Kryteria oceniania dla klasy I gimnazjum. Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Kraczkowej. język polski

Transkrypt

1 Kryteria oceniania dla klasy I gimnazjum Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Kraczkowej język polski Rok szk. 2016/2017 n- l Iwona Szczepańska Kryteria oceniania są ściśle powiązane z wymaganiami ustanowionymi w podstawie programowej nauczania języka polskiego w gimnazjum, a tym samym z programem nauczania Między nami i rozkładem materiału dla klasy I. Dostosowano je do potrzeb i możliwości uczniów klasy I oraz umiejętności i wiadomości koniecznych wskazanych przez ustawodawcę. Oceny jednostkowe z przedmiotu obejmują różne formy sprawdzania kompetencji i wiadomości polonistycznych i są dostosowane do konieczności zweryfikowania stopnia opanowania umiejętności z zakresu: *słuchania *czytania tekstów pisanych i odbioru tekstów kultury *mówienia *pisania *wiadomości z nauki o języku Oceny mają zróżnicowaną rangę, aczkolwiek stopień semestralny i końcoworoczny jest wyważony na ich podstawie, nie wynika ze średniej arytmetycznej. Na wysokość oceny końcowej wpływa także postawa ucznia wobec przedmiotu i obowiązków z nim związanych systematyczność pracy, przygotowanie do zajęć w domu, efektywna praca na lekcji, zaangażowanie, inicjatywa, szacunek do omawianych zagadnień i prowadzącego zajęcia, właściwa postawa. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia większość z poniższych kryteriów: - nie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów - nie rozpoznaje komunikatów będących informacją, zawierających perswazję - nie potrafi wybrać z usłyszanego tekstu właściwych informacji

2 - nie rozumie poleceń - nie wykazuje zainteresowania wysłuchiwaniem wzorcowych recytacji - nie rozpoznaje wypowiedzi argumentacyjnej, nie wskazuje argumentów i wniosków - nie odczytuje tekstów na poziomie dosłownym - nie czyta płynnie, nie uwzględnia zasad interpunkcji, intonacji i akcentowania - nawet z pomocą nauczyciela nie potrafi przytoczyć najważniejszych treści utworów wymienionych w podstawie programowej, bo np. nie przeczytał lektury z własnej winy - nie potrafi zadać pytań do przeczytanego tekstu - nie potrafi wskazać najważniejszych w tekście informacji - nie potrafi wskazać nadawcy i adresata wypowiedzi - nie wymieni podstawowych środków wyrazu artystycznego w tekście literackim - nie zna elementów konstrukcyjnych świata przedstawionego w utworze - nie rozróżnia narracji pierwszoosobowej od trzecioosobowej - nie dostrzega motywów postępowania bohaterów -nie dostrzega w czytanych tekstach podstawowych wartości, tj. przyjaźń, wierność, patriotyzm -nie odróżnia osoby mówiącej od autora tekstu -nie zna cech pieśni, hymnu, bajki, - nie potrafi scharakteryzować postaci mówiącej w utworze - nie zna terminów: wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny, legenda, podanie, mit, nowela, powieść, opowiadanie, baśń, bajka, dramat - nie rozpoznaje w tekście epickim fragmentów opowiadania i opisu - nie rozróżnia charakterystyki bezpośredniej i pośredniej - nie wymienia cech rodzajowych epiki, liryki i dramatu - nie potrafi wskazać elementów dramatu tj. scena, akt, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog - nie rozróżnia fikcji literackiej od rzeczywistości - z pomocą nauczyciela nie potrafi skorzystać ze słowników -nie potrafi skorzystać ze spisu treści -nie potrafi wymienić osób uczestniczących w procesie powstawania przedstawienia teatralnego oraz filmu - nie zauważa związków między dziełem literackim a plastycznym - nie dostrzega różnic między filmem dokumentalnym a fabularnym - nie potrafi świadomie wybrać programów telewizyjnych i gier komputerowych - nie potrafi wypowiedzieć się na dany temat

3 - nie dostrzega zależności między modulacją głosu a sensem wypowiedzi -nie zna zasad poprawnej wymowy, popełnia błędy gramatyczne, powtarza zbędnie, nie akcentuje poprawnie - nie potrafi z pomocą nauczyciela sformułować argumentów do tezy - nie potrafi wypowiedzieć swojego zdania w dyskusji - nie potrafi opisać postaci, przedmiotów, krajobrazu, nie podejmuje próby opisu sytuacji - nie potrafi streścić tekstu - opowiedzieć -nie umie zgromadzić słownictwa oceniającego postać - nie zadaje własnych pytań w wywiadzie - nie potrafi mówić o własnych odczuciach - nie wygłasza z pamięci tekstów poetyckich - nie potrafi stworzyć planu wypowiedzi - nie potrafi zredagować tekstu zgodnego z tematem - nie zna podstawowych zasad poprawności ortograficznej interpunkcyjnej i językowej - nie potrafi ułożyć tekstu przeprosin i prośby - nie potrafi zredagować opowiadania twórczego - nie podejmuje prób charakteryzowania postaci literackiej, nie mówi o przeżyciach postaci -z pomocą nauczyciela nie potrafi zredagować wypowiedzi z logiczną argumentacją - nie potrafi redagować opisów: postaci, sytuacji, kartki z pamiętnika, dziennika, listu prywatnego, notatki, streszczenia - pisząc e maile lub sms -y nie przestrzega etyki mowy - nie potrafi w piśmie wypowiedzieć się na temat książki, filmu, przedstawienia -nie umie ułożyć tekstu o trójdzielnej kompozycji na bliskie mu tematy - nie posiada wiedzy językowej i nie stosuje jej w zakresie: fonetyki nie zna różnicy między głoską a literą, nie rozróżnia samogłoski i spółgłoski, głosek dźwięcznych, bezdźwięcznych, ustnych, nosowych, nie wie, na czym polega zjawisko upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; słowotwórstwa i słownictwa nie wie, czym jest podstawa słowotwórcza, formant, rdzeń, rodzina wyrazów, nie rozumie różnicy między wyrazem pokrewnym a bliskoznacznym; fleksji nie zna pojęć: temat, końcówka fleksyjna, nie rozpoznaje części mowy, nie stopniuje przymiotników, niepoprawnie używa liczebników w datach, niepoprawnie używa różnych form rzeczowników, nie łączy wyrazów w zdaniu za pomocą spójników; składni- nie rozróżnia zdania i równoważnika zdania, nie ma świadomości logicznej budowy wypowiedzenia pojedynczego i nie potrafi z pomocą nauczyciela dokonać jego rozbioru logicznego, nie określa formy gramatycznej wyrazów w zdaniu, nie odróżnia zdania złożonego współrzędnie od zdania złożonego podrzędnie; nie wzbogaca swojego zasobu słownictwa o przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy.

4 Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów - rozpoznaje komunikaty będące informacją, komentarzem lub oceną, zawierające perswazję - potrafi wybrać z usłyszanego tekstu właściwe informacje - wykazuje zainteresowanie wysłuchiwaniem wzorcowych recytacji - rozpoznaje wypowiedzi argumentacyjne, wskazuje argumenty i wnioski - odczytuje teksty na poziomie dosłownym - wskazuje adresata i nadawcę wypowiedzi - czyta płynnie, uwzględnia zasady interpunkcji, intonacji i akcentowania - z pomocą nauczyciela potrafi przytoczyć najważniejsze treści utworów wymienionych w podstawie programowej - potrafi zadać pytania do przeczytanego tekstu - potrafi wskazać najważniejsze w tekście informacje - odróżnia fakty od opinii, fikcję od kłamstwa -odróżnia osobę mówiącą w tekście od autora - wymienia podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim - zna elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze - rozróżnia narrację pierwszoosobową od trzecioosobowej - potrafi scharakteryzować postać mówiącą w utworze - zna terminy: wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny, legenda, podanie, mit, dziennik, pamiętnik, nowela, powieść, opowiadanie, baśń, bajka, dramat, pieśń, hymn (i ich cechy gatunkowe) - rozróżnia charakterystykę bezpośrednią i pośrednią, opis i opowiadanie w utworze epickim - wymienia cechy rodzajowe epiki, liryki i dramatu - potrafi wskazać elementy dramatu tj. scena, akt, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog - posługuje się spisem treści - wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym - dostrzega symbole występujące w malarstwie - zna terminy adaptacja filmowa i adaptacja teatralna -wymienia osoby uczestniczące w procesie powstawania przedstawienia teatralnego oraz filmu - zauważa związki między dziełem literackim a plastycznym - odwołując się do własnego doświadczenia, potrafi podać motywy postępowania bohatera - z pomocą nauczyciela potrafi skorzystać ze słowników

5 - dostrzega różnice między filmem dokumentalnym a fabularnym - potrafi świadomie wybrać programy telewizyjne i gry komputerowe - potrafi wypowiedzieć się na dany temat, unika błędów gramatycznych i powtórzeń - zna zasady poprawnej wymowy, akcentowania - dostrzega zależności między modulacją głosu a sensem wypowiedzi - potrafi z pomocą nauczyciela sformułować argumenty do tezy - potrafi wypowiedzieć swoje zdanie w dyskusji - potrafi opisać postać, przedmiot, krajobraz, podejmuje próby opisu sytuacji - potrafi streścić tekst publicystyczny -opowiada treść utworu - umie zgromadzić słownictwo oceniające postać, wskazujące na jej cechy - zadaje własne pytania w wywiadzie - potrafi mówić o własnych odczuciach - wygłasza z pamięci teksty poetyckie - potrafi stworzyć plan wypowiedzi - potrafi zredagować tekst zgodny z tematem - zna podstawowe zasady poprawności ortograficznej, interpunkcyjnej i językowej - potrafi zredagować opowiadanie twórcze - podejmuje próby charakteryzowania postaci literackiej, mówi o przeżyciach postaci -z pomocą nauczyciela potrafi zredagować wypowiedź z logiczną argumentacją - potrafi redagować: opisy - postaci, sytuacji - próby, kartkę z pamiętnika, list prywatny, prośbę, przeprosiny, notatkę, streszczenie, opowiadanie twórcze i odtwórcze, wie, jak umieścić dialog w tekście - pisząc e maile lub sms y, przestrzega etyki mowy - potrafi w piśmie wypowiedzieć się na temat książki, filmu, przedstawienia - potrafi streścić tekst literacki - posiada wiedzę językową i stosuje ją w zakresie: fonetyki zna różnicę między głoską a literą, rozróżnia samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe, wie, na czym polega zjawisko upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; słowotwórstwa i słownictwa wie, czym jest podstawa słowotwórcza, formant, rdzeń, rodzina wyrazów, rozumie różnicę między wyrazem pokrewnym a bliskoznacznym; fleksji zna pojęcia: temat, końcówka fleksyjna, rozpoznaje części mowy, stopniuje przymiotniki, poprawnie używa liczebników w datach, poprawnie używa różnych form rzeczowników, łączy wyrazy w zdaniu za pomocą spójników; składni- rozróżnia zdanie i równoważnik zdania, ma świadomość logicznej budowy wypowiedzenia pojedynczego i potrafi z pomocą nauczyciela dokonać jego rozbioru logicznego, określa formę gramatyczną wyrazów w zdaniu, odróżnia zdania złożone współrzędnie od zdania złożonego podrzędnie; wzbogaca swój zasób słownictwa o przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy.

6 Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: -jako uczestnik sytuacji komunikacyjnej uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów oraz podejmuje próby aktywnego w niej uczestnictwa, prosi w razie potrzeby o powtórzenie wypowiedzi, uzupełnienie, wyjaśnienie - dostrzega różnice między informacją, komentarzem i oceną - posługuje się informacjami z usłyszanego tekstu, określa jego tematykę - dostrzega informacyjny i perswazyjny charakter wypowiedzi, kpinę i ironię jako wyraz intencji wypowiedzi - z zainteresowaniem wysłuchuje wzorcowych recytacji, dostrzegając środki artystycznego wyrazu - odczytuje teksty współczesne i dawne na poziomie dosłownym, podejmuje próby odczytywania ich sensu przenośnego i symbolicznego -próbuje interpretować głosowo czytany tekst - czyta płynnie, uwzględnia zasady interpunkcji, intonacji i akcentowania -określa nadawcę i adresata wypowiedzi, określa osobę mówiącą w wierszu - z pomocą nauczyciela potrafi przytoczyć najważniejsze treści utworów wymienionych w podstawie programowej - potrafi zadać pytania do przeczytanego tekstu, określić jego temat - wyszukuje w dłuższej lekturze cytaty na zadany temat - identyfikuje utwory o cechach hymnu, pieśni, bajki, psalmu,, legendy, podania, mitu, dziennika, pamiętnika, noweli, powieści, opowiadania, baśni,, dramatu, (zna ich cechy gatunkowe) - potrafi wskazać najważniejsze w tekście informacje - odróżnia fakty od opinii, fikcję od kłamstwa - wymienia podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim tj. archaizm, zdrobnienie, zgrubienie, metafora, porównanie, pytanie retoryczne, wyrazy dźwiękonaśladowcze, epitet, - zna elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze i rozpoznaje je - rozróżnia narrację pierwszoosobową od trzecioosobowej - potrafi scharakteryzować postać mówiącą w utworze - zna terminy: wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny, dramat, komedia, fantasy wyróżnia je wśród tekstów literackich, wymienia cechy - podaje przykłady utworów należących do literatury dydaktycznej, zna cechy tej literatury - wymienia cechy ballady i bajki - wskazuje porównania homeryckie - dostrzega związek treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią autora - identyfikuje cechy literatury faktu i powieści autobiograficznej - rozróżnia charakterystykę bezpośrednią i pośrednią w tekście

7 - zna budowę noweli - wymienia cechy rodzajowe epiki, liryki i dramatu, przypisuje utwór do właściwego rodzaju - rozpoznaje elementy dramatu, tj. scena, akt, tekst główny, tekst poboczny, monolog, dialog - odwołując się do własnego doświadczenia, potrafi podać motywy postępowania bohatera, nazywa je, wskazuje podstawowe wartości -odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości - rozumie znaczenie terminów realizm i fantastyka - potrafi skorzystać ze słowników: języka polskiego, wyrazów obcych, synonimów, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, encyklopedii - odróżnia teksty publicystyczne od innych tekstów - wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym oraz prawnym -rozumie rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu i przedstawienia teatralnego - rozpoznaje związki między dziełem literackim a plastycznym - wskazuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim - odróżnia teksty groteskowe od innego rodzaju utworów - wypowiadając się, podejmuje temat, wyraża własne zdanie i podaje argumenty na poparcie go - zachowuje trójdzielną kompozycję dłuższej wypowiedzi - dba o poprawność językową i stylistyczną, poprawnie wymawiać i akcentować - rozróżnia środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych i nieoficjalnych sytuacjach mówienia - uczestniczy w dyskusji zgodnie z zasadami kultury - dobiera odpowiednie słownictwo, opisuje wygląd postaci, przedmiotu, krajobraz, sytuację - płynnie opowiada treść utworu jedno i wielowątkowego - streszcza tekst literacki i popularnonaukowy według wcześniej przygotowanego planu - nazywa uczucia własne i bohaterów literackich - dostrzega zjawisko brutalności słownej, kłamstwo i manipulację - wygłasza z pamięci tekst poetycki - próbuje wyjaśnić sensy symboliczne dzieła malarskiego - potrafi świadomie wybrać programy telewizyjne i gry komputerowe, uwzględniając ich wartości poznawcze, kulturalne i etyczne - korzysta z Internetu i encyklopedii multimedialnej - czerpie informacje z przypisu, indeksu, spisu treści

8 - podejmuje próby dostosowania modulacji głosu do treści i celu wypowiedzi - tworzy tekst zawierający opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, sytuacji - potrafi streścić tekst publicystyczny - podejmuje próbę charakterystyki postaci - przygotowuje się do wywiadu, zadaje pytania i formułuje możliwe odpowiedzi - potrafi samodzielnie stworzyć plan wypowiedzi - potrafi zredagować tekst zgodny z tematem, ze szczególnym uwzględnieniem zasad logicznej kompozycji - stosuje akapity - zna podstawowe zasady poprawności ortograficznej, interpunkcyjnej i językowej oraz stara się je stosować -redaguje opis postaci, krajobrazu, list prywatny, kartkę z dziennika, notatkę, zaproszenie, ogłoszenie, przepis, opowiadanie z dialogiem - opisuje postaci fikcyjne i rzeczywiste, z pomocą nauczyciela opisuje dzieło malarskie - stosuje słownictwo oceniające i wyrazy modalne wyrażające stosunek piszącego do wyrażanych treści - przedstawia logiczne argumenty w rozprawce - pisząc e maile lub sms y, przestrzega etyki mowy - potrafi w piśmie wypowiedzieć się na temat książki, filmu, przedstawienia - potrafi streścić tekst literacki -relacjonuje wydarzenia, np. z zawodów - posiada wiedzę językową i stosuje ją w zakresie: fonetyki poprawnie wymawia, zna mechanizmy upodobnień, słowotwórstwa i słownictwa zna rodzaje formantów i wskazuje ich funkcje, rozpoznaje podstawy słowotwórcze w wyrazach złożonych, dobiera antonimy, rozpoznaje funkcję wyrazów zdrobniałych, zgrubiałych, nacechowanych emocjonalnie, posługuje się związkami frazeologicznymi, rozpoznaje wyrazy wieloznaczne, fleksji wskazuje części mowy i stosuje ich poprawne formy, oddziela temat od końcówki fleksyjnej, rozpoznaje i tworzy imiesłowy, składni- rozpoznaje w wypowiedziach różne rodzaje orzeczenia i podmiotu, dopełnienia, okolicznika i przydawki, przekształca wypowiedzenie zawierające podmiot w zdanie bezpodmiotowe i odwrotnie, przekształca konstrukcję strony czynnej na bierną rozpoznaje zdanie złożone podrzędnie i pojedyncze, klasyfikuje je, zna funkcję składniową różnych części mowy, rozpoznaje mowę zależną i niezależną, dostrzega przydatność wyrazów zapożyczonych, neologizmów, archaizmów, eufemizmów. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną oraz - jako aktywny uczestnik sytuacji komunikacyjnej uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i kolegów - słucha recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega środki wyrazu artystycznego - selekcjonuje informacje z wysłuchanego tekstu - analizuje i rozpoznaje intencję nadawcy wysłuchanego tekstu - głosowo interpretuje tekst - przytacza treści utworów wymienionych w podstawie programowej

9 - samodzielnie określa temat utworu -wyszukuje cytaty w lekturze i posługuje się nimi - płynnie czyta teksty współczesne i dawne, stosując się do zasad interpunkcyjnych, akcentowania i intonacji - odczytuje tekst na poziomie przenośnym - określa funkcję przeczytanego tekstu - wyjaśnia tytuł utworu -wyjaśnia motywy postępowania bohatera, ocenia jego postawę w odniesieniu do ogólnie przyjętych zasad - wykorzystuje różne źródła informacji - nazywa wszystkie poznane środki artystyczne i analizuje obrazy poetyckie ( epitet, porównanie, przenośnia, onomatopeja, pytanie retoryczne, porównanie homeryckie, apostrofa, anafora) - wyróżnia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze - posługuje się terminami: wiersz stroficzny, ciągły, wolny, bezrymowy - wskazuje cechy gatunkowe legendy, podania, dziennika, pamiętnika, powieści, opowiadania, noweli, fantasy, science fiction, baśni, bajki, psalmu, pieśni, hymnu, ballady - wyjaśnia budowę porównania homeryckiego w tekście poetyckim - wskazuje związek treści dzieła i okoliczności jego powstania z biografią autora - wskazuje w tekście charakterystykę bezpośrednią i pośrednią - dostrzega perswazję i wartościowanie w czytanym tekście - określa cechy liryki, epiki i dramatu i popiera je przykładami - analizuje elementy świata przedstawionego w utworze - posługuje się terminami realizm, fantastyka, adaptacja filmowa i teatralna - uzasadnia przynależność gatunkową utworów - wskazuje w balladzie elementy typowe dla różnych rodzajów literackich - posługuje się terminami związanymi z dramatem jako rodzajem literackim - wybiera niezbędne informacje ze spisu treści, przypisów czy indeksu - uzasadnia przynależność tekstu prasowego do publicystyki - wyszukuje i porównuje informacje w różnych tekstach popularnonaukowym, prawnym - analizuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej - analizuje symbole w malarstwie - określa funkcję pozajęzykowych środków wyrazu w filmie i sztuce teatralnej - określa rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu lub przedstawienia teatralnego

10 - wyjaśnia związki między dziełem literackim a plastycznym - próbuje omówić elementy komizmu i tragizmu w dziele literackim - nazywa elementy groteski w utworze - płynnie mówi na podany temat, stara się zachować zasady poprawności językowej - wyraźnie i poprawnie wymawia - uzasadnia własne zdanie rzeczowymi argumentami - dobiera środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych i nieoficjalnych sytuacjach -aktywnie uczestniczy w dyskusji - opowiada treść utworu - charakteryzuje postać literacką, opisuje jej uczucia - wystrzega się brutalności słownej, kłamstwa, manipulacji w wypowiedzi ustnej -pisze wypowiedź logiczną i spójną o trójdzielnej kompozycji, starając się zachować zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej - tworzy tekst wyrażający intencje nadawcy, np. prośby, przeprosiny, zaproszenia, ogłoszenia - uzasadnia własną opinię w rozprawce - redaguje: opis, rozprawkę, charakterystykę postaci, kartkę z pamiętnika, recenzję, sprawozdanie, notatkę w postaci tekstu ciągłego, tabeli, wykresu, mapy pamięci, planu oraz pisma użytkowe przepisy, instrukcje - próbuje przekształcić tekst epicki na scenopis filmowy - umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: fonetyki omawia proces powstawania głosek, omawia różnicę między głoską a literą, dostrzega funkcję głoski i, rozróżnia samogłoski, spółgłoski, głoski dźwięczne i bezdźwięczne, nosowe, ustne, dostrzega związek cech artykulacyjnych głoski ze znaczeniem wyrazu, zna mechanizm powstawania upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych, stara się poprawnie zapisywać wyrazy z głoskami nosowymi i z upodobnieniem pod wzgl. dźwięczności; słowotwórstwa i słownictwa porównuje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo, wskazuje podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń, tworzy rodziny wyrazów, posługuje się wyrazami bliskoznacznymi w celu uniknięcia powtórzeń w tekście, rozumie różnicę między znaczeniem realnym a strukturalnym wyrazu, prawidłowo zapisuje przedrostki zakończone w pisowni na literę odpow. spółgłosce dźwięcznej ; fleksji rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy, prawidłowo używa czasowników wziąć, iść, rozumieć, umieć, lubić, prawidłowo używa różnych form rzeczowników, przymiotników, liczebników, poprawnie stosuje rzeczownik z określającymi go przymiotnikami, rozróżnia liczebniki główne, porządkowe, ułamkowe, zbiorowe, rozróżnia zaimki rzeczowne, przymiotne, przysłowne, liczebne, stosuje zaimki w tekście w celu usunięcia zbędnych powtórzeń, łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą różnych spójników, stara się poprawnie zapisywać partykułę nie i by z różnymi częściami mowy, określa funkcję wykrzyknika w wypowiedziach; składni dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania, rozróżnia rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, poprawnie stosuje interpunkcję w zdaniach złożonych, wskazuje sposoby bogacenia zasobu słownictwa.

11 Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - uczestnicząc w sytuacji komunikacyjnej, uważnie słucha i rozumie wypowiedzi jej uczestników, rozpoznaje intencję nadawcy i funkcję komunikatu - klasyfikuje komunikaty na informację, komentarz, ocenę ze względu na cel wypowiedzi i odpowiednio wykorzystuje ich treści, interpretuje wysłuchany tekst - słucha recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega i ocenia zabiegi związane z prezentacją walorów artystycznych tekstu - wyciąga wnioski i uogólnia na podstawie informacji pozyskiwanych z wysłuchanego tekstu - płynnie czyta teksty współczesne i dawne, stosując zasady interpunkcyjne, akcentowania, intonacji oraz budowę wersyfikacyjną i rytm utworu poetyckiego - odczytuje sens dosłowny, przenośny i symboliczny utworu, - interpretuje głosowo treści dosłowne i przenośne tekstu, stosując odpowiednią intonację zdaniową i poprawną artykulację - zna dokładnie treść lektur wskazanych w podstawie programowej - wartościuje zachowania i postawy bohaterów, uwzględniając motywy ich postępowania i odwołując się do ogólnie przyjętych zasad moralnych - ustosunkowuje się do perswazji, manipulacji - na podstawie utworów omawia cechy rodzajów literackich - określa funkcję środków artystycznego wyrazu, symbolu, alegorii - analizuje obrazy poetyckie - na przykładach analizuje cechy gatunkowe psalmu, pieśni, hymnu, ballady, opowiadania, powieści, noweli, podania, prozy sf, fantasy - analizuje zależności między elementami konstrukcyjnymi świata przedstawionego w utworze - poszukuje informacji i porządkuje je na podstawie różnych źródeł tekstowych - określa funkcje środków artystycznych - korzysta z różnych źródeł informacji, encyklopedii, słowników, spisu treści, indeksu, przypisów -posługuje się informacją wyszukaną w różnych tekstach, a zwłaszcza prawnym i popularnonaukowym - próbuje interpretować językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej - interpretuje symbole występujące w malarstwie - analizuje funkcję pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej - porównuje dzieło literackie i plastyczne, analizuje związki między nimi - analizuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim - wyróżnia elementy groteskowe w utworze - definiuje wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny,

12 -wyjaśnia funkcję porównania homeryckiego w tekście poetyckim, wskazuje średniówkę - analizując sens utworu, wykorzystuje zależność treści dzieła od okoliczności jego powstania i biografii autora - analizuje utwory należące do literatury faktu, rozpoznaje cechy powieści autobiograficznej i historycznej - opisując bohatera literackiego, wykorzystuje informacje zawarte we fragmentach stanowiących charakterystykę pośrednią - analizuje budowę noweli i dramatu - korzystając ze słowników, wzbogaca zasób słownictwa i dba o poprawność językową swoich wypowiedzi - posługuje się modulacją głosu w celu nadania wypowiedzi odpowiedniego tonu - logicznie argumentuje - stosuje odpowiednie figury retoryczne - wygłaszając przemówienie, stosuje odpowiednie środki - precyzyjnie wyraża swój pogląd w czasie dyskusji, nawiązuje do wypowiedzi przedmówców, wnioskuje, - posługuje się obiektywną informacją, komentuje i ocenia - stosuje bogate słownictwo w czasie charakteryzowania postaci lub autocharakterystyki, przedstawia bohatera bardzo dokładnie, łącząc motywy postępowania i opis przeżyć, tworzy opis postaci, krajobrazu, sytuacji - barwnie opowiada treść utworu - wypowiedzi są logiczne, spójne, uporządkowane i poprawne pod względem językowym i stylistycznym - opisuje i wyjaśnia swoje uczucia w różnych sytuacjach - interpretuje głosowo tekst wygłaszany z pamięci, omawia recytacje kolegów pod względem merytorycznym, językowym i artykulacyjnym - sprawnie posługuje się oficjalną i nieoficjalną odmianą polszczyzny - tworzy logiczną i spójną wypowiedź pisemną, zgodną z tematem, ze szczególną dbałością o poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną -dobierając odpowiednie słownictwo, tworzy tekst wyrażający intencje nadawcy - wprowadza do wypowiedzi partykuły, rozumiejąc ich rolę w modyfikowaniu znaczenia składników wypowiedzi, wykorzystuje wykrzyknik w celu wyrażenia emocji, stosuje wołacz - w redagowanym opowiadaniu twórczym dba o realia epoki, w której toczy się akcja, dzięki świadomemu wprowadzeniu odpowiednich elementów świata przedstawionego - recenzuje książkę, film, przedstawienie teatralne, posługując się słownictwem charakterystycznym dla danej dziedziny kultury - dokonuje starannej redakcji tekstu napisanego ręcznie i na komputerze, umiejętnie formatuje tekst, dobiera rodzaj czcionki, stosuje właściwe odstępy, wyznacza marginesy, justuje tekst, dokonuje jego korekty - redaguje różne formy wypowiedzi, m.in. rozprawkę, recenzję, notatkę w różnych formach, pisma użytkowe - sprawnie stosuje wiedze językową w zakresie: fonetyki dba o poprawną wymowę, unika błędnych uproszczeń wyrazowych i hiperpoprawności, omawia proces powstawania głosek i rolę poszczególnych

13 narządów mowy, objaśnia różnicę między głoską a literą, określa funkcję głoski i, klasyfikuje głoski, wyjaśnia mechanizm powstawania upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; słowotwórstwa i słownictwa klasyfikuje formanty słowotwórcze według ich funkcji, analizuje budowę słowotwórczą wyrazu, tworzy rodziny wyrazów, celowo wzbogaca swoje wypowiedzi o wyrazy zdrobniałe, zgrubiałe i nacechowane emocjonalnie, antonimy, poprawnie zapisuje przedrostki i przyrostki oraz używa łącznika w wyrazach złożonych; fleksji analizuje budowę fleksyjną i słowotwórczą wyrazu, klasyfikuje odmienne i nieodmienne części mowy, prawidłowo używa form czasowników, rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków i świadomie stosuje je w celu wzbogacenia tworzonego tekstu, prawidłowo zapisuje przyimki złożone i wyrażenia przyimkowe, partykuły by i nie, stosuje zasady interpunkcji; składni samodzielnie dokonuje analizy gramatycznej i rozbioru logicznego zdania, posługuje się różnymi typami zdań złożonych, dba o poprawność interpunkcyjną - jako świadomy użytkownik języka wzbogaca swoje słownictwo. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wszystkie wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz - charakteryzuje się umiejętnościami polonistycznymi na bardzo wysokim poziomie - samodzielnie analizuje i interpretuje teksty słuchane i czytane - sporządza notatki jako odbiorca wypowiedzi i wykorzystuje je w nowych sytuacjach komunikacyjnych - zna dokładnie treści wszystkich lektur oraz treści i problematykę lektur dodatkowych wskazanych przez nauczyciela, potrafi zestawiać i analizować dzieła - czyta i samodzielnie interpretuje różne teksty kultury, uwzględniając ich znaczenie metaforyczne, symboliczne, konteksty interpretacyjne - praktycznie wykorzystuje informacje wybrane z tekstu literackiego, popularnonaukowego czy prawnego - krytycznie ocenia i wartościuje treści, zachowania i postawy przedstawione w utworach w odniesieniu do systemu moralnego i etycznego - posługuje się różnymi źródłami informacji - prowadzi dyskusje, rzeczowo przedstawia swoje stanowisko, wnioskuje - wykazuje oryginalność interpretacji głosowych tekstu - krytycznie i rzeczowo ocenia wypowiedzi własne i innych, przejawia szczególną dbałość o kulturę słowa - sprawnie redaguje teksty z zachowaniem cech gatunkowych różnych typów wypowiedzi, dba o poprawność zapisu, bezbłędność językową i stylistyczną, jego wypowiedzi cechuje ciekawe ujęcie tematu - podejmuje próby własnej twórczości literackiej - samodzielnie poszerza wiedzę językową - jego wiedza wykracza poza program nauczania dla danej klasy - bierze udział w konkursach i osiąga w nich sukcesy - współredaguje gazetę szkolną.