Jak widzimy. naszych pacjentów. leczenie skrojone na miarę. choroba Alzheimera. marżowe marzenia zwalczanie łupieżu

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Jak widzimy. naszych pacjentów. leczenie skrojone na miarę. choroba Alzheimera. marżowe marzenia zwalczanie łupieżu"

Transkrypt

1 PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW POLPHARMA FARMACEUTOM Nr 4 (31) Kwiecień 2010 Cena: 6,70 zł choroba Alzheimera NAUKA leczenie skrojone na miarę zaburzenia pamięci oznaka starości czy zwiastun poważnej dolegliwości farmakogenetyka, czyli przyszłość terapii personalnej marżowe marzenia zwalczanie łupieżu jak zwiększyć udział własnego narzutu doskonałe wyniki w testach cyklopiroksolaminy TEMAT MIESIĄCA Jak widzimy naszych pacjentów

2

3 Nr 4(31) kwiecień 2010 Spis treści Aktualności 5 Informacje 8 Ciekawostki 10 Raport: Analityk, maruda czy reklamożerca? Rosnącym oczekiwaniom pacjentów poświęcono już sporo miejsca. My zaglądamy na drugą stronę okienka i sprawdzamy, jak swoich pacjentów postrzegają farmaceuci? 12 Sonda: Trudne tematy wymagają szkoleń Zdrowie seksualne, problemy intymne, wstydliwe schorzenia, krępujące dolegliwości w codziennej praktyce nie sposób uciec od trudnych tematów. Jak radzą sobie z nimi farmaceuci? Prawo 14 Zapytaj eksperta Na pytania Czytelników naszego miesięcznika, nadesłane do redakcji za pośrednictwem strony odpowiadają specjaliści i eksperci branży farmaceutycznej. Opieka farmaceutyczna 15 Rola cyklopiroksolaminy w zwalczaniu łupieżu Szacuje się, że ta uciążliwa przypadłość może obecnie dotyczyć blisko 10 proc. populacji. 18 Wiosenne dolegliwości gastrologiczne Zgaga, pieczenie i ból w nadbrzuszu to najczęstsze dolegliwości, z którymi wiosną pacjenci zgłaszają się do aptek. 21 Rozmówki angielskie i niemieckie dla farmaceutów Prowadzenie apteki 24 Marżowe marzenia Zaplanowaliśmy sprzedaż, określiliśmy koszty, rozpatrzyliśmy zwiększenie przychodów teraz pora zająć się marżą! 26 Nieprawidłowości stwierdzane podczas kontroli aptek Zobacz najczęściej powtarzające się uwagi z kontroli NFZ w tym numerze oddziały: łódzki, pomorski i wielkopolski. Nauka 29 AD objawy, leczenie i wkład opiekuna Łagodne zaburzenia pamięci mogą być zwykłą oznaką starzenia, ale też zwiastunem choroby Alzheimera. 32 Farmakogenetyka przyszłość czy teraźniejszość? Już Albert Einstein mawiał, że w XXI w. proces leczenia będzie przebiegał indywidualnie, zgodnie z cechami każdego człowieka. Życie jest piękne 34 Metamorfozy 36 Prowiant legionisty Dumę z salami dzielą dziś pospołu Włosi i Węgrzy. 37 Kuchnia farmaceutyczna Wiosenna rozkosz. 38 Janosikowe turnie Trzy Korony, spływ Dunajcem, Szczawnica Pieniny witają! 40 Recenzje książek, filmów i płyt 42 Krzyżówka Farmacja Praktyczna Redaktor merytoryczna: Barbara Misiewicz-Jagielak Redaguje zespół: Dominika Bandurska, Lilianna Bartowska-Lewicka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Monika Matowska, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska, Robert Pawlikowski, Bożenna Płatos, Magdalena Ujma. Na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, Warszawa Wydawca: Valkea Media S.A., ul. Elbląska 15/17, Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Wojciech Jastrzębski zdjęcia: istockphoto/stocxpert/dreamstime/123rf/pixmac/shutterstock 3

4 Edytorial mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak Redaktor Merytoryczna Farmacji Praktycznej Szanowni Państwo! Podstawą pracy farmaceuty, naturalnie poza doskonałą znajomością leków, jest coraz częściej umiejętność komunikowania się z przeróżnymi typami pacjentów. Powszechną trudność w komunikowaniu się ludzi pogłębia fakt, że do apteki najczęściej przychodzą ludzie chorzy. Pracownicy aptek radzą sobie z tym w przeróżny sposób. Postanowiliśmy przejść na drugą stronę okienka i spojrzeć na pacjentów oczami farmaceutów. Udało się w ten sposób sklasyfikować poszczególne ich typy, ze względu na osobowość, cechy charakteru, zachowanie czy styl bycia. Charakterystyka poszczególnych typów, którą znajdziecie Państwo w naszym kwietniowym raporcie, być może usprawni komunikację z pacjentem. Jest to szczególnie ważne w przypadku trudnych tematów, przed którymi nie sposób uciec w codziennej praktyce. Problemy intymne pacjentów, wstydliwe schorzenia, krępujące dolegliwości o tym, jak w takich przypadkach radzą sobie pracownicy apteki, mogą przeczytać Państwo w sondzie. Powraca w niej potrzeba nabywania przez farmaceutów umiejętności komunikacyjnych i braku atrakcyjnej oferty szkoleń w tej dziedzinie. Za oknem wiosna w pełni, a to oznacza, że do aptek coraz częściej zaglądać będą osoby skarżące się na typowo wiosenne dolegliwości. W tym wydaniu Farmacji Praktycznej szczegółowo omawiamy sposoby leczenia zgagi. W dziale naukowym znajdą Państwo artykuły na temat farmakogenetyki, czyli przyszłości terapii personalnej oraz tekst o chorobie Alzheimera, w którym dociekamy, kiedy osłabienie pamięci jest zwykłym starzeniem się mózgu, a kiedy zwiastuje poważną dolegliwość. Kierownictwu aptek polecamy z kolei artykuł na temat efektywnego ustalania marży aptecznej. Wiele ciekawych artykułów znajdą Państwo również na naszej stronie internetowej do odwiedzenia której gorąco Państwa zachęcamy. Serdecznie zapraszamy do lektury! 4 Farmacja Praktyczna 4 / 2010

5 Informacje Wyrzucili leki warte miliony złotych Nowy podatek od przychodów koncernów Resort zdrowia chce wprowadzić 3-procentowy podatek od przychodów koncernów farmaceutycznych ze sprzedaży leków refundowanych podaje Rynek Zdrowia. Pozyskane w ten sposób pieniądze mają zostać przeznaczone na prowadzenie niezależnych badań klinicznych. Wiceminister zdrowia Marek Twardowski wyjaśnia, że skopiowano by w ten sposób pomysł z Włoch, gdzie producenci leków odprowadzają na rzecz państwa kwotę, która jest równa 5 proc. ich wydatków na marketing. Pieniądze te przeznaczane są na niezależne badania leków. W Polsce wprowadzono by 3-procentowy podatek od obrotu lekami refundowanymi. Trafiałby on na specjalny fundusz, wykorzystywany na badania potwierdzające, czy konkretne leki powinny być na liście leków refundowanych. źródło: Rynek Zdrowia Inwazja narkomanów w przygranicznych aptekach Czesi szturmują apteki w przygranicznych miejscowościach na Dolnym Śląsku donoszą Gazeta Lubuska i Polska Kurier Lubelski. Kupują syropy i leki na przeziębienie. Skąd ten nagły popyt? Łatwo się domyśleć. Jeszcze w latach 70. ub.w. czeski narkoman z Pragi o pseudonimie Freud wynalazł domowy sposób produkcji perwityny, znanej u nas jako metaamfetamina. Ta pochodna amfetaminy jest silnym narkotykiem, który bardzo szybko uzależnia i doprowadza do wyniszczenia organizmu. Perwitynę narkomani potrafią uzyskać z efedryny, która jest substancją leczniczą, stosowaną do produkcji lekarstw na katar i zatoki. Z tego powodu w ubiegłym roku czeskie władze wprowadziły sprzedaż lekarstw z efedryną wyłącznie na receptę albo z dowodem osobistym. W Polsce są one w sprzedaży bez recepty i bez ograniczeń. W ubiegłym roku mieszkańcy Lublina wyrzucili do specjalnych kontenerów i pojemników ustawionych w tamtejszych aptekach prawie 6 ton leków donosi dziennik Polska Kurier Lubelski. Wydział Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Lublin na utylizację zebranych lekarstw wydał 240 tys. zł. Przedstawiciele Lubelskiej Izby Aptekarskiej przyznają, że część wyrzucanych leków to kosztowne preparaty refundowane przez NFZ. Urzędnicy do dziś wspominają kobietę, która przyniosła do apteki 55 opakowań insuliny, by umieścić je w stosownym kontenerze. Każde warte było ponad 100 zł. Były to leki jej zmarłej matki, która za życia zrobiła sobie zapasy, korzystając z promocji za grosz. Lubelscy farmaceuci za marnotrawstwo winią źle skonstruowane prawo, dopuszczające promocje leków w aptekach. źródło: Polska Kurier Lubelski Recepta na telefon źródło: Gazeta Lubuska / Czy można zmniejszyć kolejki w przychodniach? Zdaniem lekarzy rodzinnych tak. I nie potrzeba wcale na to większych pieniędzy z NFZ czytamy na łamach Super Expressu. Medycy mają prosty sposób. Uważają, że część chorych można leczyć przez telefon, a innym wypisywać recepty bez potrzeby fatygowania ich do gabinetu. Kolejki w przychodniach nie muszą być aż tak długie. Wystarczy inaczej zorganizować pracę podpowiada minister zdrowia Kolegium Lekarzy Rodzinnych. Medycy mają dwa rozwiązania obydwa podpatrzyli za granicą. Po pierwsze, chcą, by pozwolono im wypisywać leki pacjentom przewlekle chorym bez ich ponownego badania. Druga propozycja to porady telefoniczne, dzięki którym chorzy nie musieliby za każdym razem odwiedzać gabinetu. Na razie resort analizuje sugestie Kolegium. Polska Kurier Lubelski źródło: Super Express 5

6 Informacje Rząd rozważał zakup szczepionki przeciw A/H1N1 Polska, jako jeden z nielicznych krajów europejskich, nie kupiła szczepionki przeciw A/H1N1. Okazuje się jednak, że wbrew oficjalnym zapewnieniom, resort zdrowia sondował w Szwecji taką możliwość podają dziennik Metro oraz portal Onet.pl. Gazeta cytuje treść a wysłanego w tej sprawie 18 listopada 2009 r. przez polskiego urzędnika z Departamentu Polityki Lekowej do pracownika szwedzkiego resortu zdrowia. Przedstawiciele resortu przyznają, że negocjowali z koncernami warunki zakupu szczepionki. Szwedzi mieli jej dwa razy tyle, ile obywateli, urzędnicy byli ciekawi, co zrobią z ewentualną nadwyżką. Chcieli zorientować się m.in. czy mogą ją odsprzedać. Gdy Szwedzi odpowiedzieli, że nie rozważają takiej możliwości, rozmowy się urwały. źródło: Onet.pl / Metro Rozpoczęcie działalności już bez zgody sanepidu W myśl nowych przepisów, do rozpoczęcia działalności agroturystycznej, produkcji gazów technicznych na potrzeby branży spożywczej, otworzenia sklepu zielarskiego, apteki czy hurtowni farmaceutycznej nie będzie już potrzebna zgoda sanepidu czytamy na łamach Dziennika Gazety Prawnej. Mniej formalności przedsiębiorcy zawdzięczają ustawie z 8 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 21, poz. 105), która weszła w życie 11 marca br. Wystarczy, że co najmniej 14 dni przed rozpoczęciem produkcji żywności, opakowań oraz wprowadzaniem towarów spożywczych do obrotu, złożą wniosek o wpis do rejestru albo o wpis i zatwierdzenie zakładu. źródło: Dziennik Gazeta Prawna Uwaga zmiana przepisów! Katalog medykamentów dostępnych poza apteką zawiera rozporządzenie w sprawie wykazu produktów leczniczych, które nie mogą być dopuszczone do obrotu w placówkach obrotu pozaaptecznego oraz w punktach aptecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 171, poz. 1335). Tymczasem kilka miesięcy temu przepisy zmieniły się i część leków wycofano z obrotu pozaaptecznego. Poza aptekami będzie można nimi handlować tylko do 15 kwietnia br. informuje internetowe wydanie dziennika Rzeczpospolita. Ponadto, nawet jeżeli jakiś lek jest dopuszczony do obrotu (np. w punkcie aptecznym), to niekoniecznie w każdej postaci i każdym opakowaniu. Kwestie te reguluje rozporządzenie w sprawie kryteriów klasyfikacji produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu w placówkach obrotu pozaaptecznego oraz punktach aptecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 24, poz. 151). źródło: Rp.pl Próbował kupić leki na lewe recepty Sulechowska policja zatrzymała mężczyznę, który chciał kupić lek przeciwbólowy i uspokajający na fałszywe recepty informują Rynek Zdrowia i dziennik Fakt. Funkcjonariusze otrzymali zgłoszenie, że na terenie jednej z aptek młody mężczyzna przedstawił fałszywe recepty. Na miejscu policjanci ustalili, że 21-latek przekazał farmaceutce recepty, które wydały jej się podejrzane. Po konsultacji z właścicielem apteki okazało się, że widnieje na nich nazwisko i numer PESEL, na które już wcześniej usiłowano nabyć ten sam lek, ale w innych miejscowościach kraju. Mężczyzna został zatrzymany i osadzony w policyjnej izbie zatrzymań. Grozi mu kara do pięciu lat więzienia. źródło: Rynek Zdrowia / Fakt 6 Farmacja Praktyczna 4 / 2010

7 Informacje Ulotki audio dla niewidomych Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych poinformował o możliwości odsłuchania przez osoby niewidome bądź niedowidzące treści ulotek o produktach leczniczych pod bezpłatnym nr tel donosi Rynek Zdrowia. Lista ulotek umieszczonych w infolinii jest dostępna na stronie Infolinia działa 24 godziny na dobę i jest czynna we wszystkie dni tygodnia. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie źródło: URPL / Rynek Zdrowia Leki na metabolizm były najpopularniejsze W minionym roku 18 proc. zakupów w aptekach dotyczyło leków na przewód pokarmowy i metabolizm. Często kupowaliśmy też leki nasercowe donosi Gazeta Lubuska. Porównując dane do roku poprzedniego, obie grupy leków zanotowały spadki w procentowym udziale całości obrotu aptecznego. Przedstawiciele Zakładu Analiz Statystycznych w Ogólnopolskim Systemie Ochrony Zdrowia przyznają, że spośród wszystkich grup leków największy wzrost w aptekach zanotowały leki na układ oddechowy. Mimo kryzysu finansowego, w minionym roku pacjenci wydali na lekarstwa kupowane w aptekach o 8,9 proc. więcej. źródło: Gazeta Lubuska REKLAMA

8 Ciekawostki Niszczą serce i powodują cukrzycę Od czego zależy skuteczność stosowanej diety? Amerykańscy uczeni pracują nad prostym testem genetycznym, który pozwoliłby przewidzieć skuteczność określonej diety na organizm odchudzającej się osoby informuje portal Onet.pl. Wstępne badania przeprowadzone na grupie 101 kobiet wykazały, że panie stosujące dietę dopasowaną pod względem genetycznym, zrzuciły 2 lub nawet 3 razy więcej zbędnego tłuszczyku niż inne uczestniczki eksperymentu. Według naukowców, poszczególne genotypy reagują w różny sposób na określone rodzaje tłuszczów, czyli np. na dietę bogatą w kwasy tłuszczowe omega-3, więc u niektórych odchudzających skuteczniejsza okazuje się dieta niskotłuszczowa, podczas gdy inni osiągają lepsze efekty stosując dietę niskocukrową. Dziesiątki tysięcy przypadków cukrzycy i chorób serca oraz setki milionów dolarów wydanych na opiekę zdrowotną oto, do czego, zdaniem amerykańskich naukowców, prowadzi picie słodkich napojów. Analizy danych z lat na temat spożycia słodkich napojów oraz wzrostu zachorowań na cukrzycę i choroby układu sercowo-naczyniowego w USA zaprezentowali naukowcy z University of California San Francisco na konferencji American Heart Association informuje portal Onet.pl. Autorzy badań uważają, że prawdopodobnie przyczyniły się one m.in. do ok. 130 tys. przypadków zachorowania na cukrzycę i 14 tys. zachorowań na chorobę niedokrwienną serca. Leczenie tych chorób kosztowało w latach ok mln dol. źródło: Onet.pl Drzemka lepsza niż espresso źródło: Onet.pl Witamin w słoiku trzymać nie warto Przechowywane w słoiczkach na kuchennej czy łazienkowej półce witaminy tracą swoją wartość w ciągu zaledwie tygodnia po otwarciu czytamy w portalu Onet.pl. Naukowcy amerykańscy ustalili, że nawet specjalne pojemniczki z wieczkiem nie są w stanie uchronić suplementów witaminowych przed szkodliwym działaniem wilgoci, która dostaje się do słoiczka po jego otwarciu. Każde bowiem podniesienie przykrywki powoduje zmianę składu powietrza we wnętrzu pojemnika. Oznacza to, że przy poziomie wilgotności typowym dla łazienek i kuchni, ważne składniki odżywcze suplementów po prostu rozpływają się w powietrzu. Krótka drzemka w południe może wpływać na koncentrację i efektywność działania znacznie lepiej, niż filiżanka kawy informuje serwis Nasze-choroby.pl. Uczeni z uniwersytetu w San Diego odkryli, że podwójne espresso działa wręcz słabiej niż 20-minutowa popołudniowa drzemka. Testy pamięciowe wykazały również, że starsi dorośli radzą sobie z zadaniami pamięciowymi lepiej, jeżeli śpią dłużej, podczas gdy w przypadku młodych dorosłych wpływ na wykonanie zadania miała również jakość ich snu. źródło: Onet.pl źródło: Nasze-choroby.pl 8 Farmacja Praktyczna 4 / 2010

9 Ciekawostki Supercienka i bezbolesna W Japonii wyprodukowano supercienką igłę nowego typu do strzykawek, która praktycznie nie powoduje bólu u pacjentów donosi portal Wirtualna Polska, cytując tokijskie media. Przeznaczona do pobierania krwi igła ma średnicę 0,23 mm. Producenci igły podkreślają, że ich wyrób pozbawiony jest mankamentów, jakie miały podobne supercienkie igły o nieco większej średnicy, wyprodukowane przez te same firmy w 2005 r., stosowane do wstrzykiwania insuliny. Cechą szczególną nowej igły jest to, że wejście do jej wnętrza składa się z kilku wewnętrznych kanałów. Japońscy wynalazcy twierdzą, że ta zmiana konstrukcyjna umożliwia bezbolesne pobranie krwi bez niszczenia podstawowych jej składników. źródło: Wp.pl Na co cierpią Brytyjczycy? Wyniki najnowszych badań, które przytacza serwis Nasze-choroby.pl, dowodzą, że przeciętny Brytyjczyk choruje średnio 6284 razy w ciągu całego życia, czyli ok. 80 razy rocznie. Leki przeciwbólowe zażywa zaś przez co najmniej 21 dni rocznie, czyli 1649 dni w skali całego życia. Przeprowadzone w Zjednoczonym Królestwie na grupie 3 tys. pacjentów badania wykazały również, że najczęstsze dolegliwości zdrowotne to: skurcze (średnio 19 razy rocznie), bóle głowy (16 razy rocznie), dolegliwości kręgosłupa (14 razy rocznie) oraz naderwania mięśni, przeziębienia, krwotoki z nosa, bóle żołądka i infekcje uszu. Co ciekawe, statystyczny Brytyjczyk odwiedza lekarza zaledwie ok. 3 razy w roku. źródło: Nasze-choroby.pl Impotencja może zwiastować zawał Mężczyźni borykający się z impotencją są bardziej narażeni na ryzyko zawału serca i wylewu informuje portal tvn24.pl. Impotencja jest spowodowana nieodpowiednim ciśnieniem krwi w penisie. Niemieccy naukowcy z Uniwersytetu Kraju Saary, których badania opisuje BBC, donoszą tymczasem, że dla niektórych mężczyzn zwężenie arterii w penisie (co powoduje impotencję) może oznaczać, że i inne arterie ulegają zwężeniu. A to może z kolei oznaczać zawał serca i wylew. Do takich wniosków Niemcy doszli po przebadaniu 1519 mężczyzn, którzy mieli w przeszłości problemy z systemem krążenia. Okazało się, że mężczyźni z problemami z erekcją mieli problem z krążeniem dwa razy częściej niż pozostali. źródło: tvn24, BBC Uczeni znaleźli przyczynę bezsenności ScienceDaily poinformował, że uczonym udało się wreszcie rozwiązać zagadkę bezsenności. Za przypadłość tę odpowiada ich zdaniem stężenie enzymu PDE4 w mózgu. Jeśli znajdzie się odpowiedni lek, obniżający jego poziom, kłopoty ze snem mogą zniknąć raz na zawsze. Bezsenność staje się zmorą coraz większej rzeszy ludzi na całym świecie. Do jej objawów należą zapominanie oraz zakłócone funkcjonowanie umysłowe. Wskutek braku snu cierpi nasza pamięć, maleją też możliwości uczenia się. Robbert Havekes wraz z zespołem, badając myszy, doszli do wniosku, że zakłócenia snu zależą od funkcji specjalnego mechanizmu molekularnego w hipokampie, obszarze mózgu, odpowiedzialnym za utrwalenie nowych wspomnień. źródło: ScienceDaily 9

10 Raport Analityk, maruda czy reklamożerca? Mówiąc o relacji pacjenta i farmaceuty, coraz częściej podejmuje się wątek rosnących oczekiwań pacjentów w stosunku do farmaceutów. Tym razem jednak postanowiliśmy zajrzeć na drugą stronę okienka i sprawdzić, jak pacjentów widzą sami farmaceuci. autor: Monika Matowska redaktor Farmacji Praktycznej Aby nasze rozważania nie były czysto teoretyczne, przeprowadziliśmy dyskusje grupowe z farmaceutami pracującymi za pierwszym stołem w Warszawie, Puławach i Siedlcach. W trakcie rozmów pytaliśmy o to, jak widzą Państwo swoich pacjentów i co zmieniło się w relacjach pacjenta i farmaceuty w przeciągu ostatnich lat. Na podstawie zebranych opinii podzieliliśmy pacjentów na kilka grup, ze względu na kluczowe potrzeby w stosunku do farmaceuty, poziom wiedzy o lekach OTC oraz sposób komunikowania się z farmaceutą. Oto one. Typ wszystkowiedzący Grupą najliczniejszą, a zarazem budzącą najwięcej emocji wśród farmaceutów, są osoby, które wiedzą więcej i nierzadko lepiej niż sam farmaceuta. Wszystkowiedzący to zwykle osoba młoda, z dużego lub średniego miasta, często mężczyzna, dobrze wykształcony i nieźle zarabiający. Skąd wie wszystko? To proste z Internetu lub od równie wyedukowanych znajomych, rodziny czy sąsiadów. Nierzadko jest to pacjent, który przychodzi już z postawioną diagnozą, ale myli się ten kto sądzi, że postawił ją lekarz. Wszystkowiedzący sam zdiagnozował swoją dolegliwość, a od farmaceuty oczekuje jedynie jej potwierdzenia lub porównania z opinią innego eksperta. Aby oddać pełną sprawiedliwość tej grupie pacjentów należy dodać, że najczęściej są to osoby dobrze orientujące się w portfolio leków OTC oraz świadome ich działania i składu. Choć przedstawiciele tej grupy wymagają od farmaceuty nie tylko wiedzy, ale i cierpliwości, to jak zauważył jeden z naszych rozmówców w rzeczywistości są to Typ pacjenta-marudy z polecanych mu dwóch preparatów zwykle wybierze... trzeci, typ analityka z kolei potrzebuje szczegółowej informacji i potwierdzenia, że na pewno dokonał odpowiedniego wyboru 10 Farmacja Praktyczna 4 / 2010

11 Raport osoby zagubione w natłoku informacji i poszukują wśród farmaceutów osoby, a właściwie partnera, którego będą mogli obdarzyć pełnym zaufaniem. Typ zdecydowany Odmiana typu wszystkowiedzącego. Celnie charakteryzuje go wypowiedź farmaceuty z Warszawy: Przychodzi po konkretną rzecz. Nie chce niczego innego. Nie pyta o nic więcej. Kupuje i wychodzi. Kategorie w których tzw. zdecydowani są reprezentowani najsilniej to: leki na przeziębienie i grypę (tu aż 83 proc. osób planowało zakup konkretnej marki), leki przeciwbólowe (80 proc.) i leki stosowane w przypadku zgagi (77 proc.). Choć w odczuciu farmaceutów zdecydowani są najliczniej reprezentowaną grupą odwiedzającą apteki, to, jak pokazują badania przeprowadzone wśród pacjentów, nawet osoby zdecydowane na konkretny preparat są otwarte na poradę farmaceuty. Mimo że oczekują podania konkretnego leku i niechętnie poświęcają czas na dłuższą rozmowę o chorobie, chętnie zmienią decyzję, jeśli uzyskają szybką i merytoryczną poradę. Typ oczekujący porady Grono osób, które oczekują porady farmaceuty i przychodząc do apteki nie mają wybranego leku OTC, jest bardzo liczne. Należy do niego aż co czwarty pacjent! Najczęściej do tej grupy należą osoby kupujące preparaty dziecięce: probiotyki i leki przeciwgorączkowe (w tym przypadku aż 40 proc. oczekuje porady farmaceuty). Zresztą, co podkreślają farmaceuci, rodzice małych dzieci stanowią wyraźnie osobną kategorię pacjentów. Analitycy i marudy Osoba niezdecydowana łatwo przeradza się w analityka lub w marudę. Ten drugi, z polecanych mu przez farmaceutę dwóch preparatów, zwykle wybierze... trzeci. Analityk z kolei potrzebuje szczegółowej informacji i potwierdzenia farmaceuty, że dokonał odpowiedniego wyboru, za dobrą cenę, i że zalecono mu odpowiednią dawkę. Jakie są sposoby na analityka czy marudę? Nasi rozmówcy przyznają, że najczęściej wystarczy poinformować ich o własnych pozytywnych doświadczeniach z lekiem lub szepnąć, że dany preparat jest popularny wśród innych pacjentów. Od Pani Goździkowej Typowy pacjent od Goździkowej to na ogół osoba starsza, na emeryturze, żyjąca potrzebami dnia codziennego, które zaspokajają z dużym trudem. Bardzo cenią sobie poczucie bezpieczeństwa oraz więzi społeczne, szczególnie te sąsiedzkie, stąd zapewne ich sympatia do popularnej pani Goździkowej. Mimo niewielkiej zasobności portfela są niezwykle wierni swoim ulubionym markom. Czym można ująć pacjenta od Pani Goździkowej? Zrozumieniem i rozmową, bo są to często osoby, które do apteki przychodzą przede wszystkim, by porozmawiać. Grupą najliczniejszą, a zarazem budzącą najwięcej emocji wśród farmaceutów, są osoby, które wiedzą więcej i nierzadko lepiej niż sam farmaceuta a skąd wszystkowiedzący wie wszystko? z Internetu, od równie mądrych znajomych, rodziny lub sąsiadów Reklamożercy W gruncie rzeczy pacjent od Goździkowej to reprezentant szerszej kategorii osób, którzy szukają leku po obejrzeniu reklamy telewizyjnej. Jego nazwę mają zazwyczaj na końcu języka, ale nie mogą sobie jej przypomnieć. Słowem typ reklamożercy, którzy najczęściej proszą o lek z końcówką forte w nazwie lub o takie małe, żółte tabletki, które widzieli ostatnio w telewizji. Reklamożercy bywają prawdziwą zmorą farmaceutów, wymagają bowiem od nich instynktu Sherlocka Holmes a, połączonego z wiedzą wytrawnego znawcy reklam z kategorii OTC. Nie sądziłam, że reklama ma tak wielki wpływ na ludzi. Bywa, że pacjenci przynoszą wycinki z gazet. Osoby młodsze pytają najczęściej o preparaty na bóle głowy albo bóle miesiączkowe. Starsi szukają zwykle leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, np. na bóle stawów przyznaje jeden z farmaceutów. Podsumowanie Z przeprowadzonych z Państwem rozmów na temat codziennej praktyki farmaceutycznej wynika, że największe wyzwanie stanowi dla Państwa kontakt z pacjentem. To właśnie rozmowa z nim daje Państwu największą satysfakcję i stanowi o sensie pracy farmaceuty. W tym sensie zawód farmaceuty jak przyznaje jeden z naszych rozmówców rozwija osobowość, uczy pokory i pomaga zrozumieć drugiego człowieka. Przypisy W artykule wykorzystano materiały z następujących badań przeprowadzonych na wyłączność firmy Polpharma S.A.: 1. Badanie zachowań zakupowych leków OTC, wywiady bezpośrednie z pacjentami i farmaceutami CATI, Synovate, styczeń Badanie Compliance, wywiady z farmaceutami, Pentor RI, wrzesień Brand Audit Etopiryna, Badanie kategorii leków pediatrycznych OTC, wywiady z farmaceutami IQS Quant Group, maj 2007 i grudzień Podyskutuj o tym na forum! 11

12 Sonda Trudne tematy wymagają szkoleń Zdrowie seksualne, problemy intymne, wstydliwe schorzenia, krępujące dolegliwości w codziennej praktyce nie sposób uciec przed trudnymi pytaniami ze strony pacjentów. Jak radzą sobie z nimi farmaceuci? wysłuchała: Lilianna Bartowska-Lewicka redaktor Farmacji Praktycznej mgr farm. Teresa Płoszczańska Apteka Studencka w Krakowie Antykoncepcja wciąż jest bardzo trudnym tematem, zarówno dla pacjenta, jak i dla nas, farmaceutów. Trzeba przyznać, że nasze pacjentki są znacznie lepiej wyedukowane niż mężczyźni, co jest chyba naturalne, zważywszy na cykliczne wizyty pań w gabinetach lekarzy ginekologów. Pytania odnośnie leków antykoncepcyjnych, które zadają nam nasze pacjentki, dotyczą przede wszystkim działań niepożądanych, skutków ubocznych oraz ewentualnych interakcji. Bywa, że pytają też o leki wczesnoporonne, o to, czy taki lek można kupić bez recepty. Mężczyźni są bardziej nieśmiali. Ich pytania są bardzo szczegółowe, ale wolą zadawać je telefonicznie. Gdy są już w aptece, wiedzą, o jaki lek im chodzi. Z przykrością muszę jednak zauważyć, że nie ma żadnych szkoleń, dotyczących tak drażliwych i wstydliwych kwestii, jak seksualność, współżycie seksualne czy antykoncepcja. A szkoda, bo tak drażliwe tematy wymagają od nas, farmaceutów, szczególnej delikatności i wyrozumiałości. mgr farm. Izabela Górska Apteka Peonia w Kobylnicy k/poznania Apteka wielokrotnie bywa miejscem rozmów na różne tematy, a zdarzają się i te drażliwe. Na pewno, ze względu na moje doświadczenie, jestem przygotowana na trudne pytania ze strony pacjenta. Podczas rozmowy na drażliwe tematy staram się rozładować napięcie i przyjaźnie podejść do pacjenta. Z reguły nie wnikam 12 w szczegóły, bo wiem, że to może tylko kogoś urazić albo zostać odebrane jako nadmierna ingerencja w sferę intymności. Dziś pacjenci na szczęście mają coraz mniej oporów przed zasięgnięciem fachowej porady, nawet wówczas, gdy wiąże się to z koniecznością zadawania nam trudnych pytań. To powoduje z kolei, że sami farmaceuci bez zbędnych emocji i z większą swobodą podchodzą do nawet najdziwniejszych problemów przedstawianych przez pacjentów. Nasza apteka funkcjonuje w niewielkiej miejscowości. Mentalność naszych pacjentów również w jakimś sensie wpływa na ich skrępowanie w trakcie rozmów, np. na tematy intymne. Dlatego tak bardzo cenią sobie anonimowość. Pewnie dlatego najliczniejszą grupę wśród pacjentów proszących o pomoc w kwestiach intymnych stanowią osoby nie będące naszymi stałymi pacjentami. Mimo że seksualność już od kilku lat nie jest w Polsce aż tak wielkim tematem tabu, wiele osób nadal ma kłopoty z otwartym i swobodnym komunikowaniem się w tych sprawach dotyczy to w równej mierze pacjentów, jak i farmaceutów Farmacja Praktyczna 4 / 2010

13 Sonda mgr farm. Przemysław Błoch Apteka Koronna w Lesznie Sytuacje, w których pacjent prosi nas o poradę w kwestii leków czy suplementów stosowanych w zaburzeniach potencji, należą do rzadkości. A przecież nie od dziś wiadomo, że problem ten dotyczy znacznej grupy osób. Co gorsza, osoby te nie zawsze wiedzą, że wiele schorzeń czy zaburzeń spowodowanych jest nie tylko przez choroby, ale też przez nieodpowiednie stosowanie leków. Ponieważ zdrowie seksualne jest tematem drażliwym, bez wyraźnej inicjatywy ze strony pacjenta nie sposób wypytać go wprost o ewentualne dysfunkcje. W mojej aptece istnieje możliwość odbycia indywidualnych rozmów z pacjentem w pokoju kierownika, w przestrzeni specjalnie wydzielonej, tuż przy izbie ekspedycyjnej. Przy pierwszym stole rozmowa dotyczy najczęściej ceny i oferty produktów na potencję. Intymne pytania pacjentów nie powodują rumieńców na twarzach naszych pracowników. Z jednej strony anonimowość pozwala pacjentowi uniknąć dalszych rozmów, z drugiej znając pacjenta dłużej jesteśmy w stanie pomóc mu w większym stopniu. Dlatego tak ważne jest, by osoby chorujące, podobnie jak wybierają jednego lekarza, tak samo powierzały się w opiekę jednej apteki. dr Anna Ratajska Instytut Psychologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Trudne pytania zadawane przez pacjentów wpisane są w pracę z ludźmi przy pierwszym stole. Odnosi się to oczywiście także do kwestii dotyczących sfery seksualnej. Mimo że seksualność już od kilku lat nie jest w Polsce aż tak wielkim tematem tabu, wiele osób nadal ma kłopoty z otwartym i swobodnym komunikowaniem się w tych sprawach. Te trudności dotyczą także farmaceutów. Warto w tym miejscu dodać, że umiejętność rozmawiania na kłopotliwe tematy nakłada się na ich ogólne kompetencje komunikacyjne. Należałoby zatem zadbać, aby już w trakcie studiów farmaceuci przygotowywani byli do rozmawiania z pacjentami, a już po studiach mieli możliwość brania udziału w stosownych warsztatach i szkoleniach. Jak zatem radzą sobie farmaceuci, którym pacjent zadaje trudne pytania? Ci, którzy są komunikatywni dzięki swym cechom osobowości czy też doświadczeniom, mówią, że działają przede wszystkim intuicyjnie. Starają się zapewnić maksymalny komfort sobie i pacjentowi głównie słuchają, zadają pytania ściszonym głosem, odnoszą się do tematu jak najbardziej naturalnie (zachowując przy tym neutralny wyraz twarzy, bez uśmieszków, itp.), a kiedy w aptece jest kolejka, proszą o podejście z boku. Stosują także dodatkowe, ułatwiające taką rozmowę sposoby: powieszoną z boku gablotę z produktami, do której należy podejść, wyciąganą szufladę, przez którą można podać pacjentowi do przejrzenia interesujące go preparaty. Rozwijanie przez farmaceutów umiejętności komunikacyjnych powinno być sprawą kluczową by kontakt z drugim człowiekiem był dla nich źródłem satysfakcji, a nie udręką A co robią aptekarze, którzy mają mniejsze szczęście i w związku z tym gorsze umiejętności komunikacyjne? Ci, z którymi miałam przyjemność współpracować, mówili głównie o sposobach zaliczanych w psychologii do zachowań unikających najczęściej o odsyłaniu pacjenta do koleżanki/kolegi, proszeniu współpracowników o zajęcie się pacjentem, wychodzeniu pod jakimś pretekstem na zaplecze. Zapytani, dlaczego tak robią, najczęściej odpowiadają: bo to jest straszne, nie mam pojęcia jak rozmawiać, wstydzę się, krępuję, czerwienię się i myślę o sobie, a nie o tym człowieku, który przecież także jest skrępowany. Jakie możemy z tego wysnuć wnioski? Bez wątpienia powraca kwestia konieczności nabywania przez farmaceutów umiejętności komunikacyjnych z myślą o pacjentach oraz o nich samych, by kontakt z drugim człowiekiem był dla nich źródłem satysfakcji, a nie udręką. Podyskutuj o tym na forum! 13

14 Prawo Zapytaj eksperta Na pytania naszych Czytelników, nadesłane za pośrednictwem strony internetowej odpowiada Bartłomiej Kochlewski, adwokat specjalizujący się w prawie pracy i własności intelektualnej. 1. Czy dowóz leków do pacjenta jest legalny? Czy prawo farmaceutyczne reguluje taką sytuację (usługę)? ODPOWIEDŹ: W Polsce dopuszcza się prowadzenie przez apteki ogólnodostępne i punkty apteczne wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza (OTC). W opinii Głównego Inspektora Nadzoru Farmaceutycznego obwiązujące przepisy zakazują natomiast dowozu do pacjenta leków przepisywanych na receptę. Zgodnie ze stanowiskiem GIF leki na receptę powinny być wydawane pacjentowi w aptece lub punkcie aptecznym. Stanowisko GIF podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, uznając w maju 2009 r., że taka usługa (dowóz leków do domu pacjenta przez pracownika apteki, upoważnionego do zrealizowania recepty w aptece) jest w rzeczywistości sprzedażą wysyłkową, niedozwoloną na mocy art. 68 ust. 3 Prawa farmaceutycznego. Wydaje się, że sprawa nie jest jednak ostatecznie przesądzona, gdyż Naczelny Sąd Administracyjny uchylił powyższy wyroku, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania i ustalając, że prawo farmaceutyczne nie zawiera definicji sprzedaży wysyłkowej. Zanim więc sądy podejmą ostateczną decyzję, organy nadzoru farmaceutycznego mają określić, na czym polega istota sprzedaży wysyłkowej w odniesieniu do sprzedaży leków. Dla obliczania długości stażu koniecznego do nabycia uprawnień kierownika apteki nie ma znaczenia, czy praca była wykonywana na część, czy też na cały etat każdy rok pracy wykonywanej na pół czy 3/4 etatu zaliczany jest jako pełny rok stażu Aby zostać kierownikiem apteki konieczny jest 5-letni staż pracy. W jaki sposób nalicza się ten okres? Czy w przypadku pracy na pół etatu staż ten również wynosi 5 lat? A jeśli farmaceuta pracuje w aptece na dwa etaty czy wymagany staż wynosi wówczas 2,5 roku? ODPOWIEDŹ: Staż pracy to łączna długość okresów zatrudnienia, od której w danej sytuacji lub u danego pracodawcy uzależnione jest uzyskanie określonego prawa. To okres pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Obejmuje nie tylko okresy faktycznego świadczenia pracy przez pracownika, ale też okresy, w których pracownik pracy nie wykonywał, mimo że pozostawał w zatrudnieniu, np. na czas choroby, urlopu macierzyńskiego. Należy jednocześnie zaznaczyć, że dla obliczania długości stażu nie ma znaczenia, czy praca była wykonywana tylko na część, czy też na cały etat. Każdy rok pracy wykonywanej na pół czy 3/4 etatu zaliczany jest jako pełny rok stażu. Jeśli chodzi o sytuację pracy na dwóch etatach, to w przypadku, gdy pracownik jest zatrudniony u dwóch pracodawców, staż liczony jest odrębnie dla każdego pracodawcy. Jeśli jeden z tych okresów pracy został zakończony, wówczas podlega zaliczeniu do okresu drugiego zatrudnienia. W przypadku, gdy pracownik jest zatrudniony na podstawie dwóch umów (na etaty częściowe) u jednego pracodawcy, liczy się on tylko raz. W przypadku kierownika apteki znaczące jest natomiast to, że nie chodzi o jakikolwiek staż pracy w aptece, lecz staż pracy w charakterze farmaceuty, czyli osoby z tytułem magistra farmacji i zgodą rady aptekarskiej na wykonywanie zawodu. Oznacza to, że staż konieczny do nabycia uprawnień kierownika apteki liczy się od daty podjęcia uchwały przez izbę o dopuszczeniu do zawodu. Dlatego też, pomimo iż do ogólnego stażu pracy farmaceuty jako pracownika zalicza się np. pracę w okresie nabywania uprawnień, czyli np. staż przed uzyskaniem tytułu magistra, to okres ten nie będzie się zaliczał do stażu potrzebnego do objęcia funkcji kierownika apteki. Podyskutuj o tym na forum! Farmacja Praktyczna 4 / 2010

15 Opieka farmaceutyczna Rola cyklopiroksolaminy w zwalczaniu łupieżu Łupież (pityriasis simplex, dendruff) oraz łojotokowe zapalenie skóry (Dermatitis sebborhoica) są chorobami powszechnie występującymi. Szacuje się, że łupież może obecnie dotyczyć nawet 10 proc. populacji, a co druga osoba na pewnym etapie swojego życia jest narażona na wystąpienie tego schorzenia. autor: lek. med. Anna Nykiel NNajbardziej podatni na pojawienie się tego typu dolegliwości są mężczyźni między 18. a 40. rokiem życia. Łupież jest rzadko rozpoznawany u osób starszych i dzieci przed okresem pokwitania. Jest to spowodowane mniejszą aktywnością gruczołów łojowych u osób w tych grupach wiekowych. Przyczyny występowania dolegliwości Przyczyna powstawania łupieżu jest złożona i w dalszym ciągu nie w pełni wyjaśniona. Stwierdzono, że w procesie powstawania łupieżu dochodzi do nadmiernej proliferacji komórek naskórka oraz przyśpieszenia jego rogowacenia. W efekcie powstała warstwa rogowa naskórka nie spełnia swojej podstawowej roli ochronnej. Ostatnio dużą rolę w etiopatogenezie łupieżu przypisuje się grzybom drożdżopodobnym z rodzaju Melassezia (dawniej nazywanym Pityrosporum). Stwierdzono, że pewna grupa czynników może dodatkowo prowokować powstawanie łupieżu, bądź zaostrzać jego przebieg. Są to: l zaburzenia hormonalne, l niedobory odpornościowe, l nieprawidłowa dieta, l stres, l zaburzenia emocjonalne, l nadużywanie alkoholu, l predyspozycje genetyczne, l chłodny klimat, l przegrzewanie mieszkania, l niewłaściwe mycie włosów (zbyt rzadkie stosowanie szamponów lub niedostateczne ich spłukiwanie) oraz nadmierne stosowanie preparatów kosmetycznych, takich jak żele czy lakiery. Badania przeprowadzone na grupie 20 ochotników wykazały nie tylko pozytywny wpływ Pirolamu w zwalczaniu i zapobieganiu łupieżu, łojotoku oraz świądu, ale także bardzo dobre efekty pielęgnacyjne 15

16 Opieka farmaceutyczna Pirolam właściwości i działanie Najlepsze działanie przeciwłupieżowe uzyskuje się stosując Pirolam 2-3 razy w tygodniu Zwalczanie i zapobieganie Szczególną rolę w zwalczaniu i zapobieganiu łupieżu, zarówno zwykłego jaki i tłustego, odgrywa terapia miejscowa. Biorąc pod uwagę mechanizm działania, wyróżniamy trzy podstawowe grupy leków przeciwłupieżowych: l środki przeciwgrzybicze, do których należą pirytionian cynku i związki imidazolowe (ketokonazol, ekonazol), l substancje cytostatyczne, takie jak siarczek cynku, dziegcie czy piroktolamina, l środki keratolityczne, ułatwiające usunięcie zrogowaciałego naskórka (dziegcie, kwas salicylowy, mocznik i związki siarki). Rozwój nowych generacji środków przeciwłupieżowych koncentruje się obecnie na tworzeniu preparatów przeciwgrzybiczych, działających na Melassezia furfur. Jednymi z bardziej popularnych środków przcigrzybiczych są ketokonazol i pirytionian cynku. Jednak podczas planowania terapii należy wziąć pod uwagę wzrost oporności grzybów na środki z tych grup. Preparaty keratolityczne i cytostatyczne nie są obecnie zalecane w monoterapii, ze względu na częste nawroty łupieżu po zakończonym leczeniu. Cyklopiroksolamina jest nowoczesnym środkiem cytostatycznym łączącym w sobie właściwości grzybobójcze i grzybostatyczne działające na dermatofity, grzyby drożdżopodobne, pleśnie oraz grzyby dimorficzne. Pełni ona również funkcję antybakteryjną i przeciwzapalną. Mechanizm działania cyklopiroksolaminy jest odrębny w porównaniu z działaniem pochodnych imidazolu czy pirytonianu cynku. Polega on na wnikaniu substancji czynnej do wnętrza komórek grzyba i wiązaniu się jej z organellami komórkowymi, co w rezultacie powoduje wzrost przepuszczalności błony podstawnej, ucieczkę substancji odżywczych, zahamowanie procesów enzymatycznych, czego konsekwencją jest śmierć komórek. Badania porównawcze prowadzone przez Gullona 1.5 proc. cyklopiroksolaminy w szamponie z 2 proc. ketokonazolem wykazały większą skuteczność cyklopiroksolaminy w leczeniu łupieżu oraz jej dobrą tolerancję przez pacjentów. 16 Nowym produktem na rynku jest szampon Pirolam, zawierający cyklopiroksolaminę wzbogaconą kompleksem witamin A i E oraz gliceryną. Dodatkowo w składzie szamponu umieszczono Hydrolite 5 substancję ułatwiającą wnikanie cyklopiroksolaminy do komórki grzyba. Gliceryna zawarta w szamponie Pirolam jest sprawdzoną, niskocząsteczkową substancją nawilżającą. Oprócz właściwości higroskopijnych posiada również zdolność modyfikacji lipidów znajdujących się w warstwie rogowej. Ułatwia to tworzenie się struktur lamelarnych i tym samym powoduje zwiększenie ilość cząsteczek wody wiązanych w naskórku. Witamina A jest jedną z podstawowych substancji aktywnych stosowanych w kosmetyce. Pod wpływem witaminy A dochodzi do regulacji podziałów komórkowych. Ułatwia ona również keratynizację i odnowę naskórka, a także pobudza syntezę kolagenu. Witamina E jest antyutleniaczem oraz substancją przeciwrodnikową. Korzystnie wpływa na utrzymanie prawidłowego stanu tkanki łącznej oraz błon komórkowych. Szampon Pirolam jest specjalistycznym środkiem przeznaczonym do pielęgnacji włosów i skóry głowy o udokumentowanym działaniu przeciwłupieżowym. Najlepsze działanie przeciwłupieżowe uzyskuje się stosując Pirolam 2-3 razy w tygodniu, pozostawiając pianę na włosach przez 5 minut. Przeprowadzone badania wykazały, że stosując szampon Pirolam przez 4 tygodnie u większości badanych uzyskano ustąpienie zmian skórnych lub znaczne ich zmniejszenie w przypadku osób z bardzo nasilonym łupieżem. Badania przeprowadzono na grupie 20 ochotników, wykazały nie tylko jego pozytywny wpływ w zwalczaniu i zapobieganiu łupieżu, łojotoku oraz świądu, ale także jego bardzo dobre efekty pielęgnacyjne. Oceniono, że szampon Pirolam jest praktyczny, wydajny i ma odpowiednie właściwości myjące. Włosy są puszyste, mają zdrowy wygląd, łatwo się rozczesują i układają. Badania aparaturowe wykazały, że regularne stosowanie szamponu Pirolam poprawia nawilżenie skóry głowy oraz normalizuje ph. Po ustąpieniu łupieżu zaleca się kontynuację stosowania Pirolamu 1 raz w tygodniu przez 3 miesiące, w celu zapobiegania jego nawrotom. Wnioski Łupież oraz łojotokowe zapalenie skóry są powszechnie występującymi chorobami dermatologicznymi. Ostatnie badania wskazują na istotną rolę grzybów drożdżopodobnych z rodziny Melassezia w etiopatogenezie tych schorzeń. Nowoczesne zwalczanie łupieżu jest wielokierunkowe. Obejmuje działanie przciwgrzybicze, cytostatyczne oraz poprawiające strukturę i funkcję skóry. Przykładem takiego zwalczania jest szampon Pirolam, który doskonale działa nie tylko przeciwłupieżowo, przeciwświądowo i przeciwłojotokowo, ale także poprawia nawilżenie i stan skóry. Podyskutuj o tym na forum! Farmacja Praktyczna 4 / 2010

17

18 Opieka farmaceutyczna Wiosenne dolegliwości gastrologiczne Jednym z częstszych problemów, z jakim pacjenci zgłaszają się do aptek okresie wiosennym, jest ból w nadbrzuszu, uczucie pieczenia i zgaga. Warto przyjrzeć się bliżej dwóm grupom leków, skupiając się na charakterystyce najczęściej stosowanych substancji ranitydynie i omeprazolu. autor: mgr farm. Justyna Dymek Wydział Farmacji Uniwersytetu Jagielońskiego w Krakowie O Od niedawna pacjenci mogą kupić leki, wpływające na wydzielanie żołądkowe również bez recepty. Preparaty, zmniejszające produkcję kwasu solnego, które zyskały status OTC należą do grupy leków zawierających w swoim składzie blokery receptora histaminowego H2 oraz inhibitory pompy protonowej. Zarówno jedna, jak i druga grupa zmniejszając wydzielanie kwasu solnego w żołądku, znosi uciążliwe objawy gastrologiczne. Pacjent, dokonując zakupu konkretnego preparatu dostępnego bez recepty, kieruje się reklamą, doświadczeniem własnym lub innych osób, często też przychodzi ze swoim problemem do apteki, oczekując fachowej porady farmaceuty. Inhibitory receptora H2 Leki te są antagonistami receptora histaminowego H2 w błonie śluzowej żołądka. Hamują wydzielanie kwasu solnego przez komórki okładzinowe, w mniejszym stopniu również soku żołądkowego i pepsyny. Ta grupa leków, z ranitydyną na czele, polecana jest do stosowania u pacjentów powyżej 16. r.ż., u których występowanie objawów jest sporadyczne i wiąże się ze złą dietą, stosowaniem kawy czy stresem, a nie z organiczną chorobą przewodu pokarmowego. Leki z tej grupy przeznaczone są do stosowania doraźnego. Ranitydyna jest polecana przede wszystkim przy pojawiającej się co pewien czas zgadze, bólu w nadbrzuszu, nadkwaśności i niestrawności. Pokarm nie wpływa na wchłanianie leku, więc jest ona doskonałym rozwiązaniem w sytuacji uczucia dyskomfortu po ciężkostrawnym posiłku. 18 Ranitydynę w dawce 150 mg przyjmuje się raz na dobę, tabletkę połyka się w całości, nie dzieli się jej ani nie rozgryza. Jak wszystkie leki, powinno się ją popić wodą. W takiej dawce lek działa szybko i długo (12 godzin). W sytuacji, kiedy dolegliwości nie ustąpią po upływie 2 tygodni samodzielnego stosowania preparatu, pacjent powinien skontaktować się z lekarzem. Ranitydyna na jakich pacjentów zwrócić uwagę? l pacjenci poniżej 16. r.ż. brak wskazań dla tej grupy wiekowej, l kobiety w ciąży i matki karmiące kategoria leku B, l pacjenci, u których objawy nie ustępują albo ulegają zmianie mimo stosowania leku, l osoby z niewydolnością wątroby ze względu na metabolizm wątrobowy należy zachować ostrożność, l pacjenci z ostrą porfirią możliwość wystąpienia ataku choroby, l stosujących leki, których wchłanianie uzależnione jest od odpowiedniej kwasowości soku żołądkowego, gdyż ranitydyna zwiększa ph (np. ketokonazol). Doradzając pacjentowi odpowiedni preparat, warto pamiętać, że nie należy stosować jednocześnie leków z grupy brokerów receptora H2 i inhibitorów pompy protonowej Farmacja Praktyczna 4 / 2010

19

20 Opieka farmaceutyczna Omeprazol metabolizowany jest w wątrobie przy użyciu enzymu CYP2C19, jednocześnie może on wydłużać czas eliminacji innych leków metabolizowanych przez ten enzym. Wydając pacjentowi omeprazol warto zwrócić uwagę, że pełne działanie leku rozpoczyna się po 4 dniach kuracji. Dlatego ważne jest, aby chory nie rezygnował wcześniej z terapii uznając ją za nieskuteczną. Jednak nie można zapominać, że najczęściej występujące działania niepożądane związane ze stosowaniem omeprazolu to zaburzenia gastrologiczne. Ból brzucha, wzdęcia, wymioty, biegunka czy zaparcia mogą być łączone przez pacjenta z pierwotną chorobą przewodu pokarmowego, a nie ze stosowaniem leku. Omeprazol na jakich pacjentów zwrócić uwagę? l stosujących atazanawir połączenie leków przeciwwskazane, gdyż omeprazol zmniejsza stężenie atazanawiru l stosujących takie leki, jak benzodiazepiny, fenytoinę, warfa- Jeśli zalecona przez farmaceutę kuracja nie pomogła, należy skierować chorego na konsultację lekarską Inhibitory pompy protonowej (IPP) Leki tej grupy hamują pompę protonową bezpośrednio wpływając na H+/K+ ATPazę w komórkach okładzinowych żołądka. Zmniejszają produkcję kwasu solnego, podwyższając przez to ph soku żołądkowego. IPP ze statusem leków OTC przeznaczone są dla pacjentów cierpiących na refluks żołądkowoprzełykowy, objawiający się cofaniem treści pokarmowej do przełyku. Wskazaniem do zastosowania inhibitorów pompy protonowej jest również zgaga. Objawy te pojawiające się 2 lub więcej razy w ciągu tygodnia kwalifikują pacjenta do podjęcia terapii IPP. Najbardziej popularnym przedstawicielem tej grupy jest omeprazol. Jako lek wydawany bez recepty lekarskiej, przeznaczony jest on do stosowania u osób powyżej 18. r.ż. IPP stosowane są również u dzieci, z tym że o podaniu leku z tej grupy terapeutycznej dziecku każdorazowo decyduje lekarz. Rodzice nie powinni sami rozpoczynać czy nawet ponawiać terapii tymi lekami. Omeprazol pod wpływem ph< 4 przekształca się w formę bardziej aktywną ulegającą wchłanianiu w jelicie cienkim. Dlatego ważne jest aby przyjmować go przed posiłkiem, a najlepiej na czczo. Kapsułki należy połykać w całości, popijając niedużą ilością wody. W sytuacji kiedy pacjent ma problemy z połknięciem kapsułki można wysypać jej zawartość, zmieszać z małą ilością wody, soku owocowego lub jogurtu i od razu zażyć. Wysypanych granulek nie wolno rozgryzać. Omeprazol należy przyjmować raz na dobę, w dawce 10 mg lub 20 mg. Można więc jednorazowo zażyć 2 kapsułki leku (leki OTC zawierające omeprazol dostępne są tylko w dawce 10 mg). Omeprazol podany w dojelitowych kapsułkach działa przez 24 godziny. 20 rynę, heksobarbital, citalopram, imipraminę, klarytromycynę, cyklosporynę ze względu na możliwe zwiększenie ich stężenia we krwi l stosujących leki, których wchłanianie uzależnione jest od odpowiedniej kwasowości soku żołądkowego (np. ketokonazol, itrakonazol wchłanianie zmniejszone ze względu na wzrost ph soku żołądkowego, digoksyna sytuacja odwrotna) l stosujących ziele dziurawca l stosujących doustnie witaminę B12 omeprazol zmniejsza wchłaniania witaminy B12 l pacjenci, u których objawy nie ustępują albo ulegają zmianie mimo stosowania leku l osoby z niewydolnością wątroby u tych chorych należy indywidualnie zmniejszyć dobową dawkę, w tym celu konieczna jest wizyta lekarska l kobiety w ciąży i matki karmiące kategoria leku C Co dla kogo? Dobierając lek dla pacjenta farmaceuta powinien przede wszystkim kierować się częstością pojawiania się objawów. U osób, które zgłaszają jednostkowy problem żołądkowy najlepiej jest zaproponować leki z grupy blokerów receptora H2. Pacjenci przedstawiający swoje objawy jako częste, pojawiające się co najmniej 2 razy w tygodniu, powinni rozpocząć 14-dniową kurację inhibitorami pompy protonowej. Przy nawracającym problemie, podobnie jak w przypadku pacjentów, którym zalecona przez farmaceutę kuracja nie pomogła, należy skierować chorego na konsultację lekarską. l Nie należy stosować jednocześnie leków z grupy blokerów receptora H2 i inhibitorów pompy protonowej. l Ze względu na możliwość maskowania objawów trwającego procesu nowotworowego żołądka, należy skierować do lekarza pacjenta, u którego kuracja lekami z jednej bądź drugiej grupy nie przyniosła poprawy bądź gdy pacjent cierpi na ciągłe remisje. Podyskutuj o tym na forum! Farmacja Praktyczna 4 / 2010

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotkach dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja zmian w charakterystyce produktu leczniczego i ulotce

Bardziej szczegółowo

African Mango - recenzja, opis produktu

African Mango - recenzja, opis produktu African Mango - recenzja, opis produktu African mango to popularne obecnie suplementy diety wspomagające odchudzanie, stworzone na bazie pestek afrykańskiego mango. Skutecznie pomagają w utracie nadmiaru

Bardziej szczegółowo

2

2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wzajemne oddziaływanie substancji leczniczych, suplementów diety i pożywienia może decydować o skuteczności i bezpieczeństwie terapii. Nawet przyprawy kuchenne mogą w istotny sposób

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA VERTIX, 24 MG, TABLETKI (BETAHISTINI DIHYDROCHLORIDUM)

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA VERTIX, 24 MG, TABLETKI (BETAHISTINI DIHYDROCHLORIDUM) ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA VERTIX, 24 MG, TABLETKI (BETAHISTINI DIHYDROCHLORIDUM) Należy zapoznać się z treścią ulotki przez zastosowaniem leku. - Należy zachować tę ulotkę, aby w

Bardziej szczegółowo

ASMAG FORTE 34 mg jonów magnezu, tabletki Magnesii hydroaspartas

ASMAG FORTE 34 mg jonów magnezu, tabletki Magnesii hydroaspartas Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika ASMAG FORTE 34 mg jonów magnezu, tabletki Magnesii hydroaspartas Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ

Bardziej szczegółowo

Tribux 100 mg, tabletki Trimebutini maleas

Tribux 100 mg, tabletki Trimebutini maleas ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Tribux 100 mg, tabletki Trimebutini maleas Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby

Bardziej szczegółowo

Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek. w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Broszura dla Pacjenta

Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek. w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Broszura dla Pacjenta Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Broszura dla Pacjenta 1 Agolek jest lekiem przeciwdepresyjnym, który pomaga leczyć depresję. Aby zoptymalizować

Bardziej szczegółowo

Diosminum. Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta.

Diosminum. Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Diohespan max, 1000 mg, tabletki Diosminum Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. Lek ten jest dostępny

Bardziej szczegółowo

Przewodnik Ubezpieczonego

Przewodnik Ubezpieczonego Przewodnik Ubezpieczonego I. Ubezpieczenie Zdrowotne LUX MED Panaceus 1. Czym jest Ubezpieczenie Zdrowotne LUX MED Panaceus? Przedmiotem ubezpieczenia jest zdrowie i następstwa nieszczęśliwego wypadku

Bardziej szczegółowo

ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta

ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta Uwaga: Konieczna może być późniejsza aktualizacja charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta

Bardziej szczegółowo

ETYKIETO-ULOTKA OZNAKOWANIE OPAKOWANIA BEZPOŚREDNIEGO PRODUKTU LECZNICZEGO

ETYKIETO-ULOTKA OZNAKOWANIE OPAKOWANIA BEZPOŚREDNIEGO PRODUKTU LECZNICZEGO ETYKIETO-ULOTKA OZNAKOWANIE OPAKOWANIA BEZPOŚREDNIEGO PRODUKTU LECZNICZEGO RUTINOSAL C Salicis cortex + Rutosidum + Vitaminum C tabletka, 300 mg + 20 mg + 40 mg Skład tabletki: kora wierzby - 300 mg rutozyd

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Rimantin, 50 mg, tabletki. Rymantadyny chlorowodorek

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Rimantin, 50 mg, tabletki. Rymantadyny chlorowodorek ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Rimantin, 50 mg, tabletki Rymantadyny chlorowodorek Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. Należy zachować

Bardziej szczegółowo

Tribux Bio 100 mg, tabletki

Tribux Bio 100 mg, tabletki Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Tribux Bio 100 mg, tabletki Trimebutini maleas Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje

Bardziej szczegółowo

ASMAG B 20 mg jonów magnezu + 0,25 mg pirydoksyny chlorowodorku, tabletki Magnesii hydroaspartas + Pyridoxini hydrochloridum

ASMAG B 20 mg jonów magnezu + 0,25 mg pirydoksyny chlorowodorku, tabletki Magnesii hydroaspartas + Pyridoxini hydrochloridum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika ASMAG B 20 mg jonów magnezu + 0,25 mg pirydoksyny chlorowodorku, tabletki Magnesii hydroaspartas + Pyridoxini hydrochloridum Należy uważnie zapoznać

Bardziej szczegółowo

Kiedy rozpocząć przyjmowanie dawki Jak przyjmować lek Uptravi? Jak zwiększać dawkę leku? Pominięcie przyjęcia leku...6

Kiedy rozpocząć przyjmowanie dawki Jak przyjmować lek Uptravi? Jak zwiększać dawkę leku? Pominięcie przyjęcia leku...6 PORADNIK DOTYCZĄCY DOBIERANIA DAWKI - PAKIET DOBIERANIA DAWKI Strona 1 Uptravi tabletki powlekane seleksypag Poradnik dobierania dawki Rozpoczynanie leczenia lekiem Uptravi Przed rozpoczęciem leczenia

Bardziej szczegółowo

zdrowia Zaangażuj się

zdrowia Zaangażuj się Ochrona Twojego zdrowia Zaangażuj się Niniejszy projekt jest finansowany przez Ochrona Twojego zdrowia Zaangażuj się www.oha.com 1. Zainteresuj się ochroną swojego zdrowia. Jeśli masz pytania lub wątpliwości

Bardziej szczegółowo

Tribux Forte 200 mg, tabletki

Tribux Forte 200 mg, tabletki Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Tribux Forte 200 mg, tabletki Trimebutini maleas Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje

Bardziej szczegółowo

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY

NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY NADCIŚNIENIE ZESPÓŁ METABOLICZNY Poradnik dla pacjenta i jego rodziny Konsultacja: prof. dr hab. med. Zbigniew Gaciong CO TO JEST ZESPÓŁ METABOLICZNY Nadciśnienie tętnicze (inaczej podwyższone ciśnienie

Bardziej szczegółowo

dr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON

dr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI COLLEGIUM MEDICUM WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY ZAKŁAD FARMACJI SPOŁECZNEJ dr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON KATOWICE, 24 KWIETNIA 2018R. SESJA B: FARMACEUCI W KOORDYNOWANEJ I PERSONALIZOWANEJ

Bardziej szczegółowo

POLACY A SUPLEMENTY DIETY. Raport badawczy

POLACY A SUPLEMENTY DIETY. Raport badawczy POLACY A SUPLEMENTY DIETY Raport badawczy TYTUŁEM WSTĘPU 72 proc. Polaków deklaruje, że przyjmuje suplementy diety z czego 48 proc. przyjmuje je regularnie, a tylko 17 proc. konsultuje się z lekarzem lub

Bardziej szczegółowo

Symago (agomelatyna)

Symago (agomelatyna) Ważne informacje nie wyrzucać! Symago (agomelatyna) w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Poradnik dla lekarzy Informacja dla fachowych pracowników ochrony zdrowia Zalecenia dotyczące: -

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA SYLIMAROL 35 mg Produkt przeznaczony dla młodzieży powyżej 12 roku życia i dorosłych. Wielkość opakowania: 30 lub 60 sztuk Należy przeczytać uważnie całą

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta tabletki powlekane 100 mg Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta.

Bardziej szczegółowo

KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII

KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII Ból PRZYWRACANIE ZDROWIA W SZCZEGÓLNY SPOSÓB 2 Krążenie Zapalenie Naprawa tkanek Większość z nas uważa zdrowie za pewnik. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy organizm traci

Bardziej szczegółowo

Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia

Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia Ten przewodnik dla pacjenta może być rozpowszechniany wyłącznie wśród kobiet, którym lekarz przepisał tabletki antykoncepcyjne Atywia Twój lekarz zalecił Ci stosowanie nowoczesnej metody antykoncepcji

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL, 5 mg, tabletki. Vinpocetinum

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL, 5 mg, tabletki. Vinpocetinum ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA VICEBROL, 5 mg, tabletki Vinpocetinum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. - Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby móc

Bardziej szczegółowo

Przeziębienia - badanie ankietowe dotyczące zagadnień związanych z infekcjami sezonowymi.

Przeziębienia - badanie ankietowe dotyczące zagadnień związanych z infekcjami sezonowymi. Raport z badania ankietowego Przeziębienia - badanie ankietowe dotyczące zagadnień związanych z infekcjami sezonowymi. Strona 1/32 Spis treści Komentarz autora..................................................

Bardziej szczegółowo

6.1. Terapie. ZALECENIA: Porozmawiaj ze specjalistą (lekarzem, farmaceutą) jeśli jesteś nawet trochę niepewny jak podawać leki pacjentowi.

6.1. Terapie. ZALECENIA: Porozmawiaj ze specjalistą (lekarzem, farmaceutą) jeśli jesteś nawet trochę niepewny jak podawać leki pacjentowi. 6.1. Terapie 6.1.1. Leki i zalecenia Osoba, którą się opiekujesz być może zażywa wiele leków na receptę. Te leki dostępne są wyłącznie na receptę od lekarza. Możesz być odpowiedzialny za podawanie ich

Bardziej szczegółowo

Raport z badania ilościowego

Raport z badania ilościowego Nawracające infekcje a wsparcie odporności dzieci i dorosłych www.wspierajodpornosc.pl Badanie dotyczących postaw i zwyczajów związanych z leczeniem przeziębienia oraz wspieraniem odporności organizmu

Bardziej szczegółowo

Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B?

Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B? Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B? Co to jest? Wirus zapalenia wątroby typu B (HBW) powoduje zakażenie wątroby mogące prowadzić do poważnej choroby tego organu. Wątroba jest bardzo ważnym

Bardziej szczegółowo

Badanie zrealizowano metodą CAPI, na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków n=1048

Badanie zrealizowano metodą CAPI, na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków n=1048 Prezentacja szczegółowych wyników badania: Pacjent lekarz leki przeprowadzonego przez PBS DGA na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków dla Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego Grudzień

Bardziej szczegółowo

Agomelatyna. Broszura dla pacjenta

Agomelatyna. Broszura dla pacjenta Istotne informacje Nie wyrzucaj! Agomelatyna w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych Broszura dla pacjenta Informacje dotyczące leku Agomelatyna jest lekiem przeciwdepresyjnym, który pomoże

Bardziej szczegółowo

Refundacja rzeczywistość a racjonalna przyszłość

Refundacja rzeczywistość a racjonalna przyszłość Marek Twardowski Wiceminister Zdrowia w latach 2007-2010, odpowiedzialny w tym czasie za politykę lekową i nadzór nad Departamentem Polityki Lekowej i Farmacji Ministerstwa Zdrowia. Warszawa, 5.10.2015r.

Bardziej szczegółowo

Lista rzeczy, które należy sprawdzić przepisując Isoderm ( ) (Kursywą przedstawione są informacje dotyczące wyłącznie kobiet)

Lista rzeczy, które należy sprawdzić przepisując Isoderm ( ) (Kursywą przedstawione są informacje dotyczące wyłącznie kobiet) Broszura dokumentacyjna z wykazem czynności kontrolnych opracowana na podstawie zaleceń Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych dla produktu leczniczego Isoderm

Bardziej szczegółowo

KarolinaPiotrowska.com

KarolinaPiotrowska.com LISTA BADAŃ ZADBAJ O SWOJE LIBIDO AKADEMIA SEKSUALNEJ MAMY KarolinaPiotrowska.com Witaj, nazywam się Karolina Piotrowska i jestem psychologiem specjalizującym się w pracy z zaburzeniami seksuologicznymi.

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Sal Ems factitium, 450 mg, tabletki musujące

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Sal Ems factitium, 450 mg, tabletki musujące Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Sal Ems factitium, 450 mg, tabletki musujące Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Glimbax, 0,74 mg/ml (0,074%), roztwór do płukania jamy ustnej i gardła (Diclofenacum)

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Glimbax, 0,74 mg/ml (0,074%), roztwór do płukania jamy ustnej i gardła (Diclofenacum) ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Glimbax, 0,74 mg/ml (0,074%), roztwór do płukania jamy ustnej i gardła (Diclofenacum) Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona ważne informacje

Bardziej szczegółowo

DRUGA OPINIA MEDYCZNA INTER PARTNER ASSISTANCE

DRUGA OPINIA MEDYCZNA INTER PARTNER ASSISTANCE DRUGA OPINIA MEDYCZNA INTER PARTNER ASSISTANCE DLACZEGO DRUGA OPINIA MEDYCZNA? Coraz częściej pacjenci oraz ich rodziny poszukują informacji o przyczynach chorób oraz sposobach ich leczenia w różnych źródłach.

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. LORATADYNA GALENA, 10 mg, tabletki Loratadinum

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. LORATADYNA GALENA, 10 mg, tabletki Loratadinum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta LORATADYNA GALENA, 10 mg, tabletki Loratadinum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. IRCOLON GASTRO, 100 mg, tabletki Trimebutini maleas

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika. IRCOLON GASTRO, 100 mg, tabletki Trimebutini maleas Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika IRCOLON GASTRO, 100 mg, tabletki Trimebutini maleas Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona

Bardziej szczegółowo

Klimakt-HeelT. tabletki

Klimakt-HeelT. tabletki Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Klimakt-HeelT tabletki Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zażyciem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. Lek

Bardziej szczegółowo

Czy Polscy konsumenci szukają i cenią polskie produkty? Raport z badań stowarzyszenia PEMI. Warszawa 2012.

Czy Polscy konsumenci szukają i cenią polskie produkty? Raport z badań stowarzyszenia PEMI. Warszawa 2012. Czy Polscy konsumenci szukają i cenią polskie produkty? Raport z badań stowarzyszenia PEMI. Warszawa 2012. Spis treści Wstęp...3 Czy podczas zakupów szukacie Państwo informacji na temat kraju pochodzenia

Bardziej szczegółowo

Ostre infekcje u osób z cukrzycą

Ostre infekcje u osób z cukrzycą Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni

Bardziej szczegółowo

Lepsze usługi medyczne

Lepsze usługi medyczne Uniwersytecki Zarząd Służby Zdrowia Hywel Oda Lepsze usługi medyczne Pomóż nam usprawnić naszą Narodową Służbę Zdrowia na terenie Środkowej i Zachodniej Walii 1 Spis treści Strona Uniwersytecki Zarząd

Bardziej szczegółowo

Badanie zrealizowano metodą CAPI, na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków n=1069, w dniach listopad 2005.

Badanie zrealizowano metodą CAPI, na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków n=1069, w dniach listopad 2005. Prezentacja szczegółowych wyników badania: Pacjent lekarz leki przeprowadzonego przez PBS na reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków dla Polskiego Związku Pracodawców Przemysłu Farmaceutycznego Sopot,

Bardziej szczegółowo

PORADNIK DLA PACJENTKI

PORADNIK DLA PACJENTKI PORADNIK DLA PACJENTKI Walproinian Antykoncepcja i ciąża: Co powinna Pani wiedzieć Niniejsza broszura jest skierowana do kobiet i dziewcząt, które przyjmują jakikolwiek lek zawierający walproinian, lub

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta /5001 GP PL

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta /5001 GP PL Diarrheel S tabletki Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta 070805/5001 GP PL Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zażyciem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla

Bardziej szczegółowo

CZYM JEST SZCZEPIONKA?

CZYM JEST SZCZEPIONKA? CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany

Bardziej szczegółowo

Recepty 100% zapłaciliśmy 650 mln pln w 2012 roku i płacimy dalej.

Recepty 100% zapłaciliśmy 650 mln pln w 2012 roku i płacimy dalej. Recepty 100% zapłaciliśmy 650 mln pln w 2012 roku i płacimy dalej. Copyright Fundacja MY PACJENCI Jak trudno dostać receptę na lek refundowany? Problem zdrowotny Lekarz prywatny bez umowy z NFZ Lekarz

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku.

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA KAMAGRA 100 mg, tabletki powlekane Sildenafil w postaci cytrynianu Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. 1- Należy zachować tę ulotkę,

Bardziej szczegółowo

Jarosław Niebrzydowski. Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów Poradnik dla chorych

Jarosław Niebrzydowski. Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów Poradnik dla chorych Jarosław Niebrzydowski Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów Poradnik dla chorych Wydawnictwo Psychoskok, 2012 Copyright by Wydawnictwo Psychoskok, 2012 Copyright by Jarosław Niebrzydowski, 2012 Wszelkie

Bardziej szczegółowo

Harmonogram zajęć dla kierunku: Dietetyka, studia stacjonarne, II rok, semestr IV

Harmonogram zajęć dla kierunku: Dietetyka, studia stacjonarne, II rok, semestr IV Harmonogram zajęć dla kierunku: Dietetyka, studia stacjonarne, II rok, semestr IV Przedmiot: Podstawy farmakologii i farmakoterapii żywieniowej oraz interakcji leków z żywnością Wykłady (5 wykładów, każdy

Bardziej szczegółowo

Anna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę

Anna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów

Bardziej szczegółowo

Ulotka dla pacjenta: Informacja dla użytkownika

Ulotka dla pacjenta: Informacja dla użytkownika Finacea 150 mg/g żel Acidum azelaicum Ulotka dla pacjenta: Informacja dla użytkownika Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta. Lek ten jest dostępny bez

Bardziej szczegółowo

Tribux 100 mg, tabletki Trimebutini maleas

Tribux 100 mg, tabletki Trimebutini maleas Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla użytkownika Tribux 100 mg, tabletki Trimebutini maleas Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje

Bardziej szczegółowo

Imię i nazwisko... Data urodzenia... Data wypełnienia ankiety. Stan zdrowia a) Czy nosi okulary? Jaka wada...

Imię i nazwisko... Data urodzenia... Data wypełnienia ankiety. Stan zdrowia a) Czy nosi okulary? Jaka wada... Szanowni Państwo Bardzo prosimy o wypełnienie poniższego kwestionariusza. Zawarte w nim informacje pozwolą nam na postawienie dokładniejszej diagnozy oraz na przygotowanie bardziej indywidualnego planu

Bardziej szczegółowo

Grupa możliwości. badanie ilościowe wśród farmaceutów: Rekomendacja czas realizacji: sierpień / wrzesień 2018 / N=135

Grupa możliwości. badanie ilościowe wśród farmaceutów: Rekomendacja czas realizacji: sierpień / wrzesień 2018 / N=135 badanie ilościowe wśród farmaceutów: Rekomendacja 2018 czas realizacji: sierpień / wrzesień 2018 / N=135 Plan prezentacji: 1. Opis badania 2. Rekomendacja 3. Substytucja 4. Przeziębienie i rekomendacja

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO NERVOMIX Forte, kapsułka twarda 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 kapsułka zawiera: Substancje czynne: Valerianae radix 210 mg, Lupuli

Bardziej szczegółowo

Ulotka dla pacjenta: Informacja dla użytkownika Neuro-Medivitan tabletki powlekane

Ulotka dla pacjenta: Informacja dla użytkownika Neuro-Medivitan tabletki powlekane Nieoficjalne tłumaczenie niemieckiej ulotki dla pacjenta Ulotka dla pacjenta: Informacja dla użytkownika Neuro-Medivitan tabletki powlekane Substancje czynne: tiaminy chlorku chlorowodorek / pirydoksyny

Bardziej szczegółowo

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski

Bardziej szczegółowo

Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce www.seniorizdrowie.pl

Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce www.seniorizdrowie.pl Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Cukrzyca Epidemia XXI wieku Debata w Wieliczce

Bardziej szczegółowo

SCHIZOFRENIA ROLA OPIEKUNÓW W KREOWANIU WSPÓŁPRACY DR MAREK BALICKI

SCHIZOFRENIA ROLA OPIEKUNÓW W KREOWANIU WSPÓŁPRACY DR MAREK BALICKI SCHIZOFRENIA ROLA OPIEKUNÓW W KREOWANIU WSPÓŁPRACY DR MAREK BALICKI PACJENT NA RYNKU PRACY 43 lata, stan wolny, wykształcenie średnie Pierwsze objawy w wieku 29 lat. Średnio 1 rok mija od momentu pierwszych

Bardziej szczegółowo

BEZPIECZEŃSTWO FARMAKOLOGICZNE

BEZPIECZEŃSTWO FARMAKOLOGICZNE BEZPIECZNY SENIOR - edukacja dla bezpieczeństwa osób starszych w Kuźni Raciborskiej BEZPIECZEŃSTWO FARMAKOLOGICZNE Leczenie farmakologiczne osób starszych wymaga dużej wiedzy, rozwagi i doświadczenia.

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. LORATADYNA PYLOX 10 mg, tabletki Loratadinum

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. LORATADYNA PYLOX 10 mg, tabletki Loratadinum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta LORATADYNA PYLOX 10 mg, tabletki Loratadinum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje

Bardziej szczegółowo

Idea opieki farmaceutycznej Idea opieki farmaceutycznej narodziła się Stanach Zjednoczonych w latach 90- tych XX w., Jest to proces w którym

Idea opieki farmaceutycznej Idea opieki farmaceutycznej narodziła się Stanach Zjednoczonych w latach 90- tych XX w., Jest to proces w którym Idea opieki farmaceutycznej Idea opieki farmaceutycznej narodziła się Stanach Zjednoczonych w latach 90- tych XX w., Jest to proces w którym farmaceuta współpracuje z pacjentem oraz innym personelem medycznym,

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Rada Przejrzystości Stanowisko Rady Przejrzystości nr 5/2012 z dnia 27 lutego 2012 r. w zakresie zakwalifikowania/niezasadności zakwalifikowania leku Valdoxan (agomelatinum)

Bardziej szczegółowo

Biotebal, 5 mg, tabletki. Biotinum

Biotebal, 5 mg, tabletki. Biotinum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Biotebal, 5 mg, tabletki Biotinum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla

Bardziej szczegółowo

I. Działania podjęte przez Rzecznika w okresie styczeń luty 2012 r.:

I. Działania podjęte przez Rzecznika w okresie styczeń luty 2012 r.: Załącznik 2 DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ RZECZNIKA PRAW PACJENTA W ZWIĄZKU Z NAPŁYWAJĄCYMI SYGNAŁAMI DOTYCZĄCYMI OGRANICZANIA PRAW ŚWIADCZENIOBIORCÓW DO REFUNDACJI LEKÓW W związku z uzyskiwanymi informacjami

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA Karbis, 4 mg, tabletki Karbis, 8 mg, tabletki Karbis, 16 mg, tabletki Karbis, 32 mg, tabletki Candesartanum cilexetilum Należy zapoznać się z treścią ulotki

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta /5002 GP PL

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta /5002 GP PL Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta 070801/5002 GP PL Vertigoheel, tabletki Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zażyciem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla

Bardziej szczegółowo

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla Pacjenta

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla Pacjenta Uwaga: Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla Pacjenta Ta Charakterystyka Produktu Leczniczego, oznakowanie opakowań i ulotka dla pacjenta jest wynikiem

Bardziej szczegółowo

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL FORTE; 10 mg, tabletki Vinpocetinum

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL FORTE; 10 mg, tabletki Vinpocetinum ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA VICEBROL FORTE; 10 mg, tabletki Vinpocetinum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. - Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Gaviscon o smaku mięty Saszetki, (500 mg + 267 mg + 160 mg)/10 ml, zawiesina doustna

CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Gaviscon o smaku mięty Saszetki, (500 mg + 267 mg + 160 mg)/10 ml, zawiesina doustna CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Gaviscon o smaku mięty Saszetki, (500 mg + 267 mg + 160 mg)/10 ml, zawiesina doustna 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Gaviscon o smaku

Bardziej szczegółowo

Samoleczenie. Elwira Smoleńska SKN Zdrowia Publicznego Warszawa, 2013 r.

Samoleczenie. Elwira Smoleńska SKN Zdrowia Publicznego Warszawa, 2013 r. Samoleczenie Elwira Smoleńska SKN Zdrowia Publicznego Warszawa, 2013 r. Start Konferencja Ałma-Ata, 1978 r. Ludzie mają prawo i obowiązek do zbiorowego i indywidualnego uczestniczenia w procesie planowania

Bardziej szczegółowo

Kalendarz badań kontrolnych

Kalendarz badań kontrolnych Kalendarz badań kontrolnych -miesięczny kalendarz dla pacjentów leczonych produktem leczniczym LEMTRADA Maj r. Kwiecień r. Wprowadzenie Lekarz przepisał pacjentowi lek stosowany w leczeniu stwardnienia

Bardziej szczegółowo

CMS świadczenia dla chorych na choroby przewlekłe w lokalnej aptece

CMS świadczenia dla chorych na choroby przewlekłe w lokalnej aptece CMS świadczenia dla chorych na choroby przewlekłe w lokalnej aptece C ARE Nowa forma pomocy świadczonej przez NHS na rzecz osób leczonych na choroby przewlekłe CMS - dostępne w lokalnej aptece usługi NHS

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. MOLSIDOMINA WZF, 2 mg, tabletki MOLSIDOMINA WZF, 4 mg, tabletki.

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. MOLSIDOMINA WZF, 2 mg, tabletki MOLSIDOMINA WZF, 4 mg, tabletki. Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta MOLSIDOMINA WZF, 2 mg, tabletki MOLSIDOMINA WZF, 4 mg, tabletki Molsidominum Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku,

Bardziej szczegółowo

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą 14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces

Bardziej szczegółowo

Badanie w ramach programu pt. Audyt społeczny leczenia w AMD w Polsce realizowanego przez Stowarzyszenie Retina AMD Polska

Badanie w ramach programu pt. Audyt społeczny leczenia w AMD w Polsce realizowanego przez Stowarzyszenie Retina AMD Polska Dane demograficzne: Badanie w ramach programu pt. Audyt społeczny leczenia w AMD w Polsce realizowanego przez Stowarzyszenie Retina AMD Polska Opracowanie: dr n. med. Anna Kieszkowska-Grudny 1. Inicjały

Bardziej szczegółowo

Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę.

Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę. Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę. Aneks III Poprawki do odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Gelatum Aluminii Phosphorici, 45 mg/g zawiesina doustna (Aluminii phosphas)

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Gelatum Aluminii Phosphorici, 45 mg/g zawiesina doustna (Aluminii phosphas) Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Gelatum Aluminii Phosphorici, 45 mg/g zawiesina doustna (Aluminii phosphas) Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku,

Bardziej szczegółowo

Aneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.

Aneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej. Aneks II Zmiany dotyczące odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego oraz ulotki dla pacjenta przedstawione przez Europejską Agencję Leków (EMA) Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego

Bardziej szczegółowo

Gdzie szczepić: ZOZ-Y czy apteki? Propozycje nowych rozwiązań

Gdzie szczepić: ZOZ-Y czy apteki? Propozycje nowych rozwiązań Gdzie szczepić: ZOZ-Y czy apteki? Konferencja GRYPA 2013/2014 16 kwietnia 2013 Warszawa Propozycje nowych rozwiązań Dr n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

Euphorbium S. aerozol do nosa, roztwór

Euphorbium S. aerozol do nosa, roztwór Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Euphorbium S aerozol do nosa, roztwór Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zażyciem leku, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla

Bardziej szczegółowo

Vigantol j.m./ml krople 10 ml

Vigantol j.m./ml krople 10 ml Vigantol 20000 j.m./ml krople 10 ml Cena: 10,59 PLN Opis słownikowy Postać Krople Producent MERCK Promocje Wybór Farmaceuty Rodzaj rejestracji Lek Substancja czynna Cholecalciferolum Opis produktu Nazwa

Bardziej szczegółowo

WYPADANIE WŁOSÓW. Wybrane zagadnienia z badania przeprowadzonego na zlecenie firmy Dr Kurt Wolff GmbH & Co. KG Styczeń/Luty 2016

WYPADANIE WŁOSÓW. Wybrane zagadnienia z badania przeprowadzonego na zlecenie firmy Dr Kurt Wolff GmbH & Co. KG Styczeń/Luty 2016 WYPADANIE WŁOSÓW Wybrane zagadnienia z badania przeprowadzonego na zlecenie firmy Dr Kurt Wolff GmbH & Co. KG Styczeń/Luty 2016 GfK Polonia Styczeń/Luty 2016 1 Informacje o badaniu 2 Cel badania Głównym

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Polvertic, 8 mg, tabletki. Polvertic, 16 mg, tabletki. Betahistini dihydrochloridum

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Polvertic, 8 mg, tabletki. Polvertic, 16 mg, tabletki. Betahistini dihydrochloridum Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Polvertic, 8 mg, tabletki Polvertic, 16 mg, tabletki Betahistini dihydrochloridum Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku,

Bardziej szczegółowo

DECYZJA. zmienia się pozwolenie nr 8782 na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego: typ zmiany: II nr C.l. z)

DECYZJA. zmienia się pozwolenie nr 8782 na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego: typ zmiany: II nr C.l. z) PREZES Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, W yrobów Medycznych i Produktów Biobójczych Warszawa, 2015 " 12" 2 9 N ru R /Z D U 3G 9 /15 BIOFARM Sp. z o.o. ul. Wałbrzyska 13 60-198 Poznań DECYZJA Na

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY FARMAKOLOGII OGÓLNEJ I WYBRANE ZAGADNIENIA Z ZAKRESU FARMAKOTERAPII BÓLU

ELEMENTY FARMAKOLOGII OGÓLNEJ I WYBRANE ZAGADNIENIA Z ZAKRESU FARMAKOTERAPII BÓLU Barbara FILIPEK Gabriel NOWAK Jacek SAPA Włodzimierz OPOKA Marek BEDNARSKI Małgorzata ZYGMUNT ELEMENTY FARMAKOLOGII OGÓLNEJ I WYBRANE ZAGADNIENIA Z ZAKRESU FARMAKOTERAPII BÓLU Copyright by Barbara Filipek,

Bardziej szczegółowo

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Uwaga: Niniejsze zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego

Bardziej szczegółowo

Załącznik Nr 2 uzasadnienie zmian dotyczących reklamy aptek i reklamy produktów leczniczych.

Załącznik Nr 2 uzasadnienie zmian dotyczących reklamy aptek i reklamy produktów leczniczych. Załącznik Nr 2 uzasadnienie zmian dotyczących reklamy aptek i reklamy produktów leczniczych. Uzasadnienie do art. 57 a. Prowadzenie w aptekach, punktach aptecznych oraz placówkach obrotu pozaaptecznego

Bardziej szczegółowo

Warunki pracy lekarzy. 85% lekarzy dentystów

Warunki pracy lekarzy. 85% lekarzy dentystów Warunki pracy lekarzy i lekarzy dentystów Badanie opinii środowiska Romuald Krajewski Teresa Perendyk Kinga Wojtaszczyk W numerze 9/2013 GL przedstawiliśmy opinie naszego środowiska o konflikcie interesów

Bardziej szczegółowo

PRZEGOŃ JESIENNY SMUTEK!

PRZEGOŃ JESIENNY SMUTEK! PRZEGOŃ JESIENNY SMUTEK! Jesień to niełatwy czas dla naszego samopoczucia mała ilość słońca i krótki dzień nie wpływają na nas pozytywnie. Co zatem zrobić, aby nie tracić energii i nie popadać w stany

Bardziej szczegółowo

Moc Gatunki zwierząt. Postać farmaceutyczna. Samice psów. Enurace 50 Tabletki 50 mg

Moc Gatunki zwierząt. Postać farmaceutyczna. Samice psów. Enurace 50 Tabletki 50 mg ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTAĆ FARMACEUTYCZNA, MOC PRODUKTU LECZNICZEGO, GATUNKI ZWIERZĄT, DROGA PODANIA I PODMIOT ODPOWIEDZIALNY POSIADAJĄCY POZWOLENIE NA DOPUSZCZENIE DO OBROTU W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH

Bardziej szczegółowo

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Droglycan, 200 mg mg, kapsułki, twarde

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Droglycan, 200 mg mg, kapsułki, twarde ULOTKA DLA PACJENTA Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta Droglycan, 200 mg + 250 mg, kapsułki, twarde Chondroityny sodu siarczan + Glukozaminy chlorowodorek Należy uważnie zapoznać się

Bardziej szczegółowo

www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Twardzina Wersja 2016 1. CO TO JEST TWARDZINA 1.1 Co to jest? Twardzinę inaczej nazywa się sklerodermią. Nazwa pochodzi z greki i oznacza dosłownie twardą

Bardziej szczegółowo

KLINDACIN T Clindamycinum 10 mg/g żel

KLINDACIN T Clindamycinum 10 mg/g żel Ulotka dla pacjenta Należy zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem leku. - Należy zachować tę ulotkę, aby w razie potrzeby móc ją ponownie przeczytać. - Należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty,

Bardziej szczegółowo

Bezpośredni komunikat do fachowych pracowników ochrony zdrowia

Bezpośredni komunikat do fachowych pracowników ochrony zdrowia Bezpośredni komunikat do fachowych pracowników ochrony zdrowia Wersja 2, data zatwierdzenia przez URPL: 07.11.2016 Strona 1/7 Acytretyna (Neotigason): poważne ryzyko działania teratogennego oraz ryzyko

Bardziej szczegółowo

SmectaGo Gotowa do wypicia zawiesina zawierająca diosmektyt w saszetkach

SmectaGo Gotowa do wypicia zawiesina zawierająca diosmektyt w saszetkach SmectaGo Gotowa do wypicia zawiesina zawierająca diosmektyt w saszetkach Należy uważnie zapoznać się z treścią ulotki przed zastosowaniem wyrobu medycznego, ponieważ zawiera ona informacje ważne dla pacjenta.

Bardziej szczegółowo

Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.

Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać

Bardziej szczegółowo