Instytut Badawczy Leśnictwa Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Instytut Badawczy Leśnictwa Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu"

Transkrypt

1 Instytut Badawczy Leśnictwa Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu Ekspertyza pt.: Wpływ ilości martwego drewna w Puszczy Białowieskiej na zagrożenie pożarowe oraz zagrożenie dla ludzi. Nr tematu: Autorzy: dr inż. Krzysztof Stereńczak Koordynator prac, dr hab. Ryszard Szczygieł, mgr inż. Mirosław Kwiatkowski, mgr inż. Bartosz Kraszewski, mgr inż. Żaneta Ciarka, mgr inż. Miłosz Mielcarek. Sfinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na zamówienie Ministerstwa Środowiska. Kierownik Zakładu Zarządzania Zasobami Leśnymi: dr inż. Marek Jabłoński Dyrektor Instytutu Badawczego Leśnictwa: Sękocina Stary, 2015

2 Spis treści 1. Analiza ilości martwego drewna zalegającego w nadleśnictwach Puszczy Białowieskiej Zagrożenie pożarowe Puszczy Białowieskiej Analiza występowania pożarów w Puszczy Białowieskiej Wpływ ilości martwego drewna na poziom zagrożenia pożarowego Puszczy Białowieskiej Analiza i ocena wpływu ilości drzew stojących martwych i zamierających w nadleśnictwach Puszczy Białowieskiej na zagrożenia zdrowia i życia ludzi ze szczególnym uwzględnieniem drzewostanów zlokalizowanych wzdłuż szlaków komunikacyjnych oraz turystyczno-rekreacyjnych Działania minimalizujące zagrożenie pożarowe Puszczy Białowieskiej Działania minimalizujące zagrożenie ruchu turystycznego w Puszczy Białowieskiej Spis literatury Wykaz załączników

3 1. Analiza ilości martwego drewna zalegającego w nadleśnictwach Puszczy Białowieskiej Autor: dr inż. Krzysztof Stereńczak Rozdział dotyczący ilości martwego drewna opracowany został na podstawie Programów Ochrony Przyrody, aktualnie obowiązujących Planów Urządzenia Lasu nadleśnictw: Białowieża, Hajnówka i Browsk, wykonanych przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku. Dodatkowo wykorzystano dane z referatu dr. inż. Marka Ksepki i mgr. inż. Janusza Porowskiego (Ksepko i Porowski, 2014) pt. Ilość martwego drewna jako wskaźnik stanu siedlisk i drzewostanów Puszczy Białowieskiej, wygłoszonego na X konferencji z cyklu: Aktywne Metody Ochrony Przyrody w Zrównoważonym Leśnictwie, z tematem przewodnim Rola martwego drewna w ekosystemach leśnych, która odbyła się w dniach marca 2014 roku w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym SGGW w Rogowie. Poza tym wykorzystywano inne publikacje związane z przedmiotem ekspertyzy, a które zamieszczono w spisie literatury. Martwym drewnem nazywamy obumarłe drzewa i ich części oraz martwe części żywych drzew (Franklin i in. 1987; Gutowski i in., 2004). Martwe drewno pełni w lesie wiele istotnych funkcji, m.in.: spełnia istotną rolę w obiegu pierwiastków, powoli uwalniając je do środowiska, jest środowiskiem życia wielu gatunków grzybów, roślin i zwierząt, w tym podlegających ochronie i wymienionych w czerwonych listach, pełni funkcję glebochronną oraz istotnie zmienia właściwości gleb zwiększając ich pojemność sorpcyjną, jak i stwarzając warunki dla rozwoju fauny glebowej, spowolnia powierzchniowy spływ wód. Inwentaryzacja drewna martwego wykonywana jest różnymi technikami i metodami, które są uzależnione od kraju, czy celu jej wykonywania. Najpełniejsze i aktualne dane o martwym drewnie na terenie nadleśnictw Puszczy Białowieskiej, zostały pozyskane w trakcie wykonywania V rewizji Planów Urządzenia Lasu Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Puszczy Białowieskiej. W 2010 i 2011 roku inwentaryzacja martwego drewna odbyła się na powierzchniach kołowych rozmieszczonych w trzech nadleśnictwach: Białowieża, Hajnówka i Browsk. Powierzchnie założono w sposób losowy i lokalizowane były one w miejscu przecięcia się linii tworzących siatkę kwadratów. Wielkość powierzchni zależna 3

4 była od wieku drzewostanu (tabela 1). Na ponad 70% powierzchni odnotowano drewno martwe. Tabela 1 Wielkość powierzchni kołowych wykorzystanych w inwentaryzacji drewna martwego. Wiek drzewostanu promień [m] pow. [m 2 ] , , , , , powyżej 100, KO i KDO 12, Zasady i kryteria pomiarów martwego drewna na powierzchniach kołowych podczas prac inwentaryzacyjnych na potrzeby sporządzenia Planu Urządzenia Lasu, były zgodne z zasadami zawartymi w 62 części I Instrukcji Urządzania Lasu (2012). W Nadleśnictwie Białowieża założono 2760 powierzchni, w tym w poszczególnych obrębach leśnych: - w obrębie Białowieża szt. - w obrębie Zwierzyniec szt. Dane dotyczące ilości martwego drewna w Nadleśnictwie Białowieża, w układzie typów siedliskowych lasu, zawiera tabela 2. Wielkości te nie obejmują miąższości pniaków. Tabela 2 Średnie wartości martwego drewna w drzewostanach Nadleśnictwa Białowieża (źródło: Program Ochrony Przyrody N-ctwa Białowieża) 4

5 Obręb leśny Typ siedliskowy lasu Bśw Bw Bb BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Lśw Lw Ol OlJ [m 3 /ha] Razem Białowieża 2, ,7 8,4 30,3 45,9 9,4 26,7 48,2 14,4 42,4 45,7 64,8 25,3 Zwierzyniec - 11,9 13,9 25,0 34,4-31,9 25,5 14,1 17,9 36,2 46,1 64,0 30,0 Nadleśnictwo Białowieża 2,1 7,7 15,4 12,6 31,5 45,9 18,4 26,3 44,4 17,1 38,4 45,7 64,4 27,7 W Nadleśnictwie Browsk założono 3909 powierzchni, w tym w poszczególnych obrębach leśnych: - w obrębie Browsk szt. - w obrębie Lacka Puszcza szt. - w obrębie Narewka szt. W tabeli 3 przedstawiono ilość martwego drewna w (m3) w Nadleśnictwie Browsk przypadającą na 1 ha powierzchni leśnej w rozbiciu na typy siedliskowe lasu. Zestawienie to nie obejmuje pniaków. Tabela 3 Średnie wartości martwego drewna w drzewostanach Nadleśnictwa Browsk (źródło: Program Ochrony Przyrody N- ctwa Browsk Typ siedliskowy lasu Obręb leśny Bśw Bw Bb BMśw BMw BMb LMśw LMw LMb Lśw Lw Ol OlJ Razem [m 3 /ha] Browsk 2,2 7,4 14,8 4,6 17,0 6,3 14,6 26,4 37,1 12,4 35,5 29,4 43,5 20,2 Lacka Puszcza 2,5 0,0-2,5 5,4 31,0 7,3 9,1 2,0 10,1 17,4 24,1 30,0 10,8 Narewka 2,3 0,0 12,0 5,9 11,7 21,6 12,7 19,2 12,8 14,4 33,9 31,6 57,8 18,9 Nadleśnictwo Browsk 2,3 6,0 14,5 4,2 12,5 22,8 11,1 20,0 34,4 12,5 27,5 29,0 44,4 16,6 Średnia ilość martwego drewna w drzewostanach Nadleśnictwa Browsk wynosi 16,64 m 3 /ha i jest najniższa spośród trzech nadleśnictw Puszczy Białowieskiej. 5

6 W Nadleśnictwie Hajnówka założono 4052 powierzchni, w tym w poszczególnych obrębach leśnych: - obręb Hajnówka obręb Leśna obręb Starzyna W tabeli 4 przedstawiono ilość martwego drewna w (m3) w Nadleśnictwie Hajnówka przypadającą na 1 ha powierzchni leśnej w rozbiciu na typy siedliskowe lasu.. Zestawienie to nie obejmuje pniaków. Średnia zasobność martwego drewna w Nadleśnictwie Hajnówka jest najwyższa ze wszystkich nadleśnictw Puszczy i wynosi ponad 30 m 3 /ha. Tabela 4 Zasobność drewna martwego w typach siedliskowych lasu w Nadleśnictwie Hajnówka(źródło: Program Ochrony Przyrody N-ctwa Hajnówka) Obręb leśny Typ siedliskowy lasu Bb BMb BMśw BMw Bśw Bw LMb LMśw LMw Lśw Lw Ol OlJ [m 3 /ha] Ogółem Hajnówka - 87,8 11,1 66,3 2,1 11,6 36,4 16,8 23,7 20,9 38,6 55,7 56,1 25,2 Leśna 12,8 24,7 7,4 12,9 6,3 15,6 65,9 13,0 40,1 12,3 65,9 40,8 68,1 37,3 Starzyna 8,9 2,4 13,1 30,5 9,5 8,8 85,3 19,9 28,1 17,4 63,2 31,7 74,4 29,4 Nadleśnictwo Hajnówka 10,9 37,7 11,4 26,8 7,5 13,0 62,3 17,3 31,7 18,5 55,7 37,6 67,3 30,5 6

7 N-ctwo Hajnówka N-ctwo Browsk N-ctwo Białowieża Rezerwaty (Białowieża) Parki Narodowe Lasy Państwowe Lasy prywatne m 3 /ha Rysunek 1 Miąższość martwego drewna w nadleśnictwach Puszczy Białowieskiej na tle wybranych jednostek porównawczych (opracowane zgodnie z informacjami zawartymi w Programach Ochrony Przyrody Nadleśnictw Puszczy Białowieskiej) Zaprezentowana syntetyczna analiza ilości martwego drewna w oparciu o inwentaryzację naziemną (rysunek 1) wskazuje, że na terenie Puszczy Białowieskiej ilość martwego drewno jest zdecydowanie większa niż w lasach gospodarczych i pod tym względem bliżej im w średniej do wyniku w Parkach Narodowych niż w Lasach Państwowych. Drewno martwe odnotowano na ponad 70% inwentaryzowanych powierzchni. Przestrzenne rozmieszczenie (rysunek 2) drewna martwego jest różne na terenie nadleśnictw. Przede wszystkim związane jest ono z drzewostanami o znacznym udziale świerka, w wieku od 100 lat, czyli w drzewostanach gdzie ograniczone lub całkowicie zakazane są jakiekolwiek cięcia. 7

8 Rysunek 2 Mapa prezentująca przestrzenny rozkład drewna martwego na terenie puszczy białowieskiej (Ksepko i Porowski, 2014) 8

9 2. Zagrożenie pożarowe Puszczy Białowieskiej Autorzy: dr hab. Ryszard Szczygieł i mgr inż. Mirosław Kwiatkowski Zagrożenie pożarowe Puszczy Białowieskiej kształtują warunki abiotyczne, biotyczne i antropogeniczne. Zagrożenia abiotyczne wynikają głównie z geograficznego położenia Puszczy Białowieskiej i oddziaływania klimatu morskiego i kontynentalnego. Występujące w ostatnich latach anomalie pogodowe powodują częstsze występowanie ekstremalnych temperatur powietrza, opadów atmosferycznych i wiatrów. Na kondycję lasów puszczańskich niekorzystnie oddziałują stałe czynniki kształtujące bilans wodny, takie jak deficyt opadów, czy powtarzające się długotrwałe susze podczas sezonu wegetacyjnego, prowadzące w efekcie do obniżenia się poziomu wód gruntowych. Wśród zagrożeń biotycznych rzutujących na zagrożenie pożarowe Puszczy Białowieskiej dominuje w ostatnim czasie masowe pojawienie się kornika drukarza, co prowadzi do zamierania drzewostanów i ich rozpadu, wynikiem czego jest pojawienie się niespotykanego dotąd nagromadzenia materiału palnego, potęgującego ryzyko możliwości powstania pożarów o zwiększonej dynamice ich rozprzestrzeniania się. W niniejszej ekspertyzie oceny zagrożenia pożarowego Puszczy Białowieskiej dokonano przede wszystkim ze względu na ilość występującego na jej terenie martwego drewna, jednocześnie przedstawiając ogólną analizę niebezpieczeństwa pod względem pożarowym, uwzględniającą również inne kryteria. Wskazano także działania zmierzające do zminimalizowania zagrożenia pożarowego Puszczy Białowieskiej. Opracowania dokonano na podstawie dwudniowej wizyty terenowej, danych uzyskanych z Nadleśnictw: Białowieża, Browsk i Hajnówka, Białowieskiego Parku Narodowego oraz Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Hajnówce. Zgodnie z Instrukcją ochrony przeciwpożarowej lasu pod pojęciem zagrożenia pożarowego lasu rozumiemy zaistnienie takich warunków, przy których możliwe jest powstanie pożaru w środowisku leśnym. Najistotniejszymi czynnikami określającymi stan zagrożenia pożarowego lasu są: warunki meteorologiczne (temperatura powietrza, wilgotność względna powietrza, opad atmosferyczny, zachmurzenie, promieniowanie słoneczne, wiatr); wilgotność pokrywy gleby, szczególnie jej martwych składników, na którą wpływa pogoda; 9

10 możliwość pojawienia się bodźców energetycznych zdolnych do inicjacji pożaru, związanych przede wszystkim z obecnością człowieka w lesie lub jego pobliżu; rodzaj leśnych materiałów palnych zależnych od warunków siedliskowodrzewostanowych, wieku drzewostanu, ilości palnej biomasy (obciążenie ogniowe), jej struktury i właściwości chemicznych oraz fizycznych. W ocenie zagrożenia pożarowego lasu wyróżnia się zagrożenie potencjalne i dynamiczne. To pierwsze jest oceną podatności lasu na pożar, ustalanym na podstawie częstotliwości występowania pożarów, warunków drzewostanowych, klimatycznych i czynników antropogenicznych. Określa się je dla klasyfikowanego obszaru w planach urządzenia lasu lub planach ochrony parków narodowych, jako kategorię zagrożenia pożarowego lasu (KZPL). Decyduje ona o infrastrukturze technicznej i organizacji ochrony przeciwpożarowej na klasyfikowanym obszarze. Natomiast zagrożenie dynamiczne jest to poziom prawdopodobieństwa zaistnienia pożaru w danym miejscu i czasie w zależności od aktualnych warunków pogodowych i wilgotności wskaźnikowego materiału palnego ściółki. Poziom zagrożenia dynamicznego obrazuje stopień zagrożenia pożarowego lasu (SZPL). SZPL ustalany codziennie o godz i wpływa na rodzaj przedsięwzięć ochronnych, które musi podjąć nadleśnictwo. Sposoby klasyfikacji obszarów leśnych pod względem zagrożenia pożarowego i ustalania stopnia zagrożenia pożarowego lasu określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów (Dz. U. nr 58 poz. 405 z późn. zmianami). Analizując zagrożenie pożarowe Puszczy Białowieskiej należy je rozpatrywać w pierwszej kolejności w kontekście kategorii zagrożenia pożarowego lasu, ustalonych w planach urządzenia lasu dla Nadleśnictw Białowieża, Browsk i Hajnówka w roku 2012 (załączniki 1-3) oraz w planie ochrony dla Białowieskiego Parku Narodowego w 2014 roku (Dz.U. 2014, poz. 1735). Puszcza Białowieska została zaliczona do III KZPL, jako obszar o małym zagrożeniu. Trzeba nadmienić, że klasyfikacji tej dokonano według starych zasad. Zasady te uległy zmianie w 2010 roku. Oceny zagrożenia według nowej, obowiązującej metody dokonano w niniejszej analizie na podstawie danych dla tego samego okresu. W jej wyniku ustalono również III kategorię zagrożenia dla Puszczy Białowieskiej. Sumy punktów odpowiadających poszczególnym kryteriom wyniosły 10 - dla Nadleśnictwa Białowieża, 12 - dla Nadleśnictwa Browsk i Hajnówka oraz 7 - dla BPN - tabela 5. Opracowując analizę zagrożenia pożarowego kompleksu leśnego Puszczy Białowieskiej zasadnym jest określenie 10

11 kategorii zagrożenia dla tego obszaru na podstawie aktualnych danych. Uwzględniając warunki klimatyczne z lat oraz występowanie pożarów w latach (do 10 października) ustalono również trzecią KZPL, lecz należy zwrócić uwagę, że sumy punktów są nieco wyższe (tabela 6), co świadczy o tendencji wzrostowej zagrożenia pożarowego. Tabela 5 Liczba punktów według kryteriów ustalania zagrożenia pożarowego lasu zgodnie z nową metodą klasyfikacji według stanu na rok 2012 Udział STL Bs, Bśw, Bw, BMśw, BMw, Lł Liczba punktów czynniki drzewostanowe Nadleśnictwo Białowieża Browsk Hajnówka Białowieski Park Narodowy Łącznie 17,80 31,09 22,96 17,52 24, Liczba pożarów Liczba punktów występowania pożarów Średnia wilgotność względna powietrza 75,10 75,10 75,10 75,10 75,10 Udział dni Ws<15 8,31 8,31 8,31 8,31 8,31 Liczba punktów czynniki klimatyczne Liczba mieszkańców / 0,01km 2 0,53 0,53 0,53 0,53 0,53 Liczba punktów gęstość zaludnienia Łącznie

12 Tabela 6 Liczba punktów według kryteriów ustalania zagrożenia pożarowego lasu zgodnie z nową metodą klasyfikacji według stanu na październik 2015 Nadleśnictwo Białowieski Białowieża Browsk Hajnówka Park Łącznie Narodowy Udział STL Bs, Bśw, Bw, BMśw, BMw, Lł 17,80 31,09 22,96 17,52 24,89 Liczba punktów czynniki drzewostanowe Liczba pożarów Liczba punktów występowania pożarów Średnia wilgotność względna powietrza ,04 71,04 71,04 71,04 71,04 Udział dni Ws<15 7,2 7,2 7,2 7,2 7,2 Liczba punktów czynniki klimatyczne Liczba mieszkańców / 0,01km 2 0,53 0,53 0,53 0,53 0,53 Liczba punktów gęstość zaludnienia Łącznie Bardzo istotnym w ocenie zagrożenia pożarowego Puszczy Białowieskiej jest natężenie ruchu turystyczno-rekreacyjnego, którego nie uwzględnia się w obowiązującej metodzie kategoryzacji, na rzecz gęstości zaludnienia. Według rejestrowanych danych przez BPN, na podstawie głównie liczby sprzedanych biletów (tabela 7), w ostatnich latach Puszczę odwiedziło około 140 tysięcy osób. W latach prognozowane natężenie ruchu turystycznego wzrośnie do poziomu tysięcy osób rocznie (dane BPN). Prawdopodobnie są to dane zaniżone i spodziewać się należy większej ilości osób przybywających do Puszczy Białowieskiej, tym bardziej jeśli zostaną zrealizowane planowane inwestycje udostępniania lasów białowieskich. Takie natężenie ruchu turystycznego niesie ze sobą zagrożenie pod względem pożarowym, gdyż jak wykazały badania, zachodzi związek pomiędzy liczbą występujących pożarów a liczbą osób przebywających w lesie lub jego sąsiedztwie. Potwierdzeniem tej zależności jest również fakt wystąpienia największej liczby pożarów w Nadleśnictwie Hajnówka, której obszary leśne i ich otulina w największym stopniu penetrowane są przez nie tylko przyjezdnych turystów, ale także ludność miejscową (tabela 7). 12

13 Tabela 7 Ruch turystyczny w obiektach BPN udostępnianych turystycznie, wyrażony liczbą zwiedzających w latach (źródło: BPN) Rok Rezerwat Pokazowy Żubrów Obwód Ochronny Sierganowo Obwód Ochronny Hwoźna (stan 30.09) Na wzrost potencjalnego zagrożenia pożarowego Puszczy wpływa również zlokalizowanie na jej terenie i w sąsiedztwie trzech baz magazynowo-przeładunkowych paliw i gazu (EKOIL, OLPP, KRYPTON) oraz przebiegająca do nich linia kolejowa z Białorusi (aktualnie rozbudowywana), a także przewóz niebezpiecznych produktów. Należy także w ocenie zagrożenia pożarowego uwzględnić odstąpienie, szczególnie w ostatnich latach, od zasad gospodarki leśnej w nadleśnictwach puszczańskich, co powoduje zdecydowane pogorszenie się stanu sanitarnego, wzrost ilości martwego drewna oraz zmianę rodzaju pokrywy gleby ze ściółkowej na trawiastą, sprzyjających wzrostowi niebezpieczeństwa pożarowego. W obowiązującym sposobie zaliczania lasów do kategorii zagrożenia pożarowego lasów nie uwzględnia się bezpośrednio ilości materiału i jego struktury, w tym ilości martwego drewna. Dlatego chcąc określić wpływ zamierania drzewostanów na zagrożenie pożarowe należy rozpatrywać to zagadnienie znacznie szerzej, uwzględniając rolę leśnych materiałów palnych i ich cech w teorii procesu spalania w środowisku leśnym, co zostanie przedstawione w dalszej części ekspertyzy. Stopień zagrożenia pożarowego lasu dla obszaru Puszczy Białowieskiej odpowiada stopniowi ustalonemu dla 14 strefy prognostycznej. W granicach tej strefy, obejmującej swym zasięgiem 13 nadleśnictw znajduje się również Białowieski Park Narodowy. Podstawą do ustalenia stopnia są wartości parametrów meteorologicznych mierzone w Nadleśnictwach Bielsk, Rudka i Dojlidy, a także wilgotności ściółki mierzonej tylko w punkcie prognostycznym Dojlidy. Odległość punktów pomiaru parametrów, stanowiących podstawę 13

14 do ustalenia aktualnego zagrożenia pożarowego dla obszaru Puszczy Białowieskiej wynosi od 30 do 80 km, przy czym wartość wilgotności ściółki (bardzo istotnego parametru wpływającego na poziom zagrożenia) mierzona jest w odległości ok. 80 km. Zabezpieczenie przeciwpożarowe Puszczy Białowieskiej uwzględnione jest w planie ratowniczym powiatu hajnowskiego. Schemat zabezpieczenia przeciwpożarowego obszarów leśnych Puszczy Białowieskiej przedstawiono na rysunku 3. Wykrywanie pożarów ze stałych punktów obserwacyjnych możliwe jest wyłącznie w części należącej do Nadleśnictwa Browsk, a także w północnej części Nadleśnictw Białowieża i Hajnówka oraz BPN. Wykrywanie pożarów w pozostałej części Puszczy, z racji znacznej odległości od jedynej dostrzegalni zlokalizowanej w Nadleśnictwie Browsk, może być realizowane wyłącznie z wykorzystaniem patroli naziemnych lub przez osoby postronne. Kolejnym bardzo istotnym elementem systemu zabezpieczenia przeciwpożarowego jest sieć zaopatrzenia wodnego. Dla obszarów zaliczanych do III KZPL nie ma jednoznacznych wymagań, dotyczących odległości od najbliższego punktu czerpania wody. Mimo to, w przeprowadzonej analizie oceniono odległość puszczańskich kompleksów leśnych od tych punktów. Zdecydowana większość z nich znajduje się w odległości mniejszej od 5 km. Wyjątek stanowi fragment obszaru BPN w jego wschodniej części oraz niewielki teren w północnej części granicy Nadleśnictw Białowieża i Hajnówka. W wypadku wystąpienia pożaru lasu za organizację i koordynację akcji ratowniczo-gaśniczej odpowiada Komenda Powiatowa PSP w Hajnówce. Organizacja Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego w otoczeniu Puszczy Białowieskiej oparta jest o siły Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej PSP w Hajnówce, oraz 13-tu jednostek OSP. Samoloty, które mogą być wykorzystywane do gaszenia pożarów, stacjonują w Leśnej Bazie Lotniczej w Białymstoku. Z powodu braku lądowiska operacyjnego w pobliżu Puszczy nie może być zapewniony 20 minutowy czas dolotu, określony w Instrukcji Ochrony Przeciwpożarowej Lasów. 14

15 Rysunek 3 Schemat zabezpieczenia przeciwpożarowego Puszczy Białowieskiej 15

16 3. Analiza występowania pożarów w Puszczy Białowieskiej Autorzy: dr hab. Ryszard Szczygieł i mgr inż. Mirosław Kwiatkowski Liczba pożarów i powierzchnia spalona W latach w Puszczy Białowieskiej powstało łącznie 81 pożarów, w wyniku których powierzchnia spalona wyniosła 38,66 ha tabela 8. Najwięcej pożarów (15) powstało w roku 2003, a powierzchnia spalona osiągnęła największą wielkość (7,85 ha) w 2002 roku. Szczegółowej analizy powstałych pożarów dokonano tylko za lata , ze względu na kompletne dane o pożarach z tego okresu zgromadzone w Krajowym Systemie Informacji o Pożarach Lasu. W tym okresie w Puszczy powstały 24 pożary na powierzchni 11,6 ha, zaś w jej otulinie o szerokości 100 m odnotowano 47 pożarów gruntów nieleśnych, które stwarzały zagrożenie przerzutu ognia na puszczańskie obszary leśne rysunku 4. Tabela 8 Pożary w Puszczy Białowieskiej w latach według ich liczby i powierzchni spalonej Liczba pożarów Powierzchnia [ha] Rok Nadleśnictwo Białowieża Browsk Hajnówka Białowieski Park Narodowy Łącznie Nadleśnictwo Białowieża Browsk Hajnówka Białowieski Park Narodowy Łącznie ,61 1,2 1, ,5 1, ,6 1,22 5,03 7, ,31 3,5 0,65 6, ,01 0,14 0, ,3 0,01 4, ,01 0,51 1,21 1, ,5 0,07 0, ,1 0, ,03 6,81 6, ,01 0, ,5 1, ,01 0,02 0, ,02 0,03 0,02 0,07 16

17 ,18 0,05 2,23 Łącznie ,94 17,97 9,94 6,81 38,66 Rysunek 4 Rozkład przestrzenny pożarów lasu oraz gruntów rolniczych na terenie Nadleśnictw Białowieża, Browsk i Hajnówka oraz Białowieskiego Parku Narodowego w latach W 2015 roku, w którym warunki meteorologiczne szczególnie sprzyjały utrzymywaniu się dużego zagrożenia pożarowego lasu wystąpiło 25% wszystkich pożarów w okresie lat

18 Rodzaj pożaru lasu Najwięcej pożarów (62,5%) stanowiły pożary pokrywy gleby, które objęły aż 99,2% powierzchni spalonej tabela 9. Bardzo liczne (w porównaniu do średniej krajowej) były pożary pojedynczych drzew (33,3%). W analizowanym okresie wystąpił jeden pożar podpowierzchniowy. Nie odnotowano żadnego pożaru całkowitego drzewostanu. Tabela 9 Rozkład liczby pożarów i powierzchni spalonej w Puszczy Białowieskiej w latach według rodzaju pożaru Rodzaj pożaru Liczba pożarów Udział liczby [%] Powierzchnia [ha] Udział powierzchni [%] Pokrywy gleby 15 62,5 11,51 99,2 Pojedynczego drzewa 8 33,3 0,08 0,7 Podpowierzchniowy 1 4,2 0,01 0,1 Siedliskowy typ lasu Najwięcej pożarów miało swój początek na siedlisku lasu świeżego (29,2%), a największą powierzchnię ogień objął na siedlisku boru wilgotnego (zdecydował o tym pożar w BPN w 2009 roku). Łącznie najwięcej pożarów (41,7%) powstało na najbardziej podatnych na pożary siedliskach: boru mieszanego świeżego, boru świeżego i lasu mieszanego wilgotnego, obejmując 33,5% ogólnej powierzchni spalonej - tabela 10. Tabela 10 Rozkład liczby pożarów i powierzchni spalonej w Puszczy Białowieskiej w latach według siedliskowego typu lasu Siedliskowy typ lasu Liczba pożarów Udział liczby [%] Powierzchnia [ha] Udział powierzchni [%] Bb 2 8,3 1,42 13,6 BMśw 6 25,0 0,88 8,4 BMw 1 4,2 0,71 6,8 Bśw 3 12,5 1,92 18,3 LMśw 1 4,2 0,06 0,6 LMw 1 4,2 0,03 0,3 Lśw 7 29,2 0,07 0,7 Lw 2 8,3 1,79 17,1 OlJ 1 4,2 0,01 0,1 LMb 0,13 1,2 Bw 3,44 32,9 Ol 0,01 0,1 Uwaga: Rozkład liczby pożarów uwzględnia STL, w którym pożar powstał, a w przypadku powierzchni również siedliska objęte ogniem. 18

19 Przyczyny pożarów Przyczyny pożarów w latach przedstawiono w tabeli 11. Według niej najwięcej pożarów powstało wskutek podpalenia (37,5%) i na zbliżonym poziomie były pożary, których przyczyna nie jest znana. Należy zwrócić uwagę, na bardzo wysoki procent pożarów powstałych wskutek wyładowań atmosferycznych (8,3%), w porównaniu do średniej krajowej, która kształtuje się na poziomie około 1%. To jednak człowiek jest głównym sprawcą pożarów w Puszczy Białowieskiej, w wyniku swojego celowego, bądź nieumyślnego działania. Tabela 11 Rozkład liczby pożarów i powierzchni spalonej w Puszczy Białowieskiej w latach według przyczyn Przyczyna Liczba pożarów Udział liczby [%] Powierzchnia [ha] Udział powierzchni [%] Podpalenie 9 37,5 0,21 1,8 Przerzuty 1 4,2 0,5 4,2 Wyładowania 2 8,3 0,02 0,2 atmosferyczne Zaniedbanie 4 16,7 2,33 19,4 Nieznana 8 33,3 8,93 74,5 Wykrywanie pożarów Najczęściej, bo aż w 91,7% pożarów powstałych w Puszczy wykryły osoby postronne, przy średniej w kraju wynoszącej około 60%. Własna obserwacja i patrolowanie lasu pozwoliły wykryć pozostałe pożary (tabela 12). Tabela 12 Rozkład liczby pożarów i powierzchni spalonej w Puszczy Białowieskiej w latach według sposobu wykrywania Wykrycie pożaru Liczba pożarów Udział liczby [%] Powierzchnia [ha] Udział powierzchni [%] Osoby postronne 22 91,7 3,01 25,9 Punkt 1 4,2 1,78 15,3 obserwacyjny Samolot 1 4,2 6,81 58,7 19

20 4. Wpływ ilości martwego drewna na poziom zagrożenia pożarowego Puszczy Białowieskiej Autorzy: dr hab. Ryszard Szczygieł i mgr inż. Mirosław Kwiatkowski Ilość materiału palnego w przeliczeniu na jednostkę powierzchni leśnej (w pożarnictwie określane jako obciążenie ogniowe wyrażane w kg/m 2, obecnie nazwane jako gęstość obciążenia ogniowego mierzona w MJ/m 2 ) jest podstawowym kryterium oceny potencjalnego zagrożenia pożarowego. W ochronie przeciwpożarowej lasu przez obciążenie ogniowe rozumie się ilość biomasy leśnej mogącej ulec spaleniu, wyrażanej w kg/m 2 lub t/ha. Ogólnie rzecz biorąc, od wielkości obciążenia ogniowego zależy charakterystyka energetyczna procesu spalania, określana między innymi przez: ilość wydzielonego ciepła, moc pożaru, gęstość mocy pożaru, liniową intensywność pożaru, temperaturę spalania oraz czas trwania pożaru. Od obciążenia ogniowego zależy także konieczna ilość środka gaśniczego potrzebna do likwidacji pożaru. Zatem im większe jest obciążenie ogniowe, tym zagrożenie pożarowe jest większe, a w wypadku powstania pożaru będzie on miał bardziej dynamiczny przebieg, w efekcie czego spowodować może on w ekosystemie większe szkody. Jednak oprócz ilości potencjalnie palnej biomasy w lesie, o poziomie zagrożenia pożarowego decyduje także jej struktura przestrzenna (gęstość, wyrażona w kg/m 3 ) oraz zdolność pochłaniania wody nasiąkania i jej oddawania przesychania, przede wszystkim przez martwe materiały leśne, w odróżnieniu od żywych, których wilgotność jest wyższa i względnie stabilna. Te dwie cechy (nasiąkanie i przesychanie) decydują o stanie wilgotności materiału palnego, który warunkuje możliwość inicjacji spalania. Wilgotność materiału palnego wynosząca 30% jest progiem granicznym, powyżej którego powstanie pożaru lasu od punktowych bodźców cieplnych i jego rozprzestrzenianie się jest mało prawdopodobne. Obciążenie ogniowe zależy głównie od rodzaju materiału palnego, składu gatunkowego, typu siedliskowego lasu drzewostanu i jego wieku. Na jego wielkość ma wpływ: sposób zagospodarowania lasu, stan sanitarny drzewostanu i rodzaj zabiegów gospodarczych. Ze względu na zależność obciążenia ogniowego od wielu czynników jest ono bardzo zróżnicowane, nawet w zbliżonych warunkach siedliskowo-drzewostanowych. Nie dysponujemy obecnie pełnymi danymi, dotyczącymi kształtowania się obciążenia ogniowego w naszych lasach, gdyż do tej pory nie było kompleksowych badań z tego zakresu. Prowadzono tylko prace pilotażowe w latach 70. i 80., a w latach 90. ubiegłego wieku badania ograniczono do boru: suchego, świeżego i mieszanego świeżego w I, II i III klasie 20

21 wieku. Z powyższych prac wynika, że średnie obciążenie ogniowe waha się od ok. 0,5 kg/m 2 dla pokrywy trawiastej, dla pokrywy wrzosowej wynosi ono od 0,6 do 1,7 kg/m 2, dla pokrywy ściółkowej od 0,6 do 2,6 kg/m 2, a dla drzewostanu sosnowego od kilku do kilkunastu kg/m 2. Proces zamierania drzewostanów świerkowych w Puszczy Białowieskiej przybrał na sile w latach i będzie on narastał w następnych latach. Według danych nadleśnictw prognozuje się go od 5 do 10 m 3 /ha/rok. Rysunek 5 prezentuje rozkład masy wydzielonego posuszu świerkowego w Puszczy Białowieskiej w latach (stan na r.). W tabeli 13 przedstawiono szczegółowe dane z lat (ilustruje je rysunek 6) o liczbie zasiedlonych świerków przez kornika drukarza, ich masie oraz powierzchni, na której nastąpił rozpad drzewostanów z udziałem świerka. Z zestawienia wynika, że w tym czasie zamarło świerków o masie 577,4 tys. m 3, a powierzchnia, na której doszło do rozpadu drzewostanów wynosi 2954 ha. Dla porównania na terenie Białowieskiego Parku Narodowego ilość martwego drewna w 2009 roku wynosiła w Obrębie Ochronnym Orłówka 108 m 3 /ha (drewno leżące) i 50 m 3 /ha (stojące), a w obrębie Hwoźna odpowiednio 38 m 3 /ha i 43 m 3 /ha. W tym samym roku powierzchnia drzewostanów w fazie rozpadu wyniosła blisko 550 ha. Analiza zmienności ilości zasiedlonych drzew oraz powierzchni drzewostanów w stanie rozpadu pozwala na przypuszczenie, że w ciągu najbliższych lat powierzchnia tych drzewostanów może sięgnąć ha, czyli obejmie prawie całą powierzchnię, na której świerk jest gatunkiem panującym. Taka ilość martwego drewna zwiększy obciążenie ogniowe, powodując wzrost potencjalnego zagrożenia pożarowego. 21

22 tys.m wyznaczone zasiedlone świerki usuniete zasiedlone świerki Rok Rysunek 5 Miąższość wyznaczonych i usuniętych świerków zasiedlonych przez kornika drukarza w latach (rok 2015 do 30.09) (źródło: RDLP Białystok) Tabela 13 Liczba i miąższość zasiedlonych świerków oraz powierzchnia zamarłych drzewostanów w latach na terenie Puszczy Białowieskiej (źródło: RDLP Białystok] Rok Miesiąc Wyznaczono świerki zasiedlone Drzewostany świerkowe zamarłe z powodu gradacji kornika drukarza [szt.] [m3] (płazowiny, halizny) [ha] 2012 czerwiec ,5 lipiec sierpień ,1 wrzesień , Suma ,3 464, styczeń ,38 luty ,22 marzec ,5 kwiecień ,5 maj czerwiec ,5 lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Suma ,1 689, styczeń luty

23 tys. m3 marzec kwiecień maj ,5 czerwiec ,5 lipiec ,5 sierpień wrzesień ,5 październik listopad grudzień Suma styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec ,5 lipiec ,5 sierpień wrzesień Suma ,31 Suma końcowa ,4 2959, I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ,0 5,1 0,9 0,8 8,5 7,6 26,6 30,9 10,1 5,7 3,5 1, ,7 3,0 1,4 0,9 27,8 24,8 28,8 81,1 16,5 3,2 5,0 3, ,1 3,5 2,4 0,4 15,5 62,3 46,7 79,7 38,8 0,0 0,0 0,0 Miesiące Rysunek 6 Miąższość wyznaczonych świerków zasiedlonych przez kornika drukarza według miesięcy w latach (źródło: RDLP Białystok) 23

24 Zagrożenie to narasta w sytuacji, gdy martwe drzewa, uschnięte gałęzie o luźnej, przestrzennej strukturze sprzyjającej inicjacji i intensyfikacji spalania zalegają na dnie lasu, na którym powstaje około 99% pożarów (fotografie 1-4). W takich miejscach szacuje się, że ilość wysuszonej i podatnej na zapalenie biomasy (obciążenia ogniowego) wzrosła od kilku do kilkunastu razy w porównaniu do średnich obciążeń notowanych w warunkach normalnych. Leżące na dnie lasu kłody, obecnie ze względu na gęstość drewna, stanowią mniejsze zagrożenie pod względem pożarowym z uwagi na ich mniejszą podatność na zapalenie w porównaniu do innych rodzajów materiałów leśnych. Jednak z upływem czasu, w miarę postępującego rozkładu drewna ich rola pożarowa będzie się zmieniała i w wypadku powstania pożaru będą stanowiły podatny na zapalenie materiał, który będzie wydłużał czas trwania spalania. W tabeli 14 przedstawiono charakterystykę roli pożarowej materiałów leśnych. Występowanie posuszu przy drogach publicznych nie tylko stwarza szczególne zagrożenie pożarowe lasu, ale stanowi naruszenie 39, ust. 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109, poz.719). Na ten fakt zwrócił uwagę Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej w Hajnówce, wydając w dniu 9 czerwca 2014 roku decyzje Nadleśniczym Nadleśnictwa Białowieża i Hajnówka (Nr PZ GB i Nr PZ GB załącznik 4 i 5), zobowiązującą do oczyszczania z gałęzi, chrustu oraz z nieokrzesanych leżących drzew pas terenu o szerokości 30 m, biegnący wzdłuż drogi wojewódzkiej Hajnówka Białowieża. Podjęte przez nadleśnictwa działania gospodarcze będące wykonaniem decyzji komendanta doprowadziły do zgromadzenia gałęzi za 30 m oczyszczonym pasem, powodując w konsekwencji powstanie stosów (wałów) łatwopalnego posuszu, stanowiącego bardzo duże zagrożenia pożarowe (fotografie 5-6). 24

25 Tabela 14 Charakterystyka roli pożarowej materiałów leśnych Rodzaj materiału Ściółka leśna (górna warstwa), uschnięta trawa Ściółka leśna (warstwa rozłożona) Wrzos, trawy, podrost iglasty Mchy, porosty, roślinność zielna Leżanina, uschnięte drzewa, pniaki Mursz, torf Rola pożarowa Inicjacja pożaru Uporczywość i ciągłość pożaru Intensyfikacja spalania, stworzenie warunków do powstania pożaru całkowitego Utrudnianie rozprzestrzeniania się pożaru Zwiększają intensywność pożaru i wydłużają czas jego trwania Wydłużają czas trwania pożaru i utrzymywania się wysokich temperatur spalania decydujących o stratach w drzewostanie Zachodzący rozpad drzewostanów z udziałem świerka powoduje nie tylko wzrost ilości palnej, biomasy ale stwarza dodatkowe zagrożenie pod względem pożarowym, jakim jest powstawanie płazowin, co sprzyja tworzeniu się pokrywy trawiastej, stwarzającej bardzo duże zagrożenie pożarowe, gdy jest ona martwa ze względu na jej strukturę przestrzenną (gęstość) oraz szybkość przesychania (fotografie 7-9). Dla celów poglądowych na rysunku 7 przedstawiono związek prędkości frontu pożaru z gęstością materiału dla różnych rodzajów pokrywy gleby, uzyskanych z badań terenowych dotyczących rozprzestrzeniania się pożarów lasu prowadzonych w Zakładzie Ochrony Przeciwpożarowej Lasu. Na rycinie widać, że pożary pokrywy trawiastej osiągały największe prędkości w porównaniu do pozostałych rodzajów pożarów pokrywy gleby. Suche trawy szybko tracą wchłoniętą wodę, stając się obok ściółki sosnowej podstawowym materiałem inicjującym pożar. W tabeli 15 pokazano wyniki badań laboratoryjnych dynamiki przesychania martwych materiałów leśnych, przeprowadzonych w Zakładzie Ochrony Przeciwpożarowej Lasu. Potwierdzają one, że martwy trzcinnik osiąga najniższą wilgotność w bardzo krótkim czasie. 25

26 Kg/m³ m/min V frontu pożaru przy wietrze 2,5m/s Mszysto ściółkowa Ściółkowa Wrzosowa Czernicowa Trawiasta 0 Rysunek 7 Związek wskaźnika struktury górnej warstwy różnych rodzajów pokrywy w drzewostanie I i II klasy wieku na siedliskach Bs, Bśw, BMśw z prędkością frontu pożarów kontrolowanych przy wietrze prędkości 2,5m/s Tabela 15 Dynamika utraty wody przez martwe materiały leśne w warunkach laboratoryjnych Rodzaj materiałów leśnych Wilgotność początkowa [%] Czas przesychania [godz.] Wilgotność po czasie przesychania [%] Wilgotność końcowa po 288 godz. [%] Ubytek wilgotności po 288 godz. [%] Ścioła górna 37, ,05 9,85 28,07 Ścioła dolna 56, ,63 5,71 50,71 Korowina gruba 32, ,69 12,65 19,37 Korowina lustrzana 25, ,66 4,82 20,95 Leżanina (grubość do 0,5 cm ) Leżanina (grubość 0,6-1,0 cm) 24, ,32 14,88 9,89 21, ,68 9,15 11,99 Szyszki 27, ,09 6,65 21,03 Sucha trawa (trzcinnik) 47, ,15 5,12 42,70 Na odkrytych płazowinach prędkości wiatru będą zdecydowanie większe niż w drzewostanie, w związku z czym w wypadku powstania pożaru będzie się on rozprzestrzeniał szybciej i obejmie większą powierzchnię. Wykorzystując aplikację Model 26

27 pożaru lasu opracowaną w Samodzielnej Pracowni Ochrony Przeciwpożarowej Lasu obliczono podstawowe parametry pożaru (prędkość frontu, powierzchnię, obwód) przy zakładanym czasie swobodnego rozprzestrzeniania się pożaru wynoszącym 30 min. (zakładany przez Komendę Powiatową PSP w planach ratowniczych wynosi 25 min). Założono, że prędkość wiatru na odkrytej przestrzeni wynosić będzie 5 m/s, w związku z tym w drzewostanie zmaleje ona do około 2 m/s. Na rysunku 8 przedstawiono obliczenia dla pożaru pokrywy trawiastej na odkrytej przestrzeni (płazowinie), a na rysunku 9 dla pokrywy ściółkowej w drzewostanie. Prędkość frontu pożaru i obwód w pierwszym przypadku będą około 6-5 razy większe, zaś powierzchnia blisko 30 krotnie większa. Spowoduje to konieczność 23-krotnego zwiększenia ilości potrzebnej wody do ugaszenia ognia, co wiąże się z koniecznością dysponowania do pożaru zamiast jednego kilku samochodów gaśniczych, co wpłynie także na wzrost kosztów akcji gaśniczej. Te poglądowe dane świadczą o większym zagrożeniu możliwością rozprzestrzeniania się ognia na powierzchniach, na których nastąpił rozpad drzewostanów z udziałem świerka, wskutek czego pojawił się łatwopalny trzcinnik, stanowiący szczególne zagrożenie pożarowe wczesną wiosną i jesienią. Może ono także się pojawić podczas długotrwałych okresów suszy letniej. 27

28 Rysunek 8 Wyniki obliczeń modelowego rozprzestrzeniania się pożaru dla pokrywy trawiastej na przestrzeni otwartej 28

29 Rysunek 9 Wyniki obliczeń modelowego rozprzestrzeniania się pożaru dla pokrywy ściółkowej w drzewostanie Stojące i leżące drzewa stanowią utrudnienie w organizowaniu akcji ratowniczogaśniczej. Mogą one blokować dojazd jednostek ratowniczych do pożaru oraz ograniczać dostęp do miejsc objętych ogniem (fotografia 10). Według danych z BPN w 2014 roku odnotowano na jego obszarze 545 wywróconych drzew na drogi natomiast w pierwszych 9 miesiącach roku 2015 drzew takich było aż 654 tabela 12. Nadleśnictwa nie podały 29

30 szczegółowej liczby takich zdarzeń, informując tylko ogólnie, że na terenie każdego z nich są notowane takie przypadki. Tabela 16 Blokowanie dróg przez wywracające się drzewa (źródło: BPN) Rok Obręb Liczba drzew wywróconych na drogi (szt) w 2014r. ochronn y I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Razem Orłówka Hwoźna Orłówka Hwoźna Zgromadzona duża ilość leżących martwych kłód świerkowych może ograniczać także dostępność jednostkom straży pożarnej i utrudniać szybkie i skuteczne podjęcie akcji gaśniczej, na co uwagę zwracało dowództwo Komendy Powiatowej PSP w Hajnówce. Zdaniem Komendy blokowanie przejezdności dróg w obrębie Puszczy Białowieskiej zdarza się bardzo często, szczególnie podczas silnych wiatrów bądź burz. Wymowną ilustracją tych występujących zagrożeń są fotografie 11-13, które obrazują skalę skutków wywracania się drzew (nie tylko martwych), do których doszło w Puszczy Białowieskiej w dniu 23 lipca 2015 r., kiedy całkowicie została zablokowana droga Hajnówka Białowieża. W takich nadzwyczajnych sytuacjach nie jest możliwe zagwarantowanie właściwego poziomu bezpieczeństwa publicznego w miejscowościach, do których nie ma dojazdu, co powinno być również uwzględnione w szerszym kontekście analizy możliwych zagrożeń, a nie tylko zagrożenia pożarowego, będącego przedmiotem niniejszego opracowania. 30

31 5. Analiza i ocena wpływu ilości drzew stojących martwych i zamierających w nadleśnictwach Puszczy Białowieskiej na zagrożenia zdrowia i życia ludzi ze szczególnym uwzględnieniem drzewostanów zlokalizowanych wzdłuż szlaków komunikacyjnych oraz turystyczno-rekreacyjnych. Autorzy: dr inż. Krzysztof Stereńczak, mgr inż. Bartosz Kraszewski, mgr inż. Żaneta Ciarka, mgr inż. Miłosz Mielcarek. Analiza drzew martwych i zamierających znajdujących się wzdłuż szlaków może być wykonana naziemnie, poprzez inwentaryzację terenową najbliższego sąsiedztwa szlaków komunikacyjnych i turystyczno-rekreacyjnych lub metodami teledetekcyjnymi poprzez analizę obrazów cyfrowych w tym samym obszarze. Analiza ilości stojącego martwego drewna wzdłuż szlaków komunikacyjnych, prezentowana w niniejszej ekspertyzie, opracowana została na podstawie danych lotniczego skanowania laserowego (ALS). Dane pozyskane zostały na początku lipca 2015 roku dla obszaru całej Puszczy Białowieskiej, ich próbka prezentowana jest poniżej (rysunek 10). Dane pozyskano w ramach projektu LIFE+ ForBioSensing PL Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych. Rysunek 10 Przykład danych lotniczego skanowania laserowego Na podstawie danych ALS wygenerowano obraz rastrowy o rozdzielczości 0,5m (rysunek 11), gdzie wartościami pikseli były wartości IR (podczerwieni), R (czerwieni) i G (zieleni), przepisanymi ze zdjęć lotniczych w kompozycji spektrostrefowej (CIR). Pokrycie 31

32 zdjęć wynosiło 40/90 (odpowiednio poprzeczne i podłużne), więc w dużym stopniu wyeliminowany został wpływ rzutu środkowego na geometrię danych. W generowaniu ortofotomapy wykorzystano punkty reprezentujące wysoką roślinność (H > 2 m), stąd na obrazie widoczne są białe piksele reprezentujące obszary o wysokości <2m. Rysunek 11 Wykorzystana w analizie danych ortofotomapa wygenerowana na podstawie danych lotniczego skanowania laserowego (autor: Ż. Ciarka) Analizy zostały przeprowadzone w obrębie buforu wokół szlaków komunikacyjnych w nadleśnictwach puszczańskich. Warstwa wyjściowa do analiz dostarczona została przez dr. inż. Marka Ksepkę, Zastępcę Dyrektora Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, oddział w Białymstoku, po konsultacjach z nadleśnictwami. Warstwa została wygenerowana w ten 32

33 sposób, że z każdej strony obiektu liniowego generowany był bufor równy średniej wysokości drzewostanu i powiększany był on dodatkowo o 10% wysokości drzewostanu. Następnie bufor został ograniczony jedynie do obszarów zarządzanych przez Lasy Państwowe. W analizie wykorzystano bufor, który pokrywał się z obszarami fotogrametrycznymi (rysunek 12). objętymi nalotami Rysunek 12 Obszar (bufor) w ramach którego dokonano szacunku powierzchniowego ilości martwego drewna stojącego (autor: Ż. Ciarka) 33

34 Metoda detekcji martwych drzew Celem klasyfikacji była detekcja drzew martwych, żywych drzew iglastych, żywych drzew liściastych i cieni. Klasa cieni wyłączana była z analiz powierzchniowych. Przeprowadzono klasyfikację metodą klasyfikacji nadzorowanej największego prawdopodobieństwa (Maximum Likelihood). W klasyfikacji wykorzystano wartości IR (kanał podczerwieni), R (kanał czerwony), B (kanał niebieski) i NDVI dla każdego z analizowanych pikseli. Wskaźnik NDVI wyliczony został wcześniej na podstawie kanału R i IR (rysunek 13). Wszystkie użyte kanały były pochodnymi danych lotniczego skanowania laserowego. Rysunek 13 Fragment obszaru przedstawiony w postaci wartości wskaźnika NDVI (autor: Ż. Ciarka) Podczas klasyfikacji przyjęto następujące kody: 1 drzewa iglaste martwe 2 drzewa iglaste żywe 34

35 3 drzewa liściaste 4 cienie Proces klasyfikacji składał się z następujących etapów: 1. Odczytanie wartości pikseli dla obszarów testowych z obrazów wygenerowanych na podstawie danych lotniczego skanowania laserowego. Dla obszarów testowych wydzielono: a pikseli dla klasy 1 (201 poligonów testowych), b pikseli dla klasy 2 (187 poligonów testowych), c pikseli dla klasy 3 (256 poligonów testowych), d pikseli dla klasy 4 (156 poligonów testowych). 2. Wyliczenie dla wybranych pikseli wartości współczynnika NDVI. 3. Przeprowadzenie klasyfikacji nadzorowanej metodą największego prawdopodobieństwa. Jako piksele treningowe wykorzystano wartości pozyskane dla obszarów testowych. Klasyfikacja przeprowadzona została z wykorzystaniem czterech wartości R, G, B i NDVI. 4. Uzyskane mapy klasyfikacyjne zweryfikowano na podstawie punktów weryfikacyjnych, których było 350 dla każdej z klas (tabela 17). 5. Uzyskane mapy klasyfikacyjne poddane zostały filtracji usuwającej pojedyncze piksele i generalizującej dane. Filtracja zakładała dwa etapy: a. Filtrację medianową oknem 3x3 b. Filtrację pojedynczych pikseli pikselom tym przypisywana jest wartość najliczniejszej grupy pikseli znajdującej się w jego otoczeniu. Filtracja prowadzona w oknie 3x3. Zgodnie z opracowaną metodą przygotowano najpierw poligony testowe, które były rozmieszczone na dwóch fragmentach obszaru Puszczy Białowieskiej i obejmowały łącznie 800 poligonów testowych. Poligony te wykorzystano do pozyskania sygnatur spektralnych, czyli do nauki algorytmu jak ma rozpoznawać poszczególne obiekty. W celu przeprowadzenia oceny dokładności stworzono punkty weryfikacyjne położone na 15 arkuszach rozmieszczonych na obszarze Puszczy łącznie 1400 punktów (średnio 23 pkt. 35

36 każdej klasy/arkusz) oraz wykonano macierz błędów (tabela 17) pokazującą, jak zostały sklasyfikowane piksele z poszczególnych pól weryfikacyjnych. Tabela 17 Macierz błędów wyniku klasyfikacji W tabeli przedstawionej poniżej zestawiono całkowitą dokładność klasyfikacji (tabela 18), błędy przeszacowania oraz błędy niedoszacowania. Tabela 18 Wyniki klasyfikacji na poligonie weryfikacyjnym dokładność całkowita [%] 93,5 dokładność producenta [%] martwe 100 dokładność użytkownika [%] martwe 96,3 dokładność producenta [%] żywe 83,4 dokładność użytkownika [%] żywe 93,1 dokładność producenta [%] liściaste 94,0 dokładność użytkownika [%] liściaste 99,1 dokładność producenta [%] cienie 98,7 dokładność użytkownika [%] cienie 85,4 Łączny błąd klasyfikacji wyrażono poprzez współczynnik Kappa:

37 Analiz obszaru bufora celu: Analiza ilości martwego drewna stojącego wokół szlaków komunikacyjnych miała na wskazanie położenia martwych stojących drzew lub grup drzew, określenie zagrożenia odcinków szlaków w zależności od liczby martwych drzew, oszacowanie powierzchni zajmowanej przez martwe drzewa i na tej podstawie określenie kategorii zagrożenia dla poszczególnych szlaków. W pierwszej kolejności podzielono otrzymany bufor na odcinki tak by możliwe było analizowane elementarnych fragmentów odcinków pomiędzy skrzyżowaniami (rysunek 14). Dzięki temu wskazanie fragmentów najbardziej zagrożonych pozwoliłoby na np. wyeliminowanie ich z ruchu, a jednocześnie umożliwiło planowanie obejść/objazdów najkrótszą drogą. Rysunek 14 Procedura podział bufora na pojedyncze fragmenty (autor: Ż. Ciarka) Dla każdego fragmentu określono udział martwego drewna stojącego. Ze względu na skalę analiz, poniżej zaprezentowano wynik dla całego obiektu (rysunek 15a i 15b) i tylko dla Nadleśnictwa Hajnówka (rysunek 16a i 16b). Zaproponowano następującą klasyfikację obszarów ze względu na zagrożenie ze strony martwych stojących drzew wyrażoną 37

38 w procentowym udziale klasy martwych drzew w analizowanych fragmentach (opracowanie własne): 3 kategoria do 5% powierzchni pokrytej przez roślinność pokrywały drzewa martwe 2 kategoria od 5% do 20% powierzchni pokrytej przez roślinność pokrywały drzewa martwe 1 kategoria powyżej 20% powierzchni pokrytej przez roślinność pokrywały drzewa martwe. Rysunek 15a Wynik analizy powierzchniowej zagrożenia szlaków komunikacyjnych dla nadleśnictw Puszczy Białowieskiej, kolor zielony oznacza odcinki szlaków w okolicy których niema martwych drzew, kolor czerwony są martwe drzewa (autor: Ż. Ciarka) 38

39 Rysunek 15b Wynik analizy powierzchniowej zagrożenia szlaków komunikacyjnych dla nadleśnictw Puszczy Białowieskiej (autor: Ż. Ciarka) 39

40 Rysunek 16a Wynik analizy powierzchniowej zagrożenia szlaków komunikacyjnych dla Nadleśnictwa Hajnówka, kolor zielony oznacza odcinki szlaków w okolicy których niema martwych drzew, kolor czerwony są martwe drzewa (autor: Ż. Ciarka) 40

41 Rysunek 16b Wynik analizy powierzchniowej zagrożenia szlaków komunikacyjnych dla Nadleśnictwa Hajnówka (autor: Ż. Ciarka) 41

42 Szczegółowa wizualizacja całej analizy dla poszczególnych fragmentów przedstawiona jest poniżej (rysunek 17). Dodatkowo zaprezentowano w dużej skali wynik dla fragmentu obszaru (rysunek 18). Rysunek 17 Szczegółowy wynik analizy powierzchniowej zagrożenia szlaków komunikacyjnych przez stojące martwe drzewa na fragmencie obszaru (autor: Ż. Ciarka) 42

43 Rysunek 18 Wizualizacja wyniku analizy w dużej skali (autor: Ż. Ciarka) Analiza powierzchniowa wykazała, że zdecydowana większość szlaków komunikacyjnych na terenie nadleśnictw znajduje się w 3 klasie zagrożenia (tabela 19), co wynika z niewielkiej powierzchni zajętej przez stojące drzewa martwe, a co za tym idzie relatywnie mniejszym zagrożeniem z ich strony. Zaledwie około 0,4 procenta szlaków jest zagrożonych w stopniu 1 (rysunek 19). Browsk Białowieża Hajnówka 80% 85% 90% 95% 100% Kategoria 3 Kategoria 2 Kategoria 1 Rysunek 19 Procentowy udział poszczególnych kategorii szlaków w nadleśnictwach (autor B. Kraszewski) 43

44 Tabela 19 Liczba odcinków szlaków w różnych kategoriach zagrożenia szlaków w nadleśnictwach (autor B. Kraszewski) Kategoria Hajnówka Białowieża Browsk

45 Dyskusja i podsumowanie wyników Analiza otoczenia szlaków komunikacyjnych na terenie nadleśnictw Puszczy Białowieskiej wykazała, że w otoczeniu 1671 fragmentów szlaków (72,1% wszystkich analizowanych) znajdują się stojące martwe drzewa. Długość tych szlaków jest znacząca i jak pokazują mapy (rysunki 15a i 16a) pokrywają obszar całego analizowanego fragmentu Puszczy Białowieskiej. Występowanie tak dużej liczby martwych drzew w otoczeniu szlaków istotnie wpływa na bezpieczeństwo ludzi, gdyż wywracanie się martwych świerków jest procesem dość krótkim, zdecydowanie krótszy niż w przypadku sosen (Zielonka 2006, opinia mgr inż. Ewy Zin) i trudnym do przewidzenia. Na siedliskach borowych świerki wywracają się w okresie do 20 lat po śmierci (Zielonka 2006 za Holeksa 1998; Siitonen 2001), dla strefy sub-borealnej średni wiek przewracania się świerków wyniósł 22 lata (Storaunet i Rolstad 2002). Drzewa wywracają się lub łamią w momencie gdy stracą stabilność głównie ze względu na rozkład szyi korzeniowej lub odziomka. Trudno jest ten moment przewidzieć gdyż warunkuje go wiele czynników. Zgodnie z opinią ekspertów proces wywracania się świerków po zamarciu w Puszczy Białowieskiej trwa średnio około 3-6 lat (zdanie dr. inż. Marka Ksepki, prof. dr. hab. Bogdana Brzezieckiego i prof. dr. hab. Stanisława Miścickiego) i przyspiesza go wysoka wilgotność i wysoka temperatura (Yatskov i in. 2003). Zdaniem prof. dr. hab. Jerzego Gutowskiego maksymalnie w warunkach Puszczy Białowieskiej proces ten może trwać do 10 lat. Jak dotąd dla terenu Puszczy Białowieskiej nie publikowano prac dotyczących tego zagadnienia (nie znaleziono takich publikacji). Rozmowy z ekspertami nie wskazały by takie opracowania były publikowane. Złamania drzew martwych występują rzadko, przez co ryzyko takiego przypadku jest dużo mniej prawdopodobne niż wywrócenie się całego drzewa. Badania Zielonki (2006) w Karpatach wykazały, że zaledwie 14 % wszystkich martwych stojących drzew miało połamane wierzchołki, przy czym trudno było stwierdzić czy złamanie było przyczyną śmierci czy wystąpiło już po obumarciu drzewa. Zdaniem prof. dr. hab. Stanisława Miścickiego złamane wierzchołki martwych świerków w Puszczy są zjawiskiem rzadkim, częściej martwe świerki łamią na wysokości 2-4 m. Pod wpływałem działania silnego wiatru martwe świerki rzadziej niż żywe, łamią się lub wywracają. Obserwacje tegoroczne w Puszczy Białowieskiej po silnym wietrze w lipcu 2015 roku (obserwacje mgr inż. Ewy Zin) wskazują jednoznacznie, że martwe świerki 45

Instytut Badawczy Leśnictwa

Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Charakterystyka drzewostanów Puszczy Białowieskiej na podstawie danych teledetekcyjnych Krzysztof Stereńczak, Miłosz Mielcarek, Bartłomiej Kraszewski, Żaneta Piasecka,

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r. Projekt z dnia 14.01.2010 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia... 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów Na podstawie art. 9

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2017 ROK

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2017 ROK WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2017 ROK Józef Piwnicki i Ryszard Szczygieł 1. Zagrożenie pożarowe w sezonie 2017 r. Warunki meteorologiczne decydowały o kształtowaniu się zagrożenia pożarowego w lasach

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2016 ROK

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2016 ROK WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2016 ROK Józef Piwnicki i Ryszard Szczygieł 1. Zagrożenie pożarowe w sezonie 2016 r. Warunki pogodowe miały wpływ na kształtowanie się zagrożenia pożarowego w lasach i występowanie

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2012 ROK

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2012 ROK Temperatura powietrza [ o C] WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 212 ROK Autorzy: Józef Piwnicki i Ryszard Szczygieł 1. Zagrożenie pożarowe w sezonie 212 r. Sezonowość występowania pożarów lasu związana jest

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2013 ROK

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2013 ROK Temperatura powietrza [ o C] WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 213 ROK Józef Piwnicki i Ryszard Szczygieł 1. Zagrożenie pożarowe w sezonie 213 r. Sezonowość występowania pożarów lasu związana jest ściśle

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2014 ROK

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2014 ROK WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2014 ROK Józef Piwnicki i Ryszard Szczygieł 1. Zagrożenie pożarowe w sezonie 2014 r. Sezonowość występowania pożarów lasu związana jest ściśle z warunkami pogodowymi. Na

Bardziej szczegółowo

2. Wyposażenie bazy sprzętu przeciwpożarowego stanowi w szczególności:

2. Wyposażenie bazy sprzętu przeciwpożarowego stanowi w szczególności: Dziennik Ustaw Nr 73-3950- Poz. 824 10. 1. Zabezpieczeniu przeciwpożarowemu lasów służą pasy przeciwpożarowe w lasach położonych przy obiektach mogących stanowić zagrożenie pożarowe lasu. 2. Wyróżnia się

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 22 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 22 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów Dz.U.06.58.405 2006-05-16 sprost. Dz.U.2006.82.573 ogólne 2010-08-13 zm. Dz.U.2010.137.923 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 22 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia przeciwpożarowego

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2015 ROK

WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2015 ROK WPŁYW POŻARÓW NA LASY - POLSKA 2015 ROK Józef Piwnicki i Ryszard Szczygieł 1. Zagrożenie pożarowe w sezonie 2015 r. Warunki pogodowe w dużej mierze decydowały o zagrożeniu pożarowym lasów i w efekcie o

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 30 lipca 2015 r. Poz. 1070 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2015 r.

Warszawa, dnia 30 lipca 2015 r. Poz. 1070 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2015 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 30 lipca 2015 r. Poz. 1070 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad

Bardziej szczegółowo

Instytut Badawczy Leśnictwa

Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Drzewostany Puszczy Białowieskiej w świetle najnowszych badań monitoringowych Rafał Paluch, Łukasz Kuberski, Ewa Zin, Krzysztof Stereńczak Instytut Badawczy Leśnictwa

Bardziej szczegółowo

Ryzyko i konsekwencje występowania pożarów w lasach Aldona Perlińska DGLP Ryszard Szczygieł IBL

Ryzyko i konsekwencje występowania pożarów w lasach Aldona Perlińska DGLP Ryszard Szczygieł IBL Ryzyko i konsekwencje występowania pożarów w lasach Aldona Perlińska DGLP Ryszard Szczygieł IBL Zimowa Szkoła Leśna, VIII Sesja Sękocin Stary, 15 17 marca 2016 Ryzyko i konsekwencje występowania pożarów

Bardziej szczegółowo

Instytut Badawczy Leśnictwa

Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Monitorowanie stanu obszarów leśnych z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych na przykładzie Puszczy Białowieskiej Krzysztof Stereńczak, Miłosz Mielcarek, Bartłomiej

Bardziej szczegółowo

Geoinformatyczne narzędzia wspomagające planowanie i organizowanie działań ratowniczych. Arkadiusz Kaniak Paweł Wcisło Ryszard Szczygieł

Geoinformatyczne narzędzia wspomagające planowanie i organizowanie działań ratowniczych. Arkadiusz Kaniak Paweł Wcisło Ryszard Szczygieł Geoinformatyczne narzędzia wspomagające planowanie i organizowanie działań ratowniczych Arkadiusz Kaniak Paweł Wcisło Ryszard Szczygieł Ocena zagrożenia pożarowego lasu = skuteczne działania ratownicze

Bardziej szczegółowo

XVI Sesja Rady Miasta Hajnówka r.

XVI Sesja Rady Miasta Hajnówka r. XVI Sesja Rady Miasta Hajnówka 29.06.2016 r. 1 Stan lasów Puszczy Białowieskiej w związku z gradacją kornika drukarza w latach 2012-2016 Hajnówka 29.06.2016 Kraina Wielkich Puszcz Romincka 13 tys. ha Borecka

Bardziej szczegółowo

Propozycja działań mających na celu powstrzymanie dalszego rozpadu drzewostanów świerkowych w Nadleśnictwie Białowieża

Propozycja działań mających na celu powstrzymanie dalszego rozpadu drzewostanów świerkowych w Nadleśnictwie Białowieża Propozycja działań mających na celu powstrzymanie dalszego rozpadu drzewostanów świerkowych w Nadleśnictwie Białowieża Marek Ksepko, Janusz Porowski Ocena stanu drzewostanów świerkowych Ekspertyzę sporządzono

Bardziej szczegółowo

Instytut Badawczy Leśnictwa

Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Aktualny stan drzewostanów świerkowych w PB Krzysztof Stereńczak, Rafał Paluch, Miłosz Mielcarek, Bartłomiej Kraszewski, Żaneta Piasecka, Aneta Modzelewska, Małgorzata

Bardziej szczegółowo

Detekcja drzew z wykorzystaniem lotniczego skanowania laserowego

Detekcja drzew z wykorzystaniem lotniczego skanowania laserowego Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Detekcja drzew z wykorzystaniem lotniczego skanowania laserowego Bartłomiej Kraszewski, Krzysztof Stereńczak, Żaneta Piasecka, Miłosz Mielcarek Zakład Zarządzania

Bardziej szczegółowo

Instytut Badawczy Leśnictwa

Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl LIFE+ ForBioSensing PL: Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych Krzysztof Stereńczak Zakład

Bardziej szczegółowo

Nowa metoda prognozowania zagrożenia pożarowego lasu

Nowa metoda prognozowania zagrożenia pożarowego lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Samodzielna Pracownia Ochrony Przeciwpożarowej Lasu Nowa metoda prognozowania zagrożenia pożarowego lasu Mirosław Kwiatkowski Sękocin Stary, 5 grudnia 2013 r. Temat BLP-337

Bardziej szczegółowo

Określenie składu gatunkowego Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych hiperspektralnych

Określenie składu gatunkowego Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych hiperspektralnych Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Określenie składu gatunkowego Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych hiperspektralnych Aneta Modzelewska 1, Krzysztof Stereńczak 1, Małgorzata Białczak 1,

Bardziej szczegółowo

Przewidywana dynamika stanu hydrotopów puszcz (północnego) Podlasia związana ze zmianami klimatu

Przewidywana dynamika stanu hydrotopów puszcz (północnego) Podlasia związana ze zmianami klimatu Supraśl Lipowy Most IX.2017 r. Przewidywana dynamika stanu hydrotopów puszcz (północnego) Podlasia związana ze zmianami klimatu Marek Ksepko Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku

Bardziej szczegółowo

Instytut Badawczy Leśnictwa

Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl LIFE+ ForBioSensing PL: Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych - prace terenowe Dr hab. inż.

Bardziej szczegółowo

Analiza możliwości wykorzystania istniejącej infrastruktury urządzeń wodno-melioracyjnych na obszarze Nadleśnictwa Taczanów na potrzeby małej retencji

Analiza możliwości wykorzystania istniejącej infrastruktury urządzeń wodno-melioracyjnych na obszarze Nadleśnictwa Taczanów na potrzeby małej retencji Analiza możliwości wykorzystania istniejącej infrastruktury urządzeń wodno-melioracyjnych na obszarze Nadleśnictwa Taczanów na potrzeby małej retencji dr hab. Tomasz Kałuża Katedra Inżynierii Wodnej i

Bardziej szczegółowo

REMBIOFOR Teledetekcja w leśnictwie precyzyjnym

REMBIOFOR Teledetekcja w leśnictwie precyzyjnym REMBIOFOR Teledetekcja w leśnictwie precyzyjnym K. Stereńczak, G. Krok, K. Materek, P. Mroczek, K. Mitelsztedt, M. Lisańczuk, D. Balicki, P. Lenarczyk, M. Laszkowski, M. Wietecha, S. Miścicki*, A. Markiewicz

Bardziej szczegółowo

HODOWLA LASU. Może na początek ogólne wiadomości co to jest las

HODOWLA LASU. Może na początek ogólne wiadomości co to jest las HODOWLA LASU Może na początek ogólne wiadomości co to jest las Las- jest to zbiorowisko drzew i krzewów oraz zwierząt, które wraz ze swoistą glebą wzajemnie na siebie oddziaływają i tworzą specyficzny

Bardziej szczegółowo

Detekcja i pomiar luk w drzewostanach Puszczy Białowieskiej

Detekcja i pomiar luk w drzewostanach Puszczy Białowieskiej Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Detekcja i pomiar luk w drzewostanach Puszczy Białowieskiej Żaneta Piasecka, Krzysztof Stereńczak, Bartłomiej Kraszewski, Małgorzata Białczak, Łukasz Kuberski (ZLN),

Bardziej szczegółowo

KAMPINOSKI PARK NARODOWY

KAMPINOSKI PARK NARODOWY KAMPINOSKI PARK NARODOWY Mgr inż. Jerzy Misiak Kampinoski Park Narodowy Ul. Tetmajera 38 05-080 Izabelin Tel. 22 7226559, fax 7226560 e-mail : dyrekcja@kampinoski-pn.gov.pl Biologiczna produkcja a pozyskanie

Bardziej szczegółowo

Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych

Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Dane pozyskane w projekcie Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych Aneta Modzelewska, Małgorzata

Bardziej szczegółowo

Ocena efektywności zabezpieczania przeciwpożarowego lasów pasami przeciwpożarowymi wzdłuż dróg publicznych. Zalecenia dla praktyki leśnej

Ocena efektywności zabezpieczania przeciwpożarowego lasów pasami przeciwpożarowymi wzdłuż dróg publicznych. Zalecenia dla praktyki leśnej Ocena efektywności zabezpieczania przeciwpożarowego lasów pasami przeciwpożarowymi wzdłuż dróg publicznych Zalecenia dla praktyki leśnej Opracowana przez zespół w składzie: dr inż. Józef Piwnicki dr inż.

Bardziej szczegółowo

Zakres i metodyka prac terenowych. Część II

Zakres i metodyka prac terenowych. Część II Zakres i metodyka prac terenowych Część II Obowiązujące pomiary Dla wszystkich drzew (stojące i leżące, żywe i martwe) o wysokości powyżej 130 cm należy określić pierśnice. Gatunki drzew należy podać zarówno

Bardziej szczegółowo

FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy. Bogdan Jaroszewicz

FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy. Bogdan Jaroszewicz Białowieska Stacja Geobotaniczna FunDivEurope: znaczenie różnorodności biologicznej dla funkcjonowania i produktywności ekosystemów leśnych Europy Bogdan Jaroszewicz Seminarium Ochrona różnorodności biologicznej

Bardziej szczegółowo

Publiczne Gimnazjum w Wykrocie Wykrot 21C Myszyniec. Autorzy: Joanna Bednarczyk Julian Jakub Drężek Wiktor Drężek

Publiczne Gimnazjum w Wykrocie Wykrot 21C Myszyniec. Autorzy: Joanna Bednarczyk Julian Jakub Drężek Wiktor Drężek Publiczne Gimnazjum w Wykrocie Wykrot 21C 07-430 Myszyniec Autorzy: Joanna Bednarczyk Julian Jakub Drężek Wiktor Drężek Siedziba Nadleśnictwa Myszyniec POŁOŻENIE NADLEŚNICTWA MYSZYNIEC Zasięg terytorialny

Bardziej szczegółowo

Właściwości gleb oraz stan siedliska w lasach drugiego pokolenia na gruntach porolnych Marek Ksepko, Przemysław Bielecki

Właściwości gleb oraz stan siedliska w lasach drugiego pokolenia na gruntach porolnych Marek Ksepko, Przemysław Bielecki Właściwości gleb oraz stan siedliska w lasach drugiego pokolenia na gruntach porolnych Marek Ksepko, Przemysław Bielecki J. Porowski W zasięgu administrowanym przez RDLP w Białymstoku powierzchnia lasów

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie technologii Lotniczego Skanowania Laserowego do określania wybranych cech taksacyjnych drzewostanów

Wykorzystanie technologii Lotniczego Skanowania Laserowego do określania wybranych cech taksacyjnych drzewostanów Wykorzystanie technologii Lotniczego Skanowania Laserowego do określania wybranych cech taksacyjnych drzewostanów Krzysztof Stereńczak Stanisław Miścicki*, Łukasz Jełowicki, Grzegorz Krok, Michał Laszkowski,

Bardziej szczegółowo

Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu

Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Zasoby drewna martwego w lasach na podstawie wyników wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Bożydar Neroj 27 kwietnia 2011r. 1 Zasady wykonywania wielkoobszarowej inwentaryzacji stanu lasu Instrukcja

Bardziej szczegółowo

przy tworzeniu mapy numerycznej Nadleśnictwa Pisz

przy tworzeniu mapy numerycznej Nadleśnictwa Pisz Mgr inŝ. Marek Ksepko Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej w Warszawie Oddział w Białymstoku Wykorzystanie zdjęć lotniczych przy tworzeniu mapy numerycznej Nadleśnictwa Pisz Województwo warmińsko-mazurskie

Bardziej szczegółowo

Ocena zagospodarowania leśnego zrekultywowanych terenów po otworowej eksploatacji siarki przekazanych pod administrację Nadleśnictwa Nowa Dęba

Ocena zagospodarowania leśnego zrekultywowanych terenów po otworowej eksploatacji siarki przekazanych pod administrację Nadleśnictwa Nowa Dęba Ocena zagospodarowania leśnego zrekultywowanych terenów po otworowej eksploatacji siarki przekazanych pod administrację Nadleśnictwa Nowa Dęba Marcin Pietrzykowski 1, Wojciech Krzaklewski 1, Bartłomiej

Bardziej szczegółowo

Zbigniew Filipek. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych

Zbigniew Filipek. Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych Porównanie wyników i pracochłonności dwóch metod jesiennych poszukiwań szkodników liściożernych sosny w drzewostanach na terenie Leśnych Kompleksów Promocyjnych Zbigniew Filipek Dyrekcja Generalna Lasów

Bardziej szczegółowo

Zakład Urządzania Lasu. Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa

Zakład Urządzania Lasu. Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa Zakład Urządzania Lasu Dojrzałość rębna drzewostanów Określenie: - wieku rębności drzewostanu - kolei rębu dla drzewostanów gospodarstwa Podstawowym materialnym produktem gospodarstwa leśnego jest drewno

Bardziej szczegółowo

A. Zawartość planu ochrony dla parku narodowego i obszaru Natura Porównanie zawartości obu planów.

A. Zawartość planu ochrony dla parku narodowego i obszaru Natura Porównanie zawartości obu planów. Zawartość, tryb sporządzania i zakres prac koniecznych dla sporządzenia projektu planu ochrony dla parku narodowego, uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Zgodnie z art. 20 ust.

Bardziej szczegółowo

3. Warunki hydrometeorologiczne

3. Warunki hydrometeorologiczne 3. WARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE Monitoring zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych jest jednym z najważniejszych zadań realizowanych w ramach ZMŚP. Właściwe rozpoznanie warunków hydrometeorologicznych

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 95 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony

Bardziej szczegółowo

Instytut Badawczy Leśnictwa

Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl ANALIZA POZIOMU WIEDZY SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ NA TEMAT STANU PUSZCZY BIAŁOWIESKIEJ Miłosz Mielcarek Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut Badawczy Leśnictwa

Bardziej szczegółowo

Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Kołobrzegu

Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Kołobrzegu Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Kołobrzegu Informacja o stanie bezpieczeństwa w zakresie ochrony przeciwpożarowej Powiatu Kołobrzeskiego w 25 roku. Kołobrzeg, luty 26 r. 2 ANALIZA ZDARZEŃ

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 13 listopada 2017 r.

Warszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 13 listopada 2017 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 22 listopada 2017 r. Poz. 10646 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE zmieniające zarządzenie w sprawie ustanowienia

Bardziej szczegółowo

Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów

Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów Martwe drewno ( deadwood ) zamarłe i obumierające drzewa i ich części oraz martwe części żywych drzew. Organizmy saproksyliczne związane podczas swojego życia

Bardziej szczegółowo

Zagrożenie lasów górskich w Polsce 2011/2012. Wojciech Grodzki Instytut Badawczy Leśnictwa Kraków

Zagrożenie lasów górskich w Polsce 2011/2012. Wojciech Grodzki Instytut Badawczy Leśnictwa Kraków Zagrożenie lasów górskich w Polsce 2011/2012 Wojciech Grodzki Instytut Badawczy Leśnictwa Kraków Szkodniki liściożerne Zagrożenie lasów górskich i podgórskich ze strony szkodników liściożernych jest znikome.

Bardziej szczegółowo

Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP. Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym

Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP. Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA KOMENDANTA POWIATOWEGO PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ W SUCHEJ BESKIDZKIEJ za 2015r.

INFORMACJA KOMENDANTA POWIATOWEGO PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ W SUCHEJ BESKIDZKIEJ za 2015r. INFORMACJA KOMENDANTA POWIATOWEGO za 2015r. Sucha Beskidzka 2016 2 Spis treści Informacja o pożarach, miejscowych zagrożeniach i alarmach fałszywych na terenie powiatu suskiego roku 2015.... 4 Pożary...

Bardziej szczegółowo

Planowanie gospodarki przyszłej

Planowanie gospodarki przyszłej Planowanie gospodarki przyszłej Planowanie gospodarki przyszłej Określenie rozmiaru użytkowania ETAT Planowanie gospodarki przyszłej Podział na gospodarstwa Struktura klas wieku Wiek dojrzałości TKW kolej

Bardziej szczegółowo

Waloryzacja a wycena funkcji lasu

Waloryzacja a wycena funkcji lasu Waloryzacja a wycena funkcji lasu Gołojuch Piotr, Adamowicz Krzysztof, Glura Jakub, Jaszczak Roman Katedra Urządzania Lasu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Katedra Ekonomiki Leśnictwa, Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Przedmiot SIEDLISKOZNAWSTWO LEŚNE Organizacja zajęć w semestrze 1

Przedmiot SIEDLISKOZNAWSTWO LEŚNE Organizacja zajęć w semestrze 1 Wydział Leśny SGGW w Warszawie Niestacjonarne studia II (magisterskie) Przedmiot SIEDLISKOZNAWSTWO LEŚNE Organizacja zajęć w semestrze 1 Prowadzący: Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki - wykłady, dr inż. Jacek

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r.

Warszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r. DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 26 listopada 2012 r. Poz. 1302 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 12 listopada 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania

Bardziej szczegółowo

Koncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody

Koncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody Koncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody Wojciech Gil Sękocin Stary, 23.06.2016 r. Uwarunkowania Obecnie nie ma przeszkód

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 22 września 2017 r.

Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 22 września 2017 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 26 września 2017 r. Poz. 8151 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE z dnia 22 września 2017 r. zmieniające zarządzenie

Bardziej szczegółowo

Pierwsze wyniki analizy danych teledetekcyjnych

Pierwsze wyniki analizy danych teledetekcyjnych Pierwsze wyniki analizy danych teledetekcyjnych Krzysztof Stereńczak, Mariusz Ciesielski, Marlena Kycko, Aneta Modzelewska, Patryk Waraksa, Leopold Lesko, Monika Mierczyk, Radosław Gurdak, Sylwia Maciuk,

Bardziej szczegółowo

Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013

Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013 Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013 Marek Rycharski, Zuzanna Oświecimska-Piasko Instytut Technologiczno-Przyrodniczy www.itep.edu.pl PLAN 1. Krajobraz obszarów wiejskich 2. Założenia ogólne

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH PROWADZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Z TERENU POWIATU NOWOSOLSKIEGO ZA OKRES:

STATYSTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH PROWADZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Z TERENU POWIATU NOWOSOLSKIEGO ZA OKRES: STATYSTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH PROWADZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Z TERENU POWIATU NOWOSOLSKIEGO ZA OKRES: 01.01.2014r. - 31.12.2014r. 1. Dane ogólne dotyczące ilości zdarzeń,

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA

Dz.U Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1999 Nr 3 poz. 16 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA OCHRONY ŚRODOWISKA, ZASOBÓW NATURALNYCH I LEŚNICTWA z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad sporządzania planu urządzenia

Bardziej szczegółowo

Synteza wyników pomiaru ruchu na drogach wojewódzkich w 2010 roku

Synteza wyników pomiaru ruchu na drogach wojewódzkich w 2010 roku Synteza wyników pomiaru ruchu na drogach wojewódzkich w 2010 roku Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński Transprojekt-Warszawa Sp. z o.o. SPIS TREŚCI 1. Wstęp 2 2. Obciążenie ruchem sieci dróg wojewódzkich

Bardziej szczegółowo

Instytut Badawczy Leśnictwa. Martwe drewno w polskiej części Puszczy Białowieskiej.

Instytut Badawczy Leśnictwa. Martwe drewno w polskiej części Puszczy Białowieskiej. Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Martwe drewno w polskiej części Puszczy Białowieskiej. Ilość i struktura zasobów na podstawie pomiarów na naziemnych powierzchniach monitoringowych LIFE+ ForBioSensing

Bardziej szczegółowo

Świadomi zagrożenia - ogień w lesie a przyroda. Co możemy zrobić?

Świadomi zagrożenia - ogień w lesie a przyroda. Co możemy zrobić? Świadomi zagrożenia - ogień w lesie a przyroda Co możemy zrobić? Przygotowanie i przeprowadzenie ankiety wśród gimnazjalistów ŚWIADOMI ZAGROŻENIA OGIEŃ W LESIE CO MOŻEMY ZROBIĆ Szanowne koleżanki i koledzy,

Bardziej szczegółowo

Gradacja kornika drukarza przyczyny, przebieg, skutki na przykładzie Nadleśnictwa Białowieża

Gradacja kornika drukarza przyczyny, przebieg, skutki na przykładzie Nadleśnictwa Białowieża Gradacja kornika drukarza przyczyny, przebieg, skutki na przykładzie Nadleśnictwa Białowieża Spotkanie z Radą Krajowej Sekcji Pracowników Leśnictwa NSZZ SOLIDARNOŚĆ OEL Jagiellońskie, 24 października 2016

Bardziej szczegółowo

Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony

Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach ochrony Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Podstawowe informacje o Naturze 2000 i planach

Bardziej szczegółowo

Historia urządzania lasu pisana jest dziejami Puszczy Białowieskiej

Historia urządzania lasu pisana jest dziejami Puszczy Białowieskiej Historia urządzania lasu pisana jest dziejami Puszczy Białowieskiej Współczesna historia drzewostanów wskaźniki główne 350 300 250 83 75 76 Zasobność Przeciętny wiek 72 72 73 77 85 90 80 70 60 m3/ha 200

Bardziej szczegółowo

Instytut Badawczy Leśnictwa

Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Zasoby martwego drewna w Puszczy Białowieskiej na podstawie aktualnej inwentaryzacji na stałych powierzchniach badawczych Łukasz Kuberski, Rafał Paluch, Bartłomiej

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie teledetekcji satelitarnej przy opracowaniu mapy przestrzennego rozkładu biomasy leśnej Polski

Wykorzystanie teledetekcji satelitarnej przy opracowaniu mapy przestrzennego rozkładu biomasy leśnej Polski Wykorzystanie teledetekcji satelitarnej przy opracowaniu mapy przestrzennego rozkładu biomasy leśnej Polski Agata Hościło 1, Aneta Lewandowska 1, Dariusz Ziółkowski 1, Krzysztof Stereńczak 2 1 Centrum

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dziennik Ustaw Nr 34 2893 Poz. 186 186 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 28

Bardziej szczegółowo

RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH)

RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH) RAMOWY PROGRAM PRAKTYK NA KIERUNKU LEŚNICTWO, REALIZOWANYCH W JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH (NADLEŚNICTWACH) 1. Zapoznanie się z organizacją wewnętrzną, zakresem zadań komórek organizacyjnych

Bardziej szczegółowo

Specyfika leśnictwa. Program: Czym jest las? Czym jest leśnictwo? Współczesne znaczenie i zadania Cechy specyficzne produkcji leśnej.

Specyfika leśnictwa. Program: Czym jest las? Czym jest leśnictwo? Współczesne znaczenie i zadania Cechy specyficzne produkcji leśnej. Wykład 2 dr inż. Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULiEL SGGW morzechowski@wl.sggw.pl tel 22 59 38202 bud 34 pok 1/77 Leśnictwo w Gospodarce Przestrzennej Specyfika leśnictwa Program: Czym jest

Bardziej szczegółowo

TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13

TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13 BIURO PROJEKTOWO - BADAWCZE DRÓG I MOSTÓW Sp. z o.o. TRANSPROJEKT-WARSZAWA 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 8 bud.3a, tel.(0-22) 832-29-15, fax:832 29 13 PRACOWNIA RUCHU I STUDIÓW DROGOWYCH GENERALNY POMIAR

Bardziej szczegółowo

NORMY I WYMOGI WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI OBOWIĄZUJĄCE ROLNIKÓW NA OBSZARACH NATURA 2000 LUBAŃ 16 GRUDNIA 2016 R.

NORMY I WYMOGI WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI OBOWIĄZUJĄCE ROLNIKÓW NA OBSZARACH NATURA 2000 LUBAŃ 16 GRUDNIA 2016 R. NORMY I WYMOGI WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI OBOWIĄZUJĄCE ROLNIKÓW NA OBSZARACH NATURA 2000 LUBAŃ 16 GRUDNIA 2016 R. Normy DKR obowiązujące w 2016 r. NIEZGODNOŚĆ z normą N.01 Na obszarach zagrożonych erozją wodną

Bardziej szczegółowo

KOMENDA POWIATOWA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ

KOMENDA POWIATOWA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ Zatwierdzam KOMENDA POWIATOWA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ w ŚWIDNIKU ANALIZA STATYSTYCZNA ZDARZEŃ w 2016 r. Opracował: Wydział Operacyjno - Szkoleniowy STYCZEŃ 2017 Ogólna ilość zdarzeń w powiecie w 2016

Bardziej szczegółowo

Czy można budować dom nad klifem?

Czy można budować dom nad klifem? Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej [PUGP] Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja zasobów drzewnych w IV rewizji urządzania lasu

Inwentaryzacja zasobów drzewnych w IV rewizji urządzania lasu Inwentaryzacja zasobów drzewnych w IV rewizji urządzania lasu - ogólnie Obecnie obowiązuje statystyczna metoda reprezentacyjnego pomiaru miąższości w obrębie leśnym. Metoda reprezentacyjna oznacza, iż

Bardziej szczegółowo

Prognozy pozyskania drewna w Polsce w perspektywie 20 lat oraz możliwości ich wykorzystania do szacowania zasobów drewna na cele energetyczne

Prognozy pozyskania drewna w Polsce w perspektywie 20 lat oraz możliwości ich wykorzystania do szacowania zasobów drewna na cele energetyczne Konferencja naukowo-techniczna pt.: Możliwości oraz uwarunkowania podaży drewna do celów energetycznych Instytut Badawczy Leśnictwa Prognozy pozyskania drewna w Polsce w perspektywie 20 lat oraz możliwości

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie sezonu burzowego Tomasz Machowski Polscy Łowcy Burz Skywarn Polska

Podsumowanie sezonu burzowego Tomasz Machowski Polscy Łowcy Burz Skywarn Polska Podsumowanie sezonu burzowego 2016 Tomasz Machowski Polscy Łowcy Burz Skywarn Polska Podsumowanie sezonu burzowego 2016. W Polsce przyjęło się, że sezon burzowy trwa od 1 kwietnia do 30 września, chociaż

Bardziej szczegółowo

Dwadzieścia lat doświadczeń zarządzania lasami LKP Puszcza Białowieska

Dwadzieścia lat doświadczeń zarządzania lasami LKP Puszcza Białowieska Dwadzieścia lat doświadczeń zarządzania lasami LKP Puszcza Białowieska ilustracje Rogów, 13-14 listopada 2013 r. 1 Rok 1409 Polowanie Króla Władysława Jagiełły Ilustracja z G. Karcowa, Petersburg 1903

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA. Nowa Sól, 17 stycznia 2018 ZATWIERDZAM

STATYSTYKA. Nowa Sól, 17 stycznia 2018 ZATWIERDZAM Nowa Sól, 17 stycznia 2018 ZATWIERDZAM PR.5541.01.2018 STATYSTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH PROWADZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ NA TERENIE POWIATU NOWOSOLSKIEGO ZA OKRES: 01.01.2017r.

Bardziej szczegółowo

Budowa pionowa drzewostanu w świetle przestrzennego rozkładu punktów lotniczego skanowania laserowego

Budowa pionowa drzewostanu w świetle przestrzennego rozkładu punktów lotniczego skanowania laserowego Budowa pionowa drzewostanu w świetle przestrzennego rozkładu punktów lotniczego skanowania laserowego Marcin Myszkowski Marek Ksepko Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Białymstoku PLAN PREZENTACJI

Bardziej szczegółowo

Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński. Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Warszawa, 2001 r.

Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński. Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. Warszawa, 2001 r. GENERALNY POMIAR RUCHU 2000 SYNTEZA WYNIKÓW Opracował: mgr inż. Krzysztof Opoczyński Zamawiający: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Warszawa, 2001 r. SPIS TREŚCI 1. Wstęp...1 2. Obciążenie

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH PROWADZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Z TERENU POWIATU NOWOSOLSKIEGO ZA OKRES:

STATYSTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH PROWADZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Z TERENU POWIATU NOWOSOLSKIEGO ZA OKRES: STATYSTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH PROWADZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Z TERENU POWIATU NOWOSOLSKIEGO ZA OKRES: 01.01.2012r. - 31.12.2012r. 1. Dane ogólne dotyczące ilości zdarzeń,

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE UDZIAŁU TYPÓW SIEDLISKOWYCH LASU NA PODSTAWIE MAP POKRYCIA CORINE LAND COVER I NUMERYCZNYCH MODELI TERENU

MODELOWANIE UDZIAŁU TYPÓW SIEDLISKOWYCH LASU NA PODSTAWIE MAP POKRYCIA CORINE LAND COVER I NUMERYCZNYCH MODELI TERENU SEMINARIUM ZAGROŻENIA LASÓW ZALEŻNE OD STANU ATMOSFERY Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary 10 stycznia 2013 MODELOWANIE UDZIAŁU TYPÓW SIEDLISKOWYCH LASU NA PODSTAWIE MAP POKRYCIA CORINE LAND COVER

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Dziennik Ustaw Nr 64 5546 Poz. 401 401 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Na podstawie art. 29 ust. 10 ustawy

Bardziej szczegółowo

OPIS ZADANIA. (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) zastawka wzmocniona zastawka drewniano- kamienna

OPIS ZADANIA. (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) zastawka wzmocniona zastawka drewniano- kamienna Załącznik nr 8 do SIWZ OPIS ZADANIA (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) Nr i nazwa nadleśnictwa Kody obiektów oraz typy obiektów 10-34 Różańsko Nr zadania 10-34-04 10-34-04-1- zastawka wzmocniona

Bardziej szczegółowo

CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH. Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu

CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH. Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu CELE I ELEMENTY PLANU GOSPODAROWANIA WODĄ W LASACH Edward Pierzgalski Zakład Ekologii Lasu ZAKRES PREZENTACJI 1.Wprowadzenie 2.Informacja o projekcie : Metodyczne podstawy opracowywania i wdrażania planu

Bardziej szczegółowo

Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych

Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.

Bardziej szczegółowo

Centrum monitoringu i prognozowania bezpieczeństwa pożarowego i ekologicznego lasów w Województwie Zachodniopomorskim

Centrum monitoringu i prognozowania bezpieczeństwa pożarowego i ekologicznego lasów w Województwie Zachodniopomorskim Nie można być mistrzem we wszystkich dyscyplinach. Czas na biogospodarkę Zbigniew Suszyński Centrum monitoringu i prognozowania bezpieczeństwa pożarowego i ekologicznego lasów w Województwie Zachodniopomorskim

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja stanu lasu i planowanie gospodarki leśnej (urządzanie lasów prywatnych)

Inwentaryzacja stanu lasu i planowanie gospodarki leśnej (urządzanie lasów prywatnych) Inwentaryzacja stanu lasu i planowanie gospodarki leśnej (urządzanie lasów prywatnych) Michał Orzechowski, SGGW Krzysztof Stereńczak, IBL Grzegorz Krok, IBL Niniejszy materiał został sfinansowany ze środków

Bardziej szczegółowo

Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni

Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Projekt Zintegrowana Strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni finansowany ze środków funduszy norweskich, w ramach programu

Bardziej szczegółowo

Agnieszka Boroń, Magdalena Kwiecień, Tomasz Walczykiewicz, Łukasz Woźniak IMGW-PIB Oddział w Krakowie. Kraków, 08.10.2014 r.

Agnieszka Boroń, Magdalena Kwiecień, Tomasz Walczykiewicz, Łukasz Woźniak IMGW-PIB Oddział w Krakowie. Kraków, 08.10.2014 r. Prognoza stopnia zakłócenia w sieciach elektroenergetycznych na przykładzie Mapy zakłóceń w sieciach elektroenergetycznych z uwagi na warunki meteorologiczne Agnieszka Boroń, Magdalena Kwiecień, Tomasz

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH PROWADZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Z TERENU POWIATU NOWOSOLSKIEGO ZA OKRES:

STATYSTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH PROWADZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Z TERENU POWIATU NOWOSOLSKIEGO ZA OKRES: STATYSTYKA DZIAŁAŃ RATOWNICZO - GAŚNICZYCH PROWADZONYCH PRZEZ JEDNOSTKI OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ Z TERENU POWIATU NOWOSOLSKIEGO ZA OKRES: 1.1.213r. - 31.12.213r. 1. Dane ogólne dotyczące ilości zdarzeń,

Bardziej szczegółowo

Analiza efektywności wybranych metod pozyskiwania biomasy leśnej na cele energetyczne na przykładzie Puszczy Augustowskiej

Analiza efektywności wybranych metod pozyskiwania biomasy leśnej na cele energetyczne na przykładzie Puszczy Augustowskiej Analiza efektywności wybranych metod pozyskiwania biomasy leśnej na cele energetyczne na przykładzie Puszczy Augustowskiej Konferencja Naukowo-Techniczna Możliwości oraz uwarunkowania podaży drewna do

Bardziej szczegółowo

Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak

Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech

Bardziej szczegółowo

Podział powierzchniowy

Podział powierzchniowy Zakład Urządzania Lasu Podział powierzchniowy Podział powierzchniowy - przestrzenny podział kompleksu leśnego siecią linii bezdrzewnych (gospodarczych i oddziałowych) Podział na części zwane oddziałami

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia. Ekologii Lasu 2015/2016

Zagadnienia. Ekologii Lasu 2015/2016 Zagadnienia z Ekologii Lasu 2015/2016 Spis ważniejszych zagadnień w ramach przedmiotu (rozszerzonego) EKOLOGIA LASU 1. EKOLOGIA OGÓLNA (wybrane zagadnienia) - Podstawowe pojęcia (ich znaczenie i wzajemne

Bardziej szczegółowo

Susza meteorologiczna w 2015 roku na tle wielolecia

Susza meteorologiczna w 2015 roku na tle wielolecia Susza meteorologiczna w 2015 roku na tle wielolecia Irena Otop IMGW-PIB Warszawa, 24.02.2016 r. Seminarium PK GWP PLAN PREZENTACJI 1. Wprowadzenia: definicja suszy i fazy rozwoju suszy 2. Czynniki cyrkulacyjne

Bardziej szczegółowo

Kwalifikowanie drzewostanów do przebudowy. ćwiczenie 1. Ocena zgodności drzewostanu z siedliskiem. (Kwalifikowanie do przebudowy)

Kwalifikowanie drzewostanów do przebudowy. ćwiczenie 1. Ocena zgodności drzewostanu z siedliskiem. (Kwalifikowanie do przebudowy) ćwiczenie. Ocena zgodności drzewostanu z siedliskiem (Kwalifikowanie ) KZP (I KTG) ustala hierarchię potrzeb dotyczących przebudowy drzewostanów w danym nadleśnictwie, kierując się następującymi przesłankami:.

Bardziej szczegółowo