TURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE WAŁBRZYSKIM W LATACH

Transkrypt

1 2 K - t( I 9 6 URZĄD STATYSTYCZNY W WAŁBRZYCHU stat\^ TURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE WAŁBRZYSKIM W LATACH KWIECIEŃ 1996 <

2 Opracował: Andrzej W. Strumiłło

3 UWAGI OGÖLNE Walory krajobrazowe oraz dotychczasowa pozycja turystyki w województwie wałbrzyskim stanowi ważny "zasób" możliwości rozwoju tej dziedziny gospodarowania. Warunki gospodarki rynkowej wymagają jednak, aby decyzje opierały się coraz bardziej na wiedzy i informacji o zjawiskach zachodzących w danej dziedzinie niż na intuicji. Lata przyniosły już szereg doświadczeń, a nagromadzone dane statystyczne stanowić mogą podstawę do wstępnego opisu rozmiarów, struktury i tendencji rozwoju niektórych zjawisk w dziedzinie turystyki. Ta właśnie okoliczność uzasadnia celowość niniejszego opracowania. Rynek turystyczny, który podlega generalnym prawom rynku, ma również swoje cechy specyficzne, wynikające z natury turystycznego popytu oraz właściwości przedmiotu wymiany (transakcji)"*/ Dane statystyczne wykorzystane w niniejszym opracowaniu pochodzą 2/ z jedynego oficjalnego sprawozdania dotyczącego turystyki i siłą rzeczy - mogą dać pogląd na niektóre tylko cechy czy problemy, bowiem koncentrują się wokół bazy noclegowej, jej standardu 3 / i wykorzystania. Analiza tych danych pozwala wszakże na stwierdzenie szeregu faktów i cech oraz tendencji, w odniesieniu do tego wycinka rzeczywistości, ale ich przyczyn szukać należałoby 1/ J. Altkorn "Marketing w turystyce", PWN, Warszawa 1994, s.19. 2/ Jest to roczne sprawozdanie wprowadzone Zarządzeniem Prezesa GUS z dnia 25 lipca 1988 r. w sprawie obowiązków sprawozdawczych o obiektach, w których świadczone są usługi noclegowe dla turystów i wczasowiczów (Dz.Urz. GUS, Nr 62 z 1988 r.,poz.28). Wzór formularza K-Tl w załączeniu. 3/ Dane zbierane przez GUS nie ujmują wszystkich obiektów noclegowych działających na terenie województwa, a zatem są niekompletne, co nie oznacza, że nie da się pokazać głównych tendencji,rozmiaru zjawiska, ogólnej struktury, itp.

4 4 poprzez dodatkowe badania marketingowe, które ujawniłyby naturę rynku turystycznego. Dla inwestorów dostęp do takich informacji może stać się czynnikiem przesądzającym o tym, że swój kapitał skierują właśnie do turystyki. Dla pragnących założyć własną firmę publikacje takie mogą przesądzić o tym, czy w ogóle się na taki krok zdecydują (dotyczy to nie tylko turystyki). Zwięzłość niniejszego opracowania mogłaby przeto stać się za- chętą dla różnych instytucji (sponsorów) do zainteresowania się badaniami marketingowymi na szerszą skalę. Zgromadzone przez lata dane zawarte we wspomnianym dokumencie dają ogromny zbiór. Jedyną wszak zmienną, która przez wszystkie te lata zachowuje swoją klarowność - jest liczba korzystających z obiektów noclegowych i głównie ta zmienna jest przedmiotem zainteresowania. Pozostałe służą jej opisowi, często tylko w niektórych okresach, np. ze względu na zmianę sposobu liczenia wykorzystania pokoi w hotelach, motelach i pensjonatach,zmiany klasyfikacji obiektów lub też ze względu na niedawne ich ujęcie w statystykach. Ta niejako "oficjalna" statystyka nie jest w stanie oddać właściwości rynku turystycznego, różnorodności "produktu" turystycznego, toteż celowe wydaje się wskazanie na działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego na terenie województwa podając przykłady "barwności" turystyki powszechnej, czy też na rodzącą się nową działalność - agroturystykę. Lawinowo rosnący ruch turystyczny na granicy to jeszcze jedno zjawisko warte głębszego zbadania z punktu widzenia ewentualnych korzyści dla regionu. Turystyka dać może zatrudnienie wielu ludziom, toteż istotne jest badanie tych możliwości w terenie - w poszczególnych gminach czy grupach gmin. Dane statystyczne wskazują na dużą koncentrację w południowo-zachodniej części województwa. Powstaje pytanie - jak lepiej wykorzystać walory krajobrazowe w jego wschodniej części. I w tym wypadku potrzebne są badania marketingowe w poszczególnych gminach.

5 5 UWAGI METODYCZNE Informacje o stanie i wykorzystaniu bazy noclegowej turystyki w Polsce pochodzą ze sprawozdań, które raz w roku wypełniają gestorzy wszystkich obiektów świadczących usługi noclegowe dla turystów (formularz o symbolu K-Tl). Zjawisko wynajmowania w hotelach, motelach i pensjonatach całych pokoi, a nie pojedynczych łóżek, sprawiło, że zmieniono kryteria oceny stopnia wykorzystania tych obiektów. Od roku 1994 (tj. dla okresu sprawozdawczego 1993/94) w sprawozdaniu podaje się liczbę wynajętych pokoi, a nie jak dotąd - liczbę wynajętych łóżek. Liczba wynajętych łóżek nadal jest podawana w pozostałych obiektach. Stopień wykorzystania obiektów oblicza się jako stosunek udzielonych faktycznie miejsc noclegowych (pokoi) do przygotowanych do wynajęcia (nominalnych). Czym innym jest więc stopień wykorzystania bazy w hotelach, motelach i pensjonatach, a czym innym w pozostałych obiektach. Długość pobytu liczona jest jako liczba noclegów udzielonych przypadająca na 1 korzystającego z obiektu. Inne ważniejsze terminy należy w niniejszym opracowaniu rozumieć następująco: - za gestorów obiektów noclegowych uznaje się jednostki dysponujące bezpośrednio obiektami; podział gestorów obejmuje 23 pozycje; - do pokoi gościnnych zaliczone są również obiekty hotelarskie, które nie odpowiadają warunkom przewidzianym dla hoteli, moteli, pensjonatów, domów wycieczkowych, schronisk, campingów, pól biwakowych i domków turystycznych na równi z tradycyjnie rozumianymi umeblowanymi pokojami w mieszkaniach prywatnych wynajmowanymi odpłatnie; - inne obiekty wykorzystywane dla turystyki - mogą to być obiekty lecznictwa uzdrowiskowego, internaty, domy studenckie, hotele robotnicze, itp.

6 6 Opracowanie ze względów oczywistych nie obejmuje turystyki osób przyjeżdżających do rodziny i nocujących u niej, ani też dość dużego - jak się wydaje - ruchu turystycznego jednodniowego, tj. bez korzystania z noclegów. Autor składa serdeczne: podziękowania za materiały udostępnione przez Wydział Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego w Wałbrzychu, Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Wałbrzychu zs. w Świdnicy, Oddziały Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego z Wałbrzycha, Świdnicy i z Kłodzka. Dzięki tej pomocy treść niniejszego opracowania została znacznie wzbogacona.

7 7 A. TURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE 1. Województwo wałbrzyskie na tle województw sąsiednich Województwo wałbrzyskie należy do atrakcyjnych turystycznie regionów, zwłaszcza zachodnia część - Kotliny Kłodzkiej. Duże walory krajobrazowe całego pasa granicznego z Czechami są szansą na zwiększenie ruchu turystycznego w przyszłości. Porównanie z województwami sąsiednimi przedstawia poniższa tablica: Tabl. 1. Baza noclegowa i korzystający z noclegów w roku 1994 Polska Wrocławs- Liczba obiektów turystyki ogółem3/ 8880 w tym: hotele wczasowe (bez kwater prywatnych) noclegowych z nocleaów w tym cudzoziemcy a/ Stan w dniu 31 VII 1994 r. b/ W okresie od I-IX 1994 r. Powyższe dane wskazują, że województwo wałbrzyskie uczestniczy w niewielkiej części w całości ruchu turystycznego w Polsce. %

8 8 I tak: baza noclegowa stanowi 1,8 %, miejsca noclegowe 1,9 %, liczba korzystających z obiektów noclegowych 1,8 %, turystów zagranicznych korzystających z noclegów jest 0,7 % wielkości krajowych. Znacznie lepiej na tym tle prezentuje się województwo jeleniogórskie. W Legnickiem dla porównania - korzystających z noclegów w okresie od I - IX 94 r. było 56640, tj. 0,5 %, a we Wrocławskiem - 3,4 %,tj. nieco więcej niż w Jeleniogórskiem. Na zbliżonym poziomie co do liczby korzystających z noclegów w roku 1994 (od I-IX) były województwa: zielonogórskie ( korzystających z noclegów), słupskie (208787), gorzowskie (191706), częstochowskie (196078) oraz białostockie (171803) i krośnieńskie (165906). Z ogólnej liczby korzystających z obiektów noclegowych turystyki w Polsce w okresie od I - IX 1994 r. nocowało: w Warszawskiem osób, w Bielskiem , w Gdańskiem , Krakowskiem , Nowosądeckiem , Poznańskiem oraz w Szczecińskiem Województwa te, jak wskazują dane, są bardziej atrakcyjne dla turystów niż województwo wałbrzyskie. Wstępny raport firmy konsultingowej Arthur D. Little pt.: "Plan rozwoju polskiego produktu turystycznego" z 26 kwietnia 1994 roku wskazuje dla Dolnego Śląska możliwości rozwoju turystyki na rynku zagranicznym: a) turystyki połączonej z podróżami w interesach, b) wykorzystania ruchu tranzytowego, c) turystyki kwalifikowanej, d) wykorzystania ośrodków wypoczynkowych i uzdrowisk. Na rynku krajowym natomiast raport sugeruje turystykę weekendową, wyjazdy na zimowiska oraz wykorzystanie uzdrowisk, ' ośrodków leczniczych i wypoczynkowych. Raport sugeruje konieczność prywaty- & zacji oraz modernizacji bazy materiałowej turystyki.

9 9 2. Korzystający z noclegów w latach Dane dla okresu od 1989 do 1995 r. pozwalają na zaobserwowanie zmian zachodzących w ruchu turystycznym. Ważniejsze wielkości charakteryzujące rozmiary turystyki w województwie wałbrzyskim zawiera tablica 2, w której podane są liczby bezwzględne oraz wskaźniki % zmian, z których trzy przedstawia wykres 1. # Rek 1989 przyjęto za bazowy, bowiem był to rok przełomowy ze względu na początek zmian gospodarczych, które z reguły - jak potwierdzają to obserwacje w innych krajach - wyraźnie odbijają się na rozmiarach turystyki. Dane statystyczne dla tego okresu wskazują, że najmniej korzystających z noclegów było w roku 1992, przy czym wielkość ta zaczy- # na powoli rosnąć. Do roku 1993 szybko zmniejszała się liczba noclegów przypadających na 1 korzystającego. Zmiana w liczeniu stopnia wykorzystania pokoi w hotelach, motelach i pensjonatach sprawia, że od X 1993 roku nie można wyliczyć średniej ilości noclegów dla wszystkich rodzajów obiektów noclegowych. Trudno oszacować jak kształtują się obecnie. # Odnotować trzeba zjawisko skracania odpoczynku przez turystów w latach Szczegółowe dane na ten temat zawiera tablica 3. Tabl. 2. Korzystający z noclegów, udzielone noclegi oraz miejsca noclegowe w województwie "wałbrzyskim w latach a turystycznych średnio korzyslonych ogółem całorocznych VIII w roku W liczbach bezwzględnych a a/ Bez pokoi gościnnych.

10 10 /dok./ Lata turystycznych korzyslonych miesięcznie ogołem całorocznych noclegów VIII w roku W liczbach bezwzględnych (dok.) ] a/ e b * = ,5 81,9 58,7 59,5 58,0 58, ,2 76,0 52,1 53,7 53,3 52, ,7 66,4 45,5 36,4 45,3 45, ,3 65,7 46,8 28,6 49,9 46, ,7 64,1 50,7 50,4 50,7 I995a/ 80,5 83,6 55,3 69,7 73,7 a/ Dla roku dane za okres: I-IX. Tabl. 3. Okres pobytu w obiektach noclegowych w województwie wałbrzyskim w latach Lata Średnio roku VIII a/ Dla roku 1993 ilość udzielonych noclegów i osób w okresie I-IX. Dla pozostałych miesięcy brak danych porównywalnych dla wszystkich rodzajów obiektów noclegowych.

11 11 Wykres 1. wskaźnik zmian Ruch turystyczny w województwie wałbrzyskim (%) ajl dla roku 1995 dane za okres I-IX.

12 12 Dane statystyczne wyraźnie wskazują, że w okresie "szczyt" turystyczny w województwie wałbrzyskim trwa od maja do sierpnia. Na okres ten przypada % korzystających w danym roku. Nieco mniej "obciążony" jest wrzesień, kiedy liczba korzystających wynosi 7,8-8,4 %. Najmniej korzystających z nociegów jest w marcu i w listopadzie, co obrazuje tablica 4. Tabl. 4. Korzystający z obiektów noclegowych w województwie wałbrzyskim w latach Lata Rok Procentowy udział w miesiącach Udział V-VI11 w I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII roku ,0 7,4 6,9 7,1 7,5 11,2 10,2 14,2 11,5 8,4 6,5 4,6 4,5 47, ,0 6,6 6,4 6,6 7,1 10,2 10,8 14,1 11,9 8,2 7,5 4,8 5,8 47, ,0 7,0 7,2 6,5 6,7 11,4 10,3 13,5 12,7 7,9 7,0 4,6 4,8 48, ,0 7,0 6,8 5,3 5,7 10,5 10,5 13,3 12,7 7,9 8,4 5,3 6,6«47, ,0 7,4 [6,5 4,5 6,1 11,2 11,2 14,4 13,5 8,0 6,7 4,2 5,9 50, ,0 5,3 17,7 4,1 5,3 10,4 9,8 15,2 11,6 7,8 9,5 6,2 7,1 1 47,0 Najmniej miejsc noclegowych przygotowano dla turystów w roku Wyraźnie widoczne jest opóźnienie przebiegu tego zjawiska, będącego funkcją ilości korzystających z turystyki. Dotychczas ruch turystyczny w województwie wałbrzyskim nie osiągnął poziomu (mierzonego w/w miarami) z roku Jest to widoczny skutek kryzysu. Na uwagę zasługuje wyraźny spadek czasu pobytu (tj. ilość noclegów udzielonych na 1 korzystającego) w okresie Dane statystyczne cd X 1993 r. uwzględniają w hotelach, motelach i pensjonatach zamiast liczby udzielonych noclegów - liczbę wynajętych pokoi, co uniemożliwia obliczanie czasu pobytu w tych obiektach, a w konsekwencji - wyliczenie średniej dla wszystkich obiektów w roku.

13 13 # 3. Korzystający z noclegów w latach według rodzajów obiektów noclegowych # Struktura bazy noclegowej # # Dane statystyczne wskazują, że kurczenie się bazy noclegowej następowało z pewnym opóźnieniem w stosunku do spadku liczby kokorzystających. Najmniej obiektów oraz miejsc noclegowych odnotowano w roku W roku 1995 (według stanu na 31 VII 1995 r. ) nastąpił wyraźny wzrost obu tych wielkości. Lićzba oferowanych miejsc noclegowych osiągnęła już 80 % stanu z 1989 roku (21643 miejsca noclegowe). Dane zawarte w tablicy 5 ilustrują strukturę bazy noclegowej w województwie wałbrzyskim w wybranych latach (1990, 1992, 1994 i 1995). W porównaniu do roku 1990 liczba miejsc noclegowych wzrosła jedynie w hotelach, na campingach i na polach biwakowych oraz w kwaterach prywatnych. Spośród 15 rodzajów obiektów największy v udział w całości bazy noclegowej województwa w tym okresie miały ośrodki wczasowe (36,2 % - 42,1 %), hotele (6,6 % - 10,5 %) oraz campingi i pola biwakowe łącznie, która to grupa systematycznie. zwiększała swój udział z 13,1 % w roku 1990 do 16", 6 % w 1995 r. Udział 5-6 % zachowują domy wycieczkowe, bez względu ną koniunkturę. Systematycznie natomiast zmniejszał się udział liczby schronisk młodzieżowych w latach 1990, 1992, 1994, 1995 (odpowiednio: 7,2 %, 5,3 %, 4,4 % i 3,8 %) oraz od roku 1992 / ośrodków szkoleniowo-wypoczynkowych (odpowiednio: 1992 r.- 9,9 %, 1994 r. - 7,0 %, 1995 r. - 6,1 %). W obsłudze turystów (licząc to liczbą osób korzystających z noclegów) wyraźnie wiodą ośrodki wczasowe oraz hotele, które od 1990 roku regularnie absorbują ponad 50 % ruchu turystycznego. Tracą swoją pozycję - trzecią co do liczby korzystających w 1990 r. domy wycieczkowe, ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe oraz schroniska młodzieżowe, natomiast rośnie udział kwater prywatnych.

14 14 Tabl. 5. Wykorzystanie bazy noclegowej w województwie wałbrzyskim ba obiek- lego- liczba mie- obiek- sto- pien rzys- tania noclegowych sto- licz- ba sto- sto- liczba mie- miewyko- wykoobiek wyko- rzys- rzys- rzystów lego- tania WOJEWÓDZTWO Hotele Motele Domy wycieczkowe młodzieżowe bez kwater prywatnych 4847 kolonijne mowo-wypoczynkowe Domy pracy twórczej Zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych Campingi Pola biwakowe 1220 Obiekty noclegowe w ośrodkach wyłącznie do wypoczynku sobotnio-' niedzielnego (kwatery prywatne) Inne obiekty wykorzystywane do celów turystycznych a/ Liczba obiektów i miejsc noclegowych dla lat 1990, 1992, 1994 i 1995 według stanu na 31 VII danego roku. b/ Dla okresu I-IX. c/ Dla okresu I-XII. d/.dla okresu I-IX.

15 15 Warto odnotować, że w roku 1995 liczba korzystających z kwater prywatnych była znacznie większa niż korzystających z pensjonatów (5,29 % i 3,1 %). Dane statystyczne z lat wyraźnie wskazują, że ponad 70 % turystów korzystało z usług ośrodków wczasowych, hoteli, domów wycieczkowych oraz schronisk młodzieżowych. W latach znaczny udział miały też ośrodki szkoleniowo- >. wypoczynkowe - ich udział spadł do 5,42 % w 1995 r. Zmiany udziału ważniejszych obiektów noclegowych w obsłudze ruchu turystycznego przedstawione są w tablicy 6. TABL. 6. Korzystający z noclegów według wybranych obiektów (w odsetkach) Wyszczególnienie 1990» 1991 % a/ I Hotele 24,04 23,79 24,75 26,23 25,79 24,33 Domy wycieczkowe 11,39 11,00 10,63 6,92 8,58 6,33 Schroniska młodzieżowe 10,07 6, 15 6,65 6,85 7,01 7,83 Ośrodki wczasowe 28, 13 32, 12 28,55 34,50 93,85 31,77 Ośrodki szkole niowo-wypoczynkowe 6,75 10,82 9,73 8,20 6,15 5,42 Kwatery prywatne 2,92 1, 18 0,90 0,60 1,30 5,29 Pensjonaty 1,70 1 1,10 i1 2,70 5,52 3,60 3, 10 a/ W okresie od I - IX. Okres pobytu we wspomnianych wyżej obiektach w latach uległ skróceniu. Istnieją jednak wyraźne różnice w dynamice zmian w odniesieniu do poszczególnych rodzajów obiektów. Przede wszystkim dotyczy to schronisk młodzieżowych i domów wycieczkowych; dane wskazują, że pobyt w. tych obiektach powoli wydłuża się od roku 1993 oraz w odniesieniu do kwater prywatnych, w których (w latach ) czas pobytu wydłużył się z 3 do 14 dni. Niestety jest to zaledwie nikły procent ruchu turystycznego. W ośrodkach wczasowych i szkoleniowo-wypoczynkowych okres pobytu ' uległ znacznemu skróceniu w stosunku do roku 1990.

16 16 W odniesieniu do pozostałych ważniejszych obiektów noclegowych trudno jest stwierdzić wyraźne tendencje. Powyższe ilustruje tablica 7. Tabl. 7. Okres pobytu według rodzajów obiektów noclegowych (liczba noclegów na 1 osobę korzystającą) Ogółem Hotele Motele Domy wycieczkowe Ośrodki kolonijne Kwatery prywatne wypoczynkowe a/ W okresie I - IX. Porównując sezony 1992/93, 1993/94 oraz 1994/95 można zauważyć niewielkie wydłużenie pobytu w tzw. "pozostałych" obiektach noclegowych - odpowiednio: 4,4, 4,6 i 5,3 noclegu na 1 korzystającego. 4. Gestorzy prywatni Struktura własnościowa wskazuje na dominację własności publicznej, bowiem na miejsca noclegowe zarejestrowane w dniu 31 VII 1995 r. do tego gestora należało 81,4 %. Ilustruje to tablica 8.

17 17 Tabl. 8. Udział sektora prywatnego w bazie noclegowej Stan w dniu 31 VII obiektów miejsc noclegowych ogółem obiektów miejsc noclegowych ogółem turystyczne Razem obiekty prywatne Odnotować jednak trzeba duży wzrost liczby miejsc noclegowych w gestii sektora prywatnego w stosunku do roku W okresie od stycznia do września 1995 r. prywatne biura turystyczne zakwaterowały 1663 chętnych udzielając im 6832 noclegi, tj. 0,6 % noclegów udzielonych w grupie "pozostałe obiekty noclegowe" (bez hoteli, moteli i pensjonatów). Inna grupa gestorów "prywatne obiekty" ma znacznie większy udział w bazie noclegowej województwa. Wynajęła ogółem pokoje (w grupie hoteli, moteli i pensjonatów), co stanowi 26,5 % całości tej grupy oraz udzieliła noclegi na ogółem, tj.9,2%. Prywatni gestorzy udzielili łącznie miejsc noclegowych, co daje 9,8 % udzielonych noclegów w tej grupie obiektów. Tak więc baza noclegowa gestorów prywatnych obejmowała w 1995 r. 28,1 % obiektów oraz 24,3 % miejsc noclegowych, a ich udział w obsłudze turystów wyniósł 26,5 % wynajętych pokoi i 9,2 % udzielonych noclegów. Stan posiadania poszczególnych gestorów ilustruje tablica 9.

18 18 Tabl. 9. Obiekty noclegowe i ich wykorzystanie według gestorów w okresie I - IX 1995 r. Motele, hotele i pensjonaty E'ozostale obiekty Wyszczególnienie korzystający ogółem w tym cudzoziemcy ogółem wynajęte pokoje w tym cudzoziemcem nemina Ina liczba pokoi stopień wykorzystania w % korzystający ogółem w tym cudzoziemcy udzielone noclegi ogółem w tym cudzoziemcem needna Ina liczba pokoi stopień wykorzystania w % OBIEKTY OGÓŁEM , ,2 z tego gestor: Polskie Towarzystwo Turystyczno- Krajoznawcze ,1 "JUVENTUR" Biuro Turystyki Młodzieżowej SA j # ,1 Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Turystyczne i inne , i % i ,1 Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych ł & ,8 Centralny Ośrodek Sportu ,4 Ośrodek Sportu i Rekreacji j , ,3 Fundusz Wczasów Pracowniczych ,0 Prywatne--Biura Turystyczne ,1 Prywatne Obiekty # , ,1 Ministerstwo Obrony Narodowej ,9 1 # Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ,4 Pozostali ' , ,9

19 19 5. Cudzoziemcy korzystający z noclegów w latach W latach cudzoziemcy stanowili nieco ponad 10 % korzystających z noclegów w województwie, a % z nich korzystało w okresie od maja do września. Dane za rok 1995, obejmujące okres od stycznia do września wskazują, że liczba cudzoziemców korzystających z noclegów do końca roku znacznie się zwiększy. Szczegóły zawiera poniższa tablica: Tabl. 10. Cudzoziemcy korzystający z noclegów Liczba korzystających Udział cudzoziemców korzystających z noclegów Lata ogółem w tym cudzoziemców w okresie V - IX w roku i ,8 10, ,0 10, ,7 10, ,3 10,0 I995a/ ,5 9,1 a/ Dane za okres od I-IX 1995 r. Cudzoziemcy nocują przede wszystkim w hotelach (53-60 %) oraz w ośrodkach wczasowych, pensjonatach i domach wycieczkowych. W tych obiektach skupia się ponad 80 / wszystkich cudzoziemców korzystających z noclegów w województwie wałbrzyskim w latach Obrazuje to tablica 11. Tabl. 11. Cudzoziemcy korzystający z niektórych obiektów noclegowych (w odsetkach) Wyszczególnienie a/ Hotele 53,9 54,3 58,8 60,4 59,8 Pensjonaty 6,4 7,9 10,4 7,8 7,8 Domy wycieczkowe 13,3 12,5 6,9 3,4 1,2 Ośrodki wczasowe 9,8 12,3 13,3 14,7 14,0 a/ Dane za okres od I-IX.

20 20 Przeciętny roczny okres pobytu wynosił w latach około trzech dób, licząc wszystkie obiekty, t j. hotele, pensjonaty i motele-. W roku 1994 w obiektach - poza wyżej wymienionymi - czas pobytu wynosił 4,1 noclegu na 1 korzystającego. Dane z tablicy 12 wskazują na to, że wydłuża się okres pobytu w domach wycieczkowych. Tabl. 12. Średni okres pobytu cudzoziemców w niektórych obiektach noclegowych (w dniach) Wyszczególnienie 1991 ij 1992 I 1993 ij a/ Hotele 2,6 2,5 2,8^ ł Pensjonaty 4,2 4,2 3,2a/ Domy wycieczkowe 2,0 2,6 1,9 3,4 7,1 Ośrodki wczasowe 4,9 5,7 4,8 4,8, 4,6 Ośrodki szkolno- wypoczynkowe 4,3 3,9 4,0 4,1 3,0 a/ W okresie od I-IX. \.f - ^, i. > ' ' " ' Interesujące jest, że w domach pracy twórczej, których udział w obsłudze cudzoziemców jest znikomy, przeciętny czas pobytu z 3,1 noclegu na 1 korzystającego w roku 1993 zwiększył się do 10,2 w roku 1995 (od I-IX). Wśród cudzoziemców korzystających z noclegów w sezonie 1993/94 w województwie wałbrzyskim dominowali Niemcy (62,8 %). Dużą grupę stanowili Holendrzy (8,0 %) oraz Austriacy (4-, 8 %). Turystów obywatelstwa francuskiego było 3,8%, duńskiego 1,9 %, rosyjskiego 2,2 % i ukraińskiego 2,2 %.

21 21 6. Agroturystyka w województwie wałbrzyskim Agroturystykę w województwie wałbrzyskim inspiruje i organizu-. je od roku 1992 Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego Wałbrzych z siedzibą w Świdnicy w związku z poszukiwaniem alternatywnych źródeł dochodu dla gospodarstw rolnych. Dotychczasowe starania spowodowały, że aktualnie ponad 50 gospodarstw rolnych zajęło się agroturystyką, stawiając do dyspozycji ponad 600 miejsc noclegowych. Gospodarstwa zajmujące się agroturystyką rozmieszczone są głównie w Kotlinie Kłodzkiej oraz w Górach Sowich. Są one zlokalizowane w następujących gminach (rok 1995): Walim - 13 gospodarstw, Bystrzyca Kłodzka - 10, Radków - 7, Szczytna - 5, Stronie Śląskie - 4; Lewin Kłodzki, Kudowa Zdrój, Niemcza i Świdnica po' 2; Lądek Zdrój, Bielawa, Kłodzko i Nowa Ruda - po 1; razem 51 gospodarstw3^ Ta szczególna forma turystyki jest atrakcyjna dla mieszkańców dużych miast. Korzystają z niej głównie mieszkańcy Warszawy,Poznania, Bydgoszczy, Górnego Śląska i Wrocławia. Wykorzystanie miejsc noclegowych średnio w roku wynosi. 30 %, poza sezonem %, a w okresie ferii i świąt w granicach Warto zwrócić uwagę na fakt, że w promocji tej formy turystyki zaangażowana jest firma konsultingowa "Kombi" z Berlina, realizująca zlecenie Ministerstwa Rolnictwa z Niemiec, dotycząca pomocy doradczej w organizowaniu wzorcowej wsi agroturystycznej w Zagórzu Śląskim (gmina Walim) - według projektu pt.: "Wakacje u gospodarza"3^ a/ Źródło: Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego Wałbrzych, zs. w Świdnicy.

22 22 7. Działalność Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK) W latach przemiany zachodzące w Polsce odbiły się również na działalności PTTK, powodując znaczne ograniczenie zakresu aktywności, szczególnie w turystyce powszechnej. Po likwidacji Zarządu Wojewódzkiego PTTK w Wałbrzychu działalność statutową uprawia dziewięć samodzielnych oddziałów: w Wałbrzychu, Bielawie, Dzierżoniowie, Kłodzku, Lądku Zdroju, Międzygórzu, Stroniu Śląskim, Świdnicy oraz w Ząbkowicach Śląskich. Tablica 13 przedstawia ważniejsze dane porównawcze dla roku 1989 i 1994 oraz dane charakteryzujące poszczególne oddziały PTTK w roku 1994, W odniesieniu do działalności Wałbrzyskiego Oddziału PTTK odnotować trzeba wzrost zainteresowania "Marszem na 100 km". Tradycyjne imprezy turystyki powszechnej nadal się odbywają. Pojawiła się nowa forma - Rajd "Azymut", który w roku 1994 miał 58 uczestników, a w roku 1995 już 106. Zaprzestano natomiast organizowania rajdów Szlakiem Zamków Piastowskich i Szlakiem Ułanów Nadwiślańskich, które w latach cieszyły się sporą popularnością. Dane o uczestnikach zawiera tablica 14. Oddział PTTK w Świdnicy organizuje m.in. imprezy stałe: Zlot Turystów na Wielkiej Sowie, Rajd Górski, Zlot Turystów na Slęży. Dla młodzieży szkół podstawowych organizowany jest wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Nauk o Ziemi w Świdnicy Rajd Minerałów. W roku 1995 uczestniczyło w nim ponad 200 uczniów (w tym z Tomaszowa Mazowieckiego i z Pabianic) poznając minerały i budowę geomorfologiczną Sudetów. Od 1995 r. działa Klub Badaczy i Miłośników Krzyży Pokutnych i Rzeźb Przydrożnych. Członkowie tego klubu gromadzą dokumentacje zachowanych i zaginionych tzw. zabytków ruchomych,' wydają biuletyny. Oddział PTTK w Kłodzku w ramach turystyki powszechnej organizuje m.in. spacery pod hasłem " w sobotę nie ma nas w domu",

23 Tabl. 13. Działalność Oddziałów PTTK w latach

24 wędrówki do rezerwatów przyrody. Więcej uwagi poświęca się tu- t % rystyce kwalifikowanej oraz szkoleniu przewodników. Przedstawione wyżej wybrane informacje o trzech Oddziałach PTTK są tylko przykładami różnorodności form działania kryjącej się za "suchymi" liczbami. Tabl. 14. Uczestnicy ważniejszych imprez turystyki powszechnej Oddział PTTK w Wałbrzychu Wyszczególnienie i Uczestnicy imprez ogółem 1477! w tym: Rajd "Marzanna" Marsz na 100 km (ogólnopolski) Rajd Skrzatów (wiosenny i jesienny) Zlot Młodych Przyrodników Z ród ł o: dane Oddziału PTTK w Wałbrzychu.

25 25 8. Ruch graniczny w roku 1994 Ruch graniczny jest jednym ze wskaźników charakteryzujących stopień powiązania kraju z zagranicą. Dla województw przygranicznych rozmiary, dynamika oraz struktura narodowościowa przekraczających granicę może być ważną informacją o szansach rozwoju turystyki. Z tego powodu interesujące są dane zawarte w tablicy 15. Tabl. 15. Ruch graniczny w Polsce w latach Polska Województwo wałbrzyskie Lata ogółem w tys. osób w tys. osób udział w tym cudzoziemcy cudzoziemców ogółem w % ogółem w tys. osób w tym cudzoziemcy w tys. osób udział wałbrzys kiego w ogółem w % ,8.6714,1 34,8 1414,5 250,0 X 7, , ,9 30,0 4326,3 543,5 8, , ,0 62,9 6503,9 1978,4 4, , ,8 68,7 9680,8 4792,0 4,5 Stosunkowo duży ruch graniczny w województwie wałbrzyskim w roku 1985 i 1989 (odpowiednio 7,3 i 8,0 % całości ruchu granicznego w Polsce) przypisać można głównie kontaktom z ówczesną Czechosłowacją. Spadek udziału wskazuje na fakt, że rosnący główny "stru- # mień" turystów, businessmenów, itp. w mniejszym stopniu przechodzi przez województwo wałbrzyskie, ale i tak w roku 1994 przeszło granice 19 razy więcej cudzoziemców niż w roku 1985 i prawie 9 ra- # zy więcej niż w 1989 roku. Dynamikę ruchu granicznego w województwie wałbrzyskim w latach przedstawia tablica 16. Wskaźniki pokazują wyraźnie W skalę wzrostu zjawiska. Ruch graniczny potroił się, a w roku 1995 można mówić już o "rzece" turystów przekraczających granicę - liczba turystów zagranicznych wzrosła 12,5 razy jeśli chodzi o przyjazdy i 14 krotnie jeśli chodzi o wyjazdy w stosunku do roku 1989.

26 26 Tabl. 16. Ruch na przejściach granicznych województwa wałbrzyskiego w latach Ogółem Przyjazdy Wyjazdy Lata w tys. osób 1989= =100 ogó- i łem w tys.osób cudzoziemcy m 1989= =100 1 Polacy ogółem Polacy w tys.osób cudzoziemcy 1989= = ,5 32,7 703,2 572,8 130,4 44,4 711,3 591,7 119,6 48, ,1 35,7 i 782,1 649, ,9 45,2 762,0 629,5 132,5 53, ,2 49,3 1055,7 871,5 184,2 62,7 : 1078,5 901,8 176,7 71,6 I 1 1' i \ 1 ' * # ,0 54,5 1153,4 910,9 242,5 82,3 1204,5 994, ,2 85, i 4326,3 i 100,0 2051,6 1757,9 293,7 100,0 2274,7 2024,9 246,8 100,0 i i 1990 j 4377,0 t % i i i 101,2 2149,2 1831,8 317,4 108,1 2227,8 1944,1 283,7 114, ,5 103,7 2211,1 1447,1 764,0 260,1 2274,4 1562,4 712,0 288,5 I ,9 150,3 3213,1 2118,1 1095,0 372,8 3290,8 2407,3 883,5 358, ,5 I 174,1 3793,3 2195,0 1598,3 544,2 3737,2 2284,3 1452,9 588,7 i i ,8 223,7 4819,1 2387,5 2431,6 827,9 4861,7 2551,3 2310,4 936, ,2 311,4 6761,7 3085,4 3676,3 1251,7 6709,5 3188,8 3520,7 1426,5 2 rodło: dane Sudeckiego Oddziału Straży Granicznej w Kłodzku.

27 Interesująco przedstawia się zestawienie liczby cudzoziemców przyjeżdżających do Polski (przez Kudowę-Słone) i korzystających z noclegów w województwie wałbrzyskim. Dane te zawiera tablica 17. Brak natomiast informacji o celach przyjazdów do Polski, co mogłoby posłużyć do opracowań promocji turystyki w województwie. Tabl. 17. Cudzoziemcy przyjeżdżający do Polski w roku 1994 (przejście graniczne w Kudowie-Słonem) Narodowość Liczba przyjeżdżających^^ w tys.osób Liczba korzystających z noclegów w Wałbrzyskiem w tys. osób t Niemcy 187,3 14,8 Austriacy 29,0 0,7 Francuzi 8,0 0,9 Holendrzy 3,6 1,9 Włosi 7,7 0,5 a/ Ź r ó d ł o: Meldunki Sudeckiego Oddziału Straży Granicznej. - - Na uwagę zasługuje znikoma liczba Włochów, Austriaków i Francuzów zatrzymujących się na nocleg oraz stosunkowo duża liczba Holendrów korzystających z turystycznych atrakcji regionu. Zestawienie tak kontrastowych danych w odniesieniu do s obywateli Włoch, Austrii i Francji może (i powinno) być powodem podjęcia badań marketingowych w terenie, by spróbować znaleźć odpowiedź na pytanie dlaczego tak mało spośród przekraczających granicę zatrzymuje się na nocleg w tym rejonie.

28 28 B. TURYSTYKA W GMINACH 1. Korzystający z noclegów w poszczególnych miastach i gminach Dane statystyczne z lat wskazują na dużą koncentrację ruchu turystycznego (mierzoną liczbą korzystających z noclegów) w niektórych miastach i gminach. Można wydzielić trzy grupy skupisk turystów: 1) duże skupiska w miastach: Wałbrzych, Kłodzko, Polanica Zdrój, Duszniki Zdrój i Kudowa Zdrój ; 2) wyraźnie mniejsze skupiska w miastach: Lądek Zdrój, Szczawno Zdrój oraz Bielawa, Dzierżoniów, Radków i Szczytna; 3) skupiska w gminach: Bystrzyca Kłodzka i Lewin Kłodzki. Ten podział zarysował się w ostatnich latach. Dane ilustrujące tworzenie się tych skupisk przedstawione są w tablicy 18, w której zestawiono kolejne okresy sprawozdawcze, by wykorzystać można było do porównań również dane najnowsze. Ośrodki należące do grupy pierwszej skupiały w latach od 49,0 % do 61,7 / wszystkich korzystających z noclegów, do dru- I giej grupy - od 9,2 % do 15,2 % (tendencja wzrostu rysuje się wyraźnie), a należące do trzeciej - od. 15,2 % do 2 4,4 % z wyraźną też tendencją wzrostu od okresu 1992/93. Być może udział grupy pierwszej w przyszłości spadnie, co oznaczałoby proces powolnej dekoncentracji ruchu turystycznego. Nadal ruch ten koncentrować się będzie w zachodniej przygranicznej części Kotliny Kłodzkiej. Wyjątek stanowi Stronie Śląskie i Lądek Zdrój. W wymienionych wyżej miastach i gminach grupuje się około 90 % wszystkich korzystających z noclegów w ciągu ostatnich dwóch okresów sprawozdawczych.

29 TABL. 18. ROZMIESZCZENIE I KONCENTRACJA RUCHU TURYSTYCZNEGO W WOJEWÓDZTWIE WAŁBRZYSKIM (KORZYSTAJĄCY Z NOCLEGÓW WEDŁUG MIAST I GMIN) 29 Okresy sprawozdawcze (od X - IX następnego roku) I Liczba miejsc noclegowych według stanu w dniu 1990/ / / / /95 31 VII 1995 r. i G ó L E M ! J GŁOWNE SKUPISKA TURYSTÓW W MIASTACH. Wałbrzych ! Duszniki Zdrój i Kłodzko Kudowa Zdrój pola nica Zdrój a z e m Uc^ział w ogółem ,0 52, 5 54,0 61,7 { 61,5 49, , 6 MNIEJSZE SKUPISKA TURYSTÓW W MIASTACH Qiel awa i arżoniów Zdrój Radk ow Szczawno Zdrój Sz C2ytna a 2 e m ^claiai w ogółem I 12,8 10,0 10, 3 9,2 11/4 15,2 13,1 GŁÓWNE SKUPISKA TURYSTÓW W GMINACH Qyst rzyca Kłodzka Lewi lri Kłodzki j I 600 Now a Ruda I Radkćow Stronie Śląskie I Szczytna Wali im a z e Ldaioł w ogółem 16,9 18,7 16, 5 15,1 18,4 I 24,4 26, 3 i

30 30 TADL. 19. WYKORZYSTANIE BAZY NOCLEGOWEJ WOJEWÓDZTWA WEDŁUG MIAST I GMIN Obiekty Miejsca noclegowe w dniu 31 VII r. Korzystający z noclegów MIASTA, GMINY w tym j w tym ogółem cało ogółem całoroczne roczne r z ogółem w domkach turystycznych ogółem X - IX 1994 r. w tym cudzoziemcy ogółem X - IX 1995r. w tym cudzoziemcy WOJEWÓDZTWO MIASTA RAZEM I Wałbrzych Bardo Bielawa Boguszów Gorce I Bystrzyca Kłodzka Duszniki Zdrój Dzierżniów Głuszyca Jedlina Zdrój Kłodzko Kudowa Zdrój Lądek Zdrój Mieroszów Międzylesie Nowa Ruda Pieszyce Piława Górna Polanica Zdrój Radków Strzegom Szczawno Zdrój ' Szczytna Świdnica Świebodzice Ząbkowice Śląskie Ziębice Złoty Stok

31 31 TAüL. 19. WYKORZYSTANIE BAZY NOCLEGOWEJ WOJEWÓDZTWA WEDŁUG MIAST I GMIN (dok.)

32 2. Koncentracja bazy noclegowej Rozmieszczenie bazy noclegowej w miastach i gminach według stanu na 31.VII.1995 r. przedstawia tablica 19, uzupełniona danymi o korzystających z noclegów w dwóch ostatnich okresach. Stopień koncentracji jest tu podobny do stopnia koncentracji ruchu turystycznego. Wałbrzych i sąsiednie miasta i gminy (Boguszów Gorce, Szczawno Zdrój, Świebodzice, Jedlina Zdrój, Stare Bogaczowice, Walim) posiadają 11,1 % wszystkich miejsc noclegowych w województwie, co stanowi niewiele mniej niż w Kudowie Zdroju (12,8 %) czy Polanicy Zdroju (12,3 %). Ze względu na różnorodność walorów turystycznych Wałbrzych i okolice mogą stanowić odrębny rejon turystyczny w przyszłości 3. Cudzoziemcy korzystający z noclegów Na podstawie danych statystycznych z ostatnich dwóch lat można wyraźnie stwierdzić, że cudzoziemcy korzystają z noclegów przede wszystkim w Wałbrzychu, Kłodzku, Kudowie Zdroju oraz Polanicy Zdroju. Przedstawia to tablica 20. Tabl. 20. Cudzoziemcy korzystający z noclegów 1993/ /95 cudzoziemcy cudzoziemcy Miasta korzystający z noclegów ogółem województwo=100 korzystający z noclegów ogółem województwo-100 Województwo , ,0 w tym : Wałbrzych , , 5 Kłodzko , ,7 Kudowa Zdrój , ,0 Polanica Zdrój , i 22,4

33 33 W obu tych okresach cudzoziemcy nocując w Wałbrzychu korzystali głównie z hoteli - odpowiednio 95,8 % i 97,7 %, w Kłodzku z hoteli korzystało odpowiednio 53,4 % oraz 66,5 %. W Kudowie Zdroju i Polanicy Zdroju cudzoziemcy spali głównie w pensjonatach oraz ośrodkach wczasowych, co ilustruje tablica 21. Tabl. 21. Cudzoziemcy korzystający z noclegów W tym w: ośrod pen Miasta Ogółem hote kach lach wczasowych sjo natach Kudowa Zdrój 1993/ ,5 38,2 1994/ ,0 26,0 Polanica Zdrój 1993/ ,7 45,0 20,2 1994/ ,1 46,2 20,8 W Polanicy Zdroju w sezonie 1994/95 na polach biwakowych nocowało 22,3 % cudzoziemców, w Kudowie Zdroju w sezonie 1993/94 z campingów skorzystało 16,9 % cudzoziemców. Są to jedynie przypadki tak wyraźnej "popularności" niektórych rodzajów obiektów. Dane statystyczne wskazują również, ziemców Holendrzy najchętniej mieszkają w że spośród cudzo- Polanicy Zdroju (69,4 % oraz 59,9 %), obywatele Niemiec natomiast w Wałbrzychu, Polanicy Zdroju oraz Kłodzku.

34 34 Tabl. 22. Cudzoziemcy korzystający z noclegów według obywatelstwa i miast vv tym Obywatelstwo i i1 Ogółem Wa ł - brzych i i i! 1 1 Kudowa ii! Polanica Kłodzko 1i ; Zdrój Zdrój 1 1 r 1 ii Województwo w tym: 1993/94 > i / I! ' I1 1! 1 1i! Austriacy 1993/ /95 ji Francuzi 1993/ i!! / ' i 316 i i 185 j 1 ;! i l 70 l!! 315 i i!!! 1 Holendrzy 1993/94! i 213! 124 1i / i! 208 i L! i 6 i I; 1 Niemcy 1993/ i ' 479! / j ! 1324 i 4815 \ 1 1 : i 1! i Włosi 1993/ I 68 i / ! 260! i 135!! 12!i 17 W okresie 1993/94 obywatele Austrii, Francji, Holandii, Niemiec oraz Włoch stanowili 79,5 % wszystkich turystów, a w okresie 1994/95 ich udział wyniósł 80,4%. Obywatele Rosji i Ukrainy w obu porównywalnych okresach stanowili łącznie: 4,5 % i 4,6 % wszystkich korzystających z noclegów na terenie województwa wałbrzyskiego. Warto zwrócić uwagę na to, że Niemcy lokują się głównie w hotelach, ośrodkach wczasowych i pensjonatach oraz domach wycieczkowych, natomiast Francuzi i Holendrzy - głównie w hotelach, ośrodkach wczasowych i na campingach. Dla Holendrów - jak wynika to z danych statystycznych za okres 1993/94/campingi były nawet "atrakcyjniejsze" niż hotele (odpowiednio: 782 i 743 korzystających ).

35 35 WNIOSKI Materiał statystyczny zawarty w sprawozdaniach K-Tl pozwala na liczbowe wyrażenie szeregu faktów dotyczących turystyki w województwie wałbrzyskim. Należy więc przede wszystkim zwrócić uwagę na to, że: 1/ liczba turystów korzystających z noclegów jest niewielka na tle innych województw o charakterze turystycznym, 2/ ruch turystyczny (mierzony ilością korzystających z noclegów) koncentruje się głównie w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej, tj. w Dusznikach Zdroju, Kudowie Zdroju, Polanicy Zdroju oraz w gminie Lewin Kłodzki i stanowi 38 % całości, w Kłodzku i Bystrzycy Kłodzkiej - 14,6 %, co łącznie daje ponad 50 % ogólnej liczby korzystających z noclegów, 3/ wschodnia część Kotliny Kłodzkiej nie jest turystycznie jeszcze dostatecznie wykorzystywana mimo niezaprzeczalnych walorów turystycznych, 4/ wzmagający się ruch graniczny nie znajduje odzwierciedlenia w liczbie korzystających z noclegów (chodzi tu głównie o Włochów, Francuzów i Austriaków), co oznacza, że ich większość tylko przez województwo wałbrzyskie przejeżdża, 5/ standard bazy noclegowej, zwłaszcza hoteli, jest niedostateczny, jak na wymagania turystów z państw zachodnich i jest ich mało (2 hotele trzygwiazdkowe i 7 dwugwiazdkowych na 19 ogółem ), 6/ od roku 1992 liczba korzystających z noclegów w województwie wałbrzyskim stale się zwiększa, ale dopiero przekroczyła 55 % stanu z roku 1989.

36 36 Opracowany przez firmę Arthur D. Little International w roku 1994 (grudzień) raport końcowy1^stwierdza, że głównymi barierami rozwoju turystyki do Polski są: - niedostateczna lub niskiej jakości infrastruktura, tj. hotele, urządzenia, drogi, - nie istniejąca lub niedostatecznie rozwinięta infrastruktura dla turystyki specjalistycznej, - słaba wiedza o Polsce jako kraju atrakcyjnym turystycznie, - niedostateczne bezpieczeństwo turystów, - słabe nastawienie na usługi (goście są czasami postrzegani jako kłopot), - niedostateczna znajomość języków obcych. Podobne przeszkody w rozwoju turystyki w Polsce stwierdzono podczas Międzynarodowego Seminarium nt.: "Turystyka w statysn 2 / tyce wielkich aglomeracji '(Jachranka, r.), które w całości można odnieść również do poszczególnych regionów kraju. Ta dziedzina działalności gospodarczej od niedawna przechodzi szczególnie intensywną weryfikację w bezpośrednim zestawieniu z klientem krajowym i zagranicznym, w którym to procesie atrakcje (krajobraz, muzea, zabytki, itp.) tracą znacznie na wartości, z powodu niskiegocstandardu sanitariatów, czy nieznajomości przez obsługę języków obcych. Nie tyle po stronie "materialnej", co po "społecznej" leżą widoczne przeszkody. Zakres informacji o procesach turystycznych winien ulec znacznemu poszerzeniu, a w szczególności w odniesieniu do potrzeb,gus-. tów i motywów postępowania klientów. Jak stwierdza się w cytowanym 1/ Arthur D. Little International "Plan rozwoju krajowego produktu turystycznego. Raport końcowy", Warszawa, ISHM.r. Raport opracowany na zlecenie Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki (zał.nr 2 do Raportu). 2/ Biuletyn Informacyjny nr 35, Polskie Towarzystwo Statystyczne. Rada Główna, Warszawa 1995 r...str. 15. Organizatorem. Seminarium był Urząd Statystyczny w Warszawie oraz Oddział Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Statystycznego.

37 1 37 wyżej biuletynie,w dotychczasowych badaniach "... ograniczaliśmy się do tzw. infrastruktury. Inaczej mówiąc liczyliśmy ile posiadamy. Mniej uwagi poświęcono natomiast samym turystom. Brakuje zatem informacji o tym, skąd turyści do nas przyjeżdżają, w jakim celu, jak się nimi opiekujemy, jakie są ich oczekiwania, co sądzą o usługach turystycznych w naszym kraju?. W bazach da- % nych o turystyce zwykle brakuje wszelkich ocen, opinii i przewidywań. A dla marketingu turystycznego (...) badanie samych turystów jest najważniejsze Ogólny pogląd na konkurencyjność polskiej turystyki zawierają dane z badań przeprowadzonych przez firmę Arthur D. Little International, zaprezentowane na rysunkach nr.: 1, 2, 3, 4. Podaną na tych rysunkach ocenę z powodzeniem odnieść można do wszystkich regionów turystycznych. Celowe byłoby przeprowadzenie podobnych badań w województwie wałbrzyskim. Uogólnienia z tych badań mogłyby być wykorzystane przy budowaniu strategii rozwoju niektórych gmin, a na pewno pomogłyby indywidualnym przedsiębiorstwom lepiej zaplanować swoje zamierzenia. 1/ Krystyna Lichacz "Międzynarodowe Seminarium nt.: " Turystyka w statystyce aglomeracji miejskich". Biuletyn Informacyjny nr 35, óp. cit. s.15.

38 38 Rys. 1. Konkurencyjność polskiej turystyki w oczach turystów zagranicznych Kluczowe czvnniki sukcesu Waga "Wynik" Polski I */ i Wyjątkowe atrakcje 10 o Konkurencyjne taryfy lotnicze 9 o 1» Dobre sprawne lotnisko 8 # X, Warszawa 5 O Regiony # Relacje poziomu usług hotelowych do 10 i & w cen Przyjaźni gościnni ludzie 8 * Rozwinięta kultura usługowa 8 o Dobry transport drogowy 8 o Dobry transport lotniczy w kraju 4 3 Dobry transport kolejowy 8 0 * Wyżywienie do przyjęcia dla zachodnich 8 O tu rystów w» Dobre zakupy 7 dostępność 7 3 cena Dobry standard rozrywki/rekreacii 6 O Konkurencyjny kurs walut 7 «Bezpieczeństwo osobiste 7 3» Nie uciążliwa biurokracja Zadowalające urządzenia 4 3 sanitarne/medyczne i Legenda : Doskonała pozycja konkurencyjna Polski Skrajnie słaba pozycja konkurencyjna Polski Źródło: "Plan rozwoju krajowego produktu turystycznego". Raport końcowy firmy Arthur D. Little Int.,Inc. dla Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki, Warszawa, grudzień 1994 r.

39 39 Rys - 2. Konkurencyjna pozycja Polski w oczach zagranicznych inwestorów i operatorów Kluczowe czynniki sukcesu Waga Polski "wynik" Potencjalnie dobry popyt (polepszenia się sytuacji gospodarczej) 10 Korzystne prawo dla inwestycji 10 zagranicznych Godni zaufania partnerzy lokalni 8 0 Sprawny/sprawiedliwy system prawny 8 (3 Zachodnie standardy badania ksiąs 8 Łatwość/szybkość/sprawiedliwość w uzyskiwaniu zaód 8 0 Konkurencyjny kurs wymiany 8 Wykwalifikowana siła robocza/szkolenie - Budownictwo Usługi % O o 0 O Niski koszt siły roboczej» Obecność zachęt 8 6 podatkowych/inwestycyjnych Dostępność lokaineno kapitału 5 Sprawne (międzynarodowe) banki 8 6 Jasna polityka turystyczna i promocyjna 10 0» Niskie, sprawiedliwe podatki i opłaty 8 0 Efektywna reprezentacja za 8 0 granicą/dystrvbucja Legenda : Doskonała konkurencyjna pozycja Polski O Skrajnie słaba konkurencyjna pozycja Polski Źródło: "Plan rozwoju..." op.cit.

40 40 Rys. 3. Konkurencyjna pozycja Polski w oczach turystów krajowych Kluczowe czynniki sukcesu Waga Wynik Wynik za 3 dzisiejszy lata Interesujące 8 Cl 3 atrakcje/regiony Dostępna finansowo baza 10 0 i* noclegowa Zadowalająca jakość obiektów «Zadowalający poziom 4 3 usług Sprawny transport! - Drogowy Pociąg 8 3 Cl Interesujące urządzenia rozrywkowe/rekreacyjne Łatwość dostępu do 8 3 ' O informacji o celu podróży Sprawmy system 8 o Cl 1 rezerwacji/dystrybucji I/Cgenda : o Doskonała konkurencyjna pozycja Polski Skrajnie słaba konkurencyjna pozycja Polski Źródło: "Plan rozwoju..." op.cit.

41 41 Rys. 4. Konkurencyjna pozycja Polski w oczach krajowych włąścicieli/gestorów bazy Kluczowe czynniki sukcesu Waga Polski "wynik" Dobry popyt lokalny Siła nabywcza Godni zaufania partnerzy i kapitał ryzyka Atrakcyjne zachęty finansowe Odpowiednie szkolenie/personel/wykształcenie Skuteczna promocja i marketing Polska Region Odpowiednia kategoryzacja obiektów Dobra telekomunikacja Konkurencyjne warunki kredytu Sprawny/przyjazny bank Konkurencyjny system podatkowy Zasady Stosowanie Zgodne/wspierające związki zawodowe Uczciwi urzędnicy Łatwość/szybkość uzyskiwania zgód Jasny podział odpowiedzialności w turystyce (poziom krajowy/regionalny/lokalny) Inicjatywy przedłużania sezonu Legenda o Doskonała konkurencyjna pozycja Polski Skrajnie słaba konkurencyjna pozycja Polski Źródło: "Plan rozwoju..." op.cit.

42 42 TABL. 23. KORZYSTAJĄCY Z NOCLEGÓW ORAZ UDZIELONE NOCLEGI WEDŁUG RODZAJÓW OBIEKTÓW a - osoby b - noclegi WYSZCZEGÓLNIENIE O G 0 Ł E M a b j I Hotele a b Motele a b Pensjonaty a b Domy wycieczkowe a b Schroniska a b Schroniska młodzieżowe a b Ośrodki wczasowe a b Ośrodki kolonijne a b Ośrodki szkolno-wypoczynkowe a b Domki turystyczne a b Campingi a b Pola biwakowe a b i ' Wypoczynek sobotnio-niedzielny a b Kwatery prywatne a b # Domy Pracy Twórczej. a b \ Inne a b I i

43 TABL. 24 KORZYSTAJĄCY Z NOCLEGÓW ORAZ UDZIELONE NOCLEGI WEDŁUG MIESIĘCY LATA. W tym miesiące a - osoby i Ogółem b - noclegi I II III 1 IV V VI 1 VI1 1 VI11 IX X, XI XII i j ' * a/ Od m-ca X 1993 r. w hotelach, motelach i pensjonatach nie rejestruje się noclegów tylko ilość wynajętych pokoi.