RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. GUSTAWA MORCINKA W POCZESNEJ W ROKU SZKOLNYM 2012/2013

Transkrypt

1 RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ W SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. GUSTAWA MORCINKA W POCZESNEJ W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 Opracowanie: Alicja Krakowian Wiesława Leonarcik Agnieszka Bożek Ewa Matysiak Małgorzata Krawczyk Mariola Kuziorowicz 1

2 PRZEDMIOT EWALUACJI: Respektowane są normy społeczne (obszar 1.4) CEL EWALUACJI: Cele ewaluacji wewnętrznej: Pozyskanie informacji na temat bezpieczeństwa w szkole wśród uczniów i nauczycieli oraz skali i typu zagrożeń występujących na terenie szkoły Opracowanie planu działań mających na celu zwiększenie wśród uczniów i nauczycieli respektowania norm społecznych i zmniejszenia/wyeliminowania zachowań niezgodnych z normami społecznymi Zebranie informacji, czy w szkole: uczniowie czują się bezpiecznie i wiedzą jakich zachowań od nich się oczekuje? uczniowie prezentują właściwe zachowania? podejmuje się działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, czy przy planowaniu działań uwzględnia się inicjatywy uczniów? ocenia się skuteczność podejmowanych działań? Ustalenie: Co moglibyśmy zrobić, żeby uczniowie prezentowali właściwe zachowania, byli bardziej aktywni i samodzielnie podejmowali różne formy aktywności służące ich bezpieczeństwu? Co należy doskonalić tym zakresie? SPOSÓB PREZENTACJI WYNIKÓW EWALUACJI: Posiedzenie rady pedagogicznej 21 czerwca 2013r. Umieszczenie wyników ewaluacji na stronie internetowej szkoły do dnia 28 czerwca 2013r. 2

3 Respektowane są normy społeczne KRYTERIA I WSKAŹNIKI Wymagania - wskaźniki wewnątrzszkolne Uczniowie czują się w szkole bezpiecznie i wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje W szkole diagnozuje się zachowania uczniów W szkole podejmuje się działania wychowawcze i profilaktyczne mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań Ocenia się skuteczność podejmowanych działań oraz dokonuje się modyfikacji, uwzględniając inicjatywy uczniów Respektowane są normy społeczne Pytania kluczowe 1. Czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? 2. Jaka jest skala poczucia braku bezpieczeństwa wśród uczniów? Jakie zagrożenia wymieniają uczniowie? 3. Czy uczniowie wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje? W jaki sposób jest to im komunikowane? 4. Czy szkoła rozpoznaje zagrożenia i miejsca szczególnie niebezpieczne dla uczniów? 5. Czy podejmuje się działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? 6. Czy podejmowane działania wpływają na zmniejszenie czy nawet eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? Metody badawcze i narzędzia pomiarowe 1. Analiza dokumentów: Program Wychowawczy Szkoły Szkolny Program Profilaktyki Plany pracy wychowawców klas Plany pracy zespołów samokształceniowych nauczycieli protokolarz Rady Pedagogicznej 2. Ankiety skierowane do: uczniów klas II - VI rodziców uczniów klas I - VI nauczycieli 3

4 Wyniki badań wynikające z obserwacji oraz analizy dokumentów szkolnych Zasady dotyczące norm społecznych określają wybrane zapisy zawarte w Statucie Szkoły, Programie Wychowawczym Szkoły, Szkolnym Programie Profilaktyki oraz regulaminach obowiązujących w szkole: regulamin wycieczek, sali gimnastycznej, boiska szkolnego, pracowni informatycznej, językowej oraz świetlicy szkolnej. Uczniowie zapoznawani są z tymi dokumentami podczas godzin do dyspozycji wychowawcy klasy, na poszczególnych zajęciach edukacyjnych oraz podczas apeli porządkowych i pogadanek dotyczących np. bezpiecznej drogi do i ze szkoły, bezpiecznych zabaw podczas ferii i wakacji, bezpieczeństwa w Internecie itp. Rodzice zapoznawani są z regulaminami obowiązującymi w szkole podczas zebrań prowadzonych przez dyrektora szkoły i wychowawców klas. Uczniowie w większości przestrzegają normy społeczne obowiązujące w szkole, nie dopuszczają się rażącego naruszania tych norm, zarówno podczas zajęć, przerw oraz wyjść i wycieczek szkolnych. Zdarzają się jednak jednostkowe przypadki niewłaściwych zachowań, w stosunku do których stosuje się kary wynikające ze Statutu Szkoły. Do najczęściej wymienianych przez nauczycieli negatywnych zachowań zaliczyć można: brak właściwego szacunku wobec rówieśników, a czasem i osób starszych, przezywanie, wyśmiewanie, obgadywanie, nieużywanie zwrotów grzecznościowych, bójki. Obserwacje uczniów wskazały również na niewłaściwe zachowania w szatni szkolnej (chowanie, przekładanie odzieży) oraz boisku szkolnym. Najbardziej niebezpiecznymi miejscami w szkole są klatki schodowe, na których uczniowie bardzo lubią przebywać. Nauczyciele pełniący dyżury szczególną uwagę zwracają na te miejsca. W szkole podejmuje się działania mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Do działań tych zaliczyć można m.in.: organizację zajęć, konkursów, realizację projektów wychowawczo-edukacyjnych np. Bezpieczny uczeń w klasach I-III oraz Bądź bezpieczny w klasach IV-VI, udział u ogólnopolskich akcjach - Dzień Bezpiecznego Internetu, Zachowaj Trzeźwy Umysł, Bezpieczna Szkoła, Każdy uczeń wie co zrobić z ZSEE. W szkole organizuje się również akcje charytatywne takie jak: Rodzina - rodzinie, Góra grosza, Szlachetna paczka, prowadzi się również zbiórki artykułów piśmiennych, książek i zabawek przeznaczanych dla potrzebujących dzieci. Przeprowadza się pogadanki, rozmowy indywidualne wychowawcze i dyscyplinujące. Szkoła współpracuje z Powiatową Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w Częstochowie, przedstawicielami policji oraz straży pożarnej, ratownikami medycznymi. Przekazywane są wychowankom i ich rodzicom informacji o potencjalnych zagrożeniach - ulotki, gazetki ścienne, plakaty, prezentacje multimedialne, gry związane z koniecznością podejmowania decyzji w sytuacjach niebezpiecznych. Działania te dokumentowane są w dziennikach lekcyjnych, dokumentacji pedagoga, teczkach wychowawców, sprawozdaniach z pracy organizacji młodzieżowych działających na terenie szkoły: Samorządu Uczniowskiego, Szkolnego Koła PCK, Szkolnego Klubu Europejskiego oraz Szkolnego Koła Ligi Ochrony Przyrody. W szkole ocenia się także skuteczność tych działań oraz modyfikuje je w razie potrzeb. Zespoły wychowawców na bieżąco analizują poszczególne przypadki niewłaściwych zachowań uczniów, ustalane są indywidualne sposoby pracy z wychowankami i ich rodzicami. Wnioski z pracy wychowawczej przekazywane są 4

5 dyrektorowi szkoły oraz całemu gronu pedagogicznemu podczas posiedzeń Rady Pedagogicznej. Analizy działań zmierzających do eliminowania zagrożeń i wzmacniania pozytywnych zachowań dokonują również wychowawcy poszczególnych klas. Pedagog szkolny prowadzi zajęcia dla uczniów z problemami wychowawczymi i edukacyjnymi, zakłada indywidualne teczki, w których gromadzi dokumentację zawierającą diagnozę sytuacji i problemów dziecka oraz dokumentację udzielonej mu pomocy. Pozostali nauczyciele również starają się czuwać nad prawidłowym zachowaniem uczniów. Rada pedagogiczna dwa razy w roku szkolnym dokonuje analizy ocen zachowania uczniów oraz sytuacji wychowawczej w szkole podczas konferencji plenarnych. Nauczyciele dokonują oceny skuteczności swoich działań, wspólnie konsultują ich wyniki. W razie potrzeb działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań modyfikowane są np. poprzez zmiany zapisów w Szkolnym Programie Profilaktyki oraz Programie Wychowawczym Szkoły. W ubiegłym roku opracowano programy trzyletnie, dostosowano je do potrzeb uczniów i współczesnych zagrożeń związanych z siecią komputerową oraz dostosowano metody pracy z uczniami. Zespoły wychowawców co roku na podstawie programów 3 letnich opracowują roczne programy dostosowując je do bieżących potrzeb oraz priorytetów pracy szkoły na dany rok szkolny. Priorytety w bieżącym roku szkolnym to: Troska o bezpieczeństwo uczniów w szkole oraz Propagowanie idei praw dziecka i wartości ważnych w rozwoju młodego pokolenia. W ramach priorytetu Troska o bezpieczeństwo uczniów w szkole podjęto następujące działania z uczniami: realizacja projektów wychowawczo edukacyjnych Bądź bezpieczny i Bezpieczny uczeń, których celem było rozpowszechnienie wiedzy na temat bezpieczeństwa w szkole i poza nią oraz zdrowia jako nadrzędnej wartości w życiu człowieka; warsztaty z pedagogiem szkolnym na temat profilaktyki uzależnień spotkania z policjantem na temat bezpieczeństwa lekcje wychowawcze na temat asertywności lekcje informatyki Zagrożenia w sieci udzielanie pomocy przedmedycznej - spotkanie z ratownikami medycznymi, pielęgniarką szkolną realizacja projektu Zachowaj trzeźwy umysł konkursy plastyczne promujące bezpieczne zachowania w różnych sytuacjach konkurs wiedzy o bezpieczeństwie. W ramach priorytetu Propagowanie idei praw dziecka i wartości ważnych w rozwoju młodego pokolenia zrealizowano następujące działania: realizacja projektu wychowawczo edukacyjnego Janusz Korczak przyjaciel dzieci, którego głównymi celami było: zapoznanie się z postacią Janusza Korczaka i jego twórczością, propagowanie idei korczakowskich wśród dzieci i młodzieży oraz rozbudzanie świadomości praw dziecka w kontekście prekursorskiej działalności Korczaka; warsztaty na temat Wzorce i postawy wychowawcze oraz komunikacji społecznej konkursy Tajniki dobrego wychowania. 5

6 Podjęte działania przyczyniły się do zwiększenia bezpieczeństwa oraz wzmocnienia pożądanych zachowań wśród uczniów. Analiza ankiet skierowanych do uczniów, rodziców i nauczycieli. Respektowanie norm społecznych w szkole Wyniki ankiety skierowanej do uczniów klas II-III W ankiecie udział wzięło 60 uczniów klas II-III, co stanowi około 81% wszystkich uczniów klas II-III. 1. Czy w swojej szkole czujesz się bezpiecznie? Tak - 100% 2. Oceń swoje poczucie bezpieczeństwa. Zaznacz na wykresie, w skali od 1 do 5, gdzie 5 oznacza, że czujesz się bardzo bezpiecznie, a 1 oznacza że masz poczucie zagrożenia. 1 0% 2-2 % 3 3% 4 37% 5 58% 3. Jeżeli w pytaniu 2 nie wybrałeś 5, to zaznacz, z powodu jakich zachowań innych osób nie czujesz się bezpiecznie. - przezywanie ( 7 ) - wyśmiewanie ( 7 ) - obgadywanie ( 7 ) - obrażanie, ośmieszanie ( 2 ) - izolowanie w klasie lub w grupie ( - ) - grożenie, zastraszenia ( 3 ) - okradanie ( 2 ) - niszczenie własności ( 3 ) - wymuszanie pieniędzy ( - ) - bicie, kopanie lub popychanie ( 6 ) - rozpowiadanie plotek i oszczerstw ( 1 ) ( ) - w nawiasie umieszczono liczbę uczniów którzy zaznaczyli wybrane zachowanie 4. Kto jest sprawcą wyżej wymienionych zachowań? 97% uczniów wskazało rubrykę : inni uczniowie 3% ( 2 osoby) wskazało na rubrykę : osoby obce w szkole 5. Czy znasz prawa i obowiązki ucznia swojej szkoły? Tak - 100% 6. Czy przestrzegasz norm zachowania obowiązujących w szkole? Tak 93,4% Nie- 6,6% 7. W jaki sposób poznałeś swoje prawa i obowiązki? Zdecydowana większość uczniów wskazała rubrykę dowiedziałem się od wychowawcy na lekcji, uczniowie zakreślali również rubryki : dowiedziałem się od innych uczniów (1) lub dowiedziałem się od innych nauczycieli ( 3). 8. Jakich zachowań oczekuje się od Ciebie w szkole? Uczniowie wymieniali szereg różnych zachowań: bycie grzecznym, koleżeńskim, prawdomównym. Unikanie zachowań agresywnych takich jak bicie, kopanie, przezywanie. 6

7 Uczniowie wymieniali zachowania związane z bezpieczeństwem np.: nie biegać po korytarzach podczas przerw. WNIOSKI: Ankieta wykazała że w szkole respektowane są normy społeczne. Wszyscy ankietowani uczniowie czują się w szkole bezpiecznie - 58% uczniów stwierdziło że ich poczucie bezpieczeństwa jest bardzo wysokie, 37% - wysokie. Żaden uczeń nie ma poczucia zagrożenia. Uczniowie, którzy w szkole czują się mniej bezpiecznie, wskazywali zachowania kolegów poprzez które ich bezpieczeństwo jest obniżone. Do zachowań tych najczęściej należą: przezywanie, wyśmiewanie, obgadywanie. W mniejszym stopniu: bicie kopanie i popychanie oraz grożenie, zastraszenia i niszczenie własności. Izolowanie w klasie oraz wymuszanie pieniędzy w szkole nie występują. Zdecydowana większość uczniów stwierdziła że sprawcami tych zachowań są inni uczniowie. Wszyscy uczniowie znają swoje prawa i prawie wszyscy je przestrzegają. Zdecydowana większość uczniów poznała swoje prawa na zajęciach z wychowawcą. Wyniki ankiety skierowanej do uczniów klas IV-VI W badaniu udział wzięło 90 uczniów klas IV-VI, co stanowi około 86% wszystkich uczniów klas IV-VI 1. Czy w swojej szkole czujesz się bezpiecznie? TAK 88% NIE 12% 2. Oceń swoje poczucie bezpieczeństwa. Zaznacz na wykresie, w skali od 1 do 5. Gdzie 5 oznacza, że czujesz się bezpiecznie, a 1 oznacza, że masz poczucie zagrożenia. Oznaczenie na skali Ilość wyborów, zestawienie procentowe wybory 2% 2 wybory 2% 14 wyborów 16% 42 wybory 47% 30 wyborów 33% 3. Jeśli w pytaniu 2 nie wybrałeś 5, to zaznacz, z powodu jakich zachowań innych osób nie czujesz się bezpiecznie? Propozycje zachowań Ilość wyborów Zestawienie procentowe przezywanie 30 50% wyśmiewanie 25 42% obgadywanie 30 50% obrażanie, ośmieszanie 11 18% 7

8 izolowanie w klasie lub grupie 12 20% grożenie, zastraszanie 3 5% okradanie 11 18% niszczenie własności 3 5% bicie, kopanie, popychanie 15 25% rozpowszechnianie plotek i oszczerstw również za pomocą: sms, internet 16 26% 4. Kto jest sprawca wyżej wymienionych zachowań? uczniowie 72% nauczyciele 2% personel szkoły 1% osoby obce w szkole 2% 5. Czy są według ciebie w szkole miejsca, które uważasz za niebezpieczne? TAK 35% NIE 65% Uczniowie którzy wybrali odpowiedź TAK najczęściej wymieniali jako niebezpieczne miejsca w szkole: schody- 22 wybory, łazienki - 5 wyborów, korytarze - 3 wybory, jadalnia - 2 wybory 6. Czy nauczyciele omawiają niebezpieczne zdarzenia, które miały miejsce w szkole? TAK 87% NIE 13% Uczniowie którzy wybrali odpowiedź TAK najczęściej wymieniali jako sposoby omawiania przez nauczycieli niebezpiecznych zdarzeń: lekcje wychowawcze - 73 wybory miejsce zdarzenia - 23 wybory rozmowa indywidualna - 11 wyborów rozmowa w obecności rodzica 10 wyborów 7. Czy nauczyciele wyciągają konsekwencje z niebezpiecznych zachowań uczniów? TAK 97% NIE 3% Uczniowie którzy wybrali odpowiedź TAK najczęściej wymieniali jako sposoby karania uczniów przez nauczycieli za niebezpieczne zachowanie: upomnienie słowne - 42 wybory wpis do zeszytu uwag - 57 wyborów rozmowa z rodzicem - 32 wybory apel szkolny- 28 wyborów 8. Czy znasz prawa i obowiązki ucznia swojej szkoły? TAK 89% NIE 11% 9. Czy przestrzegasz norm zachowania obowiązujących w szkole? TAK 88% NIE 12% 8

9 10. W jaki sposób poznałaś/eś swoje prawa i obowiązki? dowiedziałem się od wychowawcy na lekcji- 88% dowiedziałem się od innych uczniów- 3% dowiedziałem się od innych nauczycieli, pedagoga- 11% 11. Na jakich zajęciach w szkole omawiana była tematyka właściwego zachowania uczniów? lekcje przedmiotowe - 21% lekcje wychowawcze- 88% zajęcia z pedagogiem- 17% wyjazdy i wycieczki- 17% projekty edukacyjno-wychowawcze- 3% 12. Jakich zachowań oczekuje się od ciebie w szkole? Podaj trzy przykłady. Najczęściej wymieniane przez uczniów zachowania jakich wymagają według nich nauczyciele w szkole to: kulturalny sposób zachowania na lekcji i innych zajęciach, wywiązywanie się z obowiązków ucznia tj. aktywnie brać udział w lekcjach, nie spóźniać się, odrabiać prace domowe, wykonywać polecenia nauczycieli szacunek wobec dorosłych i rówieśników, nie niszczyć mienia szkolnego i nie śmiecić, nie zachowywać się agresywnie tj. nie przezywać, nie dokuczać kolegom, nie kłócić, nie kłamać, nie bić się z kolegami, nie biegać podczas przerw, nie krzyczeć, nie wygłupiać się, WNIOSKI WYNIKAJĄCE Z PRZEPROWADZONEJ ANALIZY ANKIETY: Ankietowani uczniowie w 88% procentach stwierdzili, że w szkole czują się bezpiecznie. 12% uznało szkołę za miejsce, w którym nie czują się bezpiecznie. Uczniowie oceniali swój poziom bezpieczeństwa w skali od 1do 5. Większość ankietowanych wybrała poziom 5 i 4 co daje 80% ogółu badanych. Tylko 16 badanych uczniów zaznaczyło wynik 3, 2 lub 1 co jest dobrym wynikiem badawczym. Jako powód złego samopoczucia w szkole podawali najczęściej następujące zachowania innych osób: przezywanie i obgadywanie 30%, wyśmiewanie 25%, bicie, kopanie i popychanie 15%, obrażanie, ośmieszanie i izolowanie w grupie 12%. Pojawiły się też dane, które wskazują na rozpowszechnienie plotek i oszczerstw za pomocą telefonów komórkowych i internetu 16%. Badani uczniowie jako sprawców niewłaściwych zachowań wskazali najczęściej innych uczniów 72%. 2% odsetek wskazał jako sprawców: nauczycieli lub osoby obce w szkole. Ankietowani uczniowie w 65% uznali, że szkoła jest miejscem bezpiecznym dla zdrowia i życia dzieci. Badani, którzy uważają, że w szkole znajdują się niebezpieczne miejsca najczęściej wymieniali: schody, łazienki, pojawiły się też pojedyncze odpowiedzi, że niebezpiecznie jest na korytarzach i w jadalni. Zapytani uczniowie - czy nauczyciele omawiają niebezpieczne zdarzenia w szkole odpowiedzieli, że tak -78%, a pytani czy wyciągane są konsekwencje ze złego 9

10 zachowania uznali, że tak w 87%. Najczęściej dzieje się to podczas lekcji wychowawczych, na miejscu zdarzenia lub w rozmowie indywidualnej z uczniem. Konsekwencje niebezpiecznego zachowania uczniów to najczęściej: wpis do zeszytu uwag, upomnienie słowne, rozmowa z rodzicem ucznia i apel szkolny. Badani uczniowie stwierdzili w 89%, że znają swoje prawa i obowiązki w szkole. Zapytani czy przestrzegają norm zawartych w regulaminach szkolnych 87% uczniów odpowiedziało, że tak. W szkole jest jednak grupa 12%, która nie zna praw i obowiązków ucznia i nie przestrzega regulaminów szkolnych. Uczniowie najczęściej są zapoznawani z prawami i obowiązkami ucznia oraz regulaminami szkolnymi podczas: lekcji wychowawczych, lekcji przedmiotowych, zajęć z pedagogiem i wyjazdów szkolnych. Ankietowani uczniowie potrafili podać przykłady zachowań jakich oczekują od nich nauczyciele w szkole, co jest optymistycznym wynikiem badań ankietowych. Najczęściej padała następująca argumentacja: kulturalny sposób zachowania na lekcji i innych zajęciach, wywiązywanie się z obowiązków ucznia tj. aktywnie brać udział w lekcjach, nie spóźniać się, odrabiać prace domowe, wykonywać polecenia nauczycieli, szacunek wobec dorosłych i rówieśników, nie niszczyć mienia szkolnego i nie śmiecić, nie zachowywać się agresywnie tj. nie przezywać, nie dokuczać kolegom, nie kłócić, nie kłamać, nie bić się z kolegami, nie biegać podczas przerw, nie krzyczeć, nie wygłupiać się. Propozycje działań wpływających na poprawę respektowania w szkole norm społecznych: 1. Omówienie na lekcjach z wychowawcą i zajęciach z pedagogiem zachowań uczniów wobec rówieśników związanych ze stosowaniem przemocy psychicznej. 2. Zwracanie szczególnej uwagi podczas dyżurów nauczycieli na zachowanie uczniów znajdujących się na schodach i w łazienkach. 3. Systematyczne przypominanie uczniom regulaminów szkolnych i egzekwowanie ich przestrzegania. 4. Monitorowanie niebezpiecznych zachowań uczniów i reagowanie na złe zachowanie uczniów poprzez stosowanie zapisanych w regulaminach szkolnych kar. Wyniki ankiety skierowanej do rodziców klas I-III Respektowanie norm społecznych w szkole W badaniu udział wzięło 41 rodziców, co stanowi 40 % wszystkich rodziców uczniów klas I-III 1. Czy Pana/Pani dziecko czuje się bezpiecznie w szkole? 40 na 41 rodziców uważa, że ich dziecko czuje się w szkole bezpiecznie. 2. Jakie zagrożenia wpływają na zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa Pana/Pani dziecka w szkole? 10

11 Choć dzieci czują się w szkole bezpiecznie, to jednak zdaniem rodziców, obawiają się: bicia, kopania lub popychania (39%) przezywania (31%), wyśmiewania (29%) obrażania, ośmieszania (24 %), okradania (21%) oraz izolowania w klasie lub grupie, zastraszania i wymuszania pieniędzy (po 19%). 3. Kto jest źródłem wyżej wymienionych zachowań? Z analizy danych wynika, że sprawcami zachowań agresywnych, których doświadczają uczniowie są szkolne koleżanki i koledzy. Dwoje rodziców uznało, że jest to również personel szkolny, jeden wskazał na osoby obce w szkole. 4. Czy zna Pan/Pani dokumentację szkolną, tj.: Statut Szkoły, Regulamin Szkoły, Szkolne programy: Profilaktyki, Wychowawczy i inne dokumenty dotyczące praw i obowiązków ucznia oraz respektowania norm społecznych. Większość ankietowanych rodziców, tj.80 % stwierdziło, że zna dokumentację szkolną, między innymi Statut Szkoły, Regulamin Szkoły, szkolne programy: Profilaktyki, Wychowawczy oraz inne dokumenty dotyczące praw i obowiązków ucznia i respektowania norm społecznych. 5. W jaki sposób zapoznał/a się Pan/Pani z dokumentacją szkolną? Analizując dane, można stwierdzić, że wychowawca klasy odgrywa główną rolę w zapoznaniu, rodziców z normami społecznymi obowiązującymi w szkole, wskazano również dyrektora szkoły oraz Internet jako źródło tych informacji. 6. Czy Pana/Pani dziecko przestrzega norm społecznych obowiązujących w szkole? 92% rodziców uznało, że ich dzieci przestrzegają norm społecznych obowiązujących w szkole. Troje rodziców nie znało odpowiedzi na to pytanie. 7. Jakie normy społeczne nie są, Pana/Pani zdaniem, respektowane w naszej szkole? Prosimy wymienić. Rodzice wskazali na: - brak szacunku dla starszych i rówieśników - dokuczanie słabszym, młodszym, biedniejszym 8. Czy w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? Jeżeli tak, to prosimy wymienić. 65 % ankietowanych rodziców przyznało, że w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. 24% nie udzieliło odpowiedzi na to pytanie nie znało jej. Badani rodzice wymieniają tu następujące działania szkoły: - rozmowy wychowawców i innych nauczycieli z uczniami - rozmowy nauczycieli z rodzicami - pogadanki prowadzone przez specjalistów: policjant, pedagog - realizacja projektów - szybka reakcja na różne problemy - dyżury nauczycieli na przerwach - realizacja programów profilaktycznych - plakaty, ulotki, prace plastyczne 9. Czy podejmowane przez szkołę działania przynoszą pożądany efekt wychowawczy? 80% badanych rodziców uznało, że działania podejmowane przez szkołę przynoszą pożądany efekt wychowawczy. Czterech rodziców stwierdziło, że nie zawsze, Dwoje nie umiało udzielić odpowiedzi. 11

12 10. Co zdaniem Pana/Pani, może zrobić szkoła nauczyciele i rodzice, by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej? Zdaniem rodziców należy nadal: nieustannie uświadamiać i uwrażliwiać uczniów na pomoc młodszym, słabszym, biedniejszym, obserwować zachowania i reakcje uczniów, reagować na każdy przejaw agresji, konsekwentnie stosować kary, informować rodziców wskazywać, które zachowania są dobre, a które złe. Ponadto rodzice zaproponowali: instalację monitoringu w szkole i na zewnątrz wprowadzenie zakazu podjeżdżania samochodami pod drzwi szkoły wprowadzenie kar finansowych za niszczenie mienia zwiększenie dozoru nauczycieli na przerwach, w szatni, na stołówce otwieranie szkoły tylko na głos dzwonka zamykanie klas podczas przerw więcej spotkań z służbami bezpieczeństwa pomoc dzieciom i rodzicom nieradzącym sobie z przestrzeganiem norm bezpieczeństwa - psycholog, pedagog, częstszy kontakt rodziców ze szkołą Podsumowanie i wnioski Analiza zebranego materiału pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków: 1. Uczniowie czują się w szkole bezpiecznie, choć zdarza się, że doświadczają zachowań agresywnych zwłaszcza agresji słownej. 2. Uczniowie naszej szkoły wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje i w większości przestrzegają norm społecznych obowiązujących w szkole. 3. Nauczyciele komunikują uczniom, jakich zachowań się od nich oczekuje. Czynią to na lekcjach, przerwach i podczas rozmów indywidualnych. 4. W szkole podejmowane są różnego rodzaju działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. 5. Szkoła nauczyciele, rodzice, by ciągle zwiększać poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej, powinna kontynuować dotychczasowe działania wychowawcze oraz podejmować nowe działania przynoszące pożądany efekt wychowawczy. 6. Niepokojący jest niewielki procent rodziców, którzy nie interesują się problematyką respektowania norm społecznych w szkole ich dziecka nie potrafili udzielić odpowiedzi na zadane pytania. Ponadto prawie wszyscy rodzice uznali, że ich dzieci przestrzegają normy społeczne, winne są zawsze inne dzieci. Wyniki ankiety skierowanej do rodziców klas IV - VI Badaniem zostało objętych 26 rodziców uczniów klas IV- VI, co stanowi 27% wszystkich rodziców uczniów klas IV-VI 1. Czy Pana/Pani dziecko czuje się bezpiecznie w szkole? 12

13 77% rodziców uważa, że ich dziecko czuje się w szkole bezpiecznie. 2. Jakie zagrożenia wpływają na zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa Pana/Pani dziecka w szkole? przezywanie wyśmiewanie obgadywanie obrażanie, ośmieszanie izolowanie w klasie lub w grupie grożenie, zastraszenia okradanie niszczenie własności wymuszanie pieniędzy bicie, kopanie lub popychanie rozpowszechnianie plotek i oszczerstw (również poprzez sms-y i Internet) Zdaniem rodziców na zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa dziecka w szkole wpływa przezywanie, wyśmiewanie (46%), obgadywanie, obrażanie i ośmieszanie (35%), okradanie (27%), bicie, kopanie lub popychanie (23%), izolowanie w klasie lub w grupie (19%), rozpowszechnianie plotek i oszczerstw (15%), niszczenie własności (12%), grożenie, zastraszenia (8%) oraz wymuszanie pieniędzy (4%). 3. Kto jest źródłem wyżej wymienionych zachowań? Źródłem w/w zachowań są inni uczniowie (85%), natomiast (4%) uważa, że personel szkoły. Pozostali rodzice nie udzielili odpowiedzi. 4. Czy są według Pani/Pana w szkole miejsca, które są niebezpieczne? tak nie jeśli tak, proszę podać przykłady... 70% ankietowanych rodziców sądzi, że w szkole nie ma miejsc, które są niebezpieczne, ale aż 27% uważa, że są takie miejsca. Rodzice wymieniają: boisko szkolne (4%) schody (8%) stołówka (4%) świetlica (4%) WC (4%) szatnia (4%) parking (4%) 5. Czy zna Pan/Pani dokumentację szkolną, tj.: Statut Szkoły, Regulamin Szkoły, Szkolne programy: Profilaktyczny, Wychowawczy i inne dokumenty dotyczące praw i obowiązków ucznia oraz respektowania norm społecznych? tak nie Zdecydowana większość ankietowanych rodziców, bo aż 77%, stwierdziła, że zna dokumentację szkolną, m.in.: Statut Szkoły, Regulamin Szkoły, Szkolne programy: Profilaktyczny i Wychowawczy oraz inne dokumenty dotyczące praw i obowiązków ucznia i respektowania norm społecznych. 13

14 6. W jaki sposób zapoznał/a się Pan/Pani z dokumentacją szkolną? zostałe/am zapoznany/na na wywiadówce szkolnej przez wychowawcę dowiedziałem/am się od innych rodziców dowiedziałem/am się od innych nauczycieli/pedagoga/dyrektora dowiedziałem/am się od swojego dziecka dowiedziałem/am się ze strony internetowej szkoły Większość badanych - 73% została zapoznana na wywiadówce szkolnej przez wychowawcę, 23% dowiedziała się ze strony internetowej szkoły, 4% dowiedziała się od innych nauczycieli/pedagoga/dyrektora. 7. Czy Pana/Pani dziecko przestrzega norm społecznych obowiązujących w szkole? tak nie Wszyscy ankietowani uważają, że ich dziecko przestrzega norm społecznych obowiązujących w szkole. 8. Jakie normy społeczne nie są, Pana/Pani zdaniem, respektowane w naszej szkole? Prosimy wymienić. Zdecydowana większość rodziców nie wymienia żadnych norm społecznych, które by nie były respektowane w szkole. Pojedyncze osoby udzieliły następujących odpowiedzi: Personel sprzątający ma zły stosunek do ucznia, utrudniając otwieranie szatni Brak kultury słowa, brak szacunku dla ucznia Tolerancja Bezpieczeństwo dzieci Szacunek dla innych uczniów, słabszych z innym statusem społecznym 9. Czy w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? Jeżeli tak, to prosimy wymienić. tak nie 58% ankietowanych rodziców przyznało, że w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. 19% uważa, że nie są podejmowane żadne działania, 23% nie udzieliło żadnej odpowiedzi. Badani rodzice wymieniają tu następujące działania szkoły: Prelekcje nauczycieli, pedagoga 8% Rozmowy wychowawców 8% Spotkanie z policjantem, strażakiem 8% Rozmowy z rodzicami 8% Koła pozalekcyjne 4% Rozmowy z uczniami 4% 10. Czy podejmowane przez szkołę działania przynoszą pożądany efekt wychowawczy? tak nie Zdaniem 77% badanych rodziców podejmowane przez szkołę działania przynoszą pożądany efekt wychowawczy. 14

15 11. Co zdaniem Pana/Pani, może zrobić szkoła nauczyciele i rodzice, by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej? Zdaniem ankietowanych, by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej, szkoła nauczyciele i rodzice, powinna podejmować następujące działania: zainstalować monitoring 8% o każdym przestępstwie bezzwłocznie informować policję 4% rozmawiać z uczniami, słuchać i obserwować 8% przypominać dzieciom o bezpieczeństwie i regulaminie szkolnym 4% bardziej pilnować dzieci podczas przerw i w kolejce po obiad, nie należy lekceważyć zgłaszanych skarg4% rozmowy uczniów z psychologiem 4% być wzorem właściwych zachowań dla uczniów 4% zatrudnić ochronę 4% ograniczyć wjazd aut na teren szkoły 4% szkoła powinna być zamknięta w czasie lekcji, wejście do szkoły przez naciśnięcie dzwonka i wpuszczanie osób przez panie woźne 4% Podsumowanie i wnioski: Analiza zebranego materiału pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków: 1. Uczniowie czują się w szkole bezpiecznie, choć doświadczają, ze strony innych uczniów, różnego rodzaju zachowań agresywnych, mających charakter agresji psychicznej, a zwłaszcza agresji słownej. 2. W szkole nie ma miejsc niebezpiecznych. 3. Zdecydowana większość rodziców została zapoznana z dokumentacją szkolną na wywiadówkach szkolnych przez wychowawcę, ale również za pomocą strony internetowej szkoły. 4. Wszyscy ankietowani uważają, że ich dziecko przestrzega norm społecznych obowiązujących w szkole. 5. Według większości ankietowanych nie ma norm społecznych, które nie są respektowane w szkole. 6. W szkole podejmowane są różnego rodzaju działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Zdaniem większości rodziców przynoszą one pożądany efekt wychowawczy. 7. Szkoła nauczyciele, personel, rodzice, by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej, powinna kontynuować dotychczasowe działania wychowawcze oraz podejmować nowe działania przynoszące pożądany efekt wychowawczy. Przeprowadzone badanie pozwala również na sformułowanie następującego wniosku praktycznego: Należy uwzględnić wyniki ankiety w Szkolnym Programie Wychowawczym i Profilaktycznym, podjąć dodatkowe działania mające na celu zwiększenie wśród uczniów, nauczycieli i personelu respektowania norm społecznych oraz zmniejszenie (wyeliminowanie) zachowań niezgodnych z normami społecznymi. 15

16 Wyniki ankiety skierowanej do nauczycieli Zasadniczym problemem badawczym było pozyskanie informacji na temat poczucia bezpieczeństwa w szkole wśród uczniów oraz skali i typów zagrożeń występujących na terenie szkoły. Problemy kluczowe (badawcze) były następujące: Czy uczniowie wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje? Czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? Jakich zachowań dotyczy identyfikowane przez nauczycieli zagrożenie? Czy uczniowie przejawiają zachowania odbiegające od przyjętych zasad postępowania? Jakie działania wychowawcze, mające na celu eliminowanie zagrożeń, realizuje się w szkole. Badania ankietowe wśród nauczycieli zostały przeprowadzone w marcu 2013 roku. Badaniem objęto: 21 nauczycieli, w tym dyrektora szkoły. Do zebrania danych posłużyły kwestionariusze ankietowe. Wzór ankiety zamieszczony został w załączniku. Przed rozpoczęciem badań, nauczyciele zostali poinformowani o celach badań, sposobie wykorzystania ich wyników oraz całkowitej anonimowości uzyskanych informacji. ANALIZA ANKIETY: 1. Czy wg Pana/Pani uczniowie wiedzą, jakich zachowań oczekuje się od uczniów? Badani nauczyciele odpowiedzieli, że uczniowie wiedzą jakich zachowań się od nich oczekuje. Tylko jeden z nauczycieli (4,8%) jest przeciwnego zdania. 2. W jaki sposób, Pana/Pani zdaniem, uczniowie zapoznawani są z normami społecznymi obowiązującymi w szkole? Według badań, nauczyciele komunikują uczniom, jakich zachowań się od nich oczekuje. Sposoby informowania uczniów są następujące: zapoznanie ze statutem szkoły 19 nauczycieli, tj. 90,5%, realizacja programu wychowawczego i profilaktycznego 20 nauczycieli, tj. 95,0%, lekcje wychowawcze - 18 nauczycieli, tj. 85,7%, lekcje z pedagogiem - 17 nauczycieli, tj. 81,0%, przedstawienia teatralne - 10 nauczycieli, tj. 47,6%, Oprócz tego wg nauczycieli uczniowie zapoznają się z normami społecznymi podczas projektów edukacyjnych i zajęć w klasie. 3. Które, Pana/Pani zdaniem, z podanych norm społecznych są przestrzegane w szkole? Wg ankietowanych nauczycieli w szkole przestrzegane są normy społeczne. Najczęściej wymieniane to: szacunek do nauczycieli i pracowników szkoły - 16 nauczycieli, tj. 76,2%, dbanie o wspólne dobro - 15 nauczycieli, tj. 71,4%, pomoc słabszym, osamotnionym, młodszym - 14 nauczycieli, tj. 66,7%, dbanie o bezpieczeństwo - 14 nauczycieli, tj. 66,7%, szacunek do innych uczniów - 13 nauczycieli, tj. 61,2%, kultura osobista i higiena - 11 nauczycieli, tj. 52,4%, 16

17 wystrzeganie się agresywnych zachowań (wulgaryzmów, bicia, wyśmiewania) 8 nauczycieli, tj. 38,1%. 4. Czy Pana/Pani zdaniem, uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? Wszyscy nauczyciele są zgodni, że uczniowie naszej szkoły czują się w niej bezpiecznie. 5. Jaka jest skala poczucia bezpieczeństwa uczniów w szkole? Badani nauczyciele wysoko oceniają poczucie bezpieczeństwa uczniów w szkole. 15 nauczycieli tj. 71,4% twierdzi, że uczniowie czują się w szkole bezpiecznie, a 6, tj. 28,6% nauczycieli nawet, że uczniowie czują się w szkole bardzo bezpiecznie. Nauczyciele, którzy na skali oceniającej poczucie bezpieczeństwa, nie wybrali 5 (bardzo bezpiecznie), w kolejnym pytaniu wymieniali zachowania, z powodu których uczniowie nie czują się bezpiecznie. 6. Jeżeli w pytaniu 5 nie wybrali Państwo 5, proszę zaznaczyć, z powodu jakich zachowań najczęściej uczniowie nie czują się w szkole bezpiecznie. Odpowiedzi przedstawione zostały na poniższym wykresie: Jak widać, najwięcej badanych nauczycieli (12 osób, tj. 57,1%) wskazało przezywanie i wyśmiewanie (11 osób tj. 52,4%). Kolejnym niewłaściwym zachowaniem wg nauczycieli, którego doświadczają uczniowie jest obgadywanie (7 nauczycieli tj. 33,3%), następnie obrażanie i ośmieszanie (6 nauczycieli tj. 28,6%) oraz popychanie (6 nauczycieli tj. 23,4%). Poza tym nauczyciele wskazali występowanie wśród uczniów wykluczania z grupy (4 nauczycieli tj. 19%) i rozpowszechnianie plotek i oszczerstw również przez smsy i Internet (3 nauczycieli tj. 14,3%). Wg nauczciele w szkole można spotkać się z okradaniem, niszczeniem własności i grożeniem, zastraszaniem (1 nauczyciel, tj. 4,8%). 7. Czy w szkole są miejsca, które uważa Pan/Pani za niebezpieczne? 17

18 Na pytanie, czy w szkole są miejsca niebezpieczne 11 nauczycieli tj. 52,4% uważa, że nie. Pozostali nauczyciele sądzą inaczej. Wśród niebezpiecznych miejsc w szkole wymieniono toalety, długie korytarze i schody. 8. Czy Pana/Pani zdaniem, w szkole analizuje się zachowania uczniów? Wszyscy nauczyciele analizują niewłaściwe zachowania uczniów. 9. W jaki sposób nauczyciele dowiadują się o niewłaściwych zachowaniach uczniów? W szkole nauczyciele dowiadują się i diagnozują niewłaściwe zachowania uczniów poprzez obserwację zachowań dzieci w czasie przerw, wycieczek itp. oraz wymiany spostrzeżeń (100% nauczycieli), w czasie rozmów z uczniami na lekcjach wychowawczych i analizowanie uwag uczniów (18 nauczycieli, tj. 85,7%), a także poprzez rozmowy z rodzicami 13 nauczycieli, tj.61,9%. 10. W jaki sposób Pana/Pani zdaniem, nauczyciele wyciągają konsekwencje z niebezpiecznych zachowań uczniów? Na niewłaściwe zachowanie badani nauczyciele reagują w następujący sposób: rozmawiają indywidualnie z uczniem 21 nauczycieli, tj. 100%, rozmawiają z uczniami na lekcjach wychowawczych - 19 nauczycieli, tj. 90,5%, omawiają i analizują negatywne zachowanie na miejscu zdarzenia 18 nauczycieli, tj. 85,7%, obniżają ocenę z zachowania 16 nauczycieli tj.76,2%, rozmawiają indywidualnie z uczniem w obecności rodziców - 15 nauczycieli tj.71,4%, analizują uwagi uczniów - 14 nauczycieli tj.66,7%. 11. Które Pana/Pani zdaniem, działania szkoły sprzyjają przestrzeganiu norm społecznych? Ankietowani nauczyciele uważają, że w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Wśród działań wychowawczych szkoły sprzyjających przestrzeganiu norm społecznych wymieniono: dyżury nauczycieli na przerwach 21 nauczycieli, tj. 100%, lekcje wychowawcze - 18 nauczycieli, tj. 85,7%, rozmowy indywidualne z wychowawcą, pedagogiem lub dyrektorem szkoły - 17 nauczycieli, tj. 80,1%, zajęcia z pedagogiem - 17 nauczycieli, tj. 80,1%, rozmowy indywidualne w obecności rodzica - 14 nauczycieli, tj. 66,7%, spotkania z policją - 13 nauczycieli, tj. 61,2%, spektakle teatralne 11 nauczycieli, tj.52,4%. Poza tym pożądanym efektom wychowawczym sprzyjają wyjazdy do teatru, wycieczki, projekty edukacyjno wychowawcze, zawody sportowe i konkursy przedmiotowe i artystyczne. 12. Czy, Pana/Pani zdaniem, podejmowane przez nauczycieli działania wpływają na zmniejszenie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? Zdaniem wszystkich badanych nauczycieli podejmowane przez szkołę działania wpływają na zmniejszenie zagrożeń i przynoszą pożądany efekt wychowawczy. 18

19 Podsumowanie i wnioski: Analiza zebranego materiału pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków: 1. Wszyscy uczniowie wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje, ale nie zawsze przestrzegają norm społecznych obowiązujących w szkole. 2. Nauczyciele komunikują uczniom, jakich zachowań się od nich oczekuje. Czynią to głównie na lekcjach wychowawczych, na zajęciach z pedagogiem oraz w ramach realizacji programu wychowawczego i profilaktycznego. Poza tym o właściwych normach społecznych uczniowie dowiadują się na apelach i zajęciach w klasie. 3. Uczniowie czują się w szkole bezpiecznie, choć doświadczają, ze strony innych uczniów, różnego rodzaju zachowań niewłaściwych, mających charakter najczęściej agresji słownej, czasem również fizycznej. 4. W szkole analizuje się zachowania uczniów, a wyniki diagnozy są wskazówką do pracy z dzieckiem. Nauczyciele wyciągają konsekwencje z niebezpiecznych zachowań uczniów. 5. W szkole podejmowane są różnego rodzaju działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. 6. Szkoła, by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej, powinna kontynuować dotychczasowe działania wychowawcze oraz podejmować nowe działania przynoszące pożądany efekt wychowawczy. Wyniki ewaluacji i wnioski końcowe Z przeprowadzonego badania wynika, że uczniowie prezentują właściwe zachowania. Szkoła diagnozuje sytuacje i potrzeby wychowawcze, realizuje działania wynikające z programu wychowawczego i profilaktycznego. Programy są systematycznie monitorowane i ewaluowane. Wszelkie działania wychowawcze i profilaktyczne cały czas są modyfikowane, a szczególnie, jako efekt podsumowania rocznych działań pracy szkoły. Potrzeba modyfikacji wynika ze zmieniającej się rzeczywistości, pojawiających się nowych zagrożeń. W związku z tymi zmianami modyfikowane też są plany pracy wychowawcy klasy. W szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, np. pogadanki, prelekcje ze strażakami, policjantami, lekarzami, pielęgniarką szkolną, przeprowadza się próbne ewakuacje. Szkoła również realizuje projekty wychowawczo-edukacyjne mające na celu zwiększenie świadomości uczniów na temat grożących im niebezpieczeństw oraz właściwego zachowania w różnych sytuacjach życia codziennego. W bieżącym roku szkolnym uczniowie klas I-III realizowali projekt pt. Bezpieczny uczeń, a klasy IV-VI Bądź bezpieczny. Obszary tematyczne tych projektów to: bezpieczeństwo, ochrona zdrowia i profilaktyka uzależnień. Uczniowie zostali wyposażeni w wiedzę i umiejętności pozwalające unikać lub właściwie reagować w trudnych sytuacjach. Nauczyciele poprzez działania profilaktyczne uczą umiejętnego rozwiązywania konfliktów i niwelowania dyskryminacji rówieśniczej wśród uczniów, obiektywnej samooceny, przestrzegania przez uczniów praw i obowiązków zgodnie ze Statutem. 19

20 Wnioski z ewaluacji wewnętrznej Mocne strony: 1. Szkoła dba o bezpieczeństwo uczniów. 2. Wychowawcy odpowiednio reagują na sytuacje trudne, wszelkie przejawy łamania norm społecznych. 3. W szkole prowadzona jest diagnoza zachowań uczniów i zagrożeń. 4. Uczniowie przestrzegają regulaminów, respektują normy społeczne i wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje. 5. Dyrektor i nauczyciele cieszą się dużym zaufaniem. Odpowiedzialnie pełnią swoje role, właściwie ze sobą współpracują. 6. W szkole podejmuje się działania wychowawcze i profilaktyczne mające na celu zapobieganie wszelkim zagrożeniom. Wnioski do realizacji: 1. Zwiększenie uwagi nauczycieli dyżurujących na miejsca szczególnie niebezpieczne w szkole - toalety, szatnie, klatki schodowe. 2. Kształtowanie właściwych postaw i wskazywanie wzorców zachowań. 3. Dążenie do skutecznego rozwiązywania problemów związanych z nieprzestrzeganiem norm społecznych (np. poprzez spotkania mediacyjne z uczniami i rodzicami). 4. Zwiększenie ilości apeli porządkowych. 5. Konsekwentne przestrzeganie systemu nagród i kar. 6. Uaktualnienie Programu Wychowawczego i Szkolnego Programu Profilaktyki pod kątem przestrzegania norm społecznych oraz występujących obecnie zagrożeń Internet, telewizja, napoje energetyzujące, niezdrowa żywność. 7. Przeprowadzenie pedagogizacji rodziców na temat skutecznej komunikacji z dziećmi oraz współczesnych zagrożeń. 20