Rozwój obszarów wiejskich w Polsce

Transkrypt

1 Rozwój obszarów wiejskich w Polsce Diagnozy, strategie, koncepcje polityki pod redakcją naukową Iwony Nurzynskiej i Mirosława Drygasa B Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk - Warszawa 2011

2 SPIS TREŚCI Wstęp - Iwona Nurzyńska, Mirosław Drygąs 13 t Rozdział 1. Wpływ WPR na rozwój gospodarczy regionów Polski - Katarzyna Zawalińska Struktura i zróżnicowanie przestrzenne absorpcji funduszy w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Dane i metodologia Wsparcie dla rolnictwa i obszarów wiejskich w okresie Wsparcie w ramach WPR w okresie Efekty i oddziaływanie makroekonomiczne środków finansowych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Wpływ WPR z lat na gospodarkę i województwa Wpływ WPR z lat na gospodarkę i województwa 32 Wnioski i rekomendacje 35 Rozdział 2. Społeczna kondycja polskiej wsi. Struktura, kapitały i społeczeństwo obywatelskie w I dekadzie XXI wieku - Maria Halamska Struktura społeczno-zawodowa wsi Dwa kapitały: ludzki i społeczny Familijno-egoistyczne" społeczeństwo obywatelskie? Zamiast wniosków 53 Rozdział 3. System edukacji a aspiracje i kariery szkolne młodzieży wiejskiej - między kontynuacją a zmianą - Jarosław Domalewski Zmiany w strukturze wykształcenia iaspiracjach dorosłych mieszkańców wsi Aspiracje edukacyjne młodzieży wiejskiej Zmiany w systemie edukacji Kariery edukacyjne młodzieży wiejskiej - w poszukiwaniu specyfiki 71 Wnioski 77 Rozdział 4. Zatrudnienie i bezrobocie na wsi w latach Izasław Frenkel Stan i struktura zatrudnienia Stan i struktura bezrobocia 92 Podsumowanie i wnioski 100

3 Spis treści s Rozdział 5. Perspektywy przemian demograficznych i społeczno-zawodowych ludności wiejskiej i ich implikacje - Monika Stanny Dynamika zmian demograficznych na wsi Konsekwencje zmian strukturalnych - starzenie się społeczeństwa Prognoza podaży pracy Implikacje przewidywanych zmian demograficznych na wsi Mobilność wahadłowa - w kierunku elastycznych zasobów pracy Zapotrzebowanie na rynek usług społecznych. Wybrane elementy 120 Rekomendacje 122 Rozdział 6. Przemiany strukturalne w rolnictwie polskim - Włodzimierz Dzun Zmiany w zasobach czynników produkcji i ich wzajemnych relacjach Zasoby ziemi w rolnictwie..' Zmiany w zasobach kapitałowych rolnictwa Dynamika zmian w wyposażeniu rolnictwa w środki trwałe Zmiany w nakładach na środki obrotowe w rolnictwie Pracujący w rolnictwie Zmiany w relacjach czynników produkcji Główne tendencje przemian w liczbie i strukturze gospodarstw rolnych Zmiany w liczbie gospodarstw rolnych Przemiany w strukturze własnościowej i prawnoorganizacyjnej gospodarstw Przemiany w strukturze obszarowej gospodarstw rolnych Przemiany w strukturze obszarowej gospodarstw rolnych o obszarze 1 ha UR i więcej Przemiany w poziomie i strukturze produkcji rolnej Przemiany w poziomie i strukturze produkcji roślinnej Przemiany w poziomie i strukturze produkcji zwierzęcej Przemiany w poziomie i strukturze produkcji rolniczej ogółem Przemiany w strukturze gospodarstw rolnych według celu i ukierunkowania produkcji rolnej oraz wielkości ekonomicznej Zmiany w strukturze gospodarstw według celu produkcji Zmiany w strukturze gospodarstw według ukierunkowania produkcji Przemiany w strukturze gospodarstw według wielkości ekonomicznej Zmiany w sytuacji dochodowej gospodarstw rolnych 148 Podsumowanie? 149 Rozdział 7. Zróżnicowanie przestrzenne obszarów wiejskich - Andrzej Rosner Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich Zmiany rozkładu przestrzennego zaludnienia wsi: obszary wyludniające się i skupiające ludność Pożądane kierunki rozwoju obszarów wiejskich 171 Wnioski i rekomendacje 173 6

4 Spis treści Rozdział 8. Problemy zagospodarowania przestrzeni wiejskiej - Krystian Heffner Funkcje obszarów wiejskich a zagospodarowanie przestrzeni wsi Diagnoza struktury przestrzennej obszarów wiejskich Nowe procesy przestrzenne na obszarach wiejskich w warunkach integracji europejskiej Koncepcje zmian i kierunki przekształceń przestrzeni wiejskiej w Polsce 188 Rozdział 9. Polityka rozwoju obszarów cennych przyrodniczo - Artur Bołtromiuk, Marek Kłodziński " Ochrona bioróżnorodności obszarów wiejskich w polityce UE Prośrodowiskowe funkcje rolnictwa a produkcja dóbr publicznych Pozarolnicza aktywność gospodafpza na obszarach wiejskich objętych Naturą 2000.* Obszary cenne przyrodniczo - bariera czy szansa rozwoju 206 Wnioski i rekomendacje 210 Rozdział 10. Dziedzictwo kulturowe jako czynnik rozwoju obszarów wiejskich - Izabella Bukraba-Rylska Od zasobu do kapitału kulturowego Trzy rozumienia kultury \ Lokalne zasoby kultury w świadomości mieszkańców i w lokalnej ofercie Sposoby kapitalizowania zasobów kultury - w stronę przemysłów kultury W stronę nowego modelu przedsiębiorczości 233 Wnioski 236 Rozdział 11. Perspektywy i kierunki zmian Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej po 2013 roku - Iwona Nurzyńska, Mirosław Drygas 239 Wstęp Główne wątki dyskusji nad reformą WPR w latach Przegląd funkcjonowania WPR (tzw. health check) Pierwsze przymiarki do budżetu WPR na lata Uwarunkowania reformy WPR Stanowisko Polski" w kwestii reformy WPR Deklaracja grupy wiodących ekonomistów rolnych z 23 krajów UE Komunikat Komisji Europejskiej na temat reformy WPR Komunikat w sprawie projektu budżetu UE na lata Główne wątki stanowiska Rządu RP w sprawie komunikatu Komisji WPR do " 259 Zakończenie 261 Podsumowanie - Iwona Nurzyńska, Mirosław Drygas 263 Summary - Iwona Nurzyńska, Mirosław Drygas '. 273

5 CONTENTS Introduction - Iwona Nurzyńska, Mirosław Drygas 13 Chapter 1. The influence of the CAP on economic development of regions of Poland - Katarzyna Zawalińska Structiire and spatial diversification of funding absorption within the CAP Data and methodology Aid for agriculture and rural areas in the period CAP aid in the period Effects and macroeconomic influence of financing in the CAP Effects of the CAP on the economy and voivodeships ż Effects of the CAP on the economy and voivodeships 32 Conclusions and recommendations 35 Chapter 2. Social conditions of rural Poland; structure, capitals and dvii society in the first decade of the 21st century - Maria Halamska Socio-professional structure of rural Poland Two capitals: human and social "Familial-selfish" civil society? In place of conclusions 53 Chapter 3. The educarion system vis-a-vis the aspirations and educational trajectories of rural youth - between continuation and change - Jarosław Domalewski Changes in the structure of education and the aspirations of rural adults Educational aspirations of rural youth Changes in the school system Educational trajectories of rural youth - in search of specificities 71, Conclusions 77 Chapter 4. Employment and unemployment in rurał areas in the period - Izasław Frenkel Conditions and structure of employment Conditions and structure of unemployment 92 Summary and conclusions 100

6 Contents Chapter 5. Prognoses of demographic and socioprofessional changes of rural populations and their implications - Monika Stanny Dynamics of demographic changes in rural areas Conseąuences of structural changes - the aging of society Prognosis of labor supply ' Implications of projected demographic changes in rural areas Commuting: towards an elastic labor pool Demand for a social service market. Selected elements 120 Recommendations ".".".." 122 Chapter 6. Structural changes in polish agriculture - Włodzimierz Dzun Changes in the supply of productión factors and their interrelations The supply of land in agriculture Changes in capital resources in agriculture Dynamics of changes in supplying fixed assets for agriculture Changes in outlays for current assets in agriculture Agricultural workers Changes in relations between productión factors Main trends of changes in the number and structure of farms Changes in the number of farms Changes in legał, organizational, and ownership structure of farms Changes in spatial structure of farms Changes in spatial structure of farms with at least 1 ha AUA Changes in the level and structure of agricultural productión Changes in the level and structure of crop productión Changes in the level and structure of livestock productión Changes in the level and structure of agricultural productión in generał Changes in farm structure by goals and direction of agricultural productión and by economic size Changes in farm structure by economic goals Changes in farm structure by productión direction Changes in farm structure by size Changes in income situation of farms 148 Summary 149 Chapter 7. Spatial dbersification of rural areas - Andrzej Rosner Diversification of leveł of socio-economic development of rural areas Changes in spatial distribution of rural population: depopulating areas and areas of population influx Desirable vectors of development for rural areas 171 Conclusions and recommendations 173 Chapter 8. Problems of managing rural areas - Krystian Heffńer Functions of rural areas vis-a-vis rural land use

7 Contents 8.2. Diagnosis of spatial structure of rural areas New spatial processes in rural areas in the conditions of European integration Concept views of changes and vectors of transformation of rural areas in Poland 188 Chapter 9. Development policies for valuable natural areas - Artur Bołtromiuk, Marek Kłodziński Protecting biodiversity in rural areas in EU policies Pro-environmental functions of agriculture and the"productión of public goods Extra-agricultural economic activities in rural areas covered by the Natura 2000 l network v Valuable natural areas - obstacles of development opportunities? 206 Conclusions and recommendations 210 Chapter 10. Cultural inheritance as a factor in rural area development - habella Bukraba-Rylska From resources to cultural capital Three meanings of culture Local cultural resources in the consciousness of inhabitants and in the local offer Ways to capitalize on cultural resources - towards cultural industries Towards a new entrepreneurship model 233 Conclusions 236 Chapter 11. Prognoses and directions of changes of the common agricultural policy of European Union after Iwona Nurzyńska, Mirosław Drygas 239 Introduction Main topics of debatę about CAP reform in the period CAP Health Check First attempts at shaping the CAP budget for the period Conditions for CAP reform Poland's stance on CAP reform Declaration by a group of leading agricultural economists from 23 EU countries European Commission announcement on CAP reform Announcement about the project of the budget Main points of the stance of the Government of Poland on the EC communication CAP towards 2020" 259 Conclusions 261 Podsumowanie - Iwona Nurzyńska, Mirosław Drygas 263 Summary - Iwona Nurzyńska, Mirosław Drygas