KOMPENDIUM CSR WIELE WYMIARÓW WSPÓŁPRACY ODPOWIEDZIALNY BIZNES

Transkrypt

1 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ Nr 12 / Czerwiec 2014 ODPOWIEDZIALNY BIZNES KOMPENDIUM CSR 12 EDYCJA WSPÓŁZAWODNICTWO CZY WSPÓŁPRACA? Skuteczny biznes według Andrzeja Blikle PRAWA PRACOWNIKÓW W ŁAŃCUCHU DOSTAW Odpowiedzialność fi rm odzieżowych ZAANGAŻOWANY KONSUMENT Nowy indywidualizm OTWARTE MODELE INNOWACJI Przepływ własności intelektualnej CO-CREATION, CZYLI WSPÓŁTWORZENIE Partnerstwo biznesu i organizacji Richard Branson Życie pełne pasji i entuzjazmu jest najbardziej odpowiedzialną rzeczą, jaką przedsiębiorca może zrobić tworzy to otoczenie sprzyjające rozwojowi innych osób. WIELE WYMIARÓW WSPÓŁPRACY Gramy od 22 lat Sukces WOŚP to triumf wolontariatu Jerzy Owsiak O Milenijnych Celach Rozwoju Razem dla skutecznych rozwiązań Muhammad Yunus

2 2 CZERWIEC 2014 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ ROZMOWA Brytyjski przedsiębiorca, miliarder, twórca liczącej ponad 400 firm Virgin Group. Richard Branson, wizjoner i hojny filantrop, inwestuje w przedsięwzięcia, które pomagają budować zdrowy, zrównoważony i pokojowy świat dla przyszłych pokoleń. Plan B na zrównoważoną ROZMOWA Z RICHARDEM BRANSONEM Swoją książkę rozpoczyna Pan słowami: ciężko pracuję i gram ostro. Czy można grać ostro i wciąż pozostawać odpowiedzialnym przedsiębiorcą? Myślę, że większość odpowiedzialnych przedsiębiorców kocha swoją pracę i cieszy się życiem. Zabawa, ostra gra i ciężka praca to dla mnie po prostu kolejny sposób, by powiedzieć kochaj to, co robisz, i rób to, co kochasz. Życie pełne pasji, entuzjazmu i porządnej dawki humoru jest najbardziej odpowiedzialną rzeczą, jaką przedsiębiorca może zrobić, ponieważ tworzy to otoczenie sprzyjające rozwojowi również innych osób. Zachęca Pan ludzi do olewania dotychczasowych sposobów działania, zasad. Dlaczego? Podejście oparte na dotychczasowych sposobach działania stanowi największą przeszkodę na drodze postępu i zmian. Naszym celem w Virgin od zawsze było polepszanie jakości życia ludzi. Jednak aby tego dokonać, konieczna była reorganizacja i przewrócenie wszystkiego do góry nogami. Przykładowo podróże lotnicze w latach 70. i 80. ubiegłego wieku postrzegane były jako nudne i cechowały się fatalną obsługą. Rynek kontrolowało kilku przewoźników krajowych niechętnych do doskonalenia, nie wspominając już o wprowadzaniu innowacji. W związku z tym stworzyliśmy Virgin Atlantic, przywróciliśmy radość z latania i towarzyszące temu emocje, zrewolucjonizowaliśmy cały rynek lotniczy. Screw business as usual ( Chrzanić zwykły biznes ) to tytuł Pana najnowszej książki, która opisuje nowe podejście do prowadzenia biznesu. Co chciał Pan przez to powiedzieć? Kilka ostatnich lat dało wielu z nas do zrozumienia, że tradycyjny sposób prowadzenia biznesu już się nie sprawdza. Wystarczy pomyśleć o przyczynach kryzysu finansowego, szkodach wyrządzonych przez organizacje wielonarodowe działające na obszarach bogatych w zasoby naturalne objętych konfliktem czy też o nieustannej walce o niezatrudnianie dzieci i wyeliminowanie przymusu pracy z łańcuchów dostaw w przemyśle włókienniczym i innych sektorach. Istnieje wiele przykładów firm przynoszących więcej szkód niż pożytku. Życie pełne pasji i entuzjazmu jest najbardziej odpowiedzialną rzeczą, jaką przedsiębiorca może zrobić tworzy to otoczenie sprzyjające rozwojowi innych osób. Dotychczasowe sposoby działania nie tylko stanowią przeszkodę na drodze do innowacji, lecz są również przyczyną krzywd wyrządzanych ludziom i tej pięknej planecie, którą wszyscy dzielimy. W odpowiedzi na to powstała grupa osób, które postanowiły opracować Plan B, nowe kierunki rozwoju biznesu, które przedkładają ludzi i planetę nad zysk. Z tego właśnie powodu w 2013 roku powołaliśmy Drużynę B, grupę liderów światowego biznesu myślących podobnie, która wykorzysta swoje wpływy w celu stworzenia innego, bardziej zrównoważonego porządku. Odkąd prowadzę interesy, moim podstawowym celem było zawsze polepszanie jakości życia ludzi. Jakie korzyści dla interesariuszy uważa Pan za naturalną konsekwencję biznesu opartego na promowanym przez Pana podejściu? Jestem przekonany, że w dłuższej perspektywie przetrwają tylko takie przedsięwzięcia biznesowe, które będą korzystne dla ludzi i planety. Wszyscy możemy skorzystać na rozwijaniu zrównoważonych modeli biznesowych. Dobrym przykładem są działania prowadzone przez SolarAid i innych przedsiębiorców, które dostarczają energię odnawialną do społeczności niemających dostępu do sieci energetycznej, społeczności wiejskich w rozwijających się zakątkach świata. Dostęp do czystej energii wpływa na ludzi i społeczności w niesamowity sposób, tworzy możliwości ekonomiczne, zmniejsza zagrożenia wynikające ze stosowania opalanych paliwem kuchenek i stanowi niezawodne źródło światła niezbędnego do nauki po zmroku. A to tylko wybrane, ale bardzo ważne korzyści zapewniane przez zrównoważone modele biznesowe. Jaka jest pańska definicja przedsiębiorczości? Jak odnosi się ona do planu zrównoważonego rozwoju? Pamiętam taki stary żart o George u W. Bushu, który podobno kiedyś powiedział: Francuzi nie mają dobrego słowa na przedsiębiorcę 1. Mówiąc poważnie, istnieje kilka bardzo dobrych definicji, z którymi się zgadzam. Peter Drucker napisał: przedsiębiorca zawsze poszukuje zmiany, reaguje na nią i wykorzystuje ją jako okazję. Innowacja jest specyficznym narzędziem przedsiębiorczości działaniem, które nadaje zasobom nowe możliwości tworzenia bogactwa 2. Wszystko to prawda, ale dla mnie bycie przedsiębiorcą oznacza po prostu bycie osobą szukającą okazji do stworzenia czegoś, co zmienia życie innych ludzi. Gdy przyjmiemy to za podstawową zasadę, cele zrównoważonego rozwoju idealnie się tu wpisują. Uważam, że w ciągu ostatnich kilku lat pojawiła się ogromna ilość możliwości biznesowych, które wywodzą się ze stawianych przedsiębiorcom wyzwań związanych ze środowiskiem i społeczeństwem. Uprzednio uważaliśmy biznes za część problemu. I niektóre przedsięwzięcia biznesowe wciąż go stanowią. Coraz częściej jednak przedsiębiorcy stają się również częścią rozwiązania, i to jest dla nas wszystkich dobra wiadomość. Najskuteczniejsze przedsięwzięcia biznesowe wywodzą się z podejścia zakładającego połączenie wartości osobistych z wartościami firmy. Jakie wspierają Pana biznes? Odkąd prowadzę interesy, moim podstawowym celem jest zawsze polepszanie jakości życia ludzi. Stworzyliśmy czasopismo Student po to, by dać młodym ludziom żyjącym w latach 60. głos w sprawach ważnych w tamtym okresie. I od tej pory zaszczepiliśmy to założenie w DNA każdego z poszczególnych przedsięwzięć, które Branson to nie tylko biznesmen, ale przede wszystkim wizjoner i charyzmatyczny lider. Jego autentyczność jest dla wielu inspiracją, fot. Virgin Group. Virgin Unite to fundacja Virgin Group wspierająca zmiany przez rozwój ekonomiczny, a w konsekwencji rozwiązywanie m.in. problemów społecznych, fot. Virgin Group. Richard Branson to dla wielu przedsiębiorców mentor i wzór do naśladowania. Kochaj to, co robisz, i rób to, co kochasz to jedna z jego wskazówek, fot. Virgin Group.

3 ROZMOWA NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ Patroni Medialni: CZERWIEC STOPKA REDAKCYJNA Redakcja i wywiady: Joanna Gabrysiak-Wadowska Barbara Szczęsna-Makuch Piszą: Jacek Żakowski Edwin Bendyk Andrzej Blikle Marta Karwacka Barbara Szczęsna-Makuch Maria Roszkowska-Śliż Agata Stafiej-Bartosik Ewa Konczal Jakub Lewandowski Iwona Kuraszko Maria Huma Bolesław Rok przyszłość Virgin Galactic ma oferować suborbitalne loty kosmiczne, umieszczanie na orbitach małych satelitów i ogólnodostępne loty kosmiczne, fot. Mark Greenberg. Lider Virgin Group, wierząc, że przyszłość biznesu leży w kolejnych pokoleniach, inspiruje i wspiera młodych liderów z całego świata, fot. Virgin Group. Według Bransona Życie pełne pasji i entuzjazmu jest najbardziej odpowiedzialną rzeczą, jaką przedsiębiorca może zrobić, fot. Virgin Group. rozpoczęliśmy. Nie dziwi zatem fakt, że celem Virgin jest zmiana biznesu na dobre. Po jednej stronie leży sprytna reorganizacja, która zawsze świetnie nam szła, bez względu na wybrany przez nas rynek. Drugą stronę stanowi utworzenie z naszych przedsięwzięć siły czyniącej dobro dla świata, bycie bardziej zrównoważonym. Jest to długoterminowa misja, którą każde przedsięwzięcie musi dostosować do własnego tempa. Borykamy się oczywiście ze sporymi wyzwaniami, jak na przykład opracowanie i rozpowszechnianie odnawialnych paliw lotniczych dla branży lotniczej. Które przedsięwzięcie było dotychczas najbardziej ekscytujące? Każde jedno przedsięwzięcie prowadziłem z pasją i radością, ale każdy wie, że projektem najbardziej ekscytującym jest dla mnie Virgin Galactic. Tak wiele ludzkich marzeń i dążeń jest powiązanych z badaniem kosmosu, a stworzenie opłacalnych podróży kosmicznych, które byłyby dostępne, stanowi wspaniałe wyzwanie. Z każdym dniem zbliżamy się do realizacji tego marzenia. Jak postrzega Pan rolę konsumenta w rozwijaniu odpowiedzialnego podejścia wśród przedsiębiorców? Konsumenci stanowią główną siłę napędową zrównoważonego rozwoju, lecz musimy włożyć więcej wysiłku w edukowanie ich w kwestii wyborów, jakie podejmują. Niektórzy już teraz zadają właściwe pytania o wpływ na środowisko i społeczeństwo produktów i usług, za które płacą. Rozwijający się rynek żywności organicznej jest dobrym przykładem przedstawiającym zmianę nawyków. Jesteśmy jednak wciąż daleko od globalnego ruchu zrównoważonej konsumpcji. Kluczowymi czynnikami w doprowadzeniu do tego będą lepsze informowanie i większa przejrzystość. Gdzie poszukuje Pan kolejnych wyzwań i okazji biznesowych? Wiele z moich najlepszych przedsięwzięć powstało z frustracji. Przykładowo miałem dość traktowania mnie jak bydła lub zanudzania na śmierć w trakcie podróży samolotem. Postanowiłem więc wziąć sprawy w swoje ręce, znaleźć odpowiednich wspólników i stworzyć linię lotniczą, która zmieni status quo. Jak widać, frustracja związana z dotychczasowymi sposobami działania jest doskonałą siłą napędową dla ducha przedsiębiorczości. Jest Pan obecnie zaangażowany w projekt Inspiring a new sustainable generation ( Inspirując nowe, zrównoważone pokolenie ). Gdzie poszukiwać przyszłych przywódców i liderów zmiany? Jestem przekonany, że w dłuższej perspektywie przetrwają tylko takie przedsięwzięcia biznesowe, które będą korzystne dla ludzi i planety. Spędzam obecnie około 90 proc. czasu, pracując przy Virgin Unite, naszej fundacji na rzecz przedsiębiorczości. Unite łączy wielkich ludzi i przedsiębiorcze pomysły, by stanowiły one siłę na rzecz dobra tego świata, a częścią misji jest przekazywanie tego komunikatu młodszym odbiorcom, szkolenie młodych przedsiębiorców i wpajanie im, że ludzie, planeta i zysk nie są pojęciami nie do pogodzenia. Zawsze, gdy spotykam młodych ludzi, zdaję sobie sprawę, jak bardzo idea zrównoważonego rozwoju jest zakorzeniona w ich sposobie myślenia jako przedsiębiorców, konsumentów i wyborców. Jestem tym bardzo zmotywowany. Gdyby ktoś chciał rozpocząć nietypowe przedsięwzięcie od czego powinien zacząć? Jak zrobić pierwszy krok? Powiedziałbym po prostu to zrób, podejmij ryzyko i zobacz, co się wydarzy. Na szczęście jest kilka możliwości, które mogą dziś pomóc młodym przedsiębiorcom od kapitału początkowego po mentoring. Wielu z tych możliwości nie było, gdy stawiałem swoje pierwsze kroki jako przedsiębiorca. Rzecz jasna, kilka razy polegliśmy całkiem spektakularnie. Oto jeszcze inna rada, jaką mogę przekazać: nie bój się porażki, jest ona nieodłączną częścią podróży każdego przedsiębiorcy. Rozmawiała: BARBARA SZCZĘSNA-MAKUCH 1 przyp. tłum.: w języku angielskim słowo przedsiębiorca (entrepreneur) jest zapożyczeniem z języka francuskiego 2 P. Drucker, Innowacja i przedsiębiorczość, PWE, Warszawa 1992 Gościnnie piszą: Ewa Albińska Mirella Panek-Owsiańska Magdalena Pękacka Robert Kawałko Magdalena Krukowska Spis treści: Plan B na zrównoważoną przyszłość str. 2 Wywiad z Richardem Bransonem, twórcą Virgin Group Wszelkie współ- wymaga zaufania str. 4 Jacek Żakowski o defi cycie współpracy Zrównoważone miasto poligonem współpracy str. 4 Mieszkańcy i ich potrzeby na pierwszym planie Kalendarium CSR 2014 str. 5 Najważniejsze wydarzenia roku Pokaż się! Weź udział w konkursach str. 5 Przegląd konkursów w 2. połowie roku 2014 co za i przed nami w polskim CSR? str. 5 Podsumowanie wg Mirelli Panek-Owsiańskiej Kooperacja międzysektorowa w różnorodności siła str. 6 Relacje biznesu i organizacji pozarządowych Współzawodnictwo czy współpraca? str. 7 Skuteczny biznes wg Andrzeja Blikle Współodpowiedzialność, czyli zróbmy to razem str. 8 Na rzecz wspólnego celu Indywidualizm i zaangażowanie str. 9 O nowej roli obywatela, pracownika, konsumenta Odpowiedzialne decyzje na co dzień str. 10 Wywiad z Jerzym Owsiakiem Siła organizacji członkowskiej str. 11 Forum Darczyńców w Polsce Kalendarz filantropa 2014 str. 11 Pomagaj! Otwarte innowacje w służbie CSR str. 12 Wolny przepływ własności intelektualnej, idei i ludzi Co-creation współpracować, aby współtworzyć str. 13 Razem dla wartości ekonomicznej i społecznej Współpraca na rzecz przestrzegania praw pracowniczych w łańcuchach dostaw firm odzieżowych str. 14 Odpowiedzialność w branży odzieżowej Osiągając wielkie cele wieloma rękami str. 15 Wywiad z Muhammadem Yunusem, laureatem Pokojowej Nagrody Nobla Etyczny handlowiec? str. 16 O zaletach kodeksu etycznego w sprzedaży Poprzez przywództwo do zmian str. 17 Przegląd podejść prezentuje dr Iwona Kuraszko Ranking trudnych pytań str. 19 O wyzwaniach w ocenie działań CSR pisze prof. nadzw. dr hab. Bolesław Rok Warto przeczytać str. 19 Rekomendacje książek DOŁĄCZ DO NAS NA FACEBOOK.COM/ KOMPENDIUMCSR 12 EDYCJA CZERWIEC 2014 Key Projects Manager: Marek Kłopotowski Tel.: marek.klopotowski@mediaplanet.com Managing Director: Adam Jabłoński Dystrybuowane z: Rzeczpospolitą Druk: Agora S.A. Skład: Graphics & Design Studio, Michał Ziółkowski, F o t o g r a fi e :shutterstock.com, zasoby własne Mediaplanet jest wiodącym domem wydawniczym na rynku europejskim. Mediaplanet nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam.

4 4 CZERWIEC 2014 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ O WSPÓŁPRACY Deficyt współpracy spowodowany ogólnie niewielką zdolnością do wszelkiego współdziałania jest dziś zapewne najpoważniejszą polską słabością. Jeśli chcemy zrobić istotny krok do przodu, musimy tę barierę pokonać. Wszelkie współ- wymaga zaufania Wszystko, co naprawdę dobre, znaczące i cenne, bierze się ze współdziałania. Począwszy od tego, że gdyby nie współdziałanie rodziców, nikogo z nas nie byłoby na świecie. Mama nie dałaby rady. Tata nie dałby rady. A kiedy się zdecydowali współdziałać, poszło im zwykle jak z płatka. I dzięki temu jesteśmy. Może bardziej elegancko by było namysł nad wagą współdziałania zacząć od fenomenu Unii Europejskiej, Solidarności czy NATO, wspinaczy złączonych liną na życie lub śmierć, albo od opowieści o znaczeniu związków zawodowych w budowaniu zachodniej potęgi i jakości życia, ale jeżeli mamy dotknąć istoty problemu, musimy zdać sobie sprawę, że mówimy o kwestii fundamentalnej. Nie tylko dla polityki, gospodarki, kultury, nauki, ale dla naszego istnienia. Tak się złożyło, że wybijając się na niepodległość, myśleliśmy raczej o działaniu niż o współdziałaniu, i raczej o pracy niż o współpracy. Trudno się temu dziwić. Bo przecież wyrwaliśmy się z radykalnie kolektywistycznego systemu, który doktrynalnie odbierał nam indywidualną podmiotowość i sprawstwo, by rozpuścić nas w masie, kolektywie, klasie. Byleśmy tylko nie robili Słowo miasto ma obecnie swoje pięć minut. Może nie jest to kariera słowa gender, ale też całkiem dobrze mu się wiedzie. I wszystko wskazuje na to, że to pięć minut może być długie. Miasto, działania na rzecz miasta, ruchy miejskie to wszystko staje się ważne, wszechobecne. Z jednej strony modne, ale też coraz bardziej potrzebne. Oczywisty jest fakt, że miasta przyciągają coraz więcej ludzi i biznesu. W zasadzie niebawem, gdy będziemy myśleć o świecie, to będziemy mieli na myśli miasto i życie sprawami miasta. Informacja zwrotna Rozrost liczebny i geograficzny miast powoduje wielość zachodzących procesów. Każdy wie, że potrzeba mniej czasu i zasobów na ogarnięcie dwupokojowego mieszkania, ale już znacznie więcej, gdy jest to mieszkanie 4- czy 5-pokojowe, nie wspominając o domu. Tu już potrzebny jest system jakiś pomysł na to, jak to zrobić szybko i sprawnie, ale też zasoby. Odchodzi do lamusa zarządzanie miastem zza biurka. Urzędy miast są w stanie zarządzać miastem, może inaczej... są w stanie wdrażać rozwiązania, ale potrzebują zasobów, aby zdiagnozować potrzeby, często też skonsultować już te gotowe rozwiązania. Potrzebują partnerstwa tego, żeby mieszkańcy, pracownicy, przedstawiciele biznesu wszyscy związani z miastem dali swoją informację zwrotną. Głos mieszkańców Miasto to ciekawy twór nie da się ot, tak przenieść jednego rozwiązania, sprawdzonego w danym mieście, do drugiego. Każde rozwiązanie wymaga uwzględnienia specyfiki danego miasta, nie tylko tych technicznych, ale zawartych w historii, mentalności. Dlatego tak bardzo ważne jest współdziałanie, spojrzenie na problem z kilku stron. Są w mieście nic na własną rękę. To sprawiło, że kiedy poczuliśmy podmuchy wolności, każde współ- zdawało nam się podejrzane, niebezpieczne, marnotrawne, a może też wstrętne. Nic dziwnego, że ćwierć wieku temu wszelkie współ- w Polsce znikło. Od współ-czucia do współ-działania. To musiało boleć. Na początku bolało tych, którzy bez współ- znaleźli się na lodzie. Reszta znosiła to dobrze. Bo taki świat dobrze się wpisywał w starą polską tradycję wyrażoną w śpiewanej przez wojsko do dziś najstarszej ułańskiej piosence: Jak to na wojence ładnie/ kiedy ułan z konia spadnie/ koledzy go nie żałują/ jeszcze końmi go stratują. Ta tradycja różni nas istotnie od tradycji zachodniej. Różnicę najlepiej oddaje najważniejsza reguła amerykańskiej armii: nobody left behind (nie zostawiamy nikogo). Przez jakiś czas na nieżałowaniu większość korzystała. Ale kiedy brzuchy się trochę napełniły, konta się wypełniły, domy pobudowały, przedsiębiorstwa zmodernizowały tratowanie kolegów zaczęło nam ciążyć. Nie tylko dlatego, że dały o sobie znać zapomniane skrupuły, ale też dlatego, że bez współ- trudno nam jest iść dalej. A każde współ- wymaga zaufania, czyli przekonania, że kiedy spadniemy z konia lub kiedy się na chwilę odwrócimy, koledzy nas nie stratują ani nie wbiją nam noża w plecy. Wybijając się na niepodległość, myśleliśmy raczej o działaniu niż o współdziałaniu, i raczej o pracy niż o współpracy. Brak tej pewności sprawił, że zaczęliśmy grzęznąć albo dreptać w miejscu. Potencjalni rodzice okazali się niezbyt skłonni, by współdziałać i wywołali kryzys demograficzny. Niezdolni do współpracy politycy popadli w psujące państwo notoryczne wojenki. Nie-współ-pracujący ze sobą biznesmeni nie byli zdolni do tworzenia dużych, silnych przedsiębiorstw. Najpoważniejszym problemem okazała się niezdolność do współpracy między różnymi, podzielnymi barierą nieufności, środowiskami. Wyrosła ona między menedżerami a pracownikami, co widać po braku tzw. dialogu autonomicznego w firmach; takie budynki czy miejsca, które mimo że mają swego prawnego właściciela, mają też właściciela emocjonalnego, jakim są mieszkańcy. Wyraźnie pokazał to przykład warszawskiej Rotundy, gdzie mieści się oddział Banku PKO BP. Budynek musi zostać wyburzony ze względu na fatalny stan techniczny. Bank, właściciel budynku, postanowił zrobić nowy projekt. Ten spotkał się z ogromnym sprzeciwem mieszkańców. Bank wycofał się z pomysłu i zaprosił mieszkańców do konsultacji społecznych, czyli po prostu do rozmowy na temat tego, jak ma ta nowa budowla wyglądać. Warsztaty konsultacyjne spotkały się z ogromnym zainteresowaniem. Jest więc z kim rozmawiać. między biznesem a światem polityki, co powoduje, że prawo jest nieprzyjazne dla firm i nieefektywne z punktu widzenia oczekiwań państwa; między inwestorami a naukowcami, bo każdy się boi, że druga strona wykorzysta go i stratuje ; między przedsiębiorstwami a sektorem finansowym, który woli doraźne korzyści, od strategicznej współpracy i długofalowego finansowania rozwoju. Deficyt współpracy spowodowany ogólnie słabą zdolnością do wszelkiego współdziałania (co widać po słabości trzeciego sektora łącznie ze związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców) jest dziś zapewne najpoważniejszą polską słabością. Mamy już kapitał, wiedzę, doświadczenie, kontakty, przyczółki konieczne, by zbudować szybko rozwijającą się, innowacyjną, konkurencyjną, ekspansywną gospodarkę. Barkuje nam tylko zdolności efektywnej współpracy w różnych konfiguracjach, której ona wymaga. Jeśli chcemy zrobić istotny krok do przodu, musimy tę barierę pokonać. W mieście krzyżują się interesy wszystkich, ale zawsze na pierwszym planie powinien być mieszkaniec i jego dobro. Oznacza to uwzględnienie możliwie wszystkich potrzeb człowieka. Wtedy możemy mówić o zrównoważonym rozwoju miast. Zrównoważone miasto poligonem współpracy WŁADZE MIAST POTRZEBUJĄ PARTNERSTWA Oczywistym wyborem są mieszkańcy coraz bardziej świadomi. Partycypacja staje się popularną formą działania. Jacek Żakowski Głos biznesu Pierwszym oczywistym partnerem dla włodarzy miast są mieszkańcy których jest coraz więcej i są coraz bardziej świadomi. Partycypacja staje się popularną formą działania. Ludzie chcą, aby miasto zaspokajało różne potrzeby, w tym było miejscem odpoczynku, uprawiania sportu, a także dawało możliwość kontaktu z przyrodą. Ale biznes też ma do odegrania ważną rolę i powinien być partnerem mieszkańców i administracji. Najczęściej biznes i miasto kojarzą się z technologią. I zgoda. Ona jest ważna, a jeszcze inteligentnie wdrożona może znacznie poprawić życie w mieście. Jednak rolą biznesu jest też niwelowanie wykluczenia społecznego, dzielenie się wiedzą, inspirowanie, włączanie się w proces koncepcyjny. Biznes wreszcie powinien do miasta wnosić najbardziej ekologiczne rozwiązania i być liderem zmiany w tym zakresie. Ewa Albińska menedżerka projektów Forum Odpowiedzialnego Biznesu CSR w bieżącym roku Stefan Crets dyrektor wykonawczy CSR Europe W marcu organizacja CSR Europe rozpoczęła kampanię wspierającą zrównoważony rozwój życia w miastach. Przedsiębiorcy mają zbliżyć się do mieszkańców, stawiając czoła wyzwaniom zrównoważonego rozwoju miast oraz tworząc lub rozwijając istniejące strategie ekorozwoju. Wspólne działanie wielu grup jest kluczowe dla spotęgowania wpływu i wzmocnienia programu zrównoważonego rozwoju w 2014 roku. Podobnie jak wcześniej koniecznością było przegłosowanie unijnej dyrektywy dotyczącej informacji pozafinansowej, tak teraz pojawiła się potrzeba budowania potencjału i silnej współpracy dla jej wdrożenia. Firmy odniosą korzyści ekonomiczne, angażując się w poprawę wydajności biznesowej. Prof. nadzw. dr hab. Bolesław Rok Centrum Etyki Biznesu i Innowacji Społecznych Akademia Leona Koźmińskiego Od pewnego czasu obserwuję proces powstawania przedsiębiorstw nowego typu. Na świecie używa się określenia przedsiębiorczość na rzecz zrównoważonego rozwoju. Wiemy już, że przedsiębiorstwa powinny tworzyć nie tylko wartość ekonomiczną, ale ciągle uczymy się tego, w jaki sposób tworzy się wartość zrównoważoną. Chodzi o poszukiwanie etycznie i ekonomicznie uzasadnionych, efektywnych finansowo, dróg zaspokajania potrzeb społecznych, które wywierają pozytywny wpływ na jakość życia nas wszystkich. Przedsiębiorczość dzisiaj to stan umysłu, to łączenie wartości właścicielskiej z wartością dla poszczególnych grup interesariuszy. Warto szukać takich przykładów wokół siebie. Zbigniew Gajewski zastępca dyrektora generalnego Konfederacji Lewiatan, dyrektor EFNI Bez wątpienia idea CSR się w Polsce przyjęła. Duże firmy już wiedzą, że nie da się ignorować tego wyzwania i już je podjęły lub za chwilę podejmą. Małe i średnie też coś słyszały, choć na razie interpretują w bardzo uproszczony sposób. Generalnie są powody do umiarkowanego zadowolenia. Biznes jako całość nie byłby jednak w stanie użyć swojego zaangażowania CSR-owego jako argumentu w ideowej polemice ze zwolennikami radykalnego zwiększenia obecności państwa w gospodarce. Społeczeństwo, media i politycy wiedzą bowiem o tym zaangażowaniu zbyt mało. Zatem wyzwaniem dla nas wszystkich jest lepsza, czyli skuteczna, komunikacja społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw.

5 2014 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ CZERWIEC Kalendarium CSR 2014 STYCZEŃ Od początku roku obowiązuje nowy skład indeksu spółek odpowiedzialnych na GPW RESPECT Index ogłoszony w połowie grudnia 2013 roku. Forum: Współpraca organizowane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Spotkanie SGS Polska z cyklu Zrównoważony rozwój w praktyce Odpowiedzialność w łańcuchu dostaw. Zarządzanie i trendy. LUTY Przyznanie nagród Gwiazdy Dobroczynności podczas V Balu Charytatywnego. 2. urodziny Karty Różnorodności. Seminarium Forum Darczyńców Co się liczy i czy można to obliczyć. Inwestycja w kulturę okiem darczyńców motywacje, metody i efekty. MARZEC Inauguracja III etapu Wizji Zrównoważonego Rozwoju dla Polskiego Biznesu 2050, inicjatywy Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Środowiska, Forum Odpowiedzialnego Biznesu i PwC. Targi Wiedzy Konsumenckiej zorganizowane z okazji Światowego Dnia Praw Konsumenta. Wręczenie certyfikatów Top Employers Polska 2014 dla pracodawców z dobrymi praktykami w zakresie zatrudnienia oraz warunków prac. Polski Kongres Energii Odnawialnej, w czasie którego odbyła się debata na temat polityki energetycznej Polski i roli odnawialnych źródeł energii. Ogłoszenie raportu Trendownik CSR Konferencja modelu London Benchmarking Group (LBG) pt. Efektywność zaangażowania społecznego model LBG w praktyce zarządzania i raportowania. Gala finałowa ogólnopolskiego konkursu Firma przyjazna rodzicom. Konferencja Naukowa CSR a wyzwania współczesnego biznesu zorganizowana przez Koło Naukowe Ekonomistów UMCS. Raport z badania pt. Społeczna aktywność Polaków przeprowadzonego przez Stowarzyszenie Klon/ Jawor. KWIECIEŃ 5. Targi CSR organizowane przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu (FOB) oraz ogłoszenie Raportu Odpowiedzialny biznes w Polsce Dobre praktyki. Uchwalenie dyrektywy przez Parlament Europejski nakładającej obowiązek raportowania pozafinansowego na duże firmy, mającej podnieść przejrzystość praktyk rynkowych firm na terenie Unii Europejskiej. Przedstawienie VIII Rankingu Odpowiedzialnych Firm, zestawienia największych spółek w Polsce ocenianych pod kątem jakości zarządzania społeczną odpowiedzialnością biznesu. Konferencja Czy w biznesie mamy deficyt dialogu? oraz rozstrzygnięcie konkursu Lider dialogu z interesariuszami, organizowanego przez Konfederację Lewiatan oraz Deloitte. Rozstrzygnięcie konkursu Pióro odpowiedzialności organizowanego dla dziennikarzy piszących o CSR. Pierwsze warsztaty dla laureatów Konkursu dla Przedsiębiorstw Społecznych NESsT. MAJ CEE CSR Summit w Bratysławie, największe wydarzenie dedykowane odpowiedzialnemu biznesowi w Europie. Europejski Kongres Gospodarczy, największa impreza gospodarcza w Europie Środkowej, w ramach której odbyły się panele CSR odpowiedzialne strategie oraz Ekonomia społeczna misja ponad zysk. Gala konkursu Dobroczyńca Roku 2014, w którym przyznawane są nagrody w kategoriach m.in. projekt społeczny, wolontariat pracowniczy oraz strategia społecznego zaangażowania. Rozstrzygnięcie Konkursu Kampania Społeczna Roku Pierwszy ogólnopolski Dzień Różnorodności (23.05). Akademia Odpowiedzialnego Biznesu, w ramach której odbyła się Gala 10 lecia Ligi Odpowiedzialnego Biznesu. Przyznanie Listków CSR Polityki VIII Ogólnopolska Konferencja Naukowa Społeczna odpowiedzialność organizacji. Zmiany i ich kierunki. Wydarzenie studenckie CSR@SGH z panelem dyskusyjnym pt. Potencjały i zagrożenia dla CSR w kontekście nowych technologii. II Ogólnopolski Kongres CSR Today Tomorrow. Business, People, World. Seminarium Etyczne Finansowanie i Odpowiedzialne Inwestycje. Światowy Dzień Sprawiedliwego Handlu. Raport nt. warunków pracy u dostawców polskich firm odzieżowych w Bangladeszu Grubymi nićmi szyte, opublikowany przez Clean Clothes Polska i Fundację Kupuj Odpowiedzialnie. CZERWIEC 12. wydanie najszerzej dystrybuowanej publikacji na temat CSR w Polsce Odpowiedzialny Biznes Kompendium CSR. Raport Sustainia100 w Oslo prezentujący 100 najbardziej innowacyjnych praktyk z zakresu zrównoważonego rozwoju na świecie. Konferencja Żebrak vs Przedsiębiorca czy można Być i Mieć w przedsiębiorczości społecznej. Gala Konkursu Aktywność Kobiet 2013, którego celem jest promocja i upowszechnianie obecności kobiet w sferze publicznej. XIV Forum Edukacyjne dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw Człowiek najlepsza inwestycja. Rozstrzygnięcie konkursu Przedsiębiorstwo Odpowiedzialne Społecznie WaMaBOSS. ZAPOWIEDZI WRZESIEŃ Rozpoczęcie konkursu Raporty Społeczne organizowanego przez FOB, PwC oraz SGS Polska. Ogłoszenie wyników konkursu Liderzy Zrównoważonego Rozwoju, organizowanego przez Forbes i PwC. PAŹDZIERNIK Anty-Konferencja CSR 2014 organizowana przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Uroczystość 10 lecia Forum Darczyńców w Polsce. Rozpoczęcie 11. edycji Ligi Odpowiedzialnego Biznesu. LISTOPAD Gala finałowa VIII edycji Konkursu Liderzy Filantropii. GRUDZIEŃ 6 lat publikacji Odpowiedzialny Biznes Kompendium CSR. Konferencja podsumowująca konkurs Raporty Społeczne. Rozpoczęcie naboru dobrych praktyk CSR do raportu Odpowiedzialny biznes w Polsce Dobre praktyki. Ogłoszenie nowego składu RESPECT Index na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie co za i przed nami w polskim CSR? Wiele z tego, co wydarzyło się w CSR, i w ogóle w polskiej gospodarce, nie miałoby miejsca, gdyby nie Solidarność, transformacja i reformy wolnorynkowe. W tym roku rocznica 25 lat transformacji uświadamia nam, jak ważna jest odpowiedzialność firmy za jej wpływ na otoczenie. Wzrasta znaczenie etycznego i odpowiedzialnego biznesu. Zaś era nowych technologii wzmocniła transparentność organizacji. Więcej CSR-u Dużym krokiem naprzód w zakresie przejrzystości działań firm było przegłosowanie 15 kwietnia 2014 roku w Parlamencie Europejskim Dyrektywy nt. obowiązku ujawniania pewnych danych niefinansowych przez określone grupy firm. 1 kwietnia br. podczas 5 Targów CSR na Stadionie Narodowym staraliśmy się przybliżać dobre praktyki CSR szerokiej publiczności. Ponad 1000 uczestników i uczestniczek zwiedzało stoiska, dyskutowało o roli biznesu w zrównoważonych miastach, brało udział w ogłoszeniu 12. edycji Raportu Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki, który zebrał ponad 400 przykładów działań firm z zakresu CSR i zanotował ponad 100-procentowy wzrost udziału przedstawicieli sektora MŚP w porównaniu z poprzednią edycją raportu. Stare-nowe Nadchodzące półrocze to kolejne wydarzenia, spotkania i publikacje. We wrześniu ruszy 8. edycja konkursu Raporty Społeczne. W październiku odbędzie się druga już Anty-Konferencja CSR. Ukażą się nowe publikacje FOB-u poświęcone zrównoważonym miastom, pracy przyszłości, przykładom partnerstw biznesu i innych podmiotów, a także kolejny zbiór case ów dla studentów i akademików. Półrocze podobne, a może inne? Liczymy na nowych zwycięzców, nowe tematy, nowych ekspertów i ekspertki CSR, i wiele nowych dobrych praktyk CSR. Mirella Panek- -Owsiańska prezeska Forum Odpowiedzialnego Biznesu Pokaż się! Weź udział w konkursach o tematyce CSR Prowadzisz biznes w sposób odpowiedzialny? Zgłoś się do wybranego konkursu. Zarządzanie CSR Konkurs na najlepsze raporty społeczne organizowany jest przez FOB, PwC i SGS. Sprawozdania przyjmowane są we wrześniu, Raport Odpowiedzialny Biznes w Polsce to wydawana corocznie publikacja FOB-u. Zgłoszenia przyjmowane są w 7 obszarach normy ISO Termin: grudzień, Konkurs Małopolski Lider Przedsiębiorczości Społecznej Zgłoszenia do 30 czerwca. Zaangażowanie społeczne oraz filantropia Konkurs Liderzy Filantropii organizowany przez Forum Darczyńców. Zgłoszenia przyjmowane we wrześniu, Przedsiębiorca Aktywny Lokalnie skierowany do mikro i małych przedsiębiorców. Informacje o terminach na stronie konkursu, Konkurs na Najlepsze Partnerstwo Społeczne 2014 organizowany przez Krajowy Ośrodek EFS. Przyjmowanie zgłoszeń do 15 sierpnia. Dbanie o środowisko naturalne Konkurs Ekobiuro skierowany do firm, instytucji publicznych i organizacji pozarządowych. Informacje na stronie organizatora Fundacji Aeris Futuro. Konkurs Ekoodpowiedzialni w biznesie organizowany przez redakcję Ecomanger. Termin zgłoszeń: 30 czerwca. Dbanie o pracowników Konkurs Pracodawca Godny Zaufania organizowany m.in. przez Krajową Izbę Gospodarczą. Terminy zgłoszeń na stronie konkursu. Konkurs Pracodawca Jutra organizowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Więcej informacji na stronie organizatora. Kompendium CSR największy zasięg Miło nam pochwalić się największym zasięgiem wśród mediów informujących o odpowiedzialnym biznesie ukazujących się regularnie. Kompendium trafia do czytelników od ponad 5 lat, ukazując się dwa razy w roku z Rzeczpospolitą. Jest także dostępne na Dodatkowo, możecie usłyszeć o nas w Radio Zet, przeczytać na Money. pl, Bankier.pl oraz PRoto.pl i wielu serwisach piszących o Kompendium. Egzemplarz publikacji można otrzymać także, uczestnicząc w większości wydarzeń o tematyce CSR. Zapra- szamy też na nasz fan page:

6 6 CZERWIEC 2014 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ INSPIRACJE WYMIERNE KORZYŚCI Przedsiębiorstwa inicjują międzysektorową współpracę, ponieważ osiągają dzięki niej wymierne korzyści biznesowe, tj. wiarygodność, lojalność klientów i zaangażowanie pracowników. IZOLACJA SEKTORÓW Trudności towarzyszące międzysektorowym aliansom wynikają po części z wieloletniej izolacji sektorów publicznego, prywatnego i społecznego. Współpraca międzysektorowa oraz łączenie różnorodnych, komplementarnych zasobów pomiędzy podmiotami z różnych sektorów to ogromny potencjał na innowacyjne i efektywne wypełnianie zadań i realizowanie celów kooperujących stron. Kooperacja międzysektorowa w różnorodności siła! ampanię społeczną pt. Zepsuj humor bandycie z 2001 roku poprzedzało badanie, w którym respondentom przedstawiono cztery projekty plakatu różniące się logotypami organizatorów. W jednym przypadku badanym powiedziano, że organizatorem kampanii jest policja, w drugim firma ubezpieczeniowa, w trzecim fundacja. Plakaty z pojedynczymi jednosektorowymi organizatorami budziły wsród badanych sporą nieufność. Logotyp policji wywołał oburzenie respondentów, którzy twierdzili, że od policji oczekują, by chroniła ich przed złodziejami, a nie pouczała. Kolejną odsłonę plakatu z firmą w tle wzburzeni respondenci odczytali jako zapowiedź podwyżek ubezpieczeń. Natomiast fundacja w roli inicjatora kampanii wzbudziła podejrzenia co do źrodeł jej finansowania. Dopiero ostatnia, czwarta wersja plakatu, na którym zamieszczono wszystkie logotypy, tj. policji, fundacji i firmy ubezpieczeniowej przedstawicieli trzech sektorów została odebrana pozytywnie. Policja występowała tu jako merytoryczny partner, firma jako podmiot biznesowo spójny z tematyką i finansujący przedsięwzięcie, a organizacja pozarządowa nie budziła już wątpliwości, ale dodawała kampanii wiarygodności społecznej. Konieczność łączenia zasobów Powyższy przykład nie wyczerpuje korzyści, jakie płyną ze współpracy międzysektorowej, ale pokazuje potencjał w niej tkwiący. Bogate doświadczenia coraz liczniejszych partnerstw dowodzą, że pomimo pojawiających się trudności, warto w tę współpracę inwestować. Przede wszystkim dlatego, że każdy sektor posiada zasoby, które mogą być komplementarne dla dwóch kolejnych. Trudności towarzyszące międzysektorowym aliansom wynikają po części z wieloletniej izolacji sektorów publicznego, prywatnego i społecznego. Kontakty między nimi najczęściej ograniczały się do tych koniecznych, wynikających z przepisów prawa bądź takich, które miały transakcyjny charakter (np. darowizna). Przydzielone role i zadania były w miarę możliwości wypełniane w oparciu o dostępne w poszczególnych sektorach zasoby. Dzisiaj, co jasno trzeba sobie powiedzieć, nie jest to już takie proste i oczywiste. Krążenie i wymiana zasobów tj. kompetencji, wiedzy eksperckiej, doświadczenia, sieci relacji, pieniędzy, wiarygodności, autorytetu itd. pomiędzy podmiotami z różnych sektorów wydają się w najbliższej przyszłości nieuniknione. Złożone problemy społeczne i rosnące oczekiwania coraz bardziej świadomych konsumentów bezlitośnie obnażają deficyty podmiotów z różnych sektorów. Z jednej strony mamy do czynienia nieefektywną, zbiurokratyzowaną administracją, z drugiej biznes z deficytami zaufania i potrzebą wkraczania w obszary społeczne, Współpraca i wymiana zasobów tj. kompetencji, wiedzy eksperckiej, doświadczenia, sieci relacji, pieniędzy, wiarygodności, autorytetu itd. pomiędzy podmiotami z różnych sektorów wydają się w najbliższej przyszłości nieuniknione. z trzeciej zaś niedofinansowany sektor społeczny. Każdy sektor posiada zasoby, z których korzysta na co dzień, a które okazują się niewystarczające do pełnienia ról i realizowania stawianych im zadań. Okazuje się, że umiejętne połączenie tych różnorodnych zasobów pozwoli robić to w sposób innowacyjny i efektywny. Wraz z rozwojem koncepcji CSR przedsiębiorstwa coraz śmielej poszukują wsparcia poza sektorem prywatnym. Firmy, które śledzą trendy rynkowe oraz społeczne oczekiwania konsumentów i inwestorów, decydują się na budowanie większej wiarygodności i inwestowanie w relacje i zrównoważony rozwój. Jak pokazują badania, przedsiębiorstwa często inicjują międzysektorową współpracę, ponieważ osiągają dzięki niej wymierne korzyści biznesowe np.: wiarygodność, lojalność klientów, zaangażowanie pracowników, wdrażanie innowacji, pozytywny wizerunek, pozyskiwanie wrażliwych społecznie konsumentów, dostosowywanie produktów i usług do nowych, wcześniej niezagospodarowanych grup społecznych (np. osoby z niepełnosprawnością). Całkowicie się zgadzam z Waynem Visserem autorem koncepcji CSR 2.0, że w najbliższych latach współpraca międzysektorowa będzie stanowić trzon CSR. Autorzy raportu 2050 Wizja zrównoważonego rozwoju dla polskiego biznesu współpracę wskazują jako jeden z trzech obok edukacji i innowacyjności kluczowych czynników odpowiadających za zrównoważony rozwój. Co więcej, prawdopodobnie będzie ona odgrywała także kluczową rolę w polityce społecznej, w której również promuje się wielosektorowość. Co przeszkadza? Wydaje się, że pierwsza trudność, jaką napotykają potencjalni partnerzy to zupełnie odmienne kultury organizacyjne, sposoby pracy i komunikacji. Barierą są też uprzedzenia sektorowe stereotypy, którymi kierujemy się w życiu codziennym. Dla większości z nas urzędnik to nieelastyczny, mało kreatywny biurokrata, społecznik to lewitujący nad ziemią idealista, a przedsiębiorca to bezkompromisowy, twardy negocjator. W Polsce istnieje jednak wiele przykładów międzysektorowych aliansów będących dowodem na to, że warto porzucić stereotypy, by wykorzystać siłę różnorodności. Zbiór 15 przykładów takich partnerstw zostanie opublikowany jesienią przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu, który być może stanie się inspiracją dla tych, którzy chcieliby łączyć zasoby i wykorzystać szanse jakie niesie z sobą współpraca międzysektorowa. Dr Marta Karwacka ekspertka zewnętrzna Forum Odpowiedzialnego Biznesu i GoodBrand Współpraca z sektorem społecznym oczami biznesu Wybrane wnioski z badania przeprowadzonego na dużych firmach realizujących działania z zakresu CSR: 98% przedsiębiorstw współpracuje z zewnętrzną organizacją pozarządową tj. taką, która nie jest fundacją korporacyjną. 58% przedsiębiorstw twierdzi, że realizacja projektów społecznych wymaga współpracy z trzecim sektorem. Przedsiębiorstwa, realizując działania związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu, podejmują współpracę z innymi podmiotami, w tym w zdecydowanej większości z organizacjami pozarządowymi. Przedsiębiorstwa coraz częściej zwracają uwagę na strategiczny charakter podejmowanej współpracy międzysektorowej, ponieważ najchętniej podejmują ją z organizacjami, które wykazują wysokie kompetencje merytoryczne, gotowość wypracowania wspólnych celów, jasno określoną misję, strategię i cele działania oraz chęć inwestowania we własny rozwój. Dla przedsiębiorstw społecznie odpowiedzialnych bardziej wartościowe są działania realizowane z NGO s w perspektywie długofalowej niż krótkofalowej. Dla 62% badanych istotną barierą we współpracy z organizacjami pozarządowymi jest brak zrozumienia celów, jakie stawia sobie każda ze stron (w tym biznes). 65% przyznaje, że organizacja pozarządowa jest partnerem strategicznym firmy. Raport Postrzeganie współpracy z organizacjami pozarządowymi przez przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialne, Marta Karwacka.

7 WYZWANIA NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ CZERWIEC CZY WIESZ, ŻE... Największą przeszkodą w budowaniu współpracy jest współzawodnictwo. To nieprawda, że współzawodnictwo zachęca ludzi, by byli coraz lepsi. Przecież żeby wygrać, wcale nie trzeba być bardzo dobrym. Trzeba być tylko lepszym od innych, czyli inni muszą być gorsi od nas. Parę osób wyciągnęło już z tego praktyczne wnioski. Tak właśnie powstaje wyścig szczurów. Dlaczego mówimy o wyścigu szczurów, a nie psów lub zajęcy? Bo szczury ścigają się tak, że te biegnące na końcu eliminują biegnące przed nimi, gryząc je w tylne łapy. W rezultacie na metę docierają te, które zaczynały ostatnie. Współzawodnictwo czy współpraca? W 2008 roku brałem udział w międzynarodowym kongresie HR (kadry) w Warszawie. Jeden z wykładów nosił tytuł (w przekładzie na język polski): Zarządzanie wiedzą dlaczego to nie może się udać. Wykładowca szczegółowo omawiał zjawisko konkurencji pomiędzy pracownikami, wskazując, że uniemożliwia ono wszelką współpracę, a więc też i przekazywanie sobie wiedzy i doświadczenia. Co mnie jednak szczegółnie zdziwiło, uważał on taką sytuację za całkowicie naturalną, a właściwie za nieuniknioną. Wywodził stąd wniosek, że wszelka próba zarządzania wiedzą musi się zakończyć porażką. Jakoś nie przyszło mu do głowy, że współzawodnictwo można zastąpić współpracą. Rywalizacja buduje? Większość z nas uczono od dziecka, że współzawodnictwo buduje. Oczywiście szlachetne współzawodnictwo. Ta nauka zaczyna się już w przedszkolu. Kto pierwszy skończy mleczną zupkę, kto namaluje najładniejszy obrazek... Potem szkoła i znowu kto jest najlepszym uczniem, która klasa najlepsza... I tak do późnej starości. Zwyczaj ubiegania się o palmę pierwszeństwa jest w nas zakorzeniony od pokoleń. Przeniknął też do zarządzania zespołami ludzkimi w przedsiębiorstwach, szkołach, wojsku, organizacjach społecznych, w polityce. Wszyscy bez przerwy ścigamy się w jakichś zawodach niestety, jakże często kierując się zasadą: niech ja stracę, byle on nie zyskał. Opowiadał mi kiedyś zaprzyjaźniony przedsiębiorca, któremu leży na sercu tworzenie harmonii i atmosfery współpracy w swojej firmie, że zaproponował zrównanie wynagrodzeń pracowników jednego z wysokich kierowniczych szczebli. Wszyscy otrzymaliby niewielką podwyżkę, ale większą ci, którzy dotychczas zarabiali mniej. Po regulacji wszyscy zarabialiby tyle samo. Ta propozycja spotkała się ze sprzeciwem osób, które zarabiały więcej. Różnica w wynagrodzeniach jest dla lepszego źródłem satysfakcji, z której nie chce zrezygnować. Woli zrezygnować z podwyżki. Ja wygrywam, ty przegrywasz Jeżeli dziwimy się temu przykładowi, to rozejrzyjmy się wokół siebie. Przecież obowiązuje zasada, że abym PODSTAWA WSPÓŁPRACY Menedżer, który pragnie kształtować w swoim zespole stosunki życzliwości i współpracy, powinien rozpocząć od usunięcia z niego źródeł niechęci i zawiści. Współczesna wiedza o zarządzaniu mocno eksponuje tezę, że podstawą skuteczności działania zespołu jest współpraca. Z wielkim trudem przychodzi wdrażanie jej we współzawodniczącej społeczności. ja czuł się lepiej, ktoś musi czuć się gorzej. Że abym ja wygrał, ktoś musi przegrać. Firma X ma sieć punktów sprzedaży w całym kraju. Dyrektor handlowy tej firmy, którego wynagrodzenie zależy oczywiście od poziomu sprzedaży w całej sieci, postanowił zmobilizować swoich sprzedawców do lepszego działania. Ogłosił zatem konkurs Kto sprzeda więcej. Dla zwycięzców przewidziano dużą pulę nagród. Natychmiastowym rezultatem konkursu było pogorszenie współpracy pomiędzy sprzedawcami. Nikt nie będzie pomagał konkurentowi. Gdy do mnie przyjdzie klient po towar, którego akurat nie mam w magazynie, nie wyślę go do kolegi, bo to obniżyłoby moje szanse na zwycięstwo. Nie będę też dzielić się z kolegami moją wiedzą o rynku, moim doświadczeniem w prowadzeniu negocjacji. Nie będę wspierał młodych i niedoświadczonych sprzedawców moją radą. Nie będę też dbał o budowanie dobrych i trwałych relacji z klientem. Ważne jest, aby dziś sprzedać, a jutro choćby potop. Podstawą sukcesu każdego zespołu, a w tym każdej jednostki będącej członkiem zespołu, jest współpraca. Współpraca = sukces zespołu Współczesna wiedza o zarządzaniu bardzo silnie eksponuje tezę, że podstawą sukcesu każdego zespołu, a w tym każdej jednostki będącej członkiem zespołu, jest współpraca. Wiadomo też, że współzawodnictwo nie stymuluje współpracy, ale ją niszczy. Współczesny psycholog amerykański Alfie Kohn poświęcił temu zagadnieniu swoją książkę Punished by Rewards (Karani nagrodami). Niestety, z wielkim trudem przychodzi wdrażanie idei współpracy we współzawodniczącej społeczności. Jest to bez wątpienia jedno z najtrudniejszych wyzwań każdego menedżera. Wymaga przezwyciężenia wielu psychicznych barier zarówno własnych, jak i swoich podopiecznych. Tymczasem już w pierwszej połowie XX wieku Henry Ford, którego trudno posądzać o brak zmysłu praktycznego, wśród swoich czterech zasad zarządzania umieścił rezygnację ze współzawodnictwa, którą opisał w sposób następujący: Ktokolwiek jest w czymś najlepszy, powinien być właśnie tym, który to będzie robił. Przestępstwem jest odbieranie drugiemu jego roli przestępstwem, gdyż wtedy dla osobistego interesu pogarszamy czyjeś szanse, rządzimy siłą, a nie rozumem. Słyszę niekiedy argument, że moi pracownicy lubią współzawodnictwo, bo wtedy coś się dzieje. To prawda. W firmie, w której panuje rutyna, a praca jest monotonna i nie dostarcza pozytywnych wyzwań, współzawodnictwo uwalnia adrenalinę. Stąd jednak wcale nie wynika, że podnosi ono skuteczność działania zespołu. Przecież nie wszystko, co bywa lubiane, przynosi pożytek. Przykładów wokół nas jest aż nadto. Jeżeli jednak pracownicy firmy w tak desperacki sposób poszukują podniet, które uczynią ich pracę odrobinę ciekawszą, to trzeba się nad tym głęboko zastanowić. Bo wypalenie w pracy to najpoważniejszy wróg jakości, wydajności i innowacyjności. To śmiertelna choroba firmy. Szkoda, że tak mało firm zdaje sobie z tego sprawę. Niechęć na bok Staropolska recepta na barszcz zaczyna się od słów: Weź cały ocet, jaki masz w domu, i wylej go do stawu. Menedżer, który pragnie kształtować w swoim zespole stosunki życzliwości, otwartości i współpracy, powinien rozpocząć od usunięcia z niego źródeł niechęci, poczucia krzywdy i zawiści. Te uczucia kreuje w pierwszym rzędzie porównywanie między sobą pracowników i zespołów, a więc współzawodnictwo. Prof. Andrzej Blikle Wielu znawców współczesnych metod zarządzania (np. Peter Drucker) uważa, że świat wchodzi w epokę gospodarki wiedzy. Wielu też mówi o firmach wiedzy, gdzie wiedza jest jednym z zasobów, którym trzeba zarządzać. Peter M. Senge uważa, że dziś wygrywają te firmy, które potrafią się szybciej uczyć, w których pracownicy dzielą się i wymieniają wiedzą. A więc współpracują. Tendencja do przesuwania się modelu zarządzania od współzawodnictwa do współpracy jest związana z jednej strony z rosnącą wiedzą przełożonych w zakresie zarządzania pracą zespołową, a z drugiej z rosnącym poziomem wykształcenia pracowników zarówno ogólnego, jak i zawodowego w rozwiniętych społeczeństwach. Istnieją firmy, w których osiągnięto takie mistrzostwo we współpracy, że wydawanie poleceń i kontrola ich wykonania stały się całkowicie niepotrzebne. Przykładem może być Mornig Star największa amerykańska firma przetwórstwa pomidorów. Ma 25 proc. amerykańskiego rynku i dwucyfrowy wzrost z roku do roku przy wzroście branży na poziomie 1 proc. W tej firmie nikt nikomu nie wydaje poleceń, a cała synchronizacja pracy dokonuje się dzięki bilateralnym kontaktom (współpracy!) pomiędzy stanowiskami pracy i oddziałami firmy połączonymi relacją dostawca-odbiorca. Aby współpraca w firmie była możliwa, nie wystarczy eliminacja współzawodnictwa. Trzeba jeszcze stworzyć warunki do współpracy. Ludzie muszą mieć do siebie zaufanie i umieć się komunikować. A to nie jest łatwe. Zaufania nie można zadekretować. Je trzeba zdobyć, a to może potrwać. Dobra komunikacja też nie polega na tym, że każdemu komunikujemy na czas to, co powinien wiedzieć. To oczywiście ważne, ale też stosunkowo łatwe. Znacznie trudniejsza jest komunikacja w sytuacjach emocjonalnie trudnych. Zamiana firmy współzawodniczącej we współpracującą to poważna i niełatwa do przeprowadzenia przemiana społeczna.

8 8 CZERWIEC 2014 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ WYZWANIA RAZEM DO CELU Kluczowe jest wyjście poza ramy nakreślone przez własną perspektywę i powierzenie drugiej stronie zaufania. PROSUMENT Konsument zaangażowany we współtworzenie i promowanie produktów, uczestnik procesu prosumpcji. Biznes społecznie odpowiedzialny, zrównoważony, to pewien zwrot językowy. Mówimy biznes, a mamy na myśli świat. Żaden sektor nie działa w próżni, a do tanga trzeba całej mapy interesariuszy. Współpraca to współodpowiedzialność na drodze do celu. Współodpowiedzialność, czyli zróbmy to razem Współodpowiedzialność wymaga wspólnego celu. Wyjścia poza ramy nakreślone przez własną perspektywę, powierzenie drugiej stronie zaufania, którego manifestacją jest współpraca. Realia bywają różne. Współpraca międzysektorowa biznes NGO idzie w miarę płynnie partnerzy społeczni wspierają biznes w realizacji celów społecznych, a biznes umożliwia ich realizację. Jedno piętro wyżej przy współpracy wielostronnej schody są bardziej strome. Problem polega na tym m.in., że nawet firmy, które działają prospołecznie, chcą robić to pod swoją marką. Wchodzenie w alianse z innymi przedstawicielami biznesu dla zwiększania wyników społecznych jest akceptowalne, dopóki nie zagraża temu, że marka X będzie brandowała dany problem społeczny na wyłączność. Co ważne, te bariery nie muszą wynikać ze złej woli. Często to kwestie formalne, wizerunkowe, polityki komunikacyjne przedsiębiorców skutecznie przeciwdziałają zrzeszaniu wokół wspólnych celów. Pojawia się pytanie, na ile przedsiębiorcy czy nawet Fundacje z ręką na sercu są gotowe współpracować w taki sposób? I czego by potrzebowały, żeby taka współpraca mogła zaistnieć? Projektów o charakterze porozumień czy koalicji pojawiło się dotychczas bardzo niewiele, przedsiębiorcy nie są chętni do zrzeszania, chroniąc know-how, markę czy chociażby unikając rozmywania efektów społecznych na wielu partnerów. Chlubne wyjątki to m.in. Koalicja Dojrzałość w Sieci założona pod egidą UPC i Akademii Rozwoju Filantropii, Partnerstwo dla Zdrowia (międzysektorowy projekt Danone, Maspex i Biedronki), Koalicja Prezesi Wolontariusze (także Akademia Rozwoju Filantropii) czy Trzymaj Formę, projekt Polskiej Federacji Producentów Żywności. Myślenie o działaniach o charakterze koalicyjnym to myślenie innymi kategoriami. Tworzenia przyszłości dla istnienia biznesu i budowanie go we współpracy z interesariuszami. Wspólne cele, równoległe działania powoli, ale do przodu Model zastosowany przy wdrażaniu Milenijnych Celów Rozwoju angażował wszystkich polityków, biznes, agencje rządowe i pozarządowe, obywateli, konsumentów. Nie jest nowiną, że łańcuch jest tak silny jak jego najsłabsze ogniwo. Cele w znacznej mierze udało się osiągnąć, chociaż były przeambitne. Okazuje się, że stworzenie łańcucha, w którym współpraca będzie się toczyła w tym samym kierunku współzależnie, może być skutecznym sposobem międzysektorowych działań. Nie chodzi tu o formy działań oparte na cenzurze watchdoga, zorientowanego na korektę czy patrzenie na ręce, chociaż taka też jest potrzebna. Potrzeba jednak przede wszystkim współpracy opartej na wspólnych zasobach i możliwościach. Po to, żeby przybliżyć się do innowacji społecznej, do działań na wielu poziomach, które wspierają zmianę w kluczowych sferach społecznych. Oferują rozwiązania, a następnie sprawdzają, czy to działa. Dla konsumenta, oferenta, partnerów społecznych, środowiska etc. Działania w tym kierunku powstają gdzieś w tle wielostronne grupy robocze wspierane przez organizacje otoczenia biznesu, praca nad dokumentem Wizja 2050, działania angażujące sektor publiczny i inne sektory powoli zawiązuje się w wielu miejscach jednocześnie. Dzieje się to tam, gdzie świadomość potrzeby współpracy jest dostateczna. Wzajemne inspirowanie się, Konsumenci szukają metod rozwiązywania problemów społecznych dla nich ważnych, odnosząc się do osobistych wartości coraz częściej szukają ich u oferentów. Część z nich chce być częścią zmiany. rozmowy, budowanie relacji są punktem wyjścia do sytuacji, w której pojawią się konkretne możliwości. Integralność czyli skąd się bierze zaufanie Trendologia w kontekście współpracy pokazuje m. in. nieustający trend, a w zasadzie potrzebę transparentności. Rozwijanie i dobrowolne wspieranie otwartości w dostępie do informacji jest źródłem zaufania społecznego. Polska nieustannie pod tym względem zasila dolne rejestry wykresów jako obywatele nie ufamy. Zaufanie wg Edelman Trust Barometer wynika z takich czynników, jak zaangażowanie, integralność, cele, produkty i usługi oraz aspekty operacyjne. Chcesz zdobyć zaufanie? Pokaż nam swoją integralność, pokaż, jak działasz. Z drugiej strony istotnym trendem CSR wg Forum Odpowiedzialnego Biznesu jest nacisk na zaangażowanie interesariuszy. Kto kogo ma zaangażować? W imię współodpowiedzialności każdy ma swoje oczekiwania, pomysły, roszczenia. Zasadność biznesowa tych oczekiwań jest kluczem do ich wdrożenia, a dialog i poszukiwanie win-win to podstawowa droga budowania wartości społecznej. Prosument, czyli partner w relacjach Kto ma w tym uczestniczyć? Interesariusz. Prosument, czyli profesjonalny konsument. Od razu nasuwa się pytanie, czy w naszym kraju zrównoważona konsumpcja to masowe zjawisko i czy warto zwracać na nią uwagę, planując swoją ofertę? Otóż tak. Klienci się edukują. Sami, we współpracy, dzięki wsparciu biznesu, mediów. Ruchy konsumenckie przyjmują różne formy. Od tych kwestionujących przez kooperatywy zorientowane na zaspokajanie swoich potrzeb, których rynek nie potrafi zaspokoić. Konsumenci przechodzą na zieloną stronę mocy, szukają metod rozwiązywania problemów społecznych dla nich ważnych, odnosząc się do osobistych wartości coraz częściej szukają ich u oferentów. Część z nich chce być częścią zmiany. Jeżeli mają taką możliwość, robią to. Jeżeli nie, zaczynają zabierać głos w sposób ofensywny. Takie ryzyko dotyka każdej grupy instytucjonalnej publicznej, prywatnej czy pozarządowej. Liczba świadomych konsumentów nie jest masowa, a w konsekwencji rozwijanie oferty zrównoważonej czy konkurowanie poprzez bardziej przyjazne środowisku produkty nie trafia na podatny grunt. Dlatego też celem wielostronnych działań powinna być edukacja konsumenta, który wciąż w niewielkim stopniu widzi problem marnowania żywności czy redukcji surowców. Zmiana nawyków wprowadzi zmianę w nabywaniu. Narazie konsument, także polski, uczy się, jak współpracować m.in. w ramach ekonomii współdzielonej. Podejście to oparte jest na założeniu, że nie trzeba kupować wszystkiego, żeby móc z tego skorzystać. Tworzą się wspólnoty w ramach produkcji, konsumpcji, ale też współfinansowania czy dzielenia się wiedzą. Na tych założeniach powstał crowdsourcing (zdobywanie wiedzy, środków, zasobów od tłumu), couchsurfing (alternatywny system noclegowy), co- -working (współdzielenie przestrzeni do pracy) i inne. To także dzielenie się kompetencjami barterowe podejście do zaspokajania potrzeb. Innym wątkiem jest tworzenie biznesów społecznych zorientowanych na cel, np. zatrudnianie niepełnosprawnych. Pytanie, czy istnieje możliwość powiązania tego podejścia z prawdziwym biznesem i skalowanie dobrych rozwiązań. Faktem jest, że tradycyjne modele biznesu powoli się zużywają. Kto będzie w stanie wymyślić takie, które zaspokoją nowego konsumenta i jego prawdziwe potrzeby, ten zwiększa swoje szanse w jutrzejszym biznesie. Współpraca i otwartość na jego głos to prawdopodobne czynniki sukcesu. Barbara Szczęsna Makuch Goodbrand & Company Polska

9 INSPIRACJE NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ CZERWIEC Indywidualizm i zaangażowanie łowo rewolucja powróciło z pełnym impetem do słownika politycznego i coraz lepiej też sobie mości miejsce w terminologii używanej w marketingu. Często sfera marketingowa i polityczna przenikają się nie brakuje argumentów, że współczesne rewolucje polityczne wybuchają o wiele łatwiej dzięki rewolucyjnym rozwiązaniom technologicznym. Trudno je sobie wyobrazić bez Facebooka, Twittera, telefonii komórkowej. Tak trudno, że w tym zafascynowaniu rewolucyjnością ginie podmiot działania: polityczny aktywista, obywatel, użytkownik technologii, konsument. A to przecież on dokonuje zmiany, czasem o rewolucyjnym wymiarze. Kim jest ów podmiot? Podczas wizyty na kijowskim Majdanie w grudniu 2013 r. doznałem wręcz epifanicznego doznania. Oto w pewnym momencie zgromadzony przed sceną tłum zaczął skandować: Ukraina to ja! Jeszcze kilkadziesiąt lat temu krzyczeliby zapewne: Ukraina to my! Na Majdanie w 2013 r. zbiorowe my wyrażało się przez działanie, nie tworzyło jednak silnej wspólnoty. Koniec społeczeństwa Socjologowie od lat 80. piszą o procesie indywidualizacji, który doprowadził do zjawiska, które wybitny francuski uczony Alain Touraine nazwał niedawno końcem społeczeństwa. Nie chodzi jednak o to, że wróciliśmy do stanu natury, kiedy człowiek człowiekowi jest wilkiem. Przeciwnie, różne praktyki bycia razem kwitną. Tyle tylko, że struktury społeczne partie, organizacje związkowe, organizacje społeczne mają coraz mniejszy wpływ na ludzkie decyzje. Decyzje podejmują ludzie sami, w swoim wnętrzu poszukując odpowiedzi na pytanie o sens, o dobro i zło. Znowu kijowski Majdan doskonale ilustruje tę zmianę. W 2004 r. ówczesną pomarańczową rewolucję zainicjował Wiktor Juszczenko, charyzmatyczny lider polityczny. W 2013 r. do akcji wezwał jeden z użytkowników Facebooka, a na wezwanie odpowiedzieli inni. Rozmawiałem z wieloma uczestnikami Majdanu, pytając o ich codzienne formy zaangażowania. Zdecydowana większość na należała do żadnych formalnych struktur. Jeden z nich, Wiktor, pracuje jako dyrektor artystyczny w ukraińsko-amerykańskiej korporacji medialnej. Przyzwyczajony do wysokich standardów zawodowych obowiązujących w pracy nie mógł znieść, że przestrzeń Kijowa jest zarządzana tak nieprofesjonalnie. W odpowiedzi zaczął uprawiać po godzinach urban-hacking poprawiać na własną rękę jakość przestrzeni. Gdy zaczął o tym informować na Facebooku, okazało się, że podobnie myślących w Kijowie jest więcej. Gdy poczucie niezgody przekroczyło krytyczny próg, stanęli na Majdanie by utworzyć zindywidualizowany tłum krzyczący: Ukraina to ja! Włoski filozof Antonio Negri nazywa taki tłum wielością, z kolei NOWY WYMIAR ZAANGAŻOWANIA Sieciowi indywidualiści są innymi obywatelami, pracownikami i konsumentami. Oczekują innych projektów na urządzenie społeczeństwa, życia wspólnego, przyszłości. Socjologowie od lat 80. piszą o procesie indywidualizacji, który doprowadził do zjawiska, które wybitny francuski uczony Alain Touraine nazwał niedawno końcem społeczeństwa. kanadyjski socjolog Barry Wellman mówi o sieciowym indywidualizmie. Niezależnie od słów, kryje się za nimi nowa podmiotowość. Obywatele ACTA W Polsce ta nowa forma podmiotowości ujawniła się na przełomie stycznia i lutego 2012 r. podczas protestów przeciwko porozumieniu ACTA. Na ulice miast wyszły tysiące młodych ludzi, by stać godzinami na mrozie i walczyć o wolność internetu. Zaskoczyło już to, że w ogóle wyszli zgodnie z obowiązującą społeczną wiedzą młodzi Polacy Struktury społeczne partie, organizacje związkowe, organizacje społeczne mają coraz mniejszy wpływ na ludzkie decyzje. Decyzje podejmują ludzie sami, w swoim wnętrzu poszukując odpowiedzi na pytanie o sens, o dobro i zło. mieli być aspołeczni, niechętni zaangażowaniu i niezdolni do zbiorowego działania. Okazało się, że potrafią zdefiniować cel, wynegocjować taktykę i z pełną dyscypliną ją realizować. Wiosną 2014 r. ukazał się raport z badań naukowych Obywatele ACTA przygotowany przez Zespół Analizy Ruchów Społecznych przy wsparciu Europejskiego Centrum Solidarności. Potwierdzają się spostrzeżenia o nowej podmiotowości, która już wiemy jak się może przejawiać, nie do końca jeszcze ją jednak rozumiemy. Ten brak zrozumienia przejawił się w pytaniach: co po protestach? Przecież tak szybko zniknęły, jak zostały zorganizowane. Być może po prostu źle stawiamy pytanie, być może odpowiedzią są nowe formy aktywności: uczestnictwo w kulturze i zaangażowanie w sprawy środowiska, kooperatywy spożywcze i couchsurfing, banki czasu i wirtualne wspólnoty wytwarzające cyfrowe dobra wspólne, jak Wikipedia. Nadchodzą sygnały, że ta nowa podmiotowość rozwijana w opisanych powyżej praktykach zaczyna szukać dla siebie wyrazu politycznego. Być może więc polityka stanie się kolejnym projektem do wykonania, profesjonalnie i skutecznie. Jak podczas ACTA. I jak na Majdanie. Nie wiemy, czy tak się stanie. Wiadomo, że sieciowi indywidualiści są innymi obywatelami, pracownikami i konsumentami, niż choćby ich rodzice. W Polsce niewiele robimy, by ich zrozumieć. Ciągle posługujemy się stereotypami zamienionymi w żenujące banały o młodych, którzy podobno są głupsi, bardziej leniwi, roszczeniowi. A być może po prostu oczekują oni innych projektów na urządzenie społeczeństwa, życia wspólnego, przyszłości, mając w pamięci, że to przecież wcześniejsze pokolenia doprowadziły do największego od dziesiątków lat kryzysu gospodarczego i globalnego kryzysu ekologicznego. Nie mogąc się doczekać, zaczynają się powoli organizować we właściwy dla siebie sposób i tworzyć własne projekty. Czy jesteśmy się w stanie z nimi spotkać gdzieś po drodze, nie stając naprzeciwko, tylko idąc dalej razem? Edwin Bendyk FORMY ZAANGAŻOWANIA Wymiennik.org, czyli kultura daru 2.0 Zanim ludzie wymyślili rynkową wymianę handlową, wymieniali się darami. Nie tylko po to, by zaspokajać swoje potrzeby, lecz również dlatego, że struktura wzajemnych zobowiązań wynikająca z nieodwzajemnionych darów podtrzymywała więzi spajające wspólnoty. Wymiennik.org to inicjatywa wskrzeszająca kulturę daru w epoce cyfrowej, gdzie rytuały wymiany można koordynować przez Sieć, wymieniając się rzeczami i przysługami. Jednym z narzędzi są alterki, stosowany w Wymienniku lokalny pieniądz. Pomaga zachować równowagę między braniem i dawaniem. Couchsurfing Można jeździć po świecie od hotelu do hotelu. Można też wymieniać się noclegowymi zasobami ja przenocuję dziś ciebie, ty jutro przenocujesz innego couchsurfera, który być może kiedyś przenocuje mnie. W ten sposób wymieniają się noclegami miliony ludzi na całym świecie, w Polsce grubo ponad 100 tys. Co w tym wielkiego? Couchsurfing to więcej niż tylko hotelowy barter by w nim uczestniczyć, trzeba honorować zobowiązania, trzeba także ufać innym i być na inność otwartym. Z wszelkich badań wynika, że tych właśnie cech brakuje polskiemu biznesowi i polskiemu społeczeństwu. Biggggidea.com Platforma innowacji społecznych powstała w Ukrainie w 2008 r. Służy wymianie idei i pomysłów na inicjowanie zmiany społecznej. Jedną z jej funkcji jest spilnokoszt, czyli z angielska crowdfunding po naszemu społeczne finansowanie projektów. Użytkownicy platformy swoimi pieniędzmi głosują na pomysły warte ich zdaniem wsparcia. Na podobnej zasadzie działa wiele serwisów crowdfundingowych, Biggggidea.com pełny swój potencjał ujawniła podczas Euromajdanu. To za jej pomocą finansowana była telewizja obywatelska Hromadske.tv, produkcja filmów dokumentalnych z rewolucji Babylon 13 czy radio obywatelskie. Kooperatywy spożywcze Chcesz jeść pożywienie prosto od producenta, ze sprawdzonego ekologicznego źródła? Samemu nie sposób zapewnić dostawy, jeśli jednak połączyć siły z mającymi podobne potrzeby sąsiadami i znajomymi, może powstać kooperatywa. Razem suma zamówień umożliwi negocjowanie dobrych cen, a liczba zaangażowanych członków dzielenie się zadaniami. Dobrą żywność można jeść wtedy codziennie, choć wystarczy po nią pojechać do producentów raz na wiele tygodni. Idea zyskuje uznanie w polskich miastach i staje się nie tylko sposobem na organizację zakupów, lecz wyznacznikiem stylu życia.

10 10 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ WYWIAD Od ponad 22 lat jego entuzjazm przyciąga tysiące wolontariuszy i osób, które chcą pomagać. Jerzy Owsiak, prezes Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, twórca Przystanku Woodstock, został wybrany Człowiekiem Wolności. NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ Dziesięć lat rozwoju działalności i bazy członków Forum Darczyńców w Polsce dowodzi, że platforma współpracy między organizacjami grantodawczymi jest potrzebna. Jest to też przykład efektywności działania organizacji członkowskiej, w której kluczowa jest współpraca. Filantropia w 2014 roku 11 Odpowiedzialne decyzje na co dzień WYWIAD Z JERZYM OWSIAKIEM W 25. rocznicę wolnej Polski czytelnicy Gazety Wyborczej i widzowie TVN wybrali 5 osób, które są symbolami zmian. Co dla Ciebie znaczy ta nagroda? To ogromnie miłe być wyróżnionym w takim plebiscycie, znaleźć się w tym gronie. Podoba mi się docenienie za ciągłość, pracę wielu lat, a nie za chwilowe osiągnięcia. Odbieram tę nagrodę w imieniu Fundacji WOŚP, a więc milionów Polaków, a także całego zespołu. Zawsze podkreślam pracę zespołową, która w Polsce wychodzi super. Większość nominowanych, ich sukces, to suma pracy wielu osób. Nagrody pokazują Polakom, że dobra praca zespołowa przynosi efekty. Jednak WOŚP to Ty, jesteś kojarzony z dobroczynnością i sukcesem, który ta organizacja odnosi od ponad 20 lat. To dlatego, że wymyśliliśmy coś, co jest bardzo showmeńskie, widowiskowe. W odróżnieniu od sposobu działania siostry Małgorzaty Chmielewskiej, która jest dla mnie wzorcem realizacji dekalogu chrześcijaństwa. Ogromnie cenię to, że jest tam mało słów, dużo czynu. My mamy świetne efekty i nasze credo to wiele szumu wokół tego, co robimy. Jeśli komuś to nie odpowiada, prosimy, żeby nie przeszkadzał. Inni biorą w tym udział i się dobrze bawią. To właśnie zabawa sprawia, że WOŚP odnosi sukces? Ostatni finał to 1800 sztabów, 120 tys. wolontariuszy, zebrane ponad 50 mln PLN. U nas pomagasz, to włączasz się w zabawę. Nie mówimy, że jak nie pomożesz, to komuś stanie się krzywda. Nie ma szantażu. To wynika z mojego charakteru. Nigdy nie myślałem, że ta Fundacja będzie tak wyglądać, to przerosło moją wyobraźnię. Zmienność wizji jest najbardziej podniecająca, nie wiem, na co konkretnie będziemy zbierać za rok. Mamy wiele marzeń i jak je realizujemy, to jesteśmy szczęśliwi. Sukces WOŚP to triumf wolontariatu. Wszelkie gdakanie, że Polacy nie wspierają, jest nieprawdą. Polacy pomagają! Wspierają tych, którzy robią dobrze. My nie narzekamy. Wbrew paru negatywnym opiniom na mój, nasz temat, gros ludzi mówi nam to odpowiada, my się przy tym świetnie czujemy! Zabawa zbliża do Was ludzi, ale czy buduje wiarygodność WOŚP? Wiarygodność buduje powaga i konkretność liczb! Dzięki ostatniemu finałowi zafundowaliśmy sprzęt dla 40 oddziałów geriatrii, czyli dla wszystkich! Informacja jest konkretna, tylko podana w nienapompowany sposób. Łatwiej taki komunikat usłyszeć. Radość jest w nas na co dzień. Ale kiedy przychodzi do zakupu sprzętu medycznego, jesteśmy naj- bardziej poważną ekipą na świecie. I profesjonalną robimy konkurs ofert, który stawia na jakość i zaawansowanie technologiczne sprzętu. Zawsze dokładnie rozliczamy się z zakupionego sprzętu. Tu padają konkrety, tylko że padają z ust faceta, który chodzi w czerwonych spodniach, który jest otwarty. Dzięki temu wiele osób nas słucha. Po finale dostaliśmy prawie milion like ów, i, esemesów, listów! Czy ta filantropia to nie działanie jednorazowe, takie odhaczenie pomogłem? Absolutnie nie! Ludzie chcą pomagać i się angażować. Czasami jest to jednorazowy datek na orkiestrę, a czasami bycie wolontariuszem przy kilku finałach. Nie rozliczajmy ludzi z tego, szanujmy, bijmy brawo! Wiele organizacji działa w oparciu o filantropię, widzimy to po zaprzyjaźnionych NGO w Wielkiej Brytanii. To działa. Puszka w każdym sklepie. Powoli zapełnia się i pomaga. Sukces WOŚP to triumf wolontariatu. Polacy pomagają! Wspierają tych, którzy robią dobrze. A filantropia firm, czy to nie jest kupowanie czystego sumienia? Czy odpowiedzialność nie powinna przejawiać się gdzie indziej w dbaniu o pracowników, dobrym gospodarowaniu odpadkami? Społeczna odpowiedzialność biznesu to tysiące dylematów na co dzień. To dylematy każdego z nas czy kupując produkt, mam pytać o jego pochodzenie, czy nie został zrobiony rączkami dziecka w Chinach. Warto podejmować odpowiedzialne decyzje na co dzień, żeby być fair. A filantropia firm też jest potrzebna to jeden z elementów. Jak się zmieniła współpraca Fundacji z firmami na przestrzeni lat? Nastąpiła kolosalna zmiana! Dwadzieścia lat temu nasz biznes się rodził. Firmy miały nadzieję, że obecność przy WOŚP przełoży się na reklamę. Tak to nie działa. Dzisiaj panują światowe standardy. Mamy kilkuletnie umowy o współpracę z wybranymi firmami, które dokładnie wiedzą, jakie będą miały korzyści. Firmy dbają o informacje do pracowników, otoczenia, że biorą udział w WOŚP. Komunikują klientom dzięki temu, że jesteście z nami, każde dziecko w Polsce ma przebadany słuch, bo wspieramy program Fundacji. Wybór partnerów do współpracy jest ważny, z kim nam po drodze, kto dobrze wpisuje się w potrzeby programów, ale i dla kogo to, co robimy ma sens. Co radzisz firmom, które chcą wspierać organizacje? Wybierając organizację, pochylcie się dobrze nad jej historią. Szczególnie gdy macie wizję dłuższej współpracy. Jakie mogą być efekty wsparcia dla społeczeństwa, jakie dla firmy? Czy fundacja pomoże jednej osobie czy tysiącom? Warto dawać pieniądze, bo one wracają w postaci darmowego portretu pełnego optymizmu. Może to być zdjęcie czy do pracowników i klientów braliśmy w tym udział. Tak właśnie działają złote serduszka z certyfikatami. Nie policzę miejsc, w których na honorowym miejscu wisi serduszko WOŚP. Warto też angażować pracowników w wybór organizacji i w samo wsparcie. To niesamowicie integruje. Na przykład załoga naszych partnerów pracuje wolontariacko przy Przystanku Woodstock. WOŚP jest najbardziej rozpoznawalną organizacją pozarządową w Polsce. Co byś poradził innym, którzy chcą się rozwijać? W Polsce jest wysyp organizacji i nie wszystkie dobrze działają. Moja rada jest prosta: 2 plus 2 to 4, a nie 22. Nie kombinuj. Przejrzystość jest podstawą! Ważna jest pełna informacja o tym, co robicie, jakie są efekty. Na stronie WOŚP można znaleźć adres każdego szpitala, wraz z informacją, jaki sprzęt od nas otrzymał. Rób audyt organizacji. Jeśli nie stać Cię na audyt zewnętrzny, kontroluj sam dokumenty. Unikaj rozbudowy organizacji w strukturach zarządzania. Dzięki temu decyzje podejmowane są szybciej, działa się efektywniej. Przy zakupach zrób konkurs ofert. Dzięki temu można wybrać jakość. Zamówienia publiczne są kryminogenne i zabijają polską gospodarkę! Ważny jest też marketing, z optymizmem, z pomysłem. Pokażcie w jaki sposób skutecznie pomagacie. I ostatnia rzecz nauczcie się słuchać ludzi, którzy z Wami pracują. Ja się tego nauczyłem, po latach. Co Ci się marzy dla Polski za kolejne 25 lat? Miejmy patriotyzm w sobie, zacznijmy używać flagi na co dzień. Budujmy społeczeństwo obywatelskie i bądźmy aktywni. Bierzmy udział w wyborach. Marzy mi się wolontariat, taki jak w USA, gdzie ludziom chce się pomagać. I marzą mi się mądrzy politycy, profesjonalni, którzy darują sobie robienie przykrości. Moim zdaniem 25 lat wolności to jest tak naprawdę 10, 15 lat robienia dobrych, coraz bardziej odpowiedzialnych interesów. To ogromne osiągnięcie dla naszego kraju. Życzę Polakom, żeby nasze produkty były wszędzie na świecie. Zasługujemy na to! Rozmawiali: JOANNA GABRYSIAK-WADOWSKA I MAREK KŁOPOTOWSKI W 22. Finale WOŚP zebrano ponad 52 miliony złotych, które zostaną przeznaczone na zakup sprzętu dla dziecięcej medycyny ratunkowej i godnej opieki medycznej seniorów. FOT: WOŚP W ostatni finał WOŚP zaangażowało się ponad 120 tysięcy wolontariuszy, którzy działali w 1800 sztabach w Polsce i na świecie. FOT: WOŚP Przystanek Woodstock to ogromny letni festiwal organizowany na przełomie lipca i sierpnia, w Kostrzynie nad Odrą. Na ostatnim Przystanku bawiło się około 500 tysięcy osób! FOT: WOŚP Siła organizacji członkowskiej Kalendarz filantropa 2014 Lipiec grudzień 2014 LIPIEC Działasz na rzecz swojej społeczności? Zgłoś się po grant w programie Działaj lokalnie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, który realizowany jest przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce. Więcej: SIERPIEŃ Chcesz zaangażować się w wolontariat razem z najbliższymi? Sięgnij po inspirację na WRZESIEŃ Zgłoszenia do konkursu Liderzy Filantropii 2014 organizowanego przez Forum Darczyńców. Działanie pod parasolem organizacji sieciującej pozwala wypracować wspólne standardy działania. Forum Darczyńców w Polsce powstało w 2004 roku jako związek stowarzyszeń i fundacji. Zrzesza organizacje, których działania można określić jako nowoczesną strategiczną filantropię. Jej celem jest określona zmiana społeczna, nie zaś zaspokajanie najpilniejszych potrzeb. Doprowadzenie do zmiany społecznej to na ogół długotrwały proces, a współpraca między darczyńcami może zwiększyć i umocnić jego skutki. Członkami Forum mogą być organizacje, które spełniają wiele kryteriów, m.in. wspierają co najmniej od 3 lat w formie dotacji lub stypendiów nie mniej niż 10 podmiotów rocznie i przeznaczają rocznie na dotacje przynajmniej złotych i zarazem nie mniej niż 20% budżetu działalności programowej. Forum powstało po to, żeby wzmocnić współpracę między członkami, upowszechniać dobre praktyki grantodawcze, ulepszać środowisko prawne działań społecznych oraz promować postawy i działania filantropijne. Zadaniem Forum jest też tworzenie i propagowanie wśród organizacji standardów dobrego działania, przede wszystkim jawności i przejrzystości. Forum to przykład na to, jak może wyglądać współpraca organizacji pozarządowych. Coraz więcej organizacji w Polsce deklaruje przynależność do zrzeszeń czy sieci branżowych. Organizacje, które dobrowolnie się zrzeszają, na wspólnie przyjętych zasadach, potrafią wypracowywać spójne stanowiska wobec kwestii ogólno sektorowych, podejmować i sprawnie koordynować wspólne działania, których siła jest znacznie większa niż przedsięwzięć indywidualnych czy podejmowanych z innymi ad hoc. W organizacjach członkowskich prowadzone są różnorodne działania, wśród nich najważniejsze to budowanie relacji z innymi organizacjami poprzez tworzenie przestrzeni do regularnych kontaktów. Dodatkowo, dzięki organizacjom członkowskim czy branżowym, możliwe jest uczenie się od siebie nawzajem. Na spotkaniach czy wspólnych szkoleniach ma miejsce partnerska wymiana wiedzy, doświadczeń i opinii. Działanie pod parasolem organizacji sieciującej pozwala też wypracować wspólne standardy działania. Nagłaśnianie przez media jednostkowe wypadki nadużyć w sektorze non profit i towarzyszące temu często reakcje władz, zaostrzających przepisy, uświadamia, jak ważne jest wypracowanie i przestrzeganie etycznych standardów działania. Organizacje członkowskie to też efektywniejsze rzecznictwo skuteczność reprezentacji interesów III sektora wobec administracji publicznej jest duża, gdy działają one w grupie. Szczególnym zadaniem Forum jest także zachęcanie nowych podmiotów do angażowania się w działalność filantropijną przez tworzenie pozytywnego obrazu organizacji w oczach opinii publicznej. O powodzeniu sieci współpracy, jaką jest Forum Darczyńców, decyduje wiele czynników. Po pierwsze, zaangażowanie członków w działania organizacji. Ważna jest też adekwatność działań do potrzeb Seminarium organizowane przez Forum Darczyńców Ocena swojej działalności przez fundację korporacyjną mierzenie i ewaluacja. PAŹDZIERNIK Darowiznę na rzecz organizacji pozarządowej można przekazywać przez cały rok. Wówczas o kwotę darowizny pomniejszana jest podstawa do opodatkowania przy rozliczeniu rocznym. i oczekiwań członków. Ponadto zaangażowanie i motywacja zespołu i zarządu organizacji to oni przekuwają pomysły członków w konkretne działania. Kolejny punkt to systematyczna, jasna i rzetelna komunikacja. Na sukces Forum zapracowało także równe traktowanie członków. Równość w organizacji członkowskiej jest niezbędna, gwarantuje bowiem jej demokratyczny charakter. Wiąże się z nią poczucie bezpieczeństwa i wzajemne zaufanie członków. A to umożliwia nie tylko wymianę pomysłów i wspólne inspirowanie się, ale jest podstawą szczerych dyskusji, czasem na trudne i niepopularne tematy, czy wyrażania opinii, które nie są podzielane przez ogół. Dzięki zaufaniu tworzą się więzi, a to prowadzi do zbudowania wspólnej tożsamości. Trudno mówić o sukcesie organizacji członkowskiej, jeśli członkowie mówią o niej wy zamiast my. Jednocześnie istotna jest otwartość na współpracę z innymi podmiotami, która nie tylko przyczynia się do większej efektywności, na przykład działań rzeczniczych, ale także uwiarygodnia i legitymizuje sens zrzeszania. Ostatnie 20-lecie to dynamiczny okres rozwoju organizacji sieciujących i ten trend się utrzyma. Komunikacja to słowo klucz w obecnej rzeczywistości. Wielość narzędzi do komunikowania, ich dostępność i łatwość sprzyja budowaniu postaw zorientowanych na współpracę. To duża szansa dla organizacji sieciujących, a jednocześnie duże wyzwanie, żeby przy obecnych ułatwieniach komunikacyjnych nie zatracić członkowskiego charakteru. Narzędzia komunikacji nie zastąpią jednak bezpośredniej interakcji między członkami. MAGDALENA PĘKACKA Forum Darczyńców w Polsce LISTOPAD Gala VIII edycji konkursu Liderzy Filantropii. Seminarium organizowane przez Forum Darczyńców Jawność, sprawozdawczość, przejrzystość w fundacjach korporacyjnych. GRUDZIEŃ Nabór wniosków do Konkursu o tytuł Dobroczyńca Roku 2014 organizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce. Jest to największy i najdłużej działający w Polsce konkurs nagradzający społeczne zaangażowanie przedsiębiorstw. 5 grudnia to Międzynarodowy Dzień Wolontariusza. Jeśli chcesz pomagać w wolnym czasie, zainteresuj się ofertą Centrum Wolontariatu. Chcesz zostać wolontariuszem podczas Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy zajrzyj na stronę Magdalena Pękacka dyrektorka Forum Darczyńców w Polsce MAGDALENA KRUKOWSKA redakcja@mediaplanet.com 2014 rok to bardzo ważne zmiany legislacyjne, o których wprowadzenie długo zabiegaliśmy. 1 kwietnia prezydent RP podpisał nową Ustawę o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Żeby rozpocząć zbiórkę, wystarczy ją zgłosić, a nie jak dotychczas uzyskać pozwolenie. Zgłoszenia przyjmowane będą na ogólnopolskim portalu internetowym lub na formularzu papierowym. Z rygorów zbiórki wyłączone zostaną środki zbierane online i poprzez SMS-y. Te nowoczesne przepisy, mające na celu ułatwienie zbierania środków przez organizacje i pobudzenie filantropii indywidualnej, zaczną obowiązywać w lipcu. Kwiecień 2014 to także dwie ważne okrągłe rocznice: 30-lecie Ustawy o fundacjach (uchwalona r.) oraz 25-lecie ustawy Prawo o stowarzyszeniach (uchwalona r.). W Polsce mamy już ponad 80 tysięcy organizacji pozarządowych, tj. stowarzyszeń i fundacji, a popularność tych ostatnich co roku rośnie. W samym roku 2013 zarejestrowanych zostało ponad 2 tysiące nowych fundacji. Są to głównie fundacje powoływane przez osoby prywatne, ale również przez firmy zaangażowane społecznie. Robert Kawałko założyciel i wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Fundraisingu Ten rok będzie dla polskiej filantropii inny o tyle, o ile zmienimy się my sami. Philanthrōpia to po grecku miłość do drugiego człowieka. Czy zatroszczymy się o siebie nawzajem bardziej niż dotąd? Czy dostrzeżemy krzywdę i biedę tych, o których nie mówią w telewizji? Marzę, żeby na końcu roku okazało się, że przybyło Polaków, którzy regularnie, co miesiąc wpłacają choćby drobną kwotę na jakiś cel charytatywny. Obojętne, czy będzie to klub sportowy, misja w Afryce czy schronisko dla zwierząt. Ważne, żebyśmy zaczęli sami finansować dzieła, które są dla nas ważne. Żebyśmy nie czekali na rząd czy Unię, aż przyjadą i zajmą się nami. Obserwuję tych, którzy zdecydowali się być darczyńcami i wysyłają po 20, 30 złotych jakiejś dobrej organizacji. Nikt z nich dotąd nie powiedział, że zbiedniał. Odwrotnie czują się bogatsi i lepsi. W sierpniu dowiemy się, czy przekazany 1% podatku znowu skumuluje się na subkontach należących do kilku organizacji. Narastają wątpliwości, czy ta forma filantropii ma jeszcze sens, bo większość zbieranych tą drogą funduszy zasila de facto fundusz ministra zdrowia. Nie zdziwię się, jeśli już w tym roku zapadną decyzje, że pora tu na zmiany.

11 12 CZERWIEC 2014 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ INSPIRACJE W kontekście rosnącej presji społecznej i środowiskowej innowacja staje się jednym z kluczowych czynników zrównoważonego rozwoju. Niemniej tworzenie bardziej zrównoważonych produktów, procesów i modeli biznesowych wymaga fundamentalnej zmiany podejścia do działalności gospodarczej. Otwarte innowacje w służbie CSR nnowacje w obszarze CSR są bardziej złożone od tradycyjnych, odnoszą się bowiem do szerszej grupy interesariuszy oraz ich różnorodnych, często sprzecznych oczekiwań. Wymagają zatem nowego, ekosystemowego spojrzenia na organizację i jej otoczenie. Takiego spojrzenia dostarcza koncepcja otwartej innowacji, która zakłada świadome integrowanie zewnętrznej wiedzy z zasobami firmy oraz stosowanie różnorodnych kanałów komercjalizacji pomysłów. Otwarta innowacyjność przeciwstawiana jest podejściu zamkniętemu, opartemu na przekonaniu, iż przedsiębiorstwa powinny same generować, rozwijać, finansować oraz komercjalizować nowe idee i wynalazki, a utrzymanie pełnej kontroli nad procesem innowacyjnym jest warunkiem koniecznym dla osiągnięcia sukcesu w tym zakresie. Paradygmat zamkniętej innowacji przestaje być adekwatny do współczesnych warunków funkcjonowania biznesu. W ekstremalnie usieciowionym świecie niemożliwe staje się szczelne zamknięcie procesu innowacyjnego i utrzymanie pełnej kontroli nad kapitałem intelektualnym firmy. Hiperkonkurencja, która wymusza na organizacjach permanentną innowację, rosnąca złożoność technologii oraz wzrost kosztów ich tworzenia, a także pojawienie się na rynku świadomych i aktywnych konsumentów, sprawia, że coraz trudniej jest prowadzić działalność innowacyjną w pojedynkę. Nowe warunki stwarzają zapotrzebowanie na otwarte modele innowacji, które poprzez dwukierunkowy przepływ własności intelektualnej, idei i ludzi między firmą a jej otoczeniem umożliwiają wyjście poza tradycyjnie postrzegane granice korporacji. Otwarta innowacja wydaje się w naturalny sposób wpisywać NOWE WARUNKI FUNKCJONOWANIA BIZNESU Otwarte modele innowacji zakładają dwukierunkowy przepływ własności intelektualnej, idei i ludzi między firmą a jej otoczeniem. w opartą na zaangażowaniu interesariuszy koncepcję CSR. Wykorzystanie zewnętrznych źródeł wiedzy oraz partnerstw, stymulujących proces wzajemnego uczenia się, może przyczynić się do: - opracowania przełomowych technologii odpowiadających na powszechne problemy biznesu, skuteczniejszego zaspokajania potrzeb konsumentów i wreszcie faktycznej, trwałej zmiany społecznej. Wirtualne rynki technologii Wzrost zaufania do zewnętrznych źródeł wiedzy przekłada się m.in. na dynamiczny rozwój rynków technologii, na których organizacje są w stanie sprzedawać i kupować gotowe rozwiązania. Rosnąca liczba tego rodzaju transakcji dokonywana jest za pośrednictwem internetowych platform ułatwiających firmom poszukiwanie partnerów. Na przykład Unilever wykorzystuje wirtualny rynek technologii do tworzenia innowacji w ramach strategii Sustainable Living. Organizacja publikuje online swoje zapotrzebowanie na konkretne technologie, które pozwolą na ograniczenie negatywnego wpływu jej produktów na społeczeństwo i środowisko naturalne. Rozwiązania zbierane są na zasadzie konkursu ofert, a z autorami najlepszych nawiązywane są biznesowe relacje. Możliwe formy Paradygmat zamkniętej innowacji przestaje być adekwatny do współczesnych warunków funkcjonowania biznesu. współpracy obejmują licencjonowanie, zakup patentu lub technologii, a także przedsięwzięcia joint venture. Innowacje w partnerstwach Innym przejawem otwartego podejścia do innowacji są partnerstwa, w ramach których organizacje dzielą się wiedzą oraz korzyściami wynikającymi ze wspólnie opracowywanych rozwiązań. Przykładem wykorzystania partnerstw do tworzenia innowacji w obszarze CSR jest Plant PET Technology Collaborative - strategiczna grupa robocza utworzona w 2012 r. przez Coca-Cola, Ford, Heinz, Nike oraz Procter&Gamble. Celem inicjatywy jest przyspieszenie rozwoju i wykorzystania w produktach tworzyw PET wykonanych w 100% z materiału roślinnego. Członkowie grupy prowadzą wspólne prace badawczo-rozwojowe dotyczące komercyjnych zastosowań biotworzyw PET, dążąc do wypracowania wspólnej metodologii oraz standardów ich wykorzystania. Globalne sieci innowacji Coraz częściej procesy innowacyjne przenoszone są do sieci złożonych z rozproszonych po świecie jednostek i organizacji. Na tej formie współpracy oparty został projekt LAUNCH, realizowany przez Nike m.in. wspólnie z NASA. W ramach inicjatywy organizowane są fora, na których dziesięciu wybranych przez zespół LAUNCH innowatorów ma możliwość zaprezentowania przed gronem ekspertów i inwestorów technologii odpowiadających na ekologiczne problemy świata. Po forum wynalazcy otrzymują indywidualne wsparcie (merytoryczne i finansowe), umożliwiające wdrożenie rekomendacji wypracowanych w trakcie konferencji oraz implementację innowacji. Co ciekawe, do sieci ekspertów projektu może dołączyć każdy, m.in. poprzez portal LinkedIn. Innowacje w duchu open source Kolejnym typem otwartych innowacji jest open source. Model ten, choć kojarzony jest przede wszystkim z oprogramowaniem komputerowym, z powodzeniem może być wykorzystany w praktycznie każdym obszarze. Wspólny cel, wspólna praca, wspólne rezultaty na tych trzech zasadach open source oparty został na przykład projekt Fiat Mio, którego celem było stworzenie we współpracy z wirtualną społecznością prototypu ekologicznego samochodu. W przedsięwzięciu wzięło udział 2 mln osób, ze 160 krajów, które dostarczyły ponad 10 tys. pomysłów. Nad stworzeniem prototypu w oparciu o nadesłane propozycje pracował zespół projektantów z Fiat Brazil Style Centre, którzy wykorzystując chat roomy, na bieżąco konsultowali swoje decyzje z użytkownikami. W 2010 r. prototyp został zaprezentowany na targach samochodowych w São Paulo, a jego specyfikacje objęto licencją Creative Commons umożliwiającą każdemu, w tym innym firmom motoryzacyjnym, wykorzystanie projektu do własnych celów. To nie takie proste Otwieranie procesów innowacyjnych, nawet w obszarze CSR, nie przychodzi jednak firmom łatwo. Otwarte innowacje budzą obawy dotyczące ochrony praw własności intelektualnej i utrzymania przewagi konkurencyjnej. Kolejne wyzwania wiążą się z konfliktem interesów czy różnicami w kulturach organizacyjnych partnerów, a także koordynacją współpracy w ramach często rozproszonych po świecie społeczności. Największą jednak barierą, szczególnie na polskim rynku, pozostaje brak strategicznego podejścia do CSR. Firmy niechętnie działają w partnerstwach, bo wciąż dużą wagę przywiązują do kwestii wizerunkowych związanych ze społeczną odpowiedzialnością biznesu. Organizacje chcą być zbawiającymi świat rycerzami w lśniącej zbroi. Niestety, zbyt rzadko zadają sobie pytanie, co tak naprawdę wynika z tych samotnych bohaterskich misji. DR MARIA ROSZKOWSKA-ŚLIŻ redakcja@kompendiumcsr.pl Wybierz z nami EKO-drogę CASE STUDY PARTNERA PUBLIKACJI Proekologiczne innowacje można wprowadzać w każdym rodzaju działalności i w każdej formie transportu. DB Schenker Logistics pokazuje, że wystarczy trochę ekologicznej wyobraźni i wspólnych starań, aby wygenerować konkretne korzyści dla środowiska. Strategia zrównoważonego rozwoju jest konsekwencją przyjętego przez nas modelu EFQM i zarządzania poprzez budowanie kultury Lean. W ten sposób kształtujemy również postawę współodpowiedzialności naszych pracowników mówi Janusz Górski, Prezes DB Schenker Logistics w Polsce. Jednym z filarów strategii jest ochrona środowiska i redukcja emisji CO 2. Twoje produkty są bardziej EKO, podróżując z DB Schenker Logistics Ekologiczne i efektywne zarządzanie transportem to łączenie przesyłek od różnych producentów w jednym środku transportu, zamiast przewożenia ich w oddzielnych ciężarówkach. Firma dokłada starań, aby maksymalnie wypełniać przestrzeń ładowną i ograniczać tzw. puste przebiegi. Tylko w 2013 r. na drogi wyjechało o 4500 mniej ciężarówek, co oznacza zmniejszenie zużycia paliwa o litrów i redukcję emisji CO 2 o 1100 ton mówi Monika Pachniak-Radzińska, Dyrektor Rozwoju Biznesu w DB Schenker Kierowcy uczestniczą w kursach bezpiecznej i ekonomicznej jazdy, a dzięki zdobytym umiejętnościom oszczędzają paliwo i zmniejszają emisję CO 2. Logistics. Istotny jest także styl prowadzenia pojazdu. Kierowcy uczestniczą w kursach bezpiecznej i ekonomicznej jazdy, a dzięki zdobytym umiejętnościom oszczędzają paliwo i zmniejszają emisję CO 2. Łącznie od 2009 roku pojazdy zużyły 1,2 mln l paliwa mniej, a to oznacza redukcję emisji CO 2 o 3200 t. Operator proponuje również klientom przewozy kolejowe i intermodalne. Monitoruj swój wpływ na środowisko Ważna jest wiedza na temat skutków, jakie określona działalność niesie dla otoczenia. Dlatego DB Schenker Logistics oferuje klientom Raport Emisji aplikację, która umożliwia monitorowanie podstawowych zanieczyszczeń środowiska powstałych w transporcie drogowym przesyłek. Wyniki są średnią wyliczoną wg przyjętego algorytmu na podstawie wielu informacji z sieci DB Schenker Logistics, np. średniego zużycia paliwa i przeciętnego wypełnienia aut. Zielony terminal Firma wkrótce otwiera nowoczesny terminal koło Białegostoku. Nowy obiekt uwzględnia rozwiązania przyjazne środowisku. M.in. zamontowano urządzenia grzewczo- -wentylacyjne, które odzyskują ok. 30% ciepła, oraz kolektory słoneczne podgrzewające wodę użytkową. Zastosowano także piec kondensacyjny najbardziej ekologiczne rozwiązanie tego typu na rynku. Więcej w raporcie społecznym na

12 INSPIRACJE NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ CZERWIEC Co-creation zakłada nie tyle partnerstwo firmy z organizacją pozarządową, ile stałą wspólną pracę nad określonym wyzwaniem lub obszarem, którego celem jest dostarczenie wartości ekonomicznej i społecznej. Co-creation współpracować, aby współtworzyć zisiejsze wyzwania nie są wyzwaniami wczorajszymi. To, co martwiło polityków społecznych dwadzieścia lat temu, dzisiaj jest rzeczywistością, a osoby planujące rozwiązania problemów zarówno lokalnych, jak i globalnych mają nowe kłopoty. Co więcej, stare sposoby ich rozwiązywania nie sprawdzają się. Pomysł, który był innowacyjny jakiś czas temu, teraz albo stał się oczywisty, albo wręcz nie pasuje do realiów. Dodatek czy DNA gdzie jest odpowiedzialność w biznesie Prawda ta dotyczy także współpracy biznesu i organizacji pozarządowych. Po koniec lat 90., w naszym kiełkującym kapitalizmie, idea zaangażowania biznesu w sprawy społeczne mogła wydawać się rewolucyjna. A już podejście strategiczne, takie w ramach którego traktujemy tę domenę na tyle poważnie, aby zatrudnić osobę za nią odpowiedzialną lub wręcz powołujemy fundację, było swojego czasu dowodem postępowości przedsiębiorstwa i otwartości umysłu jego właścicieli. Wygląda jednak na to, że ten czas dobiega końca. A formuła tworzenia odrębnych struktur, które zajmują się odpowiedzialnością, podczas kiedy reszta robi biznes, zaczyna trącić myszką. Duże poważne przedsiębiorstwa wyraźnie dostrzegają potrzebę innego, bardziej innowacyjnego włączania tematyki społecznej w swoje działania. I to w działania firmy jako całości, a nie jednego wyspecjalizowanego działu. Przykładem może być koncern Unilever, którego biznesowa strategia zatytułowana jest Życie w sposób zrównoważony, albo rodzimy Gaz-System S.A., w którym jednym z pięciu kluczowych kierunków strategii jest zarządzanie CO-CREATION Relacja, w której firmy i organizacje mają zbieżne cele i wartości i wspólnie tworzą przestrzeń dla innowacji. spółką z perspektywy zrównoważonego rozwoju. Warto bowiem zwrócić uwagę, że coraz częściej innowacje niekoniecznie są wynalazkami, nowymi technologiami, ale dotyczą odmiennej organizacji procesów. Co-creation, czyli współtworzenie Wydaje się, że podobnym rozwiązaniem, tym razem w relacjach biznesu z sektorem społecznym, jest tzw. co-creation, czyli współtworzenie. Co-creation zakłada nie tyle partnerstwo firmy z organizacją pozarządową, ile stałą wspólną pracę nad określonym wyzwaniem lub obszarem, którego celem jest dostarczenie wartości ekonomicznej i społecznej. Nie jest to współpraca oparta na filantropii, nie jest to również partnerstwo stricte biznesowe, ale relacja, w której firmy i organizacje mają zbieżne cele i wartości i wspólnie tworzą przestrzeń dla innowacji. Jest to idea pracochłonna wymaga czasu, otwartości, gotowości do zmiany dotychczasowego funkcjonowania firmy, likwidowania tzw. silosów, a więc podziałów na departamenty, zespoły, które mało o sobie wzajemnie wiedzą. Trochę tak, jak w przypadku fuzji dwóch firm, gdzie tworzy się zespoły, w których W Polsce organizacje społeczne powoli podejmują działania poszukujące wartości ekonomicznej i społecznej we współpracy z partnerami biznesowymi. spotykają się osoby piastujące równoległe stanowiska i wspólnie tworzą nową strukturę organizacyjną, nowego wzbogaconego i wzmocnionego przedsiębiorstwa. Brzmi niemożliwie? Międzynarodowa organizacja Ashoka, której celem jest wspieranie wybitnych przedsiębiorców społecznych, którzy innowacyjnie, systemowo i mierzalnie zmieniają rzeczywistość w ponad 80 krajach na świecie, zawiązała tego typu partnerstwo z Boehringer Ingelheim. Z okazji 125. rocznicy działalności ta międzynarodowa, ale wciąż rodzinna firma farmaceutyczna postanowiła zaangażować się w inicjatywę Making More Health ( ), by zidentyfikować nowe, nieznane sposoby na poprawę zdrowia ludzi na całym świecie. W ramach projektu Ashoka szuka przedsiębiorców społecznych działających w obszarze zdrowia i wdrażających niespotykane dotychczas rozwiązania, a Boehringer Ingelheim wspiera ich działalność na zasadzie inwestycji, z której zwrotem jest poprawa jakości zdrowia określonej grupy społecznej, społeczności lub wdrożenie prozdrowotnych działań edukacyjnych lub innych. Każda osoba, która otrzymuje wsparcie finansowe oraz rozwojowe w ramach programu, jest w stanie wyliczyć wartość finansową wynikającą z wdrożonych rozwiązań. Z kolei firma otrzymuje niezwykle wartościowe informacje dotyczące nowych trendów w opiece zdrowotnej (np. demokratyzacja dostępu do danych medycznych zmniejsza kontrolę po stronie personelu medycznego, wprowadzenie nowych zjawisk do opieki zdrowotnej czysta woda, zdrowy tryb życia czy bezpieczeństwo żywieniowe) i jak mówią menedżerowie firmy, zupełnie nową perspektywę na rozwiązania problemów medycznych, których firmy nie dostrzegały. Współtworzenie perspektywa historyczna Współtworzenie nie jest niczym nowym w biznesie. Mało kto pamięta, że sektor bankowy był kształtowany właśnie przez przedsiębiorców społecznych. Brian Richardson był pionierem bankowości mobilnej w Afryce. Przez wiele lat idea ta by- ła zarezerwowana wyłącznie dla klientów organizacji społecznych, tam gdzie nie było żadnej infrastruktury, szczególnie na terenach wiejskich. Był to sposób na włączenie do systemu osób nieubankowionych. Do 2015 roku wartość transakcji bankowych poprzez kanały mobilne będzie warta 670 bilionów dolarów. Biorąc pod uwagę te historyczne doświadczenia, Ashoka podjęła współpracę ze SWIFT-em, aby budować partnerstwa przedsiębiorców społecznych z wiodącymi instytucjami finansowymi i wspólnie identyfikować innowacyjne rozwiązania, które wpłyną na tworzenie silniejszego, odpornego na kryzysy i inkluzywnego systemu finansowego. W Polsce organizacje społeczne powoli podejmują działania poszukujące wartości ekonomicznej i społecznej we współpracy z partnerami biznesowymi. Do takich należy współpraca Fundacji MA- MA z firmą Garden of Words nad stworzeniem linii edukacyjnych zabawek sensorycznych dla dzieci z niepełnosprawnościami. Fundacja MAMA dostarcza wiedzę i kompetencję w zakresie tworzenia zabawek oraz zajmuje się ich produkcją, a firma Garden of Words wspiera działania edukacyjne skierowane do rodziców oraz do środowiska terapeutycznego. Czy przyjmie się formuła co-creation? Z pewnością nieprędko i nie wszędzie. Ale nowe podejście do zazębiania się i nachodzenia na siebie ekonomicznej i społecznej sfery życia jest właśnie jednym z nowych wyzwań stojących przed właściwie całą naszą cywilizacją. AGATA STAFIEJ-BARTOSIK dyrektor Ashoki na Polskę EWA KONCZAL dyrektor Venture & Social Finance w Europie Centralnej i Wschodniej Kobiece oblicze Henkla CASE STUDY PARTNERA PUBLIKACJI Różnorodność w firmie to niewątpliwe wyzwanie obok siebie starsi i młodsi, z Polski i z zagranicy, wreszcie mężczyźni i kobiety. Właśnie do promowania różnorodności płci przykładamy ostatnio w Henklu dużą wagę zarówno wewnątrz organizacji, jak i poza nią. Jednym z podstawowych celów polityki personalnej jest na przykład stopniowe o 1-2 procent rocznie zwiększanie udziału kobiet w kadrze menedżerskiej. Realizujemy tę strategię skutecznie w 2013 roku 56% wszystkich promocji i 44% awansów na stanowiska menedżerskie w Henklu Polska dotyczyło właśnie kobiet. Wolontariuszki Henkla na spotkaniu z uczestniczkami projektu W drodze do pracy. Promujemy kariery menedżerek Wspieraniu karier zawodowych kobiet służy także program networkingowy Women in Leadership, skierowany do kobiecej kadry kierowniczej. Jego cele to wspieranie rozwoju osobistego i karier zawodowych menedżerek, a przez to uwalnianie prawdziwego potencjału tej grupy pracowników oraz rozwijanie coachingowych i biznesowych kompetencji członkiń programu. Przyjazne środowisko pracy tworzą w Henklu także elastyczne formy zatrudnienia i towarzyszące im rozwiązania organizacyjne, które pozwalają pracownikom łatwiej łączyć pracę zawodową z życiem osobistym, np. możliwość pracy w niepełnym wymiarze godzin czy korzystanie z opcji tzw. home office. Pomoc W drodze do pracy Henkel aktywnie promuje tematykę różnorodności również poza własną organizacją, czego przykładem jest rozpoczęty w 2013 r. projekt aktywizacji zawodowej W drodze do pracy prowadzony wspólnie z Fundacją Miejsce Kobiet. To inicjatywa stworzona przez kobiety dla kobiet, które po dłuższej przerwie chcą wrócić na rynek pracy. W zakres kursu wchodzą m.in. trening psychologiczny, ćwiczenia z autoprezentacji, zajęcia z przedsiębiorczości czy konkretne szkolenia zawodowe. Jeden z bloków zajęć stanowią warsztaty prowadzone wspólnie z menedżerkami Henkla, które realizują w ten sposób ideę wolontariatu pracowniczego mocno wspieraną przez naszą firmę. Różnorodność w firmie to niewątpliwe wyzwanie. Tym bardziej cieszy nas, kiedy udaje nam się nią zarządzać w sposób przynoszący korzyści i pracownikom, i firmie. DOROTA STROSZNAJDER dyrektor działu komunikacji korporacyjnej i pełnomocnik zarządu ds. odpowiedzialności społecznej firmy Henkel Polska

13 14 CZERWIEC 2014 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ WYZWANIA Członkostwo w wiarygodnej inicjatywie wielostronnej może stanowić dla firm ważny krok w staraniach na rzecz przestrzegania praw pracowniczych. Pomaga w tworzeniu odpowiednich kodeksów oraz polepszeniu praktyk monitoringu i weryfikacji. Współpraca na rzecz przestrzegania praw pracowniczych w łańcuchach dostaw firm odzieżowych Łamanie praw pracowników to problem ogólnosystemowy w przemyśle odzieżowym nie ma firm, które byłyby całkowicie czyste lub całkowicie brudne. Każda firma korzystająca z globalnych źródeł zaopatrzenia staje przed problemami, które trzeba rozwiązać. Chociaż istnieje wiele kroków, jakie firmy mogą i powinny podjąć (i w pewnym stopniu już podjęły), aby poprawić przestrzeganie praw pracowników, to nie ma natychmiastowych rozwiązań. Firmy powinny przyjąć szerokie, całościowe podejście i zaangażować się w długoterminowe działania naprawcze. By to zrobić skutecznie konieczna jest współpraca, z innymi firmami, z organizacjami pozarządowymi, związkami zawodowymi oraz przede wszystkim z samymi pracownikami, jak i innymi interesariuszami kluczowymi z perspektywy łańcucha dostaw. Bo to właśnie odpowiedzialność w łańcuchu dostaw powinna stanowić najważniejszy element każdych kodeksów postępowania (Code of Conduct), standardów czy strategii działań CSR dla firmy odzieżowej. Ale jak to zrobić w praktyce? Udział w inicjatywie wielostronnej Członkostwo w wiarygodnej inicjatywie wielostronnej (MSI) może stanowić dla firm ważny krok w staraniach na rzecz przestrzegania praw pracowniczych w łańcuchu dostaw. Inicjatywy te wymagają od firm, związków zawodowych i organizacji pozarządowych współpracy w celu promowania lepszych praktyk w stosunkach pracy poprzez ŁAMANIE PRAW PRACOWNIKÓW To problem ogólnosystemowy w przemyśle odzieżowym nie ma firm, które byłyby całkowicie czyste lub całkowicie brudne. kodeksy i monitoring. Do inicjatyw wielostronnych w sektorze odzieżowym należą Ethical Trading Initiative (ETI) w Wielkiej Brytanii i Fair Wear Foundation w Holandii, a także Fair Labor Association oraz Social Accountability International w Stanach Zjednoczonych. Inicjatywy MSI pomagają we wprowadzeniu na właściwe tory firmy z niewielkim doświadczeniem lub niewielką aktualną zdolnością w kwestii możliwości kontroli łańcucha dostaw. Firmy, które zdecydowały się na udział w jednej lub więcej z powyższych inicjatyw, robią to, aby: ujednolicić zapisy kodeksów oraz praktyki monitoringu i weryfikacji; uniknąć podwójnego monitoringu w fabrykach produkujących dla więcej niż jednej firmy; skorzystać z pomocy uznanych organizacji zajmujących się weryfikacją; podzielić się kosztami związanymi z weryfikacją przestrzegania kodeksów. Odpowiedzialność w łańcuchu dostaw powinna stanowić najważniejszy element każdych kodeksów postępowania czy strategii działań CSR dla firmy odzieżowej. Współpraca z pracownikami, lokalnymi związkami zawodowymi i organizacjami pracowniczymi Ponieważ głównym celem każdej strategii społecznej odpowiedzialności biznesu w przypadku firmy odzieżowej powinna być poprawa warunków pracy i ochrona praw pracowników wytwarzających produkty firmy, pracownicy ci muszą odgrywać główną rolę w codziennym procesie wdrażania i monitorowania tej strategii. Firmy powinny tworzyć programy zapewniające udział pracowników oraz lokalnych związków zawodowych i organizacji praw pracowniczych. Ich zaangażowanie poprawia jakość audytów społecznych, rozpatrywania skarg oraz strategii naprawczych. Aby te grupy mogły odgrywać istotną rolę w systemach monitorowania i weryfikacji, konieczne jest budowanie ich potencjału. W tym celu muszą być świadome swoich praw zapisanych w kodeksie, konwencjach MOP oraz lokalnych przepisach prawnych. Najlepszym sposobem jest zapewnienie im odpowiednich szkoleń. Różnorodność kontekstów, z jakimi mamy do czynienia w globalnym przemyśle odzieżowym, oznacza, że to, co się sprawdza lub jest właściwe w niektórych sytuacjach, w innych może być niewykonalne. Pracownicy często niechętnie wyrażają swoje opinie w obecności kadry kierowniczej, więc szkolenia pracowników należy przeprowadzać poza terenem zakładu pracy. Bez szkody dla istniejącej reprezentacji związkowej, firmy powinny zachęcać dostawców do realizacji programów szkoleniowych w zakresie praw pracowników. Programy szkoleniowe w zakresie praw pracowników dla pracowników i kadry kierowniczej są najefektywniejsze, kiedy przeprowadzają je cieszące się zaufaniem lokalne organizacje praw człowieka, praw kobiet lub praw pracowniczych. Ponadto takie szkolenie powinno uwzględniać specyficzne proporcje płci siły roboczej w tym przemyśle oraz uwarunkowania kulturowe i religijne (np. oddzielne sesje szkoleniowe dla kobiet i mężczyzn w krajach muzułmańskich). Maria Huma Kampania Clean Clothes Polska Komentarz Firmy mogą dbać o pracowników z dalekich ogniw łańcucha dostaw o tyle, o ile nie zmniejszy to ich rentowności. Dla zarządzających korporacjami jest to jeden z elementów procesu produkcji, zarządzania ryzykiem, marką, którego nie zmienia się z dnia na dzień. Firmy, gdzie nadrzędna jest reputacja, doskonała jakość i lojalność pracowników, nie produkują u podrzędnych dostawców w Krajach Trzeciego Świata. Produkują tam firmy, których główną przewagą konkurencyjną są niskie koszty. Jeśli sygnały o warunkach produkcji będą wywoływały zbyt wiele negatywnych komentarzy potencjalnych klientów, zatrudnią sztab piarowców, którzy będą nas przekonywali, że jest inaczej. A media, których rolą jest przekazywanie każdego atrakcyjnego newsa na podstawie strzępków informacji, będą wyrokować o bezwzględnych wyzyskiwaczach, czy odwrotnie nawróconych odpowiedzialnych. Model funkcjonowania firm możemy zmienić tylko my sami, głosując w sklepie swoimi portfelami. Dr Magdalena Krukowska wydawca CSR. forbes.pl CASE STUDY PARTNERA PUBLIKACJI W konsolidacji i równowadze Grupa Azoty po raz pierwszy opublikuje raport skonsolidowany, który oprócz wyników finansowych poszczególnych spółek i parametrów istotnych dla branży chemicznej przedstawi w sposób zintegrowany działania CSR całej Grupy, obejmujące kwestie społeczne, środowiskowe i ekonomiczne. Premiera grupowego raportu opartego na międzynarodowym standardzie GRI już w czerwcu. Publikacja raportów społecznych powoli staje się normą wśród spółek realizujących zasady zrównoważonego rozwoju. Raport zintegrowany, obejmujący całą grupę kapitałową również w ich aktywnościach społecznych i odpowiedzialnościowych, to jednak narzędzie, do którego polski biznes dopiero dojrzewa. Na arenie międzynarodowej na znaczeniu zyskuje standard GRI (Global Reporting Initiative) stanowiący spójny model raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju. Po raz pierwszy w takiej konwencji swój raport przygotowuje Grupa Azoty, dla której ten debiutancki projekt wydawniczy jest konsekwencją przyjętej przez grupę kapitałową polityki informacyjnej opartej na dialogu z interesariuszami. Tworzony obecnie raport jest efektem współpracy czterech największych spółek Grupy, czyli zakładów w Tarnowie, Kędzierzynie-Koźlu, Policach i Puławach, skąd łącznie pochodzi 98 proc. przychodów koncernu. Tworzony raport jest efektem współpracy czterech największych spółek Grupy, czyli zakładów w Tarnowie, Kędzierzynie-Koźlu, Policach i Puławach. Globalnie, czyli lokalnie plus Konsolidacja grupy, która połączyła cztery najważniejsze polskie firmy tzw. wielkiej syntezy chemicznej, to również proces budowania nowej marki, reprezentującej dziś polską chemię na rynkach światowych. Grupa Azoty poszukuje równowagi między tym, co wspólne, zunifikowane i powszechne, a tym, co niepowtarzalne i specyficzne w dorobku każdego z uczestników. Wydanie raportu zintegrowanego to znak zainteresowania uczestnictwem globalnej grupy w życiu społeczności lokalnych i szersza kontynuacja dialogu ze wszystkimi kluczowymi interesariuszami. To również wyraz wagi, jaką Grupa przywiązuje do relacji społecznych w biznesie, do sprawności organizacji na styku różnych kultur organizacyjnych, a także do powinności świadomego, aktywnego uczestnika nie tylko procesów gospodarczych, ale i życia zbiorowego. Nie tylko liczby Raport nie tylko przedstawia wyniki finansowe obrazujące sytuację ekonomiczną, ale i kreśli szeroki kontekst społeczny oraz środowiskowy działań firmy. Zweryfikowany przez audytora, obejmie ok. 80 najbardziej istotnych wskaźników charakterystycznych dla branży chemicznej. Tego typu publikacje stanowią bardzo dobry materiał edukacyjny, który pokazuje nie tylko globalną strategię, ale też ideę i praktykę codziennych, lokalnych działań. Wydawnictwo, oprócz części wspólnej, będzie zawierało suplementy dla każdej ze spółek, uwzględniające kwestie pracownicze, relacje ze społecznością lokalną oraz wpływ poszczególnych spółek na środowisko i bezpieczeństwo. Edycja, przygotowana przy współpracy licznego zespołu osób z czterech spółek pod nadzorem Biura Korporacyjnego PR w Grupie Azoty, ukaże się jeszcze w czerwcu.

14 WYWIAD NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ CZERWIEC Wywiad z Muhammadem Yunusem, laureatem Pokojowej Nagrody Nobla, pionierem mikropożyczek i założycielem wielu skutecznych przedsiębiorstw społecznych. Osiągając wielkie cele wieloma rękami WYWIAD Z MUHAMMADEM YUNUSEM Bieżące wydanie Kompendium CSR jest poświęcone zagadnieniu współpracy jako podstawie społecznie odpowiedzialnego biznesu. Jak postrzega Pan rolę współpracy we wdrażaniu zrównoważonego rozwoju? Współpraca jest zawsze dobra. Bardzo istotne jest zrozumienie korzyści z niej wynikających. Aby wspierać współpracę między organizacjami rządowymi a pozarządowymi, musi istnieć przyjazna polityka, tj. państwowe ramy prawne. Uważam jednak, że władze państwowe powinny zachować dystans, aby możliwe było rozwijanie współpracy społeczeństwa obywatelskiego. Zasadniczą kwestią jest stworzenie przestrzeni społecznej w taki sposób, aby w pewnym momencie współpraca z władzami państwowymi nie tworzyła przeszkód. Minął rok od katastrofy w Bangladeszu na terenie kompleksu Rana Plaza, która przykuła uwagę całego świata. Czy Pana zdaniem dokonała się od tego czasu zmiana w podejściu światowych marek do odpowiedzialności w łańcuchu dostaw w krajach azjatyckich? Ten rok był wezwaniem do przebudzenia. W tym roku wszyscy poszukiwali rozwiązań, aby nie doszło do podobnych tragicznych zdarzeń. Przemysł odzieżowy podjął odpowiednie kroki, poczyniono duże postępy, lecz nie rozwiązuje to jeszcze problemu. To dopiero początek. Musimy stworzyć mechanizmy współdziałania, dojść do porozumienia w kwestii bezpiecznych warunków pracy. Musimy zadbać o to, żeby praca w fabrykach była wykonywana w bezpiecznym otoczeniu, na bezpiecznych stanowiskach pracy, chronionych przed pożarem, za godziwą płacę. W Bangladeszu wzrosły pensje dla pracowników przemysłu odzieżowego, co jest pozytywnym zjawiskiem, lecz konieczne są dalsze działania. Współpraca musi prowadzić do konkretnych i skutecznych rozwiązań. Powinniśmy jak najszybciej uzgodnić i wdrożyć dalsze działania w Bangladeszu i w innych krajach, takich jak Kambodża, Wietnam i wszędzie tam, gdzie istnieje przemysł. Dostaliśmy niezłą nauczkę. Chcemy mieć pewność, że taka sytuacja nie powtórzy się w żadnej innej branży, w żadnym innym kraju. Musimy się do tego przygotować. Żeby nie była to chwilowa uwaga świata, ale droga do trwałych zmian. Pojawiają się w tym kontekście opinie, że głos konsumenta nie ma tak dużej mocy, jak przewidywano, że odwrót konsumentów od marki nie stanowi skutecznego nacisku na stosowanie bardziej zrównoważonych praktyk. Czy zgadza się Pan z tymi opiniami? Głos konsumenta ma bardzo duże znaczenie. Szybka reakcja konsumentów sprawiła, że branża odzieżowa potraktowała zdarzenie poważnie. Gdyby nie odbyły się demonstracje, gdyby nie zwrócono uwagi na to zdarzenie, to prawdopodobnie branża nie współdziałałaby tak czynnie, jak to ma miejsce. Konsumenci nie powinni milknąć, powinni stawiać wymagania, komunikować, że nie chcą nosić ubrań splamionych krwią ubogich pracowników. Konsument powinien mówić otwarcie, że jest Muhammad Yunus Innowator społeczny, laureat Pokojowej Nagrody Nobla Konsument powinien mówić otwarcie, że jest przeciwny wykorzystywaniu ludzi poprzez utrzymywanie bardzo niskich płac i że jest gotowy, jako konsument, ponieść koszty ich wzrostu. przeciwny wykorzystywaniu ludzi poprzez utrzymywanie bardzo niskich płac i że jest gotowy, jako konsument, ponieść koszty ich wzrostu. Że nie chce być częścią tego wyzysku. Należy o tym stale mówić. Grupy konsumentów muszą być czujne i śmiało zabierać głos. Mamy już rok 2014 i zbliżamy się do podsumowań Milenijnych Celów Rozwoju oraz współpracy nawiązanej dla osiągnięcia tych celów. Jak ocenia Pan efekty tego przedsięwzięcia? Milenijne Cele Rozwoju (MCR) 1 to jedna z najlepszych inicjatyw, jaka została kiedykolwiek powołana. W 2000 roku na szczycie Organizacji Narodów Zjednoczonych nawiązano współpracę między przywódcami wszystkich krajów oraz podjęto uchwałę dotyczącą realizacji poszczególnych celów w określonych ramach czasowych. Nigdy wcześniej coś takiego nie miało miejsca. Wątpiono, czy taka współpraca ma sens. To jest przykład dobrego porozumienia władz, biznesu i organizacji, którzy zaczęli poważnie traktować postawione wyzwania. Wiele krajów na tym skorzystało. Zbliża się rok 2015, dlatego powinniśmy przyspieszyć i osiągnąć to, co założyliśmy. Mam nadzieję, że Bangladesz osiągnie wszystkie cele, siedem z nich na pewno tak. Zobaczymy, jak wiele krajów osiągnęło wszystkie cele, ile z nich zostało, a także w jaki sposób realizować kolejne, tj. Milenijne Cele Rozwoju II. Pierwszy cel dotyczył zmniejszenia o połowę liczby ludzi żyjących w ubóstwie i w wielu krajach udało się tego dokonać. W przypadku Bangladeszu nastąpiło to już w zeszłym roku. Jeżeli osiągnięto cel związany ze zmniejszeniem o połowę liczby ludzi żyjących w ubóstwie, to kolejny etap MCR II pozwoli na jego całkowitą eliminację uwolnienie świata od ubóstwa. Jaki był najistotniejszy czynnik, który napędzał proces realizacji celów? Najważniejsze było samo ustanowienie celów, co w znacznym stopniu było zależne od woli politycznej, ponieważ zostały one ustanowione przez przywódców politycznych, przywódców państw. Następnie zostało to przełożone na pracę poszczególnych organizacji. Społeczeństwo obywatelskie potraktowało sprawę poważnie, organizacje pozarządowe, agendy rządowe i międzynarodowe również. Mogliśmy wyraźnie zobaczyć, co chcemy osiagnąć, i wszystkim planom i działaniom nadać jeden kierunek. Myślę, że na tym polegała siła MCR, w tym tkwi piękno tego przedsięwzięcia. Jak będą wyglądały kolejne cele w ramach II generacji MCR? Prawdopodobnie zostaną one przyjęte pod koniec następnego roku, obecnie trwa ich przygotowanie. Data osiągnięcia kolejnych celów to prawdopodobnie rok Niektórzy sugerują wprowadzenie nowej nazwy: Zrównoważone Cele Rozwoju. Będzie to kontynuacja pierwszych celów, lecz zostaną ustanowione nowe cele dotyczące zmian klimatu i innych kwestii. Najważniejsze jest to, że współpraca będzie kontynuowana. Druga część wywiadu w kolejnej edycji Kompendium CSR Rozmawiała: BARBARA SZCZĘSNA MAKUCH 1 Milenijne Cele Rozwoju (ang. Millennium Development Goals, skrót MDG) to osiem celów, które 189 krajów członkowskich zobowiązało się osiągnąć w ramach Projektu Milenijnego ONZ. Należą do nich m.in. zlikwidowanie skrajnego ubóstwa i głodu, zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym, poprawa stanu zdrowia kobiet ciężarnych i położnic czy zmniejszenie wskaźnika umieralności dzieci, które 189 krajów członkowskich zobowiązało się osiągnąć w ramach Projektu Milenijnego ONZ. REKLAMA

15 16 CZERWIEC 2014 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ INSPIRACJE Mówi się, że dobry sprzedawca sprzeda wszystko. Nie interesujemy się jednak metodami, którymi ów handlowiec się posługuje. A w handlu, tak jak w życiu prywatnym, należy kierować się etyką i sumieniem. Etyczny handlowiec? ETYKA W SPRZEDAŻY Warto, aby każdy sprzedawca, handlowiec i osoby odpowiedzialne za proces sprzedażowy wdrożyli w swojej firmie kodeks etyczny. men, a przede wszystkim jako człowiek kierujący się w życiu zasadami moralnymi, zalecam, aby każdy sprzedawca, handlowiec i osoby odpowiedzialne za proces sprzedażowy, wdrożyły do swojej firmy kodeks etyczny. Co to w praktyce oznacza dla klienta, handlowca i procesu handlowego? Wyjaśnię to na przykładzie. Andrzej jest przedstawicielem handlowym w przedsiębiorstwie tyka to zbiór zwyczajów, ustaleń i ocen, którymi kierują się jednostki, grupy społeczne i środowiska. Niemal każda grupa zawodowa posiada kodeks etyczny zbiór dobrych praktyk, zasad, wartości, którymi powinny kierować się osoby pracujące w danym zawodzie. Taki kodeks pomaga w kreowaniu wizerunku, zdobywaniu klienta i pracy w zgodzie ze swoimi przekonaniami i zdolnościami. Jako klient mogę się zastanawiać, czy sprzedawcy, u których kupuję, kierują się w pracy etyką i polecą mi najlepszy produkt dopasowany do moich wymagań i możliwości finansowych, czy wpadli w sieć zależności i chorej rywalizacji i polecą mi produkt droższy, za który otrzymają większą prowizję. Niestety, nie mogę tego łatwo sprawdzić, a sprzedawcy sami wyznają, że często, aby zarobić, muszą okłamywać klienta, wmawiając mu, że dokonał najlepszego dla siebie wyboru. To powoduje, że sprzedawca jest sfrustrowany i pracuje niechętnie. Klient natomiast nie poleci sklepu, w którym dokonał mechanicznego zakupu. Dlatego, jako handlowiec i biznesprodukującym aparaturę medyczną. Na spotkaniu z klientem usłyszał, że istnieje prawdopodobieństwo zakupu sprzętu, ale chcieliby, aby zaoferował coś więcej. Andrzej, jako doświadczony sprzedawca, był przekonany co do wysokiej jakości oferowanego przez siebie towaru. Stwierdził więc, że nie zaakceptuje propozycji kontrahenta, ponieważ nie musi wzmacniać swojej oferty w sposób nieuczciwy. Odmówił dalszej współpracy, a jego zwierzchnicy go poparli. Udowodnił sobie, że postępowanie zgodnie z teorią moralności nie jest hańbiące, ale wręcz oczekiwane. Klient natomiast dostał jasny sygnał ta firma działa według kodeksu etycznego, są uczciwi, przedstawiciele handlowi nie sprzedadzą wadliwego towaru, nie będą też próbowali sprzedać aparatury droższej, mając do wyboru równie sprawną a tańszą, obiektywnie zaprezentują swoje produkty, wskazując nie tylko na ich zalety, ale również wady. Współpracując z taką firmą, ma się pewność, że biznes będzie przejrzysty i oparty na zaufaniu i uczciwości czyż nie są to bardzo pożądane wartości w handlu? I w końcu proces handlowy nie warto dla jednej nieuczciwej transakcji niszczyć wizerunku firmy. Marka kojarząca się jednoznacznie z uczciwością będzie przynosić zyski latami. Jakimi wartościami kierują się etyczni handlowcy w czasie procesu sprzedażowego? To przede wszystkim gotowość dialogu, a więc nastawienie na klienta, otwarcie się na jego potrzeby, profesjonalizm, szacunek i rzetelność. Handlowiec etyczny to człowiek uczciwie wykonujący obowiązki, potrafiący dbać o relacje z klientami i zwierzchnikami, zachowujący klarowność działań i budujący swoją pozycję w świecie handlu zgodnie z zasadami honoru. Aby mieć pewność, że nasi pracownicy będą kierować się moralnością w handlu, należy stworzyć im do tego odpowiednie warunki. Oprócz wspomnianego wcześniej kodeksu etycznego, należy zapewnić pracownikom miłą i opartą na zaufaniu i szacunku atmosferę w miejscu pracy. Należy zastosować uczciwy system wynagrodzeń, niekoniecznie oparty na ilości sprzedanego towaru. Istotne jest też stworzenie jasnej ścieżki kariery i zapewnienie pracownikowi warunków do doskonalenia zawodowego. Jakub Lewandowski Ekspert ds. etyki, Polish National Sales Awards, PASJA Grupa Dobrych Trenerów CASE STUDY PARTNERA PUBLIKACJI Procter & Gamble w Polsce nie wysyła na składowiska żadnych odpadów produkcyjnych Zakłady Procter & Gamble w Polsce nie wysyłają żadnych odpadów produkcyjnych na składowiska. Po osiągnięciu statusu Zero Odpadów na Składowiska przez warszawską fabrykę pieluszek Pampers, Polska stała się drugim po Niemczech krajem na świecie, w którym wszystkie zakłady P&G wyeliminowały przekazywanie odpadów produkcyjnych do składowania. Realizacja tego ambitnego celu była możliwa także dzięki efektywnej współpracy z partnerami zewnętrznymi. P&G realizuje swoją misję poprawy życia ludzi na całym świecie, jednocześnie ograniczając swój wpływ na środowisko. Firma postępuje według założeń Długoterminowej Wizji Zrównoważonego Rozwoju, której jednym z wielu ambitnych celów jest redukcja do 0,5% ilości materiałów opuszczających zakłady firmy w postaci odpadów. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych i kreatywnych rozwiązań służących ponownemu wykorzystaniu odpadów, od 2010 roku Fabryka pieluszek Pampers ma status Zero Odpadów od 2014 roku. ilość odpadów udało się zmniejszyć już do poziomu 0,65%. Zero Odpadów na Składowiska we wszystkich pięciu zakładach P&G w Polsce P&G w Polsce w znaczący sposób przyczynia się do realizacji założeń globalnej Wizji Zrównoważonego Rozwoju w zakresie odpowiedzialnego gospodarowania odpadami. Status Zero Odpadów Na Składowiska osiągnęły do 2013 roku dwie fabryki Gillette w Łodzi, fabryka kosmetyków do pielęgnacji skóry w Aleksandrowie Łódzkim i centrum dystrybucyjne w Sochaczewie. W tym roku dołączyła do nich warszawska fabryka pieluszek Pampers. Dzięki temu Polska jest drugim krajem, po Niemczech, w którym żaden zakład P&G nie wysyła odpadów na składowiska. W jaki sposób udało się to osiągnąć? Aby całkowicie wyeliminować wysyłanie odpadów produkcyjnych na składowiska, konieczne było wdrożenie wielu innowacyjnych rozwiązań dających odpadom drugie życie. Wprowadziliśmy je wspólnie z naszym partnerem, firmą Aminex, będącą odbiorcą odpadów dla wszystkich placówek P&G w Polsce. W warszawskiej fabryce Pampers do recyklingu kierujemy prawie 90% odpadów, w postaci m.in. rdzeni kartonowych, ścinek plastikowych czy folii. Pozostałe 10% jest utylizowane w procesie termicznym, w trakcie którego odzyskiwana jest energia cieplna, ponownie wykorzystywana w dalszych procesach w przemyśle mówi Jacek Bogusz, ekspert ds. ochrony środowiska w warszawskiej fabryce Pampers. Inne fabryki P&G także opracowały wiele sposobów na ponowne użycie odpadów. Przykładem udanego współdziałania z partnerem jest również łódzka fabryka Gillette produkująca maszynki i ostrza do golenia. Plastikowe rączki są tam przetwarzane m.in. na pojemniki, doniczki czy elementy wieszaków na ubrania. W fabryce kosmetyków do pielęgnacji skóry w Aleksandrowie Łódzkim wszystkie odpady plastikowe, szklane i metalowe poddawane są recyklingowi. Z palet służących do składowania produktów powstają natomiast drewniane panele podłogowe. Fabryka P&G w Aleksandrowie posiada również własną oczyszczalnię ścieków, która filtruje płynne nieczystości, zanim trafią do miejskiej kanalizacji. Drugie życie odpadów globalnie Niemal połowa, bo aż 60 spośród ponad 130 zakładów P&G na całym świecie, nie wysyła odpadów produkcyjnych na składowiska. Status Zero Odpadów mają wszystkie zakłady P&G w Europie Środkowej. Oprócz polskich są to również: fabryka produktów do higieny kobiecej i fabryka pieluszek Pampers na Węgrzech oraz fabryka detergentów w Czechach. P&G bardzo aktywnie działa w zakresie zmniejszenia wpływu na środowisko naturalne na wielu płaszczyznach. Oprócz ograniczenia wysyłki odpadów na składowiska odpowiada także na takie problemy, jak ochrona zasobów i wykorzystanie zasobów z odnawialnych źródeł. Firma stosuje tę zasadę także w przypadku produktów, m.in. poprzez kompaktyzację opakowań.

16 WYZWANIA NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ CZERWIEC Transformacyjni architekci wizji projektują kultury organizacyjne, które pomagają indywidualnym osobom, grupom czy całym wspólnotom współpracować, dzieląc te same wartości. Poprzez przywództwo do zmian iektórzy ludzie przewodzą innym z powodu pewnych cech charakteru, wybitnego umysłu, niezwykłego talentu, charyzmy, pasji albo z powodu sprawowanej funkcji w danej organizacji czy układzie społecznym. Uznani przywódcy zwykle widzą szerszy obraz, mają wyobraźnię i odwagę, dzięki współpracy ze swoimi zwolennikami dokonują zmian. Badacze przedmiotu wskazują na wizję jako nieodłączny element wyróżniający przywództwo od innych form społecznego zorganizowania, na przykład zarządzania. Można powiedzieć, że wizja to pewien pożądany obraz rzeczywistości w wyobraźni nadający kierunek określonym zmianom. Dzielenie wizji przez określoną liczbę osób zakłada jakąś społeczną relację opartą na współpracy. Cytując za amerykańską filozofką Joanne Ciullą założycielką jednej z pierwszych interdyscyplinarnych szkół przywództwa na świecie ludzie często myślą, że szkoła przywództwa jest rodzajem programu treningowego, jednak tak nie jest, ponieważ trening związany jest z rozwijaniem u studentów umiejętności konformizmu. Przywództwo natomiast wymaga czegoś przeciwnego pewnych umiejętności, jednak samo w sobie umiejętnością nie jest. Przywództwo bardziej dotyczy inicjatywy, perspektywy, wyobraźni, moralności oraz zdolności, aby rozumieć ludzi oraz świat wokół nas. Przywództwo różni się od zarządzania na wiele sposobów. Zarządzanie jest związane z planowaniem, organizowaniem, kontrolowaniem, efektywnością, natomiast przywództwo jest związane z tworzeniem wizji i znaczącą zmianą. Procesy zarządzania tworzą pewien porządek w systemach społecznych, dla kontrastu, procesy przywództwa burzą zastany porządek, są siłą transformacyjną ku zmianie. Jedną z najważniejszych normatywnych teorii przywództwa jest koncepcja przywództwa transformacyjnego spopularyzowana przez amerykańskiego politologa i historyka Jamesa Burnsa w 1978 roku. Koncepcja ta zakłada, że zarówno przywódcy, jak i zwolennicy mają obowiązek ciągłej poprawy systemów społecznych, w których funkcjonują, opierając się na wyższych, wspólnie dzielonych i uzgodnionych wartościach, a także że każdy człowiek, zarówno przywódca, jak i zwolennik jest nośnikiem określonych wartości. W transformacyjnym przywództwie katalizatorem zmiany na bazie wyższych wartości, innowacji i upełnomocnienia zwolenników Transformacyjni przywódcy angażują zwolenników w dialog na temat ważnych dla nich wartości i poprzez ten proces dochodzą do konsensusu co do tego, co jest dla nich ważne. jest konflikt. Zmiany zachodzą wówczas, gdy przywódca i jego zwolennicy zgadzają się co do tego, co jest najważniejsze. W takim modelu współpracy dialog odgrywa znaczącą rolę jako metoda poszukiwania zgody na bazie wspólnie dzielonych przez przywódców i ich zwolenników wyższych wartości, takich jak: godność, sprawiedliwość, prawa człowieka, niepodległość czy wolność. Przez niektórych badaczy transformacyjni przywódcy nazywani są architektami zmian, architektami organizacji Ciśnienie na życie kampanią społeczną roku! czy też architektami wizji. Efektywni przywódcy transformacyjni projektują kultury organizacyjne, które pomagają indywidualnym pracownikom, zespołom, działom oraz oddziałom pracować razem, dzieląc te same wartości. Transformacyjni przywódcy angażują zwolenników w dialog na temat ważnych dla nich wartości i poprzez ten proces dochodzą do konsensusu co do tego, co jest dla nich ważne. Przywództwo jako proces społeczny dotyczy życia człowieka i relacji z innymi w rozmaitych wymiarach, jest aktywnym procesem tworzenia rzeczywistości. Warto sobie więc zadać pytania o sens przewodzenia czy podążania oraz wartości dokonywanych wyborów, niezależnie jaką funkcję pełnimy w danym momencie przewodzącego czy przewodzonego. A zatem: dlaczego, jak i gdzie zmierzamy? Dr Iwona Kuraszko adiunkt w CEBiIS Akademii Leona Koźmińskiego oraz visiting scholar w Social Innovation Centre, INSEAD Business School for the World. Relacja przywódców i zwolenników zachodzi w określonej infrastrukturze systemowej, odbywa się na scenie społeczno-polityczno-ekonomicznej, jest swego rodzaju spektaklem, interakcją pomiędzy różnymi podmiotami. Aby zrozumieć charakter współpracy zachodzącej między przywódcami a zwolennikami, ważne jest zakreślenie infrastruktury społecznej, gdzie rozgrywa się spektakl. Techniki wykorzystywane w procesie przywództwa są pochodnymi systemów kulturowych w danym układzie społecznym. A zatem: czy dla zwolenników ważne są: transparentność, szacunek i indywidualna suwerenność, a może łatwo poddają się manipulacji i zastraszeniu? Czy przywódcy stosują dialog ze zwolennikami czy poniżanie i zastraszanie? Czy relacja przywódcy i jego zwolenników to dobrowolny wybór czy przymus (tyrania), a może manipulacja i perswazja? Dobre przywództwo zwykle nakłada automatycznie na przewodzących i przewodzonych uznane społecznie uniwersalne wartości. Jak pisał amerykański myśliciel John Gardner przed laty zadaniem przywódcy jest rozwijanie zaangażowania i odpowiedzialności u zwolenników oraz szukanie wspólnej płaszczyzny na bazie wartości w społeczeństwie, takich jak: sprawiedliwość, wolność, równość oraz godność jednostki. Moralnym celem przywództwa jest wyzwalanie potencjału ludzkiego, równoważenie praw indywidualnych z potrzebami społeczności, utrzymanie wiary w wartości oraz zachęcanie do indywidualnej inicjatywy. CASE STUDY PARTNERA PUBLIKACJI Od grudnia 2012 roku Grupa Polpharma, organizator ogólnopolskiej kampanii społecznej Ciśnienie na życie, sprawdza kondycję serc Polaków, zachęcając ich do regularnych pomiarów ciśnienia tętniczego krwi. W tym roku kampania została wyróżniona jako kampania społeczna roku w kategorii Kampanie firm i fundacji firm. Niedoceniane nadciśnienie Jak pokazało badanie NATPOL 2011, co trzeci dorosły Polak ma nadciśnienie tętnicze krwi. Jednocześnie z najnowszego raportu PBS wykonanego w ramach kampanii Ciśnienie na życie na zlecenie Grupy Polpharma wynika, że aż 41 proc. badanych nie pamięta, kiedy ostatnio mierzyło sobie ciśnienie. I chociaż w ostatnich latach znacznie zwiększyła się skuteczność leczenia nadciśnienia, nie poszła za tym poprawa wykrywania tej choroby. Brak profilaktyki sprawia, że Polacy diagnozowani są zbyt późno i często rozpoczynają leczenie dopiero po ciężkim zdarzeniu kardiologicznym zawale serca czy udarze niedokrwiennym mózgu. Obliczenie wieku serca wymaga nie tylko zmierzenia ciśnienia krwi, ale również określenia wagi i zmierzenia obwodu brzucha. Nie wystarczy mówić W odpowiedzi na ten problem Grupa Polpharma zainicjowała kampanię Ciśnienie na życie. Jej celem jest edukacja Polaków na temat nadciśnienia tętniczego oraz zachęcenie ich do regularnej kontroli ciśnienia krwi. Oprócz samej edukacji, przedstawiciele kampanii wychodzą do pacjentów, umożliwiając im bezpłatne badania poza gabinetem, w miejscach często odwiedzanych w codziennym życiu. Do tej pory wykonano blisko 290 tys. pomiarów ciśnienia oraz około 80 tys. badań wieku serca. Co 3. pacjent został skierowany do lekarza specjalisty ze względu na odbiegające od normy wyniki pomiarów. Ciśnienie na życie zostało wyróżnione prestiżową nagrodą Kampania Społeczna Roku 2013 Ile lat ma Twoje serce? Aplikacja Wiek serca pozwala stwierdzić, czy u pacjenta istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na zawał serca lub udar mózgu. Występuje ono wtedy, gdy obliczony wiek serca jest wyższy od wieku metrykalnego. Dobra wiadomość wiek serca można obniżyć! Może to uczynić każdy, kto poprawi dietę i styl życia oraz w razie potrzeby będzie skutecznie leczył nadciśnienie tętnicze, cukrzycę czy hipercholesterolemię. Badania wykonywane są w centrach handlowych, na Uniwersytetach III Wieku, podczas konferencji, imprez sportowych, pielgrzymek i wydarzeń związanych z profilaktyką stanu zdrowia. Od początku kampanii badania prowadzone były w 80 miastach. Ostatnio fachowa grupa pielęgniarek badała ciśnienie uczestników Ogólnopolskiego Dnia Spaceru w Warszawie, Gdańsku, Bełchatowie i Zabrzu podczas jednego dnia przebadano prawie 1000 osób. Co dalej? Po serii akcji bezpłatnych pomiarów ciśnienia i badań wieku serca organizowanych na terenie całego kraju organizatorzy kampanii Ciśnienie na życie po raz kolejny wysyłają w Polskę swoje mobilne centrum badań. Już 24 czerwca br. rusza specjalnie przystosowany do badań autobus, który odwiedzi ponad 40 miejscowości, w tym Płock, Olsztyn czy Wadowice. Osoby z podwyższonym ciśnieniem otrzymają skierowanie do okolicznej przychodni na konsultację lekarską z badaniem cholesterolu i glukozy. Kalendarium oraz mapa aktualnych badań dostępna jest na stronie:

17 18 CZERWIEC 2014 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ CASE STUDY CASE STUDY PARTNERA PUBLIKACJI TAURON w 2014 r. zyskał tytuł Sportowego Partnera SIEMACHY, w rezultacie czego wesprze różne sportowe inicjatywy dla dzieci i młodzieży. Źródło: Stowarzyszenie SIEMACHA W ramach tegorocznej akcji Bezpieczna zima przeprowadzono na stokach narciarskich 70 pokazów ratownictwa medycznego. Źródło: arctpe Po przyjętej z początkiem czerwca br. aktualizacji strategii korporacyjnej Grupa TAURON przygotowuje się także do przeglądu strategii zrównoważonego rozwoju. Jednocześnie trwają zaawansowane prace nad drugim raportem społecznej odpowiedzialności biznesu. TAURON odpowiedzialny społecznie rzynależność do grona największych firm nie tylko w południowej Polsce, ale także w całym kraju, zobowiązuje. Z tego względu Grupa TAURON od lat wielką wagę przykłada do działań z zakresu zrównoważonego rozwoju oraz społecznej odpowiedzialności biznesu. Naturalnym etapem rozwoju organizacji było więc sformalizowanie kwestii związanych z zarządzaniem tymi obszarami. Debiut z sukcesem W konsekwencji w grudniu 2012 r. została przyjęta Strategia zrównoważonego rozwoju Grupy TAURON na lata z perspektywą do roku Wśród dwóch wiodących kierunków strategicznych znalazły się zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz zorientowanie na klienta. Do kierunków wspierających zaliczono zaangażowanie pracowników w rozwój organizacji, ochronę środowiska w łańcuchu wartości oraz zarządzanie wpływem ekonomiczno-społecznym. We wrześniu ubiegłego roku został wydany pierwszy Raport zrównoważonego rozwoju Grupy TAURON, który szeroko opisuje przyjęte kierunki strategiczne, a także definiuje zobowiązania, jakie poszczególne spółki przynależące do Grupy przyjęły na siebie w celu spełnienia ustanowionych na poziomie centralnym wyzwań. Raport został bardzo dobrze przyjęty w środowisku, szczególnie przez internautów, którzy w ramach konkursu Raporty społeczne 2013 przyznali mu swoje wyróżnienie mówi Paweł Gniadek, dyrektor Departamentu Komunikacji Rynkowej i PR, TAURON Polska Energia. Mottem przewodnim całej koncepcji raportu zostało hasło: Nasza energia Twoje bezpieczeństwo. Tym samym osią wszystkich działań w zakresie społecznej odpowiedzialności Grupy stało się bezpieczeństwo pojmowane nie tylko pod kątem zapewnienia ciągłości dostaw energii do klientów, ale również m.in. w kontekście dbałości o otoczenie, zapewnienie bezpiecznych warunków pracy dla ponad 26,5 tys. pracowników Grupy, ochrony danych ponad 5,3 mln klientów czy też postawienia na nowoczesne technologie wytwórcze odznaczające się najwyższymi standardami sprawnościowymi i środowiskowymi. Naprzeciw oczekiwaniom Obecnie trwają prace nad treścią drugiego raportu odnoszącego się do roku Nowością w stosunku do zeszłorocznej wersji dokumentu jest przyjęcie raportowania w oparciu o metodykę Global Reporting Initiative G4, czyli o wytyczne, które będą obligatoryjne dopiero od 2016 roku. TAURON zdecydował się już teraz wyjść naprzeciw nowym oczekiwaniom oraz wymogom i zaraportować rok 2013 w nowej formule. Rok 2014 upłynie nie tylko pod znakiem drugiego raportu, ale również przeglądu strategii CSR Grupy. Przekraczając półmetek wyznaczonego w dokumencie czasookresu, TAURON chce sprawdzić, czy postawione cele strategiczne są wypełniane zgodnie z założeniami oraz upewnić się, że aktualnie panujące warunki rynkowe nie wprowadzają konieczności ujęcia nowych zapisów, czy podjęcia dodatkowych zobowiązań. Intensywne prace z tym związane są planowane na nadchodzącą jesień. Zgodnie z przyjętą polityką transparentności, informacja o rezultatach prac nad aktualizacją strategii zrównoważonego rozwoju Mottem przewodnim całej koncepcji raportu Grupy TAURON zostało hasło: Nasza energia Twoje bezpieczeństwo. Grupy TAURON zostanie podana do wiadomości publicznej. TAURON dla otoczenia Jednocześnie TAURON konsekwentnie realizuje szereg inicjatyw z zakresu zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności biznesu zaznacza Paweł Gniadek. Do najpopularniejszych wydarzeń w tym obszarze z pewnością można zaliczyć autorską, wyróżnioną wieloma nagrodami, akcję Domy pozytywnej energii prowadzoną nieprzerwanie od 2005 roku. Jej adresatami są całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze działające na terenie województw: dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego, małopolskiego i podkarpackiego. Celem nadrzędnym tej inicjatywy jest wsparcie finansowe domów dziecka i poprawa warunków bytowych mieszkających w nich wychowanków. W ciągu dekady wzięło w niej udział blisko 800 takich placówek. Innym projektem idealnie komponującym się z prowadzoną przez nas działalnością są Bezpieczniki TAURONA, czyli kampania edukacyjno-informacyjna skierowana do trzech grup odbiorców dzieci i młodzieży, osób dorosłych oraz seniorów. W przypadku najmłodszych celem akcji jest ich edukacja w zakresie bezpiecznego i racjonalnego korzystania z energii elektrycznej, urządzeń nią zasilanych, a także bezpiecznego zachowania w pobliżu infrastruktury energetycznej. Dorośli otrzymują z kolei m.in. informacje o zasadach funkcjonowania rynku energii i ustrzeżenia się przed podpisaniem umów od nieuczciwych sprzedawców, a seniorzy, którzy są szczególnie narażeni na zwodnicze praktyki przedstawicieli handlowych, mogą się dowiedzieć, jak się im oprzeć. Od 2009 roku TAURON współpracuje także z Górskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym (GOPR). Co roku spółka czynnie angażuje się w organizowane przez GOPR akcje społeczne mające na celu propagowanie bezpiecznego zachowania w górach. Prowadzone w różnych porach roku akcje Bezpieczna zima, Bezpieczne lato, Bądź bezpieczny doskonale wpisują się w strategię zorientowaną wokół motywu bezpieczeństwa. Dzięki wsparciu TAURONA ratownicy GOPR otrzymuje fundusze na zakup środków transportu: samochodów terenowych, skuterów śnieżnych, a także specjalistycznego sprzętu i ekwipunku ratowniczego oraz medycznego. Kolejną wartą odnotowania aktywnością w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu jest zaangażowanie Grupy TAURON w kampanie społeczne na rzecz poszerzenia świadomości dotyczącej dawstwa szpiku kostnego realizowane pod wspólnym szyldem Bohaterowie z dnia na dzień. W ramach współpracy z Fundacją DKMS Polska w różnych spółkach Grupy, a także w trakcie wydarzeń sponsorowanych przez firmę, odbywają się dni dawcy szpiku kostnego, w czasie których pracownicy oraz uczestnicy eventów mają możliwość bezpłatnego zarejestrowania się w bazie dawców. Każda kolejna przystępująca do niej osoba to większe szanse dla chorych oczekujących na przeszczep szpiku, na normalne życie, dlatego wartość dodana tych inicjatyw jest nie do przecenienia. W rezultacie akcji prowadzonej przez TAURON w kwietniu br. pracownica TAURON Polska Energia została dawcą szpiku dla potrzebującej pacjentki. Podjęte zobowiązania sprawiają, że oczekiwania otoczenia względem Grupy TAURON sukcesywnie rosną. Równocześnie bezustannie sami stawiamy sobie kolejne cele i wyzwania w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz społecznej odpowiedzialności biznesu. W rezultacie, co nieuniknione, poprzeczka wędruje coraz wyżej. Naszym zadaniem jest sprostanie tym wymaganiom, co czynimy z wielką satysfakcją, ponieważ doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że kto stoi w miejscu, ten się cofa podsumowuje Paweł Gniadek. KATARZYNA FRAŚ TAURON Polska Energia Finał akcji Domy Pozytywnej Energii W tym roku X jubileuszowa edycja odbędzie się w Krakowie w Com-Com Zone Nowa Huta. Źródło: arctpe Akcja Bohaterowie z dnia na dzień przynosi pierwsze owoce. Paulina Marekwia, pracownica TAURON Polska Energia, została dawcą szpiku dla potrzebującej pacjentki. Źródło: arctpe Od września 2013 r. w ramach akcji Bezpieczniki TAURONA pracownicy TAURON Dystrybucja przeszkolili 43,5 tysiąca dzieci w 500 szkołach. Źródło: arctpe

18 WYZWANIA NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ CZERWIEC Ranking trudnych pytań Edukujemy dla zdrowia Często zapominamy lub nie wiemy, że wątroba jest jednym z najważniejszych narządów i odpowiada za kluczowe procesy metaboliczne w organizmie. Dlatego Teva, jeden z liderów rynku farmaceutycznego w Polsce, zorganizował Pierwsze Ogólnopolskie Badanie Wątroby. Akcja pod patronatem Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego miała miejsce w 15 miastach, w których zbadano w sumie ok osób. Pierwsze Ogólnopolskie Badanie Wątroby Celem projektu jest edukacja społeczeństwa na temat wątroby i jej roli w prawidłowym funkcjonowaniu m bardziej rozwinięta firma i bardziej dojrzały rynek, na którym działa, tym więcej wyzwań, oczekiwań społecznych i ekologicznych napotykają menedżerowie. Co zatem robić, aby sprostać tym oczekiwaniom? Jaki poziom czynienia dobra dla społeczeństwa jest odpowiedni, adekwatny? To są pytania, które pojawiają się co roku w procesie budowania ankiety do Rankingu Odpowiedzialnych Firm. Na polskim rynku jest już dużo konkursów i zestawień dla firm podejmujących społeczną odpowiedzialność. Nagradzamy sam fakt, że ktoś np. przygotował raport CSR lub na stronie internetowej umieścił tekst strategii CSR, ale nie porównujemy i nie oceniamy wartości poszczególnych wskaźników, które w danym roku udało się osiągnąć. Przez analogię moglibyśmy powiedzieć, że to wspaniale, iż jakaś firma opublikowała raport finansowy, ale przecież ocenie podlega wartość osiąganych przychodów, dynamika wzrostu, stopa zwrotu z inwestycji, itd. W przypadku wskaźników finansowych wiemy, co i jak oceniać, kiedy jest dobrze, a kiedy źle, natomiast ze wskaźnikami CSR mamy poważny kłopot. Czy jest taki poziom osiąganych wskaźników, gdy trzeba będzie przyznać, że dalsze zwiększanie odpowiedzialności społecznej nie ma już sensu? Z pewnością jest jakaś granica ekonomiczna powyżej pewnego poziomu ponoszone koszty (pieniądze, zasoby, czas) stają się większe niż korzyści. Czy jednak wiemy, jak liczyć w tym przypadku koszty i korzyści? Jest też granica społeczna poniżej pewnego poziomu oczekiwania interesariuszy przeradzają się Na polskim rynku jest już dużo konkursów i zestawień dla firm podejmujących społeczną odpowiedzialność. w naciski, które w najlepszym razie mogą tylko zniszczyć reputację firmy. Jak można przeciwdziałać takim naciskom? Mogę też sobie wyobrazić, że istnieje granica organizacyjna od pewnego poziomu podejmowania odpowiedzialności społecznej trzeba coraz mocniej przełamywać opór akcjonariuszy lub innych menedżerów. I tu również nie wiemy, jak to robić, czy edukować, czy też dyscyplinować innych? Warto przytoczyć słynną zasadę Druckera sprzed 40 lat: nie należy brać na siebie powinności, które uniemożliwiają realizację podstawowego celu. Aby przedsiębiorstwo mogło czynić dobro, czyli podejmować społeczną odpowiedzialność, musi najpierw zadbać o realizację własnych celów. O podejmowaniu odpowiedzialności menedżerowie mogą myśleć tylko wtedy, gdy spełniają swój obowiązek i przedsiębiorstwo, które zostało im powierzone, osiąga dobre wyniki. Chciałbym kiedyś włączyć do kolejnej edycji Rankingu Odpowiedzialnych Firm np. takie pytania: Jak dużo polska firma odzieżowa powinna zainwestować w poprawę warunków i bezpieczeństwa pracy swoich dostawców w Bangladeszu? Czy firma z branży żywnościowej powinna podejmować odpowiedzialność za eliminowanie negatywnego oddziaływania społecznego dotyczącego przyczyniania się do otyłości dzieci? Tylko czy ktoś potrafi odpowiedzieć na takie pytania? Prof. nadzw. dr hab. Bolesław Rok Centrum Etyki Biznesu i Innowacji Społecznych Akademia Leona Koźmińskiego W trakcie Pierwszego Ogólnopolskiego Badania Wątroby zbadano 2600 osób. organizmu. Mimo że 3/4 Polaków uważa, że wie, jaką funkcję w organizmie pełni wątroba, w rzeczywistości rzetelną wiedzą na temat jej roli ma jedynie 49% z nich wynika z badania Ipsos przeprowadzonego dla Teva w ramach Pierwszego Ogólnopolskiego Badania Wątroby. Jednocześnie jedynie 25% aktywnie dba o wątrobę, a tylko co trzeci Polak wie, jakie badania należy zrobić, żeby wykryć nieprawidłowości jej pracy. WARTO PRZECZYTAĆ Andrzej Jacek Blikle Doktryna jakości. Rzecz o skutecznym zarządzaniu Książka jest efektem doświadczeń, jakie Andrzej Blikle zdobywał w latach , wdrażając zarządzanie jakością (TQM) w rodzinnej firmie, a także ucząc tej metody w innych firmach i na uczelniach wyższych. Oparta na własnych przeżyciach i głębokim zaangażowaniu w poznanie TQM, Doktryna jakości to praktyczny przewodnik po nowoczesnym zarządzaniu firmą. Książka, wykłady, a także strona to wyraz prawdziwej misji, za którą stoi przekonanie Andrzeja Blikle, że TQM może być wielką szansą dla polskiej gospodarki. * * * * * * * * * Muhammad Yunus Świat bez ubóstwa. Czas na przedsiębiorstwo społeczne Czy można wyobrazić sobie współczesny świat oparty na wolnym rynku, pozbawiony biedy, głodu i nierówności społecznej? Yunus, laureat Pokojowej Nagrody Nobla, przedstawia wizję nowej formy działalności gospodarczej, w której zyski osiągane z biznesu służą realizacji potrzeb społecznych. Poznajemy opowieść o rozwoju i sukcesach przedsięwzięć tworzonych w celu walki z ubóstwem i wykluczeniem, niedożywieniem czy zanieczyszczeniem środowiska naturalnego. Dotychczas powstało kilkadziesiąt takich przedsiębiorstw społecznych. Największe laboratorium naszego ciała To właśnie od wątroby uzależnionych jest ponad 5000 funkcji życiowych i ponad 500 procesów chemicznych, które zachodzą wewnątrz ludzkiego ciała. Funkcja tego narządu polega na odpowiednim przetwarzaniu każdej substancji, która do niego trafi zarówno tej pożytecznej, jak i szkodliwej, oraz m.in. oczyszczaniu organizmu z toksycznych substancji. Bezpłatne badania diagnostyczne Akcja Pierwszego Ogólnopolskiego Badania Wątroby pn. Tyle robi dla Ciebie, zrób coś dla niej odbyła się jesienią 2013 roku. W tym czasie specjalnie przygotowany do niej bus medyczny odwiedził 15 miast w Polsce. Iwona Kuraszko Etyka przywództwa. Ujęcie interdyscyplinarne, red. naukowa Iwona Kuraszko Praca zbiorowa z tekstami takich autorów jak prof. Wojciech Gasparski, prof. Bolesław Rok czy prof. Andrzej Koźmiński. Spojrzenie na etykę przywództwa przez pryzmat serca i umysłu. Autorzy mierzą się z najtrudniejszymi zagadnieniami dotyczącymi przywództwa, zadając następujące pytania: Jak ocenić przywództwo od strony moralnej? Dlaczego i w imię jakiej idei wspólnota podporządkowuje swoją aktywność przywódcy? Czy dobre przywództwo kieruje się moralnością racjonalną czy irracjonalną? (z recenzji dr Małgorzaty Sidor-Rządkowskiej). * * * * * * * * * Iwona Czerwonka Inwestowanie społecznie odpowiedzialne Książka w kompleksowy sposób opisuje ideę inwestowania społecznie odpowiedzialnego (Socially Resonsible Investing SRI) czyli etyczną, socjalną i odpowiedzialną działalność ukierunkowaną na długookresowe zyski. Inwestorzy są zainteresowani nie tylko maksymalizacją zysków, lecz innymi pozaekonomicznymi czynnikami, które wpływają na ich decyzje inwestycyjne. Czynniki te związane są głównie z ochroną środowiska naturalnego, kwestiami społecznymi i etycznymi oraz zachowaniem ładu korporacyjnego. CASE STUDY PARTNERA PUBLIKACJI W ramach inicjatywy pacjenci skorzystali bezpłatnie ze specjalistycznego badania ultrasonograficznego wątroby, które pozwala ocenić wielkość i strukturę narządu, a także obraz dróg żółciowych. Wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości może stanowić podstawę do pogłębienia postępowania diagnostycznego i podjęcia działań leczniczych mówi prof. dr hab. Robert Flisiak, prezes Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego. Akcja edukacyjna Pierwsze Ogólnopolskie Badanie Wątroby realizowana jest w ramach działań CSR i misji firmy Teva Pharmaceuticals Polska Pomagamy społeczeństwu. CASE STUDY STOP Marnotrawstwu w Carrefour CSR w służbie innowacji Carrefour prowadzi szereg inicjatyw w ramach realizowanej polityki odpowiedzialnego biznesu. Jedną z najważniejszych jest program STOP Marnotrawstwu. Jest to realizowana od stycznia 2013 roku międzynarodowa inicjatywa Grupy Carrefour, której celem jest walka z codziennym marnotrawstwem na każdym szczeblu funkcjonowania firmy, a także promowanie przeciwdziałania marnotrawstwu wśród dostawców i klientów Carrefour. W ramach inicjatywy STOP Marnotrawstwu, Carrefour Polska podjął działania w siedmiu obszarach: edukacja pracowników i wprowadzenie ekologicznych nawyków w biurach i sklepach Carrefour, optymalizacja obiegu towarów, edukacja klientów, zaangażowanie dostawców w walkę z marnotrawstwem, zmniejszenie marnotrawstwa związanego z gospodarką opakowaniami, optymalizacja transportu i logistyki oraz racjonalizacja zużycia energii. Inicjatywy podjęte w ramach realizacji programu STOP Marnotrawstwu to przede wszystkim działania operacyjne, których celem jest ograniczanie kosztów i wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań. STOP Marnotrawstwu to też działania edukacyjne kierowane do pracowników, klientów i dostawców sieci. STOP Marnotrawstwu to realizowana od 2013 roku inicjatywa Grupy Carrefour, której celem jest walka z codziennym marnotrawstwem na każdym szczeblu funkcjonowania firmy. Dzięki STOP Marnotrawstwu w Carrefour Polska wprowadzono innowacyjne rozwiązania, takie jak Free Cooling System, czyli wykorzystanie niskich temperatur wód podziemnych do obniżenia temperatury powietrza w sklepie, czy wykorzystanie CO 2 w charakterze czynnika chłodniczego, co pozwoliło na zredukowanie zużycia energii o 25%. Optymalizacji poddano też operacje logistyczne, wdrażając Transport Management System, który pozwolił na poprawę jakości i efektywności planowania oraz przełożył się na wymierne korzyści dla środowiska naturalnego. W ramach działań edukacyjnych stworzono program dla pracowników Jestem EKO, którego celem była nauka postaw proekologicznych. Dostawcom zaproponowano skorzystanie z aplikacji Autodiagnostyk, będącej narzędziem do samooceny przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, zaś z myślą o klientach przygotowano edukacyjny program Odpowiedzialnie każdego dnia! internetową bazę wiedzy, w której zamieszczane są porady dotyczące przeciwdziałania marnowaniu żywności i zasobów naturalnych. Starania Carrefour Polska na rzecz biznesu odpowiedzialnego społecznie zostały docenione w tegorocznym Raporcie FOB: Odpowiedzialny Biznes w Polsce. Dobre Praktyki Sieć została wyróżniona w sześciu z siedmiu możliwych obszarów klasyfikowanych w ramach dobrych praktyk a większość z nich to działania zrealizowane w ramach projektu STOP Marnotrawstwu.

19 20 CZERWIEC 2014 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ CASE STUDY Komunikacja warunkiem współpracy rupa LOTOS przywiązuje wagę do współpracy ze swoimi interesariuszami. Pod względem C M przychodów ze Y sprzedaży jesteśmy jedną z największych firm nie tylko w Polsce, CM ale i w naszym regionie Europy. Realizujemy projekty inwestycyjne oraz MY CY programy rozwojowe wymagające współdziałania z wieloma partnerami. Jako spółka giełdowa, stosując CMY K się do dobrych praktyk, wykorzystujemy formy i narzędzia sprzyjające otwartej, opartej na zaufaniu komunikacji z rynkiem. Będąc uczestnikiem indeksu firm społecznie odpowiedzialnych RESPECT Index na GPW w Warszawie dbamy o udostępnianie kompleksowych danych i informacji na temat firmy. Dotyczy to nie tylko wyników ekonomicznych, ale i z dziedziny społecznej, środowiskowej, ładu korporacyjnego czy etyki biznesu. Dobra komunikacja z interesariuszami jest warunkiem współpracy. Organizujemy spotkania bezpośrednie, konferencje, konsultacje C społeczne czy wydarzenia takie jak M Dzień analityka i inwestora. Istotne miejsce w naszym systemie komunikacji z otoczeniem zajmują także Y CM narzędzia i kanały elektroniczne MY telekonferencje, webcast, serwis internetowy, a w nim sekcje skierowane do konkretnych grup odbiorców, CY CMY takich jak osoby zainteresowane pracą czy będące dostawcami K LOTOSU. Kilka lat temu jako jedna z pierwszych firm w kraju odeszliśmy od wydawania tradycyjnego, papierowego raportu rocznego. Znakiem rozpoznawczym naszych raportów jest forma online. Jak rzadko która stwarza ona odbiorcom sprawozdań z działalności przyjazne warunki łatwego dotarcia do interesujących ich informacji. Przyjazne raportowanie W naszym przekonaniu nowoczesne raportowanie ma za zadanie dążyć do zapewnienia interesariuszom możliwie pełnych informacji w sposób jak najbardziej im przyjazny. Formuła online jest dodatkowo zgodna z zaleceniami Komisji Europejskiej oraz trendami obserwowanymi na całym świecie. Grupa LOTOS radykalną zmianę w przyjętym modelu raportowania wprowadziła w 2010 r. Wtedy to nie tylko wybraliśmy formę elektroniczną dla naszej sprawozdawczości, ale i zastosowaliśmy po raz pierwszy zintegrowany model raportowania. Było to pochodną rozwoju idei CSR w naszej firmie. Nieprzerwanie od 2008 r. prowadzimy działalność pozafinansową zgodnie z przyjętą przez Zarząd koncernu strategią CSR. Wspiera ona osiąganie naszych celów biznesowych. CSR jest wpisany zarówno w strategię biznesową oraz długofalowe plany rozwoju, jak i misję firmy. Zintegrowany Raport Roczny 2013 Grupy LOTOS S.A. raportroczny.lotos.pl Taka spójna wizja prowadzenia działalności biznesowej w sposób uwzględniający na równorzędnych zasadach jej wymiar ekonomiczny, społeczny i środowiskowy musiała zatem znaleźć swoje odzwierciedlenie także w raportowaniu wyników. NAJWAŻNIEJSZE CECHY RAPORTU dane interaktywne, wskaźniki GRI, kursy akcji biblioteka materiałów multimedialnych dogodne formaty Raportu do pobrania Mój Raport - własna kompozycja treści Nasze działania w sferze gospodarczej współistnieją i wpływają na działania pozafinansowe i odwrotnie. Utrzymywanie dwóch niezależnych systemów raportowania wyników finansowych i pozafinansowych przeczyłoby tej wizji biznesu. Stanowiłoby też przeszkodę dla interesariuszy w dokonywaniu oceny planów i dokonań firmy w sposób kompletny i dający pełen obraz sytuacji. O CSR zgodnie z oczekiwaniami W naszej decyzji o zintegrowaniu raportowania uwzględniliśmy FUNKCJONALNOŚCI ZINTEGROWANEGO RAPORTU ROCZNEGO GRUPY LOTOS ON-LINE: Zapewnienie przyjaznego dla środowiska druku; Możliwość publikacji/wydruku dowolnie skomponowanych przez odbiorcę części; Precyzyjne dotarcie do konkretnych treści z poziomu menu, tabeli Content Index, paska dostępu; Dane interaktywne z możliwością porównań; Dostępność Raportu na różnych urządzeniach mobilnych; Wyszukiwarka; Słowniczek z możliwością wyszukania określonego terminu i odwołania do niego w tekście raportu; Ilustrowanie treści fragmentami multimedialnymi; Prezentowanie wybranych danych liczbowych w zestawieniach Mówiące strony i inne ułatwienia EKO wydruk stron słowniki terminów branżowych i społecznych badanie opinii i przekazywanie informacji zwrotnych opinie kluczowych interesariuszy, w tym analityków giełdowych. Systematycznie też staramy się pozyskiwać opinie i oceny odbiorców naszych raportów, ponieważ jest to istotny aspekt naszej społecznej odpowiedzialności. W publikowanych co roku raportach ukazujemy skalę naszego zaangażowania w działania z zakresu społecznej odpowie- według okresów, wskaźników GRI, spółek grupy kapitałowej, kursu akcji; Schowek; Przełączanie do informacji zawartych na wskazanych stronach internetowych raportów z poprzednich lat, kalendarium, serwisu prasowego; Zapewnienie możliwości zgłaszania informacji zwrotnych i badania opinii odbiorców; Możliwość powiększania treści, zastosowanie kontrastów kolorystycznych, odsłuchanie treści oraz inne udogodnienia dla osób słabo widzących; Możliwość skomunikowania się z otoczeniem zewnętrznym poprzez serwisy Facebook i Youtube. dzialności biznesu w odniesieniu do wyników, sytuacji rynkowej oraz szans i ryzyk związanych z prowadzoną działalnością. Sprawozdawanie w regularny i usystematyzowany sposób to nasze zobowiązanie wobec interesariuszy. Wypełniamy tym samym postulat przejrzystości działań, które są wyjaśniane i relacjonowane opinii publicznej. Od niedawna są dostępne wytyczne raportowania zintegrowanego, które podkreślają, iż model ten pozwala przedstawiać, w jaki sposób firma buduje wartość w czasie. Zgodnie z tym postulatem powiązanie wyników finansowych z informacjami pozafinansowymi pomaga zbudować całościowy obraz tego, w jaki sposób wpływamy, jako LOTOS, na otoczenie ekonomiczne i społeczne oraz środowisko. Jest to też zapowiedź zmian, jakie wniesie nowa dyrektywa nakładająca obowiązek raportowania pozafinansowego na duże firmy poprzez ukazywanie danych społecznych, środowiskowych, związanych z zatrudnianiem pracowników, prawami człowieka, kwestiami antykorupcyjnymi oraz określanie modelu biznesowego, wniosków i ryzyk wynikających z zarządzania raportowanymi kwestiami. Komisja Europejska wskazała przy tym standard Global Reporting Initiative jako szczególnie dogodny dla tego modelu raportowania. Na skróty do interesujących informacji Grupa LOTOS od 2008 r. wykorzystuje wskaźniki GRI w swoich raportach. Przedstawiamy ich w sumie ponad 80, ponieważ stosujemy się także do Suplementu dla branży ropy naftowej i gazu przygotowanego przez tę organizację. Raportowanie online pozwala w sposób szczególnie dogodny uzyskiwać dostęp do bardzo konkretnych danych czy aspektów działalności w danym roku. Grupy odbiorców raportów rocznych są różnorodne. Inne informacje są istotne dla analityków giełdowych, inne dla naszych partnerów biznesowych czy społecznych, w tym organizacji pozarządowych, jeszcze inne zaś dla przedstawicieli środowiska akademickiego czy specjalistów od zagadnień zrównoważonego rozwoju. Raport elektroniczny nie jest przeznaczony do czytania w tradycyjny sposób. Ma doskonałe narzędzia wyszukiwania konkretnych treści, dzięki czemu odbiorca zyskuje możliwość skomponowania własnego raportu w oparciu o informacje najbardziej go interesujące. Warto podkreślić także, że nasze raporty poddajemy zewnętrznej weryfikacji, co stanowi dla interesariuszy potwierdzenie wiarygodności przedstawionych informacji. JOWITA TWARDOWSKA Dyrektor ds. Komunikacji i CSR, Grupa LOTOS CASE STUDY PARTNERA PUBLIKACJI Relacje z dostawcami Grupa LOTOS zgodnie ze swoją strategią CSR systemowo podchodzi do problemów występujących w jej gospodarczym otoczeniu. Poprzez zawieranie umów i zlecanie prac firmom z terenów prowadzonej działalności koncern ma istotny wpływ na funkcjonowanie lokalnych społeczności, rozwój ekonomiczny regionów oraz wzrost jego dynamiki. Współpracę tę charakteryzuje kultura prowadzenia biznesu oparta na wartościach LOTOSU. Przejawia się ona m.in. terminowością regulacji zobowiązań, promowaniem wzajemnych relacji z dostawcami przez dzielenie się dobrymi praktykami, wsparcie i rozpowszechnianie technologii inwestycyjnych. Relacje z dostawcami wyrażają się m.in. przez staranne przygotowywanie i przeprowadzanie postępowania służącego dokonaniu ich wyboru, zapewnianie dostawcom ubiegającym się o współpracę równego dostępu do rzetelnej informacji, identyfikowanie zdarzeń mogących mieć charakter konfliktu interesów oraz zapewnianie profesjonalnej, budowanej na pozytywnych relacjach współpracy. Grupa LOTOS ogłosiła dokument określający zasady współpracy z kontrahentami. Przybliżono w nim obowiązujące standardy odnoszące się do procesu dokonywania zakupów, wyboru kontrahentów i zawierania umów. Celem jest zapoznanie dostawców z przyjętymi zasadami postępowania w relacjach rynkowych w sposób wychodzący naprzeciw oczekiwaniom informacyjnym. W 2013 r. spółka uruchomiła specjalną zakładkę Dla dostawców w serwisie Zakładka podzielona jest na kilka działów. Przedstawione są zasady, jakimi firma kieruje się we współpracy z dostawcami. Razem z deklaracjami zamieszczonymi na stronie ułatwiają one poznanie wymogów i oczekiwań, jakie stawia wobec siebie oraz wobec obecnych i przyszłych dostawców. Istnieje tu również możliwość zapoznania się i pobrania standardowych umów najczęściej stosowanych podczas współpracy z kontrahentami. Opublikowana została też elektroniczna wersja Kodeksu etyki Grupy Kapitałowej LOTOS. Dostawcy mają możliwość zapoznania się z obowiązującą strategią CSR i Polityką przeciwdziałania nadużyciom. Stosowane dobre praktyki handlowe wpływają na świadomość dostawców Grupy LOTOS w zakresie BHP, ochrony przeciwpożarowej czy dbałości o łańcuch dostaw. Poprzez wybór lokalnych dostawców firma ma pośredni wpływ na wzrost zamożności społeczności lokalnych. Efektem tego jest wzrost zatrudnienia u dostawców na Pomorzu, czyli w głównej lokalizacji firmy, zmniejszenie udziału szarej strefy na lokalnych rynkach, a do budżetu państwa wpływają większe sumy z tytułu podatków, co zapewnia kapitał dla inwestycji w nowe przedsięwzięcia, również w regionie.