W kościelnej liturgii oraz w zwyczajach ludowych Boże Narodzenie poprzedzone jest okresem trzytygodniowego oczekiwania (dokładnie czterech niedziel),

Transkrypt

1

2

3 W kościelnej liturgii oraz w zwyczajach ludowych Boże Narodzenie poprzedzone jest okresem trzytygodniowego oczekiwania (dokładnie czterech niedziel), zwanego Adwentem. W tym okresie wierni biorą udział w roratach poświęconych Najświętszej Marii Pannie. Dawniej w niektórych regionach Polski wyplatało się także wieńce adwentowe, które w pierwszą niedzielę adwentu wieszało się w domu pod sufitem i zapalało na nim świeczkę. W każdą następną niedzielę dokładano kolejne świeczki. Tradycją stało się również pieczenie bożonarodzeniowych pierników, wykonywanie ozdób na choinkę oraz wysyłanie kart świątecznych z życzeniami do krewnych i znajomych. W okresie adwentowym 6 grudnia przypada dzień św. Mikołaja, kiedy to dzieci obdarowywane są drobnymi prezentami, wkładanymi do butów lub pod poduszki. Przez cały Adwent aż do Święta Trzech Króli (6 stycznia) w niektórych regionach Polski po wsiach chodzą gwiazdorzy, którzy śpiewają kolędy, recytują wiersze albo wystawiają herody inspirowane jasełkami.

4 Tradycyjnie dniem poprzedzający Boże Narodzenie i kończącym okres adwentu jest Wigilia Bożego Narodzenia. Dawniej stanowiła ona przygotowanie do świąt, ale po reformie kalendarza stała się ich częścią. W tym dniu sprzątano domy oraz dekorowano je snopami zboża, które ustawiano w kątach pokoi. Miały symbolizować pomyślność i dostatek. Ponadto domy ozdabiano iglastymi gałązkami zwanymi pod łaźniczkami, które umieszczano w różnych miejscach. Zwyczaj ubierania choinki pojawił się w Polsce dopiero w XVIII wieku i przywędrował z Niemiec.

5 Najważniejszym momentem wieczerzy wigilijnej jest wspólne dzielenie się opłatkiem i składanie sobie życzeń. Ten zwyczaj stanowi odniesienie do Ostatniej Wieczerzy i dzielenia się Jezusa chlebem z uczniami. W tradycji kościelnej opłatek jest pozostałością po starochrześcijańskich eulogiach, czyli specjalnych chlebach składanych na ołtarzu. Były one symbolem miłości i jedności chrześcijan oraz symbolem zjednoczenia z Bogiem. Później cechy te przejął opłatek wigilijny, który ostatecznie upowszechnił się w Polsce na początku XX wieku.

6 W zależności od regionu i tradycji rodzinnych zestaw wigilijnych potraw jest różny, ale zwyczajowo na wigilijnym stole powinny znaleźć się wszystkie płody ziemi, a potraw powinno być dwanaście. Każdej należy spróbować, co ma zapewnić szczęście przez cały rok. Do najbardziej typowych należą: barszcz z uszkami (wymiennie w niektórych regionach Polski z białym żurem, zupą grzybową, zupą owocową lub zupą rybną), ryby, przyrządzane na różne sposoby z najbardziej tradycyjnym karpiem smażonym i w galarecie, kapusta z grochem, kapusta z grzybami, pierogi z kapustą, kasza z suszonymi grzybami, fasola z suszonymi śliwami, paszteciki z grzybami, kotleciki z ryżu z sosem grzybowym, kluski z makiem, cukrem i miodem, makiełki, chałka z kompotem z suszonych owoców, zupa migdałowa czy z tradycji wschodniej kulebiak, gołąbki i kutia. Na Śląsku potrawami wigilijnymi są także moczka i makówki. Zgodnie z polskim zwyczajem potrawy wigilijne powinny być postne, czyli bezmięsne i bez użycia tłuszczów zwierzęcych. Post wigilijny jest dość powszechnie przestrzeganym, mimo że obecnie nie jest nakazany w żadnym z wyznań chrześcijańskich. Biskupi łacińscy zachęcają do zachowania tego zwyczaju ze względu na wyjątkowy charakter tego dnia w Polsce.

7 Ważnym elementem Wigilii, ale i całych Świąt Bożego Narodzenia jest śpiewanie kolęd. W polskiej tradycji jest ich bardzo wiele, a najstarsze z nich pochodzą z czasów średniowiecza. Jednak największy ich rozkwit przypada na XVII i XVIII wiek, kiedy to powstały najpopularniejsze z nich m.in. Wśród nocnej ciszy, Lulajże, Jezuniu czy Bóg się rodzi. W niektórych rejonach Polski po domach chodzą także kolędnicy, którzy składają życzenia i śpiewają kolędy.

8 Wigilijny wieczór kończy uroczysta msza odprawiana o północy w kościołach. Według tradycji jest ona upamiętnieniem przybycia do Betlejem pasterzy, którzy jako pierwsi oddali hołd nowonarodzonemu Chrystusowi. Zwyczaj odprawiania nocnej liturgii wprowadzono w Kościele w V wieku i do Polski dotarł wraz z chrześcijaństwem. Następny dzień po wigilii (25 grudnia) jest nazywany Bożym Narodzeniem, a 26 grudnia to w Polsce drugi dzień świąt obchodzony na pamiątkę św. Szczepana, pierwszego męczennika za wiarę chrześcijańską. Są to zwykle dni przeznaczone na odpoczynek, rodzinne spotkania oraz kolędowanie.

9

10 Przygotowania do nich zaczynają się już cztery tygodnie wcześniej, w pierwszą niedzielę adwentu. Domy stroi się ozdobami świątecznymi i adwentowymi wiankami zrobionymi z gałązek jodły lub świerku przystrojonymi fioletowymi wstążkami i czterema świeczkami. Zieleń jodły symbolizuje -nadzieję, fiolet refleksje nad przeszłością, a świeczki- światło. W każdą niedzielę zapala się jedną świecę, kiedy palą się wszystkie cztery, oznacza to, że przyszło Boże Narodzenie.

11 Prawdziwe święta zaczynają się w Niemczech 25 grudnia. 24 grudnia jest dniem jeszcze wypełnionym ostatnimi przygotowaniami do Świąt. W niemieckich kościołach nie ma tradycyjnej pasterki, na nabożeństwo chodzi się po południu. Po przyjściu z kościoła zaczyna się wieczerza. Dzieci otrzymują pełen talerz słodyczy i owoców. Życzenia składa się bez dzielenia się opłatkiem. W odróżnieniu od polskich zwyczajów nie ma miejsca tez przy stole dla niespodziewanego gościa, za to przy kolacji każdy pod talerzem znajduje jakiś pieniążek co zapewnić ma rodzinie dostatek przez cały rok.

12 Niemieckie dzieci nie czekają na pierwszą gwiazdkę aby dobrać się do prezentów. tzw. Bescherung. Prezentów nie znajdziecie pod choinką, lecz ułożone na stole. Ulubioną potrawą w pierwszym dniu świąt jest pieczona gęś, choć możecie też spotkać pieczoną kaczkę, indyka czy dziczyznę. Karp, który króluje prawie na każdym polskim stole wigilijnym w Niemczech nie należy do ulubionych dań świątecznych. Najsłynniejszym ciastem bożonarodzeniowym jest strucla tzw.weihnachtsstollen. Jest to rodzaj ciasta drożdżowego z dużą ilością bakalii przede wszystkim rodzynek Stałym punktem Świąt Bożego Narodzenia jest rodzinne muzykowanie i śpiewanie kolęd.

13 Od pierwszego dnia adwentu w niemal każdym domu znajduje się tzw : kalendarz adwentowy (tzw. Adventskalender) np. w kształcie domku z dwudziestoma czterema okienkami. Oczywiście największą radość mają z tego dzieci, które każdego dnia adwentu mogą otworzyć jedno okienko i wyciągnąć z niego niespodziankę. Najczęściej są to słodycze, czekoladki. W wielu rodzinach niemieckich, takie kalendarze przygotowuje się samodzielnie.

14 Nieodłącznym element wystroju jest choinka (Weihnachtsbaum/Tannenbaum) W większości niemieckich domów znajdziemy także drewniany żłobek. Inną wspaniałą tradycją niemieckich świąt jest pieczenie imbirowych ciasteczek (tzw. Plätzchen), mających kształt ludzików oraz domków. Praktycznie każdym niemieckim mieście odbywa się w czasie adwentu kiermasz bożonarodzeniowy (Weihnachtsmärkt). Na kiermaszu tym można kupić ozdoby choinkowe, prezenty, słodycze, przyprawy wszystko co jest ładne i kojarzy sie ze świętami, posłuchać kolęd, a także napić się grzanego wina z przyprawami korzennymi (tzw. Glühwein).

15 Święta Bożego Narodzenia obchodzone są w Niemczech tradycyjnie w gronie rodziny i najbliższych przyjaciół. Mieszkańcy skladając sobie życzenia świąteczne posługują się Frohe Weihnachten lub Fröhliche Weihnachten czyli Wesołych Świąt. Tak jak i w Polsce wieczór wigilijny odbywa się w zaciszu domowym w gronie najbliższej rodziny. Na niemieckich stołach wigilijnych króluje sałatka kartoflana, różnego rodzaju pieczona kiełbasa i potrawy z kapusty kiszonej. Z ciast Niemcy podają Lebkuchen i Pfefferkuchen ( pierniczki) Zwłaszcza te ostatnie je się w Niemczech tylko o tej porze roku. Jest wręcz dla nich niepojęte, żeby można je jeść w innym czasie.

16 Niemcy równie chętnie jak my wysyłają czy wręczają kartki świąteczne. Do klasycznych życzeń, należą: Frohe Weihnachten und ein glückliches Neues Jahr! Ein schönes Weihnachtsfest und ein glückliches, gesundes Neues Jahr! Alles Gute zum Neuen Jahr! Fröhliche Weihnachten und ein erfolgreiches Neues Jahr!

17