Warszawa, 13 czerwca 2013r. Do Zarządu Krajowego Związku Banków Spółdzielczych OPINIA PRAWNA

Transkrypt

1 Warszawa, 13 czerwca 2013r. Do Zarządu Krajowego Związku Banków Spółdzielczych OPINIA PRAWNA Dot. poselskiego projektu Prawo spółdzielcze (druk sejmowy nr 980). Zgodnie z treścią uzasadnienia projektu złożonego przez grupę posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego, ma on na celu dokonanie nowej, kompleksowej regulacji prawa spółdzielczego, tak aby odpowiadała ona aktualnym warunkom ekonomicznym i gospodarczym prowadzenia działalności przez spółdzielnię. Projekt jest zasadniczo zbieżny z projektem złożonym przez grupę posłów Ruchu Palikota który objęty jest drukiem nr Zapisy projektu nie wprowadzają zasadniczych zmian w stosunku do aktualnie obowiązujących instytucji Prawa spółdzielczego. Projektodawcy koncentrują się na uszczegółowieniu dotychczasowych regulacji i ich nowym usystematyzowaniu. W stosunku do przedstawionego projektu należy zgłosić następujące zasadnicze uwagi, odnoszące się do głównych zmian w porównaniu z obowiązującym aktualnie stanem prawnym: 1. W art. 3 projektu następuje zasadnicze rozbudowanie koniecznej treści statutu. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 4 projektu proponuje się wprowadzenie wymogu wskazania w statucie spółdzielni przedmiotu jej działalności gospodarczej, określonego według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Aktualne przepisy Prawa spółdzielczego nie nakładają wymogu statutowego ujęcia przedmiotu działalności spółdzielni według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Odpowiednio taka zmiana koniecznej treści statutu, będzie zobowiązywała spółdzielnie do dostosowania treści swoich statutów, co narazi je na dodatkowe koszty. Zwłaszcza dotyczy to banków spółdzielczych, w których zmiana statutu musi być zaprotokołowana notarialnie. 2. W art. 3 ust. 5 projektu przewidziano możliwość szczególnego rozszerzenia kompetencji zarządu lub rady nadzorczej. Zgodnie z tym przepisem statut może przewidywać aby uchwały w sprawach: a) nabycia lub zbycia nieruchomości, nabycia lub zbycia zakładu, nabycia czy zbycia innej wyodrębnionej jednostki organizacyjnej, b) przystępowania do innych organizacji gospodarczych oraz występowania z nich, c) oznaczania najwyższej sumy zobowiązań, jaką spółdzielnia może zaciągnąć 1

2 - mogły być, oprócz ustawowych kompetencji walnego zgromadzenia w tej dziedzinie, podejmowane także przez zarząd lub radę nadzorczą. Na podstawie aktualnych przepisów Prawa spółdzielczego, uchwały w sprawie zbycia nieruchomości lub oznaczenia najwyższej sumy zobowiązań może podejmować jedynie walne zgromadzenie. Odpowiednio zmiana pozwoli na bardziej elastyczne określenie kompetencji organów spółdzielni adekwatnie do treści jej statutu. 3. W art. 6 projektu przewiduje się zmniejszenie minimalnej liczby członków spółdzielni z obecnych 10 członków do 5 członków według zapisów projektu. Brak jednak merytorycznego uzasadnienia dla takiej zmiany która podważa ustabilizowane w tym względzie normy aktualnie obowiązującego prawa. 4. W projekcie odstępuje się od dotychczasowego zapisu art. 12a ust. 2 pr. spółdz., wyznaczającego termin 30 dni na zgłoszenie do sądu rejestrowego przez zarząd spółdzielni uchwały o zmianie statutu. Zmiana taka będzie skutkować obowiązkiem zgłoszenia tych zmian w terminie siedmiodniowym zgodnie art. 22 ustawy z dnia 10 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2007 r., Nr 168, poz. 1186, z późn. zm.). 5. W art. 11 ust. 1 proponuję się wprowadzenie zapisu zgodnie z którym członek uczestniczy w pokrywaniu strat spółdzielni do wysokości objętych udziałów. Aktualne przepisy Prawa spółdzielczego (art Prawa spółdzielczego) przewidują odpowiedzialność członka do wysokości zadeklarowanych udziałów. Zmiana przewidziana w projekcie może skutkować osłabieniem sytuacji finansowej spółdzielni. 6. W art. 12 projektu ustawy przewidziano możliwość zbywania udziałów na zasadach określonych w statucie. Stanowi to fundamentalną zmianę w stosunku do dotychczasowych zasad Prawa spółdzielczego na gruncie których udziały w spółdzielni są niezbywalne. Zmiana taka stanowi naruszenie jednej z podstawowych zasad dotychczasowego ruchu spółdzielczego w Polsce, która opierała się na osobistej i niezbywalnej więzi członka ze spółdzielnią. 7. Zapis art. 14 projektu powiela dotychczasowe zasady zwrotu wpłat dokonanych na wypowiedziane udziały. Zapisy takie w odniesieniu do banków spółdzielczych nie są jednak uzgodnione z treścią Dyrektywy CRD IV i określonymi w jej treści wymogami uznania funduszu udziałowego za kapitał Tier 1. W celu zaliczenia w bankach spółdzielczych funduszu udziałowego do kapitału Tier 1 konieczne byłoby określenie ustawowe przypadków w których bank spółdzielczy uprawniony byłby do odmowy zwrotu wpłat dokonanych przez członków na wypowiedziane udziały. 8. 2

3 W art. 16 ust. 2 pkt 6 projektu nadal podtrzymuje się prawo członka wglądu do umów zawieranych przez spółdzielnię z osobami trzecimi. Zapis ten nie jest jednak uzgodniony z treścią Prawa bankowego i zastrzeżoną w jego ramach instytucją tajemnicy bankowej. W związku z wiążącą bank instytucją tajemnicy bankowej, konieczne byłoby jednoznaczne rozstrzygnięcie problematyki dostępu członka do treści umów zawieranych przez bank spółdzielczy, na rzecz zachowania zasady poufności działań banku spółdzielczego. Podobnie kształtuje się sprawa związana z prawem wglądu członka do protokołów obrad organów banku spółdzielczego. Zasada poufności działalności banku spółdzielczego oraz tajemnicy bankowej, przemawia stanowczo za ograniczeniem prawa wglądu członka do dokumentów banku spółdzielczego. 9. W art. 17 projektu przewiduje się ustawowe ograniczenie wysokości wpisowego wnoszonego przez osobę przystępującą do spółdzielni. Zgodnie z art. 17 ust. 1 projektu Wysokość i termin zapłaty wpisowego określa statut, jednakże jego wysokość dla nowoprzyjmowanych członków nie może przekroczyć najniższego miesięcznego wynagrodzenia określonego na podstawie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym wysokość wpisowego określa statut i nie ma narzuconej górne granicy tej wpłaty. Odpowiednio proponowany zapis stanowi ograniczenie zasady swobody kształtowania zasad funkcjonowania spółdzielni przez członków. 10. W art. 26 ust. 8 przewidziano zapis, zgodnie z którym mandaty członków organu wybranych na określoną kadencję wygasają z chwilą rozpoczęcia posiedzenia wyborczego organu uprawnionego do wyboru członków tego organu.. Rozwiązanie takie jest niebezpieczne dla ciągłości funkcjonowania organów spółdzielni. Ze względu na przypadki np. siły wyższej może dojść do sytuacji, w której po otwarciu walnego zgromadzenia wystąpi konieczność zarządzenia przerwy lub odroczenia jego obrad. W takiej sytuacji spółdzielnia nie posiadałaby organów upoważnionych do jej reprezentacji. Takie same zastrzeżenia budzi rozwiązanie przewidujące wygaśnięcie z mocy prawa mandatu z dniem 31 grudnia, bez uwzględnienia propozycji regulacji określającej sposób funkcjonowania spółdzielni w sytuacji, w której np. mandaty członków rady nadzorczej wygasną z mocy prawa. 11. Zgodnie z art. 37 ust. 1 projektu, Grupa członkowska składa się z członków spółdzielni, których prawa i obowiązki majątkowe są związane z wyodrębnioną organizacyjnie jednostką spółdzielni albo z częścią majątku spółdzielni, która nadaje się do takiego wyodrębnienia. Dotychczasowe przepisy Prawa spółdzielczego przewidywały tworzenie grup członkowskich na zasadach określonych w statucie i odpowiednio zapis projektu oznaczałby ograniczenie swobody regulacyjnej dla członków spółdzielni. 12. Zgodnie z art. 39 projektu przewiduje się rezygnację z dotychczasowej zasady powoływania członków rady nadzorczej tylko spośród członków spółdzielni. Według autorów projektu 3

4 członkiem rady może być każda osoba niezależnie od tego czy posiada członkostwo w spółdzielni. Taka zmiana podważa zasadę osobistego zaangażowania członków w działalność spółdzielni i upodabnia funkcjonowanie organów spółdzielni do korporacyjnej struktury prawa handlowego. 13. W art. 49 projektu wyklucza się możliwość pełnienia funkcji przedstawiciela w spółdzielni przez jej pracownika. Zmiana ta pozbawia pracowników spółdzielni będących jednocześnie jej członkami możliwości szerszego zaangażowania się w działalność spółdzielni w ramach struktury zebrania przedstawicieli. Biorąc pod uwagę że istotą spółdzielni jest działalność na rzecz jej członków a praca w spółdzielni jest najpełniejszym wyrazem zaangażowania się członka w jej rozwój, odpowiednio projektowana zmian stanowiłaby nieuzasadnioną szykanę dla tych członków którzy są najbardziej zaangażowani w rozwój spółdzielni. 14. Art. 59 projektu przewiduje możliwość podwyższenia udziałów członkowskich w ciężar innych funduszy spółdzielni. Rozwiązanie takie narusza zasadę niepodzielności majątku spółdzielni. W wyniku takiej zmiany może zostać naruszona stabilność finansowa spółdzielni. 15. Zgodnie z art. 85 projektu spółdzielnia może zostać uznana za niewypłacalną w przypadku, gdy zaprzestała spłacania wymagalnych zobowiązań, a jej majątek nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich zobowiązań. Przepis nie przewiduje jednocześnie żadnej minimalnej granicy wymagalnych zobowiązań ani też minimalnego okresu opóźnienia w ich spłacie. Odpowiednio na gruncie przedmiotowej definicji spółdzielnia jest niewypłacalna nawet jeśli z drobnych przyczyn technicznych nie spełnia dwóch zobowiązać choćby na znikomą kilkuzłotową kwotę i opóźnienie trwa minimalny okres choćby 1 dnia. Tak łatwe uznanie spółdzielni za niewypłacalną jest groźne zwłaszcza dla banku spółdzielczego który wymaga stabilnych i bezpiecznych regulacji prawnych. Z tego względu zapisy projektu w zakresie podstaw uznania spółdzielni za niewypłacalną należy uznać za zbyt liberalne i w związku z tym niebezpieczne dla ruchu spółdzielczego. Z poważaniem Radca Prawny Piotr Kowalewski 4

5 5