RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ 2013/2014

Transkrypt

1 Strona1 1. WSTĘP 1. Przedmiot ewaluacji Przedmiotem wewnętrznej ewaluacji jest realizacja wymagania Szkoła organizując procesy edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników egzaminu gimnazjalnego oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. 2. Cele ewaluacji Celem ewaluacji uzyskanie informacji czy szkoła dokonuje analizy wyników egzaminu zewnętrznego i innych badań wewnętrznych i zewnętrznych oraz w jaki sposób wnioski z tych badań wykorzystywane są w organizowaniu i realizacji procesów edukacyjnych, a także czy ich wykorzystanie wpływa na wyniki nauczania i czy znajduje to odzwierciedlenie rezultatach kolejnych badaniach poziomu osiągnięć uczniów. Na podstawie uzyskanych informacji zostaną sformułowane zalecenia, których realizacja powinna doprowadzić do poprawy istniejącej sytuacji. 3. Przebieg ewaluacji Wykonano badanie ankietowe na wybranej próbie badawczej, poddano analizie dokumentację. Posłużono się także obserwacją. Dane uzyskane w wyniku badań przeanalizował zespół ds. ewaluacji wewnętrznej. Podsumowanie wraz z wnioskami zostało zamieszczone w tym raporcie. 2. WYNIKI EWALUACJI Badania ankietowe Wśród nauczycieli przeprowadzono dwa badania ankietowe. Pierwsza ankieta miała formułę zamkniętą z możliwością uzupełnienia pytań zamkniętych własnymi uwagami. Druga ankieta składała się z pytań otwartych i była ona elementom projektowania badań w działań. Ze względu na jej odniesienie do wyników przeprowadzonego w bieżącym roku szkolnym próbnego egzaminu gimnazjalnego, postanowiono wykorzystać znajdujące się w niej informacje dla potrzeb tegorocznej ewaluacji wewnętrznej. W pierwszej ankiecie 14 osób odpowiedziało na pytania dotyczące wykorzystania wyników sprawdzianu szóstoklasisty, egzaminów gimnazjalnych (w tym próbnych) oraz EWD, a także ich wpływu na organizację procesu nauczania. Poproszono także o ocenę wiarygodności i przydatności powyższych egzaminów. Na pytanie, czy wyniki sprawdzianu po szkole podstawowej stanowią wiarygodną informację o umiejętnościach szkolnych absolwentów szkół podstawowych 7 osób odpowiedziało, że raczej tak, 3 ani tak, ani nie i 4 raczej nie. 5 respondentów stwierdziło, że w bieżącym roku szkolnym przeanalizowało wyniki sprawdzianu po szkole podstawowej, kolejnych 5 nie uczyniło tego, a 4 osoby nie udzieliły odpowiedzi. W wyniku analizy sprawdzianu wszyscy którzy jej dokonali podjęli pewne działania: wszyscy (5/5) wyrównują braki po szkole podstawowej i indywidualizują nauczanie; po 3 osoby wskazały na doskonalenie umiejętności, które słabo wypadły i dzielenie uczniów na grupy według stopnia zaawansowania. 2 osoby poświęcają więcej czasu na czytanie ze zrozumieniem, a 1 na redagowanie różnych form wypowiedzi. 2 osoby wskazały na organizowanie zajęć wyrównawczych w celu wyrównania braków ze szkoły podstawowej.

2 Strona2 Spośród osób, które analizy sprawdzianu nie przeprowadzają 2 motywują to brakiem wglądu w poszczególne zadania, 3 tym, że nauka przedmiotu rozpoczyna się w gimnazjum, 1 uznała, że wyniki sprawdzianu mają małą wartość diagnostyczną, 1 zaś sama przeprowadza własne badanie poziomu umiejętności uczniów w początkowym okresie nauki w gimnazjum. Ostrożne zaufanie do wiarygodności wyników egzaminu gimnazjalnego jako odzwierciedlenia rzeczywistego poziomu osiągnięć uczniów deklaruje 9 na 14 nauczycieli, 5 wybrało odpowiedź ani tak, ani nie. Wszyscy badani stwierdzają, że przeanalizowali wyniki egzaminu gimnazjalnego w klasach, w których uczyli, a wnioski mają wpływ na organizację zajęć i metody nauczania poza 1 osobą, która wybrała odpowiedź, że nie mają one wpływu, ponieważ analiza dotyczyła innych uczniów, a zajęcia planuję w oparciu o bieżące sprawdziany. 5 pytanych realizuje to, co zostało zapisane w programie naprawczym opracowanym po analizie wyników w szkole, 13 doskonali umiejętności, które słabo wypadły, 6 poświęca więcej czasu na czytanie ze zrozumieniem, 7 na redagowanie różnych form wypowiedzi, 6 badanych ćwiczy różne strategie rozwiązywania zadań, 3 kładzie nacisk na tworzenie i realizowanie planu rozwiązania zadania, 6 zwraca uwagę na poprawność rachunkową, 10 włącza zadania o charakterze egzaminacyjnym do prac klasowych, 9 zwiększa częstotliwość sprawdzania wiedzy i umiejętności, 4 uczy uczniów planowania czasu, 10 organizuje egzaminy próbne i analizuje ich wyniki, 4 wprowadza większą indywidualizację nauczania, 11 stosuje metody aktywizujące, 10 prowadzi dodatkowe zajęcia przygotowujące do egzaminu, 8 systematycznie powtarza materiał, 1 powtarza materiał przydatny w życiu (umiejętności praktyczne) i zachęca do samokształcenia. 1 z nauczycieli wskazuje, że wyniki egzaminu gimnazjalnego odnoszą się do grupy uczniów, która opuszcza szkołę, więc ich przydatność jest ograniczona dla grupy całkiem innych uczniów, w przeciwieństwie do próbnych egzaminów, których wyniki stanowią istotną wskazówkę do dalszej pracy. Wszyscy (14) respondenci deklarują znajomość pojęcia edukacyjnej wartości dodanej, a wiedzę na ten temat czerpią z informatorów i biuletynów CKE (4), serwisów internetowych OKE (9), Konferencji/szkoleń OKE (6), spotkań z wizytatorami kuratorium (1), strony (7), szkoleń zespołu EWD przy CKE (1), szkoleń w ośrodkach metodycznych (2), prasy nauczycielskiej (2), literatury naukowej (2), prasy codziennej (3), rozmów z nauczycielami (7), informacji na radach pedagogicznych (2). W drugiej ankiecie wypowiedziało się 12 spośród wybranych 19 nauczycieli. Jej celem było zaprojektowanie działań zmieniających obecną sytuację. Punktem wyjścia ankiety było założenie, że osiągnięto niskie wyniki na próbnym egzaminie gimnazjalnym (opis sytuacji). Celem zmiany ma być poprawa wyników egzaminu w porównaniu z egzaminem próbnym (opis sytuacji po zmianie). Badani zgodnie uznali, że zmiana tej sytuacji jest możliwa i w pełni lub w jakiejś mierze zależy od nich samych. Nauczyciele mieli odnieść się do następujących kwestii: Co chcę zmienić / poprawić w mojej pracy z uczniami, aby lepiej ich wspierać w procesie uczenia się? Udzielono następujących odpowiedzi: wykorzystanie metod aktywizujących, technologii, uatrakcyjnienie zajęć, więcej pracy z tekstem publicystycznym i własnych wypowiedzi pisemnych, doskonalenie umiejętności, które słabo wypadły i poczucia odpowiedzialności ucznia za swoje osiągnięcia, prowadzenie zajęć przygotowujących do egzaminu, stosowanie zintegrowanej wiedzy, odnoszenie się do wcześniejszych lekcji, zwracanie większej uwagi na zadania egzaminacyjne, powtarzanie regularnie treści problematycznych, zwiększenie liczby ćwiczeń językowych, także związanych z pisownią i interpunkcją, praca nad słabymi punktami, zmotywowanie uczniów do udziału w zajęciach przygotowujących do egzaminu,

3 Strona3 zwiększenie liczby godzin zajęć wyrównawczych ze specjalnym przeznaczeniem na przygotowanie do egzaminu, Czego (jakich zmian/rezultatów oczekuję)? Odpowiedzi: więcej chęci, zaangażowania, systematycznej pracy uczniów, udziału w zajęciach dodatkowych (6 osób), zrozumienia specyficznych umiejętności związanych z nauczanym przedmiotem, uczniowie nauczą się rozwiązywać zadania problemowe, wsparcia rodziców w motywowaniu dzieci do regularnej i intensywnej pracy, przyrostu wiedzy, wypracowanie technik szybkiego uczenia się, redukcja stresu związanego z egzaminem, Jak chcę, by wyglądała sytuacja po zmianie? Wszyscy ankietowani zgodnie odpowiedzieli, że oczekują wyższych wyników egzaminu. Co przeszkodziło w osiągnięciu zmiany w przeszłości? Wśród odpowiedzi znalazły się: wysoka absencja, lekceważenie zadań domowych i samodzielnej nauki, nikłe zainteresowanie przedmiotem, niechęć do przedmiotu, zrażanie się trudnościami, małe zaangażowanie uczniów, brak czasu (mały wymiar godzin) na powtórzenia i odwołania do wcześniejszego materiału, brak zaangażowania i ambicji do osiągania wysokich celów, brak wsparcia i współpracy rodziny, brak motywacji, forma zajęć. Analiza dokumentów Dokumentacja pokazuje, że wyniki egzaminów zewnętrznych są analizowane, a na ich podstawie formułowane są wnioski i zalecenia do dalszej pracy stanowiące formę planu naprawczego. Podsumowania i analizy dokonują nauczyciele przedmiotów uczący w klasach trzecich. Nauczyciele w zespołach przedmiotowych współpracują przy formułowaniu wniosków i wytycznych, uwzględniając specyfikę poszczególnych klas/grup a także przedmiotów. Dokonywana jest zarówno analiza egzaminów gimnazjalnych, próbnych egzaminów gimnazjalnych, badania wyników nauczania. Poszczególne opracowania przedstawiane są i omawiane w trakcie rad pedagogicznych, gdzie odbywa się dyskusja. Nauczyciele wymieniają się doświadczeniami, uwagami, zgłaszane są propozycje działań. W szkole dokonywana jest też analiza EWD, której podsumowanie i wnioski są prezentowane na radzie pedagogicznej, poddawane dyskusji. Na podstawie oferty zajęć dodatkowych można stwierdzić, że szkoła stwarza uczniom możliwości osiągnięcia jak najlepszych wyników na egzaminach poprzez organizowanie zajęć przygotowujących do egzaminu gimnazjalnego. Przegląd frekwencji na tych zajęciach pokazuje jednak bardzo małe zainteresowanie udział w nich biorą nieliczni uczniowie, na ogół nieregularnie. Szkoła oferuje także zajęcia wyrównawcze dla uczniów z trudnościami w uczeniu się lub brakami spowodowanymi innymi przyczynami. Także z tych zajęć uczniowie korzystają w minimalnym stopniu.

4 Strona4 Analiza dzienników zajęć obowiązkowych pokazuje, że średnia frekwencja wynosi poniżej 80%, z czego część nieobecności jest nieusprawiedliwionych lub usprawiedliwiana z opóźnieniem, często na skutek interwencji wychowawcy (dane z obserwacji i rozmowy z wychowawcami). Najwyższą frekwencję odnotowuje się na początku roku szkolnego. Najniższa jest w okresach, w których wypadają dni wolne, zarówno przerwy świąteczne, dni wolne od zajęć edukacyjnych w związku z egzaminami, wyjścia obejmujące część zajęć lekcyjnych, jak również w okresach wzmożonych zachorowań sezonowych. Bardzo niską frekwencję odnotowuje się także po przeprowadzeniu egzaminów gimnazjalnych, głównie w klasach trzecich, ale także w drugich. Niższa frekwencja pod koniec roku szkolnego występuje również w klasach pierwszych. W większości wypadków nieobecności są jedno-, dwu-, trzydniowe. Uczniowie bardzo często są także zwalniani przez rodziców z pojedynczych lekcji (pierwsze, ostatnie godziny lekcyjne). Ponadto uczniowie nagminnie spóźniają się na pierwszą lekcję lub przychodzą dopiero na następną. Dodatkowo, z obserwacji pracy uczniów i rozmów z nauczycielami wynika, że nieobecni uczniowie po powrocie do szkoły często są nieprzygotowani i nie uzupełniają braków powstałych wskutek nieobecności. Z analizy oceniania bieżącego wynika, że, uczniowie nie przygotowują się do lekcji (brak zadań domowych), niezadawalające oceny uzyskują także ze sprawdzianów i kartkówek, często są to oceny niedostateczne. Znaczny odsetek uczniów (znacznie przekraczający średnią) posiada opinie z poradni pedagogiczno psychologicznych o występowaniu specyficznych trudności w uczeniu się, głównie pod postacią dysleksji o różnym nasileniu. Tylko nieliczni uczestniczą w terapii pedagogicznej i sporadycznie wykonują samodzielnie zalecane przez poradnie ćwiczenia. Poza tym spora grupa uczniów ma orzeczenia, z czego część zdaje egzamin gimnazjalny na podstawie arkuszy dostosowanych. WNIOSKI I ZALECENIA Z zebranych danych wynika, że w szkole przeprowadza się analizę wyników egzaminów zewnętrznych. Formułowane są wnioski i zalecenia. Niniejsze badanie nie pokazuje, w jaki dokładnie sposób są one wdrażane w codziennej pracy podczas zajęć lekcyjnych (formy i metody pracy, materiały i pomoce, indywidualizowanie nauczania,) w tym celu należałoby prowadzić regularne obserwacje zajęć lekcyjnych w trakcie całego roku. Na zajęciach obowiązkowych realizowana jest podstawa programowa, co powinno dać uczniom określoną porcję wiedzy i umiejętności niezbędnych do osiągnięcia odpowiedniego poziomu osiągnięć. Nauczyciele uwzględniają w pracy z uczniem konieczność wyrównania braków ze szkoły podstawowej oraz kładą nacisk na kształcenie umiejętności, z którymi uczniowie mają problemy. Organizowane są także próbne egzaminy gimnazjalne. Bieżące postępy uczniów są regularnie sprawdzane. Szkoła zapewnia także uczniom zajęcia wyrównawcze i przygotowujące do egzaminu w postaci zajęć dodatkowych. Wśród przeszkód utrudniających osiągnięcie dobrych wyników na pierwszy plan wysuwają się te związane z uczniem, mianowicie wysoka absencja, brak zaangażowania, lekceważenie obowiązków szkolnych i brak wsparcia ze strony rodziców oraz braki ze szkoły podstawowej. Badanie pokazuje także, że nauczyciele widzą konieczność zmian, m.in. poprzez dostosowywanie form i metod pracy, regularne powtarzanie i utrwalanie wiedzy, koncentrowanie się na zagadnieniach problemowych i kształceniu słabiej opanowanych umiejętności i zmotywowanie uczniów oraz zwiększenie zaangażowania rodziców w procesy edukacyjne ich dzieci. Rekomendacje do dalszej pracy, której oczekiwanym rezultatem są lepsze wyniki nauczania i egzaminów zewnętrznych:

5 Strona5 Ogólnie można stwierdzić, że najistotniejsze jest takie zorganizowanie pracy, wprowadzenie zasad i procedur, które pozwolą osiągnąć każdemu uczniowi optymalne wyniki poprzez z jednej strony zastosowanie przez nauczycieli stosownych środków (materiały, formy, metody, organizacja pracy na lekcji, optymalne wykorzystanie czasu, indywidualizacja), z drugiej uzyskanie odpowiedniej porcji zaangażowania ze strony uczniów i ich opiekunów i przyjęcie przez nich części odpowiedzialności za efekty edukacji. W szczególności powinno się podjąć poniższe działania: 1. przygotowanie do egzaminu należy objąć nim uczniów już od pierwszej klasy: a. realizować podstawę programową; b. systematycznie powtarzać materiał,w powtórzeniach dążyć do integrowania wiedzy i umiejętności nabytych wcześniej z nowym, bieżącym materiałem; c. pracować z arkuszami egzaminacyjnymi :regularnie w klasie trzeciej w miarę możliwości na zajęciach lekcyjnych, jeśli czas na to nie pozwala na zajęciach dodatkowych, w tym wypadku należy rozważyć wprowadzenie dla uczniów obowiązkowych zajęć przygotowujących do egzaminu i uwzględnienie ich w planie lekcji, można zrobić to w grupach międzyoddziałowych. Frekwencję odnotowywać, a nieobecności powinny być usprawiedliwiane tak, jak w przypadku zajęć obowiązkowych. Należy zadbać o poinformowanie o tym rodziców na początku roku szkolnego i uzyskać pisemne zobowiązanie, że rodzice dopilnują udziału dzieci w tych zajęciach. W klasach pierwszych i drugich systematycznie włączać zadania egzaminacyjne (można wykorzystać liczne dostępne materiały w postaci kompendiów, repetytoriów, itp.) do codziennej pracy; d. zlecać uczniom regularnie wykonywanie zadań przygotowujących do egzaminu jako zadanie domowe i egzekwować ich wykonanie; na początku roku szkolnego poinformować uczniów i rodziców o częstotliwości tego typu zadań; e. pracować nad czytaniem ze zrozumieniem (polecenia, instrukcje do zadań), strategią rozwiązywania określonego typu zadań i planowaniem czasu oraz jego optymalnym wykorzystaniem w całości; f. kształcić umiejętność koncentracji współpraca z pedagogiem np. na godzinach wychowawczych; g. uwzględniać zadania egzaminacyjne w bieżących sprawdzianach, kartkówkach, itp. lub okresowo przeprowadzać sprawdzanie poziomu osiągnięć na bazie wyłącznie zadań egzaminacyjnych, 2. podniesienie wyników nauczania niezależnie od przygotowaniem do egzaminu gimnazjalnego: a. realizacja podstawy programowej; b. dostosowywanie form pracy i metod nauczania do poszczególnych grup uczniów, indywidualnych uczniów, materiału nauczania; c. stosowanie ćwiczeń i zadań uczących uczniów i wymagających samodzielności, rozwiązywania problemów, korzystania ze źródeł; d. integrowanie wiedzy w obrębie jednego przedmiotu i międzyprzedmiotowej; e. rozwijanie umiejętności logicznego myślenia, wnioskowania; f. wdrażanie uczniów do systematycznej pracy i odpowiedzialności za swoją naukę i efekty oraz motywowanie ich do nauki np. poprzez określony system oceniania, konsekwentne egzekwowanie wykonywania określonych zadań, przygotowywania się do lekcji, aktywnego uczestniczenia w lekcji. Zaangażowanie rodziców uczniów w ten proces jest niezbędne, muszą być też regularnie informowani o tym aspekcie czy i w jakim stopniu uczeń angażuje się w obowiązki, jak często jest nieprzygotowany, itp. Formę i sposób informowania należy wypracować taką, aby nadmiernie nie zwiększała obciążenia nauczycieli tworzeniem dodatkowych raportów. Optymalnie byłoby nakłonić (zobligować) wszystkich rodziców do korzystania z dziennika elektronicznego, gdzie można by na bieżąco odnotowywać

6 Strona6 wszelkie uwagi, zarówno w rubryce uwagi, jak i w formie opisowej w rubrykach z ocenami (np. rubryka nieprzygotowanie lub praca na lekcji podanie daty, kiedy uczeń nie wywiązał się ze swoich obowiązków); g. stosowanie w praktyce oceniania kształtującego w zakresie wszystkich nauczanych przedmiotów poparte upewnieniem się, ze informacja zwrotna została przez uczniów przyswojona i jest przez nich wykorzystywana w dalszej pracy. 3. zmiana postawy uczniów i rodziców: a. przeanalizowanie statutu i WSO oraz wprowadzenie zmian mających na celu uzyskanie większej przejrzystości i łatwiejszego zrozumienia przepisów; b. wprowadzenie zmian w statucie i WSO które zobligują i zmotywują uczniów i rodziców do przyjęcia większej odpowiedzialności za proces uczenia się i jego efekty oraz za znajomość obowiązujących przepisów i zasad oraz aktualnej sytuacji każdego ucznia, a także nakłonią rodziców do większego zaangażowania w egzekwowanie wypełniania obowiązków szkolnych dzieci (prace domowe, samodzielna nauka w domu, frekwencja, przygotowanie do sprawdzianów, udział w zajęciach dodatkowych, uzupełnianie braków spowodowanych nieobecnością, zasięganie informacji dotyczących materiału realizowanego w trakcie nieobecności ucznia, stawianie się na sprawdziany, poprawianie ocen); c. surowe egzekwowanie obowiązku szkolnego skrupulatne stosowanie się do zapisów w statucie odnośnie nieobecności uczniów, ewentualnie wprowadzenie zmian, które pozwolą na ograniczenie nieobecności, o ile pozwalają na to przepisy zewnętrzne.