęku, zazwyczaj z nasilonymi objawami wegetatywnymi i lękowym oczekiwaniem na ich wystąpienie) może być przypadkowym, lecz nieuwarunkowanym genetycznie współistnieniem różnych zaburzeń lękowych [14]. W tej grupie pacjentów stwierdzono także częste jednocześnie występujące objawy depresji. Fobia społeczna i zaburzenia związane ze stresem U wielu pacjentów, szczególnie kobiet z fobią społeczną, stwierdzono wcześniejsze zaburzenia związane ze stresem (w przeszłości takie wydarzenia traumatyczne, jak nadużycie seksualne, fizyczne). Lęk społeczny rozpoznawano również istotnie częściej niż w populacji ogólnej u weteranów, którzy byli ofiarami traumatycznych wydarzeń na polu walki. Podobnie u dzieci, które we wczesnym okresie rozwoju przeżyły nadużycie seksualne, istotnie częściej w przyszłości stwierdzano objawy fobii społecznej i depresji niż w populacji ogólnej. Wystąpienie zaburzeń związanych ze stresem powoduje więc istotny wzrost ryzyka pojawienia się w przyszłości fobii społecznej [5 7, 15]. Fobia społeczna i nadużywanie/ /uzależnienie od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych Jak wcześniej wspomniano, osoby z fobią społeczną stanowią grupę wysokiego ryzyka rozwoju problemów związanych z alkoholem i substancjami psychoaktywnymi (szkodliwego nadużywania, uzależnienia). Ustalono, że mężczyzn z tymi rozpoznaniami charakteryzuje wysokie ryzyko popełnienia samobójstwa. Tę grupę pacjentów cechuje również współistnienie innych zaburzeń psychicznych, szczególnie depresji [5, 15]. Fobia społeczna i inne zaburzenia psychiczne Do innych, często jednocześnie występujących wraz z lękiem społecznym zaburzeń, należą: zaburzenie afektywne dwubiegunowe, zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, dysmorfofobia, zaburzenia jedzenia (jadłowstręt psychiczny, bulimia psychiczna), proste fobie [5, 15]. Leczenie Leczenie fobii społecznej powinno obejmować zarówno postępowanie farmakologiczne, jak i psychoterapeutyczne. Leczenie farmakologiczne Wykazano poprawę lub wystąpienie remisji objawów fobii społecznej po stosowaniu trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych, na przykład klomipraminy, imipraminy, inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (citalopram mg/d., paroksetyna 20 mg/d., sertralina mg/d., fluwoksamina mg/d. oraz fluoksetyna mg/d.) i RIMA (reverse inhibitor of monoamino oxidase moklobemid mg/d.), natomiast leki z grupy MAO (monoamine oxidase, np. fenelzyna, nefazodon, tranylcypromina), choć dają podobne efekty jak wcześniej wymienione, nie są zarejestrowane w Polsce [16 20]. Preferowane są leki z grupy SSRI (selective serotonin reuptake inhibitor) lub RIMA ze względu na mniejsze ryzyko wystąpienia nasilonych działań niepożądanych. Z nowych leków przeciwdepresyjnych, działających na układ serotoninergiczny i noraderenergiczny, skuteczna w leczeniu fobii społecznej okazała się wenlafaksyna [21]. Jeśli nie ma zadowalającej odpowiedzi na leczenie farmakologiczne, stosuje się tak zwane wzmocnienia, na przykład dołączenie odpowiednich dawek buspironu lub bupropionu [22, 23]. Benzodiazepiny (lorazepam, alprazolam) zaleca się tylko doraźnie, ze względu na szybkie nawracanie objawów po takim leczeniu oraz wysokie ryzyko rozwoju uzależnienia. W przypadku lęku przed wystąpieniami publicznymi (tzw. trema) poleca się niektórym osobom przy
6 Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2002, tom 2, nr 3 jęcie 1 2 godziny przed tą sytuacją b-adrenolityków, na przykład propranololu mg, oksyprenololu mg, nadololu mg, zmniejszających napięcie i tak zwane objawy somatyczne lęku (kołatanie serca, pocenie się, suchość w ustach) [5]. Należy podkreślić, że konieczne jest leczenie zaburzeń współistniejących. Pacjenci z tej grupy wymagają zawsze wysoko wykwalifikowanej specjalistycznej opieki. Psychoterapia Najlepsze efekty leczenia osób z fobią społeczną uzyskuje się, stosując jednocześnie farmakoterapię i psychoterapię behawioralno-poznawczą (stopniową konfrontację z sytuacją wywołującą lęk, desenzytację, techniki relaksacyjne, restrykturyzację poznawczą) oraz długotrwały trening umiejętności społecznych. Niektórzy badacze polecają psychoterapię dynamiczną, szczególnie w wypadku pacjentów z wcześniejszymi problemami w relacjach interpersonalnych [24]. Podsumowanie Większość osób z uogólnioną fobią społeczną wymaga złożonego, często długotrwałego leczenia, dlatego tak ważne jest właściwe i szybkie rozpoznanie tego zaburzenia lękowego. Z dostępnych informacji wynika, że wczesne rozpoznanie i właściwa terapia fobii społecznej przynosi dobre rezultaty i zapobiega chronicznemu przebiegowi oraz dołączaniu się objawów innych zaburzeń psychicznych, a tym samym zmniejsza ryzyko poważnych zaburzeń funkcjonowania i inwalidztwa. PIŚMIENNNICTWO 1. Davidson J.R., Hughes D.L., George L.K. The epidemiology of social phobia: findings from the Duke Epidemiological Catchment Area Study. Psychol. Med. 1993; 23: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. IV Edition DSM-IV. American Psychiatric Association, Washington, DC 1994; Kessler R.C., Stein M.B., Berblund P. Social phobia subtypes in the National Comorbidity Survey. Am. J. Psychiatry 1998; 155: Perugi G., Nassini S., Maremmani I., Madaro D., Toni C., Simonini E., Akiskal H.S. Putative clinical subtypes of social phobia: a factor analytical study. Acta Psychiatr. Scand 2001; 104: Markway B.G., Markway G.P. Painfully shy. Thomas Dunne Books. St Martines Press, New York Rosenbaum J.F., Biederman J., Pollock R.A. The etiology of social phobia. J. Clin. Psychiatry 1994; 55 (supl. 6): Stein M.B., Walker J.R., Anderson G. Childhoood physical and sexual abuse in patients with anxiety disorders in a community sample. Am. J. Psychiatry 1996; 153: Osillo S.M., Weathers F.W., Litz B.T. Current and lifetime psychiatric disorders among veterans with war zone-related posttraumatic stress disorder. J. Nerv. Ment. Dis. 1996; 184: Merikaganes K.R., Angst J. Comorbidity and social phobia: evidence from clinical, epidemiologic, and genetic studies. Eur. Arch. Psychiatry Clin. Neurosci. 1995; 244: Lydiard R.B. Social Anxiety Disorder: comorbidity and its implications. J. Clin. Psychiatry 2001; 62 (supl. 1): Schneider F.R., Johnson J., Hornig C.D. Social phobia: comorbidity and morbidity in an epidemiologic sample. Arch. Gen. Psychiatry 1992; 49: Dilsaver S.C., Qamar A.B., Del Medico V.J. Secondary social phobia in patients with major depression. Psychiatry Res. 1992; 44: Markowitz J.C., Moran M.E., Kocsis J.H. Prevalence and comorbidity of dysthymic disorders among psychiatric outpatients. J. Affect. Disord. 1992; 24: Lydiard R.B. Panic disorders and social phobia: possible implications of comorbid depression for drug therapy. Anxiety 1996; 2: Van Ameringen M., Mancini C., Styan G. Relationship of social phobia with other psychiatric illness. J. Affect. Disord. 1991; 21: Noyes R. Jr, Moroz G., Davidson J.R.T. Moclobemide in social phobia: a controlled dose response trial. J. Clin. Psychopharmacol. 1997; 17: Stein M.B., Lebowitz M.R., Lydiard B. Paroxetine treatment of generalized social phobia (social anxiety disorder): a randomized comtrolled trial. JAMA 1998; 280: Stein M.B., Fyer A.J., Davidson J.R.T. Fluvoxamine treatment of social phobia (social anxiety disorder): a double blind, placebo controlled study. Am. J. Psychiatry 1999; 156: Katzelnick D.J., Kobak K.A., Greist J.H. Sertraline for social phobia: a double blind, placebo controlled crossover study. Am. J. Psychiatry 1995; 152: Bouwer C., Stein D.J. Use of SSRI citalopram in the treatment of generalized social phobia. J. Affect. Disord. 1998; 49: Kelsey J.E. Venlafaxine in social phobia. Psychopharmacol. Bull 1995; 31: Van Ameringen M., Mancini C., Wilson C. Buspirone augmentation of SSRI in social phobia. J. Affect. Disord. 1999; 39: Emmanuel N.P., Lydiard B.R., Ballenger J.C. Treatment of social phobia with bupropion. J. Clin. Psychopharmacol. 1991; 1: Martinsen E.W., Olsen T., Tonset E. Cognitive-behavioral group therapy for panic disorder in the general clinical setting: a naturalistic study with 1-year following-up [CME]. J. Clin. Psychiatry 1998; 59:
Wybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński
Wybrane zaburzenia lękowe Tomasz Tafliński Cel prezentacji Przedstawienie najważniejszych objawów oraz rekomendacji klinicznych dotyczących rozpoznawania i leczenia: Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD)
Bardziej szczegółowoDepresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień
Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki
Bardziej szczegółowoZaburzenia lękowe: Zaburzenia lękowe w postaci fobii: Agorafobia Fobie specyficzne Fobia społeczna. Zaburzenie lękowe z napadami lęku (lęk paniczny)
Zaburzenia lękowe Zaburzenia lękowe: Zaburzenia lękowe w postaci fobii: Agorafobia Fobie specyficzne Fobia społeczna Zaburzenie lękowe z napadami lęku (lęk paniczny) Zaburzenia lękowe-fobie: Występuje
Bardziej szczegółowoZaburzenia psychiczne w dzieciństwie. Iwona A. Trzebiatowska
Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie co będzie b w życiu dorosłym Iwona A. Trzebiatowska Schizofrenia Brak możliwości rozpoznanie poniżej 6 rż Wcześniejsze zachorowania u chłopców Udział czynnika organicznego
Bardziej szczegółowoZaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży
Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży: pojedynczy epizod dużej depresji nawracająca duża depresja dystymia mania lub submania stan mieszany zaburzenia afektywne
Bardziej szczegółowoPraktyczne wskazówki jak leczyć depresję.
Praktyczne wskazówki jak leczyć depresję. dr n. med. Anna Antosik-Wójcińska Oddział Chorób Afektywnych II Klinika Psychiatryczna Instytut Psychiatrii i Neurologii Czym jest epizod dużej depresji: definicja
Bardziej szczegółowoCzy patologiczne zbieractwo mieści się w tak zwanych "nałogach behawioralnych?
Czy patologiczne zbieractwo mieści się w tak zwanych "nałogach behawioralnych? II Międzynarodowa Konferencja: Patologiczny hazard i inne uzależnienia behawioralne Warszawa, 26 XI 2014 r TOMASZ SZAFRAŃSKI
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE
ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE Katowice 2007 Śl.C.Z.P Dział Chorobowości Hospitalizowanej 23 luty Ogólnopolski
Bardziej szczegółowoPodstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych
Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych Instytucjonalizacja i wykluczenia. i zapomnienie Metody leczenia 1. Biologiczne - farmakologiczne - niefarmakologiczne - neurochirurgiczne 2. Psychologiczne
Bardziej szczegółowoCzy to smutek, czy już depresja?
Niebezpieczna siostra smutku jak rozpoznać i poradzić sobie z depresją? Warsztaty dla uczniów Czy to smutek, czy już depresja? Podstawowe różnice Smutek To emocja, której doświadczanie jest naturalne dla
Bardziej szczegółowoUPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU
UPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU Dystymia ICD 10 niejednoznaczność terminu, grupa zaburzeń (obejmuje nerwicę depresyjną, depresyjne zaburzenie osobowości, depresję nerwicową, depresję lękową przewlekłą) Dystymia
Bardziej szczegółowoOdrębność pregabaliny w farmakoterapii wybranych zaburzeń psychicznych
Odrębność pregabaliny w farmakoterapii wybranych zaburzeń psychicznych Wiesław Jerzy Cubała Klinika Psychiatrii Dorosłych GUMed SAPL.GPGAZ.16.06.0727 Katowice 2016 Plan prezentacji Pregabalina zaburzenie
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 5/2012 z dnia 27 lutego 2012 r. w zakresie zakwalifikowania/niezasadności zakwalifikowania leku Valdoxan (agomelatinum)
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2013/2014 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoLeki przeciwdepresyjne
Leki przeciwdepresyjne Antydepresanty Mechanizm działania leków przeciwdepresyjnych c) Selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (fluoksetyna, paroksetyna) d) Selektywne inhibitory wychwytu serotoniny
Bardziej szczegółowoZadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
Podnoszenie kompetencji kadr medycznych uczestniczących w realizacji profilaktycznej opieki psychiatrycznej, w tym wczesnego wykrywania objawów zaburzeń psychicznych KONSPEKT ZAJĘĆ szczegółowy przebieg
Bardziej szczegółowoZABURZENIE DEPRESYJNE NAWRACAJĄCE
ZABURZENIE DEPRESYJNE NAWRACAJĄCE F33 Zaburzenia depresyjne nawracające F.33.0 Zaburzenia depresyjne nawracające, obecnie epizod depresyjny łagodny F33.1 Zaburzenia depresyjne nawracające, obecnie epizod
Bardziej szczegółowoDZIECKO Z DEPRESJĄ W SZKOLE I PRZEDSZKOLU INFORMACJE DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW
DZIECKO Z DEPRESJĄ W SZKOLE I PRZEDSZKOLU INFORMACJE DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW CO TO JEST DEPRESJA? Depresja jako choroba czyli klinicznie rozpoznany zespół depresyjny to długotrwały, szkodliwy i poważny
Bardziej szczegółowoCHAD Choroba afektywna dwubiegunowa (PSYCHOZA MANIAKALNO-DEPRESYJNA)
CHAD Choroba afektywna dwubiegunowa (PSYCHOZA MANIAKALNO-DEPRESYJNA) zaburzenie psychiczne charakteryzujące się cyklicznymi, naprzemiennymi epizodami depresji, hipomanii, manii, stanów mieszanych i stanu
Bardziej szczegółowoKONTEKSTY PSYCHOPATOLOGII I PSYCHIATRII MŁODZIEŻOWEJ.. 3
SPIS TREŚCI CZĘŚĆ OGÓLNA KONTEKSTY PSYCHOPATOLOGII I PSYCHIATRII MŁODZIEŻOWEJ.. 3 1. Rozwój i specyfika psychiatrii dzieci i młodzieży... 3 Maria Orwid CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ROZWÓJ PSYCHICZNY DZIECI I
Bardziej szczegółowoROZPOWSZECHNIENIE ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA
ROZPOWSZECHNIENIE ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA The prevalence of affective disorders review Łukasz Mokros, Tadeusz Pietras Title and authors Zakład Farmakologii Klinicznej I Katedry Chorób
Bardziej szczegółowoInstytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski
Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2010/2011 Tryb studiów Studia stacjonarne Kod 2.4 /7 Nazwa PSYCHOPATOLOGIA CZ. I (APEKTY MEDYCZNE) Status Autor programu Rok Przedmiot kierunkowy
Bardziej szczegółowoZABURZENIA AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE
ZABURZENIA AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE F 31 F 31.0 F 31.1 F 31.2 F 31.3 F 31.4 F 31.5 F 31.6 F 31.7 F 31.8 F 31.9 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe Zaburzenia afektywne dwubiegunowe, obecnie epizod hipomanii
Bardziej szczegółowo7 Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i pod postacią somatyczną
7 Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i pod postacią somatyczną 7.1 Zaburzenia lękowe w postaci fobii Janusz Rybakowski 1. CHARAKTERYSTYKA GRUPY ZABURZEŃ I ICH HISTORIA Słowo fobia pochodzi z języka
Bardziej szczegółowoSkojarzone leczenie depresji lekami przeciwdepresyjnymi i pindololem - otwarte badanie skuteczności 14 dniowej terapii
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2001, 3, 285-290 Stanisław Pużyński, Łukasz Święcicki, Iwona Koszewska, Antoni Kalinowski, Sławomir Fornal, Dorota Grądzka, Dorota Bzinkowska, Magdalena Namysłowska
Bardziej szczegółowoI EDYCJA HARMONOGRAM ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH KURSU KWALIFIKACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO 13 stycznia kwietnia 2017
I EDYCJA HARMONOGRAM ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH KURSU KWALIFIKACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO 13 stycznia 2017 9 kwietnia 2017 Zajęcia teoretyczne odbywają się w sali dydaktycznej XI oddziału
Bardziej szczegółowoI EDYCJA HARMONOGRAM ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH KURSU KWALIFIKACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO 13 stycznia kwietnia 2017
I EDYCJA HARMONOGRAM ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH KURSU KWALIFIKACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO 13 stycznia 2017 9 kwietnia 2017 Zajęcia teoretyczne odbywają się w sali dydaktycznej XI oddziału
Bardziej szczegółowoLeczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII 98,3,78-82 Antoni Florkowski, Wojciech Gruszczyński, Henryk Górski, Sławomir Szubert, Mariusz Grądys Leczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem
Bardziej szczegółowoZaburzenia afektywne. Justyna Andrzejczak Kognitywistyka
Zaburzenia afektywne Justyna Andrzejczak Kognitywistyka Podział wg ICD-10 F30 Epizod maniakalny F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe F32 Epizod depresyjny F33 Zaburzenia depresyjne nawracające F34 Uporczywe
Bardziej szczegółowoTYPOLOGIA LESCHA. ZASTOSOWANIE W PSYCHOTERAPII.
TYPOLOGIA LESCHA. ZASTOSOWANIE W PSYCHOTERAPII. Opracowanie: Mieczysław Potrzuski Lesch Alcoholism Typology(LAT) oparta na badaniu 444 pacjentów uzależnionych od alkoholu (rozpoznanych według DSM III),
Bardziej szczegółowoLek BI w porównaniu z lekiem Humira u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą
Lek w porównaniu z lekiem u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą Jest to podsumowanie badania klinicznego dotyczącego łuszczycy plackowatej. Podsumowanie sporządzono dla ogółu społeczeństwa.
Bardziej szczegółowoLennard J.Davies. Dlaczego więc nie warto brać tych leków? Powód pierwszy:
Lennard J.Davies Przez ostatnie kilka lat, także w książce Obssesion: a history, kwestionowałem efektywność leków z grupy SSRI. Zwracałem uwagę, że gdy leki te weszły do użycia na początku lat 90-tych
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i
Bardziej szczegółowoZaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży ABC pierwszej pomocy Beata Birnbach Joanna Sylwester ROM-E Metis Katowice
Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży ABC pierwszej pomocy Beata Birnbach Joanna Sylwester ROM-E Metis Katowice ZABURZENIA DEPRESYJNE Zaburzenie depresji głównej Dystymia Zaburzenia dwubiegunowe 25
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2010/2011 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoKategoria zaburzeń Przykład Kod ICD-10. zaburzenia nastroju (afektywne) Depresja F30-F39
Wioleta Kitowska Kategoria zaburzeń Przykład Kod ICD-10 zaburzenia psychiczne organiczne, włącznie z zespołami objawowymi Zespół czołowy F00-F09 zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używaniem
Bardziej szczegółowoKsiążkę dedykuję mojemu Ojcu i Przyjacielowi psychologowi Jerzemu Imielskiemu
Książkę dedykuję mojemu Ojcu i Przyjacielowi psychologowi Jerzemu Imielskiemu Redakcja i korekta: Magdalena Ziarkiewicz Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2010 Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
Bardziej szczegółowoDepresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Bardziej szczegółowoRisperidon w leczeniu epizodu manii oraz profilaktyce nawrotu.
Risperidon w leczeniu epizodu manii oraz profilaktyce nawrotu. Omówienie artykułu: "Risperidon in acute and continuation treatment of mania." Yatham L. N. i wsp. RIS-CAN Study Group. International Clinical
Bardziej szczegółowoZaburzenia depresyjne i lękowe w podstawowej opiece zdrowotnej rozpowszechnienie i diagnostyka
PRACA POGLĄDOWA ISSN 1643 0956 Aleksander Araszkiewicz Katedra i Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Bydgoszczy Zaburzenia depresyjne i lękowe w podstawowej opiece zdrowotnej rozpowszechnienie i diagnostyka
Bardziej szczegółowoOgólny zespół nerwicowy koncepcja i jej zastosowanie w praktyce klinicznej
PRACA POGLĄDOWA ISSN 1643 0956 Andrzej Kokoszka 1, Hubert Krótkiewicz 2, Agata Rosati 2, Stanisław Oziemski 1, Krzysztof Staniszewski 3, Jacek Sochacki 4 1 II Klinika Psychiatryczna Akademii Medycznej
Bardziej szczegółowoAutor: Dr Agnieszka Piróg-Balcerzak Samodzielna Pracownia Farmakoterapii Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Depresja w schizofrenii
Autor: Dr Agnieszka Piróg-Balcerzak Samodzielna Pracownia Farmakoterapii Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Depresja w schizofrenii DANE OGÓLNE Zaburzenia afektywne występują powszechnie wśród
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU OPIS
CECHA PRZEDMIOTU KARTA PRZEDMIOTU OPIS INFORMACJE OGÓLNE O PRZEDMIODCIE Nazwa przedmiotu PSYCHIATRIA Poziom realizacji Studia pierwszego stopnia stacjonarne przedmiotu Jednostka realizująca Instytut Nauk
Bardziej szczegółowoŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA
Depresja Inż. Agnieszka Świątkowska Założenia kampanii Światowy Dzień Zdrowia obchodzony co roku 7 kwietnia, w rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia daje nam unikalną możliwość mobilizacji działań
Bardziej szczegółowoChoroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Bardziej szczegółowoPrzedmowa... Wprowadzenie... Rozdział 1. Zasady uzyskiwania zgody na badanie i przebieg badania psychiatrycznego
Spis treści Przedmowa............................................................ Wprowadzenie........................................................... Część I. Diagnostyka kliniczna w psychiatrii wieku
Bardziej szczegółowoDEPRESJA PROBLEM GLOBALNY
DEPRESJA PROBLEM GLOBALNY DEPRESJA MA NEGATYWNY WPŁYW NA NASZE ZDROWIE, RELACJE, PRACĘ, NA CAŁE NASZE ŻYCIE Zazwyczaj jedna negatywna emocja w pewnym stopniu przyciąga za sobą pozostałe. W przypadku depresji
Bardziej szczegółowoDEPRESJA POROZMAWIAJMY O NIEJ. Spotkanie z rodzicami uczniów Szkoły Podstawowej Ciechanowiec, r.
DEPRESJA POROZMAWIAJMY O NIEJ Spotkanie z rodzicami uczniów Szkoły Podstawowej Ciechanowiec, 24.11.2017 r. 350 mln osób na świecie jest dotkniętych depresją. 12% Polaków ma obecnie objawy depresji, 16%
Bardziej szczegółowoSamodzielna Pracownia Farmakoterapii Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
FARMAKOTERAPA W PSYCHATR NEUROLOG 99,1,19-46 M a/gorzata Rzewuska, Krystyna Sobucka Poglądy ordynatorów ośrodków leczenia nerwic dotyczące zagadnień związanych z farmakoterapią zaburzeń lękowych, obsesyjno-kompulsyjnych
Bardziej szczegółowoDepresja. Epidemiologia, przyczyny. Czynniki bio-psycho- społeczne
Depresja. Epidemiologia, przyczyny. Czynniki bio-psycho- społeczne Prof. Marek Jarema III Klinika Psychiatryczna Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa Najpowszechniejsza teza Depresja jest coraz
Bardziej szczegółowoElicea, 5 mg, tabletki powlekane Elicea, 10 mg, tabletki powlekane Elicea, 20 mg, tabletki powlekane Escitalopramum
Elicea, 5 mg, tabletki powlekane Elicea, 10 mg, tabletki powlekane Elicea, 20 mg, tabletki powlekane Escitalopramum wiera ona - - - - lub farmaceucie. Patrz punkt 4. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 1. Lek Elicea zawiera
Bardziej szczegółowoZaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną
Zaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną Mikołaj Majkowicz Zakład Psychologii Klinicznej Katedry Chorób Psychicznych AMG Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną Główną cechą zaburzeń pod postacią
Bardziej szczegółowoCzy to smutek, czy już depresja?
Uczeń w otchłani smutku wspieranie dzieci i młodzieży z depresją Warsztaty dla nauczycieli Czy to smutek, czy już depresja? Podstawowe różnice Depresja u dzieci i młodzieży Depresja zaliczana jest do zaburzeń
Bardziej szczegółowoDepresja. Wprowadzenie
Depresja Wprowadzenie Depresja jest poważną chorobą. Osoby cierpiące na depresję mogą odczuwać głęboki smutek, trwający przez długi czas. Uczucia te są zwykle na tyle dotkliwe, że wywierają wpływ na życie
Bardziej szczegółowo1. Młodzieżowy Ośrodek Rehabilitac yjny Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności Kazuń Bielany 288 ul. Działkowa 13 05 152 Czosnów tel.
NARKOTYKI PLACÓWKI STACJONARNE 1. Młodzieżowy Ośrodek Rehabilitac yjny Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności Kazuń Bielany 288 ul. Działkowa 13 05 152 Czosnów tel. (22) 794 02 97 liczba miejsc 30, ubezpieczenie
Bardziej szczegółowoBulimia (Żarłoczność psychiczna)
Bulimia (Żarłoczność psychiczna) W bulimii występują powtarzające się epizody gwałtownego objadania się. Epidemiologia: Bulimia dotyka młode kobiety w wieku ok. 18-25lat Występuje często(częściej niż jadłowstręt),
Bardziej szczegółowoJolanta Rajewska, Janusz Rybakowski, Andrzej Rajewski
FARMAKOTERAPIA W PSYCIDATRII I NEUROLOOll, 98, 2, 82-87 Jolanta Rajewska, Janusz Rybakowski, Andrzej Rajewski WPŁYW IMIPRAMINY, DOKSEPlNY I MIANSERYNY NA UKŁAD KRĄŻENIA U CHORYCH NA DEPRESJĘ W STARSZYM
Bardziej szczegółowoSpis treści. I. Podstawy psychiatrii
Spis treści I. Podstawy psychiatrii 1. Zdrowie psychiczne podstawowe zagadnienia Monika Talarowska, Piotr Gałecki....................................................... 3 1.1. Wprowadzenie..............................................
Bardziej szczegółowoDOMINIKA DUDEK. 2. Leczenie epizodu depresyjnego FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2007, 1, 11 15
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2007, 1, 11 15 DOMINIKA DUDEK 2. Leczenie epizodu depresyjnego 2.1. EPIZOD DEPRESYJNY W PRZEBIEGU DEPRESJI NAWRACAJĄCEJ W przebiegu nawracających zaburzeń depresyjnych
Bardziej szczegółowoStrategia postępowania terapeutycznego w depresji
PRACA POGLĄDOWA ISSN 1643 0956 Łukasz Święcicki II Klinika Psychiatryczna Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Strategia postępowania terapeutycznego w depresji Therapeutic strategy in depressive
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoOBJAWY OSTRE Ostre pobudzenie 3 Peter Neu
SPIS TREŚCI OBJAWY OSTRE 1 1. Ostre pobudzenie 3 1.1. Diagnostyka 4 1.2. Leczenie zorientowane na przyczynę 6 1.2.1. Majaczenie i zatrucia 6 1.2.2. Schizofrenia. 8 1.2.3. Mania / 9 1.2.4. Zaburzenia osobowości
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY Tematy szkolenia PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI Wykład 2 godz. - Podejście do rozwoju psychicznego w kontekście
Bardziej szczegółowoLECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB
LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH U PACJENTÓW 65+ Włodzimierz Samborski Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH
Bardziej szczegółowoFarmakoekonomia a leczenie depresji
Andrzej Kiejna Farmakoekonomia a leczenie depresji Katedra i Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej we Wrocławiu Wstęp Obserwowany, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych, wzrost nakładów na ochronę
Bardziej szczegółowoMożliwości leczenia zaburzeń depresyjnych i lękowych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej
PRACA POGLĄDOWA ISSN 1643 0956 Janusz Rybakowski Klinika Psychiatrii Dorosłych Akademii Medycznej w Poznaniu Możliwości leczenia zaburzeń depresyjnych i lękowych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychiatria w pytaniach i odpowiedziach. 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoDEPRESJA U DZIECI I MŁODZIEŻY OBRAZ KLINICZNY, ETIOLOGIA, TERAPIA* DEPRESSION IN CHILDREN AND ADOLESCENTS SYMPTOMS, ETIOLOGY, THERAPY
ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2013, 59, 1, 32 36 SYLWIA KALINOWSKA, KATARZYNA NITSCH, PAULINA DUDA, BEATA TRZEŚNIOWSKA-DRUKAŁA, JERZY SAMOCHOWIEC
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II ZABURZENIA PSYCHICZNE DEPRESJA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II ZABURZENIA PSYCHICZNE DEPRESJA van Gogh 1890 DEPRESJA CHARAKTERYSTYKA ZABURZENIA Epizod depresyjny rozpoznaje się gdy pacjent jest w stanie obniżonego nastroju, anhedonii
Bardziej szczegółowoDepresja i otępienie. Postacie depresji
Dlaczego powinniśmy interesować się depresją? 21 Depresja i otępienie Depresja występuje częściej niż otępienie (wyjątkiem jest populacja bardzo starych ludzi w wieku 85 lat i starszych), ale nie jest
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia..(poz. ) WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Załącznik nr 1 Lp. Nazwa
Bardziej szczegółowoUkryty wróg depresja dziecięca
Ukryty wróg depresja dziecięca Depresja jest chorobą. Z powodu depresji leczy się blisko 8 tyś. dzieci w Polsce. Specjaliści twierdzą, że nie jest to pełna skala zjawiska. Chorobę tą diagnozuje się trudno,
Bardziej szczegółowoMonika Szewczuk - Bogusławska
Monika Szewczuk - Bogusławska 1. Zaburzenia ze spektrum autyzmu. 2. Upośledzenie umysłowe (Niepełnosprawność intelektualna). 3. Zaburzenie hiperkinetyczne (ADHD) 4. Zaburzenie opozycyjno-buntownicze 5.
Bardziej szczegółowoPsychiatr. Pol. 2018; 52(6):
Psychiatr. Pol. 2018; 52(6): 1127 1132 PL ISSN 0033-2674 (PRINT), ISSN 2391-5854 (ONLINE) www.psychiatriapolska.pl DOI: https://doi.org/10.12740/pp/99972 List do Redakcji. Zalecenia Konsultanta Krajowego
Bardziej szczegółowo* Rejestr epidemiologiczny: przeprowadzenie i opracowanie wyników sponsorowane przez firmę Sanofi- Aventis-Polska. Nr badania: DPKIN_L_01684
1 Współwystępowanie zaburzeń osobowości, zaburzeń lękowych i uzależnień z zaburzeniami nastroju w populacji polskiej analiza wyników rejestru epidemiologicznego. Część II: Ocena metod leczenia pacjentów
Bardziej szczegółowoPLACEBO JAKO PROBLEM ETYCZNY PRZY OCENIE BADAŃ KLINICZNYCH
PLACEBO JAKO PROBLEM ETYCZNY PRZY OCENIE BADAŃ KLINICZNYCH W badaniach nowych leków placebo - nieomal standardem. zasady dopuszczające jego stosowanie u ludzi por. Deklaracja Helsińska dyrektywy Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoOstre zatrucie spowodowane użyciem alkoholu. świadczeniu gwarantowanemu (ICD 10) nasennych (F13.3); (F10.4); lekarz specjalista w dziedzinie chorób
Dziennik Ustaw 22 Poz. 1386 Załącznik nr 2 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki
Bardziej szczegółowoWspółchorobowość zaburzeń psychicznych dane epidemiologiczne
Psychiatria ARTYKUŁ REDAKCYJNY tom 7, nr 1, 1 10 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1732 9841 Maja Kasprzak, Andrzej Kiejna Katedra i Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej we Wrocławiu Współchorobowość zaburzeń
Bardziej szczegółowoI. PODSTAWY TEORETYCZNE WSPÓŁCZESNEJ PSYCHIATRII, PSYCHOPATOLOGII I DIAGNOSTYKI PSYCHIATRYCZNEJ... 15
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA Janusz Heitzman........................ 5 I. PODSTAWY TEORETYCZNE WSPÓŁCZESNEJ PSYCHIATRII, PSYCHOPATOLOGII I DIAGNOSTYKI PSYCHIATRYCZNEJ... 15 1. ETIOLOGIA, PATOGENEZA I EPIDEMIOLOGIA
Bardziej szczegółowoUniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Wydział Lekarski
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Wydział Lekarski Magdalena Zalewska Fobia społeczna u młodzieży we wczesnej fazie dorastania w populacji uczniów szkół krakowskich. Praca doktorska Promotor:
Bardziej szczegółowoMedyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej
Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej Małgorzata Dąbrowska-Kaczorek Lekarz specjalizujący się w psychiatrii i psychoterapii pozn-behehawioralnej Centrum Diagnozy i Terapii ADHD Zaburzenia psychiczne
Bardziej szczegółowoW numerze: LECZENIE DEPRESJI/ Fluwoksamina i receptory SIGMA-1/ BADANIE EZOP/
WYDANIE SPECJALNE/MAJ 2015 NUMER BEZPŁATNY W numerze: LECZENIE DEPRESJI/ Fluwoksamina i receptory SIGMA-1/ BADANIE EZOP/ Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostępność psychiatrycznej opieki zdrowotnej
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI. Świadczenia szpitalne
Załącznik nr 2 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Profil lub rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW 1. SPECJALNOŚĆ WYBRANA: 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej
Bardziej szczegółowoKIEDY (NIE)JEDZENIE STAJE SIĘ PROBLEMEM CHARAKTERYSTYKA ZABURZEŃ ODŻYWIANIA ANNA BRYTEK-MATERA
KIEDY (NIE)JEDZENIE STAJE SIĘ PROBLEMEM CHARAKTERYSTYKA ZABURZEŃ ODŻYWIANIA ANNA BRYTEK-MATERA JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE DSM V (APA, 2013) A. Odmowę utrzymywania
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT: PSYCHIATRIA
PRZEDMIOT: PSYCHIATRIA I. Informacje ogólne Jednostka organizacyjna Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Język wykładowy Rodzaj przedmiotu kształcenia (obowiązkowy/fakultatywny) Poziom modułu kształcenia (np.
Bardziej szczegółowoDepresja u chorych na łuszczycę czwartek, 25 sierpnia 2011 11:43
Jednym z najczęciej występujcych zaburzeń psychologicznych w przebiegu łuszczycy jest depresja. Poniższy artykuł pozwoli czytelnikom dowiedzieć się czym jest depresja, jak j rozpoznać i skutecznie leczyć.
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 14/2012 Kod PNS modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu I nforma cje ogólne Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II ZABURZENIA PSYCHICZNE DEPRESJA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II ZABURZENIA PSYCHICZNE DEPRESJA DEPRESJA CHARAKTERYSTYKA ZABURZENIA Epizod depresyjny rozpoznaje się gdy pacjent jest w stanie obniżonego nastroju, anhedonii oraz występują
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2014 r. (poz. ) Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp.
Bardziej szczegółowoSzpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS.
Szpital Szaserów pomimo wielokrotnych pisemnych próśb pacjenta nie wysłał swojemu pacjentowi testów psychologicznych MMPI 2 i CAPS. Testy (niekompletne) zostały wysłane dopiero do sądu karnego Legionowo
Bardziej szczegółowoObraz i leczenie kolejnych epizodów depresji (wyniki polskiego badania wieloośrodkowego) *
Obraz i leczenie kolejnych epizodów depresji (wyniki polskiego badania wieloośrodkowego) * Clinical picture and treatment of subsequent depressive episodes results of Polish multicenter study Janusz Rybakowski
Bardziej szczegółowoDagmara Samselska. Przewodnicząca Unii Stowarzyszeń Chorych na Łuszczycę. Warszawa 20 kwietnia 2016
Dagmara Samselska Przewodnicząca Unii Stowarzyszeń Chorych na Łuszczycę Warszawa 20 kwietnia 2016 przewlekła, autoagresywnie uwarunkowana, nawrotowa choroba zapalna o podłożu genetycznym nie zaraża!!!
Bardziej szczegółowoPsychoterapia poznawczobehawioralna. chorobami somatycznymi. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Psychoterapia poznawczobehawioralna pacjentów z chorobami somatycznymi Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Chory somatycznie i jego sytuacja Poczucie zagrożenia Utrata kontroli Wyłączenie z ról społecznych
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoZaburzenia lękowe charakterystyka i zasady leczenia
Zaburzenia lękowe charakterystyka i zasady leczenia Anxiety disorders clinical features and therapeutic guidelines Anna Nitka-Siemińska Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska, Gdańsk STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowo