Przedśpiew to wiersz pochodzący z tomu Gałąź kwitnąca, credo Staffa, filozoficznie nawiązujące do stoicyzmu i

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Przedśpiew to wiersz pochodzący z tomu Gałąź kwitnąca, credo Staffa, filozoficznie nawiązujące do stoicyzmu i"

Bogusław Maciejewski
8 lat temu
Przeglądów:

1 Analiza maturalna "Przedśpiewu" Leopolda Staffa Przedśpiew to wiersz pochodzący z tomu Gałąź kwitnąca, credo Staffa, filozoficznie nawiązujące do stoicyzmu i epikureizmu; kwintesencja życiowej mądrości i optymizmu; tytuł jest neologizmem i oznacza coś, co jest przed śpiewem, czyli przed właściwą czynnością, stanowi zapewne przygotowanie wiersz reprezentuje typ liryki bezpośredniej (osobistej) świadczy o tym użycie czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej: znam, wiem, będę, żyłem, mieszkałem, przechodzę, kochałem, widziałem, szedłem, uczę, pochwalam oraz zaimki typu mi, mnie; czas wypowiedzi lirycznej: pięć z nich użytych zostało w czasie teraźniejszym, pięć w czasie przeszłym i tylko jeden w - filmy edukacyjne on-line Strona 1/9

2 czasie przyszłym; niesie ten zabieg konkretne wnioski: znaczy on, że podmiot liryczny znajduje się już prawie u kresu, niewiele będzie, a wiele już było i trochę ciągle jest prawdziwe będzie utożsamienie podmiotu lirycznego w wierszu z samym Staffem, ale równie dobrze można powiedzieć, że reprezentuje on każdego humanistę lub człowieka doświadczonego, takiego życiowego mędrca; adresatem wiersza byłby bohater zbiorowy, bliżej nieokreśleni ONI (w wierszu występują pod płaszczem wam); wyobraźnia i sposób obrazowania podpowiadają kadr, w którym znajduje się mistrz ceremonii Staff/poeta/mędrzec otoczony wianuszkiem uczniów, chłonących z jego ust prawdy - filmy edukacyjne on-line Strona 2/9

3 życiowe Przedśpiew jest wierszem stychicznym, regularnym, składającym się z dwudziestu dwóch wersów po trzynaście sylab; ważna jest celowość zastosowania wiersza regularnego, ma ona bowiem podkreślić nastrój harmonii i spokoju jako główny przekaz tekstu; Staff nie używa wielu środków stylistycznych, ogranicza się do metafor, ciekawych epitetów, zaskakujących oksymoronów, porównań, ludowych nawiązań, przykładowo: kobiety przy studniach brzemienne, jak grusze, szedłem przez pola żniwne, jak starce w sadzie pojawia się odniesienia do myśli Terencjusza, rzymskiego komediopisarza, przywołane prawie dosłownie: żyłem i z rzeczy ludzkich nic nie jest mi obce; innym nawiązaniem jest użyty nie wprost, czyli sparafrazowany cytat z fraszki autobiograficznej Jana - filmy edukacyjne on-line Strona 3/9

4 Kochanowskiego Do gór i lasów: bo żyłem długo w górach i mieszkałem w lasach; ten wątek można rozwinąć pisząc o autobiograficznym charakterze obu utworów Staff wypowiada się w tonie refleksyjnym, z perspektywy, dystansu; używa retrospekcji patrzy w przeszłość, ogarnia spojrzeniem dotychczasowe życie; on, artysta, ale i jednostka, czciciel natury, doświadczył, że śmierć i narodziny istnieją, że nie ma życia bez śmierci; dla Terencjusza ważne jest aby być, Staff pisze należy żyć; dookreśla on tym samym myśl komediopisarza; używa - filmy edukacyjne on-line Strona 4/9

5 przecież figury starca siedzącego w sadzie sygnalizuje pogodzenie się z cyklem życia, przemijalności; według niego grzech to chora dobroć, a mądrość ma rys smutku, gdyż widzi więcej, jest świadoma; Staff kreuje siebie na czciciela gwiazd, czyli kogoś, kto posiadł mądrość astronomii, zatem w jakiś sposób posiadł świat; miłośnik ogrodów czyż nie jest on umiłowanym w harmonii i tradycji klasycznej? wyznawca snów może postrzega siebie poeta jako namiętnego marzyciela, idealistę, entuzjastę rzeczy trudnych i niemożliwych? prezentuje Staff własne doświadczenie: nie obce mu gorycz i zawody, (...) ból i troska, /Złuda miłości, zwątpień - filmy edukacyjne on-line Strona 5/9

6 mrok, tęsknot rozbicia, a zatem przykre, lecz hartujące człowieka sytuacje i stany; na przekór jednak poeta wielbi życie i głosi jego pochwałę; kreśli przestrzenne obrazy doświadczenia, obecności w lasach i górach, smakowania dni jasnych i ciemnych (kolejne opozycje), oglądania narodzin i śmierci, skrajności, a przecież wyrażonych tak lekko i nienachlanie; doznał CAŁEJ GAMY uczuć i wie, o czym mówi teraz przekazuje swoją wiedzę i mądrość w duchu filozofii stoicko-epikurejskiej, tej głoszącej umiar i trzymanie fasonu bez względu na okoliczności oraz umiejętności czerpania szczęścia i radości z każdej chwili życia, czyli realizację zasady złotego środka; tu mamy - filmy edukacyjne on-line Strona 6/9

7 kolejne nawiązanie do Jana Kochanowskiego i jego twórczości; stąd też blisko do franciszkanizmu, którego myśl i ideę zaszczepił w polskiej poezji właśnie Staff; nie można nie wspomnieć o motywie wędrówki wpisanej w wiersz; objawia się on w czasownikowych formach wyrazów; klasycyzm poety uwidacznia się w skromnej, wypośrodkowanej formie wiersza oraz prostej tonacji emocjonalnej, nie mającej nic wspólnego z ekspresjonistycznymi, dekadenckimi tekstami sobie współczesnych; Staff kolejny raz - filmy edukacyjne on-line Strona 7/9

8 udowadnia, że jest poetą osobnym, nie idącym ślepo po sznurku modernistycznej poetyki gdy Kasprowicz, Tetmajer, Przybyszewski wojowali ze światem i głosili o wszechobecnym poczuciu zagrożenia, autor Snów o potędze zgłębiał życie w całej jego rozciągłości, smakował je, poznawał meandry, blaski i cienie; w tej perspektywie może o sobie pisać jako o mędrcu, mistrzu, starcu, humaniście, któremu nic co ludzkie, nie jest obce; ostateczna diagnoza, credo wypowiedziana zostaje przez podmiot liryczny wprost: A jednak śpiewać będę wam pochwałę życia. enigmatyczny Przedśpiew z pozoru nie znaczy nic, lecz gdy pomyślimy nad kontekstem lub proweniencją tytułu, odkryjemy jego ukryty sens; gdyby zastanowić się nad sytuacją podmiotu lirycznego, można by stwierdzić, że znajduje się on już u kresu życia, a - filmy edukacyjne on-line Strona 8/9

9 Powered by TCPDF ( Ściąga eksperta jeśli nie, to przynajmniej stał się mędrcem, przeżył egzystencjalne wtajemniczenie; zatem byłby to taki łabędzi śpiew, ostatnie tchnienie, wyszeptana prawda tuż przed kresem pamiętaj, żaden tekst kultury, żaden wiersz nie istnieje sam dla siebie, nie leży w próżni, teksty poetyckie wzajemnie z siebie czerpią, czerpią też z filozofii i wszystkiego co nazywamy kulturą epoki; w wierszu pod wiele mówiącym tytułem Odjazd w marzenie Staff pisał tak: Uchodź! Wyzywaj losy, kuś przygody! Czeka cię tysiąc śródgwiezdnych noclegów! Tysiąc dni wolnych na bezkresach wody! - filmy edukacyjne on-line Strona 9/9

Podobne dokumenty

wydarzeniach w utworze epickim opowiada narrator; jego relacja ma najczęściej charakter zobiektywizowany i cechuje ją

Charakterystyka trzech rodzajów literackich Cechy charakterystyczne epiki wydarzeniach w utworze epickim opowiada narrator; jego relacja ma najczęściej charakter zobiektywizowany i cechuje ją chłodny dystans;