LKA /2013 P/13/146 TEKST UJEDNOLICONY WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Transkrypt

1 LKA /2013 P/13/146 TEKST UJEDNOLICONY WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

2 I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler/Kontrolerzy] Jednostka kontrolowana P/13/146 - Realizacja świadczeń zdrowotnych w zakresie leczenia uzdrowiskowego, finansowanych przez Śląski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia Najwyższa Izba Kontroli Delegatura w Katowicach 1. Izabela Pilarek, główny specjalista k.p., upoważnienie do kontroli nr z dnia 29 maja 2013 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) 2. Monika Kopczyk, specjalista k.p., upoważnienie do kontroli nr z dnia 7 czerwca 2013 r. (dowód: akta kontroli str. 3-4) Śląski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia, zwany dalej Oddziałem Kierownik jednostki kontrolowanej Grzegorz Nowak, Dyrektor (dowód: akta kontroli str. 375) Ocena ogólna II. Ocena kontrolowanej działalności Najwyższa Izba Kontroli ocenia negatywnie działalność kontrolowanej jednostki w zakresie kontraktowania świadczeń zdrowotnych w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe oraz pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości 1, działalność w zakresie rozliczania powyższych świadczeń w latach Uzasadnienie oceny ogólnej Formułując ocenę negatywną, dotyczącą kontraktowania świadczeń zdrowotnych w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe, NIK miała na uwadze poniższe nieprawidłowości: 1. nierówne traktowanie oferentów w trakcie postępowań konkursowych naruszenie art. 134 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych 2, 2. ustalenie liczby świadczeń, które miały być zakontraktowane u poszczególnych oferentów, w oparciu o warunki inne niż określone przez Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia 3, 3. nierozpatrzenie wniesionego protestu, 1 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, stosuje się ocenę opisową, bądź uzupełnia ocenę ogólną o dodatkowe objaśnienie. 2 Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz ze zm., zwanej dalej ustawą śoz. 3 Zwanego dalej NFZ lub Funduszem. 2

3 4. wybranie ofert pomimo nieprzedłożenia dokumentów potwierdzających udzielanie świadczeń zdrowotnych z wykorzystaniem naturalnych surowców leczniczych, o których mowa w art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych 4, 5. nieprzeprowadzenie negocjacji ze wszystkimi oferentami spełniającymi wymagane warunki, 6. odrzucenie oferty w terminie uniemożliwiającym skuteczne złożenie protestu na zaskarżoną czynność komisji konkursowej, bez wyjaśnienia rozbieżnych informacji podanych w ofercie, dotyczących liczby łóżek (pacjentów) przypadających na jeden lekarski etat przeliczeniowy, 7. wybranie ośrodka niżej ocenionego, spośród dwóch miejsc udzielania świadczeń zaoferowanych przez świadczeniodawcę, 8. nieprzeprowadzenie wymaganej kontroli jednego z oferentów, 9. odmówienie odwołującemu się świadczeniodawcy wglądu do rankingów ofert, 10. podpisanie umów ze świadczeniodawcami przed rozpatrzeniem odwołań od rozstrzygnięć postępowań konkursowych, 11. nieterminowe zakończenie postępowań odwoławczych, 12. niezapewnienie nieparzystej liczby członków komisji konkursowej oraz brak wymaganego kworum tej komisji przy prowadzeniu negocjacji z niektórymi oferentami. Na powyższą ocenę miały wpływ również uwagi NIK dotyczące nierównego traktowania osób wnoszących skargi dotyczące lecznictwa uzdrowiskowego. Formułując ocenę pozytywną, dotyczącą rozliczania świadczeń zdrowotnych w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe, NIK uwzględniła w szczególności dokonywanie płatności na rzecz świadczeniodawców oraz przeprowadzanie kontroli realizacji umów. Jednak także i ten obszar działania był obarczony nieprawidłowościami, które polegały na: 1. nieterminowym rozpatrywaniu skierowań na leczenie uzdrowiskowe, 2. nieterminowym powiadamianiu świadczeniobiorców o niepotwierdzeniu skierowania na leczenie uzdrowiskowe. Opis stanu faktycznego III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe Liczbę i wartość świadczeń w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe, będących przedmiotem postępowań konkursowych przeprowadzonych w 2010 r., ŚOW NFZ określał na podstawie kosztów, jakie zaplanował w poszczególnych zakresach świadczeń, oraz kosztów przesyłanych przez inne oddziały NFZ. Na 2011 r. poszczególne oddziały NFZ zgłosiły zapotrzebowania na świadczenia uzdrowiskowe w łącznej kwocie ,2 tys. zł, które Oddział zaplanował na łączną wartość 4 Dz. U. z 2012 r., poz. 651 ze zm., zwanej dalej ustawą o lecznictwie uzdrowiskowym. 3

4 38.818,9 tys. zł ( jednostek rozliczeniowych), w tym na poszczególne zakresy świadczeń: 1. uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dorosłych i dzieci jednostek o wartości 205,3 tys. zł, 2. uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych jednostek o wartości 3.621,3 tys. zł, 3. uzdrowiskowe leczenie szpitalne dzieci w wieku od 3 do 18 lat jednostek o wartości 1.690,8 tys. zł, 4. uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych jednostek o wartości ,5 tys. zł, 5. uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym jednostek o wartości 1.335,2 tys. zł, 6. uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym jednostek o wartości 1.089,8 tys. zł. Zapotrzebowania na świadczenia w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe, zgłaszane przez poszczególne oddziały NFZ, zostały w całości uwzględnione w planie Oddziału dotyczącym powyższych świadczeń na 2011 r. Na podstawie zapotrzebowań na świadczenia w rodzaju leczenictwo uzdrowiskowe, zgłoszonych przez poszczególne oddziały NFZ na 2012 r., w łącznej kwocie ,8 tys. zł, Oddział zaplanował na lecznictwo uzdrowiskowe jednostek rozliczeniowych o łącznej wartości ,7 tys. zł (tj. 99,8 % zgłoszonych zapotrzebowań), w tym na ww. zakresy świadczeń, odpowiednio: jednostek o wartości 173,5 tys. zł (100 % zapotrzebowań), jednostek o wartości 3.905,4 tys. zł (100,01 %), jednostek o wartości 1.682,2 tys. zł (99,8 %), jednostek o wartości ,4 tys. zł (99,8 %), jednostek o wartości 1.300,3 tys. zł (100 %) i jednostek o wartości 1.047,9 tys. zł (100 %). (dowód: akta kontroli str , , ) W dniu 20 października 2010 r. Dyrektor Oddziału ogłosił 6 postępowań w sprawie zawarcia umów o udzielanie w latach świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe o łącznej wartości ,9 tys. zł (dotyczy 2011 r.), tj. po jednym konkursie ofert w ww. zakresach. W ogłoszeniach o konkursach ofert Dyrektor Oddziału podał informacje, o których mowa w 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu ogłaszania o postępowaniu w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej przez Narodowy Fundusz Zdrowia, zapraszania do udziału w rokowaniach, składania ofert, powoływania i odwoływania komisji konkursowej oraz jej zadań 5 (termin składania ofert wyznaczono na 3 listopada, a termin ich otwarcia na 5 listopada 2010 r.). (dowód: akta kontroli str. 7-8, 11-28) Zgodnie z art. 139 ust. 4 ustawy śoz oraz 5 ust. 1 rozporządzenia MZ w sprawie konkursów ofert i rokowań, w celu przeprowadzenia powyższych postępowań, w dniu 20 października 2010 r. Dyrektor Oddziału powołał komisję konkursową, składającą się z 7 osób, w tym przewodniczącego, wiceprzewodniczącego i protokolanta. Sześciu członków komisji konkursowej złożyło w ramach każdego postępowania oświadczenia, że nie zachodzą wobec nich przesłanki określone w 5 ust. 2 ww. rozporządzenia, natomiast jeden takich oświadczeń nie złożył, gdyż 5 Dz. U nr 273, poz. 2719, zwanego dalej rozporządzeniem MZ w sprawie konkursów ofert i rokowań. 4

5 w czasie trwania postępowań przebywał na zwolnieniu lekarskim. Dokonywanie poszczególnych czynności w ramach postępowań, 6 członków komisji konkursowej potwierdzało podpisami na dokumentach, takich jak: protokoły (z posiedzeń komisji, z negocjacji z oferentem), rankingi (otwarcia, końcowe), informacje oraz ogłoszenia o rozstrzygnięciu postępowania. (dowód: akta kontroli str. 9-10, 29-34, , 348) Ogółem we wszystkich postępowaniach 8 świadczeniodawców (ich nazwy zastąpiono w niniejszym wystąpieniu kolejnymi literami alfabetu od A do H) złożyło 21 ofert (w zakresie uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych 8, w zakresie uzdrowiskowe leczenie szpitalne dzieci w wieku od 3 do 18 lat jeden, a w pozostałych zakresach po 3 świadczeniodawców). Świadczeniodawcy wykazali spełnienie wymogów określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego 6. Przedłożyli również dokumenty wymienione w 13 ust. 1 zarządzenia Prezesa NFZ nr 49/2010/DSOZ z dnia 31 sierpnia 2010 r. w sprawie warunków postępowania dotyczących zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej 7, z wyjątkiem przypadków opisanych poniżej. (dowód: akta kontroli str , 205, , 348) W dniu 10 listopada 2010 r. członkowie komisji konkursowej przeprowadzili kontrole w miejscach udzielania świadczeń, wykazanych przez świadczeniodawców F i H, którzy po raz pierwszy uczestniczyli w postępowaniach konkursowych. (dowód: akta kontroli str. 288, 348) Zgodnie z Procedurą konkursu ofert lub rokowań prowadzonych na postawie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych 8 (pkt 3.2 Część niejawna postępowania) komisja konkursowa: w dniu 17 listopada 2010 r. sporządziła dla każdego postępowania ranking otwarcia, w którym podała liczbę punktów otrzymanych przez oferentów, w ramach pięciu kryteriów (jakości, kompleksowości, dostępności, ciągłości i ceny), wskazanych w zarządzeniu Prezesa NFZ nr 73/2009/DSOZ z dnia 13 listopada 2009 r. w sprawie określenia kryteriów oceny ofert w postępowaniu w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej 9, w dniach od 18 do 25 listopada 2010 r. przeprowadziła negocjacje z oferentami spełniającymi wymagane warunki, z wyjątkiem przypadków opisanych poniżej, w dniu 25 listopada 2010 r. sporządziła dla każdego postępowania ranking końcowy, w którym podała liczbę punktów otrzymanych przez oferentów, w ramach kryteriów jakości, kompleksowości, dostępności, ciągłości, oraz liczbę punktów w ramach kryterium ceny, ewentualnie zwiększoną w wyniku przeprowadzonych negocjacji. Negocjacje z zaproszonymi oferentami przedstawiały się następująco: 6 Dz. U. nr 139, poz. 1136, ze zm., uchylonego z dniem 1 września 2013 r., zwanego dalej rozporządzeniem MZ w sprawie świadczeń gwarantowanych. 7 Zwanego dalej zarządzeniem Prezesa NFZ w sprawie warunków postępowania. 8 Wprowadzoną na postawie pisma o sygn.: CF/DSOZ/KAC/2010/075/0830/W/18141, zwaną dalej Procedurą konkursu ofert. 9 Zwanego dalej zarządzeniem Prezesa NFZ w sprawie określenia kryteriów oceny ofert. 5

6 1. W postępowaniu przeprowadzonym dla zakresu uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dorosłych i dzieci oferty złożyli świadczeniodawcy B, E i G, którzy zaproponowali, odpowiednio: 2.520, i jednostek rozliczeniowych po cenach 25 zł, 23,75 zł i 26 zł. Komisja konkursowa zaprosiła do negocjacji wszystkich oferentów i wynegocjowała, odpowiednio: 246, i jednostek rozliczeniowych po cenach 22 zł, 22 zł i 23 zł (łącznie świadczenia o wartości 205,3 tys. zł). 2. W postępowaniu przeprowadzonym dla zakresu uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych oferty złożyli świadczeniodawcy C, E i F, którzy zaproponowali, odpowiednio: 6.720, i jednostek rozliczeniowych po cenach 91 zł, 99,20 zł i 85 zł. Komisja konkursowa zaprosiła do negocjacji oferentów C i E (oferent F nie spełniał wymaganych warunków) i wynegocjowała odpowiednio i jednostek rozliczeniowych po cenach 85 zł i 95 zł (łącznie świadczenia o wartości 3.617,8 tys. zł). 3. W postępowaniu przeprowadzonym dla zakresu uzdrowiskowe leczenie szpitalne dzieci w wieku od 3 do 18 lat ofertę złożył świadczeniodawca G, który zaproponował jednostek rozliczeniowych po 84 zł. Komisja konkursowa wynegocjowała jednostek rozliczeniowych po 80 zł (łącznie świadczenia o wartości tys. zł). 4. W postępowaniu przeprowadzonym dla zakresu uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych oferty złożyło ośmiu świadczeniodawców (A, B, C, D, E, F, G i H), którzy zaproponowali łącznie jednostek rozliczeniowych po cenach od 66 zł do 98 zł. Komisja konkursowa zaprosiła do negocjacji wszystkich oferentów i wynegocjowała łącznie jednostek rozliczeniowych (w tym świadczeniodawcy E zwiększono, a pozostałym oferentom zmniejszono liczbę jednostek rozliczeniowych) po niższych cenach, tj. od 60 zł do 76 zł (łącznie świadczenia o wartości ,7 tys. zł). 5. W postępowaniu przeprowadzonym dla zakresu uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oferty złożyli świadczeniodawcy C, E i F, którzy zaproponowali, odpowiednio: 6.720, i jednostek rozliczeniowych po cenach 128 zł, 128 zł i 122 zł. Komisja konkursowa zaprosiła do negocjacji oferentów C i E i wynegocjowała, odpowiednio i jednostek rozliczeniowych po 120 zł (łącznie świadczenia o wartości 1.310,4 tys. zł). 6. W postępowaniu przeprowadzonym dla zakresu uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym oferty złożyli świadczeniodawcy C, E i F, którzy zaproponowali, odpowiednio: , i jednostek rozliczeniowych po cenach 103 zł, 99,20 zł i 96 zł. Komisja konkursowa zaprosiła do negocjacji oferentów C i E i wynegocjowała odpowiednio i jednostek rozliczeniowych po cenach odpowiednio 90 zł i 92 zł (łącznie świadczenia o wartości 1.055,5 tys. zł). (dowód: akta kontroli str , 56-97, , ) Rozstrzygnięcie postępowań w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe nastąpiło w dniu 26 listopada 2010 r. W zakresie uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dorosłych i dzieci wybrano 3 oferty, w zakresach uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych, uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oraz uzdrowiskowa 6

7 rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym po dwie oferty, w zakresie uzdrowiskowe leczenie szpitalne dzieci w wieku od 3 do 18 lat jedną ofertę, a w zakresie uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych 8 ofert (w tym jedną w części). Oferty odrzucone lub niewybrane wystąpiły w postępowaniach przeprowadzonych dla 4 zakresów, a mianowicie: w zakresie uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych odrzucono ofertę świadczeniodawcy F, z uwagi na niespełnianie warunku minimum jednego lekarskiego etatu przeliczeniowego na pierwsze i na każde kolejne 50 łóżek (pacjentów); w zakresie uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych nie wybrano oferty świadczeniodawcy F w części dotyczącej jednego (ośrodek Tulipan) z dwóch miejsc wykonywania świadczeń (ośrodki Magnolia i Tulipan), z uwagi na uzyskanie w rankingu niskiej punktacji dotyczącej jakości świadczeń (10 pkt przy pkt u pozostałych oferentów); w zakresie uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym nie wybrano oferty świadczeniodawcy F, z uwagi na uzyskanie niskiej punktacji dotyczącej jakości (8,6 pkt przy 18 i 22 pkt u pozostałych oferentów), kompleksowości (11 pkt przy 21 pkt u pozostałych oferentów) i ciągłości (1,53 pkt przy 5 pkt u pozostałych oferentów). Ponadto świadczeniodawca zaoferował leczenie tylko jednego z 4 rodzajów schorzeń objętych powyższym zakresem, tj. schorzeń ortopedycznych, przy znikomym zainteresowaniu świadczeniobiorców tą formą leczenia; w zakresie uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym nie wybrano oferty świadczeniodawcy F, z uwagi na uzyskanie niskiej punktacji dotyczącej jakości (10 pkt przy 20 i 22 pkt u pozostałych oferentów), kompleksowości (11 pkt przy 21 pkt u pozostałych oferentów) i ciągłości (1,5 pkt przy 5 pkt u pozostałych oferentów). Ponadto świadczeniodawca zaoferował leczenie tylko dwóch z 5 rodzajów schorzeń objętych powyższym zakresem, tj. schorzeń ortopedycznych i reumatologicznych. (dowód: akta kontroli str , 58-59, 62-68, , ) W dniu 25 listopada 2010 r. do Oddziału wpłynęło pismo świadczeniodawcy F zatytułowane Protest na podstawie Zarządzenia 43/2010/DSOZ (dzień wcześniej pismo to przesłano drogą elektroniczną). Świadczeniodawca podał, że protest dotyczy negocjacji przeprowadzonych 23 listopada 2010 r., w ramach których komisja konkursowa zaproponowała zmniejszenie liczby świadczeń oferowanych w zakresie uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych oraz odmowy kontraktowania w zakresach: uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych, uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oraz uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym. Świadczeniodawca F uzasadnił protest stanowiskiem przedstawicieli Oddziału wyrażonym w toku negocjacji, iż brak możliwości zakontraktowania większej liczby świadczeń wynika z konieczności pokrycia wzrastających kosztów utrzymania świadczeniodawcy E. Zaprotestował również przeciwko preferowaniu starych podmiotów w świetle art. 134 ustawy śoz, zgodnie z którym NFZ jest obowiązany zapewnić równe traktowanie wszystkich świadczeniodawców ubiegających się o zawarcie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej i prowadzić postępowanie w sposób gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji. Ponadto podkreślił spełnianie wszelkich wymogów określonych w przepisach prawa oraz niską cenę oferowanych świadczeń. Powyższego pisma nie uznano za protest z uwagi na to, że nie zostało skierowane do komisji konkursowej oraz nie wskazano 7

8 w nim konkretnej zaskarżonej czynności. W związku z powyższym komisja konkursowa nie rozpatrzyła go na zasadach określonych w art. 153 ust. 3 ustawy śoz. (dowód: akta kontroli str ) W dniu 3 grudnia 2010 r. do Oddziału wpłynęło odwołanie świadczeniodawcy F od rozstrzygnięć postępowań przeprowadzonych w zakresach: uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych, uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych, uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oraz uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym. Jego uzasadnienie pokrywało się z uzasadnieniem podanym w piśmie złożonym 25 listopada 2010 r. W dniu 7 stycznia 2011 r. Dyrektor Oddziału wydał 4 decyzje oddalające odwołanie (w ich uzasadnieniach zawarto m.in. podane powyżej przyczyny odrzucenia lub niewybrania ofert). (dowód: akta kontroli str ) W wyniku 6 konkursów ofert w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe zawarto 8 umów na łączną wartość świadczeń ,7 tys. zł. (w tym ze świadczeniodawcami A, D, F, H w jednym zakresie, z B w dwóch zakresach, z G w 3 zakresach, z C w 4 zakresach, z E w 5 zakresach). W powyższych umowach zawarto ceny świadczeń na 2011 r., uzgodnione w toku negocjacji. Były one równe lub niższe od cen zaplanowanych przez Oddział. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego (wiceprzewodnicząca komisji konkursowej) wyjaśniła, że Oddział kontraktując świadczenia medyczne bierze pod uwagę strukturę i zasoby świadczeniodawców w kontekście ich zdolności do wykonywania oferowanej liczby świadczeń. Plan zakupów tworzony jest w oparciu o doświadczenia z lat poprzednich oraz zapotrzebowanie w poszczególnych rodzajach świadczeń. (dowód: akta kontroli str. 5-6, 92-97, , , 353, 355, ) W 2010 r. Oddział zaplanował świadczenia w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe w ilości jednostek rozliczeniowych o łącznej wartości ,00 tys. zł, a zakontraktował jednostki rozliczeniowe o wartości ,2 tys. zł 10 (99,99 %), z czego zrealizowano jednostek rozliczeniowych o wartości ,3 tys. zł 11 (97,3 % planu i wartości zawartych umów). W zakresach, w których zaplanowano najwięcej jednostek rozliczeniowych, tj. w zakresie uzdrowiskowego leczenia sanatoryjnego dorosłych (80,7 % świadczeń ogółem) i uzdrowiskowego leczenia szpitalnego dzieci w wieku od 3 do 18 lat (9,5 % świadczeń ogółem), zakontraktowano świadczenia w ilości i o wartości większej niż zaplanowano, tj. odpowiednio jednostek rozliczeniowych o wartości ,3 tys. zł (100,1 %) i jednostek rozliczeniowych o wartości 6.762,1 tys. zł (101,6 %). Świadczenia w zakresie uzdrowiskowego leczenia sanatoryjnego dorosłych wykonano w ilości jednostek rozliczeniowych o wartości ,0 tys. zł (97,8 % wartości zakontraktowanej), a w zakresie uzdrowiskowego leczenia szpitalnego dzieci w wieku od 3 do 18 lat w ilości jednostek rozliczeniowych o wartości 6.429,0 tys. zł (95,1 % wartości zakontraktowanej). (dowód: akta kontroli str ) Jak wyjaśnił Dyrektor Oddziału, zakontraktowanie większej liczby świadczeń z zakresu leczenia uzdrowiskowego dorosłych spowodowane było uruchomieniem rezerwy (ok. 0,1 %), którą każdego roku Dział Lecznictwa Uzdrowiskowego 10 Bez uwzględnienia dopłat. 11 Bez uwzględnienia dopłat. 8

9 pozostawia na etapie ogłaszania konkursu. Nadmienił również, iż w 2010 r. zwiększono liczbę skierowań szpitalnych dzieci w Śląskim Centrum Rehabilitacji w Rabce Zdroju, ze względu na wzrost zapotrzebowania na to świadczenie. (dowód: akta kontroli str ) W poszczególnych zakresach, wartość świadczeń wykonanych była mniejsza o od 2,1 tys. zł do 1.224,3 tys. zł (najmniejsze wykonanie dotyczyło uzdrowiskowego leczenia sanatoryjnego dorosłych), tj. o od 2,2 do 8,5 % (najmniejsze wykonanie dotyczyło uzdrowiskowego leczenia ambulatoryjnego dorosłych i dzieci) w porównaniu do wartości zakontraktowanej. (dowód: akta kontroli str ) Odnośnie do mniejszej wartości wykonanych świadczeń od wartości świadczeń zakontraktowanych, Dyrektor Oddziału wyjaśnił, że: Wykonanie świadczeń z zakresu leczenia uzdrowiskowego nie osiągnie nigdy 100 % ze względu na tzw. niedojazdy świadczeniobiorców. W okresie od listopada do lutego znacznie spada zainteresowanie wyjazdami na kurację. Niedojazdy, które powstają w pierwszej połowie roku mogą zostać uzupełnione poprzez dodanie przez świadczeniodawców miejsc. Jednak już od października do końca roku świadczeniodawcy są ograniczeni swoimi możliwościami lokalowymi (brak miejsc), by mogli dodać tyle, ile nie zostało wykorzystanych od początku roku. Nadmienił również, ż jedynie niższe wykonanie wykazuje ambulatoryjna forma leczenia uzdrowiskowego. Polega ona na tym, że Oddział potwierdza ubezpieczonemu skierowanie, a on sam, we własnym zakresie ustala termin, w którym będzie mógł wykonywać zabiegi w danym ośrodku uzdrowiskowym. Oddział potwierdza ww. skierowania na cały rok jednak świadczeniobiorcy wolą odbyć leczenie w okresie ciepłym. Stąd często, kiedy chcą ustalić termin spotykają się z odmową ze strony świadczeniodawcy (znacznie mniejsze możliwości wykonywania zabiegów latem, kiedy do sanatoriów przyjeżdżają kuracjusze komercyjni). Świadczeniodawcy bardzo często nie zwracają tych skierowań Oddziałowi, stąd brak możliwości potwierdzenia ich następnym chętnym. (dowód: akta kontroli str ) W 2011 r. Oddział zaplanował świadczenia w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe w ilości jednostek rozliczeniowych o łącznej wartości ,9 tys. zł, a zakontraktował jednostek rozliczeniowych o wartości ,2 tys. zł (100,2 %), z czego zrealizowano jednostek rozliczeniowych o wartości ,8 tys. zł (98,6 % planu i 98,3 % wartości zawartych umów). W zakresach, w których zaplanowano najwięcej jednostek rozliczeniowych, tj. w zakresie uzdrowiskowego leczenia sanatoryjnego dorosłych (79,5 % świadczeń ogółem) i uzdrowiskowego leczenia szpitalnego dorosłych (9,3 % świadczeń ogółem), zakontraktowano świadczenia w ilości i o wartości większej niż zaplanowano, tj. odpowiednio jednostek rozliczeniowych o wartości ,5 tys. zł (100,4 %) i jednostek rozliczeniowych o wartości 3.669,5 tys. zł (101,3 %). W zakresie uzdrowiskowego leczenia ambulatoryjnego dorosłych i dzieci również zakontraktowano więcej jednostek rozliczeniowych (9.251) niż zaplanowano (8.928), lecz o nieco niższej wartości (o 0,01 %). Świadczenia w zakresie uzdrowiskowego leczenia sanatoryjnego dorosłych wykonano w ilości jednostek rozliczeniowych o wartości ,8 tys. zł, (98,5 % wartości zakontraktowanej), w zakresie uzdrowiskowego leczenia szpitalnego dorosłych w ilości jednostek rozliczeniowych o wartości 3.591,5 tys. zł (97,9 % wartości zakontraktowanej), a w zakresie uzdrowiskowego 9

10 leczenia ambulatoryjnego dorosłych i dzieci jednostek rozliczeniowych o wartości 139,2 tys. zł (67,8 % wartości zakontraktowanej). 10 (dowód: akta kontroli str ) Według wyjaśnień Dyrektora Oddziału, przyczyny zakontraktowania większej liczby świadczeń z zakresu leczenia uzdrowiskowego dorosłych w stosunku do planu były takie jak w 2010 r. Nadmienił również, iż w 2011 r. dokupiono świadczenia szpitalnego leczenia uzdrowiskowego dorosłych dla Opolskiego Oddziału NFZ. (dowód: akta kontroli str. wyjaśnienia Dyrektora z ) W poszczególnych zakresach, wartość świadczeń wykonanych była mniejsza o od 7,3 tys. zł do 450,7 tys. zł (najmniejsze wykonanie dotyczyło uzdrowiskowego leczenia sanatoryjnego dorosłych), tj. o od 0,4 do 32,2 % (najmniejsze wykonanie dotyczyło uzdrowiskowego leczenia ambulatoryjnego dorosłych i dzieci), w porównaniu do wartości zakontraktowanej. (dowód: akta kontroli str ) Odnośnie do mniejszej wartości wykonanych świadczeń od wartości świadczeń zakontraktowanych, Dyrektor Oddziału przedstawił takie wyjaśnienie, jak względem 2010 r. Ponadto, Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że w 2011 r. nastąpiło niskie wykonanie świadczeń przez inne oddziały NFZ, dla których Oddział zakontraktował świadczenia na obszarze swojej właściwości (na rok poprzedni Oddział kontraktował świadczenia tylko dla siebie). (dowód: akta kontroli str , 547) W 2012 r. Oddział zaplanował świadczenia w rodzaju lecznictwo uzdrowiskowe w ilości jednostek rozliczeniowych o łącznej wartości ,7 tys. zł, a zakontraktował jednostek rozliczeniowych o wartości ,6 tys. zł (100,2 %), z czego zrealizowano jednostek rozliczeniowych o wartości ,5 tys. zł (98,8 % planu i 98,6 % wartości zawartych umów). W zakresie uzdrowiskowego leczenia sanatoryjnego dorosłych, w którym zaplanowano najwięcej jednostek rozliczeniowych (79,7 % świadczeń ogółem), zakontraktowano świadczenia w ilości i o wartości większej niż zaplanowano, tj jednostek rozliczeniowych o wartości ,7 tys. zł (100,2 %). Ww. świadczenia wykonano w ilości jednostek rozliczeniowych o wartości ,3 tys. zł (98,9 % wartości zakontraktowanej). (dowód: akta kontroli str ) W zakresie uzdrowiskowego leczenia szpitalnego dzieci w wieku od 3 do 18 lat również zakontraktowano świadczenia w ilości i o wartości większej niż zaplanowano, tj jednostek rozliczeniowych o wartości 1.693,7 tys. zł (100,7 %). Ww. świadczenia wykonano w ilości jednostek rozliczeniowych o wartości 1.686,6 tys. zł (99,6 % wartości zakontraktowanej). (dowód: akta kontroli str ) W sprawie zakontraktowania większej liczby świadczeń z zakresu leczenia uzdrowiskowego dorosłych, Dyrektor Oddziału przedstawił takie wyjaśnienie, jak względem 2010 r. Nadmienił również, iż w 2012 r. dokupiono skierowania dla dzieci na leczenie uzdrowiskowe w szpitalu uzdrowiskowym ze względu na wzrost zapotrzebowania na to świadczenie. (dowód: akta kontroli str ) W poszczególnych zakresach, wartość świadczeń wykonanych była mniejsza o od 7,1 tys. zł do 356,4 tys. zł (najmniejsze wykonanie dotyczyło uzdrowiskowego

11 Ustalone nieprawidłowości leczenia sanatoryjnego dorosłych), tj. o od 0,4 do 23,6 % (najmniejsze wykonanie dotyczyło uzdrowiskowego leczenia ambulatoryjnego dorosłych i dzieci), w porównaniu do wartości zakontraktowanej. (dowód: akta kontroli str ) Mniejszą wartość wykonanych świadczeń od wartości świadczeń zakontraktowanych, Dyrektor Oddziału wyjaśnił jak w 2010 r. Ponadto, Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że na niskie wykonanie świadczeń z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego w 2012 r. miały również wpływ wykonania w innych Oddziałach NFZ. (dowód: akta kontroli str , 547) W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie stwierdzono następujące nieprawidłowości: 1) Pomimo nieobecności w pracy w okresie od 6 października do 31 grudnia 2010 r. jednego z 7 pracowników Oddziału powołanych do komisji konkursowej, jej Przewodnicząca nie wystąpiła do Dyrektora Oddziału o dokonanie zmian w składzie tej komisji, wskutek czego nie zachowano wymogu nieparzystej liczby jej członków, a tym samym naruszono 5 ust. 1 rozporządzenia MZ w sprawie konkursów ofert i rokowań. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że nie można było przewidzieć kiedy zakończy się absencja członka komisji, albowiem zwolnienie lekarskie było kilkakrotnie przedłużane. Zdaniem NIK, jeżeli okres nieobecności był nieprzewidywalny, tym bardziej należało dokonać zmiany w składzie komisji, w celu zapewnienia wymaganej liczby jej członków. (dowód: akta kontroli str. 9-10, 29-34, 290, , ) 2) Wbrew postanowieniu Procedury konkursu ofert (pkt ), w toku postępowania prowadzonego dla zakresu uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dorosłych i dzieci komisja konkursowa nie przeprowadziła kontroli u oferenta B, który nie miał wcześniej zawartej umowy z NFZ w ww. zakresie. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła: W toku postępowania konkursowego prowadzonego w 2010 roku dla ww. zakresu nie przeprowadzono kontroli u oferenta uznając, że skoro spełnia on bardziej rygorystyczne warunki do prowadzenia leczenia uzdrowiskowego stacjonarnego (wynikające z rozporządzenia Ministra Zdrowia z 28 sierpnia 2009 roku w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego (Dz. U ) to również spełnia je dla zakresu ambulatoryjnego. Najwyższa Izba Kontroli nie podziela powyższego argumentu. W 2010 r. świadczeniodawca B złożył oferty w konkursach przeprowadzonych w dwóch zakresach: uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dorosłych i dzieci oraz uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych. W żadnym z nich nie przeprowadzono kontroli spełniania warunków leczenia uzdrowiskowego (zarówno w warunkach ambulatoryjnych, jak i stacjonarnych), przy czym w drugim przypadku nie było takiego obowiązku (świadczeniodawca miał podpisaną umowę o udzielanie świadczeń w latach w zakresie uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne). Zdaniem NIK, nieprzeprowadzenie wymaganej kontroli skutkuje ryzykiem zawarcia umowy ze świadczeniodawcą, który nie spełnia obowiązujących wymogów. (dowód: akta kontroli str. 279, 288, 342, 345) 3) W czterech postępowaniach przeprowadzonych dla zakresów uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych, uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych, uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym i uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym świadczeniodawcy E komisja konkursowa nie wezwała do uzupełnienia braków, a w postępowaniu dla 11

12 zakresu uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych nie odrzuciła oferty świadczeniodawcy H, pomimo że zamiast dokumentów wskazanych w 13 ust. 1 pkt 5 lit. b zarządzenia Prezesa NFZ w sprawie warunków postępowania (tj. kopii koncesji na eksploatację naturalnych surowców leczniczych lub kopii umowy na korzystanie z usług świadczonych przez zakład posiadający taką koncesję), załączyli do formularzy ofertowych (świadczeniodawca H po wezwaniu do uzupełnienia braków) umowy zakupu pasty borowinowej od Wytwórni Środków Biochemicznych BIOCHEM z siedzibą w Bochni oraz bocheńskiej leczniczej soli jodowo bromowej od Zakładu Przeróbki Solanek Jodowo Bromowych SALCO sp. j. z siedzibą w Łapczycy (wraz z zezwoleniami na wytwarzanie i pozwoleniami na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego). Powyższe działanie naruszało przepis art. 149 ust. 3 ustawy śoz, stanowiący że w przypadku gdy świadczeniodawca nie przedstawił wszystkich wymaganych dokumentów lub gdy oferta zawiera braki formalne, komisja wzywa oferenta do usunięcia tych braków w wyznaczonym terminie pod rygorem odrzucenia oferty. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że zgodnie z 6 ust. 4 zarządzenia Prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów, świadczeniodawca biorący udział w postępowaniu udziela świadczeń z wykorzystaniem własnych naturalnych surowców leczniczych, poprzez zawarcie umowy na zakup naturalnych surowców leczniczych do samodzielnej realizacji świadczeń medycznych lub poprzez zawarcie umowy o podwykonawstwo z podmiotami wykonującymi takie świadczenia. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła ponadto: Komisja dopuściła do konkursu oferentów, którzy przedstawili dokumenty potwierdzające kupowanie surowców naturalnych stosowanych w lecznictwie uzdrowiskowym u świadczeniodawców wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z 14 lutego 2006 roku w sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych. NIK nie podziela powyższych argumentów, gdyż w myśl art. 2 pkt 8 ustawy o lecznictwie uzdrowiskowym (w brzmieniu obowiązującym do dnia 6 lipca 2011 r.), naturalnymi surowcami leczniczymi były: gazy lecznicze oraz kopaliny lecznicze, w tym peloidy, wody lecznicze i wody termalne, których właściwości lecznicze zostały potwierdzone na zasadach określonych w ustawie. Właściwości lecznicze surowców zakupionych przez świadczeniodawców E i H nie zostały potwierdzone w ten sposób, gdyż zgodnie z art. 36 ust. 1 ww. ustawy, o potwierdzenie właściwości leczniczych naturalnych surowców leczniczych i właściwości leczniczych klimatu do jednostek uprawnionych występuje gmina, która występuje o nadanie obszarowi statusu uzdrowiska albo statusu obszaru ochrony uzdrowiskowej. (dowód: akta kontroli str , ) 4) Jako nierzetelne NIK ocenia działanie komisji konkursowej polegające na tym, że w rankingu otwarcia sporządzonym 17 listopada 2010 r. w ramach postępowania prowadzonego dla zakresu uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych przedstawiła następującą propozycję wielkości kontraktu dla świadczeniodawcy F w odniesieniu do dwóch zaoferowanych przez niego miejsc udzielania świadczeń: świadczeń w ośrodku Magnolia oraz 0 świadczeń w ośrodku Tulipan, w sytuacji gdy pierwszy z nich oceniła niżej niż drugi (odpowiednio 8,3 pkt i 10 pkt za jakość przy jednakowej punktacji dotyczącej pozostałych kryteriów). W związku z powyższym negocjacje przeprowadzone w dniach 23 i 25 listopada 2010 r. dotyczyły tylko ośrodka Magnolia. W rezultacie komisja konkursowa nie wybrała oferty świadczeniodawcy F w części dotyczącej ośrodka Tulipan, natomiast w ośrodku Magnolia Oddział zakontraktował świadczeń. Kierownik Działu 12

13 Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że, w ocenie osób kontrolujących oba ośrodki przed przystąpieniem do negocjacji, Magnolia w całości robiła lepsze wrażenie jako ośrodek hotelowy oraz była lepiej usytuowana w stosunku do drogi dojazdowej. Najwyższa Izba Kontroli nie podziela powyższych argumentów, gdyż powyższe okoliczności nie zostały wymienione w załączniku nr 3 do zarządzenia Prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów, jako warunki dodatkowo oceniane (tj. takie, których spełnienie ma wpływ na uzyskaną punktację i miejsce w rankingu). (dowód: akta kontroli str , 84-85, 95-96, , , 197, , 322, ) 5) W ramach dwóch postępowań w zakresach uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oraz uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym nie przeprowadzono negocjacji z oferentem F, czym naruszono Procedurę konkursu ofert (pkt Negocjacje z oferentami) stanowiącą, że w przypadku podjęcia decyzji o przeprowadzeniu negocjacji komisja ma obowiązek przeprowadzić je ze wszystkimi oferentami, którzy spełniają wymagane warunki. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że po wynegocjowaniu liczby i ceny świadczeń z oferentami C i E, których oferty usytuowały się w rankingu końcowym na pierwszym i drugim miejscu, wyczerpano wskazaną w ogłoszeniu wartość zamówienia. Najwyższa Izba Kontroli nie podziela powyższego argumentu, gdyż łączna wartość świadczeń wynegocjowana z ww. oferentami w zakresach uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oraz uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym była mniejsza od wartości zamówień, odpowiednio o 24,8 tys. zł i 34,2 tys. zł. Ponadto ww. procedura przewiduje obowiązek negocjacji z każdym oferentem spełniającym wymagane warunki, bez względu na pozycję jaką zajął w rankingu otwarcia (uzyskaną punktację) oraz wyniki negocjacji z innymi świadczeniodawcami. Powyższe postępowanie komisji konkursowej skutkowało niedopełnieniem obowiązku równego traktowania oferentów. (dowód: akta kontroli str , 281, 325, 340) 6) Na 6 z 20 protokołów z negocjacji, przeprowadzonych ze świadczeniodawcami w ramach konkursów ofert, podpisało się tylko 4 z 7 członków komisji konkursowej, czym naruszono 7 ust. 3 Regulaminu pracy komisji prowadzącej postępowania w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej 12, zgodnie z którym komisja podejmuje decyzje w obecności co najmniej 2/3 jej składu. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że ww. protokoły podpisały osoby faktycznie negocjujące z danym oferentem. (dowód: akta kontroli str. 75, 81-82, 85, 89, 91, , 547) 7) Jako nierzetelne NIK ocenia działanie komisji konkursowej polegające na tym, że w toku negocjacji przeprowadzonych z dwoma oferentami w ramach postępowań dotyczących zakresów uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oraz uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym oferentowi C zmniejszono liczbę świadczeń (wyrażonych w jednostkach rozliczeniowych) odpowiednio o 55% i 69% w sytuacji zwiększenia liczby świadczeń o 6% oferentowi E, pomimo że oferty oferenta C złożone w tych postępowaniach zostały wyżej ocenione od ofert oferenta E. W wyniku negocjacji u oferenta C na 2011 r. zakontraktowano świadczenia o wartości, odpowiednio: 366,2 tys. zł i 375,5 tys. zł (43% i 27% wartości pierwotnie oferowanych), a u oferenta E świadczenia o wartości odpowiednio 944,2 tys. zł i 680 tys. zł 12 Przyjętego uchwałą Rady NFZ nr 36/2005/I z dnia 4 października 2005 r. 13

14 (prawie 100% i 98% wartości pierwotnie oferowanych). Powyższe postępowanie komisji konkursowej w toku negocjacji skutkowało niedopełnieniem obowiązku równego traktowania świadczeniodawców ubiegających się o zawarcie umowy. Jako przyczynę zmniejszenia liczby świadczeń oferentowi C Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wskazała brak w operacie uzdrowiska, na obszarze którego udziela świadczeń ten oferent, następujących kierunków leczniczych: kardiologia 13 oraz pulmonologia i diabetologia 14. Najwyższa Izba Kontroli zauważa, iż pomimo ujęcia w operacie uzdrowiska, na obszarze którego udziela świadczeń oferent E (Ustroń), ww. profili leczniczych, w złożonej ofercie w zakresie uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym wykazał on spośród nich jedynie profil kardiologiczny, a w ofercie złożonej w zakresie uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym nie wykazał żadnego z ww. profili. (dowód: akta kontroli str , 88-91, 96-97, 185, 189, 289, , 340) 8) Jako nierzetelne NIK ocenia działanie komisji konkursowej polegające na tym, że w toku negocjacji przeprowadzonych w ramach postępowania dotyczącego zakresu uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych oferentowi E zwiększono (w stosunku do pierwotnie oferowanej) liczbę świadczeń przy równoczesnym zmniejszeniu tej liczby w przypadku pozostałych 7 świadczeniodawców, pomimo że: uplasował się on (6 miejsc udzielania świadczeń na ul. Sanatoryjnej i ul. Zdrojowej w Ustroniu) na poz. 6 (3 miejsca), poz. 11 (jedno miejsce) i poz. 12 (dwa miejsca) w rankingu końcowym zawierającym 12 pozycji, zaoferował drugą pod względem wysokości cenę za jednostkę rozliczeniową (78,50 zł), a po negocjacjach jego cena była najwyższa (76 zł) spośród cen wynegocjowanych z pozostałymi oferentami (od 60 zł do 68 zł), biorąc pod uwagę kryteria ciągłości, kompleksowości, jakości i dostępności (tj. wszystkie z wyjątkiem ceny) 5 oferentów (A, B, C, D i H) uzyskało więcej punktów niż oferent E w 3 miejscach udzielania świadczeń na ul. Zdrojowej, a dwóch z nich (A i C) więcej punktów niż oferent E w 3 miejscach udzielania świadczeń na ul. Sanatoryjnej, biorąc pod uwagę tylko kryterium jakości, 4 oferentów (A, B, C i H) uzyskało więcej punktów niż oferent E. Świadczeniodawcy H zmniejszono liczbę świadczeń o 88% (zaoferował jednostek rozliczeniowych, zaproponowano mu tylko 3.171, a w wyniku negocjacji liczba ta wzrosła nieznacznie do 3.255), pomimo że: uplasował się on na poz. 3 w rankingu końcowym (świadczeniodawca E na poz. 6, 11 i 12), w wyniku negocjacji zaoferował najniższą cenę za jednostkę rozliczeniową, tj. 60 zł (świadczeniodawca E najwyższą, tj. 76 zł), biorąc pod uwagę kryteria ciągłości, kompleksowości, jakości i dostępności uzyskał 52,56 pkt (poszczególne miejsca udzielania świadczeń przez oferenta E 52,66 pkt, 42,33 pkt i 30,53 pkt), 13 Wskazana w zarządzeniu Prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów jako kierunek leczniczy w zakresach uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oraz uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym. 14 Wskazane w zarządzeniu prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów jako kierunki lecznicze w zakresie uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym. 14

15 biorąc pod uwagę tylko kryterium jakości, uzyskał 20 pkt (poszczególne miejsca udzielania świadczeń przez oferenta E od 16 pkt do 19,66 pkt). W wyniku negocjacji, u oferenta H na 2011 r. zakontraktowano świadczenia o wartości 195,3 tys. zł (7% wartości pierwotnie oferowanej), a u oferenta E świadczenia o wartości ,5 tys. zł (98% wartości pierwotnie oferowanej). Powyższe postępowanie komisji konkursowej w toku negocjacji skutkowało niedopełnieniem obowiązku równego traktowania świadczeniodawców ubiegających się o zawarcie umowy. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że: u świadczeniodawcy E leczone są wszystkie schorzenia wymienione w operacie uzdrowiskowym Ustronia (10), a u pozostałych oferentów z obszaru tego uzdrowiska od jednego (oferent D) do 6 (oferent A), w Goczałkowicach Zdroju leczy się tylko schorzenia ortopedyczne, reumatologiczne i neurologiczne, żaden świadczeniodawca, poza E, nie leczy schorzeń kardiologicznych, w 2010 r. świadczeniodawca H występował z ofertą po raz pierwszy, oddziały wojewódzkie NFZ składały swoje zapotrzebowania na świadczenia wskazując tzw. starych świadczeniodawców, świadczeniodawca H oferował wykonywanie zabiegów z użyciem tworzyw naturalnych z szufli i plastrów borowinowych, w sytuacji gdy pozostali świadczeniodawcy wykazywali umowy zawarte ze świadczeniodawcą E, dysponującym borowiną i solanką pozyskiwaną ze źródła, co - w ocenie balneologów - polepsza jakość zabiegu. Najwyższa Izba Kontroli zwraca uwagę, że okoliczności wskazane przez Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego, takie jak: liczba i rodzaj schorzeń wymienionych w operacie uzdrowiskowym, liczba i rodzaj schorzeń leczonych przez świadczeniodawców, preferencje oddziałów NFZ, czy pochodzenie naturalnych surowców leczniczych nie zostały wymienione w załączniku nr 3 do zarządzenia Prezesa NFZ w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów, jako warunki dodatkowo oceniane (tj. takie, których spełnienie ma wpływ na uzyskaną punktację i miejsce w rankingu). Świadczeniodawca H w ofercie złożonej w zakresie uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych wykazał 6 profili leczniczych wymienionych w operacie uzdrowiska, na obszarze którego udziela świadczeń (Ustroń). Świadczeniodawca E wykazał w 6 miejscach udzielania świadczeń łącznie 9 profili leczniczych z tym, że w dwóch z nich wykazał po 3 profile lecznicze (osteoporozę, reumatologię i ortopedię). W miejscach tych zakontraktowano liczbę świadczeń zaproponowaną w ofercie, a np. świadczeniodawcy C zmniejszono liczbę świadczeń o 33%, w sytuacji gdy również wykazał 3 profile lecznicze (neurologię, reumatologię i ortopedię ujęte w operacie uzdrowiskowym dla Goczałkowic Zdroju). W ocenie NIK, kierowanie się przy ustalaniu liczby świadczeń udzielanych przez poszczególnych świadczeniodawców preferencjami innych oddziałów narusza art. 134 ustawy śoz, zgodnie z którym NFZ jest obowiązany zapewnić równe traktowanie wszystkich świadczeniodawców ubiegających się o zawarcie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej i prowadzić postępowanie w sposób gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji. (dowód: akta kontroli str , 77-87, 95, 185, 189, 202, , 289, 326, ) 9) Jako nierzetelne NIK ocenia działanie komisji konkursowej polegające na tym, że w toku postępowania prowadzonego dla zakresu uzdrowiskowe leczenie 15

16 szpitalne dorosłych nie skorzystano z prawa żądania wyjaśnień od oferenta F, przysługującego na podstawie 6 ust. 1 rozporządzenia MZ w sprawie konkursów ofert i rokowań, pomimo że w części VIII.1 oferty podał on dwie wykluczające się informacje (pierwsza z nich dotyczyła spełniania warunku koniecznego, druga warunku dodatkowo ocenianego): w rozdziale 1.1 pkt 2 na pytanie Czy na pierwsze i każde kolejne rozpoczęte 50 łóżek (pacjentów) przypada minimum 1 lekarski etat przeliczeniowy? oferent odpowiedział Nie spełniam warunku w dniu złożenia oferty i nie będę spełniać w dniu rozpoczęcia obowiązywania umowy, w rozdziale 2.2 pkt 1 na pytanie Czy oferent zapewnia minimum jeden lekarski etat przeliczeniowy na mniej niż 50 łóżek (pacjentów)? oferent odpowiedział Tak. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że wystąpienie do oferenta o wyjaśnienia jest prawem, a nie obowiązkiem komisji konkursowej. W dniu 17 listopada 2010 r. komisja konkursowa stwierdziła niespełnienie wymaganego warunku, w dniu 26 listopada 2010 r. (data zakończenia postępowania) odrzuciła ofertę, a w dniu 1 grudnia 2010 r. zawiadomiła o tym oferenta F. W wyniku powyższego działania komisji konkursowej został on pozbawiony możliwości skutecznego złożenia protestu na odrzucenie oferty. Zgodnie bowiem z art. 153 ust. 1 ustawy śoz, z ww. środka odwoławczego można skorzystać do dnia zakończenia postępowania. Ponadto fakt niezłożenia protestu na odrzucenie oferty został przywołany w uzasadnieniu decyzji Dyrektora Oddziału oddalającej odwołanie świadczeniodawcy F od rozstrzygnięcia postępowania. Przed dniem 26 listopada 2010 r. z ofertą świadczeniodawcy F postępowano tak, jakby miała ona status odrzuconej, tj. nie dokonano jej oceny (udokumentowanej rankingiem otwarcia), nie przeprowadzono negocjacji, nie uwzględniono jej w rankingu końcowym. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że powyższa oferta została odrzucona przez system komputerowy w dniu 17 listopada 2010 r. (jako niespełniająca wymaganych warunków), o czym poinformowano świadczeniodawcę 23 listopada 2010 r., podczas negocjacji przeprowadzonych w innym postępowaniu (uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych). W związku z powyższym nie uwzględniono jej w rankingu otwarcia i rankingu końcowym oraz podczas negocjacji. Zdaniem NIK odrzucenie oferty jest czynnością komisji konkursowej i winna być ona należycie udokumentowana, zwłaszcza że termin na wniesienie protestu jest liczony od daty dokonania zaskarżonej czynności. W dniu 17 listopada 2010 r. jedyną czynnością komisji konkursowej, dotyczącą oferty świadczeniodawcy F, było stwierdzenie niespełniania wymaganych warunków poprzez sporządzenie stosownego zestawienia. W ocenie NIK, powyższe stwierdzenie i odrzucenie oferty to dwie różne czynności, jakkolwiek w myśl art. 149 ust. 1 pkt 7 ustawy śoz pierwsza z nich implikuje drugą. Według Protokołu z posiedzenia komisji w części niejawnej oraz Zawiadomienia oferenta o odrzuceniu oferty, odrzucenie oferty świadczeniodawcy F przez komisję konkursową nastąpiło w ostatnim dniu postępowania, tj. 26 listopada 2010 r. Ponadto, Procedura konkursu ofert (pkt , pkt ) przewidywała zawiadomienie oferenta o odrzuceniu oferty na piśmie (zgodnie z załączonym wzorem), co w omawianym przypadku nastąpiło dopiero 1 grudnia 2010 r. (dowód: akta kontroli str , 58-59, 93, , 154, 205, 207, , 279, 283, , 329, 331, 342, 345) 10) Komisja konkursowa nie rozpatrzyła protestu złożonego przez świadczeniodawcę F, czym naruszyła art. 153 ust. 3 ustawy śoz. Kierownik Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego wyjaśniła, że w świetle art. 153 ust. 1 ustawy 16

17 śoz ww. pismo nie nosiło znamion protestu, albowiem nie zostało skierowane do komisji konkursowej oraz nie wskazano w nim konkretnej, zaskarżonej czynności (zaskarżonych czynności). Najwyższa Izba Kontroli nie podziela powyższych argumentów, albowiem w proteście wskazano, że dotyczy on postępowania komisji konkursowej w toku negocjacji przeprowadzonych w dniu 23 listopada 2010 r., tj. propozycji zmniejszenia liczby świadczeń w zakresie uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych oraz odmowy kontraktowania w zakresach: uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych, uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oraz uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym, co, zdaniem skarżącego, wynikało z preferowania starych podmiotów, w szczególności świadczeniodawcy E. Protest świadczeniodawcy F adresowany Narodowy Fundusz Zdrowia ul. Kossutha Katowice w formie papierowej wpłynął do kancelarii Oddziału 25 listopada 2010 r. i w tym samym dniu został przekazany do Wydziału ds. Służb Mundurowych, w ramach którego funkcjonuje Dział Lecznictwa Uzdrowiskowego przy ul. Jankego 15a w Katowicach. W ocenie NIK złożenie protestu do NFZ w Katowicach było równoznaczne ze złożeniem go do komisji konkursowej, gdyż, zgodnie z 5 ust. 1 rozporządzenia MZ w sprawie konkursów ofert i rokowań, komisja ta składała się z pracowników Oddziału (Działu Lecznictwa Uzdrowiskowego). Ponadto, w myśl 21 ust. 2 zarządzenia Prezesa NFZ w sprawie warunków postępowania, protest uważa się za wniesiony z chwilą, gdy dotarł on do komisji prowadzącej postępowanie w taki sposób, że mogła się zapoznać z jego treścią. W omawianym przypadku nastąpiło to już w dniu 24 listopada 2010 r., w którym świadczeniodawca F przesłał protest pocztą elektroniczną, m.in. na adres Przewodniczącej i Wiceprzewodniczącej komisji konkursowej. Należy również podkreślić, że inne pismo wniesione przez świadczeniodawcę F w dniu 3 grudnia 2010 r. rozpatrzono jako odwołanie i wydano stosowne decyzje, pomimo że nie wskazano w nim jako adresata Dyrektora Oddziału ul. Kossutha 13 w Katowicach, lecz Narodowy Fundusz Zdrowia Komisja Konkursowa Lecznictwa Uzdrowiskowego ul. Gen. Jankego 15a Katowice. (dowód: akta kontroli str , , 262, 322, 330) 11) W 4 postępowaniach administracyjnych wszczętych wskutek wniesienia przez świadczeniodawcę F odwołania od rozstrzygnięć konkursów ofert przeprowadzonych dla zakresów uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych, uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych, uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oraz uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym stwierdzono poniższe nieprawidłowości. a) Świadczeniodawcy F odmówiono wglądu do rankingów ofert, czym naruszono art ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego 15, zgodnie z którym strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów. Wskutek powyższego, wbrew zasadzie czynnego udziału strony w postępowaniu (art kpa), uniemożliwiono świadczeniodawcy F wypowiedzenie się przed wydaniem decyzji co do dowodów, które były podstawą rozstrzygnięcia (oddalenia odwołania). Naczelnik Wydziału Organizacyjnego wyjaśnił, że w myśl art. 142 ustawy śoz konkurs ofert składa się z części jawnej i niejawnej, dlatego też świadczeniodawca może uzyskać do wglądu tylko dokumentację dotyczącą części jawnej postępowania. Ponadto wskazał, że oferty innych świadczeniodawców nie są aktami postępowania administracyjnego wszczętego na skutek odwołania oraz powołał się na informację przekazaną w dniu 10 grudnia 2010 r. przez Dyrektora Gabinetu Prezesa NFZ do oddziałów 15 Dz. U. z 2013 r. poz. 267, zwanej dalej kpa. 17