Zeszyty Naukowe AKADEMII PODLASKIEJ w SIEDLCACH NR 85 Seria: Administracja i Zarz dzanie 2010
|
|
- Juliusz Janowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zeszyty Naukowe AKADEMII PODLASKIEJ w SIEDLCACH NR 85 Seria: Administracja i Zarz dzanie 2010 dr Artur Malinowski Akademia Podlaska w Siedlcach Kryzys finansowy - przypadek czy konieczno? - wyja nienie teoretyczne genezy kryzysu Financial crisis - the case or the necessity? - theoretical explaining the genesis of the crisis Streszczenie: Ludzie od pocz tku swojego istnienia zmagaj si z sytuacjami kryzysowymi. Cz sto mo na spotka si z definiowaniem kryzysu jako sytuacji, w której nale y podejmowa walk, która jest negatywnym prze yciem dla ludzi, ale zarazem w której nast puje punkt zwrotny. Wyja nienie genezy kryzysu pozwala zrozumie mechanizmy nim kieruj ce, a tym samym przewidzie czas i miejsce wyst pienia oraz skuteczniej przeciwdzia a jego skutkom. Abstract: People from the beginning of their being are struggling with contingencies. It is often possible to meet with defining the crisis as the situation, in which one should take the fight which is with negative experience for people, but all at the same time which a turning point is coming in. Explaining the genesis of the crisis, lets understand mechanisms managing it, and hence predict the time and the place of the address, and more effectively to counteract his effects. Wst p Termin kryzys pochodzi od greckiego s owa krisis. Oznacza on przesilenie, prze om, ci ki stan. W naukach ekonomicznych mianem kryzysu okre la si widoczne za amanie koniunktury gospodarczej. Kryzys finansowy, to sytuacja, w której dochodzi do powa nego zawirowania na rynku finansowym, w efekcie czego nast puje spadek cen aktywów i upadek instytucji finansowych i niefinansowych. Mo e on wyst powa w czterech g ównych postaciach: kryzysu walutowego, bankowego, zad u enia zagranicznego i kryzysu systemu finansowego. Kryzys walutowy mo na okre li jako gwa towne i niespodziewane za amanie kursu waluty danego kraju w stosunku do walut wiatowych oraz jego rezerw walutowych, bardzo cz sto zwi zane ze znacznym wzrostem stopy procentowej. Samo za amanie kursu walutowego, stanowi ce istot kryzysu walutowego, mo e mie ró ny przebieg w zale no ci od obowi zu-
2 148 A. Malinowski j cego w danym kraju re imu walutowego 1. Je li re im danego kraju ma mniej lub bardziej sta y kurs, za amanie kursu nast puje w wyniku zmniejszenia rezerw walutowych danego kraju. Zgodnie z t logik, w adze takiego kraju interweniuj na rynku walutowym staraj c si (o ile to mo liwe) jak najd u ej podtrzyma kurs s abn cej waluty. W pa stwach, gdzie obowi zuje re im kursów p ynnych, nie ma obowi zku obrony waluty podczas jej za amania, poniewa nie towarzyszy temu zmniejszenie rezerw walutowych takiego kraju. Kryzys zad u eniowy to wzrost zad u enia mi dzynarodowego du ej cz ci krajów rozwijaj cych si. Wzrastaj koszty obs ugi d ugu, nast puje za amanie dop ywu kapita u do tych krajów i zwi zany z tym transfer kapita- ów do krajów wierzycielskich oraz powa ne ekonomiczne i spo eczne nast pstwa tych zjawisk. Je li w danym kraju brak mo liwo ci obs ugi zad u enia jest stanem przej ciowym, wówczas mówi si o kryzysie p ynno ci (liquidity crisis), je li natomiast nabra on charakteru stanu trwa ego, to nazywa si go kryzysem niewyp acalno ci (solvency crisis). Kryzys systemu finansowego wyst puje najrzadziej spo ród przedstawionych rodzajów kryzysu, lecz jest najpowa niejszy w skutkach dla prze- ywaj cej go gospodarki. Wyst puje w momencie, gdy zawodz podstawowe mechanizmy gromadzenia i wydatkowania rodków pieni nych. Dotyka on rynki, jak równie instytucje finansowe kraju. Geneza kryzysu finansowego Bezpo rednie czynniki kryzysu walutowego uwarunkowane s funkcjonowaniem obecnego mi dzynarodowego systemu walutowego. Istot jego dzia ania s kursy zmienne formowane na mi dzynarodowym rynku walutowym. Zaobserwowany nag y spadek warto ci kursu walutowego oznacza raptownie spadaj cy popyt na walut danego kraju. Po redni przyczyn takiego stanu rzeczy mo e by ucieczka inwestorów posiadaj cych krótkoterminowe papiery warto ciowe w walucie danego kraju. Taki odp yw kapita u dotyczy równie krajowych inwestorów, którzy uciekaj od waluty narodowej. Kolejnym czynnikiem jest tzw. atak spekulacyjny. Jego celem jest zapewnienie zysku spekulantom, co powoduje jednoczesne, gwa towne obni- enie kursu waluty danego kraju. Spekulanci (to zazwyczaj inwestorzy zagraniczni) zaci gaj kredyty w s abn cej walucie danego kraju, nast pnie jednocze nie odsprzedaj t walut, co powoduje wzrost jej poda y i skutkuje s abn cym na ni popytem. Doprowadza to do zachwiania zaufania do tej waluty i powoduje jej masow sprzeda. W momencie, gdy kurs waluty narodowej gwa townie si za amuje, spekulanci ponownie kupuj t walut i sp acaj zaci gni ty w niej wcze niej kredyt. Aby broni narodowej waluty, Bank Centralny sprzedaje rezerwy w walucie zagranicznej wymieniaj c je na walut krajow. W taki sposób mo e broni kursu do czasu, a sko cz mu si rezerwy. Bank Centralny mo e tak e w celu obrony przed atakiem kursu 1 A. Budnikowski, Mi dzynarodowe stosunki gospodarcze, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006, s Seria: Administracja i Zarz dzanie (12)2010 ZN nr 85
3 Kryzys finansowy przypadek czy konieczno? 149 waluty narodowej podnosi stopy procentowe. Wraz z rosn c liberalizacj rynków oraz globalizacj, kursy walut s pod coraz mocniejszym naciskiem kapita u mi dzynarodowego. Rys. 1. Model dzia ania kryzysu walutowego Fig. 1. Model of action of the monetary crisis ród o: Opracowanie w asne. Source: Own study. Wyró niamy trzy modele kryzysu walutowego: Model pierwszej generacji zdefiniowany w ko cu lat 70. XX w. przez P. Krugmana; stosuje si do stabilizowania kursu walutowego (kraje stosuj - ZN nr 85 Seria: Administracja i Zarz dzanie (12)2010
4 150 A. Malinowski ce sztywny kurs walutowy), w sytuacji, gdy sta y deficyt bud etowy finansowany jest przez Bank Centralny. Wysoki poziom luki bud etowej sprawia, e ro nie popyt krajowy oraz import. Finansowanie tej luki poprzez wypuszczenie na rynek nowego pieni dza mo e nie za sob presj inflacyjn i aprecjacj waluty krajowej. Powoduje to wzrost importu, przy jednocze nie relatywnie malej cym eksporcie. Model drugiej generacji stworzony zosta przez M. Obstfelda. Jego za o eniem jest sztywny kurs walut oraz wysoki poziom rezerw walutowych. Ró nica mi dzy pierwszym i drugim modelem jest taka, e w tym modelu rz d i Bank Centralny mog zaprzesta obrony sztywnego kuru waluty narodowej, poniewa mo e okaza si to dro sze od dewaluacji. Model wspó czesny nie odnosi si do re imu sztywnego kursu walutowego lecz zak ada p ynny poziom kursu walut. Sk adaj si na niego trzy teorie. Pierwsza to teoria pokusy nadu ycia (moral hazard). Zgodnie z t teori, brak jest sprawnego systemu kontroluj cego instytucje finansowe, jednocze nie powi zanie dwóch wiatów polityki i gospodarki sprzyja powstawaniu pokusy nadu ycia. Druga teoria to efekt zara enia (contagion effect). Taka sytuacja nast puje w momencie przeniesienia zachowa inwestorów z rynku pocz tkowo dotkni tego kryzysem na rynki powi zane z nim politycznie, gospodarczo czy geograficznie. Trzecia, ostatnia teoria to zjawisko owczego p du, czyli wyst pienie lub pog bienie kryzysu wywo ane panik inwestorów, którzy jako pierwsi chc otrzyma zwrot swojej inwestycji. Dzieje si tak w sytuacji uzmys owienia sobie, e d u nik mo e nie by w stanie wyp aci zgromadzonych rodków wszystkim swoim wierzycielom, wówczas ka dy z inwestorów chce by pierwszy do wyp aty swojego wk adu. Teoria ta ma pod o e psychologiczne, zachowania inwestorów nie maj ju na tym etapie wiele wspólnego z ch odn kalkulacj ryzyka inwestycyjnego. Na kryzys finansowy sk ada si równie kryzys bankowy. O wyst pieniu kryzysu bankowego decyduje zaistnienie niemal jednocze nie kilku czynników. Mog to by m.in. zmiany koniunktury danej gospodarki, boom inwestycyjny czy te kredytowy. Przedsi biorcy oraz klienci indywidualni chc cy osi gn jak najwi kszy zysk podejmuj si inwestycji d ugoterminowych w nadziei na utrzymanie si dobrej koniunktury gospodarczej. Cz sto tak nap dzana koniunktura nie odwzorowuje realnej warto ci poczynionych inwestycji na rynku papierów warto ciowych czy w sferze realnej gospodarki, a zw aszcza na rynku nieruchomo ci. Prowadzi to mo e do za amania si rynku inwestycyjnego. Maj c wiadomo narastaj cego kryzysu inwestorzy jak najszybciej próbuj odst pi od poczynionych inwestycji, automatycznie powoduj c fal spadków warto ci instrumentów, w które zainwestowali. Kolejn przyczyn kryzysu mog by tzw. z e kredyty. Banki wykorzystuj szerokie zainteresowanie klientów po yczkami. Z kolei, kredyty, które mog by nieterminowo obs ugiwane lub w ogóle niesp acone, zmniejszaj tym samym aktywa i ograniczaj p ynno finansow banków. Skutkiem takich zdarze jest obni enie warto ci aktywów posiadanych przez banki akcji, obligacji oraz innych papierów warto ciowych. Gwa towne za amanie si rynku papierów warto ciowych mo e doprowadzi do upadku instytucji finansowych Seria: Administracja i Zarz dzanie (12)2010 ZN nr 85
5 Kryzys finansowy przypadek czy konieczno? 151 emituj cych obligacje posiadane przez banki, co tym samym powoduje zmniejszenie ich aktywów, problemy z p ynno ci czy w ko cu niewyp acalno. Dodatkowo taki boom cz sto jest dynamizowany poprzez niedoinformowanie klientów co do rzeczywistych warunków proponowanych kredytów i z weryfikacj kredytow kredytobiorców. Ponadto, banki zaci gaj ce kredyty za granic w walucie obcej mog pa ofiar nag ej deprecjacji w asnej waluty. Dzieje si tak wówczas, gdy zaci gni ty przez bank kredyt jest przeznaczony na zakup krajowych papierów warto ciowych daj cych wy sz stop zwrotu ni zaci gni ty kredyt. W takiej sytuacji za amanie kursu waluty narodowej mo e nie wystarczy do sp aty zagranicznego d ugu. Wi c kryzys bankowy z zad u eniowym mo na dostrzec pewne podobie stwa co do genezy ich powstawania. G ównym podobie stwem jest nieefektywno wykorzystywania kredytów bankowych. Inne czynniki powstawania kryzysu zad u eniowego to wzrost stopy procentowej, b dna polityka ekonomiczna. Mo na definiowa przyczyny patrz c na historyczne kryzysy zad u eniowe. Tu wida kolejn przyczyn, tym razem we wzro cie ceny ropy naftowej. Ten czterokrotny wzrost w latach 70. XX wieku sprawi wówczas, e wzros y wraz z nim wydatki na import tego surowca, które ponosi y kraje importuj ce go. W taki sposób Brazylia sta a si najwi kszym d u nikiem. Powodem, dla którego kraje tak ch tnie importowa y rop, by mi dzy innymi fakt podniesienia wiarygodno ci kredytowej kraju zasobnego w ten surowiec. Tak rozwin a si ekspansja kapita u po yczkowego. Kraje eksportuj ce rop naftow mia y problem z lokowaniem olbrzymich nap ywów petrodolarów. Uwolni y zatem rodki finansowe przeznaczaj c je na po yczki. Kolejn przyczyn kryzysów zad u eniowych s pogarszaj ce si relacje cen eksportowych i importowych (terms of trade) krajów rozwijaj cych si. Kryzys systemu finansowego jest z kolei zwi zany z niewydolno ci ca ego systemu finansowego, w tym rynku papierów warto ciowych i instytucji zaopatruj cych rynek papierów warto ciowych w rodki pieni ne, tj. banków, funduszy inwestycyjnych i emerytalnych. Kryzys systemu finansowego to ci g niekorzystnych zdarze, b d cych efektem trzech wcze niej wymienionych rodzajów kryzysu finansowego. System finansowy, to system naczy po czonych cz cych banki, rynek walutowy, przedsi biorstwa i indywidualnych konsumentów. Teorie cyklu koniunkturalnego Cykl koniunkturalny to sta y element funkcjonowania wiatowych gospodarek. Ró norodno jest cech charakterystyczn cykli zarówno dla danej gospodarki (w latach), jak równie pomi dzy gospodarkami ró nych krajów. Regularno cykli uwarunkowana jest zró nicowaniem gospodarek narodowych (ich struktur, wielko ci wymiany mi dzynarodowej czy ilo ci czynników produkcji). Cykl koniunkturalny jest zjawiskiem polegaj cym na odwzorowaniu sytuacji gospodarczej, której kondycj wyra aj czynniki ekonomiczne. Wp yw maj w tym aspekcie m.in. import, eksport, bezrobocie, wyniki finansowe przedsi biorstw, wska niki rynku kapita owego czy PKB. ZN nr 85 Seria: Administracja i Zarz dzanie (12)2010
6 152 A. Malinowski W drugiej po owie XIX wieku francuski ekonomista, C. Juglar, odkry, e ka da wolnorynkowa gospodarka rozwija si w sposób cykliczny. Z jego bada nad cykliczno ci rynków wynika o, e najwa niejszy wp yw na fluktuacj gospodarki mog mie czynniki zewn trzne, niezwi zane bezpo rednio ze sfer gospodarki. Zauwa ono, e wyst puje równocze nie wiele rodzajów waha i cykli koniunkturalnych. Zaczynaj c od tych krótkich, a najcz ciej dotycz cych rynków finansowych, przez wahania sezonowe (najcz ciej uderzaj ce w rolnictwo), fluktuacje redniookresowe, a po bardzo d ugie cykle wi ce si ze zmianami technologicznymi i ruchami spo- ecznymi. J.B. Say, przedstawiciel klasycznej szko y ekonomii, próbowa z kolei udowodni, e nadprodukcja w gospodarce nie mo e mie miejsca, tym samym twierdz c, e poda sama wykreuje sobie popyt, a wszelkie wahania w gospodarce zakwalifikowa do zjawisk ca kowicie przypadkowych 2. J.M. Keynes i jego zwolennicy z kolei, w odró nieniu od prawa rynków Saya uwa ali, e produkcj rzeczywist tworzy popyt 3. Keynes g ównej przyczyny powstawania cykli koniunkturalnych szuka wi c w nieprzemy lanych decyzjach inwestycyjnych. Wed ug niego inwestycje przedsi biorców zale a- y w g ównej mierze od ich optymistycznego lub pesymistycznego my lenia o przysz o ci. Taka niestabilno mo e zaburzy zarówno popyt jak i poda. Podsumowuj c t cz rozwa a stwierdzi mo na, ze koncepcja endogeniczna (Keynesa) zak ada, e cykle s silnie zwi zane z porz dkiem panuj cym w danej gospodarce, czyli dynamik rozwoju wewn trz konkretnego systemu. Koncepcja egzogeniczna C. Juglara wyja nia przeciwnie, i fluktuacje gospodarki uzale nione s od czynników zupe nie zewn trznych, czyli pozagospodarczych. Najbardziej wspó czesne teorie, które wyja nia yby zjawisko waha gospodarki, to teoria monetarystyczna oraz teoria realnego cyklu koniunkturalnego (real business information theory). Obydwie te teorie, cho ró ne od siebie, maj wspólny mianownik, tj. za o enie, e zarówno o ywienie gospodarcze, jak i recesja s dobre i nie nale y ingerowa w nast puj ce po sobie zmiany koniunktury, poniewa mo e to nie za sob straty spo eczne. Twórc teorii monetarystycznej jest M. Friedman. Jego zdaniem w kszta towanie si dynamiki dochodu narodowego najbardziej zaanga owany jest pieni dz. Zwi kszenie poda y pieni dza, wed ug Friedmana, skutkuje wzrostem cen. Zgodnie z teori monetarystyczn, producenci na pocz tku dostrzegaj wzrost cen produktów oferowanych przez siebie, nie bior c pod uwag wzrostu kosztu produkcji. W takiej sytuacji dochodzi do wzrostu produkcji, co z kolei prowadzi do wzrostu zatrudnienia. To w efekcie powoduje wzrost warto ci wynagrodze. Taka euforia zwi zana ze wzrostem zarobków wkrótce po tym ko czy si ogólnym rozczarowaniem spo- ecznym i stopniowym spadkiem warto ci realnej p acy. Mo e to spowodo- 2 M. Lubi ski, Analiza koniunktury i badanie rynków, Elipsa, Warszawa 2002, s H. Landreth, D. Colander, Historia my li ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, s Seria: Administracja i Zarz dzanie (12)2010 ZN nr 85
7 Kryzys finansowy przypadek czy konieczno? 153 wa spadek zainteresowania prac i ograniczeniem produkcji, a tym samym doprowadzi do recesji. Teoria realnego cyklu koniunkturalnego zak ada, e uczestnicy rynku nie posiadaj pe nych informacji na temat sytuacji ekonomicznej gospodarki, co w sytuacji wyst pienia spowolnienia gospodarczego powoduje, e zaczynaj pope nia b dy przy podejmowaniu decyzji o prowadzeniu dzia alno ci gospodarczej, a zw aszcza wykorzystaniu mocy produkcyjnych. W wietle tej teorii wszelkie wahania produkcji czy zatrudnienia s jedynie efektem zmian realnych czynników w zrównowa onej i szybko rozwijaj cej si gospodarce. G ównym czynnikiem powoduj cym zmiany w koniunkturze s silne wahania poda y, które wp ywaj na poziom produkcji. Zjawiskami takimi mog by przyk adowo wojny czy zmiany klimatyczne. Twórcami tej teorii s E. Kydland oraz E.C. Prescott, którzy za wk ad w rozwój makroekonomii i badania nad czynnikami determinuj cymi wspó czesne cykle koniunkturalne otrzymali w 2004 roku Nagrod Nobla. Klasyczny a wspó czesny cykl koniunkturalny Klasyczn teori cyklu koniunkturalnego zaproponowali A.F. Burns i W.C. Mitchell. Wed ug nich, cykle koniunkturalne s rodzajem waha wyst puj cych w zbiorach przedstawiaj cych dzia alno gospodarcz narodów, organizuj cych swoj produkcj przewa nie w przedsi biorstwach. Cykle sk adaj si z okresów ekspansji (wyst puj jednocze nie w wielu dzia aniach gospodarki), nast puj cych po nich równie powszechnie kryzysów, zastojów lub o ywie, które cz si z faz ekspansji nast pnego cyklu. Fazy klasycznego cyklu koniunkturalnego: - Faza recesji wyst puje nadwy ka poda y nad popytem, rosn zatem zapasy u producentów, a produkcja zostaje ograniczona. Wi e si to tak e ze spadkiem cen, a tym samym ze spadkiem zysku, to z kolei prowadzi do wzrostu bezrobocia. - Faza depresji w wyniku próby stabilizacji gospodarki, zaczynaj znika niekorzystne dotychczas trendy spadkowe, które wcze niej powodowa y obni enie cen, produkcji czy zysków. Nadal niski poziom cen powoduje upadek wielu firm, które nie s w stanie pokrywa kosztów prowadzenia dzia alno ci, a nie przynosz zysków. Na rynku zatem utrzymuj si firmy, które s w stanie same si utrzyma, tym samym zmuszone s one do poprawy rentowno ci. Banki ograniczaj akcje kredytowe, nast puje stabilizacja na niskim poziomie. - Faza o ywienia przedsi biorcy, którym uda o si przetrwa kryzys, zaczynaj powoli odbudowywa kapita wykorzystuj c jeszcze niskie ceny obcych form kapita u. Zwi kszaj inwestycje dzi ki niskim stopom procentowym, zwi ksza si popyt, ro nie produkcja, zyski i zatrudnienie. - Faza rozkwitu gospodarka wchodzi w stan coraz lepszych wska ników, jest stabilna i osi ga wysoki poziom produkcji. Tu zyski, tak jak ceny, s najwy sze. Tego rodzaju faza wyst puje ZN nr 85 Seria: Administracja i Zarz dzanie (12)2010
8 154 A. Malinowski w momencie, w którym gospodarka przekroczy wcze niejszy poziom szczytu gospodarczego, tworz c tym samym nowy szczyt. Wkrótce zaczynaj rosn koszty produkcji, co hamuje wzrost zysków. Dobre dot d wska niki gospodarcze równie zwalniaj. Firmy ograniczaj inwestycje, poda znów zaczyna przewy sza popyt, co jest wynikiem przeinwestowania. Tak wygl da pocz tek kolejnej fazy recesji. Rys. 2. Klasyczny cykl koniunkturalny Fig. 2. Classical trade cycle ród o: Opracowanie w asne. Source: Own study. Wspó czesny cykl koniunkturalny okre lany jest jako nie zawsze regularne pod wzgl dem d ugo ci i amplitudy, powtarzaj ce si wahania koniunktury gospodarczej o okresie minimum 2-5 lat. G ówn ró nic mi dzy cyklami klasycznym a wspó czesnym jest skrócenie oraz sp ycenie fazy spadkowej cyklu, co powoduje, e cykl taki jest wspó cze nie dwufazowy. Cykl koniunkturalny nie musi zatem powodowa zmniejszenia produkcji, lecz jedynie przyhamowanie tempa wzrostu gospodarczego. Z agodzeniu ulega zatem faza recesji. Taka sytuacja ma obecnie miejsce w gospodarce polskiej. Rys. 3. Wspó czesny cykl koniunkturalny Fig. 3. Contemporary trade cycle ród o: Opracowanie w asne. Source: Own study. Seria: Administracja i Zarz dzanie (12)2010 ZN nr 85
9 Kryzys finansowy przypadek czy konieczno? 155 Warto doda, czym jest wyst puj cy w obu przypadkach trend. Otó okre la on d ugookresowy kierunek (bior c pod uwag zachodz ce zmiany), w którym pod y dana wielko w analizowanym okresie. Tabela 1. Porównanie kilku cech klasycznego i wspó czesnego cyklu koniunkturalnego Table 1. Comparing a few features of the classical and contemporary trade cycle Cykl klasyczny Cztery fazy cyklu Gwa towne punkty zwrotne z wyra nymi szczytami i do kami Niska cz stotliwo zmian Czas trwania cyklu od 5 do 10 lat Cykl wspó czesny Dwie fazy cyklu agodne punkty zwrotne Wysoka cz stotliwo zmian Czas trwania cyklu od ok. 3 do 5 lat ród o: Opracowanie w asne. Source: Own study. Zako czenie Stwierdzi mo na, e wspó cze nie ma miejsce formowanie si wiatowego cyklu koniunkturalnego, który przez wi zi zglobalizowanych gospodarek staje si jednym z najwa niejszych czynników tworz cych cykle koniunkturalne poszczególnych krajów. Od lat 70. XIX w. to Stany Zjednoczone maj najwi kszy wp yw na zmiany wiatowej koniunktury 4. Z kolei, zjawisko post puj cej na skal globaln integracji gospodarczej sprawia, e coraz wi cej krajów na wiecie zaczyna si rozwija w podobny sposób, wspólnie do wiadczaj c faz recesji i rozkwitu. Literatura Budnikowski A., Mi dzynarodowe stosunki gospodarcze, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Lubi ski M., Analiza koniunktury i badanie rynków, Elipsa, Warszawa Landreth H., Colander D., Historia my li ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Marczak K., Piech K., Cykle koniunkturalne: uj cie historyczne i przegl d g ównych teorii, Warszawa K. Marczak, K. Piech, Cykle koniunkturalne: uj cie historyczne i przegl d g ównych teorii, Warszawa 2008, s. 8. ZN nr 85 Seria: Administracja i Zarz dzanie (12)2010
10 156 A. Malinowski Seria: Administracja i Zarz dzanie (12)2010 ZN nr 85
Inflacja zjada wartość pieniądza.
Inflacja, deflacja Inflacja oznacza wzrost cen. Inflacja jest wysoka, gdy ceny kupowanych dóbr i towarów rosną szybko; gdy ceny rosną powoli, wówczas inflacja jest niska. Inflacja jest to trwały wzrost
Bardziej szczegółowoReforma emerytalna. Co zrobimy? SŁOWNICZEK
SŁOWNICZEK Konto w (I filar) Każdy ubezpieczony w posiada swoje indywidualne konto, na którym znajdują się wszystkie informacje dotyczące ubezpieczonego (m. in. okres ubezpieczenia, suma wpłaconych składek).
Bardziej szczegółowoWynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów
Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i podwyżki w poszczególnych województwach Średnie podwyżki dla specjalistów zrealizowane w 2010 roku ukształtowały się na poziomie 4,63%.
Bardziej szczegółowoObjaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017
Załącznik Nr 2 do uchwały Nr V/33/11 Rady Gminy Wilczyn z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej
Bardziej szczegółowoZagregowany popyt i wielkość produktu
Zagregowany popyt i wielkość produktu Realny PKB Burda & Wyplosz MACROECONOMICS 4/e Fluktuacje cykliczne Rys.4.01 (+) odchylenie Trend długookresowy Faktyczny PKB (-) odchylenie 0 Czas Oxford University
Bardziej szczegółowoEugeniusz Gostomski. Ryzyko stopy procentowej
Eugeniusz Gostomski Ryzyko stopy procentowej 1 Stopa procentowa Stopa procentowa jest ceną pieniądza i wyznacznikiem wartości pieniądza w czasie. Wpływa ona z jednej strony na koszt pozyskiwania przez
Bardziej szczegółowoDANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV
DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV Stopa procentowa Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie i rozpowszechnianie ca ci lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek
Bardziej szczegółowoProblemy w realizacji umów o dofinansowanie SPO WKP 2.3, 2.2.1, Dzia anie 4.4 PO IG
2009 Problemy w realizacji umów o dofinansowanie SPO WKP 2.3, 2.2.1, Dzia anie 4.4 PO IG Jakub Moskal Warszawa, 30 czerwca 2009 r. Kontrola realizacji wska ników produktu Wska niki produktu musz zosta
Bardziej szczegółowoWarszawska Giełda Towarowa S.A.
KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości
Bardziej szczegółowoSYSTEM FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH W POLSCE
SYSTEM FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI MIESZKANIOWYCH W POLSCE Wstęp Rozdział 1 przedstawia istotę mieszkania jako dobra ekonomicznego oraz jego rolę i funkcje na obecnym etapie rozwoju społecznego i ekonomicznego.
Bardziej szczegółowoAnaliza determinant bilansów obrotów bieżących państw członkowskich Unii
Analiza determinant bilansów obrotów bieżących państw członkowskich Unii Europejskiej w latach 1995-2011 Katarzyna Śledziewska WNE UW k.sledziewska@uw.edu.pl Plan wystąpienia Cel badania Determinanty CA
Bardziej szczegółowoFed musi zwiększać dług
Fed musi zwiększać dług Autor: Chris Martenson Źródło: mises.org Tłumaczenie: Paweł Misztal Fed robi, co tylko może w celu doprowadzenia do wzrostu kredytu (to znaczy długu), abyśmy mogli powrócić do tego,
Bardziej szczegółowoPRÓG RENTOWNOŚCI i PRÓG
PRÓG RENTOWNOŚCI i PRÓG WYPŁACALNOŚCI (MB) Próg rentowności (BP) i margines bezpieczeństwa Przychody Przychody Koszty Koszty całkowite Koszty stałe Koszty zmienne BP Q MB Produkcja gdzie: BP próg rentowności
Bardziej szczegółowoNasz kochany drogi BIK Nasz kochany drogi BIK
https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/bankowosc/biuro-informacji-kredytowej-bik-koszty-za r Biznes Pulpit Debata Biuro Informacji Kredytowej jest jedyną w swoim rodzaju instytucją na polskim rynku
Bardziej szczegółowoZadania powtórzeniowe I. Ile wynosi eksport netto w gospodarce, w której oszczędności równają się inwestycjom, a deficyt budżetowy wynosi 300?
Zadania powtórzeniowe I Adam Narkiewicz Makroekonomia I Zadanie 1 (5 punktów) Ile wynosi eksport netto w gospodarce, w której oszczędności równają się inwestycjom, a deficyt budżetowy wynosi 300? Przypominamy
Bardziej szczegółowoObjaśnienia wartości, przyjętych do Projektu Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Golina na lata 2012-2015
Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XIX/75/2011 Rady Miejskiej w Golinie z dnia 29 grudnia 2011 r. Objaśnienia wartości, przyjętych do Projektu Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Golina na lata 2012-2015
Bardziej szczegółowoStatystyka finansowa
Statystyka finansowa Rynki finansowe Rynek finansowy rynek na którym zawierane są transakcje finansowe polegające na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych Instrument finansowy kontrakt pomiędzy
Bardziej szczegółowoZadania ćwiczeniowe do przedmiotu Makroekonomia I
Dr. Michał Gradzewicz Zadania ćwiczeniowe do przedmiotu Makroekonomia I Ćwiczenia 3 i 4 Wzrost gospodarczy w długim okresie. Oszczędności, inwestycje i wybrane zagadnienia finansów. Wzrost gospodarczy
Bardziej szczegółowoPolityka pienięŝna NBP kamienie milowe
Polityka pienięŝna NBP kamienie milowe Kamień 1: stłumienie hiperinflacji Warunki początkowe: hiperinflacja ponad 250% średniorocznie w 1989 r. niedobory na rynku załamanie produkcji niskie zaufanie do
Bardziej szczegółowoMaria Kościelna, Wroclaw University of Economics
Maria Kościelna, Wroclaw University of Economics Working paper Prognoza przychodów ze sprzedaży na podstawie przedsiębiorstwa z gastronomi. Słowa kluczowe: Przychody ze sprzedaży, koszt kapitału pracującego,
Bardziej szczegółowoKrótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42
Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży 42 Anna Salata 0 1. Zaproponowanie strategii zarządzania środkami pieniężnymi. Celem zarządzania środkami pieniężnymi jest wyznaczenie
Bardziej szczegółowoHarmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem
Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem Zarządzanie czasem TOMASZ ŁUKASZEWSKI INSTYTUT INFORMATYKI W ZARZĄDZANIU Zarządzanie czasem w projekcie /49 Czas w zarządzaniu projektami 1. Pojęcie zarządzania
Bardziej szczegółowoO WIADCZENIE MAJ TKOWE radnego gminy
O WIADCZENIE MAJ TKOWE radnego gminy..., dnia... r. (miejscowo ) Uwaga: 1 Osoba sk adaj ca o wiadczenie obowi zana jest do zgodnego z prawd, starannego i zupe nego wype nienia ka dej z rubryk. 2 Je eli
Bardziej szczegółowoREGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ W TOLKMICKU. Postanowienia ogólne
Załącznik Nr 1 do Zarządzenie Nr4/2011 Kierownika Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Tolkmicku z dnia 20 maja 2011r. REGULAMIN KONTROLI ZARZĄDCZEJ W MIEJSKO-GMINNYM OŚRODKU POMOCY SPOŁECZNEJ
Bardziej szczegółowoOgólna charakterystyka kontraktów terminowych
Jesteś tu: Bossa.pl Kurs giełdowy - Część 10 Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych Kontrakt terminowy jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do
Bardziej szczegółowoUmowa kredytu. zawarta w dniu. zwanym dalej Kredytobiorcą, przy kontrasygnacie Skarbnika Powiatu.
Umowa kredytu Załącznik nr 5 do siwz PROJEKT zawarta w dniu. między: reprezentowanym przez: 1. 2. a Powiatem Skarżyskim reprezentowanym przez: zwanym dalej Kredytobiorcą, przy kontrasygnacie Skarbnika
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 2 do Uchwały Nr 161/2012 Rady Miejskiej w Jastrowiu z dnia 20 grudnia 2012
Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr 161/2012 Rady Miejskiej w Jastrowiu z dnia 20 grudnia 2012 Objaśnienia przyjętych wartości do Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy i Miasta Jastrowie na lata 2013-2028 1.
Bardziej szczegółowoI. Wstęp. Ilekroć w niniejszej Informacji jest mowa o:
Informacje podlegające upowszechnieniu w Ventus Asset Management S.A., w tym informacje w zakresie adekwatności kapitałowej według stanu na dzień 31 grudnia 2011 r. na podstawie zbadanego sprawozdania
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 19 września 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w I półroczu 2014 r. 1 W końcu czerwca 2014 r. działalność
Bardziej szczegółowoOpis przyjętych wartości do wieloletniej prognozy finansowej Gminy Udanin na lata 2013-2025
Załącznik Nr 3 do uchwały w sprawie przyjęcia wieloletniej prognozy finansowej Gminy Udanin Opis przyjętych wartości do wieloletniej prognozy finansowej Gminy Udanin na lata 2013-2025 1. Założenia wstępne
Bardziej szczegółowoInformacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska S.A. na 31 grudnia 2010 r.
Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska S.A. na 31 grudnia 2010 r. Spis treści: 1. Wstęp... 3 2. Fundusze własne... 4 2.1 Informacje podstawowe... 4 2.2 Struktura funduszy własnych....5
Bardziej szczegółowoZMNIEJSZANIE BARIER NA DRODZE DO WZROSTU I DOBROBYTU EMILIA SKROK EKONOMISTA
ZMNIEJSZANIE BARIER NA DRODZE DO WZROSTU I DOBROBYTU EMILIA SKROK EKONOMISTA KONTEKST EKONOMICZNY W POLSCE IMPONUJĄCE WYNIKI W ZAKRESIE WZROSTU Wzrost PKB per capita w Polsce w ciągu ostatnich 15 lat wyniósł
Bardziej szczegółowoAnaliza sytuacji TIM SA w oparciu o wybrane wskaźniki finansowe wg stanu na 30.09.2012 r.
Analiza sytuacji TIM SA w oparciu o wybrane wskaźniki finansowe wg stanu na 30.09.2012 r. HLB M2 Audyt Sp. z o.o., ul. Rakowiecka 41/27, 02-521 Warszawa, www.hlbm2.pl Kapitał zakładowy: 75 000 PLN, Sąd
Bardziej szczegółowoWNIOSEK O UDZIELENIE PORĘCZENIA PRZEZ GRUDZIĄDZKIE PORĘCZENIA KREDYTOWE SPÓŁKA Z O.O. W GRUDZIĄDZU
Data wpływu wniosku: Numer wniosku Wypełniają Pracownicy Grudziądzkie Poręczenia Kredytowe sp. z o.o. WNIOSEK O UDZIELENIE PORĘCZENIA PRZEZ GRUDZIĄDZKIE PORĘCZENIA KREDYTOWE SPÓŁKA Z O.O. W GRUDZIĄDZU
Bardziej szczegółowoPlan spotkania. Akademia Młodego Ekonomisty. Globalizacja gospodarki. prof. dr hab. Zbigniew Dworzecki
Akademia Młodego Ekonomisty Globalizacja gospodarki prof. dr hab. Zbigniew Dworzecki Myśl globalnie, działaj lokalnie. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 10 maja 2011 r. Plan spotkania 1. Czym jest globalizacja?
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XVII/501/15 Rady Miasta Gdańska z dnia 17 grudnia 2015r.
Uchwała Nr XVII/501/15 Rady Miasta Gdańska z dnia 17 grudnia 2015r. w sprawie przyjęcia Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Miasta Gdańska. Na podstawie art.226, art. 227, art. 228, art. 230 ust. 6
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Wyniki finansowe banków w I kwartale 2014 r. 1
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 18 czerwca 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w I kwartale 2014 r. 1 W końcu marca 2014 r. działalność
Bardziej szczegółowo1.2. Dochody maj tkowe x. w tym: ze sprzeda y maj tku x z tytu u dotacji oraz rodków przeznaczonych na inwestycje
z dnia 10 stycznia 2013 r. (poz. 86) Wzór WZÓR Wieloletnia prognoza finansowa jednostki samorz du terytorialnego Wyszczególnienie rok n rok n +1 rok n+2 rok n+3 1 1. Dochody ogó em x 1.1. Dochody bie ce
Bardziej szczegółowo3. Gdyby w gospodarce kraju X funkcja inwestycji (4) miała postać I = f (R)
1. W ostatnich latach w Polsce dochody podatkowe (bez cła) stanowiły A. Około 60% dochodów budżetu B. Około 30% dochodów budżetu C. Około 90% dochodów budżetu D. Około 99% dochodów budżetu E. Żadne z powyższych
Bardziej szczegółowoZałożenia prognostyczne Wieloletniej Prognozy Finansowej
Załącznik nr 3 do uchwały o Wieloletniej Prognozie Finansowej Założenia prognostyczne Wieloletniej Prognozy Finansowej Uwagi ogólne Przewidywana w nowej ustawie o finansach publicznych wieloletnia prognoza
Bardziej szczegółowoDANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja III
DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja III Produkt Krajowy Brutto - PKB (GDP - Gross Domestic Product) Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie i rozpowszechnianie ca
Bardziej szczegółowoELASTYCZNOŚĆ CENOWA I DOCHODOWA
ELASTYCZNOŚĆ CENOWA I DOCHODOWA Zadanie 1 Dane są wielkości zapotrzebowania na pracownicze przejazdy busami do nowej fabryki Dell a pod Łodzią. Pojawiają się rodzinne firmy, z których każda operuje jednym
Bardziej szczegółowoRZECZPOSPOLITA POLSKA. Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu. wszystkie
RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, dnia 11 lutego 2011 r. MINISTER FINANSÓW ST4-4820/109/2011 Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu wszystkie Zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 listopada
Bardziej szczegółowoModernizacja siedziby Stowarzyszenia 43 232,05 Rezerwy 16 738,66 II
DODATKOWE INFORMACJE I OBJAŚNIENIA 1) szczegółowy zakres zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji długoterminowych, zawierający stan tych aktywów
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Analiza wskaźnikowa przedsiębiorstwa. Jak ocenić pozycję finansową firmy. Hanna Micińska Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 12 października 2015 r. Analiza wskaźnikowa Każda
Bardziej szczegółowoObowiązek wystawienia faktury zaliczkowej wynika z przepisów o VAT i z faktu udokumentowania tego podatku.
Różnice kursowe pomiędzy zapłatą zaliczki przez kontrahenta zagranicznego a fakturą dokumentującą tę Obowiązek wystawienia faktury zaliczkowej wynika z przepisów o VAT i z faktu udokumentowania tego podatku.
Bardziej szczegółowoOSZACOWANIE WARTOŚCI ZAMÓWIENIA z dnia... 2004 roku Dz. U. z dnia 12 marca 2004 r. Nr 40 poz.356
OSZACOWANIE WARTOŚCI ZAMÓWIENIA z dnia... 2004 roku Dz. U. z dnia 12 marca 2004 r. Nr 40 poz.356 w celu wszczęcia postępowania i zawarcia umowy opłacanej ze środków publicznych 1. Przedmiot zamówienia:
Bardziej szczegółowoOPINIA RADY NADZORCZEJ
W SPRAWIE ZATWIERDZENIA SPRAWOZDANIA ZARZĄDU Z DZIAŁALNOŚCI mbanku S.A. ORAZ SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO mbanku S.A. ZA ROK 2013 (Uchwała nr 1) Podjęcie przez WZ przedmiotowej Uchwały nr 1 wynika z obowiązku
Bardziej szczegółowoRegulamin programu "Kredyt Hipoteczny Banku BPH. Obowiązuje od dnia: 26.11.2014 r.
Regulamin programu "Kredyt Hipoteczny Banku BPH Obowiązuje od dnia: 26.11.2014 r. 1 Rozdział I Postanowienia ogólne 1 Zakres Przedmiotowy Niniejszy Regulamin określa zasady ustalania warunków cenowych
Bardziej szczegółowoRAPORT ROCZNY GO TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH SA. Spis Treści ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2015 R. DO 31 GRUDNIA 2015 R.
RAPORT ROCZNY GO TOWARZYSTWO FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH SA ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2015 R. DO 31 GRUDNIA 2015 R. Spis Treści I. List Prezesa Zarządu GO Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółka Akcyjna II.
Bardziej szczegółowonewss.pl Expander: Bilans kredytów we frankach
Listopadowi kredytobiorcy mogą już cieszyć się spadkiem raty, najwięcej tracą osoby, które zadłużyły się w sierpniu 2008 r. Rata kredytu we frankach na kwotę 300 tys. zł zaciągniętego w sierpniu 2008 r.
Bardziej szczegółowoPrognoza 2015. Prognoza 2016. Prognoza 2017. Prognoza 2018
WIELOLETNIA PROGNOZA FINANSOWA GMINY MIASTA CHEŁMŻY NA LATA 2015-2025 Załącznik Nr 1 do uchwały Nr VII/53/15 Rady Miejskiej Chełmży z dnia 17 września 2015r. L.p. Formuła Wyszczególnienie Wykonanie 2012
Bardziej szczegółowoEkonomia rozwoju. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I
Ekonomia rozwoju wykład 1 dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Plan wykładu Ustalenie celu naszych spotkań w semestrze Ustalenie technikaliów Literatura, zaliczenie Przedstawienie punktu startowego
Bardziej szczegółowoZaproszenie. Ocena efektywności projektów inwestycyjnych. Modelowanie procesów EFI. Jerzy T. Skrzypek Kraków 2013 Jerzy T.
1 1 Ocena efektywności projektów inwestycyjnych Ocena efektywności projektów inwestycyjnych Jerzy T. Skrzypek Kraków 2013 Jerzy T. Skrzypek MODEL NAJLEPSZYCH PRAKTYK SYMULACJE KOMPUTEROWE Kraków 2011 Zaproszenie
Bardziej szczegółowoBanki, przynajmniej na zewnątrz, dość słabo i cicho protestują przeciwko zapisom tej rekomendacji.
Banki, przynajmniej na zewnątrz, dość słabo i cicho protestują przeciwko zapisom tej rekomendacji. Na rynku odmienia się słowo kryzys przez wszystkie przypadki. Zapewne z tego względu banki, przynajmniej
Bardziej szczegółowoOŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu :gminną osobą prawną oraz osoby wydającej
Bardziej szczegółowoJeśli jednostka gospodarcza chce wykazywać sprawozdania dotyczące segmentów, musi najpierw sporządzać sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR 1.
Jeśli jednostka gospodarcza chce wykazywać sprawozdania dotyczące segmentów, musi najpierw sporządzać sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR 1. Wprowadzenie Ekspansja gospodarcza jednostek gospodarczych
Bardziej szczegółowo- 70% wg starych zasad i 30% wg nowych zasad dla osób, które. - 55% wg starych zasad i 45% wg nowych zasad dla osób, które
Oddział Powiatowy ZNP w Gostyninie Uprawnienia emerytalne nauczycieli po 1 stycznia 2013r. W związku napływającymi pytaniami od nauczycieli do Oddziału Powiatowego ZNP w Gostyninie w sprawie uprawnień
Bardziej szczegółowoRodzaje i metody kalkulacji
Opracowały: mgr Lilla Nawrocka - nauczycielka przedmiotów ekonomicznych w Zespole Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Miętnem mgr Maria Rybacka - nauczycielka przedmiotów ekonomicznych
Bardziej szczegółowoPLAN POŁĄCZENIA UZGODNIONY POMIĘDZY. Grupa Kapitałowa IMMOBILE S.A. z siedzibą w Bydgoszczy. Hotel 1 GKI Sp. z o.o. z siedzibą w Bydgoszczy
PLAN POŁĄCZENIA UZGODNIONY POMIĘDZY Grupa Kapitałowa IMMOBILE S.A. z siedzibą w Bydgoszczy a Hotel 1 GKI Sp. z o.o. z siedzibą w Bydgoszczy Bydgoszcz, dnia 29 luty 2016r. 1 Plan Połączenia spółek Grupa
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ZAWIERANIA I WYKONYWANIA TERMINOWYCH TRANSAKCJI WALUTOWYCH
Tekst jednolity -Załącznik do Zarządzenia Członka Zarządu nr 53/2002 z dnia 04.03.2002 B a n k Z a c h o d n i W B K S A REGULAMIN ZAWIERANIA I WYKONYWANIA TERMINOWYCH TRANSAKCJI WALUTOWYCH Poznań, 22
Bardziej szczegółowoOd czego zależy kurs złotego?
Od czego zależy kurs złotego? Autor: Bartosz Boniecki, Główny Ekonomista Alchemii Inwestowania 22.03.2011. Polskie spółki eksportujące produkty za granicę i importujące dobra zza granicy. Firmy prowadzące
Bardziej szczegółowoStan i prognoza koniunktury gospodarczej
222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia dziewięćdziesiąty kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (I kwartał 2016 r.) oraz prognozy na lata 2016 2017 KWARTALNE
Bardziej szczegółowoObjaśnienia wartości przyjętych w Wieloletniej Prognozie Finansowej Powiatu Gryfickiego na lata 2015-2030
Objaśnienia wartości przyjętych w Wieloletniej Prognozie Finansowej Powiatu Gryfickiego na lata 2015-2030 I. Objaśnienia wartości dochodów przyjętych w Wieloletniej Prognozie Finansowej Powiatu Gryfickiego
Bardziej szczegółowoUczeń ma świadomość, jak wielkie znaczenie dla obywateli i całej gospodarki mają decyzje dotyczące wydatków i dochodów państwa.
1. Budżet państwa Uczeń zna: a. 1. Cele lekcji i. a) Wiadomości pojęcia: budżet państwa, deficyt, równowaga budżetowa, procedurę uchwalania ustawy budżetowej, podstawowe dochody i wydatki państwa. ii.
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2014/2015 Kod: BEZ-1-109-s Punkty ECTS: 2. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: -
Nazwa modułu: Podstawy ekonomi i zarządzania - ekonomiczny 1 Rok akademicki: 2014/2015 Kod: BEZ-1-109-s Punkty ECTS: 2 Wydział: Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Kierunek: Ekologiczne Źródła Energii
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 13.12.2006 KOM(2006) 796 wersja ostateczna Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przedłużenia okresu stosowania decyzji 2000/91/WE upoważniającej Królestwo Danii i
Bardziej szczegółowoUzbekistański rynek kosmetyków do pielęgnacji skóry i włosów 2016-03-24 08:51:38
Uzbekistański rynek kosmetyków do pielęgnacji skóry i włosów 2016-03-24 08:51:38 2 Analiz rynku Około 50% rynku kosmetycznego Uzbekistanu stanowią kosmetyki dekoracyjne i wyroby perfumeryjne. Reszta to
Bardziej szczegółowoGłówne wyniki badania
1 Nota metodologiczna Badanie Opinia publiczna na temat ubezpieczeń przeprowadzono w Centrum badania Opinii Społecznej na zlecenie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w dniach od 13 do 17 maja 2004
Bardziej szczegółowoInformacja dotycząca instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego. z inwestowaniem w instrumenty finansowe. w PGE Domu Maklerskim S.A.
PGE Dom Maklerski S.A. Informacja dotycząca instrumentów finansowych oraz ryzyka związanego z inwestowaniem w instrumenty finansowe w PGE Domu Maklerskim S.A. I. Informacje ogólne Inwestycje w instrumenty
Bardziej szczegółowo13. Subsydiowanie zatrudnienia jako alternatywy wobec zwolnień grupowych.
13. Subsydiowanie zatrudnienia jako alternatywy wobec zwolnień grupowych. Przyjęte w ustawie o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców rozwiązania uwzględniły fakt, że
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Chemiczny LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH
POLITECHNIKA WARSZAWSKA Wydział Chemiczny LABORATORIUM PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH Ludwik Synoradzki Jerzy Wisialski EKONOMIKA Zasada opłacalności Na początku każdego
Bardziej szczegółowoStrategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania).
Strategia rozwoju kariery zawodowej - Twój scenariusz (program nagrania). W momencie gdy jesteś studentem lub świeżym absolwentem to znajdujesz się w dobrym momencie, aby rozpocząć planowanie swojej ścieżki
Bardziej szczegółowoPolityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Końskich Końskie, grudzień 2011r.
Załącznik nr 17/XXXVIII/11 do Uchwały Zarządu Banku z dnia 22.12.2011r. Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Końskich Końskie, grudzień
Bardziej szczegółowoPropozycja rozwiązania kwestii kredytów w CHF dla rodzin najsłabszych ekonomicznie. 31 maja 2016
Propozycja rozwiązania kwestii kredytów w CHF dla rodzin najsłabszych ekonomicznie 31 maja 2016 Dotychczasowe działania banków w sferze ograniczenia konsekwencji skokowego wzrostu kursu CHF Sześciopak
Bardziej szczegółowoUZASADNIENIE DO PROJEKTU UCHWAŁY BUDŻETOWEJ POWIATU ZWOLEŃSKIEGO NA 2015 ROK
UZASADNIENIE DO PROJEKTU UCHWAŁY BUDŻETOWEJ POWIATU ZWOLEŃSKIEGO NA 2015 ROK Projekt budżetu Powiatu Zwoleńskiego na 2015 r. został opracowany na podstawie : - informacji o wysokości poszczególnych części
Bardziej szczegółowoU M OWA DOTACJ I <nr umowy>
U M OWA DOTACJ I na dofinansowanie zadania pn.: zwanego dalej * zadaniem * zawarta w Olsztynie w dniu pomiędzy Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Bardziej szczegółowoZobacz to na własne oczy. Przyszłość już tu jest dzięki rozwiązaniu Cisco TelePresence.
Informacje dla kadry zarządzającej Zobacz to na własne oczy. Przyszłość już tu jest dzięki rozwiązaniu Cisco TelePresence. 2010 Cisco i/lub firmy powiązane. Wszelkie prawa zastrzeżone. Ten dokument zawiera
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1. Wykład 2. Rachunek dochodu narodowego i pomiar sytuacji na rynku pracy
Makroekonomia 1 Wykład 2. Rachunek dochodu narodowego i pomiar sytuacji na rynku pracy Plan wykładu 2. Rachunek dochodu narodowego w gospodarce zamkniętej i otwartej (SNA) Tożsamość oszczędności i inwestycji
Bardziej szczegółowoPolityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Końskich
Załącznik do Uchwały Nr 9/XL/14 Zarządu Banku Spółdzielczego w Końskich z dnia 23.12.2014r Uchwała Nr 13/IX/14 Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Końskich z dnia 30.12.2014r Polityka zmiennych składników
Bardziej szczegółowoSpis treści: Wprowadzenie. Część I Anatomia kryzysu w strefie euro
Spis treści: Wprowadzenie Część I Anatomia kryzysu w strefie euro 1.Rosnące nierównowagi i dezintegracja strefy euro - Tomasz Gruszecki 1.1.Euro jako produkt sztucznie przyśpieszonej integracji 1.2.U podstaw
Bardziej szczegółowoAnaliza CVP koszty wolumen - zysk
Analiza CVP koszty wolumen - zysk Na podstawie: W.F. Samuelson, S.G. Marks, Ekonomia Menedżerska, PWE, Warszawa 2009 1 Próg rentowności model w ujęciu księgowym 2 Analiza koszty wolumen zysk- CVP Cost
Bardziej szczegółowoFunkcjonowanie funduszy por czeniowych na poziomie krajowym i poziomie regionalnym. Ocena wsparcia funduszy por czeniowych ze rodków UE.
unkcjonowanie funduszy por czeniowych na poziomie krajowym i poziomie regionalnym. Ocena wsparcia funduszy por czeniowych ze rodków UE. Jan zczucki, Krajowe towarzyszenie unduszy or czeniowych Aktualna
Bardziej szczegółowoINFORMACJA DODATKOWA
I. Pierwsza grupa informacji INFORMACJA DODATKOWA Załącznik do bilansu na dzień 31.12.2011r. 1. Omówienie stosownych metod wyceny( w tym amortyzacji, walut obcych) aktywów i pasywów oraz przychodów i kosztów
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przedsiębiorstw. Grupy przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r.
Materiał na konferencję prasową w dniu 28 stycznia 2010 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r. Wprowadzenie * Badanie grup przedsiębiorstw prowadzących działalność
Bardziej szczegółowoINFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWEJ MEDYK W LUBLINIE ZA 2014 R.
INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWEJ MEDYK W LUBLINIE ZA 2014 R. Informacja dodatkowa została sporządzona w oparciu o art. 48 ustawy o rachunkowości według załącznika
Bardziej szczegółowoDE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15
DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011
REGULAMIN ZADANIA KONKURENCJI CASE STUDY V OGOLNOPOLSKIEGO KONKURSU BEST EGINEERING COMPETITION 2011 Cel zadania: Zaplanować 20-letni plan rozwoju energetyki elektrycznej w Polsce uwzględniając obecny
Bardziej szczegółowoPrezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1
Warszawa, 26 czerwca 2012 r. Wyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1 W końcu 2011 r. na polskim rynku finansowym funkcjonowały 484 fundusze inwestycyjne
Bardziej szczegółowoPodstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.
Rozliczenie podatników podatku dochodowego od osób prawnych uzyskujących przychody ze źródeł, z których dochód jest wolny od podatku oraz z innych źródeł Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r.
Bardziej szczegółowoEuropean Payment Index 2013. Sytuacja gospodarcza w Europie na podstawie raportu Intrum Justitia
European Payment Index 2013 Sytuacja gospodarcza w Europie na podstawie raportu Intrum Justitia Ogólnie informacje o grupie Intrum Justitia Największa w Europie grupa specjalizująca się w windykacji oraz
Bardziej szczegółowoROZWÓJ W WARUNKACH KRYZYSU
Seminarium zarządzania finansami jednostek samorządu terytorialnego ROZWÓJ W WARUNKACH KRYZYSU F u n d a c j a R o z w o j u D e m o k r a c j i L o k a l n e j Szanowni Państwo, wiele jednostek samorządu
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR.../.../2015 RADY MIASTA PUŁAWY. z dnia... 2015 r.
Projekt z dnia 24 czerwca 2015 r. Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR.../.../2015 RADY MIASTA PUŁAWY z dnia... 2015 r. w sprawie zwolnienia od podatku od nieruchomości budynków lub ich części w ramach pomocy
Bardziej szczegółowoRaport kwartalny z działalności emitenta
CSY S.A. Ul. Grunwaldzka 13 14-200 Iława Tel.: 89 648 21 31 Fax: 89 648 23 32 Email: csy@csy.ilawa.pl I kwartał 2013 Raport kwartalny z działalności emitenta Iława, 14 maja 2013 SPIS TREŚCI: I. Wybrane
Bardziej szczegółowoOpinie Polaków na temat zniesienie granic wewnętrznych w UE w rok po wejściu Polski do strefy Schengen
Opinie Polaków na temat zniesienie granic wewnętrznych w UE w rok po wejściu Polski do strefy Schengen TNS OBOP dla Reprezentacji Komisji Europejskiej w Polsce grudzień 2008 Ośrodek Badania Opinii Publicznej
Bardziej szczegółowoFZ KPT Sp. z o.o. Prognoza finansowa na lata 2010-2014
FZ KPT Sp. z o.o. Prognoza finansowa na lata 2010-2014 Wst p Niniejsze opracowanie prezentuje prognoz Rachunku zysków i strat oraz bilansu maj tkowego Spó ki Fundusz Zal kowy KPT na lata 2009-2014. Spó
Bardziej szczegółowoEfektywna strategia sprzedaży
Efektywna strategia sprzedaży F irmy wciąż poszukują metod budowania przewagi rynkowej. Jednym z kluczowych obszarów takiej przewagi jest efektywne zarządzanie siłami sprzedaży. Jak pokazują wyniki badania
Bardziej szczegółowoObjaśnienia przyjętych wartości do Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy i Miasta Raszków na lata 2013 2021. 1. Założenia wstępne
Załącznik Nr 3 do uchwały nr../../2012 Rady Gminy i Miasta Raszków z dnia... 2012 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy i Miasta Raszków na lata 2013 2021. Objaśnienia przyjętych
Bardziej szczegółowoRAPORT KWARTALNY za pierwszy kwartał 2012 r. Wrocław, 11 maj 2012 roku
RAPORT KWARTALNY za pierwszy kwartał 2012 r. Wrocław, 11 maj 2012 roku SPIS TREŚCI: 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O SPÓŁCE... 3 2. WYBRANE DANE FINANSOWE Z BILANSU ORAZ RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT... 4 WYKRES 1.
Bardziej szczegółowo