PIONEER. Światowa mapa długu. Sztuka dobrego wyboru Pioneer Strategii Globalnej. Ożywienie na peryferiach Europy Peryferyjne kraje strefy euro

Transkrypt

1 Wydarzenia Wiedza Edukacja lipiec 2014 PIONEER Sztuka dobrego wyboru Pioneer Strategii Globalnej Ożywienie na peryferiach Europy Peryferyjne kraje strefy euro Trend jest Twoim przyjacielem Znane powiedzenia giełdowe Światowa mapa długu o perspektywach rynku obligacji mówi Radosław Cholewiński, zarządzający portfelem papierów dłużnych w Pioneer Pekao Investment Management S.A.

2 Spis treści Szanowni Państwo Jedno ze znanych powiedzeń mówi sell in May and go away (sprzedaj w maju i wyjedź). To, że mimo letniego okresu czytają Państwo te słowa, dowodzi wysokiej świadomości, iż zawsze jest dobry czas na inwestycje, a nawet najbardziej atrakcyjne giełdowe bon moty (piszemy o nich na str. 18) nie zastąpią konsekwentnej strategii, uwzględniającej oczekiwania i profil ryzyka każdego inwestora. Z rynku 2 W skrócie 4 Światowa mapa rynku obligacji wywiad z Radosławem Cholewińskim, zarządzającym portfelem papierów dłużnych w Pioneer Pekao Investment Management S.A. 7 Wzrostowy scenariusz niezagrożony 10 Ożywienie na peryferiach Europy 13 Gospodarka na huśtawce Oferta Pioneer 16 Sztuka dobrego wyboru: subfundusz Pioneer Strategii Globalnej Edukacja Foto na okładce: Getty Images Ryzyku poświęcamy wiele miejsca w tym numerze magazynu, omawiając poszczególne jego rodzaje (str. 20) oraz opisując cykliczną naturę światowej gospodarki (str. 13), która jest jednym ze źródeł zmienności nastrojów na rynkach kapitałowych. Ważną rolę stabilizującą w portfelu inwestycyjnym pełnią obligacje. W ostatnich latach oferta obligacji i funduszy inwestujących w ten segment rynku znacząco się powiększyła. O perspektywach światowego rynku długu i o tym, jak z tej bogatej palety wybrać odpowiednie dla siebie rozwiązanie, rozmawiamy z Radosławem Cholewińskim, zarządzającym portfelem papierów dłużnych w Pioneer Pekao Investment Management S.A. (str. 4). Zwracamy również uwagę na postępujące ożywienie globalnej gospodarki (analiza makroekonomiczna Piotra Szuleca na str. 7), ze szczególnym uwzględnieniem krajów peryferyjnych strefy euro (str. 10). W tym kontekście warto zainteresować się subfunduszem Pioneer Strategii Globalnej, który inwestuje w starannie wyselekcjonowane fundusze zagraniczne (str. 16). Polecamy także felieton. O odwadze łamania status quo i roli pasji w biznesie opowiada prof. Krzysztof Obłój (str. 27). Życzymy Państwu udanych wakacji także w inwestycjach! 18 Znane powiedzenia giełdowe 20 Oswoić ryzyko 23 Dzieci potrzebują wiedzy Sylwetka 24 Erazm Jerzmanowski człowiek, który oświetlił Amerykę Felieton 27 Prof. Krzysztof Obłój: Rób to z pasją! FAQ 28 Klient pyta, COK odpowiada Pioneer. Wydarzenia, Wiedza, Edukacja ; Właściciel: Pioneer Pekao Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A., ul. Marynarska 15, Warszawa; Wydawca:, ul. Nowogrodzka 42, Warszawa, tel.: , faks: , biuro@cppolska.com.pl, Magazyn PIONEER Pekao TFI 1

3 Z rynku Z rynku W skrócie Opracowanie: Zespół Pioneer Pekao TFI S.A. Złote Godło dla Pioneera Pioneer Pekao TFI drugi raz z rzędu otrzymał Złote Godło w ogólnopolskim plebiscycie Laur Klienta Wyróżnienie ma dla nas szczególne znaczenie, gdyż o miejscu w rankingu decydują głosy klientów. Ich werdykt jest więc najlepszym potwierdzeniem jakości naszych produktów i obsługi. W tym roku Pioneer Pekao TFI zdobył 31% wszystkich głosów oddanych w kategorii Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych. Laury Klienta zostały przyznane już po raz dziesiąty. Wiosenne ożywienie Najnowsza, opublikowana 5 maja prognoza Komisji Europejskiej potwierdza ożywienie w Europie. Realny PKB Unii ma wzrosnąć w tym roku o 1,6%, a strefa euro o 1,2% rok przyniesie, zdaniem autorów Spring Forecast, przyspieszenie tej dynamiki odpowiednio do 2,0 i 1,7%. Polski PKB ma zyskać 3,2% w 2014 roku i 3,4% w kolejnym roku. Gospodarka Niemiec, największego partnera handlowego Polski, ma wzrosnąć w tym roku o 1,8%, a w kolejnych dwunastu miesiącach o 2%. Pioneer Pekao Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. otrzymuje za zajęcie I miejsca ZŁOTE GODŁO ogólnopolskiego konkursu LAUR KLIENTA 2014 w kategorii Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych Katowice, r. CERTYFIKAT nr LKO/12/04/2014 LICENCJA: Udzielam zgody na posługiwanie się godłem i hasłem nagrody z podaniem roku w którym została przyznana. ORGANIZATOR PROGRAMU: Kowalski Pro-Media Dyrektor Programu Anna Rok-Gola Autorzy podsumowania podkreślają przy tym, że wzrost unijnego PKB ma coraz szerszy, silny fundament poprawiającą się kondycję makroekonomiczną poszczególnych krajów Unii, w tym tych, które jeszcze niedawno borykały się z dużymi problemami (o krajach peryferyjnych Unii piszemy w wywiadzie na str. 4 oraz w analizie na str. 10). Spadły deficyty, następuje ożywienie inwestycji, zaczęła poprawiać się sytuacja na rynku pracy komentował wyniki Siim Kallas, wiceprezydent Komisji Europejskiej. Inwestycja z potencjałem Wiele miejsca w tym numerze magazynu poświęcamy obligacjom (wywiad na str. 4). Warto zwrócić uwagę na segment obligacji wysokodochodowych (ang. high-yield bonds) emitowanych przez firmy, które nie zawsze mogą wykazać się najwyższą wiarygodnością kredytową. Słabszy rating rekompensują jednak inwestorom dodatkową premią za ryzyko, mogącą wynieść nawet kilka punktów procentowych (w porównaniu z obligacjami rządowymi). Odpowiedzią na potrzeby inwestorów, którzy chcą uzupełnić swój portfel inwestycji o obligacje wysokodochodowe z różnych regionów świata, może być subfundusz Pioneer Obligacji i Dochodu, od 9 lipca 2014 roku w ofercie Pioneer Pekao TFI. Więcej informacji o nowym subfunduszu znajdą Państwo na stronie internetowej Foto: Shutterstock.com, Archiwum Wierzymy w Unię 44% Polaków wierzy, że w 2020 roku wpływ i globalne znaczenie Unii Europejskiej będą silniejsze niż Stanów Zjednoczonych. To najwyższy odsetek ze wszystkich krajów członkowskich wynika z najnowszej edycji cyklicznego badania The Future of Europe realizowanego przez Eurostat. Dla porównania, podobnego zdania jest tylko 19% Greków Polscy przedsiębiorcy optymistyczni W IV kwartale 2013 roku przychody polskich przedsiębiorstw zwiększyły się o 2,4% r/r. To przede wszystkim zasługa wzrostu przychodów ze sprzedaży zagranicznej (+4,6%) wynika z opublikowanego 5 maja cyklicznego raportu NBP na temat kondycji polskich firm. W 2013 roku zatrudnienie zwiększyło 43,8% badanych firm. Przejawem optymizmu jest także utrzymujący się od trzech (średnia dla Unii 34%). 59% mieszkańców Unii wierzy, że pod koniec tej dekady połączona Europa będzie mocniejsza niż Brazylia. Mniejszy optymizm wyrażają w porównaniu z innymi dużymi gospodarkami: Rosji (47% respondentów jest przekonanych, że znaczenie Unii będzie większe niż naszego wschodniego sąsiada), Japonii (44%) oraz Chin (32%). badanych kwartałów wzrost nakładów na środki trwałe. W IV kwartale 2013 roku ta dynamika była wręcz dwucyfrowa, przy czym firmy najsilniej zwiększały nakłady na budynki i budowle oraz zakupy maszyn i urządzeń. Całoroczny budżet przeznaczony na inwestycje w 2013 roku zamknął się kwotą 104,1 mld zł, o 5,9% wyższą niż przed rokiem podsumowują autorzy raportu. Niemiecki sen Przez lata rajem dla emigrantów, także z Polski, były Stany Zjednoczone. Pozostają one wciąż najpopularniejszym celem migracji wynika z majowego biuletynu Migration Policy Debates wydawanego przez OECD ale mają silnego konkurenta w postaci Niemiec. Siła i sposób, w jaki nasz zachodni sąsiad poradził sobie z kryzysem, działają jak magnes: w rankingu najlepszych krajów dla imigrantów Niemcy awansowały, w porównaniu z 2009 rokiem, z 9. na 2. pozycję, pokonując m.in. Wielką Brytanię, Kanadę i Australię. Było warto Za nami obchody 25-lecia polskiej wolności. Z opublikowanych przy tej okazji przez CBOS badań wynika, że z krajów byłego bloku socjalistycznego to właśnie Polacy najlepiej oceniają transformację sprzed dwóch i pół dekady. Odsetek osób, które uważają, że w 1989 roku warto było zmienić ustrój, wynosi w naszym kraju 71%. Zwolennicy transformacji mają też przewagę w Czechach i na Słowacji (odpowiednio: 63% i 56%). To zdanie podziela nieco mniej niż połowa Węgrów, przy czym tylko 12% naszych bratanków uważa, że zdecydowanie było warto (w Polsce taki pogląd wyraża aż 39% respondentów). 2 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 3

4 Z rynku Z rynku Światowa mapa rynku obligacji Obligacje stanowią ważny komponent stabilizujący portfel inwestycji. Poziom zaangażowania w obligacje powinien zależeć przede wszystkim od naszej indywidualnej zdolności oraz skłonności do podejmowania ryzyka inwestycyjnego mówi Radosław Cholewiński, zarządzający portfelem papierów dłużnych w Pioneer Pekao Investment Management S.A. Opracowanie: Zespół Pioneer Pekao TFI S.A. Niedawno Irlandia, teraz Grecja wróciły z powodzeniem na rynek długu. Jak powinniśmy odczytywać tę zmianę nastrojów inwestorów? Sytuacja peryferyjnych krajów strefy euro pokazuje, jak zmienne i nieprzewidywalne są rynki. Jeszcze rok temu nikt nie uwierzyłby w to, że inwestorzy będą masowo kupować obligacje greckie czy hiszpańskie, a popyt jak w przypadku Grecji kilkukrotnie przewyższy podaż. Dwa lata temu rentowność portugalskich 10-letnich obligacji skarbowych była na poziomie kilkunastu procent, dziś spadła poniżej 4%, czyli niewiele powyżej rentowności długu Wielkiej Brytanii, która ma za sobą 300 lat emisji obligacji i nigdy nie ogłosiła niewypłacalności. Portugalia nie ma takich doświadczeń: 30 lat była dyktaturą, dwa lata temu stała na granicy niewypłacalności. Inwestorzy kolejny raz udowodnili, że ich nastroje i oceny potrafią zmieniać się diametralnie w krótkim czasie. Tej poprawie nastrojów na pewno pomogły wydarzenia w realnej gospodarce. Peryferyjne kraje zdecydowanie ograniczyły też deficyty budżetowe, ale wciąż nie możemy o tym zapominać pozostają w trudnej sytuacji i wyjście z niej będzie procesem wieloletnim. Dobrym znakiem jest fakt, że ich sytuacja przestała się pogarszać. To, czy ten sukces państw peryferyjnych będzie trwały, zależy od determinacji rządów i od tego, czy będą w stanie utrzymać reformatorski kurs pomimo napięć społecznych, nieodłącznego skutku trudnych decyzji. Inwestowanie w obligacje to nic innego jak kupowanie obietnicy, że ktoś spłaci zaciągnięty dług. Pomogły także narzędzia stworzone przez Europejski Bank Centralny a właściwie zapowiedź ich zastosowania. Co sprawia, że inwestorzy nie boją się kupować długu państw jeszcze niedawno postrzeganych jako bankrutów? Wiara w to, że EBC, w razie konieczności, jest w stanie interweniować i stabilizować rynek papierów skarbowych w strefie euro. Inwestowanie w obligacje to nic innego jak kupno obietnicy, że ktoś spłaci zaciągnięty dług. Wśród wielu narzędzi najważniejszym był zapowiedziany w połowie 2012 roku program OMT (Outright Monetary Transactions). Dawał on EBC prawo do skupu długu państw zainfekowanych kryzysem, pod warunkiem że przedstawią one program reform. Sama zapowiedź uruchomienia tego programu pozwoliła na odbudowę zaufania. Stany Zjednoczone w analogicznej sytuacji wybrały drogę luzowania ilościowego (QE). Czy Europa mogłaby z amerykańskiej lekcji wyciągnąć jakieś wnioski dla siebie? Specyfika obu rynków jest diametralnie różna. Amerykańska Rezerwa Federalna, w odróżnieniu od jej europejskiego odpowiednika, jest odpowiedzialna nie tylko za inflację, lecz także za wspieranie wzrostu gospodarczego. Poza tym Stany Zjednoczone są jedynym państwem mającym na poziomie federalnym wspólną politykę fiskalną i monetarną. Nikt nie musiał się zastanawiać, czy program skupu papierów skarbowych dobry dla jednego stanu nie odbije się negatywnie na kondycji innego stanu. Strefa euro nie jest natomiast jednolitym organizmem, każde z 18 państw ma swój rząd i własną politykę fiskalną, która wpływa na wspólną politykę monetarną. Życzeniowe myślenie, że strefa euro jest monolitem, silnie zakorzenione w głowach ekonomistów i polityków przed 2007 rokiem, było jednym z powodów, dla których Europa tak dotkliwie odczuła ostatni światowy kryzys. Foto: Archiwum Jakie mechanizmy mogłyby więc pomóc Europie? Stosowane narzędzia muszą uwzględniać wspomnianą wyżej różnorodność strefy euro. Zwróćmy uwagę na to, że w Niemczech od roku trwa boom na rynku nieruchomości. Dalsze zwiększanie dostępności kredytu mogłoby prowadzić do bańki spekulacyjnej, która miałaby negatywne skutki dla całej strefy euro. Na przeciwległym biegunie jest np. Hiszpania, w której kredyt dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw rośnie bardzo wolno. Tamtejszym bankom wciąż bardziej opłaca się kredytować państwo niż realną gospodarkę, ponieważ poziom rentowności obligacji w Hiszpanii jest wyższy niż w Niemczech. EBC ma dziś zasadniczo dwa wyjścia. Pierwsze to skup rządowych obligacji skarbowych, tak by spadek rentowności obligacji krajów peryferyjnych zachęcił banki do kredytowania gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Technicznie rozwiązanie jest bardzo proste, ale uniemożliwiają je, przynajmniej w jawnej postaci, traktaty europejskie. Drugie rozwiązanie, dyskutowane od kilku miesięcy, to rozpoczęcie przez EBC skupu obligacji emitowanych przez banki, tak by zmniejszać koszt ich finansowania i zachęcać w ten sposób do kreowania kredytu dla realnej gospodarki. Takiego rynku obligacji bankowych jednak dziś nie ma i nie da się go stworzyć w miesiąc. Jak na europejskiej mapie długu prezentuje się Polska? Jesteśmy traktowani trochę jak rynek wschodzący, trochę jak rozwinięty. Trudno się tej dychotomii dziwić: za nami dopiero 25 lat współczesnej historii gospodarki wolnorynkowej, światowi inwestorzy wciąż pamiętają restrukturyzację polskiego długu dokonaną na przełomie lat 80. i 90. Z drugiej strony Radosław Cholewiński, zarządzający portfelem papierów dłużnych w Pioneer Pekao Investment Management S.A. silne fundamenty makroekonomiczne, poziom rozwoju gospodarczego i dojrzałość instytucji rynku finansowego odróżniają nas od typowych rynków wschodzących Brazylii, Rosji czy Chin. Będziemy stopniowo skracać dystans do krajów rozwiniętych, gdyż rośniemy szybciej niż kraje starej Unii. Sposób, w jaki Polska poradziła sobie z kryzysem, sprawił, że pod względem wzrostu PKB czy poziomu zadłużenia jesteśmy w znacznie lepszej sytuacji niż kraje peryferyjne. To znajduje odzwierciedlenie w ocenach agencji ratingowych. Jeszcze 3 4 lata temu nikt nie spodziewał się, że Polska będzie miała wyższy rating niż połowa krajów strefy euro. Temu postrzeganiu nie zaszkodziła reforma OFE? Jeśli weźmiemy pod uwagę tylko efekt finansowy, pomijając aspekt niepewności, przekazanie obligacyjnej Notka biograficzna Radosław Cholewiński doradca inwestycyjny, doktor nauk ekonomicznych, absolwent Szkoły Głównej Handlowej. Studiował również na Vienna University of Economics and Business Administration. Jest autorem prac naukowych z dziedziny modelowania rynków finansowych, a także artykułów dotyczących ekonomii i rynków finansowych. W 2008 roku był członkiem zwycięskiego zespołu w rankingu prognoz makroekonomicznych Gazety Giełdy Parkiet. Trzykrotnie, w latach 2010, 2011 i 2012, był laureatem konkursu na najlepszego analityka makroekonomicznego organizowanego przez Narodowy Bank Polski oraz dzienniki Rzeczpospolita i Gazeta Giełdy Parkiet. Prywatnie interesuje się historią najnowszą i podróżami. 4 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 5

5 Z rynku części aktywów OFE do ZUS poprawiło księgową relację długu publicznego do PKB. Nie zdziwiłbym się, gdyby w perspektywie roku, dwóch lat ta zmiana zaowocowała podniesieniem ratingu Polski. Problem z OFE polega na tym, że kapitałowy system emerytalny bazował na założeniu, że zobowiązania wobec przyszłych emerytów, mające postać obligacji skarbowych w portfelach OFE, nie będą przez instytucje europejskie wliczane do zadłużenia państwa. To założenie, moim zdaniem pozbawione podstaw, w istocie nigdy się nie spełniło. Pod tym względem byliśmy więc w gorszej sytuacji niż kraje, które nie miały kapitałowego systemu emerytalnego ich budżet na papierze wyglądał lepiej. A jak rynek długu radzi sobie bez OFE? Na pewno jest inaczej. Uczestnicy rynku musieli nauczyć się funkcjonowania w nowej rzeczywistości, bez udziału jednego z istotnych graczy. Pewne konsekwencje są namacalne, jak spadek płynności i związane z tym wyższe koszty transakcyjne. Wzrosła także zmienność rynku. OFE przez ostatnie lata pełniły rolę stabilizatora rynku. W okresach wyprzedaży polskich obligacji OFE, z racji swojego długoterminowego horyzontu, kupowały chętnie papiery w myśl zasady kupuj tanio, sprzedawaj drogo. Gdy sytuacja się odwracała i spadały rentowności polskich papierów, OFE pozbywały się papierów. Dziś takiego stabilizatora już nie ma. Odczuwalny jest także zwiększony udział inwestorów zagranicznych, którzy mają dziś ponad 40% polskich papierów skarbowych. Dzięki temu jesteśmy bardziej podatni na czynniki globalne wydarzenia w strefie euro czy USA silniej wpływają na nastroje na rynku długu, gdyż wierzycielami Polski są zagraniczne fundusze, dla których polskie obligacje są tylko jedną z wielu pozycji w międzynarodowym portfelu inwestycyjnym. Jak polityka RPP i perspektywa podwyżek stóp procentowych wpływają na kondycję polskiego rynku długu? Mamy obecnie do czynienia ze stabilnymi stopami procentowymi, co naturalnie wspiera rynek długu, w szczególności obligacji o krótkich okresach zapadalności. Rynkowy konsensus zakłada, że do podwyżki nie dojdzie w tym roku, ale należy liczyć się z tym, że oczekiwania dotyczące Jeszcze 3 4 lata temu nikt nie spodziewał się, że Polska będzie miała wyższy rating niż połowa krajów strefy euro. bardziej odległych w czasie podwyżek stóp mogą zostać wbudowane w ceny polskich obligacji o dłuższych okresach zapadalności. Zabezpieczamy się przed tym, preferując obligacje o krótkim terminie zapadalności, które charakteryzują się mniejszą wrażliwością na zmiany stóp procentowych. Istotne jest, że te obligacje prawdopodobnie zostaną wykupione, zanim dojdzie do faktycznych podwyżek stóp. Wielu inwestorów deprymuje bogata oferta obligacji. Jak, nie mając dostatecznej wiedzy, zapewnić portfelowi inwestycji optymalny zestaw obligacji? Takim rozwiązaniem, które odpowiada na potrzebę posiadania komponentu stabilizującego portfel inwestycyjny, są fundusze obligacyjne. To atrakcyjna alternatywa wobec samodzielnego inwestowania na rynku długu. Tym bardziej że zdecydowana większość inwestorów indywidualnych ma ograniczone możliwości aktywnego uczestnictwa w rynku długu, gdzie transakcje opiewają na dziesiątki czy setki milionów złotych. Ponadto nie każdy inwestor ma kompetencje, by dokonać wyboru obligacji: o krótkim terminie zapadalności czy długim? O stałej czy zmiennej stopie? Papiery rządowe czy korporacyjne? Profesjonalni uczestnicy rynku finansowego jak Pioneer Pekao TFI tworzą produkty, które zdejmują z indywidualnych inwestorów konieczność zadawania sobie tych pytań. Jak duży powinien być udział obligacji w portfelu? Udział ten zależy przede wszystkim od naszych indywidualnych zdolności oraz skłonności do podejmowania ryzyka inwestycyjnego. Z wiekiem ta skłonność powinna spadać, a rola obligacji w portfelu rosnąć. Inwestor młody, mający przed sobą horyzont długiej aktywności zawodowej, powinien przyjąć bardziej agresywną perspektywę i postawić mocniej na akcje, czyli taki komponent portfela, który zapewnia raczej wzrost w długim okresie niż stabilność. Współcześnie coraz mocniej akcentuje się też związek pomiędzy alokacją oszczędności a kapitałem ludzkim inwestora. Dwóch równolatków może mieć zupełnie inny charakter pracy i osiąganych z niej dochodów. Jeśli, przykładowo, jesteśmy związani z branżą o dużej zmienności i podatności na koniunkturę gospodarczą (np. rynek finansowy), powinniśmy mieć świadomość, że nasz kapitał ludzki już ulokowaliśmy poprzez pracę w ryzykowny instrument, więc w inwestycjach warto w większym stopniu postawić na komponent obligacyjny. Osoby o stałych, przewidywalnych dochodach, dla których wynagrodzenie pełni rolę dochodów z obligacji, mogą zaś w długiej perspektywie inwestować bardziej ryzykownie. Wywiad przeprowadzono 7 maja 2014 roku. 6 Magazyn PIONEER Pekao TFI

6 Z rynku Foto: Getty Images Wzrostowy scenariusz niezagrożony Wskaźniki wyprzedzające potwierdzają, że sytuacja światowej gospodarki, pomimo wiosennego potknięcia, nadal się poprawia i daje szansę na kontynuację dotychczasowego ożywienia. Na tle innych krajów szczególnie dobrze prezentuje się Polska. Autor: Piotr Szulec, dyrektor ds. komunikacji inwestycyjnej Pioneer Pekao Investment Management S.A. Rodzima gospodarka wyróżnia się pozytywnie, mimo że ze względu na napiętą sytuację na Ukrainie jesteśmy obciążeni dodatkowym ryzykiem geopolitycznym i gospodarczym. Co prawda ewentualny negatywny wpływ wschodniego konfliktu na wielkość naszego eksportu na tamte rynki nie jest relatywnie duży (najbardziej pesymistyczne szacunki mówią o 0,3 0,5% polskiego PKB), ale na poziomie konkretnych eksporterów na wschód sytuacja nie wygląda już zbyt dobrze. Ruszył krajowy popyt Na poziomie całej gospodarki dotychczasowa dynamika poprawy sytuacji wydaje się na dziś niezagrożona. Według ostatniego odczytu flash opublikowanego przez GUS, PKB Polski w I kwartale wzrósł o 3,3% w ujęciu rocznym oraz o 1,1% w ujęciu kwartalnym. To zdecydowanie lepiej od konsensusu rynkowego, który znajdował się w okolicach 3,1% r/r i od odczytu z IV kwartału 2013 roku (2,7%). Biorąc pod uwagę ostatnie dane z rynku pracy, które okazały się ponownie lepsze (rosnące zatrudnienie i rosnące wynagrodzenia), można śmiało założyć, że do oczekiwanego wzrostu w większym niż dotychczas stopniu dołożył się tym razem krajowy popyt. Katalizatorem polskiego PKB był i jest bardzo mocny eksport, wspierany zwłaszcza przez dynamiczny Magazyn PIONEER Pekao TFI 7

7 Z rynku Z rynku wzrost niemieckiej gospodarki. PKB Niemiec zwiększył się w I kwartale o 0,8% w ujęciu kwartalnym, a w ujęciu rocznym o 2,5%. Przypomnijmy, że w IV kwartale zeszłego roku wzrost ten wyniósł 1,4%. Poprawę sytuacji widać zresztą w całej strefie euro. Według wstępnych danych Eurostatu gospodarka strefy euro w I kwartale 2014 roku wzrosła o 0,2% w ujęciu kwartalnym, a w ujęciu rocznym o 0,9%. Tym samym jak najbardziej możliwe jest osiągnięcie w tym roku wzrostu na prognozowanym poziomie 1 1,3% rocznie. Stopy bez zmian W perspektywie najbliższych kilku kwartałów istotny będzie rozwój sytuacji na Ukrainie oraz to, czy dotychczasowe wydarzenia odbiją się w znaczący sposób na naszej i europejskiej gospodarce. Polskie ożywienie jest faktem: w kolejnych kwartałach br. dynamika PKB powinna wynieść 3,5 4% r/r. Poprawa, co ważne, przebiega w warunkach bardzo niskiej inflacji (ostatni odczyt na poziomie 0,3%). Skłania to do założenia, że Rada Polityki Pieniężnej jeszcze przez długi czas nie zmieni stóp procentowych, pomimo oczekiwań na kolejną obniżkę stóp, które się ostatnio pojawiły. Warto przy tej okazji wspomnieć o węgierskim PKB, który w I kwartale wzrósł o 3,5% r/r, także przy rekordowo niskiej inflacji, a nawet deflacji (w kwietniu ceny detaliczne spadły o 0,1%). Ważą się losy OFE Dla polskiego rynku akcji przy poprawiającej się z kwartału na kwartał dynamice PKB większych zagrożeń na razie nie widać. Jednak wiele będzie zależało od tego, jakie informacje będą napływać z sektora bankowego (w zakresie realizowanej polityki kredytowej i depozytowej) oraz z sektora OFE. Przypomnijmy, że od 1 kwietnia do 31 lipca osoby oszczędzające w OFE mogą deklarować pozostanie w OFE. Dotychczasowe tempo zapisów nie zachwyca i może się okazać, że wcześniejsze szacunki, według których w OFE zostałoby 20 25% dotychczasowych członków, mogą okazać się zawyżone. Warto jednak pamiętać o tym, że wiele osób może zdecydować się na ten krok w ostatniej chwili, np. w czerwcu czy nawet lipcu, co spowoduje skokowy przyrost dotychczasowych zapisów. Co więcej, ostatnie dane z rynku OFE, potwierdzające, że inwestycje w akcje prowadzone są głównie na rynkach zagranicznych (znaczący przyrost udziału zagranicznych akcji w portfelach OFE), tłumaczą w pewien sposób relatywną słabość naszego rynku akcji w ostatnich tygodniach. Dają one jednocześnie nadzieję na to, że jeżeli dojdzie do sytuacji, że w OFE pozostanie dużo mniej członków niż dotychczas sądzono, ewentualna podaż w celu zapewnienia płynności będzie realizowana poprzez sprzedaż zagranicznych akcji, a nie krajowych. Potencjał rynków wschodzących Poprawiające się dane i postępujące ożywienie wpływają pozytywnie także na zagranicznych inwestorów. Lokalne korekty, będące następstwem konfliktów Zakładamy, że w perspektywie krótko- i średnioterminowej motorem wzrostów pozostaną rynki rozwinięte, a wśród nich przede wszystkim Europa. Foto: Getty Images geopolitycznych oraz negatywnych zaskoczeń po publikacji danych makroekonomicznych za ostatnie tygodnie, nie naruszyły długoterminowego trendu wzrostowego. Przykładem może być chociażby zachowanie amerykańskiego S&P 500 czy niemieckiego Dax, które ustanowiły nowe rekordy cenowe swoich notowań. Patrząc na zachowanie indeksów akcji poszczególnych rynków wschodzących, takich jak brazylijska Bovespa czy indyjski Sensex, także widać zmianę nastawienia inwestorów. Na pewno pomagają również ponowny napływ kapitału na te rynki i sprzyjający klimat polityczny (zwłaszcza w przypadku Indii, gdzie wynik ostatnich wyborów natchnął inwestorów nadzieją na pozytywne zmiany). Biorąc pod uwagę postępujące ożywienie w gospodarce światowej, uważamy, że w perspektywie najbliższych 6 12 miesięcy warto spojrzeć na gospodarki krajów wschodzących. Po wielomiesięcznej przecenie druga połowa roku 2014 oraz rok 2015 mogą okazać się dla nich momentem przełomowym. Poprawie stanu gospodarek powinien towarzyszyć powrót inwestorów na te rynki. Jednak na razie wzrosty, np. brazylijskiego rynku akcji, należy traktować raczej jako większą korektę dotychczasowych długoterminowych spadków. Stany wracają do formy Gospodarka amerykańska po słabym pierwszym kwartale (z dynamiką PKB na poziomie 0,1%) wróciła do normy, a kolejne publikacje potwierdzają, że zimowe osłabienie minęło. Widać to szczególnie po wskaźnikach wyprzedzających, które w porównaniu z poprzednim miesiącem zauważalnie się poprawiły ISM przemysłowy wzrósł do poziomu 54,9 pkt. Jednak w kontekście słabego odczytu dynamiki PKB w I kwartale roczny wzrost tej gospodarki na poziomie 3% wydaje się na dziś niemożliwy do zrealizowania. Obecne szacunki wskazują raczej na 2,3 2,5% i to przy kilku założeniach że nastąpi dalsza poprawa sytuacji na rynku pracy (liczba nowych miejsc pracy powinna rosnąć, tak jak w kwietniu, o blisko 300 tys. w skali miesiąca, stopa bezrobocia zaś nie wzrośnie powyżej poziomu 6,3%), a stabilizacja zaobserwowana na rynku nieruchomości nie przerodzi się w korektę dotychczasowych wzrostów. Amerykański Fed kontynuuje ograniczanie na każdym posiedzeniu programu luzowania ilościowego (QE) o 10 mld dolarów, a obecny skup aktywów jest prowadzony na poziomie 45 mld dolarów miesięcznie. Kolejne decyzje Fed nieuchronnie prowadzą nas do prawdopodobnych podwyżek stóp procentowych w I połowie 2015 roku. Poprawę stanu amerykańskiej gospodarki, pomimo niższego tempa wzrostu w I kwartale br., widać również w inflacji. Ceny konsumpcyjne wzrosły w USA w kwietniu o 0,3% w ujęciu miesięcznym, a inflacja bazowa, czyli wskaźnik, który nie uwzględnia cen paliw i żywności, wzrosła w tym samym miesiącu o 0,2%. Wskutek tego w ujęciu rocznym inflacja wzrosła do poziomu 2,0%, a po odliczeniu cen żywności i energii wskaźnik CPI wzrósł o 1,8%. Mamy więc potwierdzenie, że po długim oczekiwaniu Amerykanie zaczęli konsumować więcej niż dotychczas, co dobrze rokuje, jeżeli chodzi o odczyt tempa wzrostu amerykańskiej gospodarki w II kwartale. Nadal uważamy, że w perspektywie krótkoi średnioterminowej motorem wzrostów pozostaną rynki rozwinięte, czyli Europa i ciągle jeszcze USA, choć rekordowe poziomy indeksu S&P 500 wskazują, że potencjał wzrostu amerykańskiego rynku akcji pozostaje mocno ograniczony. Być może kolejną fazę wzrostu, szczególnie na europejskim rynku akcji, wywoła ewentualna decyzja Europejskiego Banku Centralnego (oczekiwana już na czerwcowym posiedzeniu) w zakresie uruchomienia europejskiej wersji luzowania ilościowego. Taką wersję przyszłych wydarzeń wspierają mocno wzrost europejskiej gospodarki na poziomie 0,9% oraz bardzo niska inflacja. Komentarz przygotowano 26 maja 2014 roku. Polskie ożywienie jest faktem: w kolejnych kwartałach br. dynamika PKB powinna wynieść 3,5 4% w ujęciu rocznym. Poprawa, co ważne, przebiega w warunkach bardzo niskiej inflacji. 8 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 9

8 Z rynku Z rynku Ożywienie na peryferiach Europy Jeszcze rok temu były pogrążone w problemach, dziś ich kondycja makroekonomiczna jest już znacząco lepsza. Peryferyjne kraje strefy euro Grecja, Portugalia, Irlandia oraz Hiszpania mają jednak do nadrobienia bardzo duży dystans. Jego skracanie może stanowić impuls rozwojowy dla całej strefy euro. Opracowanie: Zespół Pioneer Pekao TFI S.A. Strefa euro odnotowuje systematyczną poprawę już od pewnego czasu, jednak tempo tej poprawy jest nieporównywalnie słabsze od tego, które charakteryzowało w ostatnim czasie gospodarkę chociażby amerykańską. Jest też bardzo nierównomierne, co widać na sąsiednim wykresie. O ile w przypadku gospodarki niemieckiej czy francuskiej poprawa jest już mocno zauważalna, zarówno pod względem wskaźników wyprzedzających, jak i twardych danych makroekonomicznych, o tyle kraje peryferyjne Europy, czyli Hiszpania, Portugalia czy Grecja, mają nadal bardzo duży dystans do nadrobienia. Jednak to właśnie one, ze względu na dotychczasowe opóźnienie, mogą stanowić źródło przyszłego przyspieszenia tempa wzrostu w całej strefie euro. Dług pod lupą Największą bolączką krajów peryferyjnych, która wpędziła je w kłopoty, było przede wszystkim ich bardzo duże zadłużenie. W połączeniu z historycznie wysoką rentownością emitowanego przez nie długu (efekt kryzysu zadłużeniowego Zauważalna jest już delikatna poprawa na rynku pracy. Ma to ogromne znaczenie dla tych krajów, gdzie jak w Grecji czy Hiszpanii bezrobocie wśród młodych ludzi przekroczyło 50%. w strefie euro) stanowiło ono mieszankę wręcz zabójczą. Do uspokojenia tej sytuacji doprowadziły przede wszystkim działania Europejskiego Banku Centralnego, który uruchomił różnego Realny wzrost PKB (2008=100) PKB Polski w latach Bilans obrotów (w %) bieżących (jako % PKB) Niemcy Francja Włochy Hiszpania strefa euro 2012 Źródło: Bloomberg (stan na ) 2013 Foto: Shutterstock.com r r.* strefa euro Niemcy Francja Włochy Hiszpania Portugalia Źródło: MFW * Stan na strefa euro Niemcy Francja Włochy Hiszpania Portugalia rodzaju programy pomocowe wspierające płynność rynku peryferyjnego długu. Znaczącą rolę odegrały także słynne słowa szefa EBC Mario Draghiego, który zagwarantował tym krajom bezwarunkową pomoc. Pozytywne efekty tych działań możemy dziś odnaleźć w dużo niższej rentowności obligacji tych krajów (3 6%) oraz udanych nowych emisjach długoterminowego długu. Zdecydowanej poprawie sytuacji gospodarczej krajów peryferyjnych strefy euro pomogły także działania podjęte przez tamtejsze rządy na rzecz ograniczenia deficytu wydatków bieżących oraz wprowadzenia wielu reform skutkujących polepszeniem stanu ich budżetów. Niestety, realizowana przez długi czas konsolidacja fiskalna w połączeniu z dość niemrawą polityką EBC (nieporównywalnie słabszą od działań np. amerykańskiego Fed) przyniosła również negatywny efekt w postaci znaczącego pogorszenia sytuacji na rynkach pracy tych krajów. Stopy bezrobocia w pewnym momencie wspięły się na rekordowe poziomy. W Grecji czy Hiszpanii bez pracy było 27% osób w wieku produkcyjnym. W najgorszym położeniu są ludzie młodzi, wchodzący na rynek pracy w ich przypadku stopa bezrobocia przekroczyła 50%. Łatwiej o pracę Jednak od kilku miesięcy, głównie za sprawą zakończenia procesu konsolidacji fiskalnej, skutkującej m.in. poluzowaniem polityki podatkowej oraz poprawą stanu finansów tych krajów, widać również delikatne polepszenie na rynkach pracy. Zaczęła spadać stopa bezrobocia w Hiszpanii czy Portugalii, mocną poprawę i spadek stopy bezrobocia odnotowała również Irlandia. Co za tym idzie, możemy również zacząć oczekiwać mocniejszego niż dotychczas 10 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 11

9 Z rynku ożywienia po stronie konsumpcji. To właśnie kombinacja luźniejszej niż do tej pory polityki fiskalnej i niskiej inflacji (0,5%) w połączeniu z poprawą na rynkach pracy może skutkować większym niż obecnie wpływem krajów peryferyjnych strefy euro na tempo wzrostu całej europejskiej gospodarki. Szacunki wzrostu gospodarczego w strefie euro na ten rok wahają się od 1% do 1,3%, na przyszły rok analitycy prognozują zwyżkę do 1,4 1,5%. Mogą one ulec zdecydowanej poprawie, jeśli polepszą się nastroje konsumentów i przedsiębiorstw, które dotychczas wstrzymywały się z nowymi inwestycjami. Tym razem jednak kraje peryferyjne mogą odegrać, dzięki wprowadzonym reformom, zdecydowanie inną rolę niż dotąd i w znacznie większym stopniu wspierać unijne przyspieszenie. Nieśmiały optymizm Rozważając pozytywny scenariusz dla krajów peryferyjnych, nie można jednak zapomnieć o zagrożeniach. Powolne tempo wzrostu gospodarczego w strefie euro i utrzymujący się niski poziom wydatków konsumpcyjnych (spowodowany wysokim bezrobociem) sprawiają, że Zmiana stopy bezrobocia w wybranych krajach strefy euro (zmiana r/r w %) Niemcy Francja Włochy Hiszpania strefa euro 2011 Źródło: Bloomberg (stan na ) 2013 Potwierdzeniem poprawy sytuacji krajów peryferyjnych są wyceny długu poszczególnych krajów. Rentowność dziesięcioletnich hiszpańskich obligacji spadła poniżej 3%, irlandzkie notowane są już w pobliżu 2,75%. jednym z największych zagrożeń stojących przed strefą euro jest deflacja. Dlatego nie powinny dziwić coraz częstsze oczekiwania, że EBC prędzej czy później wstąpi na ścieżkę działań amerykańskiego Fed i poza np. sprowadzeniem stopy depozytowej na ujemne poziomy uruchomi również program skupu aktywów. Te oczekiwania tłumaczyłyby także ostatnią minihossę i duże zainteresowanie inwestorów długiem właśnie krajów peryferyjnych strefy euro, które sprawiają, że systematycznie spada rentowność długoterminowego długu tych krajów, a nowe obligacje sprzedają się na przetargach jak ciepłe bułeczki. Dobrym przykładem jest rentowność obligacji 10-letnich wyemitowanych przez Hiszpanię, która spadła poniżej 3%, irlandzkie zaś notowane są już w pobliżu 2,75%. Co prawda inflacja w strefie euro jest bardzo niska, ale nie można tym do końca wytłumaczyć tak niskich rentowności. Odpowiedzią mogą być oczekiwania inwestorów co do przyszłych działań Europejskiego Banku Centralnego i nadzieja na to, że to właśnie kraje peryferyjne strefy euro będą odpowiadały za poprawę tempa wzrostu w całej strefie euro. 12 Magazyn PIONEER Pekao TFI

10 Z rynku Foto: Shutterstock.com Gospodarka na huśtawce Recesje i wzrosty towarzyszą wszystkim gospodarkom świata od początku ich istnienia. Próba walki z cyklicznością koniunktury przypomina porywanie się z motyką na słońce. Jeżeli nie można ze zmiennością wygrać, lepiej zaakceptować jej istnienie i zarabiać niezależnie od rynkowej pogody. Opracowanie: Zespół Pioneer Pekao TFI S.A. Historia pokazuje, że żadna gospodarka nie jest w stanie rozwijać się w sposób równomierny i niezakłócony. Zdarzają się okresy prosperity, kiedy wzrasta konsumpcja, zakłady zwiększają produkcję, co przekłada się na wzrost zatrudnienia i wynagrodzeń. Zazwyczaj pociąga to za sobą wzrost cen nieruchomości, a akcje spółek giełdowych notują kolejne maksima. Z czasem jednak ta fala entuzjazmu, czy wręcz euforii, powoli opada i przeradza się w pesymizm. Ludzie zaczynają oszczędzać w obawie o przyszłość i zmniejszają wydatki na dobra konsumpcyjne. Firmy, w odpowiedzi na niższą sprzedaż, ograniczają inwestycje, zwalniają ludzi i zmniejszają płace. W konsekwencji klienci mają problemy ze spłatą kredytów, a banki, by ograniczyć związane z tym ryzyko, przestają udzielać nowych. Gospodarka zwalnia, ceny akcji spółek giełdowych zniżkują. Mamy recesję, czyli według podręcznikowych definicji minimum dwa kwartały spadku PKB, dochodów i zatrudnienia. Prędzej czy później jednak koniunktura, odbiwszy się od dna, znów zaczyna się nakręcać. To właśnie jest cykl koniunkturalny. Nie omija on nawet krajów, które jak Polska po udanej transformacji wydawały się skazane na wieczne ożywienie. Choć od ponad dwóch dekad nasz kraj notuje dodatnią dynamikę PKB, okresy świetnej passy przeplatały się z latami, w których tempo wzrostu znacząco wyhamowywało. Widać to wyraźnie na wykresie na następnej stronie: w latach oraz rodzimy PKB rósł powyżej 6% rocznie, ale już w 2001 roku zyskał tylko 1%, a w 2013 roku: 1,6%. Magazyn PIONEER Pekao TFI 13

11 Z rynku Z rynku Nieregularna regularność Choć słowo cykl sugeruje regularność i powtarzalność opisanego procesu, w historii gospodarczej świata nie zdarzyły się i prawdopodobnie nigdy nie zdarzą się dwa identyczne układy hossy i bessy. Paul A. Samuelson i William D. Nordhaus w swoim podręczniku do ekonomii określili przeciętny czas trwania cyklu na 2 do 10 lat. Nie ma jednak wzoru, który pomógłby rozrysować spodziewany przebieg danego cyklu. Są recesje długie, jak ta z okresu wielkiego kryzysu lat 30. ubiegłego wieku, a boomy krótkie, jak ten z początku XXI wieku, związany z tzw. bańką internetową. I odwrotnie, długie lata szybkiego wzrostu gospodarczego może zakończyć trwająca ledwie kilka miesięcy recesja. Co powoduje, że gospodarka wchodzi w fazę ożywienia lub recesji? Odpowiedzi na to pytanie jest niemal tak dużo jak ekonomistów starających się je odnaleźć. Najczęściej stosowana w ekonomii szkoła dzieli przyczyny na zewnętrzne (wojny, rewolucje, migracje ludności czy przełomowe wynalazki naukowe) oraz wewnętrzne, tkwiące w samej gospodarce. Zwolennicy tej drugiej teorii uważają, że każde ożywienie kiedyś się kończy i jest źródłem spowolnienia. Z kolei każda recesja ma swój kres i buduje podwaliny pod przychodzący po niej boom gospodarczy. Bańka na koniec Warto zwrócić uwagę, że cechą charakterystyczną wszystkich niemal gospodarek świata jest powstawanie baniek spekulacyjnych, których pęknięcie kończy okres prosperity i rozpoczyna fazę dekoniunktury. Przykład takiej bańki można znaleźć w XIX-wiecznej historii Stanów Zjednoczonych. To okres zdobywania Dzikiego Zachodu, budowy kolei, kanałów, miast. Organiczny rozwój infrastruktury szybko zmienił się w nieuzasadnioną euforię. Ceny ziemi oszalały. Szybko okazało się, że inwestycji powstawało zbyt dużo, a ze względu na drożyznę kolejnych podejmowano coraz mniej. Przedsiębiorstwa i ludzie nie byli w stanie spłacać swoich zobowiązań, co w rezultacie zakończyło się bankructwami wielu banków. Wskutek paniki spadły ceny oraz produkcja i rozpoczęła się recesja. Współczesnym przykładem bańki spekulacyjnej jest boom internetowy z przełomu XX i XXI wieku. Poprzedziło go upowszechnienie się wirtualnej sieci, do której dostęp uzyskały miliony konsumentów. Zrodziło się przekonanie, że oto tworzy się nowa e-gospodarka. Powstały tysiące firm produkujących oprogramowanie i rozwiązania dla biznesów internetowych. Nowe spółki nie przynosiły jeszcze żadnego dochodu, ale panowało przekonanie, że są skazane na rynkowy sukces. Ich akcje osiągały nierealne wręcz wyceny. W końcu przyszło jednak opamiętanie, inwestorzy dostrzegli brak fundamentalnych podstaw do wysokich wycen spółek internetowych i rozpoczęli ich wyprzedaż. Szacuje się, że w 2003 roku kurs przeciętnej spółki z sektora nowych technologii spadł o ponad 90%. Dobrym sposobem na ograniczenie wpływu rynkowych wahań na wycenę portfela może być regularne inwestowanie np. w wybrane fundusze inwestycyjne. Dzięki temu uśredniamy cenę nabycia jednostek uczestnictwa: relatywnie tanie zakupy w chudych latach powinny procentować, gdy na giełdy wróci hossa. PKB Polski w latach (w %) r r. Źródło: GUS 1992 r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r r. Foto: Shutterstock.com Efekt domina W ostatniej dekadzie mieliśmy do czynienia z bańką na rynku nieruchomości zapoczątkowaną w Stanach Zjednoczonych przez banki, które udzielały kredytów hipotecznych klientom nieposiadającym odpowiedniej zdolności kredytowej. Liczne promocje umożliwiały rozpoczęcie spłaty pożyczki na zakup domu nawet po roku czy dwóch latach. Wzrost cen nieruchomości umożliwiał klientom zaciąganie kolejnego, wyższego zobowiązania, którym regulowali oni poprzednie z nadwyżki żyli przez następny rok. Jednocześnie banki wymyśliły nowy sposób na generowanie dochodów. Kredyty hipoteczne łączyły w paczki i pod ich zastaw sprzedawały papiery wartościowe. Miały być one bezpieczne, bo przecież zabezpieczone nieruchomościami. Niestety, bańka pękła, gdy domy przestały drożeć. Klienci nie mogli już dalej się zadłużać i żyć na kredyt. Przestali spłacać zobowiązania, pogrążając kredytodawców. Okazało się, że papiery wartościowe oparte na kredytach wcale nie są takie pewne, gdyż domy będące ich zabezpieczeniem są warte o wiele mniej, niż pierwotnie założono. Zresztą i tak nie miał kto ich kupować, więc pieniędzy nie udawało się odzyskać. Wiele banków w USA zbankrutowało. Kłopoty rozprzestrzeniły się po całym świecie, gdy okazało się, że w instrumenty oparte na amerykańskich kredytach inwestowały także instytucje europejskie czy azjatyckie. Rozpoczęła się recesja, z którą pewne kraje zmagają się do dziś. Wahania pod większą kontrolą Ekonomiści są zgodni, że cyklu koniunkturalnego nie da się uniknąć, chociaż zauważają, że w ostatnich dziesięcioleciach wahania w światowej gospodarce złagodniały. Ciężko wyjaśnić ze stuprocentową pewnością, którym czynnikom to zawdzięczamy. Być może to wpływ silniejszego sektora publicznego, który jest bardziej przewidywalny niż przedsiębiorstwa oparte na kapitale prywatnym. Być może też dysponujemy wiedzą ekonomiczną na odpowiednio wysokim poziomie. Pozwala ona rządom i bankom centralnym na prowadzenie polityki uniemożliwiającej przeradzanie się poszczególnych faz cyklu koniunkturalnego w długotrwałe i głębokie recesje lub pękate bańki spekulacyjne. Zarabiać na cyklu? Skoro trudno przeciwstawić się zmienności koniunktury, warto ją wykorzystać. Kupuj, kiedy jest tanio, sprzedawaj, kiedy jest drogo to jedna z zasad inwestowania, której hołduje wielu giełdowych graczy. Kluczem do powodzenia w jej stosowaniu jest zrozumienie cykliczności gospodarki oraz świadomość, w którym momencie cyklu jesteśmy. Warto pamiętać, że podczas dekoniunktury lub w okresie bezpośrednio poprzedzającym tę fazę cyklu spółki z tradycyjnych obszarów gospodarki (produkcja energii, żywności czy leków) są w lepszej sytuacji niż producenci oprogramowania, dóbr konsumpcyjnych czy firmy z szeroko pojętej branży rozrywkowej. Akcje tych pierwszych powinny więc zachowywać się lepiej podczas recesji, natomiast papiery tych drugich mają szansę na szybszy wzrost, gdy koniunktura zaczyna się poprawiać. Dobrym sposobem na ograniczenie wpływu rynkowych wahań na wycenę portfela może być regularne inwestowanie np. w wybrane fundusze inwestycyjne. Dzięki temu uśredniamy cenę zakupu: w okresach dekoniunktury za tę samą kwotę nabywamy więcej jednostek uczestnictwa, które są wtedy tańsze. Ich wartość może wzrosnąć, gdy wróci hossa. Z kolei w dobrych dla akcji czasach kupujemy kolejne jednostki uczestnictwa relatywnie drożej, ale z nawiązką może nam to zrekompensować wzrost wartości kapitału zgromadzonego w chudych latach. 14 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 15

12 Oferta Pioneer Oferta Pioneer Sztuka dobrego wyboru Pioneer Strategii Globalnej W ostatnich latach znacząco wzrosła świadomość tego, że świat inwestycji nie kończy się na Warszawie, a zdywersyfikowany geograficznie portfel pozwala najlepiej wykorzystać odmienną sytuację ekonomiczną w różnych rejonach świata oraz może ograniczyć negatywny wpływ wahań koniunktury. Pioneer Strategii Globalnej odpowiada na potrzeby inwestorów, którzy szukają wygodnej i optymalnej formy lokowania środków na zróżnicowanych rynkach całego świata. Opracowanie: Zespół Pioneer Pekao TFI S.A. Pioneer Strategii Globalnej, subfundusz wchodzący w skład funduszu parasolowego Pioneer Strategie Funduszowe SFIO, ma już blisko sześcioletnią historię. Wcześniej funkcjonował pod nazwą Fundusze Zagraniczne. Nowa nazwa (obowiązująca od 28 marca 2014 roku) pełniej oddaje strategię i globalny zasięg inwestycji. Subfundusz zyskał więc nowy szyld, ale niezmienna pozostaje jego polityka inwestycyjna, która wyróżnia ten produkt na rynku i dzięki której subfundusz ten osiąga satysfakcjonujące rezultaty. Dotychczasowe wyniki pokazują, że Pioneer Strategii Globalnej pozwala inwestorom wykorzystać zróżnicowany potencjał segmentów światowego rynku przy jednoczesnej kontroli ryzyka i ograniczaniu zmienności wartości jednostki uczestnictwa. Okno na świat Subfundusz może zainteresować osoby poszukujące jednego, gotowego produktu, który pozwoliłby poszerzyć portfel inwestycji o jedne z najlepszych zagranicznych funduszy akcyjnych, obligacyjnych i pieniężnych. Pioneer Strategii Globalnej ma bowiem charakter funduszu funduszy, czyli łączy najlepsze cechy z wielu dostępnych na rynku rozwiązań. Profesjonalną analizą i selekcją poszczególnych funduszy zajmuje się wiedeńska spółka Pioneer Investments Austria GmbH, która od lat specjalizuje się w zarządzaniu tego typu produktami. Przykładowy skład portfelat Przykładowy skład portfela Źródło: Pioneer Pekao TFI S.A. Za część płynną portfela odpowiada polski zespół Pioneer Pekao Investment Management S.A. Nie tylko Warszawa W ostatnich latach znacząco wzrosła świadomość inwestorów odnośnie do zalet dywersyfikacji geograficznej oraz aktywnej alokacji pomiędzy poszczególnymi rynkami. Portfel złożony z instrumentów o różnym poziomie ryzyka i potencjale zysku, z wielu krajów i segmentów rynku łagodzi konsekwencje wahań koniunktury oraz pozwala optymalnie wykorzystać zróżnicowaną sytuację ekonomiczną w poszczególnych regionach globu. Jest to możliwe dzięki temu, że subfundusz może koncentrować się na inwestycjach w regionach, w których w danym momencie sytuacja jest najkorzystniejsza. Inwestorzy dostrzegają także, że poszczególne rynki mogą odmiennie reagować na zjawiska o globalnym charakterze. W 2008 roku kryzys uderzył z podobną siłą praktycznie we wszystkie rynki, ale widzimy dziś, że niektóre kraje (jak Stany Zjednoczone) bądź grupy spółek (np. europejscy właściciele marek, które są chętnie kupowane w Chinach, Indiach, Rosji) poradziły sobie z konsekwencjami globalnego tąpnięcia lepiej niż inni. zagraniczne fundusze akcyjne 50% zagraniczne fundusze obligacyjne 45% środki pieniężne i depozyty 5% Foto: Shutterstock.com Warto wykorzystać potencjał różnych segmentów globalnych rynków, inwestując w jeden produkt, który łączy w sobie atuty najlepszych funduszy akcji, obligacji i pieniężnych. Dywersyfikacja geograficzna dodatkowo umożliwia uniezależnienie portfela subfunduszu i jego wyników od specyfiki lokalnego rynku. Przykładowo, warszawska giełda charakteryzuje się relatywnie dużym udziałem spółek reprezentujących starą gospodarkę (finanse, surowce, energetyka itp.). W poszukiwaniu większej liczby atrakcyjnych, płynnych firm z innowacyjnych sektorów (nowe technologie, media, biotechnologie itp.) warto rozważyć wyjście poza granice Polski i uzupełnić portfel polskich akcji czy obligacji (bądź funduszy o takim charakterze) o walory z innych rynków. Tylko najlepsze rozwiązania Obecne uwarunkowania ekonomiczne oraz niskie stopy procentowe sprzyjają wzrostowi zainteresowania innymi sposobami oszczędzania. Zdarza się często, że inwestorzy mają świadomość tego, iż fundusze inwestycyjne mogą być dobrym i skutecznym sposobem pomnażania kapitału, ale przed zaangażowaniem środków powstrzymuje ich niepewność dotycząca tego, jak porównać i wybrać odpowiednie fundusze spośród kilkuset dostępnych na polskim rynku rozwiązań. Najchętniej kupiliby po prostu fundusz dostosowany do ich potrzeb i profilu ryzyka. Nic dziwnego, że wpisujące się w tę potrzebę fundusze funduszy zyskują w Polsce, wzorem innych krajów, coraz większą popularność. Należący do tej grupy subfundusz Pioneer Strategii Globalnej uwalnia inwestorów od trudnej sztuki doboru optymalnych rozwiązań i stałego monitoringu rynku funduszy oraz sytuacji na rynkach globalnych. Decydując się na jeden subfundusz, pośrednio inwestujemy w starannie wybrane rozwiązania z bogatej palety dostępnych na rynku produktów. Inwestowanie w fundusze inwestycyjne wiąże się z ryzykiem wynikającym z wahań cen na giełdzie, zmian wysokości stóp procentowych, kursów walut itp. Uczestnik funduszu inwestycyjnego powinien mieć świadomość możliwości osiągnięcia zysku, ale również poniesienia straty. Podstawowe zasady polityki inwestycyjnej: Pioneer Strategii Globalnej jest subfunduszem zrównoważonym; subfundusz może inwestować do 100% aktywów w tytuły uczestnictwa funduszy zagranicznych; mogą to być zarówno fundusze akcyjne inwestujące na wszystkich rynkach globalnych akcji, jak i fundusze obligacyjne inwestujące w zagraniczne instrumenty finansowe o charakterze dłużnym (np. rządowe i korporacyjne); do 49% aktywów subfunduszu może być lokowane w instrumenty finansowe o charakterze dłużnym, instrumenty rynku pieniężnego oraz depozyty bankowe; subfundusz lokuje znaczną część aktywów w instrumenty finansowe denominowane w walutach obcych; w celu ograniczenia ryzyka walutowego subfundusz zawiera transakcje na instrumentach pochodnych. Szczegółowe zasady polityki inwestycyjnej znajdują się w prospekcie informacyjnym funduszu. Subfundusz może zainteresować osoby, które: zamierzają zainwestować środki w horyzoncie średnio- i długoterminowym; akceptują średni poziom ryzyka inwestycyjnego wynikający z tego, że znaczna część aktywów subfunduszu jest inwestowana w fundusze zagraniczne, inwestujące swoje aktywa m.in. w instrumenty finansowe o charakterze udziałowym; są świadome, że istnieje możliwość zarówno wzrostu, jak i spadku wartości inwestycji. 16 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 17

13 Edukacja Edukacja Znane powiedzenia giełdowe Giełdowych porzekadeł jest tak wiele, że można je dopasować niemal do każdej sytuacji na parkiecie. Pamiętajmy jednak, że w inwestowaniu najważniejszą rolę odgrywają nawet jeśli brzmi to banalniej niż barwne powiedzenia systematyczność, dywersyfikacja i dopasowanie do profilu inwestora. Opracowanie: Zespół Pioneer Pekao TFI S.A. Któż z nas nie zna takich powiedzeń giełdowych, jak nigdy nie łap spadającego noża czy trend jest twoim przyjacielem. Łączy je atrakcyjna formuła, humor, ale też to, że najczęściej formułowane są po fakcie lub gdy opisywana sytuacja trwa już od dłuższego czasu i na wykorzystanie nauki płynącej z porzekadła może być już za późno. Czy zatem prawdy giełdowe, często wzajemnie się wykluczające, mogą być przydatne przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych? Trend is your friend To chyba najbardziej znane wśród giełdowych inwestorów powiedzenie zaleca grę zgodnie z panującym na parkiecie sentymentem. Jeżeli indeksy pną się w górę, a poszczególne walory biją kolejne maksima, to w myśl owego porzekadła należy podłączyć się do tego pociągu i zarobić. Nie zwalnia to jednak z obowiązku dokonania choćby najprostszej analizy spółki, której akcje inwestor zamierza kupić. Ponadto nie mówi ono nic o tym, jak długo trend pozostanie przyjacielem, bo przecież akcje nigdy nie rosną do nieba. Powiedzenie trend is your friend stoi też w sprzeczności z innym: większość nie ma racji, przestrzegającym przed odruchami stadnymi. Analitycy często powiadają, że gdy do trendu podłączają się wszyscy, o akcjach dyskutują osoby, które nie mają doświadczenia giełdowego, to najwyższy czas, by z parkietu uciekać. Foto: GPW Rajd św. Mikołaja Do giełdowego żargonu trafił również ulubieniec wszystkich dzieci. Autor powiedzenia o rajdzie św. Mikołaja zauważył pewną regułę polegającą na tym, że w okresie bezpośrednio poprzedzającym oraz przypadającym po 6 grudnia ceny akcji rosną niezależnie od obowiązujących trendów. Spowodowane ma to być przypływem optymizmu wśród inwestorów, natchnionych pozytywną energią w związku ze zbliżającymi się świętami Bożego Narodzenia. Jeżeli więc ktoś ma zamiar zrobić sobie miły prezent, powinien zastanowić się nad wzięciem udziału w rajdzie św. Mikołaja. O roli kalendarza w cyklu inwestycyjnym przekonani są też wyznawcy innej zasady: sell in May and go away, czyli sprzedaj akcje w maju i uciekaj, gdyż wakacje to okres wyjątkowego marazmu na parkiecie. Historyczna analiza zachowania indeksów zarówno w grudniu, jak i w letnich miesiącach pokazuje jednak, że większy wpływ na obroty mają na szczęście, chciałoby się powiedzieć wydarzenia gospodarczo-polityczne niż kartki z kalendarza. Spadające noże Nigdy nie łap spadających noży to przestroga przed szukaniem okazji inwestycyjnych wśród spółek, których akcje spadają od kilku (kilkunastu) sesji, nierzadko z rzędu. W takiej sytuacji wielu graczy może pomyśleć, że sytuacja przedsiębiorstwa nie jest na tyle zła, aby uzasadniała dokonującą się przecenę. Próbują więc wykorzystać okazję i tanio kupić papiery, które ich zdaniem są warte o wiele więcej. Płynąca z powiedzenia nauka dowodzi, że zazwyczaj kończy się to źle, podobnie jak próba złapania za ostrze spadającego ze stołu noża, bo akcje tanieją jeszcze bardziej, a inwestor zamiast spodziewanych zysków doświadcza straty. Zasadę tę niełatwo pogodzić z innym popularnym powiedzeniem: kupuj, kiedy leje się krew. Jego autor zapewne miał na myśli, że gdy na giełdzie akcje większości spółek zostały znacznie przecenione, a ich właścicielom trudno pogodzić się z dotkliwymi stratami, to jest to najlepszy moment, by wejść na rynek i tanio dokupić walory. Rodzi się jednak wątpliwość, kiedy dokładnie dokona się zmiana trendu i na rynku zamiast krwi pojawi się nadzieja na wzrosty. Byki wchodzą schodami W giełdowym slangu bardzo często pojawiają się określenia odnoszące się do świata fauny, w tym te dwa najważniejsze: byk i niedźwiedź. Pierwszy symbolizuje hossę, drugi bessę. Jeśli słyszymy więc o rynku byka, możemy mieć pewność, że w giełdowej tabeli króluje kolor zielony, czyli wzrosty. Rynek niedźwiedzia to znak, że jesteśmy w trendzie spadkowym, a nastroje inwestorów dalekie są od euforii. Mówi się też na przykład, że byki wchodzą schodami, a niedźwiedzie wyskakują oknem. Autor sentencji zwraca uwagę na różnice w przebiegu trendów. O ile hossa zazwyczaj rodzi się powoli, niepozornie i trwa długo, o tyle bessa przychodzi nagle, niespodziewanie i dynamicznie się rozkręca. Inwestor, który chciałby zastosować się do tego stwierdzenia, w trendzie wzrostowym powinien uzbroić się w cierpliwość i nie sprzedawać zbyt wcześnie. Jeżeli jednak pojawią się symptomy końca hossy, należy uciekać z rynku szybko, zanim pozostali inwestorzy zaczną realizować zyski. Świat ma katar Nawet jeśli na danym rynku, na przykład w Polsce, koniunktura sprzyja inwestorom, ich dobre samopoczucie mogą zmącić doniesienia z innych krajów. Jeżeli pogorszą się nastroje inwestycyjne w Stanach Zjednoczonych, Japonii, Niemczech czy Wielkiej Brytanii, choroba szybko rozniesie się po giełdach całego świata. O tym, że gospodarka globalna stanowi system naczyń połączonych, mówi inne powiedzenie: gdy Ameryka kicha, cały świat ma katar. Wśród giełdowych analogii jedna jest bezwzględnie prawdziwa: nie należy stawiać na jednego konia. Nigdy nie stawiaj na jednego konia Wśród giełdowych analogii jedna jest bezwzględnie prawdziwa: nie należy stawiać na jednego konia (w innej wersji: wkładać wszystkich jajek do jednego koszyka). Doświadczeni inwestorzy wykorzystują różne strategie, ale ich wspólnym mianownikiem jest dywersyfikacja. Nigdy nie należy lokować kapitału w papiery jednej spółki. Portfel złożony z różnych walorów charakteryzuje się większą odpornością na wahania koniunktury okresowe straty na jednym papierze rekompensują zwyżki innych walorów. Do podstawowych zasad skutecznego inwestowania należą dywersyfikacja, systematyczność i dopasowanie do profilu inwestora. Nie są może one tak barwne jak giełdowe powiedzenia, ale mogą przyczynić się do tego, że oszczędności będą optymalnie lokowane. Znane powiedzenia najbardziej przydają się analitykom giełdowym, którzy w komentarzach medialnych mogą je wykorzystać, by wzmocnić nimi wydźwięk swojej wypowiedzi. 18 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 19

14 Edukacja Edukacja Oswoić ryzyko Oszczędzanie w funduszach inwestycyjnych, jak każda inna inwestycja, wymaga pogodzenia się z tym, że możliwości osiągnięcia wysokich zysków towarzyszy odpowiednio wysokie ryzyko. To jasne dla każdego, ale warto poznać bliżej źródła ryzyka, bo im więcej o nim wiemy, tym łatwiej możemy nim zarządzać. Opracowanie: Zespół Pioneer Pekao TFI S.A. Inwestując, zawsze liczymy na wzrost wartości posiadanego kapitału. Musimy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że nieodłącznym elementem zysków jest ryzyko. Nieprzypadkowo od zarządzającego czy doradcy klienta nie usłyszymy zapewnienia o gwarancji zysków. Prawdopodobieństwo wystąpienia i skala ewentualnej przeceny zależą od wielu zmiennych, przede wszystkim od kategorii funduszu i realizowanej przez niego polityki inwestycyjnej. Im większe zaangażowanie na rynkach akcji, tym większy potencjał zysku w długim terminie, ale też wyższe ryzyko wahań wycen oraz okresowych spadków wartości jednostki uczestnictwa. Naczynia połączone Wśród najważniejszych źródeł niepewności eksperci wymieniają ryzyko makroekonomiczne związane z koniunkturą gospodarczą na świecie lub w danym kraju. Ryzyko to jest zależne od poziomu inflacji, stóp procentowych, poziomu bezrobocia oraz innych czynników makroekonomicznych. Wyobraźmy sobie, że fundusz inwestuje w polskie spółki Główne kategorie ryzyka inwestycyjnego lub wręcz zbankrutowało. W rezultacie podmioty, które były mocno zaangażowane w sektor budowlany, po początkowych bardzo dobrych wynikach musiały pogodzić się ze znacznym spadkiem wycen tych spółek na giełdzie. giełdowe. Ich wyniki finansowe zależą od sytuacji gospodarczej w Polsce. Jeżeli panuje pesymizm, konsumenci zmniejszają swoje wydatki, a firmy mniej inwestują, to należy się spodziewać, że i podmioty notowane na giełdzie będą osiągać gorsze wyniki, a kurs ich akcji będzie spadać. Warto pamiętać, że Polska nie jest samotną wyspą: nasza gospodarka uzależniona jest w znacznym stopniu od sytuacji w innych krajach, np. w Niemczech, dokąd trafia znaczna część polskiego eksportu. (Nie) wszystko płynie Należy liczyć się także z istnieniem tzw. ryzyka płynności. Z czym ono się wiąże? To ryzyko wynikające z ograniczonej możliwości zakupu lub sprzedaży jakiegoś instrumentu finansowego, np. akcji spółki X, w krótkim czasie bez znacznego wpływu na jego cenę. Sytuacja ta dotyczy przede wszystkim spółek, które charakteryzują się niską płynnością, czyli niewielu jest chętnych do kupna bądź sprzedaży jej akcji. Jeśli inwestor posiadający znaczny pakiet akcji chciałby szybko zmniejszyć zaangażowanie w tej spółce, być może miałby trudności z ich sprzedażą lub musiałby je sprzedać poniżej aktualnej rynkowej ceny. Z ryzykiem płynności lokat wiąże się nierozłącznie ryzyko płynności całego portfela funduszu. W sytuacji wystąpienia ryzyka płynności lokat fundusz może mieć przejściowe problemy z terminową realizacją wszystkich Znaki zapytania Inwestorzy muszą wziąć także pod uwagę ryzyko rynkowe, zwane inaczej ryzykiem cen instrumentów finansowych, związane z możliwością spadku ich wartości. Klockiem, który poruszy domino przeceny, może być wiele okoliczności, np. dekoniunktura na danym rynku czy trend specyficzny dla konkretnej branży bądź czynniki dotyczące wybranego emitenta akcji. Mogliśmy to obserwować w ostatnich latach na przykładzie branży budowlanej. Chociaż ogólna koniunktura w rodzimej gospodarce nie była najgorsza, to wiele przedsiębiorstw budowlanych wpadło w poważne kłopoty finansowe Każdy, kto zamierza inwestować swoje oszczędności za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych, powinien mieć świadomość istnienia ryzyka związanego z inwestycjami, a podejmowane przez niego decyzje powinny być dokładnie przemyślane. ryzyko stopy procentowej ryzyko ryzyko kredytowe kredytowe Główne kategorie ryzyka inwestycyjnego: ryzyko płynności ryzyko rynkowe ryzyko walutowe ryzyko makroekonomiczne % Ryzyko płynności Ryzyko wynikają- ce z ograniczonej możliwości zakupu Ryzyko rynkowe (cen instrumentów finansowych) duszu w krótkim czasie bez znacznego wpływu na Ryzyko makroekonomiczne Związane z możliwością spadku wartości instrumen- ich cenę. Ryzyko to dotyczy także płynności całego Związane z koniunkturą gospodarczą na świecie tów finansowych w wyniku niekorzystnego ukształto- portfela funduszu i może skutkować utrudnieniami lub w danym kraju, zależne od poziomu inflacji, wania się cen wskutek zmiany koniunktury na rynku, w terminowej realizacji zleceń umorzeń jednostek stóp procentowych, stopy bezrobocia itp. w danej branży lub dla konkretnej spółki. uczestnictwa przez uczestników funduszu. 20 Magazyn PIONEER Pekao TFI Foto: Shutterstock.com lub zbycia lokat fun- Ryzyko kredytowe Polega na niewywiązaniu się emitenta Ryzyko stopy procentowej z jego zobowiązań Ryzyko walutowe (kursowe) Możliwość takiej zmiany wysokości stóp procento- wynikających z emi- Oznacza możliwość zmniejszenia ewentualnych wych, która będzie prowadziła do zmniejszenia się sji danego instrumentu finansowego lub na po- zysków/poniesienia strat z inwestycji w wyniku nie- wartości poszczególnych instrumentów dłużnych gorszeniu się kondycji finansowej danego emi- korzystnej zmiany kursów walut (dotyczy funduszy wchodzących w skład portfela funduszu, a tym sa- tenta (ratingu) skutkującej obniżeniem wartości inwestujących za granicą w innej walucie niż PLN mym zmniejszenia się wartości całego portfela. danego instrumentu finansowego. i niestosujących technik zabezpieczenia kursowego). Magazyn PIONEER Pekao TFI 21

15 Edukacja Edukacja zleceń umorzeń jednostek uczestnictwa funduszu składanych przez jego uczestników. Na tropie stóp Nie można zapomnieć o kolejnym czynniku ryzyku stopy procentowej. Wpływa ono szczególnie na wycenę papierów dłużnych, w które inwestują m.in. fundusze obligacyjne i pieniężne. Gdy bank centralny obniża stopy procentowe i nie zmieniają się inne warunki rynkowe, to zazwyczaj ceny wcześniej wyemitowanych obligacji czy bonów skarbowych rosną. Mają one bowiem wyższe oprocentowanie i zapewniają wyższy zysk. W takiej sytuacji fundusze dłużne są w stanie wykazywać dobre wyniki, gdyż rośnie wartość papierów z ich portfela. I na odwrót. Gdy stopy procentowe rosną, a inne warunki rynkowe pozostają bez zmian, to zazwyczaj fundusze dłużne muszą się zmagać ze spadkiem cen posiadanych w portfelu obligacji czy bonów skarbowych wyemitowanych wcześniej, gdy stopy procentowe były niskie. Pod kreską Wyniki funduszu są także uzależnione od ryzyka kredytowego związanego z częściową lub całkowitą niewypłacalnością emitenta obligacji. Pojawia się Wpływ zmian stóp procentowych na ceny obligacji stopa procentowa spada ono wówczas, gdy w funduszu znajdują się papiery dłużne, na przykład obligacje korporacyjne. Spółka emitująca papiery płaci w równych okresach odsetkowych pewien kupon, który jest zyskiem dla funduszu. Uzyskane z emisji obligacji środki mogą posłużyć spółce na przykład do zwiększenia swoich mocy produkcyjnych. Nie zawsze musi się to jednak udać. Poza tym emitent może popaść w problemy finansowe z zupełnie innych powodów. W tym wypadku nie są one istotne. Ważne jest natomiast, że spółka może nie zdołać wykupić w terminie lub w ogóle swoich obligacji. Jest możliwe, że fundusz inwestycyjny będzie musiał zmienić wycenę posiadanych obligacji korporacyjnych, co może wpłynąć na wycenę jednostki uczestnictwa. Huśtawka walutowa Fundusze posiadające w swoich portfelach instrumenty finansowe w walutach obcych podlegają ryzyku walutowemu. Na ostateczny zwrot z inwestycji wpływa bowiem nie tylko różnica między cenami kupna i sprzedaży tych instrumentów, lecz także kurs walutowy, po którym wartość instrumentu zostanie przeliczona na złotówki. Przykładowo, jeśli złoty umacnia się w stosunku do cena obligacji spada obcej waluty (czyli obca waluta w Polsce tanieje), to stopa zwrotu z inwestycji denominowanej w obcej walucie maleje. Każdy, kto zamierza inwestować swoje oszczędności za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych, powinien mieć świadomość istnienia ryzyka związanego z inwestycjami, a podejmowane przez niego decyzje powinny być dokładnie przemyślane. Warto się zastanowić, jakie ryzyko jesteśmy w stanie zaakceptować i na jakie potencjalne zyski liczymy. W ten sposób inwestycje staną się źródłem satysfakcji z dobrze podjętej decyzji. Barometr ryzyka Wszystkie czynniki ryzyka dotyczące funduszu inwestycyjnego są szczegółowo opisane w prospekcie informacyjnym. Dodatkowo informację o profilu ryzyka i zysku można znaleźć w KII, czyli Kluczowych informacjach dla inwestorów, dwustronnym dokumencie, który zawiera najważniejsze informacje o danym funduszu. Prezentowany na 7-stopniowej skali wskaźnik ryzyka i zysku uwzględnia zmienność cen na rynkach, na których inwestuje fundusz. Wskaźnik liczony jest na danych historycznych z ostatnich 5 lat i może zmieniać się w czasie. Dodatkowo w KII opisane są w skrócie wszystkie najważniejsze rodzaje ryzyka związane z daną inwestycją, których nie uwzględnia ww. wskaźnik ryzyka i zysku. Przykładowy wskaźnik ryzyka i zysku Pioneer Kids Open i turniej osób niepełnosprawnych Pekao Szczecin Open Dzieci potrzebują wiedzy Od lat wspieramy dzieci potrzebujące pomocy. Od ponad roku, zgodnie z globalną filozofią Pioneera Kids need knowledge (Dzieci potrzebują wiedzy), angażujemy się także w przedsięwzięcia, które zapewniają najmłodszym najcenniejszy kapitał: wiedzę. przewadze konkurencyjnej w późniejszym życiu. Nasza aktywność w tym obszarze przejawia się m.in. w pomaganiu organizacjom, których cele statutowe obejmują wspieranie edukacji najuboższych dzieci oraz utalentowanej młodzieży z ubogich środowisk. Pioneer Pekao TFI równolegle realizuje programy pomocy dzieciom z domów dziecka czy zmagających się z niepełnosprawnością lub trudną sytuacją życiową. Ważnym aspektem działań prospołecznych jest to, iż w tego typu działania aktywnie angażują się również sami pracownicy, którzy rokrocznie organizują np. zbiórkę artykułów szkolnych dla gimnazjalistów. Pioneer jest też wieloletnim organizatorem Pioneer Kids Open, stałego punktu programu prestiżowych zawodów tenisowych Pekao Szczecin Open. Dzień na korcie wypełniają liczne atrakcje: młodzi miłośnicy tenisa mają tego dnia wyjątkową możliwość zagrania z zawodnikami ze światowej czołówki, a dzieci niepełnosprawne wzięcia udziału w prawdziwych zawodach. Emocje i uśmiechy uczestników dowodzą, że sport i zabawa to najlepsza forma integracji. Niższe ryzyko Wyższe ryzyko Opracowanie: Pioneer Pekao TFI S.A. t cena obligacji rośnie stopa procentowa rośnie Potencjalnie niższy zysk Potencjalnie wyższy zysk Foto: Archiwum Globalny program Kids need knowledge powstał z przekonania, że zapewnienie dostępu do wiedzy wyrówna w przyszłości szanse najmłodszych i zdecyduje o ich Zbiórka słodyczy dla dzieci z Gimnazjum nr 1 w Zakrzowie. 22 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 23

16 Sylwetka Sylwetka Człowiek, który oświetlił Amerykę Choć na trwałe zapisał się w historii światowego postępu technologicznego, nawet w Prokocimiu, gdzie mieszkał przez trzynaście ostatnich lat życia i gdzie ma pałac, park, ulicę oraz orlik swojego imienia, nie wszyscy wiedzą, kim był Erazm Jerzmanowski. Opracowanie: Zespół Pioneer Pekao TFI S.A. Gdy zmarł 7 lutego 1909 roku z powodu komplikacji spowodowanych zapaleniem płuc, na jego pogrzeb przyszły tłumy. Uroczystość ta stała się zaś czymś w rodzaju społecznej manifestacji. Kondukt żałobny przeszedł z podkrakowskiego Prokocimia aż na Cmentarz Rakowicki, pod piękny secesyjny grobowiec wykonany przez samego Wacława Szymanowskiego, autora warszawskiego pomnika Fryderyka Chopina. Miejsce pochówku, znajdujące się nieopodal grobowca mistrza Matejki, jak również sam nagrobek najlepiej świadczyły o pozycji społecznej i majątkowej, jaką zajmował wówczas Erazm Józef Jerzmanowski. Przy czym pozycję tę w niewielkim Erazm Jerzmanowski, okrzyknięty człowiekiem, który oświetlił Amerykę, zgromadził trzecią co do wielkości fortunę w USA. tylko stopniu zawdzięczał swojemu pochodzeniu, choć przyszedł na świat w starej ziemiańskiej rodzinie z patriotycznymi tradycjami. Jego przodkami byli między innymi: Franciszek Jerzmanowski, członek rejtanowskiej opozycji podczas sejmu w 1773 roku, który zasłynął odmową podpisania traktatu rozbiorowego, oraz Paweł Jan Jerzmanowski, wierny do końca oficer armii Napoleona i jego towarzysz podczas zesłania na Elbie. Tuż po urodzeniu się małego Erazma 2 czerwca 1844 roku nic jednak nie zapowiadało, by mógł w przyszłości kultywować chlubne tradycje. Był tak słaby, że nie dawano mu większych szans na przeżycie. Rodzice Franciszek Jerzmanowski herbu Dołęga i Kamila z Kossowskich zdecydowali więc o jego pospiesznym chrzcie. Prawdopodobnie już po kilku dniach stan chłopca zdecydowanie się poprawił, skoro przewieziono go z Domanikowa, rodzinnego majątku matki, w którym przyszedł na świat (jak sam wielokrotnie mówił), do Tomisławic w Kaliskiem (które jako miejsce jego urodzenia wskazuje gros źródeł). To właśnie tu, w majątku ojca w Tomisławicach, Erazm spędził dzieciństwo. Tu także pobierał pierwsze nauki, zanim trafił do warszawskiego gimnazjum. Po ukończeniu szkoły w 1862 roku rozpoczął studia na Wydziale Rolniczo-Leśnym nowo utworzonego Instytutu Politechnicznego w Puławach. Poznał tam Adama Foto: Archiwum, Corbis/FotoChannels Chmielowskiego, późniejszego św. Brata Alberta, z którym będzie się przyjaźnił do końca życia. To wraz z nim porzucił naukę, by u boku Mariana Langiewicza wziąć udział w powstaniu styczniowym. Niestety, niewiele wiemy o ówczesnych losach Erazma Jerzmanowskiego poza tym, że po upadku powstania znalazł się na terenie Galicji i został uwięziony przez władze Austro-Węgier w twierdzy w Ołomuńcu. Zwolniony i zmuszony do opuszczenia monarchii Habsburgów wyjechał do Szwajcarii, a zaraz potem do Paryża. Po fortunę za ocean We Francji spędził dziewięć lat, aktywnie uczestnicząc w życiu polskiej emigracji, ale przede wszystkim kontynuując przerwaną naukę: najpierw w Wyższej Szkole Polskiej na Montparnassie i w cesarskiej Szkole Górniczej, a później w Szkole Inżynierii Wojskowej w Metzu. Bez wątpienia był zdolny i pracowity, ale sporo zawdzięczał też koligacjom ze znanym i powszechnie szanowanym w Paryżu wspomnianym już baronem i generałem Pawłem Janem Jerzmanowskim. Jego nazwisko otwierało przed młodym Erazmem wiele drzwi, w tym prestiżowej uczelni w Metzu. Już będąc jej absolwentem i oficerem armii francuskiej, wziął udział w wojnie z Prusami, za co został odznaczony Krzyżem Legii Honorowej. Wkrótce potem wystąpił z armii i podjął pracę w firmie Jessie de Moteya, która specjalizowała się w produkcji gazu oświetleniowego. W 1873 roku jako jej przedstawiciel znalazł się w Stanach Zjednoczonych, które przeżywały właśnie okres prosperity. Zniszczony podczas wojny secesyjnej kraj wymagał gigantycznych inwestycji. Jerzmanowski postanowił wykorzystać ten boom, by zrealizować swoje marzenie. To ono pchnęło go do emigracji za ocean. Gdy chwyciłem za kij pielgrzymi polskiego tułacza, jedna tylko myśl mną kierowała, zdobyć fortunę (...). Pragnąłem fortuny, bo czułem, że jest to potęga, której nam potrzeba, jeżeli istotnie przewodniczy nam zamiar odbudowania Polski wspominał po latach. Zaczął od udoskonalania metody swojego francuskiego mocodawcy umożliwiającej konkurencyjne firmy. Przedsiębiorstwo zaczęło się rozrastać, przejmować konkurentów i zarabiać krocie na wytwarzaniu gazu. Sam Jerzmanowski, okrzyknięty człowiekiem, który oświetlił Amerykę, zgromadził trzecią co do wielkości fortunę w USA. Będąc u szczytu powodzenia, 52-letni Jerzmanowski zrezygnował z kierowania kompanią gazową i wrócił z Ameryki do Polski, by poświęcić się idei krzewienia oświaty wśród ludu, realizowanej m.in. przez Towarzystwo Szkoły Ludowej w Krakowie. Jego pierwszym prezesem był przyjaciel Jerzmanowskiego, poeta Adam Asnyk. Jerzmanowski udoskonalił i opatentował zastosowanie gazu do oświetlania ulic. zastosowanie gazu do oświetlania ulic. Prace zakończyły się sukcesem. Jerzmanowski opatentował swój wynalazek, a potem kolejne. W 1882 roku założył w Nowym Jorku wraz ze wspólnikami The Equitable Gas Light Company, którą kierował przez trzynaście lat. Kompania wykorzystywała opracowaną przez niego metodę, dzięki której produkowała gaz o ponad 15% tańszy niż Komandor Orderu Świętego Sylwestra Teraz mógł już realizować swój plan i wspierać rodaków na ziemiach polskich oraz za oceanem. Aktywnie działał w Związku Narodowym Polskim w Stanach Zjednoczonych, finansował działalność Czytelni Polskiej, ufundował istniejący do dziś kościół św. Antoniego z Padwy. Był członkiem rady Muzeum Polskiego w Rapperswilu i fundatorem licznych eksponatów w nim zgromadzonych. Zainicjował i sfinansował powstanie Komitetu Centralnego Dobroczynności w Nowym Jorku, który pomagał przybywającym tam Polakom, m.in. tworząc biura pośrednictwa pracy. Dzięki nim wielu rodaków przyjeżdżających do Ameryki w poszukiwaniu lepszego życia uniknęło bolesnego rozczarowania. Jerzmanowski przestrzegał zresztą przed nieprzemyślaną emigracją bez wykształcenia, bez znajomości języka, na zasadzie jakoś to będzie (sam znał, poza polskim, angielski, francuski, niemiecki i rosyjski). Mimo że już w 1879 roku otrzymał obywatelstwo amerykańskie, zawsze podkreślał swoje polskie 24 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 25

17 Sylwetka Felieton pochodzenie i zwykł mawiać o sobie, że jest polskim uchodźcą z zaboru rosyjskiego. Choć był gorliwym katolikiem, sprzeciwiał się nadmiernej klerykalizacji życia społecznego. Przeciwstawiał się tendencjom nacjonalistycznym i antysemickim panującym wśród narodowo-katolickiej części emigracji. Ta nie mogła mu darować sympatii, jaką okazywał Żydom (często z nimi współpracując, stawiał ich za przykład swoim rodakom), i bezpardonowo go atakowała. W odpowiedzi na skierowaną przeciwko niemu kampanię oszczerstw kardynał Mieczysław Ledóchowski interweniował u samego papieża Leona XIII, który za zasługi dla Kościoła, Ojczyzny i Ludzkości przyznał Erazmowi Jerzmanowskiemu pierwszemu na kontynencie amerykańskim Order Świętego Sylwestra. Polski Nobel Mając 52 lata i będąc u szczytu powodzenia, Jerzmanowski zrezygnował z kierowania kompanią gazową i wyjechał ze Stanów Zjednoczonych. Wraz z żoną Anną, piękną Amerykanką, z którą ożenił się wkrótce po przyjeździe do USA, zamieszkał w majątku ziemskim w Prokocimiu. Zresztą już wcześniej często przyjeżdżał z nią do Krakowa, gdzie miał rodzinę i przyjaciół. I już wtedy hojnie wspomagał rodaków w będącej pod zaborami ojczyźnie. Wspierał ideę krzewienia oświaty wśród ludu, realizowaną m.in. przez Towarzystwo Szkoły Ludowej w Krakowie, którego pierwszym prezesem był Mając 52 lata i będąc u szczytu powodzenia, zrezygnował z kierowania firmą i wrócił do Polski. Ostatnie trzynaście lat życia spędził w majątku ziemskim w Prokocimiu. jego przyjaciel, poeta Adam Asnyk. Stale finansował Teatr Polski w Krakowie, Bank Ziemski w Poznaniu, gimnazjum w Cieszynie, szkołę w Białej, Kasy im. Mianowskiego, ochronki imienia swoich rodziców w Warszawie i przytułek prowadzony przez Brata Alberta. Ufundował wawelskie witraże Józefa Mehoffera i skierowane do chłopów pismo Lud Polski oraz kilka szkół. Filantropem był nie tylko za życia. Nie miał dzieci, dlatego w testamencie zapisał cały majątek bardzo już wtedy chorej żonie, z zastrzeżeniem, że po jej Nagrody przyznawane w latach przez Fundację Jerzmanowskich wybitnym Polakom zyskały miano polskich Nobli. W 2009 roku, w stulecie śmierci Erazma Jerzmanowskiego, nagrodę reaktywowano. Otrzymała ją Janina Ochojska. Ostatnim laureatem został Jerzy Owsiak. śmierci spadek 1,2 mln koron, czyli 365 kg złota ma zostać przekazany na rzecz Akademii Umiejętności w Krakowie z przeznaczeniem na utworzenie Fundacji im. Erazma i Anny Jerzmanowskich. Miała ona co roku nagradzać Polkę lub Polaka wyznania rzymskokatolickiego, urodzonego w granicach Polski z 1772 roku, za prace literackie, naukowe lub humanitarne dokonywane z pożytkiem dla ojczystego kraju. Nagrodę, zwaną polskim Noblem, przyznawano od 1915 do 1938 roku. Wśród 17 laureatów znaleźli się, m.in.: kardynał Adam książę Sapieha, Henryk Sienkiewicz, pionier endokrynologii Napoleon Cybulski, Ignacy Paderewski, botanik Emil Godlewski, Jan Kasprowicz, prof. Aleksander Brückner. W 2009 roku, w stulecie śmierci Erazma Jerzmanowskiego, nagrodę imienia jego i jego żony reaktywowano. Otrzymała ją Janina Ochojska. Ostatnim laureatem został Jerzy Owsiak. Foto: NAC, Piotr Waniorek/Forum Rób to z pasją! Parafrazując pierwsze zdanie Anny Kareniny Lwa Tołstoja, wszystkie szczęśliwe firmy są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa firma jest nieszczęśliwa na swój sposób. Te pierwsze łączy umiejętność budowania sukcesu opartego na pasji i dyscyplinie. Opracowanie: Prof. dr hab. Krzysztof Obłój Rzeczywistość można zgłębiać na dwa sposoby. Wybrać drogę logos: obserwacji, analizy, pragmatycznych rekomendacji. Drugą ścieżką jest mythos wspólny mit, rytuał, opowieść, pasja, obecne w każdym wielkim micie kulturowym, w każdej wielkiej historii i w każdym wielkim sukcesie biznesowym. To trudne do zdefiniowania, ale piękne uczucie, które motywuje i zobowiązuje. Ludzie, których łączy to nieuchwytne coś, nie potrzebują obiektywnych powodów, by zaangażować się bez reszty w dane działanie. Wystarczy, że wiedzą, iż to jest ważne i ma dla nich głęboki sens. Umiejętność godzenia mythos i logos wyróżnia firmy, które w swoich kategoriach stanowią dla innych niedościgły wzorzec. Potrafią one łączyć konsekwencję z marzeniem o innowacji rynkowej i istotnej zmianie, napędzanych pytaniem dlaczego? oraz innym, znacznie ważniejszym: dlaczego nie?. Drugim filarem pasji sukcesu jest indywidualne, emocjonalne zaangażowanie w sukces firmy wynikające z poczucia sensu, chęci współpracy, akceptacji reguł gry. Tę odwagę łamania status quo mieli Henry Ford, Steve Jobs, Muhammad Yunus, założyciel mikropożyczkowego Grameen Bank, czy twórcy Progressive Corporation, największego na świecie ubezpieczyciela motocykli, którzy do perfekcji opanowali logikę odnowy pasji i rewizji strategii. Nie bez powodu użyłem słowa odnowa. Podręczniki zarządzania znają bowiem wiele przypadków firm, które równie szybko zgasły, co rozbłysły. Napędzającą na starcie chęć zmiany świata zastąpiły znużenie, mechaniczne działanie, pozorne zmiany, połączone nierzadko z arogancją i pewnością siebie. Jak więc stale odnawiać w sobie tę pasję? Wspomniany Progressive Corporation od lat jest wierny trzem zasadom: zatrudniaj najlepszych, płać im najwięcej, zapewnij im swobodę eksperymentowania. Do tej listy dołożyłbym jeszcze kilka: nie upraszczaj obrazu otoczenia, rozszerz definicje swojego głównego biznesu, odnawiaj i powtarzaj (pracownikom, klientom) swoją opowieść, czyli dominującą logikę, wnieś trochę radości i zabawy w biznes. Dlaczego emocjonalne zaangażowanie pracowników i odbudowywanie ich pasji jest tak ważne? Badania pokazują, że w rolach zawodowych wykonawczych (sprzedawca, mechanik) top performer jest 12 razy bardziej produktywny niż najsłabsi pracownicy i 85% bardziej produktywny niż przeciętna osoba w firmie. W przypadku stanowisk złożonych, np. menedżerskich, top performer jest 127% bardziej produktywny niż średnia. Jedna trzecia tej różnicy wynika z twardych kompetencji, a dwie trzecie jest pochodną zaangażowania emocjonalnego. Pasja jej znalezienie bądź odnowa jest dziś szczególnie potrzebna polskim przedsiębiorcom. Po 25 latach transformacji wyczerpaliśmy proste rezerwy wzrostu, wiele firm musi znaleźć dla siebie nowy błękitny ocean. Odskoczyć konkurencji jest dziś znacznie trudniej niż w latach 90., ale nie jest to niemożliwe. Nie ma (zbyt) dojrzałych rynków są tylko (zbyt) dojrzali menedżerowie. Dlatego warto spróbować przygotować nasze firmy do kolejnego skoku, przede wszystkim poprzez fuzje (akwizycje) oraz umiędzynarodowienie. Obecnie zaledwie około kilkudziesięciu tysięcy polskich firm działa na skalę ponadlokalną, a najwięksi eksporterzy to filie zagranicznych koncernów. Niewiele polskich firm angażuje się także w bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Łącząc pasję, odwagę i dyscyplinę, możemy stawiać sobie wielkie cele. Bo dlaczego nie? Prof. dr hab. Krzysztof Obłój Jest znanym specjalistą i doradcą z zakresu zarządzania strategicznego i międzynarodowego. Wykłada na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, w Akademii L. Koźmińskiego oraz w renomowanych szkołach biznesu w wielu krajach. Najnowsza książka profesora Pasja i dyscyplina strategii (2010) w ubiegłym roku została wydana także w języku angielskim. 26 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 27

18 FAQ Informacja prawna Klient pyta, COK odpowiada Opracowanie: Zespół Pioneer Pekao TFI S.A. Jestem zainteresowany otwarciem Programu Akumulacji Kapitału Junior dla mojego syna. Czy w razie potrzeby będę mógł wypłacić środki z takiego konta? Jeśli tak, to jak często i w jakiej wysokości? Tak, istnieje możliwość odkupienia jednostek uczestnictwa z konta prowadzonego na rzecz małoletniego Uczestnika. Zgodnie z zapisami prospektów informacyjnych funduszy takie odkupienie może być zrealizowane co 30 dni do kwoty zwykłego zarządu, tj złotych, lub bez ograniczeń po przedstawieniu zgody sądu rodzinnego. Kwota ta dotyczy łącznie wszystkich kont prowadzonych na rzecz małoletniego Uczestnika. Mam konto w Programie Akumulacji Kapitału PRO. Niedawno wpłaciłem dodatkowe środki. Czy mogę otrzymać potwierdzenie wpłaty? Standardowe potwierdzenia w Programie Akumulacji Kapitału PRO są wysyłane: niezwłocznie po otwarciu konta, jeden raz na rok, w terminie około jednego miesiąca: przed upływem pierwszego roku obowiązywania umowy zbiorcze zestawienie dokonanych nabyć i odkupień, przed upływem kolejnych lat obowiązywania umowy zbiorcze zestawienie dokonanych nabyć i odkupień za poprzedni rok trwania umowy, o ile w okresie tym realizowane były transakcje na koncie Programu, niezwłocznie po wygaśnięciu umowy. Uczestnik ma możliwość wystąpienia z prośbą o przygotowanie potwierdzenia w dowolnym momencie. Prośba ta może zostać przekazana telefonicznie na infolinii dla Klientów funduszy pod numerem lub przesłana bezpośrednio do Centrum Obsługi Klienta: listem na adres: ul. Postępu 21, Warszawa, faksem pod numer: (+48) , em na adres: pioneercok@pekao-fs.com.pl. Wysyłka zamówionego potwierdzenia realizowana jest na adres korespondencyjny podany dla funduszy i o ile na wskazanych kontach nie została ustanowiona blokada na wysyłkę korespondencji. Chciałbym złożyć zlecenie za pośrednictwem usługi epioneer. W panelu Złóż transakcję pokazuje się komunikat Brak dostępnych typów zleceń w danym kontekście. Czy mógłbym się dowiedzieć, jak uaktywnić taką opcję? Usługa epioneer umożliwia dostęp do informacji o kontach prowadzonych w funduszach Pioneer, a także daje możliwość składania zleceń dla kont w Programie Pioneer Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego. Niestety, nie ma możliwości składania zleceń dla kont innego typu. Uczestnik może składać zlecenia, w tym odkupienia jednostek uczestnictwa, m.in. w placówce prowadzącej dystrybucję (adresy placówek dostępne są na stronie lub telefonicznie w Centrum Obsługi Klienta, za pośrednictwem Systemu TelePioneer. Hasło dostępu do tej usługi można zamówić pod numerem telefonu (+48) W zeszłym roku w Banku Pekao S.A. otwierałem konto w funduszu Pioneer. Chciałbym się dowiedzieć, w jaki sposób mogę zmienić adres do korespondencji? Zmiana adresu korespondencyjnego jest możliwa np. za pośrednictwem Systemu TelePioneer [hasło dostępu do ww. usługi można zamówić w Centrum Obsługi Klienta pod numerem telefonu (+48) ] lub w placówce prowadzącej dystrybucję funduszy Pioneer. Dystrybucję prowadzą m.in.: Bank Pekao S.A., Centralny Dom Maklerski Pekao S.A., Bank BPH S.A. Adresy placówek są dostępne na oraz w Centrum Obsługi Klienta. Centrum Obsługi Klienta lub (+48) * Opłata za minutę połączenia zgodna z taryfą danego operatora. * Numer dostępny także dla dzwoniących z zagranicy oraz z telefonów komórkowych. Foto: Shutterstock.com Prospekty informacyjne funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez Pioneer Pekao TFI S.A. zawierające szczegółowy opis czynników ryzyka związanego z inwestowaniem, jak również: szczegółowe dane na temat sytuacji finansowej ww. funduszy, tabele opłat, sprawozdania finansowe oraz kluczowe informacje dla inwestorów dostępne są u prowadzących dystrybucję oraz w Internecie na stronie Znaczna część aktywów subfunduszu Pioneer Strategii Globalnej wydzielonego w ramach funduszu parasolowego Pioneer Strategie Funduszowe SFIO może być lokowana w inne kategorie lokat niż papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego, tj. w tytuły uczestnictwa funduszy zagranicznych. Część funduszy zagranicznych, będących przedmiotem lokat subfunduszu Pioneer Strategii Globalnej, może inwestować większość aktywów w instrumenty finansowe o charakterze udziałowym, w związku z powyższym wartość netto aktywów subfunduszu może charakteryzować się dużą zmiennością. Subfundusz Pioneer Obligacji i Dochodu wydzielony w ramach funduszu parasolowego Pioneer Funduszy Globalnych SFIO nie gwarantuje osiągnięcia zysku w rekomendowanym czasie inwestycji. Znaczna część aktywów subfunduszu może być lokowana w inne kategorie lokat niż papiery wartościowe i instrumenty rynku pieniężnego, tj. w tytuły uczestnictwa funduszy zagranicznych. UWAGA! Inwestowanie w fundusze inwestycyjne wiąże się z ryzykiem wynikającym z wahań cen na giełdzie, zmian wysokości stóp procentowych, kursów walut itp. Uczestnik funduszu inwestycyjnego powinien mieć świadomość możliwości osiągnięcia zysku, ale również poniesienia straty. Historyczne wyniki inwestycyjne funduszy inwestycyjnych nie są gwarancją osiągnięcia podobnych w przyszłości. Żaden fundusz inwestycyjny nie gwarantuje realizacji założonego celu inwestycyjnego ani uzyskania określonego wyniku inwestycyjnego. Indywidualna stopa zwrotu z inwestycji w dany fundusz inwestycyjny jest uzależniona od dnia zbycia oraz dnia odkupienia jednostek uczestnictwa przez ten fundusz, a także od wysokości pobranych opłat manipulacyjnych, kategorii jednostek uczestnictwa oraz obowiązków podatkowych obciążających uczestnika, w szczególności wysokości podatku od dochodów kapitałowych. Niniejszy materiał został sporządzony w celu informacyjnym oraz reklamowym. Nie należy go traktować jako oferty funduszy inwestycyjnych lub towarzystwa funduszy inwestycyjnych w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. W materiale wykorzystano źródła informacji, które Pioneer Pekao Investment Management S.A. i Pioneer Pekao TFI S.A., analizując z najwyższą starannością, uważają za rzetelne i wiarygodne. Nie istnieje jednak gwarancja, iż są one w pełni wyczerpujące i w pełni odzwierciedlają stan faktyczny. Wszelkie opinie i oceny zawarte w niniejszym materiale wyrażają jedynie opinię autorów. Przed podjęciem decyzji inwestycyjnych zalecane jest zapoznanie się z prospektami informacyjnymi funduszy oraz Kluczowymi informacjami dla inwestorów. Powielanie, publikowanie bądź rozpowszechnianie w jakikolwiek inny sposób jego całości lub części bez zgody Pioneer Pekao Investment Management S.A. i Pioneer Pekao TFI S.A. jest zabronione. Pioneer Pekao Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie, Warszawa, ul. Marynarska 15, wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS , posługująca się numerem NIP Kapitał zakładowy: PLN, łączna kwota uiszczonych wkładów równa kapitałowi zakładowemu. Pioneer Pekao Investment Management Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie pod adresem Warszawa, ul. Marynarska 15, wpisana do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS , Member of the UniCredit Banking Group, Register of Banking Groups, posługująca się numerem NIP Kapitał zakładowy PLN, kapitał zakładowy wpłacony PLN. Lipiec 2014 r. 28 Magazyn PIONEER Pekao TFI Magazyn PIONEER Pekao TFI 29

19