Parada Seniorów przejdzie ulicami Warszawy!

Transkrypt

1 nr 01 / 2014 Numer O1 czerwiec 2014 Magazyn nie tylko dla seniorów wersja internetowa: zaczyn@zaczyn.org wydawca: Fundacja Zaczyn Parada Seniorów przejdzie ulicami Warszawy! Siła wieku, człowieku, W starym piecu diabeł pali czy Teraz kurna My - to jedne z pierwszych haseł ogólnopolskiej Parady Seniorów. Wydarzenie będzie miało miejsce w sobotę 28 czerwca - rozpocznie się na Placu Konstytucji i zakończy na terenie Centrum Sztuli Współczesnej Zamek Ujazdowski. Sprawy Stolicy W naszym mieście nie brakuje problemów i kontrowersji. Czy ustawa śmieciowa spełniła swoje zadanie? Czy budżet partycypacyjny zadziała? Sprawdź, co o Warszawie sądzą seniorzy! Ludzie i opinie Interesuje nas zdanie seniorów, ale także opinie młodszych pokoleń o tym co zrobić by seniorom żyło się lepiej. W numerze m. in. wywiady z DJ Wiką, Michałem Szczerbą, Jolantą Kwaśniewską. Ciekawe miejsca W Warszawie nie brak miejsc, wydarzeń i inicjatyw, w których mogą brać udział osoby starsze. Poznaj niebanalne przestrzenie, w których seniorki i seniorzy mogą spotkać nowych przyjaciół i twórczo spędzić czas. nr 01 / 2014

2 d l a m ł o d y c h d u c h e m 2 / Wstęp Wstęp Starość może być inna! Oddajemy w Wasze ręce pierwszy numer magazynu Zdaniem Seniora, poświęconego w całości sprawom seniorów i redagowanego głównie przez osoby 60, 70 czy 80+. Mamy nadzieję zapełnić lukę, będącą skutkiem marginalizowania osób starszych w mediach. Jest nas coraz więcej i nasze sprawy muszą być obecne w debacie publicznej. Ich prezentacji służy pismo, które trzymacie Państwo w rękach, a także jego internetowa wersja portal ZdaniemSeniora.pl. Pomimo wielu pozytywnych zmian, pisząc o polityce senioralnej akcentuje się zwykle jej deficyty. Nie chcemy uciekać od drażliwych kwestii. Mając świadomość ograniczeń, widzimy jednocześnie szanse, jakie się przed nami pojawiają. Chcemy pracować nad tym, by żyło się nam tym młodszym i tym nieco starszym w Polsce lepiej. Wygodniej i bezpieczniej. Naszym celem jest zmiana wizerunku oraz promocja Seniorów jako ludzi kreatywnych. Dotąd nasz obraz zdominowany był przez krzywdzące stereotypy. Wierzymy, ze może być inaczej. Mamy nadzieję, iż nasza inicjatywa spotka się z Waszym zainteresowaniem i stanie się Zaczynem dalszej współpracy. Miłej lektury! Zespół redakcji Zdaniem Seniora oraz Fundacji Zaczyn. Redakcja: Elżbieta Andrysiak, Halina Bednarska, Natalia Bet, Marta Czapnik, Maria Hałas, Elżbieta Hołoweńko, Magdalena Foryś, Barbara Izydorczyk, Grażyna Komiażyk, Danuta Marciniak, Hanka Misiewicz, Magda Mosiewicz, Anna Pielińska, Magdalena Puk, Małgorzata Siemiątkowska, Romuald Styszyński, Przemysław Wiśniewski, Waldemar Wiśniewski, Aleksandra Zacharska, Jolanta Zientek-Varga Skład: Hubert Tereszkiewicz Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej O fundacji Zaczyn Dlaczego Fundacja Zaczyn zajmuje się sprawami osób starszych? Już za kilkanaście lat liczba co czwarty z nas będzie miał więcej niż 60 lat. Wpływ tej zmiany na życie ekonomiczne, społeczne i polityczne będzie ogromny. Sprawy i problemy osób starszych traktowane są jednak w debacie publicznej jako marginalne. Rzadko poruszają je media opiniotwórcze czy organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Instytucje publiczne nie prześcigają się we wdrażaniu odpowiednich dla seniorów rozwiązań. Wciąż również brakuje inicjatyw w ramach których osoby starsze mogą rozwijać swoje pasje i zainteresowania. Zauważalne jest również stereotypowe i protekcjonalne traktowanie seniorek i seniorów przez reprezentantów innych grup wiekowych. Czas to zmienić i rozwinąć działania na rzecz osób starszych, zapewniające im pełne uczestnictwo w życiu społecznym. Co, gdzie i po co robimy? Działamy w Śródmieściu, na Pradze Północ, ale i w innych dzielnicach miasta oraz poza Warszawą. Naszym celem jest wzmacnianie głosu seniorów i seniorek w debacie publicznej. Pracujemy na rzecz większego udziału osób starszych w procesach decyzyjnych. Sprawy seniorów staną się naprawdę ważne gdy osoby 60, 70 czy 80 + będą mogły same zabiegać o swoje wspólnotowe interesy. Prowadzimy szereg zajęć pokazujących jak skutecznie działać w ramach organizacji pozarządowych, ruchów nieformalnych, wspólnot sąsiedzkich, a także jak współpracować z urzędami czy mediami by skutecznie naświetlać problemy i wyzwania z jakimi stykają się osoby starsze. Zaangażowaliśmy się w opracowywanie projektów do Budżetu Partycypacyjnego w Warszawie. Byliśmy również współorganizatorem konsultacji społecznych dotyczących powołania Warszawskiej Rady Seniorów, która może powstać w Warszawie jeszcze w 2014 roku. W ramach projektu Zdaniem Seniora przeprowadziliśmy kilkumiesięczny cykl zajęć dziennikarskich, który zakończył się uruchomieniem portalu ZdaniemSeniora. pl, oraz stworzeniem gazety, którą mają Państwo w rękach. W ramach pracy dziennikarskiej spotykamy się w każdą środę o godzinie w Warsztacie przy Placu Konstytucji 4 (100 metrów od Biblioteki na Koszykowej). Mamy tam swoją bazę, w której wspólnie z jednym z partnerów, prowadzimy Kafejkę Międzypokoleniową. Dwa razy w tygodniu odbywają się tam warsztaty, seminaria i pokazy. Wszystko za darmo i bez zapisów. Wystarczy przyjść do nas we wtorkowe i czwartkowe przedpołudnie. Zapraszamy w wakacje! W wakacje przygotowujemy dla Państwa całą serię atrakcyjnych zajęć kursy komputerowe, warsztaty plastyczne, występy artystyczne, debaty o ważnych sprawach, pokazy filmów. Będziemy również rozwijać program wolontariatu i świadczyć usługi doradztwa w sprawach administracyjnych i prawnych. Jeśli potrzebują Państwo więcej informacji zapraszamy na stronę internetową Można też wysłać maila na adres: zaczyn@zaczyn.org lub zadzwonić pod numer Można też przyjść na jedno z naszych spotkań. Zapraszamy! organizatorzy Parady Seniorów partnerzy/patroni patroni medialni:

3 Parada Seniorów i Piknik Pokoleń! / 3 Parada Seniorów i Piknik Pokoleń! Sobota Parada Seniorów oraz następujący po niej Piknik Pokoleń to wielkie święto osób w tzw. trzecim wieku, a także ich przyjaciół i rodzin. Celem wydarzenia jest zaprezentowanie wielkiego potencjału społecznego osób wchodzących w swoje szóste, siódme czy kolejne dekady życia, a także tych wszystkich, którzy w bliskiej lub dalszej przyszłości zetkną się z wyzwaniami starzenia. Parada będzie wesoła, kolorowa i optymistyczna, ale nie infantylna i naiwna. Dzisiejsi oraz przyszli seniorzy są bowiem grupą, którą poważnie traktuje swoje sprawy i sama chce być poważnie traktowana. Wyjście na ulice Warszawy to symboliczna prezentacja grupy społecznej seniorów i seniorek próba pokazania ich energii, potencjału, twórczości, ale również problemów i postulatów. Parada Seniorów start Plac Konstytucji Piknik Pokoleń od godz do CSW Zamek Ujazdowski Idziemy w Paradzie żeby pokazać, że: Trasa Parady i miejsce Pikniku: Społeczność osób starszych jest bardzo zróżnicowana. Mamy rozmaite talenty i ambicje, ale również problemy i potrzeby. Nie można nas traktować tak samo i po macoszemu; Seniorzy to osoby często wymagające wsparcia, ale nie upośledzone posiadające swoją godność i wrażliwość, mające prawo do szacunku od innych i mogące oczekiwać troski; Osoby w Trzecim Wieku to dobro narodowe o które powinno się dbać. Dziesiątki lat pracy na rzecz pomyślności przyszłych pokoleń jest ich wielką zasługą, a wynikające z wieku wiedza i doświadczenia to wciąż niewykorzystany kapitał; Konieczne są głębokie zmiany polityk społecznych obejmujących osoby starsze oraz wszystkie te, które w przyszłości wejdą w trzeci wiek. Seniorzy zabiegają o wspólnotowe sprawy, chcą lepszego świata dla swoich dzieci czy wnucząt. Nowowiejska Plac Konstytucji Marszałkowska Piękna start Parady Seniorów Mokotowska Aleja Wyzwolenia Dolinka Szwajcarska Koszykowa Aleja Armii Ludowej Aleje Ujazdowskie Górnośląska Park Ujazdowski Plac Na Rozdrożu Aleja Armii Ludowej Centrum Sztuki Współczesnej Piknik pokoleń

4 4 / Parada Seniorów i Piknik Pokoleń!! Program Artystyczny Na obu naszych scenach naprzemiennie będą się odbywały występy oraz dancing. Na żywo wystąpią Szczęśliwa sześćdziesiątka, Kram Kramarskiej, Orkiestra Odeon i wiele innych zespołów senioralnych. Dancing poprowadzi DJ Wika oraz DJ-e starszego i młodego pokolenia. Scena Zielony Jazdów Międzypokoleniowy dancing w Zielonym Jazdowie z DJ Wiką i przyjaciółmi, część I Występy na żywo, m.in. Orkiestra Odeon, Szczęścliwa Sześćdziesiatka Międzypokoleniowy dancing w Zielonym Jazdowie z DJ Wiką i przyjaciółmi, część II Występ Ireny Santor oraz Marceliny Scena na Dziedzińcu Dancing na dziedzińcu, część I Panel dyskusyjny Recepta na udaną starość? z udziałem m.in. Jolanty Kwaśniewskiej, DJ Wiki, Hanny Samson Występy na żywo, m.in. Kram Kramarskiej, Uniwersytet Taneczny Trzeciego Wieku i wiele innych zespołów z całego kraju Dancing na dziedzińcu, cześć II Irena Santor Marcelina Zespół Szczęśliwa 60 Atrakcje w parku Fundacja Jolanty Kwaśniewskiej Porozumienie bez barier oraz Sante zapraszają: Kamper Zdrowia Bezpłatne badania z zakresu profilaktyki jaskry, badanie poziomu cukru we krwi, konsultacje lekarzy specjalistów oraz trening slow-joggingu, czyli zajęć ruchowych dostosowanych do wymogów osób starszych. Na miejscu będzie można dostać bezpłatny poczęstunek i udzielić wywiadu dla jednej ze stacji radiowych. Każdy kto odwiedzi strefę zostanie poczęstowany zdrowymi przekąskami, które dla seniorów przygotuje firma Sante. Restauracja Instalacje oraz Fundacja Zaczyn zapraszają: Otwarty stół, czyli... Bezpłatny poczęstunek na ciepło i zimno. Biała kiełbaska z wody z dodatkami, słodkie bułeczki, ekologiczne soki i woda. Pozostałe dania ciepłe i zimne,oraz alkohole, w promocyjnych cenach. Barbórka-Dizajn zaprasza: Warszaty up-cyklingowe O godzinach 14.30, 16.00, będę rozpoczynały się kolejne serie warsztatów plastycznych. Każdy uczestnik wyjdzie z nich z własnoręcznie zrobioną ozdobą zrobioną z materiałów z recyklingu, np. koszykiem lub kolczykami. Stylissima.pl zaprasza: Foto studio zrób sobie zdjęcie Linda i Magda mają 60 lat (w sumie) i prowadzą pierwszego polskiego bloga o modzie dla kobiet po pięćdziesiątce. W czasie Pikniku Pokoleń zaproszą warszawiaków do swojego plenerowego ministudia fotograficznego, żeby uwiecznić na zdjęciach najciekawsze stylizacje i przy okazji porozmawiać o tym czy moda nie zna wieku. Portal msenior.pl zaprasza: Senior w społeczności internetowej prezentacja i szkolenia Podczas Pikniku Pokoleń zostanie zaprezentowany nowy portal msenior.pl, stworzony z myślą o osobach 60+. Specjaliści pomogą zainteresowanym założyć profil w klubie mseniora oraz opowiedzą o plusach internetowej aktywności. Ponadto wszyscy chętni, od godz. 14 do 18, wykonają bezpłatnie badania EKG i pomiary ciśnienia. Zielony Jazdów zaprasza: Różyc Bazaristan Targ na którym można będzie kupić ekologiczną żywność, od świeżych warzyw po przetworzone produkty. Wszystko z upraw przyjaznych zdrowiu, od rolników dla których liczy się jakość. Fundacja Krystyny Jandy na Rzecz Kultury zaprasza: Prezentacja oferty Och-Teatru oraz Teatru Polonia Zainteresowani poznają, m. in. szczegóły takich spektakli jak: Czas Nas Uczy Pogody czy Starość Jest Piękna poruszających tematykę osób dojrzałych. Przy teatralnym stanowisku będzie też okazja do zapoznania się bliżej z ideą Fundacji Krystyny Jandy na Rzecz Kultury. Warszawska Kooperatywa Spożywcza zaprasza: Dlaczego warto robić wspólne zakupy? Członkowie kooperatywy kupują produkty z upraw ekologicznych, spełniające standardy etyczne, omijające pośredników. Podczas pikniku dowiemy się, m. in. dlaczego wspólne zakupy się opłacają, jak działa kooperatywa i jak można zostać jej członkiem. Wydawca czasopisma SeniorLO 50+ zaprasza na: Międzypokoleniowe warsztaty recyklingowe Przybliżone zostaną problemy związane z gospodarką odpadami wytwarzaniem odpadów, wpływem na środowisko przyrodniczej oraz na zdrowie ludzi. Warsztaty udowodnią, że segregacja odpadów wcale nie musi być przykrym obowiązkiem. Zapraszamy również do innych działań przygotowanych przez: Fundację Ja Kobieta, Centrum Społeczne Paca 40 oraz Komendę Policji. O wyznaczonych godzinach: godz Fundacja Dobrze, że jesteś : Joga śmiechu i śmiechoterapia godz Portal CafeSenior: Jak z internetem ułatwić sobie życie? Prezentacja i mini warsztaty. godz dr Bożena Ryczkowska: Warsztaty Oblicza stresu i sposoby radzenia sobie z nim godz Mariola Będkowska z Fundacji Trzy Kroki: Prezentacja i warsztaty Nordic Walking od podstaw godz Uniwersytet Trzeciego Wieku w Wesołej: Plener malarski w Zielonym Jazdowie warsztaty malarstwa sztalugowego godz dr Bożena Ryczkowska zaprasza: Warsztaty Bóle stawów i kręgosłupa Panel dyskusyjny: Recepta na udaną starość. Czy wiek senioralny może być najszczęśliwszym okresem życia? Czy można wówczas zacząć od nowa? Czy z życiowym bagażem na karku, nie najwyższą emeryturą i zdrowiem płatającym figle, może wymyślać się na nowo i czuć się ze sobą świetnie? A może za bardzo oczekujemy nowych początków i niepotrzebnie wysoko podnosimy sobie poprzeczkę? O tym gdzie szukać recept na udaną starość porozmawiamy z: Jolantą Kwaśniewską, Dj Wiką, Zofią Czerwińską, Hanna Samson, Teresa Lipowską. Panel odbędzie się o godzinie na dziedzińcu CSW. Pokolenie 1600! Fundacja Jolanty Kwaśniewskiej Porozumienie Bez Barier zaprasza wszystkich Seniorów do podzielenia się historiami ze swojego życia. 1 lipca rusza kampania społeczna Pokolenie 1600, której organizatorem jest Fundacja Senior Econimicus. Kampania ma zwrócić uwagę na problem obecnych i przyszłych emerytów w Polsce. Rafał Betlejewski z Radia dla Ciebie będzie żył za kwotę równą standardowej emerytury, a do jego mieszkania seniorzy będą mogli wpaść na herbatę, zagrać w szachy, albo po prostu pogadać. Podczas Parady Seniorów Rafał spotka się z Seniorami i będzie nagrywał ich historie do projektu Pokolenie Zapraszamy od godz Uczestniczki panelu dyskusyjnego Stylissima

5 ? Co trzeba wiedzieć o Paradzie i Pikniku Zielony Jazdów Parada Seniorów i Piknik Pokoleń! / 5 Zielony Jazdów to niezwykły, letni projekt Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski. W tym roku odbywa się już po raz trzeci, tym razem pod hasłem Zielony Jazdów. Zielony Rynek. Projekt oferuje liczne atrakcje, również dla seniorów już 28 czerwca odbędzie się tu Piknik Pokoleń. Parada Seniorów O której i gdzie zaczyna się Parada? Startujemy o godz z placu Konstytucji. Jaką trasą przejdzie Parada? Z placu Konstytucji skręcamy w ul. Piękną, Aleje Ujazdowskie, mijamy Plac na Rozdrożu i wchodzimy na terem Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski. Jakim tempem przejdzie Parada? Czy wolniejsze osoby nie zmęczą się? Idziemy powoli, nigdzie się nie śpieszymy, cieszymy się swoją obecnością, a osoby z problemami ruchowymi będą mogły pojechać autobusem z odkrytym dachem. Czy można dołączyć na trasie Parady? Parada Seniorów jest dla wszystkich seniorów i seniorek, a dołączyć do niej można w dowolnym punkcie trasy przemarszu. Czy można się kolorowo przebrać na Paradę lub przygotować transparent? Oczywiście! Mile widziani są wszyscy, którzy chcą zaprezentować się na Paradzie radośnie, kolorowo, głośno. Dopuszczamy wszelkie formy ekspresji! Jakie obuwie będzie najbardziej odpowiednie? Czy zabierać parasolkę? Zarówno na przemarsz jak i Piknik polecamy niższe, wygodne obuwie. Odradzamy buty na wysokim obcasie - będzie Państwu znacznie wygodnie. Zachęcamy również do zabrania parasolki przyda się zarówno w wypadku deszczu jak i ochroni przed czerwcowym słońcem. Piknik Pokoleń O której godzinie zaczyna się Piknik Pokoleń? Piknik Zaczyna się o godzinie i potrwa do około Czy można wyjść z Pikniku i wrócić później? Oczywiście. CSW Zamek Ujazdowski położone jest w znakomitym punkcie miasta. Zaledwie sto metrów od pięknej trasy spacerowej wzdłuż Alej Ujazdowskich, kilkaset kroków od zielonych terenów parku Agrykola, tuż obok wejścia do Łazienek Królewskich. Zachęcamy do spacerów w te miejsca. Czy można będzie znaleźć miejsce siedzące na Pikniku? Tak. Krzesła ustawimy w strefach gastronomicznych jak również przed scenami oraz w innych punktach parku. Będą na Państwa czekać również koce i leżaki. Czy dostępny będzie darmowy poczęstunek? Tak, przygotowujemy dla Państwa bezpłatne kiełbaski z wody, słodkie bułeczki, owoce i oczywiście wodę. Za inne dania trzeba będzie zapłacić do 5 złotych za porcję. Na miejscu, w barze restauracji Instalacje, będzie można kupić niedrogie piwo czy wino. Nie mamy również nic przeciwko koszyczkowi. Gdzie na Pikniku Pokoleń będą znajdowały się toalety? W podziemiach CSW znajduje się kilkanaście kabin WC. Toalety przenośne zostaną również ustawione w oznaczonych miejscach w parku. Toalet na pewno nie zabraknie. Tegoroczna edycja projektu odbywa się w dniach 27 czerwca 14 września 2014 roku, tematem przewodnim są związki ekologii z ekonomią. Poprzez liczne dyskusje, debaty i interesujące spotkania organizatorzy chcą przybliżyć uczestnikom zagadnienie ekonomii ekologicznej. Jednak Zielony Jazdów to nie tylko przestrzeń rozmów dotyczących ważnych tematów współczesności to również obiekt rekreacyjny, który jest miejscem spotkań towarzyskich, sceną koncertową, kinem plenerowym i przestrzenią, gdzie refleksja nad ekologią łączy się ze sztuką i zdrowym stylem życia. Zielony Jazdów stanowi atrakcyjne i rozpoznawalne wydarzenie na letniej, kulturalnej mapie Warszawy. Organizatorzy przygotowali wiele atrakcji, które z pewnością przypadną do gustu seniorom to przede wszystkim różnego rodzaju warsztaty rękodzielnicze. Będzie można nauczyć się na nich własnoręcznego wykonywania przedmiotów codziennego użytku z gliny i surowców wtórnych, a także poznać sposoby na twórcze wykorzystanie z pozoru niepotrzebnych przedmiotów. Uczestnicy specjalnych spotkań dowiedzą się, czym jest architektura ekologiczna, jak samodzielnie zbudować dom z materiałów pochodzących z recyklingu, a także jak zadbać o ogród przy pełnej trosce o środowisko naturalne. Kobiety zainteresowane stolarką będą mogły własnoręcznie zrobić ławkę, półkę lub stolik na warsztatach Wióry lecą, a zapaleni rowerzyści dowiedzą się, jak domowymi sposobami naprawić swój jednoślad. W przestrzeni Zielonego Jazdowa przewidziane jest targowisko, na którym swoje produkty sprzedawać będą między innymi Pan Ziółko, Majlertowie i właściciele gospodarstwa ekoturystycznego Dąbrówka. W niedziele prowadzone będą plenerowe zajęcia jogi i pilatesu, a w piątkowe i sobotnie wieczory sety DJskie, koncerty oraz pokazy kina plenerowego. Pod wspólnym hasłem Wczasy ekonomiczne odbywać się będą również wykłady dotyczące alternatywnych modeli finansowych. Wezmą w nich udział między innymi Tomáš Sedláček, były doradca ekonomiczny Vaclava Havla i Charles Eisenstein, aktywista, autor książek i mówca. Przestrzeń Zielonego Jazdowa każdego roku współtworzą pawilony będące realizacjami znanych twórców, którzy w swoich projektach zawierają nowoczesny design i ekologiczne rozwiązania. W tym roku czasową budowlę Zielonego Jazdowa zaprojektowała Aleksandra Wasilkowska, polska architektka działająca na styku architektury, nauki i sztuki. Jako jedyna Polka wzięła też udział w zbiorowej wystawie Slow Future w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski (otwarcie 27 czerwca), której kuratorem jest francusko-peruwiański artysta i aktywista, Jota Castro. Centralnym tematem wystawy jest postwzrost, czyli ruch społeczny postulujący obniżenie skali produkcji i konsumpcji. Prezentowane prace blisko dwudziestu artystów stanowią swoistą ilustrację do tematów pojawiających się podczas tegorocznej edycji Zielonego Jazdowa oraz refleksję nad poszukiwaniem różnych form wymiany ekonomicznej. Tę i wiele innych wystaw seniorzy będą mogli zwiedzać z kuratorem ekspozycji lub wykwalifikowanym przewodnikiem podczas cyklicznego wydarzenia Dnia Seniora w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, który odbywa się w drugą środę każdego miesiąca. Podczas comiesięcznych spotkań osoby w wieku powyżej 60 lat mogą korzystać z darmowego wstępu na wszystkie ekspozycje, przewidziane są również dwie tury zwiedzania z oprowadzaniem o godzinie i Podczas rozmowy z przewodnikiem seniorzy będą mogli poznać autorskie interpretacje przedstawionych prac, dowiedzieć się, jak powstawały i zgłębić biografie poszczególnych twórców. Nie zwiedzanie wystaw w ramach Dnia Seniora w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski nie obowiązują zapisy wystarczy kilka minut przed planowanym oprowadzaniem przyjść do holu budynku Zamku Ujazdowskiego.

6 6 / Na lato i nie tylko. Miejsca przyjazne seniorom Kafejka międzypokoleniowa w Warsztacie weź udział w super zajęciach! Warsztat przy placu Konstytucji 4 to śródmiejskie centrum aktywności lokalnej. Jest przestrzenią dialogu między warszawiakami, miejskimi aktywistami i urzędnikami, a także jednym z miejsc aktywności lokalnej (MAL) wspieranych przez Centrum Komunikacji Społecznej m. st. Warszawy. Od stycznia 2014 nowym gospodarzem Warsztatu została Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych (FISE). Naszym głównym celem jest wspieranie inicjatyw obywatelskich mieszkańców Warszawy oraz zorganizowanie przyjaznej przestrzeni do wymiany pomysłów oraz ich realizacji. Każdy zainteresowany może u nas zorganizować własne działanie, a także wziąć udział w debatach i konsultacjach związanych z dalszym rozwojem miasta oraz w szeregu spotkań, pokazów i warsztatów. Jednym z ważniejszych działań prowadzonych w Warsztacie jest Kafejka Międzypokoleniowa spotkania dla seniorów (i nie tylko!) o różnorodnej tematyce. Dwa razy w tygodniu, we wtorki i czwartki, od 10 do 14, przy pysznej kawie i herbacie, można podyskutować na różnorodne tematy, wziąć udział w bezpłatnych zajęciach rękodzielniczych, posłuchać ciekawych wystąpień, obejrzeć film czy pośpiewać. Tematy, które będziemy chcieli poruszać w najbliższym czasie to zdrowie, profilaktyka, historia, varsaviana, robienie biżuterii, gotowanie, podróże, ćwiczenia pamięci i wiele, wiele innych. Od 10-tej do 12-tej w dni Kafejki Międzypokoleniowej zawsze jest obecny animator, który wspiera radą osoby chcące skorzystać z komputera z dostępem do internetu (komputery w sali na parterze są dostępne cały czas, o ile nie odbywają się tu właśnie jakieś zajęcia). O godz tej zaczyna się właściwe spotkanie. Zapraszamy do udziału w spotkaniach, a także do zgłaszania tematów kolejnych wydarzeń. Wstęp na wszystkie spotkania jest bezpłatny. Chcemy organizować takie zajęcia, które Państwa interesują, dlatego serdecznie zapraszamy do współtworzenia programu Kafejki. Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata Partnerem Kafejki Międzypokoleniowej jest Fundacja Zaczyn. Więcej informacji i aktualny program zajęć znajdą Państwo na stronie: www. warszatwarszawski.blogspot.com lub w wersji papierowej w Warsztacie. Osoba do kontaktu: Natalia Grzywalska, telefon: , ngrzywalska@fise.org.pl > Do Warsztatu zapraszamy od poniedziałku do piątku w godz. 10:00 20:00. Stołeczne dyskoteki poleca Waldemar Wiśniewski Zacząłem na nie chodzić, jak tylko się zaczęły u Tomka na Wale Miedzeszyńskim, czyli już w latach 80. tych. Później impreza przyjęła nazwę Wisełka. Jednak przez lata doświadczeń z czystym sumieniem stwierdzam, że najlepsze dyskoteki są w Śródmieściu. Dlaczego? Bo wszyscy mają tu bliżej niż dalej, co wpływa na frekwencje. Dobrą sławą cieszą się dyskoteki w straży, naprzeciw Hali Mirowskiej. Grają tam we wtorki, piątki, soboty oraz niedziele (od godz , wjazd: 15 zł). Na miejscu działa również szkoła tańca, szczególnie inspirująca dla tych, którzy są odporni na tę dyscyplinę sportu. Oczywiście na miejscu jest także bufet obficie zaopatrzony, m.in. w alkohol. Drugą dyskotekę, którą szczerze polecam to miejsce przy ulicy Chałubińskiego - tam zabawimy się w piątki i soboty (od godz do 2.00 w nocy, cena za bilet: 20 zł). W obydwu miejscach można spotkać ludzi zróżnicowanych wiekowo, od młodzieży do emerytów. Zdecydowanie najbardziej preferuję dyskoteki pod adresem: Woronicza 44 A w klubie emerytów i rencistów, gdzie za miesięczny karnet zapłacimy 25 zł (lub za osobne wejście: 10 zł). Potańczymy tu w każdy czwartek i niedzielę od do godz W weekend gra i śpiewa tu chwalony przez wszystkich Stanisław Kakietek. Na miejscu za darmo napijemy się herbaty. Natomiast w Restauracji pod Retmanem na Mariensztacie (ul. Bednarska 9) wstęp jest za darmo, ale w zamian przy barze spotkają nas wygórowane ( jak na kieszeń seniorów) ceny. W Warszawie na Krakowskim Przedmieściu wejście jest również za darmo, lecz za jeden posiłek zapłacimy 11 zł. Tu zabawimy się od godz do białego rana. Całkiem niedawno miałem okazję poznać też dyskotekę w Parku Szymańskiego przy ul. Elekcyjnej. Niezwykle przyjemne miejsce, gdzie na przysłowiowym parkiecie pokręcimy się w każdą sobotę, od godz do 21.00, wstęp bezpłatny. Nie zapominajmy również o Bolku, gdzie na co dzień gra sławna DJ Wika. Spotkamy ją tu w środy, soboty i niedziele (od godz , wstęp 14 zł). Na stole czeka na gości bezpłatna herbata i ciastka. Za piwo emeryci zapłacą: 5 zł. Wika jest również gwiazdą Dancingów Międzypokoleniowych, gdzie zawsze występuję w duecie z muzykami młodego pokolenia. Dancing Międzypokoleniowy, który odbył się w kawiarni Kulturalna mieszczącej się w Pałacu Kultury i Nauki. autor: Waldemar Wiśniewski znawca i miłośnik stołecznych dyskotek dla seniorów.

7 Na lato i nie tylko. Miejsca przyjazne seniorom / 7 Dom Spotkań z Historią Kalinowe Serce Centrum Społeczne Paca 40 Mieszkam na obrzeżach Warszawy, w dzielnicy pełnej soczystej zieleni i kwiatów od wiosny do jesieni, czystego puszystego śniegu zimą, rozgwieżdżonego nieba w pogodne noce. Bardzo przyjaznym miejscem jest dla mnie kawiarnia "Kalinowe Serce", mieszcząca się przy ulicy Krasińskiego 25 (wejście od ul. Kochowskiego). Jej patronką jest Kalina Jędrusik, która mieszkała tuż za ścianą przez 20 lat. Zapraszamy do miejsca, które od półtora roku tworzymy wspólnie z mieszkańcami. To miejsce otwarte dla społeczności lokalnej, organizacji oraz grup osób chcących realizować tu swoje pasje. Lubię tu przebywać. Wyjazd do miasta nie zachwyca mnie chyba, że wybieram się na koncert, wystawę lub do kina, teatru czy muzeum. Jednym z miejsc, które przekonuje mnie do takiego wyjazdu jest Dom Spotkań z Historią (DSH), mający swą siedzibę przy ul. Karowej 20. Wykorzystuje on różnorodne formy przekazu, umożliwiając międzypokoleniowy i międzynarodowy kontakt z historią Polski oraz Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku, w tym ze skutkami nazizmu i komunizmu. DSH ma bardzo bogatą ofertę - szczególne miejsce poświęca przeszłości stolicy i historii jej mieszkańców. Znajdziemy tutaj: wystawy historyczne w dwóch galeriach wewnętrznych oraz na pobliskim skwerze, projekty edukacyjne, cykle spotkań, pokazy filmowe, promocje wydawnicze, dyskusje, seminaria i konferencje. Współpracujący z DSH twórcy przygotowują instalacje artystyczne, akcje miejskie oraz wydarzenia parateatralne. Uczęszczałam tu m.in. na cykl spotkań wokół Polskiej Szkoły Dokumentu prowadzony przez Tadeusza Sobolewskiego, krytyka filmowego i dziennikarza. Należę do Klubu Filmowego Przez kino do historii, który prowadzi prof. Eugeniusz Cezary Król, historyk, filmoznawca i politolog. Raz w miesiącu uczestniczę w prezentacjach z cyklu Opowieści z Kresów, prowadzonego przez zapalonego popularyzatora dziedzictwa kulturowo-historycznego ziem wschodnich I i II Rzeczypospolitej Tomasza Kubę Kozłowskiego. Gorąco polecam wszystkim zainteresowanym tą tematyką. DSH: wtorek-piątek: oraz sobota-niedziela: Księgarnia historyczna otwarta w godzinach pracy DSH oraz podczas spotkań. Na wszystkie imprezy wstęp wolny. Więcej informacji: autorka: Hanka Misiewicz Bywam tu co najmniej 2 razy w miesiącu, gdyż bardzo dużo się tu dzieje. W niezwykle miłej atmosferze występują znani artyści. Byłam tu na koncercie Janusza Radka, Natalii Niemen, Andrzeja Dąbrowskiego oraz Joanny Trzepiecińskiej. Piękne było też spotkanie z Piwnicą Poetycką Anny Bojarskiej, która przypomniała nam twórczość Haliny Poświatowskiej. Występowała tu również Magda Umer. Wszystkie te spotkania przebiegają w ciepłym, swojskim klimacie, bo tak właśnie jest w tym magicznym miejscu. Jego założyciele: Maciej Zakościelny i Zbigniew Dzięgiel od 2012 roku dbają o to, by wszyscy bywalcy czuli się tu dobrze. Pokochałam to miejsce od pierwszego razu. Prócz doznań duchowych, jest też coś dla ciała. Pyszne,oryginalne herbatki, kawy i domowe wypieki z pewnością przypadną do gustu każdemu. Kawiarnia czynna jest w tygodniu w godzinach od do 22.00, a w weekendy od Repertuar na kolejny miesiąc można znaleźć w Internecie. Bilety (w cenie od 25 do 60 zł) można rezerwować telefonicznie pod numerem Z całego serca polecam to miejsce i myślę, że podobnie do mnie, pokochacie je od pierwszego wejrzenia. Do zobaczenia w Kalinowym Sercu. autorka: Małgorzata Siemiątkowska Seniorzy są ogromną siłą napędową naszych działań. Każde zajęcia z rękodzieła, gotowania czy śpiewu to nie tylko wypełnianie czasu, lecz również spotkanie z ciekawymi ludźmi, którzy mieszkają w okolicy. Wymiana doświadczeń oraz przyjazne miejsce do działania przyciąga uczestników spotkań seniorskich. Zapraszamy do włączenia się w działalność Centrum Paca 40, jako uczestnicy lub prowadzący zajęcia. Seniorzy mogą brać udział w zajęciach plastycznych, komputerowych, językowych, ruchowych (gimnastyka, Tai Chi), decoupagu, soutagu, robieniu koralików czy szydełkowaniu. Mogą zdobyć wiedzę i środki na realizację własnej, lokalnej inicjatywy albo po prostu przyjść poczytać książkę z naszej biblioteki lub wypić herbatę, wspólnie coś ugotować. Mogą również skorzystać z porady obywatelskiej, prawnej czy psychologicznej. Udział we wszystkich wydarzeniach czy warsztatach jest bezpłatny. Aktualną ofertę zajęć można sprawdzić na Jesteśmy otwarci na każdy pomysł i ideę. Zachęcamy do kontaktu mailem: lidkas@cal.org.pl, lub osobistego. Centrum jest czynne od poniedziałku do piątku w godzinach , w soboty zaś od do Projekt Animowanie i wspieranie inicjatyw lokalnych dla mieszkańców m.st. Warszawy, w tym prowadzenie Centrum Lokalnych Aktywności Społecznych (Centrum Społeczne Paca) jest współfinansowany ze środków Miasta Stołecznego Warszawy. autorka: Lidia Skassa

8 8 / Na lato i nie tylko. Miejsca przyjazne seniorom Nowolipie Przystań w starym stylu wspierających, czyli fryzjerskich (strzyżenie 6 zł), pralniczych (4 kg 5 zł) i magla (4 kg 4 zł). Aż 300 z 450 osób, które stale przychodzą do ośrodka, korzysta z wydawanych tam obiadów. Ich cena wyliczana jest dla każdego indywidualnie i zależy od wysokości renty lub emerytury, nie przekracza jednak 7,50 zł. Obiady są dostępne dla członków Związku Emerytów i Rencistów. Osobom, które z powodów zdrowotnych czy niepełnosprawności nie mogą przyjść do ośrodka, obiady są dowożone (opłata za dowóz to 1 3 zł). Z dala od ruchliwej stołecznej arterii Jana Pawła II, w głębi osiedla Muranów, mieści się Centrum Usług Socjalnych i Szkolenia Kadr Pomocy Społecznej Ośrodek Nowolipie. Wybrałam się tam, by zobaczyć, co dzieje się w miejscu spotkań i pomocy dla osób starszych. Przy wejściu przywitał mnie miły, ale niezbyt rozmowny szatniarz i skierował do kierownictwa. Wolałam jednak sama wszystko obejrzeć i porozmawiać z osobami korzystającymi z oferty ośrodka. Pierwsze wrażenie nie było zbyt przyjemne. Budynek wewnątrz był bardzo zniszczony, widać, że dawno go nie remontowano. Na ile to możliwe, jest jednak czysto. Od brydża po pranie Podczas zwiedzania ośrodka minęłam kawiarenkę i stołówkę z ładnie nakrytymi stolikami, bez przykrych zapachów kuchennych, potem zaś pomieszczenia, w których odbywają się różnego rodzaju zajęcia. Informacje o nich umieszczone są w gablotach. Na osoby przychodzące do ośrodka czekają zajęcia z dziedziny kultury: chór, malarstwo połączone z wernisażami; edukacyjne np. komputerowe; sportowe: ping-pong, szachy, brydż; a także gimnastyka i rehabilitacja. Na miejscu jest również biblioteka z czytelnią. Co ważne dla osób starszych, zapewniona jest opieka pielęgniarska obejmująca pierwszą pomoc, pomiary ciśnienia, a także poradnictwo prawne. Nie zapomniano też o atrakcyjnych finansowo tzw. usługach Ważna informacja, jaką uzyskałam. Z oferty ośrodka mogą korzystać osoby, które przejdą weryfikację prowadzoną przez pracownika socjalnego. Kto to robi? Oferta ośrodka jest tak szeroka, że zaczęłam się zastanawiać, kto to wszystko organizuje. Dowiedziałam się, że w ośrodku jest zatrudnionych 30 osób personelu oraz kilku asystentów rodzinnych zajmujących się osobami niepełnosprawnymi. Większość z nich pracuje od kilkunastu lat, lubi i ceni to zajęcie. Nie chcą mówić, bo się boją? Miałam plan, by jak najwięcej dowiedzieć się od osób korzystających z usług ośrodka. Okazało się to bardzo trudne. Miałam problem, by namówić kogoś na dłuższą rozmowę. Osoby, do których się zwracałam, były zamknięte i nieufne. Na każde pytanie miały jedną odpowiedź: jesteśmy ze wszystkiego zadowoleni. Odniosłam wrażenie, że ich nieufność i wycofanie biorą się ze strachu. Próbowałam zrozumieć, dlaczego tak się dzieje. Moim zdaniem, to efekt krążącej od pewnego czasu informacji, że ośrodek będzie zmodernizowany i stanie się Mazowieckim Centrum Aktywizacji Międzypokoleniowej. Myślałam o tym, zastanawiałam się: czy wolno uszczęśliwiać kogoś na siłę? Środowisko ludzi starszych jest mocno zróżnicowane, osoby te mają różne potrzeby. Są wśród nich takie, dla których liczy się nowoczesne otoczenie, kontakty z ludźmi młodymi, zrozumienie dokonujących się zmian. Ta grupa chce być aktywna, dba o rozwój wewnętrzny. Ale są i tacy seniorzy, dla których spokój, cisza i opieka socjalna są najważniejsze. Często to ludzie samotni i schorowani. Miejsce, gdzie otacza ich życzliwość, w którym mają opiekę, jest dla nich bardzo ważne. Chcą żyć w hermetycznym świecie z osobami o podobnych problemach, postawie. Czy mają do tego prawo? Czy należy ich uszczęśliwiać, wdrażając własny przepis na życie? Czy może lepiej, by istniały rozmaite miejsca dla seniorów, w których realizowaliby oni różne potrzeby, mieli wybór? Może należałoby znaleźć inne miejsce na Mazowieckie Centrum Aktywizacji Międzypokoleniowej, które niewątpliwie jest bardzo potrzebne. Rzecz w tym, by nie zmieniać charakteru ośrodka na Nowolipkach, gdzie wielu seniorów znalazło przystań, czuje się bezpiecznie i dobrze. Kontakt: Centrum Usług Socjalnych i Szkolenia Kadr Pomocy Społecznej Ośrodek Nowolipie, ul. Nowolipie 25b, Warszawa. Czynny od poniedziałku do piątku w godz Obiady wydawane są od poniedziałku do soboty. nowolipie@osrodeknowolipie.pl, tel ; fax autorka: Barbara Izydorczyk Najstarsza dzielnica Warszawy Wisła Powierzchnia pod naszymi stopami z grubsza dzieli się na dwie kategorie: stałą i płynną. Ta płynna z jakiś powodów wpływa na ludzi pozytywnie, uspokaja, skłania do refleksji, ładuje baterie. Słowem, przyjemnie jest nad wodą posiedzieć, a jeszcze przyjemniej popłynąć. W naszym mieście mamy tej płynnej powierzchni sporo wije się pod mostami i szumi na nabrzeżach. Można nad rzeką znaleźć inspirację, wyciszyć się, pomyśleć albo pobawić. Od paru lat Warszawa jest chyba bardziej zestresowana, a może właśnie mniej? W każdym razie nad rzeką wytchnienia szuka coraz więcej ludzi. Kilkanaście minut spacerem i znajdziemy się na Płycie Desantu, obok Portu Czerniakowskiego. Dla mnie to specyficzny warszawski most, który zamiast łączyć stołeczne brzegi jest przejściem do nieco zapomnianej, a jednocześnie najstarszej dzielnicy Warszawy Wisły. Przez ostatnie dekady odsunęliśmy się od rzeki, zapomnieliśmy jak spędzać z nią czas. Dlatego pierwsze spotkanie z Wisłą może przypominać spotkanie po latach z najlepszym przyjacielem z dzieciństwa. Na początku jesteśmy zakłopotani, ale lody szybko pękają i wkrótce żałujemy, że tak długo zwlekaliśmy z odnowieniem znajomości. Przez pierwsze minuty nie musimy nic mówić na Wisłę miło jest patrzeć, a z bratnią duszą dobrze się milczy. Jeśli nabraliście śmiałości dobrym pomysłem będzie kawa przyrządzona przez marynarzy w klubokawiarni Pomost 511 czy całodniowy rejs drewnianą pychówką. Pokrzepieni możemy poczynić kolejne kroki tramwaj wodny przewiezie nas na plażę po praskiej stronie, a statek Wars zaprosi na spacer, aż do Mostu Gdańskiego. Polecam plażę przy Moście Poniatowskiego. Nowy pawilon plażowy pozwoli nam przygotować się na spotkanie założyć odpowiedni strój kąpielowy, wziąć prysznic, wyposażyć się w przedmioty potrzebne do profesjonalnego plażowania (leżak, ręcznik itp.). Ostrzegam, że następny krok tej znajomości to poważna decyzja. Gwarantuję, że w towarzystwie Wisły, każdy poczuje się jakby znał ją od zawsze. Najlepiej od razu umówić się na następny raz. Wiadomo, że z Wisłą można poczuć się swobodnie. Dobrze. Wisła nie jest kochanką, ani przyjacielem, ale jest wielkim skarbem i przywilejem dla warszawiaków. Przez lata zaniedbana, od jakiegoś czasu jest coraz czystsza, coraz piękniejsza, coraz bardziej przystępna. Stołeczne brzegi to coraz lepsza infrastruktura, od toalet i koszy na śmieci, przez ścieżki dla rowerzystów i spacerowiczów, po liczne knajpy z bogatą ofertą kulturalną. Jeśli ktoś nie zauważył tych zmian to najwyższy czas zejść z mostu na brzeg, przejść się bulwarami i przepłynąć się łódką. Zobaczyć miasto z środka nurtu to zupełnie nowe doświadczenie, które pozwala spojrzeć na Warszawę z jej sprawami z zupełnie nowej perspektywy. Nie skorzystać z tego co daje nam rzeka, to grzech. autor: Krzysztof Dziomdziora reżyser, socjolog, praktyk kultury działający nad Wisłą i współtwórca fundacji Wszystko Płynie ) Letni relaks w klubokawiarni Pomost 511 Płyta Desantu

9 Ludzie i opinie / 9 Życie Seniora to nuda? Bzdura! Trudno jest powiedzieć, kto jest seniorem, a kto nim nie jest. Czy określa go jakaś konkretna data? Czy to ona świadczy o tym, że ktoś jest wystarczająco dojrzały? A może wskazuje na to stan naszego samopoczucia? W Polsce życie osób na emeryturze często nie należy do najłatwiejszych. Drogie leki, kolejki do lekarzy, mało specjalistów. Ale przecież nie trzeba mieć dużo pieniędzy, żeby pozwolić sobie na ciekawe życie. Wystarczy odrobina pomysłowości i dużo wolnego czasu... a tego przecież seniorom nie brakuje. Rozmawiałam z kilkoma z nich. To trzy wyjątkowe sylwetki, które pokazują, co można robić w podeszłym wieku. Prosta recepta na życie po pięćdziesiątce. Naturalne środowisko Przyroda i spacery w zielonym obliczu to darmowy i przyjemny lek. Regeneruje ciało i odświeża umysł. Wycieczka w młodszym od siebie gronie, dodatkowo wewnętrznie odmładza. - Nie lubię sama spędzać wolnego czasu. Kocham spacery. Na łonie natury. I do kawiarni czasami lubię pójść z młodszymi ode mnie przyjaciółmi. Odwiedzamy taką włoską pizzerię w Józefosławiu. Zdecydowanie wolę spędzać czas z młodymi. Ludzie w moim wieku są przytłoczeni. Bardzo często starsi ludzie są zamknięci w swoich domach i bardzo trudno jest ich z tych klatek wyciągnąć. Chociaż nieraz mi się to udaje opowiada śmiejąc się 60-letnia Danuta Korulczyk z Piaseczna. Galerianki 50+ Jeśli nie zdecydujesz się na terapię naturalną można miło spędzić czas i w sztucznym środowisku. Warszawa stwarza ku temu sporo możliwości. Ogólnodostępne galerie handlowe i dużo kawiarni, to też ciekawy sposób na urozmaicenie dnia. Zazwyczaj spotykam się z koleżankami i chodzimy do galerii handlowych. Oglądamy różne rzeczy i robimy zakupy. Jest taki jeden sklep, gdzie są ubrania i kawa, to tam często przesiadujemy. Z dawnymi znajomymi z pracy chodzę do Łazienek Królewskich. Z niektórymi dziewczynami - do kawiarni na placu Konstytucji. Jemy sobie ciacho, najczęściej serniczek i szarlotkę na ciepło z lodami. Do tego pijemy kawę, bo przecież jedna kawa nie zaszkodzi na ciśnienie. (śmiech) Lubię Americano, moje koleżanki piją latte. W kwestii napojów jesteśmy konserwatywne. Pijemy albo kawę albo herbatkę opowiada 66-letnia Zofia Czerniakowska z Warszawy. Z Rzymu do Warszawy Enzo Lauretti z zawodu jest antykwariuszem. Niedawno przekroczył wiek 70 lat, ale energii może mu pozazdrościć niejeden nastolatek. Przyjechał z Rzymu i to właśnie Warszawę uznał za najpiękniejsze miasto do zaprezentowania swojej sztuki. Ma żonę Polkę. Właśnie osiągnąłem wiek wolności twórczej. Zrobiłem już wszystko, co musiałem zrobić dla rodziny. Teraz jestem w wieku, kiedy mogę zająć się tworzeniem - tłumaczy Enzo W wolnym czasie jeżdżę motorem po Rzymie, mieszkam naprzeciwko Koloseum. Lubimy też chodzić na spacery i podróżować. Interesuje mnie architektura i antyki, ale tylko do czasów renesansu później są zbyt nowoczesne. Enzo w swoim antykwariacie w Rzymie prowadził wiele spotkań - miejsce stało się siedzibą dysput o kulturze i sztuce. Dzięki swojej pracy uczestniczy w wielu wystawach w swoim kraju i poza nim. W Warszawie się zakochał dzięki swojej żonie i to ona pomogła mu w zorganizowaniu wystawy prac artysty, w stołecznej galerii. - Niektóre z nas mają konta w internecie, na portalach randkowych. Niektóre są trochę zajęte, bo opiekują się wnukami i nierzadko wyjeżdżają za granicę do pracy. Będąc na emeryturze. Także życie może być ciekawe, jak się chce mówi Zofia i dodaje: Podobno można nawet zapoznać jakiegoś wdowca w Bolku na Polach Mokotowskich. Słyszałam, że tam są fajne potańcówki. Gdzie się tańczy? Gdzie się chodzi? W Warszawie jest cała masa imprez dla seniorów. Dowiedziałam się od znajomej, gdzie jest taka jedna potańcówka. Gdyby nie ta moja koleżanka, to bym nie trafiła do takiego miejsca chyba nigdy. A to nieopodal sali kongresowej. I jeszcze na osiedlu Za Żelazną Bramą opowiada Danuta i dodaje: - Są też kluby seniora. Do nich się można zapisać, tam są ciekawe wyjazdy, zajęcia, warsztaty. Ja akurat wiem, bo działałam całe życie w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym. I wiem, że są takie grupy, które bez względu na pogodę wyjeżdżają za miasto. I zwiedzają, chodzą, naprawdę długie trasy. Moja znajoma, Irena, w wieku 81 lat jeszcze niedawno chodziła na takie wycieczki. Pani Irena zapisała się do takiej sekcji dla seniorów. Kiedyś było także takie koło w Piasecznie, ale zostało zlikwidowane. Miejsca dla emerytów powstają często przy bibliotekach publicznych czy domach kultury. Ale wciąż pojawia się za mało informacji o ich istnieniu. Za mało jest takich miejsc dla seniorów. Enklaw. I przede wszystkim nie wiadomo, gdzie one są. Jesteśmy słabo poinformowani. A przecież wystarczyłoby wywiesić na klatce, na tablicach informacyjnych kartkę o zajęciach i spotkaniach. I już by było wiadomo. Póki co kończę budować mój domek na działce. Potem się zainteresuje rejestracją w związku emerytów opowiada Zofia, która czuje się w świetnej formie i wszystkim seniorom poleca aktywność. Sonia Tulczyńska Enzo Lauretti, Włoch po 70-tce zakochany w Polsce. fot. Szymon Starnawski

10 10 / Ludzie i opinie Starość nie jest trendy? O stereotypach, wizerunku osób starszych w mediach i oswajaniu dojrzałego wieku - rozmawiamy z Jolantą Kwaśniewską, szefową i założycielką Fundacji Porozumienie Bez Barier. Dlaczego Porozumienie Bez Barier zajmuje się właśnie osobami starszymi? Jolanta Kwaśniewska: Twierdzę, że w Polsce występuje dyskryminacja ze względu na wiek. To niedopuszczalne. Nie bez powodu nazwałam moją fundację Porozumienie Bez Barier. Seniorzy są grupą społeczną, która napotyka je wszędzie począwszy od tych, które powodowane są stanem zdrowia (coraz słabsza mobilność, często niepełnosprawność, konieczność korzystania z pomocy osób trzecich), poprzez brak znajomości nowych technologii, a skończywszy na tych wizerunkowych, kreowanych przez media, które przedstawiają seniora jako osobę, której atrakcyjność i użyteczność dawno już przebrzmiały. Dlatego też postanowiłam oswajać starość z moją fundacją - by ta zastała nas pewnych siebie, swej wartości, w dobrej kondycji fizycznej, psychicznej, gotowych do podjęcia kolejnych życiowych wyzwań i realizacji własnych pasji oraz słuchanych przez decydentów. Chcę zaszczepić w ludziach świadomość, jak bardzo ważną jest dla nas wszystkich profilaktyka starości. Już od najmłodszych lat najpierw dzięki dbałości naszych rodziców o nas, później dzięki naszej dbałości o dzieci powinniśmy nauczyć się przygotowywać do jesieni i zimy życia. Tylko wtedy mamy możliwość uniknąć zaskoczenia przez choroby i sytuacje, którym można było zapobiec. Dlaczego Pani zdaniem tak niewiele osób dojrzałych wiekiem działa publicznie w interesie osób starszych? JK: Dzisiejsza rzeczywistość zdominowana jest przez wszechobecny kult młodości. Starość nie jest trendy. Można mieć wrażenie, że to wielki nietakt być seniorem. Pierwsze zmarszczki, oznaki siwizny, data urodzenia w dowodzie okrutne wyznaczniki współczesnej przydatności lub bezużyteczności. To wszystko znajduje swoje odbicie też i w sferze publicznej. Seniorzy zaczynają się z niej wycofywać, czują się niepotrzebni, niezrozumiani. Zewsząd słyszą, że są tylko obciążeniem dla służby zdrowia czy systemu emerytalnego. Zanika szacunek dla oszronionych głów, doświadczenia życiowego, zawodowego obecnie stawia się na energiczną młodość, która niestety nie zawsze idzie w parze z mądrością Proszę przejrzeć chociażby aktualną ofertę medialną okładki czasopism. Nie znajdziemy takich, na których widnieje twarz osoby starszej. Jedynie gdzieś wewnątrz przemycane są treści dedykowane seniorom jak wstydliwe, wyobcowane kąciki zainteresowań dla nielicznych. Co zazwyczaj jest problemem seniorów? Słaba oferta społeczna i ograniczony dostęp do niej czy raczej brak kultury aktywności społecznej, obywatelskiej? JK: To problem, na który składa się po trosze każdy z wymienionych elementów. Jednak przede wszystkim nie jesteśmy na starość przygotowani mentalnie. Konsekwencjami tego stanu rzeczy jest ograniczony dostęp do informacji na temat oferty społecznej dla seniora. Ta bowiem, z roku na roku jest coraz szersza. Niestety - przekazywana jest najczęściej pocztą pantoflową, co powoduje, że zapoznaje się z nią tylko część zainteresowanych osób. Również reklama produktów innych niż te, z których seniorzy i tak muszą skorzystać praktycznie nie istnieje. Trudno byłoby nam znaleźć w ogólnopolskiej prasie czy telewizji oferty, które zachęcałyby naszych seniorów do aktywności innej, niż zakup tego czy innego płynu do protez, bądź suplementu diety. Zatem aby dotrzeć do propozycji skierowanych do tej grupy wiekowej, trzeba zdać się na samodzielne poszukiwania organizacji lub firm, których działalność koncentruje się na różnorakich potrzebach pokolenia 60+. Czy zgłaszają się do państwa seniorzy chcący pracować społecznie na rzecz swojej grupy pokoleniowej? JK: Tak, oczywiście. Mamy wiele zgłoszeń od seniorów, którzy chcą poświęcić swój czas na rzecz swych równolatków. To często indywidualne i spontaniczne inicjatywy, które stają się dla nas inspiracją do działań, zarażają swą świeżością i entuzjazmem, ale to również chęć wolontariackiego włączenia się w trwające już działania szkolenia, kursy, treningi, koła zainteresowań. Seniorzy to wspaniała grupa, otwarta zarówno na przyswajanie nowej wiedzy, jak i na dzielenie się tą już posiadaną nie tylko z równolatkami, ale również z osobami młodszymi. To przyczynek do nawiązywania dialogu międzypokoleniowego, który jest niezbędny w naszym kraju. I proszę mi wierzyć, taka postawa krzepi! Media reprodukują bardzo stereotypowy wizerunek seniorów. Jakie stereotypy na temat osób starszych należy zwalczać bezwzględnie? JK: Wszystkie! Te, które napotykamy najczęściej to nieporadność, nieaktywność i brak potrzeb. Seniorzy przedstawiani są jako grupa społeczna uzależniona od pomocy innych: osób, instytucji czy szpitali, pozbawiona potrzeb seksualnych, czy życia towarzyskiego. Ich obraz przedstawiany przez media jest przesycony słabością, konserwatyzmem i zacofaniem. Stereotypy ukazują nam seniorów jako tych, którzy nie chcą i nie nadążają za rozwojem nowych technologii czy postępem cywilizacyjnym. Ukazywani są jako złośliwi, skąpi, zasługujący tylko na litość plotkarze i hipochondrycy. Mogłabym mówić jeszcze długo o stereotypach, ale wolę im wszystkim mówić nie! Należy stanowczo sprzeciwiać się każdemu z nich i pokazać, że starość potrafi być pełna barw, pasji, zainteresowań i aktywności. Starość potrafi być piękna! rozmawiał Przemysław Wiśniewski

11 Ludzie i opinie / 11 Senior seniorowi informatorem O najnowszym projekcie Stowarzyszenia mali bracia Ubogich - Mobilnym punkcie informacji dla seniorów oraz o wolontariacie osób starszych rozmawiamy z Joanną Mielczarek, dyrektorem ds. projektów i promocji stowarzyszenia. fot. Joanna Mielczarek Skąd pomysł na właśnie taki projekt i jaki jest jego główny cel? Kiedy w listopadzie ubiegłego roku zastanawialiśmy się jak zaangażować naszych wolontariuszy z projektu Zapytaj seniora zapytaliśmy ich, co chcieliby dalej robić. Wskazali na to, że brakuje informacji o tym, co się dzieje w mieście i że nie ma pomysłu na to, jak te informacje w środowisku osób starszych dystrybuować. Mając doświadczenia z poprzedniego projektu zaproponowali, że chcieliby być swego rodzaju ambasadorami wolontariatu seniorów. Wspólnie wymyśliliśmy projekt, który jest po części kontynuacją projektu Zapytaj seniora, ale którego głównym celem jest wzmocnienie przepływu informacji, który pomógłby naszym seniorom wyszukiwać informacje o skierowanej do nich ofercie miejskiej. Jak wygląda codzienna praca ambasadorów? Pozyskiwanie różnymi metodami informacji i dystrybuowane ich w swoich rejonach. Przynajmniej raz na miesiąc organizowane jest spotkanie z liderkąm grupy, na którym wolontariusze opowiadają gdzie byli i co udało im się zrobić. Dostają wtedy konkretne zadania do wykonania (np. nawiązania kontaktu, dotarcia do jakiegoś miejsca). To też okazja do dzielenia się doświadczeniami oraz wzajemnego uczenia się. Mają być lokalnymi liderami: wiedzieć z czym gdzie się zgłosić oraz jakie jest zapotrzebowanie. Na początku nie wiedzieli do kogo pójść, to właśnie podczas tych spotkań z liderką grupy zaczęliśmy z nich wydobywać informacje skąd się dowiadują o różnych wydarzeniach. Robiliśmy sobie takie mapowanie zbieraliśmy wiedzę. Mają teraz tę wiedzę, na poszczególnych zebraniach roboczych dostają zadania. Dostali identyfikatory Mobilny punkt informacyjny dla seniorów. I są takie osoby, które nawiązały kontakty z osobami, które mają wiedzę na przykład z urzędnikami. Mamy taką dziewczynę... Ile ta dziewczyna ma lat? No... grubo ponad sześćdziesiątkę [śmiech]. Dziewczynę, która po prostu jest wszędzie. Są też i takie, które powoli się uczą i mają np. dwa stałe punkty, (to było ich zadanie znaleźć te punkty). Ważne żeby zawsze podejść indywidualnie do każdej z tych osób. Mamy na przykład dwie osoby, które działają zdalnie - online i telefonicznie, bo na co dzień są bardzo zajęte. Świetnie poruszają się w Internecie i są w bieżącym kontakcie z koordynatorką liderką grupy. Ale też taka była możliwość to była dla nich nowość, że mogą w ten sposób działać. Fundamentem działania stowarzyszenia jest pomoc osamotnionym osobom starszym, tym pasywnym, wyizolowanym w jaki sposób ten projekt wpisuje się w waszą działalność? Elementem projektu jest stałe wyszukiwanie osób w potrzebie i udzielanie im informacji i wsparcia. Nie chcemy rezygnować z całej grupy osób, które przychodzą do nas i mówią, że czują się samotne, ale jednocześnie są w pełni życia i sił witalnych i często potrzebują zaanimowania tej potencjalnej aktywności. To spełnianie jednej z elementarnych potrzeb potrzeby bycia potrzebnym. Coraz bardziej przywiązują się do organizacji, a my do nich. Wiele się uczą, bardzo otwierają, sami przynoszą pomysły, które staramy się przekuwać na projekty. To działanie ma uświadamiać im, że są naturalnymi łącznikami między swoim środowiskiem i naszą organizacją. Informacje, które zbierają składają się na bardzo różnorodną ofertę kulturalną i pomocową. W ten sposób łatwiej dotrzeć im do ludzi w potrzebie. Sami decydują, co według nich jest istotne dla ludzi na terenie, na którym mieszkają. Jest Pani wolontariuszką i pracuje z wolontariuszami od wielu lat. Czy i jak różni się wolontariat osób starszych od tego osób młodych? Oferta musi być bardzo konkretna, to nie może być jedynie zajęcie czasu. Muszą mieć cały czas poczucie bycia potrzebnym. Jak się zaangażują, to na poważnie. Mają przemyślane to, czego od nas chcą. W większości nie zakładają wykonania zadania i odejścia z organizacji. Potrzebują też informacji zwrotnej np. pochwały, jeśli coś wykonali dobrze. O działaniach na rzecz seniorów często mówi się w kontekście przełamywania ich samotności... Tak, to ważna motywacja. Częściej jednak jest tak, że to młodzi ludzie mówią, że potrzebują relacji. Starsi wolontariusze powiedzą raczej, że potrzebują komuś pomóc bo być może ta pomoc do nich wróci. Czasami myślą: mnie się udało, ze mną jest wszystko w porządku, jestem zdrowa / y i chciałabym / chciałbym coś oddać. To bardzo dojrzała postawa. Mówią też: ja się spełniłem, zrealizowałem się w pracy, mam wykształcone dzieci i wnuki, teraz chciałbym dać coś od siebie. To najbardziej świadomi wolontariusze, z którymi bardzo fajnie się pracuje. Zachęcacie do współpracy w myśl słów jednego z Mobilków (tak nazywani są uczestnicy projektu): Problem nie w tym, że nie chcemy, ale w tym, że nie wiemy. Odnosząc to do kwestii wolontariatu - jak docierać do wolontariuszy seniorów, jak promować i jakie oferty kierować do seniorów? To jest związane z tym na co bardzo zwracali uwagę nasi wolontariusze seniorzy. Twierdzą, że chcą działać własnym przykładem. Pokazywać, że są zwykłymi sąsiadami i że robią coś fajnego. Nie coś heroicznego, ale fajnego. I mówić o tym innym, bo tak naprawdę, jak mówimy tutaj o badaniach, to nawet my młodzi, jak jesteśmy wolontariuszami, wcale o tym nie opowiadamy. Bywa tak, że nawet nasi najbliżsi nie wiedzą, że jesteśmy wolontariuszami. Organizacje muszą widzieć miejsce dla wolontariusza seniora, a nie robić wolontariat senioralny, bo to teraz jest w modzie taka postawa bardzo zniechęca seniorów. Młody człowiek jak nie znajdzie w organizacji tego, czego szuka pójdzie do innej. Starsza osoba tego zazwyczaj już nie zrobi, bo traktuje to bardzo personalnie: nie chcieli mnie tam. Organizacje muszą prosić te osoby, żeby były wolontariuszami, zapraszać je do tego. Czyli w jakiś sposób brak oferty dla seniorów wpisuje się w generalny problem z wolontariatem, który mamy w organizacjach pozarządowych w Polsce? Tak. Jest też tak, że organizacje nie wiedzą jak sobie z wolontariuszem seniorem radzić. Czasami łatwiej jest przyjąć młodego człowieka do konkretnego zadania. Nie trzeba go uczyć obsługi komputera, internetu, przesyłania mms-ów. To po prostu dużo szybsze, a w organizacjach różnie bywa z czasem i koordynacją działań. Na pewno przy osobach starszych to duża inwestycja, ale jak naprawdę się postaramy to o bardzo dużym zwrocie. To są bardzo wierni, powiedziałabym nawet, że najwierniejsi wolontariusze w organizacji. rozmawiała: Aleksandra Zacharska

12 12 / Ludzie i opinie Polityka senioralna trafia na Wiejską. Sejm RP w dniu 9 maja 2014 roku powołał nową stałą komisję sejmową Komisję Polityki Senioralnej. Inicjatywa Pani Marszałek Ewy Kopacz, wspierana przeze mnie i Parlamentarny Zespół ds. UTW, będąca postulatem środowiska Uniwersytetów Trzeciego Wieku, ale też i innych organizacji seniorskich stała się faktem. Komisja Polityki Senioralnej to rewolucja nie tylko w wymiarze krajowym nie ma takiego ciała dedykowanego wyłącznie osobom starszym i polityce wobec nich w żadnym parlamencie krajowym w Unii Europejskiej. Powołanie tej komisji to świadectwo zaangażowania i odpowiedzialności Sejmu RP za współuczestniczenie w ważnym procesie budowania polityki senioralnej, której ukoronowaniem będzie coroczna debata plenarna poświęcona sytuacji osób starszych w naszym kraju. Polityka wobec osób starszych powinna ułatwiać eksponowanie i wykorzystanie kapitału społecznego, jaki stanowią seniorzy po 25 latach od rozpoczęcia trudnego procesu transformacji. Do starości musi przygotować się każdy z nas żyjąc odpowiedzialnie, aktywnie i zdrowo, inwestując w siebie, umiejętnie zarządzając czasem, budując swoją pozycję zawodową i bezpieczeństwo finansowe. Do starości do starzenia się społeczeństwa musi przygotować się polskie państwo, nasze miasta, rząd i władze samorządowe. Jeśli powstająca na naszych oczach i przy naszym coraz większym udziale polityka celowych działań na rzecz tworzenia warunków dla godnego i zdrowego starzenia się ma być polityką na serio, nie może być polityką ostrożności, a musi być polityką odwagi. Chodzi bowiem o świadomie zaplanowany i konsekwentnie realizowany ciąg działań zmierzający do osiągnięcia postawionych celów. Warto pamiętać o zaleceniach działań na rzecz osób starszych, przyjętych przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1991 roku, przyporządkowanych pięciu podstawowym zasadom: niezależności, uczestnictwa, opieki, samorealizacji oraz godności osób starszych. Osiągniecie tych celów wymaga długookresowych działań, a ich efekty mogą być zauważalne dopiero po upływie wielu lat. Ale trzeba wspomnieć, że adresatami polityki wobec starości są nie tylko ludzie starsi, ale i młodsze pokolenia, przygotowywane do spotkania ze starością i do życia w społeczeństwie otwartym dla wszystkich grup wiekowych, respektujących specyfikę wszystkich faz życia. Pod koniec roku, przy pełnym wsparciu premiera Donalda Tuska, minister Władysław Kosiniak-Kamysz doprowadził do przyjęcia przez Radę Ministrów trzech kluczowych dokumentów: Założeń Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata Rządowego Program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata oraz Programu Solidarność Pokoleń dotyczącego działań dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+. Ważna rola w zakresie tych prac przypada Radzie ds. Polityki Senioralnej, na czele z prof. Bolesławem Samolińskim. Ten pakiet strategicznych dokumentów jest ważny, bo przebiegający szybko proces demograficznego starzenia się społeczeństwa powoduje wiele wyzwań, którymi sprostać musi państwo i administracja samorządowa. Wyzwania te dotyczą przede wszystkim polityki społecznej i ochrony zdrowia, ale odnoszą się również do wielu innych kompetencji państwa. O skuteczności działań realizowanych wobec starszego pokolenia zdecydują elementy, które należy uznać za najważniejsze. Są to: prawidłowa i systematycznie aktualizowana diagnoza sytuacji i potrzeb starszego pokolenia (nie tylko stan obecny, ale i prognozowanie potrzeb osób starszych w kilku lub kilkunastoletniej perspektywie). monitorowanie działań podejmowanych przez rozmaite podmioty na szczeblu krajowym i lokalnym; racjonalna gospodarka publicznymi środkami, przeznaczonymi na realizację tych działań. Prognozy demograficzne są nieubłagane. Do 2035 roku udział osób w wieku 65 i więcej w polskim społeczeństwie zbliży się do 25%. Warto przytoczyć prognozy Eurostatu, które pokazują, że w roku 2060 mediana wieku w Polsce nieco przekroczy 54 lata. Oznacza to, że połowa Polaków będzie liczyć 54 lata lub mniej, a jednocześnie druga połowa osiągnie lub przekroczy ten wiek. Ta ilościowa zmiana wywołuje coraz szerzej i dokładniej opisywane przez badaczy zmiany jakościowe w niemal wszystkich sferach życia społecznego i gospodarczego. Skuteczna polityka senioralna musi być równocześnie budowana odgórnie i oddolnie, na poziomie lokalnym, przy uwzględnieniu lokalnych kontekstów i potrzeb. Zadaniem państwa jest przede wszystkim stworzenie odpowiednich ram prawnych i instytucjonalnych dla realizacji polityki wobec osób starszych i realnych oraz efektywnych zasad jej finansowania. Najwłaściwszym poziomem jej realizacji jest poziom lokalny. Od grudnia rady gmin mogą powoływać gminne rady seniorów mające charakter konsultacyjny, doradczy i inicjatywny. W życie weszła bowiem zaproponowana przez Klub PO nowelizacja Ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym. W oparciu o nowe przepisy dynamicznie powstają rady seniorów w całym kraju, m.in. w Częstochowie, Tychach, Dąbrowie Górniczej. Niedługo pojawią się w Świnoujściu, a także Warszawie i jej 18 dzielnicach. Wierzę, że rola Uniwersytetów Trzeciego Wieku w procesie powstawania gminnych rad seniorów będzie kluczowa. Gminne rady seniorów to dopiero początek, bo powiatowe i wojewódzkie rady seniorów, umocowane w ustawach o samorządzie powiatowym i samorządzie wojewódzkim to nasze kolejne, legislacyjne wyzwanie. Dysponujemy dobrym przykładem Obywatelskiego Parlamentu Seniorów w Irlandii, który od 1994 roku jest największą organizacją przedstawicielską ludzi starszych w tym kraju i umożliwienia ponad 400 organizacjom seniorskim udział we współtworzeniu rozwiązań systemowych. Wzorując się na dobrych rozwiązaniach, w styczniu 2015 roku zostanie zainicjowany pierwszy w historii Polski Parlament Seniorów. Życzę sobie, aby sejmowa Komisja Polityki Senioralnej była jednym z filarów kształtowania polityki państwa wobec osób starszych. Chciałbym, aby nasze wspólne działania miały charakter spójny, skoordynowany oraz ukierunkowany na realizację założonych priorytetów. autor: Michał Szczerba Przewodniczący Sejmowej Komisji Polityki Senioralnej, Przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Uniwersytetów Trzeciego Wieku

13 Ludzie i opinie / 13 Uczmy się od siebie nawzajem To dobrze, że politycy zainteresowali się w końcu potrzebami osób starszych. Warto jednak uważnie i krytycznie przyglądać się temu, w jaki sposób chcą się nimi zajmować. O polityce senioralnej, potrzebie uwzględnienia w działaniach państwach szczególnych potrzeb osób w starszych, mówi się ostatnio w naszym kraju coraz częściej. Seniorzy i seniorki zostali w końcu zauważeni. Ma to wiele przyczyn. Jedną z nich jest przekonanie o starzeniu się społeczeństwa i konieczności przygotowania się na nowe wyzwania, jakie się z tym wiążą. Inną przyczyną tego zainteresowania jest polityka antydyskryminacyjna Unii Europejskiej. Seniorki i seniorzy, podobnie jak kobiety, mniejszości seksualne czy osoby niepełnosprawne uznawani są za grupę szczególnie narażoną na dyskryminację, a tym samym wymagającą szczególnego wsparcia. Ważnym powodem rozwijania polityki senioralnej jest też oczywiście fakt, że osoby w starszym wieku stanowią grupę obywateli o wysokiej kulturze politycznej: interesują się sprawami publicznymi i zdecydowanie częściej niż młodzi biorą udział w wyborach. Nie ma co owijać w bawełnę: dla polityka głosy seniorek i seniorów to łakomy kąsek. Warto uważnie przyglądać się, czy prowadzona polityka przynosi realne skutki. Czy Rady Seniorów staną się dla osób starszych narzędziem zwiększenia widoczności ich problemów i pomysłów, czy będą odgrywać rolę fasadową? Czy rządowe i samorządowe dokumenty dotyczące polityki senioralnej będą rzeczywiście wprowadzane w życie, czy okażą się litanią pobożnych życzeń? Czy polityka senioralna rządu to będzie zbiór pięknych haseł, czy zestaw obietnic mających pokrycie w realnych środkach z budżetu? Czy można politykę senioralną traktować w oderwaniu od polityki zdrowotnej? Mieszkaniowej? Podatkowej? Transportowej? Miejskiej? Czy działania rządu na rzecz aktywizacji seniorów można oceniać w oderwaniu od polityki tego samego rządu w kwestii, na przykład, ogródków działkowych? Może jeszcze zbyt wcześnie, aby odpowiedzieć na niektóre z tych pytań, ale warto zacząć je sobie zadawać już teraz. Inna rzecz, na którą warto zwrócić uwagę, to sposób, w jaki ujmuje się potrzeby i interesy osób starszych. Mówienie o aktywizacji seniorów to dobry znak o tyle, że dowodzi, iż władze zaczynają dostrzegać potencjał tej grupy, ale jest w tym też pewna pułapka. Mówienie w ten sposób sugeruje, że seniorki i seniorzy są postrzegani jako grupa z natury bierna, czekająca dopiero na to, by państwo i organizacje pozarządowe ją zaktywizowały. O wiele więcej sensu miałoby odwrotne spojrzenie: osoby w starszym wieku zaangażowane są w multum wartościowych działań społeczno-kulturalnych, politycznych, obywatelskich... To państwo trzeba zaktywizować do tego, by te działania ułatwiało i wspierało. Pułapka czai się również w określeniu polityka senioralna. Znów, z jednej strony należy się cieszyć, że szczególne potrzeby olbrzymiej grupy obywatelek i obywateli zostają zauważone. Ale jest też ryzyko, że zostaną zamknięte w swoistym getcie. Potrzebujemy nie tylko szerszego uwzględniania potrzeb, interesów i punktów widzenia osób starszych, ale przede wszystkim budowy międzypokoleniowej solidarności, tworzenia przestrzeni, w których starzy i młodzi mogliby się ze sobą spotykać i nawzajem od siebie uczyć. Bo jest się czego od siebie uczyć. Często podkreśla się, że o ile dawniej to starsi przygotowywali młodszych do życia w świecie, o tyle dziś to się odwróciło. Nowe technologie komputer, internet, telefon komórkowy są najpierw opanowywane przez młodych. Dziś to starsi muszą się od nich uczyć poruszania się we współczesnym świecie. Ale to tylko połowa prawdy. Szczególne doświadczenie osób starszych daje im dostęp do wiedzy, której inni nie mają lub którą się niezbyt interesują. Mając 20, 30 lat i będąc sprawnym można nie przejmować się stromymi schodami czy brakiem windy w urzędzie, z uśmiechem znosić fakt, że ważne informacje w przychodni podane są drobnym drukiem, albo że piesi spychani są do przejść podziemnych lub muszą galopem biec przez jezdnię na zbyt krótkim zielonym świetle. W przypadku choroby o ile nie jest bardzo poważna można sobie kupić święty spokój od publicznej służby zdrowia i jej problemów, prywatnie wykonując badania lub drobne zabiegi. Błogi spokój jednak kiedyś się skończy. Pewnego dnia okaże się, że przejścia dla pieszych są jednak potrzebne, tak samo jak publiczne szpitale. Osoby starsze mają wiedzę o tym, co szwankuje w naszych instytucjach. Z wiedzy tej warto korzystać przy tworzeniu polityki, nie tylko tej senioralnej. autor: Adam Ostolski jest socjologiem, publicystą, przewodniczącym Partii Zieloni (parytetowo z Agnieszką Grzybek). Ambitne projekty obywatelskie z udziałem osób 60+

14 14 / Ludzie i opinie Rozmowa z radosnym pradziadkiem Tomkiem Maja Kluczkowska: Dziadku, jestem Twoja najstarszą prawnuczką. Opowiedz mi trochę o swoim życiu. Tomasz Krajewski: A co by Ciebie interesowało? Wszystko. Wiem, że urodziłeś się 17 listopada 1920 roku dwa lata po zakończeniu I wojny światowej. Tak, to był dobry dla mnie czas. Byliśmy normalną rodziną mieszkającą w dużym majątku ziemskim. Moje nazwisko Krajewski było bardzo zawiązane z miejscowością, w której mieszkałem, z Krajewicami. Mój tata Konstanty powrócił właśnie z emigracji za chlebem z Ameryki i dokupił wtedy znaczą ilość ziemi. A czy wiesz, że moja mama Józefa została porwana z zakonu z Wilanowa? Nie miała jeszcze święceń zakonnych i dała się uwieść mojemu tacie. Było nas czworo, moja siostra i trzech chłopaków. Ja byłem trzeci z kolei. Jak miałem 12 lat mój ojciec zmarł. Wiesz, że mam tylko jedno jego zdjęcie, zrobione z portretu? Słabo go pamiętam. Skończyło się Twoje szczęśliwe dzieciństwo? Moja praprababcia została sama z małymi dziećmi i z dużą ilości ziemi do obrobienia Nie było łatwo, ale nie wspominam tego czasu źle. Mama musiała być bardzo dzielna, żeby ze wszystkim dać sobie radę, szczególnie że sprawiałem jej różne figle I do tej pory mi tak zostało. Nie bez powodu nazywała mnie szpryncem. Bywało ciężko. Mama musiała zapewnić nam jakieś wykształcenie. Mnie wysłała na naukę do Sierpca. W wieku szesnastu lat terminowałem u krawca. Mama za moja naukę musiała zapłacić 400 złotych. To była wartość 4 krów! A dlaczego uczyłeś się na krawca? Tak Cię to interesowało? U nas w domu stała maszyna do szycia Singier. Bardzo się nią zainteresowałem i ciągle pod nią siedziałem. Mama stwierdziła, że to znak i zadecydowała o wyborze zawodu. Wiesz, wtedy nie było tak jak teraz. W lipcu 1939 roku skończyłem naukę i zacząłem wreszcie zarabiać jak wykwalifikowany pracownik. I gdzie zamieszkaliście? Po długim namyśle postanowiliśmy wyjechać na Ziemie Zachodnie. Tam zostało dużo wolnych domów opuszczonych przez przesiedlonych Niemców. To były ciekawe, ale i dziwne czasy. Zjeżdżali tam różni ludzie. Każdy robił co potrafił. Od nikogo nie żądało się żadnych dyplomów ani dokumentów. Mnie na przykład leczył fotograf Mówił, że jest lekarzem, był nawet dyrektorem szpitala. Był taki czas, że nie wstawałem z łóżka, gorączka trzymała mnie parę tygodni. Wreszcie babcia znalazła prawdziwego lekarza. On się poznał na moim zapaleniu płuc. Nie było wtedy lekarstw, ale trzeba było sobie jakoś radzić. Piłem cielęcą krew, dostawałem zastrzyki ze spirytusu i bardzo wierzyłem, że będzie dobrze. Czekaliśmy wtedy na nasze pierwsze dziecko, byłem chory i bez pracy. Nie poddawałem się. Wierzyłem, że będzie dobrze! No i wszystko potem się zmieniło. Wyzdrowiałem! Założyłem dużą pracownię krawiecką. Zatrudniałem ponad 10 osób. Wszyscy potrzelata 40. Gorzów Wielkopolski, pan Tomasz przy pracy. Przez lata nauki nie miałeś żadnych swoich pieniędzy? Musiałem sobie jakoś radzić. Wtedy na wsi często urządzano zabawy, a ja organizowałem bufet. Potrafiłem całkiem nieźle zarobić. Kupiłem sobie rower i aparat fotograficzny. No i przyszła II wojna światowa. Chyba się wszystko zmieniło, nie było zabaw i było smutno To prawda wszystko się zmieniło. Ale pamiętaj, że byłem młodym chłopakiem, któremu ciągle były figle w głowie. W każdej, nawet najtrudniejszej sytuacji najtrudniejszej ratował mnie humor. Kiedyś udawałem Niemca i przestraszyłem pół wsi. Mój brat przesiedział w zbożu całą noc, bo bał się wrócić do domu Od mamy oberwałem zdrowo, takim butem drewniakiem. Spoważniałeś? Na krótko. Dopiero jak poznałem Twoją prababcię Weronikę figle trochę mi odpuściły. Przyszła do mojego zakładu jako klientka. Bardzo mi się spodobała i 11 lutego 1945 roku wzięliśmy ślub. bowali ubrań. Czekali cierpliwie w kolejce. To był bardzo szczęśliwy i wesoły okres w moim życiu. Ile ja się wtedy wybawiłem! Ilu miałem przyjaciół i kompanów! Pamiętam, jak w moje urodziny obudził mnie skrzypek grający Sto Lat pod moim oknem! To moi przyjaciele zrobili mi taki prezent. A te sylwestry, te bale maskowe! Działałem tez dużo społecznie. Byłem mężem zaufania w Cechu Krawców, działałem w komisji zapomogowej, w komisji egzaminacyjnej na czeladników. Dostałem 14 dyplomów w uznaniu za moja pracę i za wyuczenie kilkudziesięciu uczniów. Urodziła się tez wtedy moja druga córka, a Twoja babcia Basia. Skoro było tak dobrze, to dlaczego wyjechałeś z Gorzowa? Było mi za dobrze. Zaczął się mną interesować Urząd Bezpieczeństwa. Wiesz, w czasach komunistycznych nie mogło się powodzić za dobrze. Zaczęli mnie dręczyć, nękać kontrolami. Ciągle mieli o coś pretensje. Nie podobało im się też moje pochodzenie. Postanowiliśmy ruszyć dalej w Polskę. Przez Toruń dotarliśmy do Warszawy. I zaczynałeś od początku? Takie to były czasy. Ale ile się uczyłem przez te ciągłe zmiany! Nowi ludzie, nowe wymagania, nowa moda Nasze 2 - pokojowe mieszkanie dzieliliśmy wtedy z obcymi ludźmi. Mieliśmy dla siebie i córek tylko jeden pokój. Pomału znowu ruszałem z pracą. Klientów przychodziło coraz więcej. Zaczęli mnie odwiedzać dyplomaci z ambasad. Już nawet nie pamiętam ilu ich było. A ja tylko szyłem i szyłem To też był dobry czas. Urodził się nam syn! Tyle lat na niego czekałem! Rodzina robiła się coraz większa. Coraz więcej przyjaciół, spotkań. Twoja prababcia Weronika zainicjowała spotkania, które potem przerodziły się w zjazdy rodzinne. Pochwal się jak dużą masz teraz rodzinę! Mam troje dzieci, sześciu wnuków i siedmiu prawnuków! A Ty jesteś moją najstarszą, piętnastoletnią prawnuczką! A jak wygląda Twoje życie po śmierci babci? Masz przecież skończone 93 lata, a mieszkasz sam, sam sobie robisz zakupy, gotujesz. Jak dajesz sobie radę? Wiesz, dopiero niedawno nauczyłem się gotować nawet to lubię. Ciągle poznaje jakiś nowy, ciekawy przepis. Bardzo lubię spacerować i rozmawiać z ludźmi. Spotykam dużo moich dawnych klientów i ucinam z nimi pogawędki. Mam też miłe sąsiadki, które często mnie odwiedzają. Lubię pracować w ogródku i rozdawać dzieciom kwiatki w podzięce za odwiedziny Czuję, jak Wy wszyscy o mnie dbacie. Gdyby nie moja rodzina nie przezwyciężyłbym wszystkich swoich ostatnich chorób. Nigdy nie jest Ci smutno, nigdy się nie nudzisz? Nie nudzę się, bo ciągle jestem czymś zaciekawiony. Wiesz jak zmienił się ten świat od mojego narodzenia? Ile przeżyłem ustrojów i porządków politycznych! Mam o czym myśleć i rozmawiać. Nie wszystko rozumiem i akceptuję, ale nie buntuję się. Widocznie tak ma być. Cieszę się każdym dniem że mogę wstać, chodzić, rozmawiać z ludźmi, że mój kolejny nowotwór dał się zoperować, że go przezwyciężam. Cieszę się, że mogę sam załatwić swoje sprawy w banku, że posługuje się kartą płatniczą, że komórka ułatwia mi z Wami kontakt. Oj, mógłbym tak wymieniać jeszcze długo. A co z rozrywkami? masz jakieś towarzystwo? Wiem o co pytasz Mam wesołe sąsiadki, z którymi często spędzam czas. Ale pewnie chodzi Ci o tego wesołego sylwestra, jak nakryły mnie moje córki. Dostałem kopertę z zawartością na hulanki i swawole! Wysłuchała Barbara Izydorczyk

15 Ludzie i opinie / 15 Po stronie ludzi rozmowa z Iją Ostrowską Z Iją Marią Ostrowską, dyrektorem Biura Porad Obywatelskich w Warszawie i prezesem Związku Biur Porad Obywatelskich w Polsce, rozmawia Hanna Misiewicz. Co to właściwie jest poradnictwo obywatelskie? Jest wiele definicji, ale najbardziej adekwatna mówi o tym, że jest to bezpłatne wspieranie ludzi w poszukiwaniu rozwiązań ich problemów poprzez udzielanie porad i informacji, a także poszerzanie ich wiedzy o przysługujących im prawach i obowiązkach, tak, by samodzielnie radziły sobie w przyszłości z podobnymi sprawami. Działacie już 18 lat. Co się wydarzyło przez tak długi okres czasu? Stworzyliśmy ogólnopolską sieć niezależnych organizacji prowadzących Biura Porad Obywatelskich, działających w oparciu o tę samą metodę, standardy i zasady. Na koniec 2013 roku było ich 26. Przez wspieranie samodzielności obywateli w egzekwowaniu praw i osiąganiu celów pobudziliśmy aktywność obywatelską. W jakich dziedzinach/obszarach udzielacie swoich porad? Dużo zależy od miejsca/społeczności, w której umiejscowione jest BPO. Od niedawna w całej sieci, a szczególnie w naszym warszawskim biurze, gwałtownie wzrasta liczba spraw związanych z zadłużeniami, w tym z zadłużeniem mieszkania oraz ilość problemów z niewywiązywaniem się ze zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek. Drugą grupę problemów stanowią sprawy mieszkaniowe, a wśród nich sporo spraw związanych z utratą mieszkania głównie z powodu zadłużenia, pozbawienia tytułu prawnego do mieszkania, eksmisji. Trzecią co do wielkości, grupę stanowią sprawy dotyczące własności i dziedziczenia związane ze sposobami przekazania własności za życia i na wypadek śmierci. Bardzo często trafiają się sprawy dotyczące nieporozumień i konfliktów rodzinnych, jak też sprawy dotyczące ubezpieczeń społecznych: świadczeń czy zasiłków. Realizujecie również programy dedykowane pewnym grupom społecznym, albo pewnym problemom. Tak, programy ukierunkowane na jakąś grupę społeczną wynikają z konkretnych potrzeb tych osób, np. z barier i ograniczeń w dostępie do poradnictwa, jakie mają osoby starsze, niepełnosprawne, przebywające w placówkach leczniczych czy w więzieniach. Profilując programy pod kątem tych grup zachęcamy do korzystania z jednego z podstawowych praw obywatelskich prawa do informacji i porady o swoich prawach oraz sposobach ich egzekwowania. Programy skoncentrowane na jakimś problemie społecznym jak np. na zadłużeniach wynikały z potrzeby pomagania coraz częściej pojawiającym się w naszych Biurach osobom, zmagającym się z tym problemem, w którym nie czuliśmy się kompetentni. Sytuacja ta spowodowała konieczność zdobycia dodatkowych umiejętności, które uzyskaliśmy od naszych brytyjskich bliźniaczych organizacji citizens advice bureaux, o których już wspominałam. Wyspecjalizowanie się naszej sieci w tej tematyce wynika z braku innych źródeł pomocy osobom dotkniętym tym problemem. Przygotowujecie materiały, drukowane lub dostępne przez Internet, z poradami? Udzielacie porad za pośrednictwem telefonu, Internetu? Przede wszystkim udzielamy porad bezpośrednio, gdyż ta forma jest szczególnie korzystna dla całego procesu poradniczego. Najłatwiej udzielać wsparcia podczas takiego kontaktu, porada oparta o przegląd np. dokumentacji sprawy może być najbardziej szczegółowa. Bardzo chętnie osoby kontaktują się z nami przez telefon, ale łatwiej tą drogą przekazać informacje, trudniej zaś udzielić skomplikowanej, a jednocześnie zrozumiałej dla odbiorcy porady. Ostatnio rozwijamy poradnictwo on-line, zapewniające dostęp do naszych usług bez względu na miejsce zamieszkania. Okazało się, że z tej formy korzystają nie tylko młodzi, ale i starsi, przede wszystkim zaś osoby zamieszkujące na terenach wiejskich tam, gdzie możliwości uzyskiwania porad pozostają ograniczone. Jak przebiega samo udzielanie porad? W wielu BPO, tak jak i u nas w Warszawie trzeba zapisać się na rozmowę, a raczej uzyskać numerek w zapisie na ten sam dzień. W stolicy mamy również 8 punktów, w których można skorzystać z porady gdy nie ma tam kolejki, co również się zdarza. Diagnozujemy problem w oparciu o uzyskane od klienta informacje i dokumentację sprawy, a następnie szukamy rozwiązań z wykorzystaniem systemu informacji prawnej. Doradca, przedstawiając różne możliwe rozwiązania i konsekwencje z nich wynikające, zachęca do podejmowania działań. W poradnictwie obywatelskim rola doradcy jest inna niż ta, z jaką zwykle spotykamy się podczas korzystania z porady prawnej. Doradca jest partnerem dla osoby, która przychodzi z problemem. Jego kwalifikacje polegają na umiejętności dotarcia do zasobów informacyjnych, a następnie takiego przedstawienia i wyjaśnienia nierzadko bardzo trudnych prawnie sytuacji, aby były one całkowicie zrozumiałe dla klienta. Powiedz proszę kilka słów o osobach udzielających porad i ich przygotowaniu do tej pracy. Niezbędnym warunkiem udzielania porad jest przejście szkolenia organizowanego przez BPO. Szkolenia te są kilkustopniowe i dotyczą zarówno umiejętności doradczych (komunikacji oraz diagnozowania), jak i spraw merytorycznych dotyczących problematyki, z którą najczęściej zgłaszane są problemy. Szkolenia z reguły dają podstawę jedynie do powolnego praktykowania procesu porady, najpierw z doradcą o dłuższym stażu, a następnie stopniowemu usamodzielnianiu się, ale zawsze przy wsparciu innych doradców. Proces długiego uczenia się bycia kompetentnym doradcą jest szczególnie ważny dla osób, które nie są prawnikami. W zależności od zasobów finansowych proporcje pracowników płatnych i wolontariuszy ulegają zmianie. W sieci BPO średnio około 40 45% kadry stanowią wolontariusze. Biuro warszawskie może się pochwalić zarówno ośmioosobowym zespołem płatnych pracowników, jak i imponująca liczbą wolontariuszy (łącznie 30 osób w ciągu całego roku), którzy wspierali zespół, uczestnicząc w różnych działaniach BPO, a także współpracującymi z nami prawnikami oraz informatykiem. Czy z faktu, że prowadzicie tak bardzo potrzebną społecznie działalność nie wynika, że powinniście mieć zapewnione większe wsparcie finansowe ze strony urzędu miasta czy organizacji samorządowych? Biuro warszawskie ma w porównaniu do innych biur dosyć duże wsparcie samorządu korzystamy z wieloletniej umowy z miastem Warszawa ale to nie zabezpiecza dużej części naszych kosztów. Dla zachowania i zapewnienia naszej niezależności nie możemy również oprzeć się wyłącznie na finansowaniu przez jednego sponsora. Problemem poradnictwa obywatelskiego jest to, ze uczestnicząc w konkursach, ciągle musimy udowadniać ich innowacyjność i ukierunkowywać nasze działania na modne priorytety, gdy tymczasem dodatkowe punkty powinny być osiągane ze względu na długotrwałość, stałość i niezmienność działań poradniczych. Tak jak inni podnoszą sobie adrenalinę w sztuczny sposób, u nas w organizacji podnosi się ona sama na początku roku. Zastanawiamy się, czy znajdą się fundusze i czy wystarczą na pokrycie tych wszystkich wydatków pensji dla zatrudnionych na umowy o pracę, opłacenie czynszu czy mediów. rozmawiała: Hanna Misiewicz Całość wywiadu dostępna na Szukasz porady w trudnej dla ciebie sprawie? Przyjdź na ulicę Gałczyńskiego 3 w Warszawie lub zadzwoń pod numer

16 16 / Warszawa. Wczoraj i dziś Czy ustawa śmieciowa jest korzystna dla wszystkich? Odpowiedź brzmi nie! Na pewno nie dla osób mieszkających w domach jednorodzinnych, które prowadzą jednoosobowe gospodarstwo domowe. Co więcej, jest dla tych osób krzywdząca. Pokażę to na własnym przykładzie. Mija już czwarty miesiąc od wprowadzenia nowych zasad gospodarowania odpadami w mojej dzielnicy można już zatem wyciągnąć pewne wnioski. Jestem wdową na emeryturze, bez dodatkowych przychodów. Mieszkam w domu jednorodzinnym w jednej z dzielnic Warszawy, w której nowe zasady ustawy śmieciowej wprowadzono już 1 lutego br. Staram się gospodarować odpadami ekologicznie, nie produkować ich zbyt dużo, a odpady żywieniowe, zielsko i skoszoną trawę składam do kompostnika. Gazety i opakowania tekturowe oddaję prywatnej firmie, która odbiera je bezpłatnie co 3 4 tygodnie. Segregacja śmieci na naszym terenie odbywa się już od kilku lat. Firma, uprzednio odbierająca od nas odpady komunalne, wprowadziła ich podział na papier, plastik i szkło każde zbierane w oddzielnym worku. Był też oczywiście worek na odpady mieszane. Odpady segregowane były odbierane raz w miesiącu, mieszane zaś 1 2 razy w tygodniu. Dla każdego typu odpadów określono koszt odbioru jednego worka. Koszty wywozu, jakie ponosili mieszkańcy, zależały od liczby worków i rodzaju odpadów. W moim przypadku kształtowały się one na poziomie zł miesięcznie. Jak to wygląda obecnie? Niestety, firma obsługująca naszą dzielnicę odpadła w przetargu. Nawet gdyby wygrała nie byłoby już jednak szans na powrót do starych dobrych czasów. Dlaczego? Dlatego, że w życie weszła tzw. ustawa śmieciowa, a wraz z nią przyjęta przez warszawskich radnych nowa, według mnie kuriozalna, metoda naliczania opłat. Obecnie opłata nie zależy od ilości i rodzaju wywożonych odpadów, ale od liczby osób przypadających na jedno gospodarstwo domowe. Nowe stawki opłat za wywóz śmieci w Warszawie są inne dla mieszkańców domów jednorodzinnych, inne zaś dla budynków wielorodzinnych. Od 1 lipca 2013 stawka za wywóz śmieci w domach jednorodzinnych, w przypadku selektywnej zbiórki odpadów, miała wynosić odpowiednio: w gospodarstwach jednoosobowych 44,5 zł, w gospodarstwach dwuosobowych 68 zł, a w trzyosobowych i większych 89 zł. Ustawa nie weszła jednak w życie z dniem 1 lipca ubiegłego roku. Protesty mieszkańców wpłynęły na zmianę wysokości stawek. Stołeczni radni uchwalili nowe, trochę niższe opłaty za wywóz śmieci. Obecnie w przypadku domów jednorodzinnych, w których mieszka jedna osoba, opłata ta wynosi 30 zł, dla dwóch osób 45 zł, a dla trzech i więcej 60 zł. W blokach i kamienicach, jeżeli lokal zamieszkuje jedna osoba, trzeba zapłacić 10 zł, jeśli dwie 19 zł, trzy 28 zł, a cztery i więcej 37 zł. Stawki dotyczą wywozu odpadów, gdy dokonywana jest ich segregacja. Jak to wygląda w praktyce? Od 1 lutego bieżącego roku do końca maja z mojej posesji zostaną wywiezione: 1 worek szkła, 1 worek papieru i plastiku oraz 1 pojemnik z odpadami mieszanymi. Usługa ta kosztuje mnie 120 zł (4 miesiące x 30 zł) zgodnie z cennikiem firmy uprzednio obsługującej naszą dzielnicę kosztowałaby mnie ona poniżej 50 zł (a więc około 41 % obecnej ceny). Za wywóz jednego worka, zgodnie z zasadami nowej ustawy oraz uchwały Rady Warszawy, płacę więc 40 zł. Osób zamieszkujących w domach jednorodzinnych i prowadzących gospodarstwo jednoosobowe na terenach dzielnic, takich jak moja, które do Warszawy dołączyły dopiero kilka/kilkanaście lat temu, jest bardzo dużo. W większości przypadków są to osoby starsze, na emeryturze lub rencie, owdowiałe większość z nich to kobiety. Ich sposób gospodarowania odpadami oraz ilość tych odpadów jest zbliżona do mojej. Czy ktoś się zastanawiał przez chwilę nad tym, jaką nierówność wprowadziły stawki obowiązujące dla gospodarstw jednoosobowych w domach jednorodzinnych? Czy o to chodziło? Mam nadzieję, że nie tylko jak to często u nas bywa, nikt o tym nie pomyślał. Nie chodzi o to, by ktoś zasiadający we władzach miasta litował się nad starszymi, samotnymi osobami i ustalił dla nich niskie stawki. Chodzi o to, by byli traktowani na równi z innymi. Gdy analizuje się wysokość stawek podanych przed chwilą przeze mnie, nie sposób owej równości zauważyć. Dlaczego właśnie ta grupa społeczna, ponosi w przeliczeniu na jedną osobę najwyższe opłaty. Wydaje się, że zgodnie z powtarzanymi często przez polityków i samorządowców słowami, powinna ona być raczej chroniona. Wiem, że przyjęte przez warszawskich radnych zasady są krytykowane również przez inne grupy mieszkańców. Może należałoby zastanowić się nad możliwością obciążania mieszkańców Warszawy kosztami wywozu faktycznie przez nich wytworzonych śmieci, tym bardziej, że nie sprawdza się przynajmniej w mojej okolicy wizja, że przyjęcie takiego rozwiązania spowoduje koniec wywożenia śmieci do lasu. W pięknym parku krajobrazowym, na obrzeżach którego mieszkam, śmieci nadal nie brakuje. Było to niestety do przewidzenia. Nazwisko i adres znane Redakcji Bazar miejsce na udane zakupy Słowo bazar przywołuje mi na myśl magiczne miejsca Bliskiego Wschodu czy Północnej Afryki: bazary Stambułu, Kairu, Tel Awiwu czy Marrakeszu. Fascynująca, tajemnicza plątanina korytarzy, wąskich ścieżek, często dusznych i ciemnych zaułków. To miejsca odczuwane wszystkimi zmysłami. Oszałamiające zapachem stosów przypraw, kolorami owoców i warzyw, jaskrawo-kolorowymi słodyczami, lokalnymi przysmakami oraz zapachem kawy mieszającym się z dymem kadzideł. Mieniące się barwami tkaniny, dywany i ponabijane na haki wielkie baranie cielska. Sprzedawcy zachwalają tu swój towar i starają się przekrzyczeć innych kupców, przez co towarzyszy nam wszechobecny hałas. Jednak te bazary to coś więcej - to otwarte miejsca spotkań, bo handel to nie tylko wymiana dóbr, to także spotkanie z człowiekiem. To tutaj ludzie przychodzą odpocząć, posiedzieć przy kawie czy herbacie, a także omówić aktualną sytuację polityczną kraju. A jak wyglądają na tym tle nasze bazary i targowiska? Podobnie jak tamte umożliwiają dostęp do taniej i świeżej żywności, a także pozwalają nawiązać kontakt z innymi ludźmi. Są miejscem pracy dla tych, którzy nie chcą lub nie potrafią odnaleźć się w korporacji lub stracili etat, miejscem narodzin przedsiębiorczości. Przyjazne dla starszych, często osamotnionych osób nie ma tu popędzania, hałasu oraz muzyki i reklam z głośników, można za to pogadać ze sprzedawcą, negocjować cenę, spotkać znajomych. Kiedy nadchodzi dojrzałe lato, one również cieszą nasze zmysły napawamy się widokiem pomidorów olbrzymów, dyń, kabaczków o nakrapianej skórce, poskręcanej papryki, złocistych gruszek i mieniących się rożnymi odcieniami czerwieni jabłek. Wdychamy słodki zapach śliwek, czereśni i malin wabiących pszczoły. Jednak przyszłość drobnych kupców i targowisk stoi dziś pod znakiem zapytania, często podupadają one ze względu na konkurencję tanich sieci. Rynki większości polskich miast są martwe. Targowiska w centrum Warszawy zniknęły, bo nie przystawały do wizerunku zachodnioeuropejskiej stolicy. Targowiska nie są przeżytkiem. Unia chce inwestować w tę formę handlu. W latach r. w ramach programu Mój rynek gminy mogły składać wnioski o unijne dofinansowanie na budowę i modernizację lokalnych targowisk ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Przykłady z krajów UE pokazują, że jest miejsce zarówno dla marketów jak i dla targowisk, na których mieszkańcy mają możliwość zakupu świeżych i tańszych wyrobów, a lokalni wytwórcy znalezienia nabywców. W ramach badania przeprowadzonego na zlecenie Urzędu m.st. Warszawy, w listopadzie 2009 r., najczęściej wskazywany powód nie korzystania z handlu bazarowego to brak takiego miejsca w pobliżu. W stolicy jest około 60 bazarów i targowisk oraz ponad 300 miejsc handlowych. Część z nich działa od ponad kilkudziesięciu lat i mimo szybko rosnącej liczby dużych centrów handlowych wciąż cieszy się ogromną popularnością. Jak pokazały badania przeprowadzone w ubiegłym roku przez Centrum Komunikacji Społecznej ponad połowa badanych warszawiaków regularnie robi na nich swoje codzienne zakupy czytamy na stronie Zgodnie z zawartymi na stronie informacjami od 2006 r. władze Warszawy podejmują szereg działań realizowana jest przebudowa bazaru Banacha, powstało duże centrum handlowe Marywilska, otworzone zostały dwa targowiska stałe przy ulicy Bukowińskiej i Bakalarskiej oraz 11 targowisk jednodniowych na terenie całego miasta. Powstała strona internetowa, w całości poświęcona warszawskiemu handlowi, skierowana zarówno do kupców, jak i kupujących. W maju tego roku warszawiacy zostali poproszeni o wypełnienie ankiety na temat różnych form handlu obwoźnego, stanowiących alternatywę dla tradycyjnych targowisk stałych. Czy działania władz miasta są wystarczające? Oceńmy to sami. autorka: Hanka Misiewicz

17 Wybierz projekt zmień stolicę! Między 20 a 30 czerwca można głosować na projekty zgłoszone w ramach Budżetu Partycypacyjnego przez mieszkańców warszawskich dzielnic. Projektów przyjaznych seniorom jest całkiem sporo, podobnie jak tych stworzonych przez starszych Warszawiaków i Warszawianki. Weźmy udział w głosowaniu i pokażmy czego najbardziej nam trzeba! O budżecie mówi się sporo od wielu miesięcy. Jesienią urzędnicy i mieszkańcy, ręka w rękę, przygotowywali zasady naboru projektów w poszczególnych dzielnicach. Ustalono wysokość środków o jakie można ubiegać się w poszczególnych częściach miasta, a następnie przeprowadzono nabór wniosków. Każdy mieszkaniec i mieszkanka mogli zgłosić swój pomysł za pomocą prostego formularza i zebrania 15 podpisów. Po kolejnych kilku tygodniach przesiewu projektów w każdej z dzielnic wyłoniono pomysły obywateli, które trafią pod głosowanie. Te, które dostaną najwięcej głosów zostaną zrealizowane przez urzędy dzielnic już w przyszłym roku. W ramach projektu Fundacji Zaczyn pod nazwą Zdaniem Seniora odbywały się warsztaty, w czasie których miejscy urzędnicy, radni i aktywiści zachęcali uczestników do pisania projektów oraz organizowania na ich rzecz kampanii społecznych. Przygotowani pracownicy fundacji pomagali pisać wnioski, szacować budżet, a czasem nawet przepisywać odręcznie spisane uzasadnienia na komputerze. W efekcie ponad 50 projektów trafiło do dzielnicowych komisji selekcyjnych, a kilkanaście będzie głosowanych przez mieszkańców. - Zazwyczaj są to projekty przeznaczone dla różnych grup wiekowych. Seniorzy rzadko myślą tylko o sobie, interesuje ich dobro wspólne. Piszą projekty w oparciu o diagnozę potrzeb przeprowadzoną wśród sąsiadów. Pani Ela Andrysiak napisała aż dwanaście projektów każdy można nazwać międzypokoleniowym i dobrze przemyślanym. Szkoda, że nie każdy trafi pod głosowanie mówi Natalia Bet z Fundacji. Szczególnie gorąco polecamy projekt Dzielnicowy Informator Senioralny, który powstał na warsztatach z udziałem seniorów. - Ponad 90 % osób po 70. czy 80. roku życia skarżyło się na ograniczony dostęp do informacji o bezpłatnych lub niedrogich wydarzeniach kulturalnych, ale też o tym jak załatwić różne sprawy urzędowe. Nie ma takiej strony w internecie czy biuletynu wychodzącego drukiem, które by gromadziły najbardziej potrzebne informacje mówi Przemek Wiśniewski, który wspólnie z seniorami opracował projekt Dzielnicowy Informator Senioralny. - Informator ma być darmowym miesięcznikiem dystrybuowanym w miejscach uczęszczanych przez osoby starsze, poszukujące dla siebie ciekawej oferty kulturalnej czy pomysłów na spędzenie wolnego czasu. Projekt zgłosiliśmy prawie we wszystkich dzielnicach, bardzo wiele osób mówiło, że jest potrzebny i chętnie się pod nim podpisywali dodaje. W jakich dzielnicach można będzie zagłosować na Informator? Projekt trafi pod głosowanie mieszkańców m. in. w Śródmieściu, na Pradze Północ, Woli, Bemowie, Warszawa. Wczoraj i dziś / 17 Ochocie i Żoliborzu. Rekomendujemy oddanie głosu właśnie na niego. Czemu? Bo imprez i pomocnych ludzi w naszym mieście nie brakuje. Trzeba tylko wiedzieć gdzie co znaleźć. Na jakie inne projekty warto oddać swój głos? W każdej dzielnicy znajdziemy wiele projektów inwestycyjnych oraz miękkich, które z powodzeniem będą służyć seniorom. - Osobiście polecam oddanie głosu na międzypokoleniowe klubokawiarnie, które zgłosili uczestnicy naszych warsztatów w Śródmieściu i na Pradze Północ. Potrzebne są miejsca integracji społecznej w których można spędzić czas za darmo poleca Natalia Bet. dzielnicowy informator senioralny zagłosuj na projekt w ramach budżetu partycypacyjnego 2015 MASZ CZAS DO 30 CZERWCA Tęczowy złoty wiek Stowarzyszenie Lambda Warszawa największa polska organizacja pomocowa, skierowana do społeczności LGB (lesbijek, gejów, osób biseksualnych) rozpoczyna realizację projektu Aktywizacja Seniorek i Seniorów LGB, finansowanego w ramach programu Aktywizacji Osób Starszych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Działania w jego ramach rozpoczną się w lipcu i potrwają do końca 2014 roku. Na temat programu rozmawiamy z jego koordynatorem, socjologiem Krzysztofem Kliszczyńskim. Skąd w Lambdzie Warszawa wziął się pomysł na działania, skierowane do osób starszych? Co chcielibyście im zaoferować? Działamy już od ponad 17 lat. Swoją ofertę grupy wsparcia, grupy spotkaniowe, pomoc psychologiczna i prawna, telefon zaufania kierujemy do osób nieheteroseksualnych. Przez wiele lat naszymi odbiorcami i odbiorczyniami były przede wszystkim osoby młode, wchodzące w dorosłość. Jednak od kilku lat coraz częściej kontaktują się z nami także osoby starsze po 50. czy 60. roku życia. Znając specyfikę wykluczenia wielokrotnego w tym wypadku ze względu na wiek i orientację seksualną postanowiliśmy rozpocząć pilotażowy projekt wsparcia grupy Seniorów i Seniorek LGB, skierowany do osób powyżej 60. roku życia. Chcemy im zaoferować szeroką gamę możliwości - od grupy spotkaniowej, poprzez szkolenia komputerowe aż po pomoc tutora/tutorki. Szczególnie ważne jest właśnie to ostatnie działanie każda z osób, która będzie objęta naszym programem, otrzyma swojego opiekuna/opiekunkę, z którym będzie regularnie się spotykać, będzie go/ją aktywizować społecznie (tutaj pomysłem może być zwykłe wyjście do kawiarni, na wystawę czy do kina), rozmawiać Znając problemy osób starszych (nie tylko LGB) wiemy, że samotność i trudność ze znalezieniem osób do zwyczajnej rozmowy potrafi bardzo wpłynąć na samopoczucie seniorów i seniorek. Warto jeszcze zwrócić uwagę na jeden aspekt osoby mające w tej chwili 60 czy 70 lat dorastały w okresie, gdy słowo gej czy lesbijka były słowami napiętnowanymi stąd trudność z samoakceptacją czy ujawnieniem własnej orientacji seksualnej. Mamy nadzieję, że przyjazna atmosfera, jaka panuje w Lambdzie Warszawa pomoże przełamać także strach przed takim ujawnieniem. Czy starsze osoby nieheteroseksualne korzystały z waszej dotychczasowej oferty? Tylko sporadycznie jako osoby korzystające z naszej pomocy psychologicznej lub prawnej. Przed kilkoma lat próbowaliśmy też uruchomić grupę wsparcia 50+, lecz ze względu na małą ilość uczestników i uczestniczek grupa działała krótko. Z kim chcecie współpracować w ramach tego projektu czy jest on już na fazie, w której np. kontaktujecie się z organizacjami seniorek i seniorów? Projekt skierowany jest do osób nieheteroseksualnych stąd przede wszystkim będziemy kontaktować się z innymi organizacjami działającymi na rzecz tej społeczności, z klubami dla osób LGB. Będziemy również kontaktować się z organizacjami seniorek i seniorów choć nie ukrywam, że nie wiem jaka będzie ich reakcja, bowiem projekt (jak na polską rzeczywistość) jest bardzo nowatorski. Dla wielu osób będzie to pierwsze spotkanie z społecznością nieheteroseksualną i pierwsze uświadomienie sobie, że gej czy lesbijka to także osoba 60 czy 70 lat. Kiedy planowaliście ruszyć z tym projektem i w jaki sposób chcecie dotrzeć z informacją o nim do osób, które mogłyby być nim zainteresowane? Z projektem ruszamy w lipcu. Tak jak mówiłem docierać będziemy przede wszystkim przez organizacje i miejsca spotkań dla osób nieheteroseksualnych. Jeśli ktoś z Czytelniczek czy Czytelników osób nieheteroseksualnych chciałby skorzystać z tej oferty zapraszamy do kontaktu! Mail: kkliszczynski@lambdawarszawa.org Telefon Zaufania Lambdy Warszawa , czynny od poniedziałku do piątku od do

18 18 / Warszawa. Wczoraj i dziś O placu Hallera miejsce z przyszłością Zabudowa osiedla mieszkaniowa Praga II powstała ( ) według projektu Jerzego Gieysztora. W założeniach architekta najważniejszy był człowiek i jego potrzeby. I tak się stało. Na parterach budynków od samego początku zadomowiły się sklepy wszystkich branż oraz punkty usługowe. Nie mogło oczywiście też zabraknąć infrastruktury socjalnej: żłobka, przedszkola, szkoły, biblioteki czy przychodni lekarskiej. Mieliśmy też kino. Przy ulicy Skoczylasa znajdowały się dwie sale kinowe: Mewa i Albatros. Były też miejsca rozrywki: kawiarnia Miś i restauracja z dancingiem Pod Niedźwiedziem. Do pierwszego przychodziła młodzież na herbatę, kawę i koniecznie wuzetkę. W tym drugim, w każdą sobotę, rządziła głośna muzyka, śpiew do rana i rząd taksówek czekających na klientów. Dla mnie szczególnie ważna była księgarnia pod nr szóstką. Po wejściu do środka, aż dech zapierało. Na ścianach witały klientów malowidła przedstawiające postacie robotników i chłopów podczas codziennej pracy. Na miejscu znajdował się też dział muzyczny z płytami. Z tego miejsca mogłabym nie wychodzić. Tyle ciekawych, ładnie wydanych książek. Część chciałoby się kupić i zabrać do biblioteczki w domu. Przeczytać i mieć zawsze pod ręką. Mieszkańcy innych dzielnic mogli nam tylko pozazdrościć. Byliśmy dumni z naszego osiedla. Pamiętam zapał i entuzjazm z jakim w wiosenne soboty porządkowaliśmy swoje podwórka. Pracowaliśmy całymi rodzinami. Ojcowie z łopatami, mamy z grabiami, a ja i cała ferajna dzieciaków do pomocy. Każdy chciał coś zrobić. Zimą zaś budowaliśmy lodowisko. Wróćmy jednak do dnia dzisiejszego. Obecnie plac Hallera bankami i aptekami stoi. Tylko nieliczne sklepy przetrwały i oferują asortyment towarów, jak dawniej. Większość niestety nie wytrzymała konkurencji. Ich miejsce zajmują branże, które nie zawsze są potrzebne mieszkańcom. Dawniej wystawy sklepowe przyciągały. Jeżeli nawet nie planowaliśmy zakupów chciało się je pooglądać. Teraz nowe sklepy straszą witrynami zasłoniętymi koszmarnymi roletami. Przechodząc obok nie zatrzymam się. Wręcz przyspieszam kroku, aby ich nie widzieć. Niezrozumiałe są dla mnie też kryteria wynajmu lokali użytkowych. Poza ogólnymi zasadami liczy się tylko to, kto da więcej. Dlatego przy placu Hallera działa nadmiar banków i aptek. Ostatnim przykładem jest wynajem lokalu po dawnym sklepie AGD Weronika na aptekę. Żeby było ciekawiej, w pobliskim budynku, działa już jedna. Kolej- na pojawi się 30 metrów dalej. Na samym placu czynne są już trzy apteki, czwarta - w pobliżu przy Skoczylasa, za chwilę pojawi się piąta. Na Pradze II mieszkam od zawsze. Mimo różnych zmian, tych lepszych i gorszych, nie zamieszkałabym, gdzie indziej. Tu jest moje miejsce. Tu spotykam bliskich i serdecznych ludzi. Na Pragę II zapraszam mieszkańców z lewej i z prawej strony Wisły. Spotkajmy się na placu Hallera przy fontannie, wśród zieleni w małym parku praskim. Do zobaczenia. Elżbieta Andrysiak Nieodłączny element placu Hallera fontanna. To jedno z najprzyjemniejszych miejsc na osiedlu. Moje miejsce Muranów Na Muranowie zamieszkałam w czerwcu 1976 roku. Wcześniej z rodzicami i bratem wiodłam szczęśliwe życie na pięknym, zielonym, dobrze zaprojektowanym architektonicznie Żoliborzu. Przeprowadzka na Muranów, to był nowy etap w moim życiu. Etap dorosły. Mąż, dziecko, praca zawodowa i nowa przestrzeń do życia. Jaka była ta moja nowa dzielnica? Zupełnie inna niż ukochany Żoliborz. Wydawała się pusta, surowa, z małą ilością zieleni, z niesympatyczną socjalistyczną architekturą oraz pełnym ekspresji, klasycznym, posągowym pomnikiem Bohaterów Getta. Jedynym miejscem przyjaznym, zielonym był Ogród Krasińskich. Dlaczego tak było? Muranów to dzielnica Warszawy powstała na ruinach przedwojennej Dzielnicy Północnej. Dzielnicy zamieszkałej w większości przez Polaków o rodowodzie żydowskim. W czasie II wojny światowej było tu getto, w maju 1943 roku zrównane przez Niemców z ziemią. Żyła z moją rodziną w bardzo specyficznym miejscu. To był właściwie cmentarz. Ale o tym, w czasach PRL-u się nie mówiło. Tak jakby Żydów nie było w historii Polski i Warszawy. O dziejach tej części Warszawy świadczył tylko pomnik Bohaterów Getta. Zagłada żydowskiej Warszawy była tak totalna, że kontrast z resztą miasta, też przecież w dużej części zrównanego z ziemią, zdawał się ogromny. No i polska Warszawa została odbudowana. Żydowska z małymi wyjątkami nie istnieje czytamy w książce Stacja Muranów Beaty Chomątowskiej. Takie podejście ówczesnych władz do roli w historii Polski ludności pochodzenia żydowskiego, bolało, tym bardziej, że moja rodzina bardzo Żydom w czasie wojny pomagała. Tak więc żyłam w tym specyficznym miejscu Warszawy i powoli je oswajałam. Coraz lepiej poznawałam, coraz bardziej lubiłam. Okazało się, iż są tu liczne urocze miejsca, jak kwartał zamknięty ulicami Anielewicza, Andersa, Aleją Solidarności i Karmelicką. Ten kwartał, to część Muranowa odbudowana według wizji architekta Bohdana Lacherta. Osiedle dla robotników wzniesione na ruinach getta i z jego ruin. Osiedle pomnik z surowymi bryłami budynków mieszkalnych otoczonych zielenią z przedszkolem, plecami zabaw, sklepami. Biegną lata, moja nowa dzielnica się zmienia, pięknieje, przestaje być pusta. Staje się coraz bardziej zielona, bo małe drzewa z lat siedemdziesiątych stały się wielkimi drzewami. Powstają na przełomie XX i XXI wieku nowe, ładne budynki oraz mini osiedla na obrzeżach starego Muranowa. Dzielnica żyje. Tworzą się kultowe miejsca spotkań starszych i młodszych mieszkańców jak Państwo-miasto, klub Stacja Muranów na Andersa, czy Paradoks na Karmelickiej. Jednocześnie od lat osiemdziesiątych pojawia się coraz więcej znaków mówiących o tym, że Muranów to dzielnica po gettcie. W 1998 roku powstaje pomnik Umschlagplatz, w latach powstają kamienne bloki Traktu Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów, a w maju 2013 roku otwarte zostaje Muzeum Historii Żydów Polskich. Muzeum staje się tętniącym życiem ośrodkiem życia społeczno-kulturalnego Warszawy. Spełnia się więc moje marzenie, żeby ludzie mieszkający na Muranowie ( i nie tylko), wiedzieli w jakim miejscu żyją szanując historię tej wyjątkowej dzielnicy. Anna Pielińska Dziadek autorki (po prawej) wraz z rodziną patrzy na płonące getto.

19 Różności / 19 Warszawski portal redagowany przez obywatelskich dziennikarzy 60, 70, 80+. Wejdź na stronę lub dołącz do naszego zespołu Zachęcamy również do stałej współpracy i udziału w regularnych spotkaniach naszej redakcji. Międzypokoleniowy zespół redakcyjny ZdaniemSeniora.pl spotyka się w każdą środę o godzinie w Warsztacie na Placu Konstytucji 4. Slow Jogging - jak się do tego zabrać? Dziś Slow Jogging ma fanów w każdym wieku na całym świecie. Można ich spotkać wszędzie. Truchtają w parkach i na ulicach z uśmiechem, w tempie na tyle wolnym, że wyprzedzają ich ambitni spacerowicze. W Polsce patronem rozwoju slow joggingu jest Sante. Jak sugeruje nazwa, slow jogging to bieganie w trybie bardzo wolnym. To właściwie truchtanie w tempie znacznie wolniejszym niż większość z nas to sobie wyobraża. Przybył do nas z Japonii, z kraju, w którym bardzo dużą uwagę przywiązuje się do zdrowego trybu życia i stawia na minimalizm. Do uprawiania slow jogging nie potrzebujemy specjalistycznego sprzętu, jedynie chęci, żeby wyjść i poruszać się na świeżym powietrzu. Należy zapamiętać kilka podstawowych zasad i już jesteśmy gotowi do startu! Po pierwsze Tempo z uśmiechem. Biegamy tempem naprawdę wolnym, umożliwiającym swobodną konwersację bez uczucia zmęczenia czy przyspieszonego oddechu. Często oznacza to, że będziemy wyprzedzani przez zdziwionych spacerowiczy, ponieważ przeciętna prędkość Slow Joggingu początkujących to 4 5 km/h, czyli wolniej niż wielu z nas przemieszcza się piechotą. Po drugie Lądujemy na śródstopiu. Większość z nas nieświadomie ląduje na pięcie, zwłaszcza gdy używamy tradycyjnego obuwia do biegania z grubą podeszwą, mającą pełnić funkcję amortyzującą. Przy Slow Joggingu powinniśmy jednak lądować naturalnie, a więc na śródstopiu, miękko, wykorzystując naturalne sprężyny w naszych stopach. Długość jednego kroku powinna stanowić zaledwnie 1/3 długości typowego kroku przy lądowaniu na pięcie. Nie mylmy tego jednak z bieganiem na palcach - by zrozumieć dokładnie o jaki ruch chodzi spróbujmy pobiec boso, w tył lub poskakiwać, a poźniej biec starając się lądować w tym samym punkcie stopy. Po trzecie Sylwetka. Podbródek lekko skierowany ku górze, wyprostowana sylwetka i linia wzroku na wysokości horyzontu sprzyjają naturalnemu ruchowi ciała i powinny być naszą podstawą przy Slow Joggingu. Nasze stopy natomiast poruszają się po dwóch równoległych torach. Po czwarte Oddech. Organizm w automatyczny sposób dostosowuje oddech do wykonywanej czynności więc i przy Slow Joggingu nie potrzeba nam żadnej szczególnej techniki. Otwórzmy lekko usta i zdajmy się na naturę. Po piąte min dziennie. Próbujmy truchtać docelowo minut dziennie. Tym, którym trudno wygospodarować czas, polecamy zacząć od 10 minut, 3 razy dziennie. Jeśli zapamiętamy kilka prostych reguł i uda nam się regularnie wcielać je w życie - tajemnica japońskiego zdrowia i długowieczności będzie i w naszym zasięgu! Profesor Tanaka serdecznie zaprasza wszystkich do Slow Joggingu, niezależnie od wieku i kondycji im szybciej tym lepiej, a najlepiej już od dziś! Senior a nowe technologie Wirtualny klub, baza senioralnych informacji, porady na dowolny temat, wymiana doświadczeń w przestrzeni internetowej seniorzy nie boją się już korzystać z nowych technologii. 28 czerwca to wyjątkowa data. Tego dnia nie tylko odbędzie się w Warszawie Parada Seniorów, ale również zostanie uruchomiony nowy portal dla osób 60+ msenior.pl. Idea portalu jest prosta ma być miejscem przyjaznym seniorowi, gdzie będzie mógł w prosty sposób dokonać zakupów, poznać nowych ludzi, wymienić się spostrzeżeniami na dowolny temat, poznać ofertę najbliższych klubów seniora, fundacji i stowarzyszeń. Chcemy aby nasz portal był wirtualnym klubem, gdzie osoby 60+ będą mogły stworzyć swoją własną społeczność, a także kontaktować się ze znajomymi i rodziną tłumaczy Sebastian Radlak, twórca projektu. Tworząc go myśleliśmy również o bliskich seniora: jego dzieciach i wnukach, którzy, jak pokazuje Facebook i Twitter, relacje w wirtualnym świecie traktują na równi z kontaktami w realnej rzeczywistości. Chcemy to wykorzystać i zaprosić ich do tego, aby wspólnie zwiększyć aktywność seniorów w sieci wtóruje mu współpracujący przy projekcie Rafał Stefaniak. Najbardziej rozbudowaną częścią portalu msenior.pl stanie się platforma społecznościowo-informacyjna. Seniorzy otrzymają bezpłatny dostęp do porad online oraz sami włączą się w pomaganie w obszarach, w których czują się ekspertami. Do stworzenia swojego profilu zostaną zaproszone fundacje, kluby seniora oraz Uniwersytety Trzeciego Wieku. Instytucje te oprócz standardowych informacji o sobie dostaną możliwość zamieszczania informacji o przyszłych wydarzeniach, a także krótkich artykułów i zdjęć z wydarzeń, które już się odbyły. autorka: Anna Kocur

20 Twórzmy więzi rozmawiamy z DJ Wiką Wokół jest wielki potencjał do porozumienia, tylko trzeba być na nie otwartym. Na wspólne spędzanie czasu, na komunikację. Więzi nam się rozrywają i musimy je inaczej budować. Musimy się je starać tworzyć świadomie. Z najstarszą polską didżejką, 75-letnią Wiką Szmyt, rozmawia Przemysław Wiśniewski. Przemysław Wiśniewski: Przez kilkadziesiąt lat pracowałaś w zakładzie opiekuńczym dla chłopców. Ciężka praca? Wika Szmyt: Pracowałam w zakładzie o zaostrzonym rygorze. Na dzień dobry usłyszałam Daję pani dwa tygodnie. Nie sprawdzi się pani, to wylot. Nie wierzyli w kobietę w takim miejscu. No, ale wytrzymałam te dwa tygodnie i zostałam na wiele lat. PW: Co ciebie skłaniało do tej pracy? Nie skończyłaś resocjalizacji tylko pedagogikę. Na początku swojej aktywności zawodowej uczyłaś polskiego... WS: Ja jestem takim typem, że lubię nowe rzeczy, wyzwania, które mnie trzymają w ryzach i nakręcają do działania. A wtedy jeszcze chciałam przełamać coś w sobie, bo byłam osobą delikatną, wrażliwą, nieśmiałą. Tak mi to dobrze poszło, że zostałam w końcu kierownikiem tego zakładu. PW: Zdarzyły się jakieś nieprzyjemne sytuacje przez te wszystkie lata z dzieciakami po przejściach? WS: Na samym początku zaczęłam do zakładu sprowadzać zwierzęta żeby chłopaków w ogóle uwrażliwić, ale oni na początku mordowali je... Rozrywali koty, topili gołębie w smole i podpalali. Po jakimś czasie to się skończyło i zakład stał się niemal schroniskiem dla bezdomnych zwierząt. Chłopcy zobaczyli ich cierpienie, przygarnęli. Po prostu mieli w sobie jakiś pokład tej elementarnej wrażliwości, dobroci. Po jakimś czasie każdy chciał kota mieć w pokoju. Ale ciężko im szły kontakty ze mną czy z innymi osobami. Czasami już byłam na granicy, bliska rozłożenia rąk. Kiedy pojechałam nawet z nimi z dwunastoma chłopakami nad morze. Sama. Przyjęłam takiego jednego, który był nieznany mi, nowy w zakładzie. W trakcie wyjazdu rzucił we mnie nożem. Ale jeden chłopak mnie przewrócił, nóż trafił w drzewo. W czasie takich wyjazdów zdarzały się, niestety, rzeczy nieprzyjemne dla innych. Pewnego dnia budzę się rano i za chwilę zjawia się milicja. Chłopcy w nocy obrobili kiosk i monopol. To nie była łatwa resocjalizacja, jak na filmach. To była ciężka przeprawa. I nie było przebacz setny raz. Za błędy się płaciło. Ja wybaczałam tylko raz. Zasady były jasne i większość starała się ich nie przekraczać. Kobieca wrażliwość i metody, ale zasady, jakie znali ci chłopcy. Męskie. PW: W którym roku skończyłaś pracę zawodową? WS: W osiemdziesiątym szóstym. Mąż był dyplomatą, wyjechałam z nim do Niemiec i Szwajcarii. Potem wróciłam. Jeszcze przepracowałam rok, ale już nie jako dyrektor. Potem poszłam na emeryturę, ale i z niej wróciłam. PW: Ale nie od razu jeszcze zaczęłaś grać? WS: Nie od razu. Poszłam na emeryturę, bo myślałam sobie o działce, o odpoczynku, takiej potrzebie wypracowywania sobie drobnych radości. Ale ile można siedzieć w ogródku? Znudziło mi się po dwóch latach. PW: I co się stało jak już się znudziłaś życiem emerytki? WS: Ludzie mi mówili: Wika, ty na emeryturze? Poetka, artystka, słuchaj, byś seniorom pomogła. No i wmawiają mi, żebym ja poszła do jakiegoś Klubu Seniora, pomogła im coś zrobić. No i poszłam do Klubu Seniora na Baśniowej. I zaczęłam tam pracować. Założyłam zespół poetycki, kabaret, z którym za rok pojechałam na przegląd ogólnopolski. Dostałam pierwsze miejsce. Ale nie bardzo mi się tam podobało, bo klub był w piwnicy, bez sceny. Jak dla seniora to wiadomo, że byle jak i nikt nie widzi I akurat we Włochach, na Okęciu taki jeden klub się otwierał i potrzebowali kierownika. I założyłam ten klub i zrobiłam z niego jedno z lepszych miejsc w Warszawie. Była tam piękna sala, no więc trzeba było tam robić zabawy. Zaprosiłam raz DJ-a, ale szefostwo Domu Kultury, pod który podlegaliśmy, mówi: Oj, Pani Wiko, no Pani by chciała od razu zabawy, to kosztuje... Pani sama gra!. I zaczęłam puszczać muzykę. Najpierw z magnetofonu. PW: Jako DJ Wika, najstarsza polska didżejka. Czujesz się również ambasadorką seniorów i seniorek? Osobą, która pokazuje innym, że osoby starsze są uczestnikami kultury, funkcjonują społecznie poza stereotypami? WS: Nie miałam ambicji, żeby jakoś reprezentować swoją grupę pokoleniową. No, ale jak się stałam jakoś ciekawa dla mediów, bo w środowisku seniorów już wszyscy o mnie wiedzieli, to zaczęłam to wykorzystywać, żeby w blasku fleszy było coś więcej niż ja. Tak trzeba wykorzystywać popularność. Nie jak ci starzy politycy, który tylko o sobie mówią, gdzieś mają resztę, nie wykorzystują siły przebicia, jaką dysponują. PW: Potrafisz znakomicie sprowokować wspólne przebywanie seniorów i osób młodszych. Masz talent do łączenia ludzi? Czy wystarczy skoczna nuta, by różne osoby chciały widzieć w sobie wspólnotę? WS: Wystarczy nuta i trochę piwa (śmiech). PW: A na poważnie? WS: Wokół jest wielki potencjał do porozumienia, tylko trzeba być na nie otwartym. Na wspólne spędzanie czasu, na komunikację. Nie każdy to ma, a inni muszą wypracować. Szkoła nas chyba tego dobrze nie uczy. Kiedyś była taka zależność, że mieszkały dzieci z rodzicami. Wiadomo, że to gospodarstwo, czy tam to bogactwo przechodziło na dzieci; była taka zależność, że rodzice będą z nami, jak sami będziemy mieli dzieci. A teraz dzieci wyjeżdżają, kończą studia, żyją po swojemu. Nie odpowiada im styl życia rodziców, bo przeczytali inaczej, zobaczyli inaczej, bo są inaczej wychowani, bo są wyedukowani, a rodzice nie byli. Więzi nam się rozrywają i musimy je inaczej budować. Musimy się je starać tworzyć świadomie. Nie ma takiego prawa naturalnego, które by nas wzajemnie sklejało. PW: Co jest największą barierą uczestnictwa seniorów w życiu społecznym? Wiele jest osób, które by chciały wyciągać seniorów z domu, aktywizować na różne sposoby... WS: Wystarczyłoby zlikwidować bariery finansowe uczestnictwa w kulturze. Wszędzie się płaci grube pieniądze, zniżki są rzadkie i małe. Legitymacja seniora powinna być i uprawniać do dużych upustów albo darmowych wejść wręcz. Kino, teatr, to jest 20 zł minimum. Muzeum to jest 5 zł najmniej. Jak ja prowadzę zabawę, na której lokal też musi zarobić, to zabawa kosztuje 12 zł wstęp, a piwo 6 zł. I są seniorzy, którzy mogą przyjść tylko raz w tygodniu, albo raz w miesiącu, a chcieliby częściej, bo się dobrze bawią, a ich znajomi mogą sobie pozwolić bywać częściej. Więc nie chodzą, nie spotykają się z tymi znajomymi. W kinach powinny być pokazy dla seniorów, nawet tych starszych rzeczy, które zaraz będą w telewizji i na których kino już nie zarobi. A senior promocyjnie zapłaci, bo jemu chodzi przede wszystkim, żeby wyjść z domu i się spotkać. Już nie mówiąc o tym, że seniorzy nie kupują prasy. Jak wyrzucam stare gazety, to zaraz znikają. Nie mogłyby te kluby seniora dostawać wczorajszych gazet niesprzedanych, których senior za normalną cenę nie kupi? PW: Jesteś rozpoznawalna, lubiana. Twoje koleżanki i koledzy czują się szanowani? WS: Są i byli nieszanowani. Starość jest nieciekawa dla większości, najlepiej ją zakryć. Poza tym, seniorzy są nieproduktywni, tylko na nich się płaci. Najlepiej napuścić ich na czerwone światło i przejechać busem. Widziałam jak młodzież zaatakowała na Facebooku, że jeżdżą stare baby z torbami, śmierdzące, tylko tam i z powrotem w tym czasie, kiedy młodzi idą do pracy. I całe tramwaje, wszystko zanurzone tymi grubymi starymi babami z tymi torbami, wózkami. Ale nie zdają sobie ci młodzi sprawy z tego, że te stare baby z wózkami to jadą po to, żeby tym młodym zrobić obiad. PW: Chciałbym widzieć w telewizji różne obrazy starzenia się i osób starszych. Myślisz, że jest na to szansa? Żeby nie idealizować, nie upraszczać, pokazać po prostu. Od bycia w polu widzenia zaczyna się zmiana w tym, który patrzy. WS: Nie podoba mi się ten program pani Kwaśniewskiej Przybliżenie starości. Dla mnie byłby taki program potrzebny w telewizji na te czasy Między nami seniorami ewentualnie Senior zaprasza. I wtedy pokazujmy, jaka może być nasza rola na emeryturze. Seniorzy są różni i mają wybór... Mam też takie znajome, które wstają o siódmej rano i spotykają się dajmy na to na dworcu i jadą do wsi, gdzieś tam, za Warszawę. I trafią, idą w las. Śnieg, nie śnieg idą. Tak pięć, sześć kilometrów. Zatrzymują się przy jakiejś knajpie, co mają w pobliżu, termosy wyciągają, tam sobie popiją herbatkę, kanapeczkę, wsiadają potem znowu w pociąg, wracają do domu. Pokazać ich, wariatów jednych. Pokazać seniorów oczywiście tańczących, pokazać zespoły seniorów, pasjonatów. Radio i telewizja mają to wszystko gdzieś, pokażą czasem jako ciekawostkę, z kamerą wśród zwierząt. Nie interesuje mnie, że pani Rozenek ma pięć botoksów. Interesuje mnie i ludzi, jak ludzie obok żyją. Jak na przykład żyje senior na wsi. Jeszcze pod strzechą, czy coś się zmieniło? Artykuł pochodzi z magazynu Zielone Wiadomości. Dziękujemy redakcji za zgodę na przedruk. Przemysław Wiśniewski i DJ Wika