Cele kształcenia i treści nauczania

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Cele kształcenia i treści nauczania"

Daniel Skiba
7 lat temu
Przeglądów:

1 Farmakologia

2 Cele kształcenia i treści nauczania Słuchacz po zaliczeniu kursu farmakologii powinien: Charakteryzować właściwości farmakologiczne wybranych grup leków Posługiwać się terminologią farmakologiczną Znać zasady farmakoterapii oraz jej ograniczenia Przechowywać i podawaćśrodki lecznicze zgodnie z obowiązującymi przepisami Znać mechanizm działania leków oraz ich interakcje Treści wykład adów: Wiadomości ogólne o leku Podstawy chemioterapii Farmakologia bólu Charakterystyka wybranych grup leków Podstawy farmakoterapii stomatologicznej

3 Literatura Podstawy farmakologii klinicznej alergie, interakcje leków oraz wybrane problemy w stomatologii. A. Jabłecka, T. Krzemiński, Lublin 2005 Farmakologia, farmakoterapia oraz materiały stosowane w stomatologii. T. Krzemiński, Śląsk 2003 Kompendium farmakologii dla stomatologów. Z. Jańczuk, L. Samochowiec, Elsvier 2001 Asystowanie w stomatologii. Podręcznik dla asystentek i higienistek stomatologicznych. Red. M. Bladowski 2006

4 Co to jest farmakologia? Farmakologia dziedzina medycyny i farmacji. Jest to nauka o środkach leczniczych (lekach) oraz ich działaniu na organizm człowieka. Zadaniem farmakologii jest m. in. poszukiwanie nowych leków, poznanie mechanizmów działania leków, ustalenie wskazań terapeutycznych i przeciwwskazań oraz racjonalnego dawkowania leków, ich toksyczności i działań niepoŝądanych. Farmakologia dzieli się na kilka działów, m. in.: Farmakodynamikę Farmakokinetykę Farmakoterapię

5 W badaniach relacji między lekiem a organizmem wyróŝnia się: Farmakodynamikę badającą działanie leku na organizm, czyli: Łączenie się z receptorem ZaleŜność między dawką leku a efektem terapeutycznym Mechanizm działania terapeutycznego oraz toksycznego Farmakokinetykę badającą działanie organizmu na lek, czyli: Wchłanianie Rozmieszczenie w organizmie Metabolizm Wydalanie PoniewaŜ substancja lecznicza zanim zostanie wchłonięta musi często najpierw zostać uwolniona z leku (np. z kapsułki), niekiedy wyróŝnia się takŝe uwalnianie.

6 Pochodzenie i nazwy leków Lekiem jest kaŝda substancja, niezaleŝnie od pochodzenia (naturalnego, syntetycznego) wprowadzona do organizmu w celu osiągnięcia poŝądanego efektu terapeutycznego lub zapobieganiu chorobie, podana w ściśle określonej dawce! Lekiem jest substancja, która modyfikuje procesy fizjologiczne, w taki sposób, Ŝe hamuje (eliminuje) przyczyny i objawy choroby lub zapobiega jej rozwojowi. Leki dostępne w Polsce ujęte są w Urzędowym Wykazie Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

7 Klasyfikacja leków Ze względu na pochodzenie: naturalne: roślinne (glikozydy, alkaloidy) zwierzęce (insulina) grzybowe (penicylina) bakteryjne (erytromycyna) mineralne (talk) syntetyczne wytwarzane przy uŝyciu syntezy organicznej (chloramfenikol) półsyntetyczne uzyskiwane z surowców naturalnych i wtórnie obrabiane (doksycyklina)

8 Powszechnie stosowanym systemem klasyfikacji substancji leczniczych jest: klasyfikacja anatomiczno terapeutyczno chemiczna (ATC) mającą strukturę drzewa, w którym najniŝszy, anatomiczny poziom określa miejsce działania, a wyŝsze precyzują lek na drodze funkcji terapeutycznej i przynaleŝności do określonej grupy chemicznej. C układ sercowo naczyniowy grupa anatomiczna C01 leki stosowane w chorobach serca podgrupa terapeutyczna C01C leki pobudzające układ sercowo naczyniowy podgrupa farmakologiczna C01CA leki wpływające na receptory adrenergiczne i dopaminergiczne podgrupa chemiczna C01CA24 Epinefryna (adrenalina) substancja chemiczna

9 Nazewnictwo leków Lekiem mogą być substancje i surowce pochodzenia roślinnego (np. sproszkowane liście) lub częściej preparaty galenowe sporządzone z tkanek roślinnych (syrop) bądź zwierzęcych (np. olej z wątroby rekina). Leki te nazywa się według ich pochodzenia: nalewka z korzenia Kozłka lekarskiego (Tinctura Valerianae) Obecnie jednak częściej stosuje się leki syntetyczne, których nazwy chemiczne są zwykle bardzo skomplikowane i uŝywanie ich w Ŝyciu codziennym Lekiem jest praktycznie niemoŝliwe. Dlatego teŝ powszechnie uŝywa się obowiązujących we wszystkich krajach tzw. nazw międzynarodowych. Koncerny farmaceutyczne produkujące leki nadają im, zastrzeŝone patentem, nazwy handlowe. Np.:

10 Drogi podawania leków Droga podawania (dostarczania) jest waŝnym czynnikiem, od którego zaleŝy szybkość i skuteczność działania leku. 1. Drogi podania przez przewód pokarmowy: doustna per os (p.o.) podjęzykowa sublingualis (s.l.) doodbytnicza per rectum (p.r.) 2. Drogi podania pozajelitowo (parenteralnie): iniekcja podskórna subcutanea (s.c.) iniekcja domięśniowa intramuscularia (i.m.) iniekcja doŝylna intravenosa (i.v.) przezskórna transcutanea wziewna inhalatio 3. Drogi podania miejscowego: dopochwowa per vaginam dospojówkowa pro oculis na skórę

16 Jak przyjmować leki? Podczas przyjmowania leków naleŝy przestrzegać zasad określonych w ulotce informacyjnej (np. przyjmowanie przed lub po posiłku) oraz ogólnych zasad stosowania leków. Wszystkie leki najlepiej popijać wodą. Inne napoje mogą osłabić lub wzmocnić ich działanie. Np. antybiotyków nie wolno popijać mlekiem, poniewaŝ tracą swoje bakteriobójcze działanie. Z kolei preparatów na nadciśnienie, czy kardiologicznych nie naleŝy łączyć z sokiem z grejprfuta, gdyŝ wzmacnia ich działanie, czego skutkiem bywają zaburzenia rytmu serca lub gwałtowny spadek ciśnienia krwi. Przestrzegaj zaleceń dotyczących pory przyjmowania leków i spoŝywania posiłków. Niektóre z nich najlepiej przyjmować podczas jedzenia, inne zaś przed lub po posiłku. Zalecenie "przed jedzeniem" oznacza, Ŝe lek zadziała optymalnie, jeśli zaŝyjesz go na minut przed posiłkiem. "Podczas posiłku" - preparat naleŝy zaŝyć najpóźniej 5 minut po rozpoczęciu jedzenia. "Po jedzeniu" - lek przyjmujemy minut po zakończeniu posiłku.

17 Zwracaj uwagę na to, co jesz. Jeśli np. przyjmujesz preparaty zawierające Ŝelazo, nie jedz po ich zaŝyciu rabarbaru i szpinaku przez dwie godziny. Zawierają kwas szczawiowy, który utrudnia przyswajanie Ŝelaza w jelicie. Zwiększa go natomiast witamina C, w którą bogate są owoce cytrusowe. Nie zaŝywaj jednocześnie kilku leków przeciwbólowych lub na przeziębienie. Jeśli zawierają tę samą substancję, moŝesz ją przedawkować. Ponadto niektórych składników takich preparatów nie naleŝy łączyć, np. paracetamolu (Gripex, Coldrex) i kwasu acetylosalicylowego (Aspiryn-C). Jeśli zaŝywasz antybiotyki, stosuj w czasie kuracji, a takŝe po jej skończeniu, preparaty zawierające bakterie probiotyczne (Trilac), Ŝeby przywrócić prawidłową florę bakteryjną w jelitach.

18 Postacie leków Postać leku (postać farmaceutyczna) to postać w jakiej przygotowuje się i podaje określony lek Substancji leczniczych, będących aktywnym składnikiem leku nie podaje się per se. W technologii produkcji leków, substancje lecznicze miesza się z odpowiednimi substancjami pomocniczymi nadając im odpowiednią, wymaganą dla danego leku postać. 1. Postaci leków według właściwości fizykochemicznych: postaci stałe postaci półstałe postaci płynne 2. Postaci leków według drogi podania: doustne doodbytnicze wziewne i in.

19 Materiały z wykładów są dostępne na poczcie: asystentki@poczta.onet.pl hasło: wyklady1

Podobne dokumenty

Farmakologia nauka o interakcjach pomiędzy substancjami chemicznymi a żywymi organizmami.

Farmakologia nauka o interakcjach pomiędzy substancjami chemicznymi a żywymi organizmami. Każda substancja chemiczna oddziałująca na organizmy żywe może być zdefiniowana jako środek farmakologiczny (ang.