RoślinoŜerność to najczęściej spotykana forma oddziaływań międzygatunkowych. Polega na zjadaniu (zgryzaniu) roślin lub ich części przez zwierzęta.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "RoślinoŜerność to najczęściej spotykana forma oddziaływań międzygatunkowych. Polega na zjadaniu (zgryzaniu) roślin lub ich części przez zwierzęta."

Karolina Sikora
7 lat temu
Przeglądów:

odŝywianie się zwierząt roślinami; podstawowy związek pokarmowy i jedno z waŝniejszych ogniw łańcucha pokarmowego ekosystemu, od którego uzaleŝnione są pozostałe; zachodzi we wszystkich środowiskach

2 odŝywianie się zwierząt roślinami; podstawowy związek pokarmowy i jedno z waŝniejszych ogniw łańcucha pokarmowego ekosystemu, od którego uzaleŝnione są pozostałe; zachodzi we wszystkich środowiskach i dotyczy wszystkich roślin; typ koakcji, w której na ogół liczebność roślinoŝerców jest uzaleŝniona od ilości konsumowanych roślin. OdŜywianie się wyłącznie roślinami. Rodzaj negatywnej interakcji międzygatunkowej, w której roślinoŝerca zjada części rośliny, w wyniku czego silnie wpływa na obniŝenie jej dostosowania. Dobór naturalny doprowadził do wytworzenia przez rośliny mechanizmów obronnych, tj. kolce, włoski parzące, związki trujące, np. alkaloidy, glikozydy i inne oraz do powstania odpowiednich przystosowań u roślinoŝerców. Większość roślinoŝerców lądowych nie trawi celulozy i dlatego Ŝyje w symbiozie z bakteriami np. przeŝuwacze, termity.

3 RoślinoŜerność to najczęściej spotykana forma oddziaływań międzygatunkowych. Polega na zjadaniu (zgryzaniu) roślin lub ich części przez zwierzęta. Jest jednym z przykładów eksploatacji jednych gatunków przez drugie. Zakłada się, Ŝe roślinoŝerność jest korzystna dla zwierzęcia i niekorzystna dla rośliny, dlatego moŝna ją uwaŝać za specjalny rodzaj drapieŝnictwa lub pasoŝytnictwa. W przypadku gdy korzyści odnosi równieŝ roślina (np. przy rozsiewaniu nasion, zapylaniu itp.) mówimy o mutualizmie lub symbiozie.

4 RoślinoŜerca zjadając części roślin obniŝa ich dostosowanie. Dobór naturalny doprowadził do wytworzenia przez rośliny mechanizmów obronnych, takich jak kolce, włoski parzące, związki trujące, np. alkaloidy, glikozydy i inne oraz do powstania odpowiednich przystosowań u roślinoŝerców. Większość roślinoŝerców lądowych nie trawi celulozy, stanowiącej znaczną część biomasy roślin i dlatego Ŝyje w symbiozie z bakteriami i protistami (np. przeŝuwacze, termity), które są do tego zdolne. W takim przypadku pokarmem roślinoŝercy w rzeczywistości są przede wszystkim ciała tych mikroskopijnych symbiontów.

5 Rośliny pozbawione moŝliwości ucieczki wykształciły sposoby biernej i aktywnej obrony przed roślinoŝercami. Są to przede wszystkim adaptacje strukturalne. Komórki roślinne wytwarzają celulozę, (z celulozą niektóre zwierzęta radzą sobie przy pomocy organizmów, z którymi Ŝyją w symbiozie), ligniny, suberyny, krzemionka, które są niestrawne dla zwierząt. Niektóre rośliny bronią się wytwarzając kolce (chroniące nawet przed duŝymi ssakami, ciernie czy kłujące włoski (obrona przed owadami i innymi bezkręgowcami np. u pokrzywy. Oprócz tego rośliny produkują rozmaite toksyny. Związki te powstały prawdopodobnie w wyniku koewolucji roślin i roślinoŝerców roślina broniąc się wytwarzała toksyny, a zwierzę, Ŝeby sobie z tym poradzić wytwarzało systemy detoksyfikujące.

6 Rośliny mogą przyjmować dwie strategie: jak najskuteczniejsza obrona (ciągła produkcja specyficznych związków) kosztem powolniejszego wzrostu (produkcji biomasy); rezygnacja z obrony, ale za to większe tempo produkcji biomasy. Przyjęta strategia zaleŝy od warunków środowiska. W środowisku uboŝszym przewaŝa strategia pierwsza (np. większość roślin pustynnych pokryta jest kolcami), w środowiskach bogatych - strategia druga.

7 Garbniki (taniny) - związki polifenolowe gromadzone w niektórych częściach roślin, szczególnie w korze i liściach. Występują u 80 % drzew liściastych i prawie wszystkich iglastych, a takŝe u niektórych gatunków nie zdrewniałych roślin jednorocznych. Inaktywują pewne enzymy i utrudniają w ten sposób trawienie przez roślinoŝercę. Ciekawe jest, Ŝe niektóre gatunki drzew i krzewów zwiększają produkcję fenoli dopiero po zaatakowaniu przez roślinoŝercę (np. w kilka godzin po uszkodzeniu liści przez liścioŝerne owady). Stwierdzono takŝe niedawno, Ŝe rośliny mogą się wzajemnie ostrzegać przed atakami roślinoŝerców. Jeśli roślina zostanie zaatakowana np. przez gąsienice, inne, w jej sąsiedztwie (jeszcze nie uszkodzone) zaczynają produkować pewne związki fenolowe i garbniki. Rośliny rozpoznają prawdopodobnie pewne substancje uwolnione z uszkodzonych osobników (być moŝe etylen).

8 Glikozydy cyjanorodne aktywują się pod wpływem śliny i wtedy wydziela się cyjanowodór (HCN), albo pod działaniem enzymów jelitowych lub bakteryjnych. Dlatego dla samej rośliny są nieszkodliwe. Terpenoidy (olejki eteryczne, np. olejek miętowy), które powodują inny smak i zapach ostrzegają o tym, Ŝe roślina jest niejadalna

9 Trucizny grzybów mają charakter białek działają na róŝne enzymy konsumentów. Nie wszystkie organizmy są na nie wraŝliwe. Dlatego zbierając grzyby nie naleŝy kierować się tym czy są "robaczywe czy nie. Grzyby trujące dla ludzi mogą być jadalne dla larw owadów.

10 Odpowiedzią na sposoby obronne roślin są róŝne przystosowania obserwowane w świecie roślinoŝerców. Z niestrawną celulozą termity radzą sobie Ŝyjąc w symbiozie z bakteriami i wiciowcami, które ją rozkładają. RównieŜ w Ŝołądkach zwierząt przeŝuwających znajdują się bakterie i pierwotniaki prowadzące fermentację masy pokarmowej.

11 RoślinoŜercy mogą dostosowywać swój cykl rozwojowy i okresy Ŝerowania do cyklu produkcji związków szkodliwych przez rośliny, np. larwy piędzika przedzimka Ŝerują na liściach dębów w maju, kiedy liście są jeszcze miękkie i zawierają niewielkie ilości tanin, potem schodzą pod ziemię i przepoczwarczają się. Inne zwierzęta roślinoŝerne uodparniają się na działanie pewnych substancji toksycznych na drodze detoksykacji metabolicznej poprzez wyspecjalizowane enzymy. Przykładami takich zwierząt mogą być myszy domowe i myszy leśne mogące spoŝywać rośliny z rodziny tojeściowatych np. ciemięŝyk ; peruwiańska wiskacza, która Ŝywi się 4 gatunkami starca zawierającymi toksyczne alkaloidy albo australijski szczur ciemnonogi, który uodpornił się na fluorooctan (trucizna produkowana teŝ syntetycznie przez człowieka, wykorzystywana jako pestycyd) produkowany przez pewne rośliny motylkowe, które są jego poŝywieniem.

12 W układzie roślina roślinoŝerca moŝemy obserwować albo wzajemny wpływ jednych na drugie (np. pasące się ssaki kopytne), albo tylko jednostronny gdzie nie ma zaleŝności między zagęszczeniem populacji roślinoŝercy a kondycją i produkcją roślin (np. europejskie gatunki ptaków z rodziny ziarnojadów Ŝywią się nasionami róŝnych drzew nie wpływając na stan roślin ). Podobnie jak drapieŝnictwo tak i roślinoŝerność mogą być wykorzystywane przez człowieka do pozbywania się niepoŝądanych gatunków. Np. w Australii poradzono sobie ze zbyt silnie rozprzestrzeniającym się kaktusem - opuncją przy pomocy larw ćmy sprowadzonej ze Stanów Zjednoczonych.

Podobne dokumenty

Fitofag, roślinożerca

Fitofag, roślinożerca RoślinoŜerność Roślinożerność(fitofagia) sposób odżywiania się (pobierania pokarmu), polegający na zjadaniu roślin. Z reguły polega na zjadaniu roślin (spasanie) bez ich uśmiercania, jak u przeżuwaczy