Raport cząstkowy. z analizy dokumentów zastanych i wytworzonych

Transkrypt

1 Raport cząstkowy z analizy dokumentów zastanych i wytworzonych Autor: Anna Szkoła Lublin, lipiec 2010 roku

2

3 Spis treści 1. Wstęp Cel badao Metoda badao i dobór próby badawczej Analiza dokumentów Dobór próby badawczej Analiza danych zastanych Osoba niepełnosprawna - pojęcie i klasyfikacja Instytucjonalny aspekt niepełnosprawności w powiatach: lubelskim, puławskim, włodawskim Funkcjonowanie instytucji świadczących pomoc dla osób niepełnosprawnych w Lublinie Centrum Integracji Społecznej INTEGRO - gospodarstwa pomocniczego przy Urzędzie Miasta Lublin Charytatywne Stowarzyszenia Niesienia Pomocy Chorym Misericordia Europejska Fundacja Rozwoju Osób Niepełnosprawnych Fundacja Aktywnej Rehabilitacji - Pełnomocnik FAR - Województwo Lubelskie Fundacja Alpha Fundacja Fuga Mundi Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych - Sejmik Wojewódzki Lubelskie Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Psychicznego Lubelskie Towarzystwo Dobroczynności Lubelski Związek Inwalidów Narządu Ruchu Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Lublinie. Dział ds. Osób Niepełnosprawnych Miejski Urząd Pracy Polski Związek Głuchych Polski Związek Niewidomych Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Powiatowy Urząd Pracy Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy nr 1 w Lublinie im. Marii Grzegorzewskiej Stowarzyszenie Homo Faber Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo Urząd Miasta Lublin - Ośrodek Informacji Osób Niepełnosprawnych Funkcjonowanie instytucji świadczących pomoc dla osób niepełnosprawnych w Puławach Centrum Integracyjno-Rehabilitacyjne Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Powiatowy Urząd Pracy Zespół Dziennych Domów Pomocy Społecznej w Puławach Funkcjonowanie instytucji świadczących pomoc dla osób niepełnosprawnych we Włodawie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Warsztaty Terapii Zajęciowej Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Powiatowy Ośrodek Wsparcia Przystao Powiatowy Urząd Pracy Analiza danych wytworzonych Podsumowanie Aneks: Wzór narzędzia badawczego

4 1. Wstęp Zatrudnianie osób niepełnosprawnych stanowi bardzo ważny problem, ponieważ wolny rynek pracy we współczesnej gospodarce charakteryzuje się wysokimi wymaganiami dla pracobiorców niepełnosprawnych i wysokim ryzykiem utraty pracy, co powoduje wzrost wobec wymagao kwalifikacyjnych. Osoby niepełnosprawne są grupą szczególnego ryzyka wśród osób poszukujących zatrudnienia, ponieważ zanim pojawią się na rynku pracy muszą pokonad wiele barier. Konieczne są zatem działania eliminujące różnego rodzaju utrudnienia organizacyjne, prawne i psychologiczne, na jakie napotykają osoby zagrożone wykluczeniem społecznym i dyskryminacją na rynku pracy. Głównym celem niniejszego opracowania jest identyfikacja barier utrudniających lub uniemożliwiających zatrudnianie osób niepełnosprawnych z punktu widzenia pracodawców. Województwo lubelskie cechuje niekorzystna struktura ludności pod względem jej aktywności ekonomicznej. W I kwartale 2010 r. było osób biernych zawodowo czyli 44,8% ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej. Liczba osób biernych zawodowo zmniejszyła się w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku o 167 tys., tj. o 1,2%, jak i w stosunku do poprzedniego kwartału o 41 tys., tj. o 0,3%. Wśród osób biernych zawodowo przeważały kobiety osób, tj. 61,3% ogółu biernych zawodowo. Prawie połowa z nich (44,8%) była w wieku produkcyjnym (18 59 lat). Większośd kobiet biernych zawodowo posiadała niski poziom wykształcenia (43,4% gimnazjalne i niższe, 18,1% policealne i średnie zawodowe oraz 16,8% zasadnicze zawodowe). Bierni zawodowo mężczyźni (5.456 osób) stanowili 38,7% ogółu osób biernych zawodowo. Natomiast w wieku produkcyjnym (18-64 lata) było 54,3% omawianej populacji. Mężczyźni bierni zawodowo w większości legitymowali się wykształceniem gimnazjalnym i niższym oraz zasadniczym zawodowym (odpowiednio: 43,5% i 25,1%). 1 Z powyższych danych wynika, że wiele niepełnosprawnych osób nadal jest pozbawionych możliwości aktywnego życia w społeczeostwie, co spowodowane jest brakiem pracy, edukacji, właściwej rehabilitacji oraz samorealizacji. Pracodawcy niechętnie zatrudniają osoby niepełnosprawne, ponieważ postrzegają tych ludzi jako nieproduktywnych, co z kolei prowadzi do wykluczenia społecznego. Celem ogólnym projektu jest uzyskanie kompleksowej diagnozy sytuacji na rynku pracy w województwie lubelskim w aspekcie funkcjonowania na nim osób niepełnosprawnych, z uwzględnieniem ich płci, wypracowanie praktycznych rozwiązao w tym obszarze oraz upowszechnienie znajomości diagnozy

5 1.1. Cel badao Ogólnym celem projektu jest zdiagnozowanie sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy. Wiele danych dotyczących takich osób opiera się na danych statystycznych z Narodowego Spisu Ludności i Mieszkao 2002, co dowodzi, że problem ten jest słabo znany i w pewien sposób marginalizowany. Z uwagi na niewystarczające dane statystyczne instytucje paostwowe, które nie dysponują pełną wiedzą na temat niepełnosprawnych mieszkaoców obszaru na, którym działają mają problem z podejmowaniem skutecznych działao aktywizujących zawodowo tę grupę. Coraz większą aktywnośd w tym zakresie przejawiają organizacje pozarządowe, które rozszerzają swoje wsparcie o kwestie dotyczące zatrudnienia. Organizują one warsztaty aktywizujące do podjęcia pracy, szkolenia zawodowe, koncesjonowane agencje pośrednictwa zatrudnienia. Współpraca owych podmiotów nadal wymaga ciągłego doskonalenia w celu ustalenia potrzeb, oraz wypracowania spójnego systemu wsparcia dla osób niepełnosprawnych. Trzecim podmiotem kształtującym rynek pracy są pracodawcy, którzy pomimo możliwości skorzystania z wielu instrumentów zachęcających do zatrudniania wyżej wymienionej kategorii osób podchodzą do tej kwestii sceptycznie co z kolei przekłada się na małą liczbę zatrudnieo. Niezbędne jest więc przeanalizowanie postaw pracodawców wobec kwestii zatrudniania osób dotkniętych niepełnosprawnością i ich uwarunkowao, co nie jest możliwe bez poznania opinii ich samych i uzyskania odpowiedzi na pytania dotyczące postaw wobec zatrudnienia, barier jakie napotykają na rynku pracy, w tym także w aspekcie płci. Tylko dzięki wieloaspektowej analizie regionalnego rynku pracy pod kątem funkcjonowania na nim osób niepełnosprawnych i wypracowaniu na jej podstawie praktycznych rekomendacji oraz upowszechnieniu tych informacji wśród zainteresowanych podmiotów, możliwe jest podjęcie bardziej efektywnych działao aktywizujących zawodowo osoby niepełnosprawne. Projekt składa się 5 etapów: 1. Analiza dokumentów (zastanych i wytworzonych) 2. Indywidualne wywiady pogłębione z pracującymi osobami niepełnosprawnymi 3. Indywidualne wywiady standaryzowane z niepracującymi osobami niepełnosprawnymi 4. Indywidualne wywiady standaryzowane z przedstawicielami zakładów pracy 5. Wywiady częściowo standaryzowane z przedstawicielami instytucji wspierających osoby niepełnosprawne na rynku pracy. Ta częśd raportu dotyczy pierwszego etapu badao, który jest wstępną diagnozą problemu. 5

6 2. Metoda badao i dobór próby badawczej 2.1 Analiza dokumentów Analiza dokumentów polega na uporządkowaniu i interpretacji zawartych w nich treści pod kątem problemu (celu) badawczego lub także hipotezy roboczej. Charakterystyczną jej cechą jest to, że dotyczy w dużej mierze nie tylko materiału otrzymanego w procesie zainicjowanych specjalnie badao, lecz także w wyniku działao nie związanych bezpośrednio z podejmowanym procesem badawczym. Zależy to od dokumentu poddanego analizie. Chodzi tu o dokumenty szeroko rozumiane, obejmujące nie tylko materiały archiwalne w ścisłym znaczeniu tego słowa, lecz także wytworzone. Badanie materiałów i dokumentów tą techniką służy do gromadzenia wstępnych, opisowych, a także ilościowych informacji o badanej instytucji czy zjawisku społecznym. Analizy dokumentów urzędowych dokonano w oparciu o następujące pytania badawcze: jak postrzegani są niepełnosprawni na rynku pracy?; jaka jest sytuacja osób niepełnosprawnych na rynku pracy?; czy istnieją różnice w sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy ze względu na płed?; jaki jest system wsparcia osób niepełnosprawnych w podejmowaniu zatrudnienia?; jakimi środkami dysponują instytucje i jak je wykorzystują?. W celu scharakteryzowania populacji osób niepełnosprawnych zostały wytworzone dane pochodzące z dokumentów uzyskanych z placówek zapewniających wsparcie takim osobom niepełnosprawnym na terenie województwa lubelskiego, oraz dokumentów wytworzonych wypełnianych przez zatrudnionych pracowników owych instytucji. Celem przybliżenia problemu funkcjonowania tej kategorii osób na rynku pracy. Raport został zatem podzielony na dwie części. Pierwsza obejmuje analizę danych zastanych, druga częśd analizę danych uzyskanych za pomocą specjalnie skonstruowanego narzędzia badawczego czyli ankiety wypełnianej przez pracowników badanych instytucji i organizacji. 2.2 Dobór próby badawczej Jedną z kluczowych kwestii przy projektowaniu i realizacji badao jest dobór próby, czyli zbioru jednostek będących reprezentacją interesującej badacza populacji. Istnieją dwa podstawowe sposoby doboru próby: losowy (w oparciu o rachunek prawdopodobieostwa) i nielosowy (dobór według przekonao badacza, celowy lub kwotowy). Dobór nielosowy stosowany jest wówczas, gdy celem badania nie jest wnioskowanie na podstawie próby o całej populacji, a także w specyficznych sytuacjach badawczych, zwłaszcza takich jak utrudniony dostęp do badanych, brak wiarygodnego operatu (listy jednostek składających się na populacje). Istnieją dwa główne sposoby doboru takiej próby, które uwzględniają w swoich założeniach kwestie reprezentatywności: dobór celowy (arbitralny) oraz dobór kwotowy. Dobór celowy bazuje na wiedzy badacza o badanej populacji, przy uwzględnieniu celów badao. Po określeniu typowych cech społeczno - demograficznych jednostek współtworzących zbiorowości istotne dla badania i zbudowaniu z nich modelu dobiera się próbę w taki sposób, aby odzwierciedlała ona ten model. Z kolei dobór kwotowy wychodzi od opisu istotnych cech populacji oraz struktury populacji ze względu na te cechy. Po wyznaczeniu kwot, czyli udziału wyróżnionych kategorii w próbie, dokonuje się losowania. 6

7 W niniejszym projekcie w I działaniu: Analiza dokumentów zastanych zastosowano metodę celowego doboru próby. Podstawowe cechy uwzględnione w doborze próby to: typ instytucji służących pomocą osobom niepełnosprawnym (rządowe i pozarządowe), formy pomocy udzielane osobom niepełnosprawnym (finansowa, rzeczowa, psychologiczna). Operatem losowania był wykaz placówek aktywizujących zawodowo osoby niepełnosprawne z województwa lubelskiego (źródło: Wydział Polityki Społecznej Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego) zawierający dane z roku Aby dobrad próbę, określono liczbę i typ instytucji z badanych miast województwa lubelskiego. Próbę dobrano w taki sposób, aby odzwierciedlała ona zarówno zróżnicowanie typów instytucji w województwie lubelskim, jak i proporcje niepełnosprawnych korzystających z pomocy. Dane zostały uzyskane bezpośrednio z 30 instytucji zajmujących się pomocą niepełnosprawnym z terenu badanego województwa, a instytucjami tymi są: 1. Centrum Integracyjno-Rehabilitacyjne w Puławach, ul. Zygmunta Wróblewskiego 21, Puławy. 2. Centrum Integracji Społecznej INTEGRO - gospodarstwo pomocnicze przy Urzędzie Miasta Lublin, ul. Radości 8, Lublin. 3. Charytatywne Stowarzyszenia Niesienia Pomocy Chorym Misericordia - Warsztaty Terapii Zajęciowej, ul. Głuska 138, Lublin. 4. Europejska Fundacja Rozwoju Osób Niepełnosprawnych, ul. Przyjaźni 32/2, Lublin. 5. Fundacja Aktywnej Rehabilitacji - Pełnomocnik FAR - Województwo Lubelskie, Al. Kraśnickie 127/129, Lublin. 6. Fundacja Alpha, ul. Cicha 10, Lublin. 7. Fundacja Fuga Mundi, ul. Krochmalna 13/1, Lublin. 8. Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych - Sejmik Wojewódzki, ul. Nałęczowska 30, Lublin. 9. Lubelskie Stowarzyszenia Ochrony Zdrowia Psychicznego, ul. Gospodarcza 32, Lublin. 10. Lubelskie Towarzystwo Dobroczynności - Warsztaty Terapii Zajęciowej, ul. Wallenroda 2A/Bronowicka 3, Lublin. 11. Lubelski Związek Inwalidów Narządu Ruchu, ul. Lubomelska 1-3 lok. 101, Lublin. 12. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie. Dział ds. osób niepełnosprawnych, ul. Zemborzycka 88-92, Lublin. 13. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej - Warsztaty Terapii Zajęciowej, ul. Sztabowa 3, Włodawa. 14. Miejski Urząd Pracy, ul. Niecała 14, Lublin. 15. Polski Związek Głuchych, ul. Leszczyoskiego 50, Lublin. 16. Polski Związek Niewidomych- Oddział w Lublinie, ul. Wieniawska 13, Lublin. 17. Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Oddział w Lublinie, ul. Piłsudzkiego 11, Lublin. 18. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Al. Królewska 3, Puławy. 19. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Al. Piłsudskiego 41, Włodawa. 20. Powiatowy Ośrodek Wsparcia Przystao, Al. J. Piłsudskiego 66, Włodawa. 21. Powiatowy Urząd Pracy, ul. Mełgiewska 11, Lublin. 22. Powiatowy Urząd Pracy, ul. Lubelska 2G, Puławy. 23. Powiatowy Urząd Pracy, ul. Niecała 2, Włodawa. 24. Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy Nr 1- Warsztaty Terapii Zajęciowej, Al. Spółdzielczości Pracy 65, Lublin. 25. Stowarzyszenie Homo Faber, ul. Krakowskie Przedmieście 39, Lublin. 7

8 26. Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo - Warsztaty Terapii Zajęciowej, ul. Doświadczalna 46, Lublin. 27. Urząd Miasta, Al. J. Piłsudskiego 41, Włodawa. 28. Urząd Miasta Lublin - Ośrodek Informacji Osób Niepełnosprawnych, ul. Kunickiego 59, Lublin. 29. Zakład Aktywności Zawodowej Puławskiego Stowarzyszenia Ochrony Zdrowia Psychicznego, ul. Adama Mickiewicza 2a, Puławy. 30. Zespół Dziennych Domów Pomocy Społecznej, ul. 6 Sierpnia 20, Puławy. 8

9 3. Analiza danych zastanych 3.1. Osoba niepełnosprawna - pojęcie i klasyfikacja Terminu niepełnosprawnośd używa się nie tylko w dokumentach polityki społecznej, aktach prawnych czy opracowaniach naukowych, ale również w języku potocznym. Pojęcie to bywa stosowane zamiennie z określeniami o podobnym znaczeniu jak: inwalidztwo, kalectwo, upośledzenie czy ułomnośd, chod określenia te charakteryzują się znacznie węższym znaczeniem. Najczęściej używanymi pojęciami w literaturze są inwalidztwo oraz niepełnosprawnośd. Pojęcie inwalida określa osobę, która częściowo lub całkowicie jest niezdolna do zatrudnienia i zarobkowania. 2 Szerszym terminem jest niepełnosprawnośd określający człowieka z jakąś dysfunkcją, oceniający nie tylko możliwośd wykonywania pracy, lecz także możliwośd podejmowania pozostałych ról społecznych. 3 Jednakże pojęcie osoby niepełnosprawnej nie doczekało się jednej i powszechnie stosowanej definicji. W Polsce często spotyka się trzy rodzaje definicji osoby niepełnosprawnej: a) ogólne, b) do określonych celów, c) do poszczególnych grup osób niepełnosprawnych. Światowa Organizacja Zdrowia WHO wymienia trzy terminy określające niepełnosprawnośd. Przez niepełnosprawnośd należy rozumied każdą utratę sprawności lub nieprawidłowości w budowie czy funkcjonowaniu organizmu pod względem psychicznym, psychofizycznym czy anatomicznym. Pod pojęciem niepełnosprawnośd ukryte jest każde ograniczenie bądź niemożnośd prowadzenia aktywnego życia w sposób lub w zakresie uznawanym za typowe dla człowieka. Trzecia forma niepełnosprawności to ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, które charakteryzuje ułomnośd określonej osoby, wynikająca z niepełnosprawności lub ograniczająca czy uniemożliwiająca pełną realizację roli społecznej, odpowiadającej wiekowi, płci oraz zgodnej ze społecznymi i kulturowymi uwarunkowaniami. 4 Wartym podkreślenia jest też fakt, że w ustawodawstwie polskim termin osoba niepełnosprawna funkcjonuje od niedawna. Jej pierwszy zapis prawny znajduje się w Ustawie z dnia 9 maja 1991r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 46 póz. 201 z późniejszymi zmianami), a mianowicie: Niepełnosprawnymi są osoby o istotnym ubytku zdolności fizycznych, psychicznych lub umysłowych, ograniczającym zdolności do wykonywania pracy zarobkowej." Organizacje pozarządowe skupione w Ogólnopolskim Sejmiku Osób Niepełnosprawnych zaproponowały definicję osoby niepełnosprawnej podjętej w Uchwale Sejmu RP z dnia l sierpnia 1997r.- Karta Praw Osób Niepełnosprawnych. Według tej uchwały niepełnosprawnymi są osoby, których sprawnośd fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi. Obecnie obowiązującą od roku 1998 definicją osoby niepełnosprawnej jest przyjęta w Ustawie z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, póz. 776), która brzmi: Osoby niepełnosprawne to te, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych a w szczególności ogranicza zdolności do wykonywania pracy zawodowej. 2 Z. Kawczyoska-Butrym, Niepełnosprawnośd specyfika pomocy społecznej, Warszawa 1996, s S. Kowalik, Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Warszawa 1996, s International Classification of Impairments, Activities and Participation. A Manual of Disablement and Functioning. BETA-1 DRAFT FOR FIELD TRIALS. World Health Organisation, Geneva 1997 r. 9

10 W ustalaniu niepełnosprawności istotne znaczenie odgrywa stopieo pozwalający na subiektywną ocenę zakresu bądź wielkości niepełnosprawności. Zgodnie z Ustawą z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wprowadza się podział na trzy stopnie niepełnosprawności: - znaczny, - umiarkowany, - lekki. Znaczny stopieo niepełnosprawności posiadają osoby, które ze względu na naruszoną sprawnośd organizmu w sposób częściowy lub całkowity nie są zdolne do wykonywania pracy zawodowej. Ludzie z takim stopniem dysfunkcjonalności mogą wymagad stałej pomocy i opieki ze strony innych osób. Osoby o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności są zatrudnione jedynie w specjalnie stworzonych warunkach odpowiednio do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności np. zakładach pracy chronionej. Ponadto w zakresie pełnienia ról społecznych potrzebują częściowej pomocy innej osoby. Lekki stopieo niepełnosprawności przyznaje się osobom, u których stwierdzono naruszenie sprawności organizmu przy jednoczesnym obniżeniu zdolności do wykonywanej pracy w porównaniu z osobą o podobnym przygotowaniu zawodowym z dobrą kondycją fizyczną i psychiczną oraz ograniczeo w wypełnianiu codziennych obowiązków. 5 Osoby te bez względu na posiadany stopieo niepełnosprawności powinny mied możliwośd korzystania z rehabilitacji społecznej czy też zawodowej, której definicja obejmuje zespół działao, w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej." 6 Istotną i interesującą nas częścią rehabilitacji kompleksowej jest rehabilitacja zawodowa, umożliwiająca pomoc osobie niepełnosprawnej w rozwoju zawodowym i przebiegu aktywności zawodowej, a w szczególności w wyborze zawodu lub jego zmianie, przygotowaniu się do pracy, uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia i adaptacji zawodowej w miejscu pracy." 7 Pomoc ta odbywa się według ściśle określonych etapów. Na początku udziela się osobie niepełnosprawnej porady dotyczącej wyboru lub zmiany stosownego dla siebie zawodu, w oparciu o własną ocenę zdolności do pracy. Następnie poddaje się kandydata szkoleniu lub kształceniu zawodowemu, poprzez dostarczenie mu nie tylko wiedzy teoretycznej i praktycznych umiejętności, ale również form uczestnictwa i zachowania się w warunkach zawodowych. Po uzyskaniu kwalifikacji zawodowych następuje zatrudnienie na stanowisku pracy z uwzględnieniem psychofizycznych możliwości osoby niepełnosprawnej. Szczególną uwagę zwraca się na przystosowanie stanowiska i miejsca pracy tak, aby pracownik niepełnosprawny mógł wywiązywad się z powierzonych zadao. W koocowym etapie udziela się pomocy i wsparcia nowemu pracownikowi w adaptacji zawodowej, aby mógł właściwie wykonywad pracę i spełniad oczekiwania pracodawcy. Rozproszenie regulacji prawnych dotyczących osób niepełnosprawnych w wielu aktach prawnych utrudnia ochronę interesów tej grupy oraz realizację przysługujących im praw. Dodatkowo niejasnośd, niespójnośd, wielośd i różnorodnośd aktów powoduje, że w sposób niewystarczający chronione są interesy osób niepełnosprawnych, a wiele przepisów ma charakter jedynie gwarancji bez pokrycia. 5 J. Karpioska, A. Pałecka-Błaszczyk, M. Zbrzeźna: Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Tekst ujednolicony i komentarze do zmian wynikających z ustawy z dnia 20 grudnia 2002r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2003r. Nr 7, póz. 79). Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna. Warszawa 2003, s Op. cit., s T. Majewski, Rehabilitacja zawodowa i zatrudnianie osób niepełnosprawnych dla pracowników terenowych. Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna. Warszawa 1999, s

11 3.2. Instytucjonalny aspekt niepełnosprawności w powiatach: lubelskim, puławskim, włodawskim W tej części Raportu zostaną przedstawione i omówione dane dotyczące zjawiska niepełnosprawności w trzech powiatach: lubelskim, puławskim i włodawskim. W pierwszej części zostaną zaprezentowane dane dotyczące poszczególnych powiatów. Następnie kolejno omówione zostaną wyniki analizy danych pochodzących z poszczególnych instytucji zajmujących się wspieraniem osób niepełnosprawnych na terenie poszczególnych powiatów. Stan liczebny osób niepełnosprawnych (zanotowany przez WUP w Lublinie) przedstawiony został w tabeli 1. Wynika z niej, że w analizowanych powiatach liczebnośd osób niepełnosprawnych jest zróżnicowana i posiada odmienną dynamikę (ryc.1). Tab. 1. Liczba osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w urzędach pracy w latach ROK MIASTO/POWIAT LUBLIN PUŁAWY WŁODAWA Razem Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z WUP w Lublinie. Ryc. 1. Dynamika liczebności osób niepełnosprawnych w powiatach grodzkich w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z WUP w Lublinie. Można zauważyd, że największy przyrost liczebności osób niepełnosprawnych zarejestrowano w Lublinie, tendencja wzrostowa występuje również w Puławach, najmniejsza we Włodawie. Można zatem stwierdzid, że w Lublinie występuje największe skupisko osób niepełnosprawnych i dynamika zjawiska wskazuje, że ma ono wyraźną tendencję wzrostową. 11

12 Z analizy struktury wieku bezrobotnych niepełnosprawnych (ryc. 2 - poniżej) wynika, iż duży odsetek (39%) zarejestrowanych bezrobotnych nie przekroczyła 54 roku życia, a 20% bezrobotnych jest w tak zwanym wieku mobilnym, tj. do 44 lat. Oznacza to, że większośd zarejestrowanych bezrobotnych w regionie jest w wieku najwyższej aktywności zawodowej, wśród której dominują osoby między 45 a 54 rokiem życia. Ryc. 2. Zarejestrowane bezrobotne osoby niepełnosprawne ze względu na wiek Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z WUP w Lublinie. Bardzo ważnym wyznacznikiem pozycji na rynku pracy oraz szans na znalezienie pracy jest poziom wykształcenia. Niezmiennie najliczniejszą grupę wśród bezrobotnych i to zarówno w kraju, jak i w województwie stanowią bezrobotni z wykształceniem gimnazjalnym i niższym oraz zasadniczym zawodowym Oznacza to, iż prawie połowa populacji bezrobotnych niepełnosprawnych to osoby, które nie mają średniego wykształcenia. Spośród zarejestrowanych bezrobotnych najmniejszą grupę stanowili bezrobotni legitymujący się wykształceniem wyższym. Ryc. 3. Bezrobotni niepełnosprawni według poziomu wykształcenia w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z WUP w Lublinie 12

13 Analizując strukturę bezrobotnych według stażu pracy widad utrzymującą się od lat tendencję, iż najliczniejszą subpopulację stanowią osoby ze stażem pracy od lat, oraz osoby bez stażu (tab.2). Tab. 2. Bezrobotni niepełnosprawni według stażu pracy w latach Rok Wyszczególnienie Staż pracy ogółem 1 Kwartał 4 Kwartał 1 Kwartał 4 Kwartał 1 Kwartał 4 Kwartał 1 Kwartał do 1 roku lat i więcej bez stażu Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z WUP w Lublinie. Ze statystyk prowadzonych przez WUP wynika, że liczba ofert pracy skierowanych do osób niepełnosprawnych jest niewystarczająca w stosunku do ilości rejestracji (tab.3). Tab.3. Liczba ofert pracy skierowanych do osób niepełnosprawnych w latach Rok 2006 Wyszczególnienie 1 Kwartał 2 Kwartał 3 Kwartał 4 Kwartał Zgłoszone oferty pracy Razem 794 Rok 2007 Wyszczególnienie 1 Kwartał 2 Kwartał 3 Kwartał 4 Kwartał Zgłoszone oferty pracy Razem 767 Rok 2008 Wyszczególnienie 1 Kwartał 2 Kwartał 3 Kwartał 4 Kwartał Zgłoszone oferty pracy Razem 799 Rok 2009 Wyszczególnienie 1 Kwartał 2 Kwartał 3 Kwartał 4 Kwartał Zgłoszone oferty pracy Razem 750 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z WUP w Lublinie. Brak zatrudnienia nie pozwala wielu rodzinom i osobom zaspokoid potrzeb niezbędnych do ich samodzielnej egzystencji. Jest również przyczyną powstania dysfunkcji w rodzinach, a nawet patologii. Szczególnie trudna sytuacja występuje w przypadku długotrwałego bezrobocia. Osoby niepełnosprawne długo pozostające bez pracy narażone są częściej niż inne na dezintegrację zawodową i społeczną. 13

14 Ryc.4. Liczba osób niepełnosprawnych korzystających z pomocy społecznej w roku 2008 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ROPS w Lublinie. Wyraźnie widad, że najliczniej z pomocy społecznej korzystają osoby po 46 roku życia co może byd spowodowane najczęściej zjawiskiem trudnej sytuacji życiowej jaką stwarza niepełnosprawnośd. Poszukiwanie skutecznych form rozwiązania tego problemu jest więc szczególnie ważnym zadaniem stojącym przed władzami Lublina. 3.3 Funkcjonowanie instytucji świadczących pomoc dla osób niepełnosprawnych w Lublinie W Lublinie podobnie jak i w innych większych miastach Polski można zaobserwowad największe skupienie osób niepełnosprawnych. Analizując dynamikę tego zjawiska (ryc. 5) widzimy, że liczba ta wciąż rośnie. Ryc. 5. Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w urzędach pracy w latach i organizacji: Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS w Lublinie. Na terenie Lublina zostały poddane analizie dokumenty zastane i wytworzone z poniższych instytucji 14

15 1. Centrum Integracji Społecznej INTEGRO - gospodarstwo pomocnicze przy Urzędzie Miasta Lublin, ul. Radości 8, Lublin; 2. Charytatywne Stowarzyszenia Niesienia Pomocy Chorym Misericordia - Warsztaty Terapii Zajęciowej, ul. Głuska 138, Lublin; 3. Europejska Fundacja Rozwoju Osób Niepełnosprawnych, ul. Przyjaźni 32/2, Lublin; 4. Fundacja Aktywnej Rehabilitacji - Pełnomocnik FAR - Województwo Lubelskie, Al. Kraśnickie 127/129, Lublin; 5. Fundacja Alpha, ul. Cicha 10, Lublin; 6. Fundacja Fuga Mundi, ul. Krochmalna 13/1, Lublin; 7. Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych - Sejmik Wojewódzki, ul. Nałęczowska 30, Lublin; 8. Lubelskie Stowarzyszenia Ochrony Zdrowia Psychicznego, ul. Gospodarcza 32, Lublin; 9. Lubelskie Towarzystwo Dobroczynności - Warsztaty Terapii Zajęciowej, ul. Wallenroda 2A/Bronowicka 3, Lublin; 10. Lubelski Związek Inwalidów Narządu Ruchu, ul. Lubomelska 1-3 lok. 101, Lublin; 11. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie. Dział ds. osób niepełnosprawnych, ul. Zemborzycka 88-92, Lublin; 12. Miejski Urząd Pracy, ul. Niecała 14, Lublin; 13. Polski Związek Głuchych, ul. Leszczyoskiego 50, Lublin; 14. Polski Związek Niewidomych- Oddział w Lublinie, ul. Wieniawska 13, Lublin; 15. Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Oddział w Lublinie, ul. Piłsudskiego 11, Lublin; 16. Powiatowy Urząd Pracy, ul. Mełgiewska 11, Lublin; 17. Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy Nr 1- Warsztaty Terapii Zajęciowej, Al. Spółdzielczości Pracy 65, Lublin; 18. Stowarzyszenie Homo Faber, ul. Krakowskie Przedmieście 39, Lublin; 19. Stowarzyszenia na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo - Warsztaty Terapii Zajęciowej, ul. Doświadczalna 46, Lublin; 20. Urząd Miasta Lublin - Ośrodek Informacji Osób Niepełnosprawnych, ul. Kunickiego 59, Lublin Centrum Integracji Społecznej INTEGRO - gospodarstwa pomocniczego przy Urzędzie Miasta Lublin Nadrzędnym celem Centrum jest usamodzielnienie osób wykluczonych społecznie, wyprowadzenie poza system pomocy społecznej, przez doprowadzenie do samodzielnego powrotu na rynek pracy. Kompleksowe działania zmierzają do zapewnienia uczestnikom Centrum pomocy uzyskania bezpieczeostwa socjalnego przy zastosowaniu oddziaływao profilaktycznych, aktywizacji zawodowej oraz wsparcia w rozwoju osobistego. Realizacja celu strategicznego odbywa się poprzez: kształcenie umiejętności pozwalających na pełnienie ról społecznych i osiąganie pozytywnych pozycji społecznych, nabywanie umiejętności zawodowych w zakresie teoretycznej i praktycznej nauki zawodu w formie przekwalifikowania lub podwyższenia kwalifikacji zawodowych, rozwijanie aspiracji oraz wyznaczanie celów życiowych przez uczestników, trening umiejętności racjonalnego gospodarowania posiadanymi środkami finansowymi. 15

16 Charakter przedsięwzięd zakładał personalistyczne i kompleksowe powiązanie usług doradczych i szkoleniowych opartych na indywidualnym planie rozwoju uczestników Centrum. Do Centrum mogły zgłaszad się osoby zamieszkałe w Lublinie, zmotywowane do zmiany swojej sytuacji życiowej i spełniające warunki uczestnictwa. Zgodnie z ustawą o zatrudnieniu socjalnym z tej możliwości skorzystad mogli w szczególności: bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności (w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej), uzależnieni od alkoholu, po zakooczeniu programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego, uzależnieni od narkotyków lub innych środków odurzających, bezrobotni zarejestrowani w Urzędzie Pracy, osoby zwalniane z zakładów karnych, mające trudności w integracji ze środowiskiem (w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej), niepełnosprawni w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, uchodźcy realizujący indywidualny program integracji (w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej), wszystkie osoby, które ze względu na swoją sytuację życiową nie były w stanie zaspokoid swoich podstawowych potrzeb życiowych i znajdowały się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym. Partnerami CIS były: Urząd Miasta Lublin Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, który w ramach aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych podejmował niżej wymienione działania: inspirowanie przedsięwzięd zmierzających do integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych oraz realizacji praw osób niepełnosprawnych, opiniowanie projektów wojewódzkich programów działao na rzecz osób niepełnosprawnych, ocenę realizacji programów, opiniowanie projektów uchwał i programów przyjmowanych przez sejmik województwa pod kątem ich skutków dla osób niepełnosprawnych. Dodatkowo ROPS wspomagał prowadzenie warsztatów terapii zajęciowej i zakładów aktywności zawodowej na terenie województwa lubelskiego. Placówki te przystosowują osoby niepełnosprawne do jak najpełniejszego uczestnictwa w życiu zawodowo-społecznym. Na lata został opracowany program dotyczący wyrównywania szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu oraz pomocy w realizacji zadao na rzecz zatrudniania osób niepełnosprawnych. W jego ramach prowadzone były następujące działania: I. Zapobieganie powstawaniu zjawiska niepełnosprawności; II. Ograniczanie i łagodzenie skutków niepełnosprawności; III. Wspieranie edukacji i zatrudnienia w celu zapobiegania wykluczeniu społecznemu. oraz wyrównywanie szans życiowych osób niepełnosprawnych poprzez: a) wsparcie edukacji osób niepełnosprawnych w ramach programów PFRON, b) dofinansowanie i tworzenie nowych zakładów aktywności zawodowej, c) udzielanie pomocy zakładom pracy chronionej przez PCPR, d) zlecanie organizacjom pozarządowym do realizacji ze środków PFRON zadao z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, e) współpracę z organizacjami pozarządowymi. 16

17 IV. Współpraca z jednostkami kształcącymi, w tym wyższymi uczelniami; V. Promowanie i wspieranie postaw obywatelskich. CIS współpracował również w ramach wykonywanych zadao z Miejskim Urzędem Pracy w Lublinie, Wojewódzkim Urzędem Pracy w Lublinie, Ośrodkiem Leczenia Uzależnieo w Lublinie, COTUA w Lublinie, Zespołem Kuratorów Zawodowych w Lublinie, organizacjami pozarządowymi, oraz lokalnymi pracodawcami. W ramach Europejskiego Funduszu Społecznego CIS zajmował się kwestią równości szans stanowiącą istotny element wszystkich realizowanych działao. Odnosi się ona w szczególności do promowania równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, do wyrównywania szans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób narażonych na wykluczenie społeczne, osób zamieszkałych na terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osób niepełnosprawnych. Zarządzeniem nr 453/2010 Prezydenta Miasta Lublin z dnia 30 czerwca 2010 r., z dniem 15 października 2010 r. CIS zostaje zlikwidowane Charytatywne Stowarzyszenia Niesienia Pomocy Chorym Misericordia Charytatywne Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Chorym "Misericordia" powstało w 1991 r. w Lublinie. Celem stowarzyszenia jest szeroko pojęte wspieranie osób z zaburzeniami psychicznymi. Stowarzyszenie Misericordia posiada pięd obszarów działania, za pomocą których realizuje swoją misję i wszelkie przedsięwzięcia: 1. Środowiskowy Dom Samopomocy; 2. Ośrodek Adaptacyjny; 3. Zakład Aktywizacji Zawodowej; 4. Warsztaty Terapii Zajęciowej; 5. Świetlica Opiekuoczo Wychowawcza. W ramach Zakładu Aktywizacji Zawodowej jest zatrudnianych 45 osób, w tym 34 osoby niepełnosprawne, z czego 22 osoby posiadają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i 12 osób z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. ZAZ prowadzi kawiarenkę "Santiago Cafe" oferującą smaki kuchni polskiej oraz europejskiej w zabytkowych salach konsumpcyjnych przy ulicy Głuskiej 145. Warsztaty Terapii Zajęciowej prowadzą rehabilitację społeczną i zawodową osób po przebytym kryzysie psychicznym, zmierzającą do wszechstronnego rozwoju każdego uczestnika, poprawy jego zaradności osobistej, sprawności psychofizycznych, przystosowania i funkcjonowania społecznego na miarę posiadanych możliwości, a także rozwój lub przywracanie umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. Realizacja tego celu odbywa się poprzez ogólne usprawnianie, rozwój umiejętności wykonywania czynności życia codziennego oraz zaradności osobistej, przygotowanie do życia w środowisku społecznym (kształtowanie umiejętności interpersonalnych, radzenia sobie ze stresem, kształtowanie odpowiednich ról społecznych) rozwój lub przywracanie umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia (w tym odpowiedniej postawy wobec pracy, obowiązków), rozwijanie podstawowych i specjalistycznych umiejętności zawodowych przy zastosowaniu technik terapii zajęciowej w siedmiu odpowiednio wyposażonych pracowniach oraz za pomocą metod behawioralno - poznawczych, rehabilitacji ruchowej oraz integracji społecznej. W każdej z pracowni uczestnicy poprzez interakcje społeczne rozwijają umiejętnośd współpracy, współdziałania, komunikowania się. Warsztat Terapii Zajęciowej jest placówką pobytu dziennego, w którym prowadzone są zajęcia w wymiarze 35h tygodniowo przez 7h dziennie. W planie dnia występują dwie półgodzinne przerwy terapeutyczne przeznaczone 17

18 na wspólny posiłek (przygotowany przez uczestników pracowni gospodarstwa domowego), integrację i odpoczynek. Terapia zajęciowa prowadzona jest w siedmiu pracowniach (pracowni gospodarstwa domowego I, pracowni gospodarstwa domowego II, pracowni krawieckiej i prac ręcznych, pracowni multimedialno - artystycznej, pracowni poligraficzno - komputerowej, pracowni techniczno - stolarskiej, pracowni wikliniarskiej i rękodzieła artystycznego), dla 35 uczestników Europejska Fundacja Rozwoju Osób Niepełnosprawnych Jest organizacją non-profit zajmującą się głównie szeroką problematyką środowiska osób niepełnosprawnych. Oprócz tego pomaga także osobom poszkodowanym w wypadkach oraz dzieciom osieroconym i z rodzin patologicznych. Głównymi jej celami jest rehabilitacja fizyczna, psychiczna, społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych. Działania realizujące cele Fundacji mają zmierzad do przejmowania standardów stosowanych w krajach Unii Europejskiej oraz ich wdrażanie na terenie Rzeczpospolitej Polskiej. Fundacja pomaga przede wszystkim osobom z niepełnosprawnością ruchową udzielając porad prawnych i konsultacji, pomocy w sporządzaniu pism oraz odwołao, a także udziela podmiotom fizycznym i prawnym fachowej pomocy w pozyskiwaniu dotacji z funduszy krajowych oraz Unii Europejskiej. Na stronie internetowej Fundacji zamieszczane są na bieżąco informacje o projektach prowadzonych przez inne instytucje i organizacje mających na celu aktywizację osób niepełnosprawnych. Publikowane są także na bieżąco wszystkie zmiany w ustawach prawnych dotyczących wyżej wymienionej grupy osób. Fundacja prowadzi także dla wszystkich zainteresowanych praktyki z zakresu rehabilitacji społecznej osób niepełno sprawnych w szczególności poruszających się na wózkach inwalidzkich Fundacja Aktywnej Rehabilitacji - Pełnomocnik FAR - Województwo Lubelskie Działalnośd Fundacji skupia się wokół wspierania i rozwijania aktywności życiowej osób poruszających się na wózkach inwalidzkich z paraplegią, tetraplegią i innymi uszkodzeniami narządu ruchu. Celami statutowymi Fundacji są : 1. aktywizacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych, ze szczególnym uwzględnieniem osób poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych z upośledzeniem narządu ruchu poprzez: a. organizowanie ośrodków i obozów aktywnej rehabilitacji, gdzie uprawiany będzie sport mający na celu zwiększenie aktywności fizycznej i psychicznej osób niepełnosprawnych, jak też współdziałanie w tego rodzaju działaniach z innymi organizacjami; b. działalnośd informacyjno-propagandową, polegającą przede wszystkim na rozbudzaniu aktywności życiowej osób niepełnosprawnych; c. dostarczanie sprzętu rehabilitacyjnego i innych środków niezbędnych do życia i pracy osób niepełnosprawnych; d. wspieranie osób niepełnosprawnych w przechodzeniu na otwarty rynek pracy; 2. pomoc w przystosowaniu stanowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych; 3. szkolenie i doskonalenie zawodowe osób niepełnosprawnych; 4. dostosowanie lokali mieszkalnych i innych obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych; 5. wszelkie inne działania zgodne z duchem niniejszego postanowienia. 8 Fundacja Aktywnej Rehabilitacji od września 2006 do marca 2008 realizowała projekt pt. Regionalne Punkty Aktywizacji Zawodowej dla osób niepełnosprawnych ruchowo. W ramach tego projektu utworzono

19 Punkty Aktywizacji Zawodowej w ośmiu miastach na terenie całego kraju - Białymstoku, Krakowie, Lublinie, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie, Wejherowie i Zielonej Górze. Do zadao Punktów należało kompleksowe wspieranie osób niepełnosprawnych ruchowo w rozwiązywaniu wszystkich problemów utrudniających im aktywne życie, zdobycie wykształcenia i wejście na otwarty rynek pracy. W Punktach zostały zatrudnione osoby niepełnosprawne poruszające się na wózkach inwalidzkich, znające te problemy z własnego doświadczenia. W Punkcie Aktywizacji Zawodowej FAR można było uzyskad informacje i porady w zakresie: mobilizacji psychofizycznej osób po URK, przezwyciężania kryzysu pourazowego, uprawnieo i ulg dostępnych dla osób niepełnosprawnych na wózkach, programów pomocowych, z których mogą korzystad osoby niepełnosprawne, rehabilitacji zawodowej i społecznej, praw i możliwości co do zatrudniania osób niepełnosprawnych, istniejących w regionie możliwości kształcenia zawodowego, preorientacji zawodowej i decyzji o podjęciu zatrudnienia. Punkty współpracowały m.in. z regionalnymi biurami PFRON, PCPR, MOPR, szkołami i uczelniami, ośrodkami szkoleniowymi, innymi organizacjami pozarządowymi, samorządami, urzędami pracy, organizacjami pracodawców i pracodawcami. Projekt był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich oraz ze środków Paostwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. W roku 2007 zostały zorganizowane warsztaty w ramach projektu Gotowi do pracy, którego głównym celem była budowa własnej, motywacji beneficjentów i wskazanie indywidualnych walorów każdego z nich, przydatnych w poszukiwaniu zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Oprócz warsztatów uczestnicy byli zachęcani do udziału w dwóch projektach wdrażanych przez PFRON: 1. Uczeo na wsi program pomocy w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne zamieszkujące tereny wiejskie, 2. Trener program zatrudnienia wspomaganego osób niepełnosprawnych, mający na celu trwałe wprowadzenie osób niepełnosprawnych na otwarty rynek pracy przy wykorzystaniu pomocy tzw. osobistego asystenta zawodowego w miejscu zatrudnienia. Były też zorganizowane warsztaty w porozumieniu z Wojewódzkim Urzędem Pracy, oraz Dzieo Otwarty dla osób niepełnosprawnych we wszystkich oddziałach wojewódzkich ZUS i PFRON, w ramach którego został podpisany list intencyjny w sprawie współpracy na rzecz osób niepełnosprawnych. Został on zawarty pomiędzy : Prezydentem Miasta Lublin, Rektorem Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Rektorem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Dyrektorem Zakładu Ubezpieczeo Społecznych Oddział Wojewódzki w Lublinie, Dyrektorem Oddziału Lubelskiego Paostwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Dyrektorem Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia, Dyrektorem Izby Skarbowej w Lublinie, Dyrektorem Miejskiego Urzędu Pracy w Lublinie, Dyrektorem Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Lublinie, Prezesem Fundacji Fuga Mundi, Przewodniczącym Lubelskiego Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych. 19

20 Wyżej wymienione instytucje zobowiązały się do współdziałania w celu podejmowania wspólnych inicjatyw i działao zmierzających do likwidowania barier i ograniczeo stojących przed osobami niepełnosprawnymi na regionalnym rynku pracy oraz ułatwiania startu zawodowego. Celem współdziałania, jest ułatwienie osobom niepełnosprawnym dostępu do lokalnego rynku pracy i upowszechnianie zatrudniania tych osób wśród lokalnych pracodawców. W latach były organizowane bezpłatne szkolenie adresowane do osób pozostających bez zatrudnienia, niezarejestrowanych w Urzędzie Pracy, zameldowanych na terenie województwa lubelskiego należących do jednej z grup: osoby niepełnosprawne, kobiety, osoby po 45 roku życia (także osoby pobierające świadczenia emerytalne lub rentowe). W ramach projektu organizowane były szkolenia komputerowe, warsztaty z zakresu komunikacji społecznej, indywidualne doradztwo zawodowe, asystent ds. rozliczeo finansowych, pracownik administracyjno biurowy. Organizowane były również warsztaty aktywizacyjne z zakresu: 1. ABC szukania pracy (historia zawodowa i analiza potrzeb); 2. Mój potencjał osobowy i zawodowy (odkrywanie nowych możliwośd, asertywnośd); 3. Radzenie sobie z emocjami (stres a nauka pozytywnego myślenia); 4. Skutecznośd w poszukiwaniu pracy (metody szukania pracy, kreatywne myślenie); 5. Osiągania sukcesu też można się nauczyd (czyli jak wyznaczyd i zrealizowad cele); 6. Moje dokumenty aplikacyjne (profesjonalne CV i list motywacyjny); 7. Jak się zaprezentowad na rozmowie kwalifikacyjnej? (sztuka odpowiedzi na trudne pytania, mowa ciała). Fundacja wszystkim zainteresowanym udziela również informacji w zakresie porad prawnych Fundacja Alpha Cele statutowe Fundacji zakładają prowadzenie dwojakiej działalności (tab.4). Tab. 4. Cele statutowe Fundacji Nieodpłatna udzielanie zapomóg, stypendiów i innych form wsparcia finansowego realizowanie programów na rzecz dzieci i osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi i ich rodzin organizowanie i prowadzenie placówek edukacyjnych dla dzieci i osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi i ich rodzin organizowanie i prowadzenie placówek terapeutycznych dla dzieci i osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi współpraca z organizacjami i instytucjami pracującymi z dziedmi i osobami dorosłymi z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi prowadzenie szkoleo dla rodziców, profesjonalistów i wolontariuszy pracującymi z dziedmi i osobami dorosłymi z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi prowadzenie doradztwa i poradnictwa dla rodzin, Rodzaj działalności Odpłatna realizowanie programów na rzecz dzieci i osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi i ich rodzin organizowanie i prowadzenie placówek edukacyjnych dla dzieci i osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi i ich rodzin organizowanie i prowadzenie placówek terapeutycznych dla dzieci i osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi współpraca z organizacjami i instytucjami pracującymi z dziedmi i osobami dorosłymi z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi prowadzenie szkoleo dla rodziców, profesjonalistów i wolontariuszy pracującymi z dziedmi i osobami dorosłymi z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi prowadzenie doradztwa i poradnictwa dla rodzin, organizacji i instytucji zajmującymi się dziedmi i osobami dorosłymi z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi działania promocyjne i edukacyjne dotyczące upośledzenia 20

21 organizacji i instytucji zajmującymi się dziedmi i osobami dorosłymi z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi działania promocyjne i edukacyjne dotyczące upośledzenia umysłowego, autyzmu i potrzeb dotkniętych nim osób adresowane do decydentów, administracji i opinii publicznej współpraca z instytucjami, przedsiębiorstwami, urzędami, spółkami i bankami w celu pozyskiwania funduszy na cele statutowe organizowanie imprez charytatywnych w celu zbierania funduszy na pomoc dzieciom i osobom dorosłym z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi organizowanie i prowadzenie placówek rehabilitacyjnych dla osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi Źródło: Wyciąg ze statutu Fundacji. umysłowego, autyzmu i potrzeb dotkniętych nim osób adresowane do decydentów, administracji i opinii publicznej współpraca z instytucjami, przedsiębiorstwami, urzędami, spółkami i bankami w celu pozyskiwania funduszy na cele statutowe organizowanie imprez charytatywnych w celu zbierania funduszy na pomoc dzieciom i osobom dorosłym z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi organizowanie i prowadzenie placówek rehabilitacyjnych dla osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym, autyzmem bądź też pokrewnymi zaburzeniami rozwojowymi W roku 2007 tuż po zarejestrowaniu Fundacji Zarząd podjął działania na rzecz osób z autyzmem, prowadził również rozmowy z Fundacją Fuga Mundi w celu nagrania programu telewizyjnego przybliżającego potrzeby osób z autyzmem w środowisku lokalnym w ramach realizowanego projektu Potrafisz. W koocowych miesiącach roku Fundacja dążyła do utworzenia poradni dla osób z autyzmem dziecięcym. W oczekiwaniu na działalnośd poradni systematycznie były konsultowane wszystkie zgłaszające się osoby z autyzmem lub ich rodzice w ramach Punktu Konsultacyjnego przy SOSW nr 2 na ulicy Głuskiej 5, prowadzonego przez Zarząd Fundacji. W 2008 roku Zarząd Fundacji Alpha doprowadził do uzyskania kontraktu z NFZ w Lublinie, który finansuje większośd świadczeo udzielanych w NZOZ Centrum Terapii Autyzmu Alpha w ramach poradni dla osób z autyzmem i zespołu leczenia środowiskowego. W ramach NZOZ pomoc uzyskało ponad 170 rodzin z dzieckiem z problemami. Ponad 70-cioro dzieci ze spektrum autyzmu systematycznie uczęszczało na terapię w ramach prowadzonej placówki. Fundacja była organizatorem Dni Autyzmu na terenie województwa lubelskiego, w ramach których odbył się koncert dorosłych osób z autyzmem oraz dzieo otwarty w NZOZ Centrum Terapii Autyzmu Alpha. W 2009 roku prezes Fundacji Alpha utrzymał kontrakt z NFZ w Lublinie, który finansowała większośd świadczeo udzielanych w NZOZ Centrum Terapii Autyzmu Alpha w ramach poradni dla osób z autyzmem i zespołu leczenia środowiskowego. W ramach NZOZ pomoc uzyskało ponad 100 rodzin z dzieckiem z problemami. Ponad 70-cioro dzieci ze spektrum autyzmu systematycznie uczęszczało na terapię. Fundacja była organizatorem Dni Autyzmu na terenie województwa lubelskiego, w ramach których odbyła się konferencja naukowa NT. osób z autyzmem Człowiek i autyzm. Autyzm i Lubelszczyzna. 21

22 Ryc. 6. Wysokośd kwot przeznaczonych na działalnośd statutową i zleconą Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdao merytorycznych za lata Jak widzimy z powyższego wykresu wynika, że Fundacja rozwija się coraz lepiej i z roku na rok rosną kwoty wykorzystywane na pomoc osobom z autyzmem w ramach celów statutowych i działao zleconych między innymi przez Wojewodę, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Fundacja Fuga Mundi Fundacja Fuga Mundi jest organizacją pozarządową pożytku publicznego. Została utworzona w 1995 roku z inicjatywy osób niepełnosprawnych. Celem Fundacji jest wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych i osób należących do grup dyskryminowanych i wykluczonych społecznie oraz pomoc ich rodzinom. Cel ten realizowany jest m.in. poprzez: doradztwo zawodowe oraz wspomaganie i podejmowanie działao zmierzających do aktywizacji zawodowej oraz tworzenia miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, organizowanie, finansowanie i prowadzenie poradnictwa informacyjnego w zakresie podjęcia zatrudnienia przez osoby niepełnosprawne, organizowanie, finansowanie i prowadzenie działao mających na celu promocję i wspieranie zatrudnienia oraz rozwoju lokalnego i regionalnego na rzecz osób niepełnosprawnych, organizowanie, finansowanie i prowadzenie działao wykorzystujących nowe technologie informacyjne i telekomunikacyjne w aktywizacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, w tym w dziedzinie edukacji (edukacja na odległośd) i zatrudnienia (forma pracy zdalnej, czyli telepraca), inicjowanie i podejmowanie działalności promocyjnej na rzecz integracji osób niepełnosprawnych, w tym organizowanie seminariów, szkoleo i działalności wydawniczej. 9 W ramach swojej działalności Fundacja prowadziła i prowadzi niżej wymienione projekty mające na celu tworzenie warunków do tego, aby osoby z niepełnosprawnością w pełni uczestniczyły w życiu społecznym i gospodarczym kraju. 9 Sprawozdania merytoryczne Fundacji 22

23 1. Mapa drogowa do pracy ( r r.) oraz ( r r.) celem było zwiększanie stopnia przygotowania zawodowego i poprawa zdolności do uzyskania zatrudnienia przez osoby o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności poprzez rozwój i promocję usług doradczych służących integracji tych osób na otwartym rynku pracy. W ramach projektu dostępne było poradnictwo i usługi doradcze, oraz szkolenia. Koszty pierwszego projektu wyniosły ,00 EURO, drugiego 2,4 mln zł. Był on finansowany z EFS, Programu Phare 2003, Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, Program PFRON pt. PARTNER Prowadzenie kursów komputerowych z zakresu Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych. Do szkoleo przystąpiło 80 osób niepełnosprawnych z województwa lubelskiego z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności. Zajęcia odbywały się w 8 grupach po 10 osób w każdej. Szkolenie miało na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych, oraz przygotowanie do podjęcia pracy w zawodach wykorzystujących techniki informatyczne. 3. Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi ( r r.) celem projektu jest podniesienie poziomu aktywności zawodowej i zatrudnienia osób z orzeczonym stopniem niepełnosprawności z terenu województwa lubelskiego, znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku. Projekt finansowany jest ze źródeł Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, a instytucją wdrażającą jest Wojewódzki Urząd Pracy. Fundacja prowadzi również Agencję Zatrudnienia w której można uzyskad porady psychologa, prawnika, doradcy zawodowego, pośrednika pracy, specjalisty ds. rehabilitacji zawodowej, specjalisty z zakresu rozwoju zawodowego. Praca polega na udzielaniu fachowej i kompleksowej pomocy osobom niepełnosprawnym w podjęciu i utrzymaniu zatrudnienia oraz wsparcie rozwoju i awansu zawodowego tych osób. Udzielane jest również wsparcie informacyjne i doradztwo pracodawcom, którzy są zainteresowani zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Z usług doradczych oferowanych w Agencji Zatrudnienia mogą skorzystad: 1. osoby z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, 2. pracodawcy zainteresowani zatrudnieniem osób niepełnosprawnych, 3. instytucje rynku pracy, 4. organizacje pozarządowe, działające na rzecz osób niepełnosprawnych. W ramach Agencji Zatrudnienia prowadzone są podstawowe usługi rynku pracy w zakresie: 1. poradnictwa zawodowego, 2. pośrednictwa pracy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, 3. pośrednictwa do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych obywateli polskich, 4. doradztwa personalnego. Agencja Zatrudnienia działa w Fundacji od 2004 r., oprócz podstawowych usług rynku pracy, świadczy: 1. pomoc psychologiczną i prawną, 2. poradnictwo w zakresie rehabilitacji zawodowej i rozwoju zawodowego, wsparcie Klientów Agencji Zatrudnienia w podejmowaniu wolontariatu. Od stycznia 2006 roku dzięki Agencji Zatrudnienia spośród 1459 osób 8% podjęło pracę, 2% włączyło się w grono wolontariuszy, 5% wzięło udział w warsztatach aktywizacyjnych, 5% podjęło szkolenie, 1% naukę w szkole, 3% wzięło udział w kursach w ośrodku szkoleniowym Fundacji (ryc.7). Na cele statutowe została przeznaczona kwota w wysokości ,47 zł. 23

24 Ryc. 7. Liczba osób korzystających z Agencji Zatrudnienia Fundacji Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdao merytorycznych. W 2007 Fundacja prowadziła następujące działania: 1. Prowadzenie kursów komputerowych z zakresu Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych. Do szkoleo przystąpiły 72 osoby, przeprowadzono 1200 godzin w 8 grupach po 9 osób. 2. Realizacja projektu pod nazwą Dator Laboris Dawca Pracy, skierowanego do pracodawców w celu promocji zatrudniania osób niepełnosprawnych, nagradzania dobrych praktyk, oraz dostarczania wiedzy i informacji na tematy związane z aktywnością zawodową osób niepełnosprawnych. 3. Kontynuacja projektu pn. Mapa drogowa do pracy. 4. Prowadzenie Agencji Zatrudnienia, dzięki której spośród 2450 osób 11% podjęło pracę, 3% włączyło się w grono wolontariuszy, 9% wzięło udział w warsztatach aktywizacyjnych, 5% podjęło szkolenie, 1% naukę w szkole, 3% wzięło udział w kursach zorganizowanych w ośrodku szkoleniowym Fundacji. Na cele statutowe została przeznaczona kwota w wysokości ,05 zł. Ryc. 8. Liczba osób korzystających z Agencji Zatrudnienia Fundacji Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdao merytorycznych. 24

25 W roku 2008 Fundacja przeprowadziła następujące działania: 1. Prowadzenie kursów komputerowych z zakresu Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych. Do szkoleo przystąpiły 72 osoby, przeprowadzono 1200 godzin w 8 grupach po 9 osób. 2. Realizacja zadania z zakresu działao na rzecz integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych, w ramach którego zorganizowano pięciodniowe turnusy rehabilitacyjno - szkoleniowe w ośrodku Astur w Okunince, dla 10 osób przeprowadzono 12 dobowy 88 godzinny kurs komputerowy. Realizacja wyżej wymienionego zadania miała na celu przywrócenie osób niepełnosprawnych na rynek pracy, integracje ze społeczeostwem poprzez umożliwienie zatrudnienia i wyeliminowanie przeszkód w dostępie do praw i usług społecznych. 3. Kontynuacja projektu pt. Mapa drogowa do pracy w ramach którego udział wzięło 1449 osób (659- kobiet, 790 mężczyzn), 265 osób z obszarów wiejskich (131- kobiet, 134- mężczyzn), 5883 osoby skorzystały z usług doradców, przeprowadzono 24 edycji szkoleo z których skorzystało 360 osób, zorganizowano 4 giełdy pracy dla 116 beneficjentów, 9 edycji warsztatów z zakresu aktywizacji zawodowej, 132 osoby uczestniczyły w szkoleniach zewnętrznych, 109 wstąpiło w poczet wolontariuszy, 326 osób niepełnosprawnych podjęło pracę. 4. Kontynuacja projektu pt. Agencja Zatrudnienia dla Osób Niepełnosprawnych, w ramach którego uczestniczyło 517 beneficjentów korzystających z doradztwa (261 - kobiet, mężczyzn), 168 osób skierowano do pracy z czego 55 podjęło zatrudnienie, 69 skierowano na szkolenia zewnętrzne, 57 odbyło szkolenia wewnętrzne z zakresu Opiekunka Domowa (9 osób), Prawo Jazdy kategorii B (10 osób), ECDL (9 osób), Księgowośd Komputerowa (8 osób), Pracownik Magazynowy (11 osób), Spółdzielnie Socjalne (10 osób). Dziesięciu beneficjentów podjęło pracę w ramach trzy miesięcznych staży, zorganizowano 6 edycji zajęd z zakresu aktywizacji zawodowej dla 53 beneficjentów, oraz dwie giełdy pracy. 5. Przeprowadzenie zadania pt. Mapa drogowa do pracy dla aktywnych kobiet ( ), w ramach którego udział wzięło 40 kobiet po pięddziesiątym roku życia. Przeprowadzono 114 godzin szkolenia zawodowego dla 10 osób (opiekunka domowa), zorganizowano giełdę pracy dla 11 osób, trzy miesięczny staż dla 3 kobiet, 3 dniowe zajęcia z aktywizacji zawodowej dla 40 uczestniczek, przeprowadzono 240 godzin usług doradczych w formie indywidualnej (pomoc psychologiczna, doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy), 3 kobiety podjęły zatrudnienie, 3 wolontariat, 4 ukooczyły szkolenia zewnętrzne. Po ukooczeniu zadania 1 beneficjentka ukooczyła szkolenie zewnętrzne, 1 szkolenie wewnętrzne, 4 podjęły pracę. 6. Przeprowadzenie projektu realizowanego w ramach funduszy EFS pt. Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi, w którym chęd udziału zgłosiło 400 osób, 200 zakwalifikowano. 337 skorzystało z usług doradczych, przeprowadzono sześd edycji zajęd z zakresu aktywizacji zawodowej dla 73 beneficjentów, sześd giełd pracy, 33 osoby skierowano na szkolenia zewnętrzne, 23 osoby podjęły wolontariat, 114 skierowano do pracy, 49 podjęło pracę, 30 osób wzięło udział w szkoleniach wewnętrznych (Prawo Jazdy kategorii B 10 osób, ECDL 10 osób, Grafika Komputerowa 10 osób) Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych - Sejmik Wojewódzki Forum jest organizacją skupiającą organizacje z terenu województwa lubelskiego. Prowadzi działania mające na celu przede wszystkim integrację środowisk i organizacji osób niepełnosprawnych, wspieranie i promowanie ich dążeo, reprezentowanie ich interesów wobec władz paostwowych i samorządowych. 25

26 W roku 2006 w ramach zadao statutowych z zakresu aktywizacji zawodowej przeprowadzono następujące działania: 1. zorganizowano szkolenia z zakresu aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych w tym osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności 28, umiarkowanym 33, lekkim 11; 2. kurs z podstaw obsługi komputera (8 osób); 3. utworzono 6 Biur Karier dla osób niepełnosprawnych; 4. w Biurze Doradztwa Zawodowego i Pośrednictwa Pracy dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin w 2006r zarejestrowało się 353 osób w tym 166 kobiet. Dzięki działalności Biura 48 osób uzyskało zatrudnienie. Na koszty działalności statutowej przeznaczono kwotę ,84 zł. W skład której wchodziły dotacje na zadania zlecone przez inne instytucje(tab.5). Tab. 5. Zadania zlecone w roku 2006 Nazwa instytucji i zleconych zadao Przyznana kwota Urząd Miasta Lublin -Poradnictwo dla osób niepełnosprawnych przez Internet; 3000,00 - Niepełnosprawna Rzeczywistośd ,00 Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej ,00 -Wojewódzka Siec Informacyjno Doradcza dla Osób Niepełnosprawnych; 4000,00 - Ograniczanie Barier architektonicznych; 3425,98 - Niepełnosprawna Rzeczywistośd 2006 Paostwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 43999,95 - program " Partner " Powiatowy Urząd Pracy 3684,04 - Parczew prace interwencyjne Wojewódzki Urząd Pracy Lublin - Służba zastępcza; 6 995,04 - ZPORR działanie 2.1 program,,od zrozumienia do porozumienia ,53 EFS/PFRON - Działanie 1.4,, Przez aktywnośd do pracy, przez pracę do samodzielności 92235,35 - Działanie 1.4,, Biura Karier Lubelska Sied ,98 - Działanie Dla zdrowia i urody życia ,66 Źródło: opracowanie własne na postawie danych Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych - Sejmik Wojewódzki W roku 2007 w ramach zadao statutowych z zakresu aktywizacji zawodowej przeprowadzono następujące działania: 1. dwa kursy komputerowe tworzenie stron www i księgowośd komputerowa (18 osób), 2. nawiązano kontakty partnerskie z organizacjami osób niepełnosprawnych z Anglii, Ukrainy, Norwegii, Francji; 3. kontynuowano prowadzenie specjalistycznego poradnictwa i doradztwa porad i informacji (bezpośrednio, telefonicznie, Internet) dotyczących możliwości w zakresie rehabilitacji, zatrudnienia, edukacji, samopomocy, udzielono 72 porad prawnych, 4. kontynuowano pracę sześciu Biur Karier dla osób niepełnosprawnych, 5. w Biurze Doradztwa Zawodowego i Pośrednictwa Pracy dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin w 2007r zarejestrowało się 138 osób. Dzięki działalności Biura 51 osób uzyskało zatrudnienie. 26

27 Na koszty działalności statutowej przeznaczono kwotę ,36 zł. W skład której wchodziły dotacje na zadania zlecone przez inne instytucje(tab.6). Tab. 6. Zadania zlecone w roku 2007 Nazwa instytucji i zleconych zadao Przyznana kwota Paostwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych - program - Partner 41562,00 - Gotowi do pracy 64030,00 Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej -Wojewódzka Sied Informacyjno Doradcza dla Osób Niepełnosprawnych 14000,00 -Pomoc rodzinie dziecka niepełnosprawnego 3000,00 Wojewódzki Urząd Pracy Lublin - Służba zastępcza; 2901,28 - ZPORR działanie 2.1 program Od zrozumienia do porozumienia ,71 EFS/PFRON - Działanie 1.4 Przez aktywnośd do pracy, przez pracę do samodzielności ,09 - Działanie 1.4 Biura Karier Lubelska Sied ,55 - Działanie 1.6 Dla zdrowia i urody życia ,02 Źródło: opracowanie własne na postawie danych Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych - Sejmik Wojewódzki W roku 2008 w ramach zadao statutowych z zakresu aktywizacji zawodowej przeprowadzono następujące działania: 1. Zorganizowano 3 szkolenia komputerowe dla środowiska osób niepełnosprawnych. Zajęcia były prowadzone dwa lub trzy razy w tygodniu. Pomieszczenia szkoleniowe, laboratorium komputerowe zaplecze techniczno sanitarne było w pełni przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, 2. Kurs podstawy obsługi komputera i Internetu dla dorosłych osób niepełnosprawnych 2 edycje, wzięło w nich udział 21 osób, w trakcie kursu otrzymały one wsparcie doradcy zawodowego, psychologa i mogły korzystad z bezpłatnych porad prawnika, 3. Kurs językowy dla osób niepełnosprawnych wzięło udział 10 osób, ukooczyło 7. Uczestnicy szkolenia językowego korzystali z materiałów dydaktycznych FILE 1 i New FILE1, 4. W ramach realizacji projektu Wojewódzka Sied Informacyjno Doradcza stworzono możliwości do funkcjonowania 10 Punktów Informacji: Lublin, Świdnik, Hrubieszów, Krasnystaw, Kraśnik, Poniatowa, Parczew (do lipca 2008r), Dęblin, Janowica, Muratyn, Biała Podlaska (od lipca). Oprócz Parczewa Punkty zlokalizowane są w pomieszczeniach współpracujących stowarzyszeo. W ramach Partnera 3 zatrudnione były w nich osoby koordynujące pracę Punktu i współpracujące z wolontariuszami Punktów. W Punkcie w Lublinie w czwartki dyżurował prawnik. Od czerwca zafunkcjonował Biuletyn Sieci na bieżąco aktualizowany i uzupełniany. Realizowane były również działania dotyczące zatrudnienia i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych oraz doradztwo psychologiczne i doradztwo zawodowe. Zrealizowano zaplanowane szkolenia dla kadry projektu: Komunikatory internetowe; poczta elektroniczna; telekonferencje; Komunikacja; przepływ informacji; Nowe technologie w komunikacji; Ekonomia społeczna i aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych; Praktyczne aspekty zatrudniania osób niepełnosprawnych z punktu widzenia pracodawców; Edukacja i szkolenia dla osób niepełnosprawnych; Nowe metody leczenia i rehabilitacji osób niepełnosprawnych; Prawo i jego nowelizacje. Rozszerzono ich zakres w obszarze zatrudnianie osób niepełnosprawnych i edukacji. 5. W zakresie działao dotyczących zatrudnienia i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych udzielono 1924 porad, zarejestrowało się 158 osób, nawiązano kontakt z 38 pracodawcami, 15 osób podjęło pracę a 28 osobom wydano skierowania na rozmowy kwalifikacyjne. 27

28 Na koszty działalności statutowej przeznaczono kwotę ,79 zł. W skład której wchodziły dotacje na zadania zlecone przez inne instytucje (tab.7). Tab. 7. Zadania zlecone w roku 2008 Nazwa instytucji i zleconych zadao Przyznana kwota Paostwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ,51 - " Partner 3" Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej - Wojewódzka Sied Informacyjno Doradcza dla Osób Niepełnosprawnych; - Program Terapeutyczny; 6 000,00 - Poradnik Teleadresowy, Nowoczesna technika, reklama i promocja istotny element 3000,00 systemu informacji dla osób niepełnosprawnych województwa lubelskiego Wojewódzki Urząd Pracy - Lublin ,92 - Działanie 6.1 program,, Dla zdrowia i urody życia II Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie -Lublin W kierunku ECDL, Konkurs Plastyczny,,Mój Lublin Źródło: opracowanie własne na postawie danych Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych - Sejmik Wojewódzki Oprócz wyżej wymienionych działao Forum prowadzi również Agencję Pośrednictwa Pracy i Doradztwa Personalnego dla Osób Niepełnosprawnych oferującą : usługi w zakresie pośrednictwa pracy, pomoc w przygotowaniu dokumentów aplikacyjnych, pomoc w wyborze zawodu lub kierunku kształcenia, przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej, specjalistyczne doradztwo ( prawnik, psycholog, doradztwo zawodowe, specjalista ds. likwidacji barier architektonicznych). Pracodawcom: konsultacje w zakresie przepisów dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych, informacje i pomoc w doborze kandydatów do pracy, przybliżanie problematyki niepełnosprawności Lubelskie Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Psychicznego Do celów statutowych Lubelskiego Stowarzyszenia Ochrony Zdrowia Psychicznego należą : 1. Udzielanie pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi. 2. Udzielanie pomocy rodzinom i opiekunom osób z zaburzeniami psychicznymi. 3. Prowadzenie różnych form rehabilitacji i terapii psychiatrycznej, psychologicznej, zajęciowej i arteterapii. 4. Prowadzenie edukacji na temat zdrowia psychicznego i jego zaburzeo. 5. Prowadzenie szkoleo i kursów dla osób pracujących z osobami z zaburzeniami psychicznymi. 6. Prowadzenie działalności badawczej dotyczącej różnych aspektów funkcjonowania osób z zaburzeniami psychicznymi. 7. Prowadzenie działao integracyjnych. 8. Prowadzenie działao promujących zdrowie psychiczne. W ramach realizacji zadao określonych w statucie LSOZP prowadzi niżej wymienione działania: 1. Prowadzenie Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia; Centrum Interwencji Kryzysowej; mieszkalnictwa chronionego; różnych form aktywizacji zawodowej i zatrudnienia. 2. Organizację konferencji i seminariów. 28

29 3. Współpracę z instytucjami zdrowia i pomocy społecznej, oświatowo wychowawczymi oraz krajowymi i zagranicznymi organizacjami o takim samym lub pokrewnym zakresie działania. 4. Współpracę z prasą, radiem i telewizją oraz publikacja wydawnictw własnych. 5. Pozyskiwanie środków finansowych na realizację celów statutowych poprzez uzyskiwanie dotacji, organizowanie kiermaszów, wystaw i aukcji oraz prowadzenie działalności gospodarczej. 6. Zarządzanie posiadanymi obiektami i urządzeniami oraz inicjowanie budowy nowych. Działalnośd z zakresu mieszkalnictwa chronionego, szkoleo i kursów oraz integracji prowadzona jest odpłatnie, pozostała działalnośd - z zakresu specjalistycznego Ośrodka Wsparcia, Centrum Interwencji Kryzysowej, rożnych form aktywizacji zawodowej i zatrudnienia - prowadzona jest nieodpłatnie. W latach na prowadzenie specjalistycznego Ośrodka Wsparcia Serce przeznaczono dośd duże kwoty z Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie (ryc.9). Ryc.9. Dofinansowanie z MOPR w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych LSOZP Ośrodek w tych latach zapewniał codzienne zajęcia terapeutyczne i rehabilitacyjne, indywidualne i grupowe, mające na celu nabywanie i utrwalanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania społecznego i zawodowego. Pomoc w reintegracji psychospołecznej osób z zaburzeniami psychicznymi oraz spotkania grupy wsparcia dla rodzin uczestników zajęd, pomoc pracownika socjalnego, oraz psychiatryczną opiekę medyczną. W ramach Ośrodka został przeprowadzony trening umiejętności aktywnego poszukiwania pracy założeniami było uświadomienie jakie dokumenty konieczne są do rejestracji jako osoby bezrobotnej w urzędzie pracy i korzyści płynących z rejestracji w UP, nauczenie wyszukiwania ofert pracy poprzez prasę, Internet i biura pracy oraz przeprowadzenie rozmowy telefonicznej nt. aktualności oferty i ewentualnego spotkania. Pisanie poprawnie skonstruowanego listu motywacyjnego i cv. W latach następnych rozszerzono ofertę o trening umiejętności aktywnego poszukiwania pracy głównym celem było przygotowanie się do rozmowy kwalifikacyjnej, zapoznanie z zasadami zachowania i prezentowania swoich atutów podczas rekrutacji, znajomośd kolejnych kroków poszukiwania pracy i postępowania na poszczególnych etapach. W interesujących nas latach Ośrodek uczestniczył również w programie Partner finansowanym ze środków PFRON, mającego na celu kompleksowe działania skierowane do osób niepełnosprawnych, biernych zawodowo (ryc.10). 29

30 Ryc.10. Dofinansowanie z PFRON w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych LSOZP W roku 2008 dodatkowo utworzono i prowadzono Ex CORDIS Ośrodka Psychiatrii Środowiskowej i Psychoterapii, w ramach którego został przeprowadzony trening przygotowujący do poszukiwania i podjęcia pracy. Na prowadzenie Ośrodka została przekazana przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej kwota w wysokości 5 000,00 zł Lubelskie Towarzystwo Dobroczynności Lubelskie Towarzystwo Dobroczynności swoje cele realizuje m.in. poprzez: organizowanie działao z zakresu pomocy społecznej, w tym przez prowadzenie domów pomocy społecznej oraz organizowanie różnych form samopomocy, organizowanie i prowadzenie warsztatów szkoleniowych, konferencji i seminariów, wykonywanie specjalistycznych ekspertyz, ocen i programów dot. pomocy społecznej, prowadzenie działalności studialnej, propagatorskiej, informacyjnej i wydawniczej, współpracę z organami administracji rządowej i samorządowej oraz organizacjami o podobnych celach statutowych, zarówno w kraju jak i zagranicznymi. Może powoływad jednostki organizacyjne w celu prowadzenia działalności faktycznej. W 2006 r. LTD podpisało umowę na prowadzenie Środowiskowego Domu Samopomocy "Roztocze" w Lublinie, jako zadania zleconego na okres 3 kolejnych lat (umowa nr 4/2006 r. zawartą pomiędzy Miastem Lublin a LTD). Zgodnie z umową placówka świadczy nowatorskie i specjalistyczne usługi na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi - niepełnosprawnych intelektualnie. 30

31 Działania LTD oparte są głównie na trzech formach pomocy skierowanych do osób niepełnosprawnych (ryc.11). Ryc.11. Obszary działania Lubelskiego Towarzystwa Dobroczynności Źródło: opracowanie własne na podstawie danych LTD Jak widzimy liczba uczestników utrzymuje się na podobnym poziomie. W ramach wymienionych wyżej trzech jednostek na przełomie lat 2006/2007 z pomocy skorzystało: Dzienne Centrum Aktywizacji osoby; Centrum Wsparcia "Bronowicka 3" - 50 osób; Warsztaty Terapii Zajęciowej - 60 osób. W zakresie statutowej działalności szkoleniowej dla kadr pomocy społecznej w 2006 r. w ramach posiadanej zgody Wojewody Lubelskiego na realizację szkoleo dla członków zespołu orzekania o niepełnosprawności zrealizowano dwa szkolenia (w maju i listopadzie), dla 59 osób z terenu województw: lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego. W ciągu wyżej omawianych lat na zadania zlecone i cele statutowe wykorzystano kwotę o łącznej wartości zł(ryc. 12). Ryc.12. Fundusze LTD w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych LTD Lubelski Związek Inwalidów Narządu Ruchu Związek LZINR prowadzi Punkt informacji dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Dziennie udziela około 5-6 porad i informacji osobiście, telefonicznie lub za pośrednictwem poczty elektronicznej. Prowadzi także interwencje w indywidualnych sprawach zgłaszających się osób w formie pomocy w załatwianiu własnych 31

32 spraw socjalno - bytowych, wypełnianiu dokumentów itp. Związek dysponuje także adresami firm likwidujących bariery architektoniczne w mieszkaniach osób niepełnosprawnych. Posiada własną bazę ofert pracy i szkoleo dzięki której aktywizuje zawodowo bezrobotnych niepełnosprawnych, co przekłada się na zmniejszenie stopy bezrobocia wśród tej grupy. W każdy drugi wtorek miesiąca LZINR organizuje zebrania środowiskowe, na których przekazywane są informacje o programach prowadzonych przez inne jednostki mających na celu aktywizację zawodową. W drugiej połowie roku 2006 Związek, we współpracy z Ogólnopolską Federacją Organizacji Osób Niesprawnych Ruchowo, przeprowadził projekt pt. Dostęp do zatrudnienia osób niesprawnych ruchowo współfinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich. W ramach tego projektu przeprowadzono ankietę pt. Jakie widzisz zagrożenia dla osób niesprawnych ruchowo w zakresie ich prawa do zatrudnienia i jak przeciwdziaład tym zjawiskom. Opracowane wyniki ankiety zostały przedyskutowane na spotkaniu z liderami organizacji skupiających osoby niesprawne ruchowo z terenu Polski i z Lubelskiego Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych, a następnie przekazane Pełnomocnikowi Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, jak też zamieszczone na stronach internetowych LZINR i OFOONR. Wyniki tej ankiety były także prezentowane w formie pokazu na szkoleniach o samozatrudnieniu osób niepełnosprawnych na terenie woj. lubelskiego. W drugiej połowie roku 2007 związek, we współpracy z Ogólnopolską Federacją Organizacji Osób Niesprawnych Ruchowo, realizował projekt pt. Najczęściej występujące przyczyny powstawania niepełnosprawności i sposoby ich unikania. W ramach tego projektu przeprowadzono debatę, w trakcie której dokonano analizy najczęstszych przyczyn powstawania niepełnosprawności, jak też sposobów ich zapobiegania. W debacie, oprócz członków Związku, wzięli udział przedstawiciele służb medycznych zajmujących się rehabilitacją oraz Urzędu Miasta, a także liderzy organizacji skupiających osoby niesprawne ruchowo z terenu Polski i z Lubelskiego Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych. Członkowie Związku brali udział w szkoleniach, spotkaniach i konferencjach organizowanych przez inne stowarzyszenia i podmioty na tematy bezpośrednio związane z sytuacją osób niepełnosprawnych, jak np. spotkania z władzami Miasta Lublin w Ratuszu, z przedstawicielami ROPS i PFRON w Sali Kolumnowej UW, Targi Rehabilitacja 2008 w Łodzi, konferencje w Warszawie, Krakowie i Gdaosku na temat ONZ-towskiej Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych. Związek posiada status organizacji pożytku publicznego, który uzyskał w lutym 2004 r., co daje mu możliwośd pozyskiwania 1% podatku od osób fizycznych, dzięki czemu w roku 2008 uzyskał kwotę ponad 5 tysięcy złotych. Wśród instytucji, które w ciągu 2008 roku materialnie wspierały działania LZINR należy wymienid Oddział Lubelski PFRON, z którym od 2001 r. związek kontynuował wieloletnie porozumienia w ramach programów PARTNER, PARNER 2006 i PARTNER III. W ramach tych porozumieo stowarzyszenie otrzymywało dotacje celowe na prowadzenie punktu informacji oraz na organizację rajdu samochodowego KOZIOŁEK. Drugim poważnym partnerem jest Prezydent Miasta Lublin, który w 2008 roku dofinansował prowadzenie Punktu informacji, wydanie informatora ABC... oraz rajd samochodowy KOZIOŁEK. Urząd Wojewódzki oraz Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie wspierali finansowo działania w zakresie prowadzenia Punktu informacji. Od stycznia 2004 roku związek uzyskuje dofinansowania kosztów zatrudnienia niepełnosprawnych pracowników, realizowanego przez PFRON w ramach Systemu Obsługi Dofinansowao i Refundacji. 32

33 Przychody z działalności statutowej od roku 2006 kształtowały się następująco (tab.8) : Tab.8. Przychody z działalności statutowej w latach Rok Przychody z działalności statutowej ,63 85, ,665,52 Składki brutto określone statutem 2 834,50 1, ,965 Koszty realizacji zadao statutowych ,06 104, ,210,88 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych LZINR Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Lublinie. Dział ds. Osób Niepełnosprawnych Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie jest jednostką organizacyjną miasta Lublin i jest odpowiedzialny za koordynację systemu pomocy społecznej w mieście poprzez realizację zadao gminy i powiatu. Działalnośd jego jest finansowana ze środków budżetu miasta, oraz paostwa. W zakresie rehabilitacji zawodowej mającej na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskanie i utrzymanie odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy są podejmowane poniższe działania: udzielanie informacji o realizowanych zadaniach i stosowanych procedurach, przyjmowanie wniosków na poszczególne zadania od osób je składających, konsultowanie zawartych we wnioskach danych z osobami składającymi, rozpatrywanie wniosków przy pomocy powoływanych do tego celu komisji i przygotowywanie opinii o sposobie rozpatrzenia, przygotowywanie umów, aneksów, bieżącej korespondencji, dokumentów do wypłaty, współpracę z Miejskim Urzędem Pracy dotyczącą realizacji zadania z zakresu szkoleo i przekwalifikowania osób niepełnosprawnych, odbiór stanowisk pracy przed przelaniem środków, ocena wykorzystania pożyczki, kontrola realizacji zawartych umów, w tym wzywanie do zapłaty pożyczkobiorców, wypowiadanie umów i windykacja należności, rozpatrywanie wniosków o umorzenie pożyczki przez powołaną do tego komisję. W roku 2006 na realizację powyższych działao Miasto Lublin otrzymało ze środków PFRON kwotę zł., z czego wydano zł. Dodatkowo otrzymano kwotę , z której środki w wysokości zł., zostały przeznaczone na dofinansowanie utworzenia i działania nowego warsztatu terapii zajęciowej, oraz wypłatę pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. 33

34 Dokładniejszą analizę finansową przedstawia poniższa tabela umieszczona przez MOPR w sprawozdaniu za rok 2006(tab.9). Tab.9. Sprawozdanie finansowe za rok 2006 Lp. Zadanie Liczba 1. Zwrot kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy 2. Zwrot kosztów wynagrodzeo osób niepełnosprawnych i składek na ubezpieczenie społeczne 3. Pożyczki dla osób niepełnosprawnych na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub rolniczej Dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania 4. kredytów bankowych zaciągniętych przez osoby niepełnosprawne na kontynuowanie działalności gospodarczej 5. Dofinansowanie szkoleo i przekwalifikowania osób niepełnosprawnych Źródło: sprawozdanie MOPR za rok umowa, 1 asystent dla 4 osób niepełn. Kwota dofinansowania 996 zł 13 osób zł 8 osób zł 2 osoby zł 33 osoby zł W roku 2007 na realizację zadao z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej ujętych w Programie działao na rzecz niepełnosprawnych mieszkaoców Lublina na lata wydatkowano kwotę ,48 zł. Dodatkowo na realizację zadao powiatu z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych Miasto Lublin otrzymało ze środków PFRON w 2007 roku zł(tab.10). Tab.10. Sprawozdanie finansowe za rok 2006 Lp. Zadanie Liczba Zwrot kosztów zatrudnienia pracowników pomagających pracownikowi niepełnosprawnemu w pracy Dotacje dla osób niepełnosprawnych na podjęcie działalności gospodarczej Pożyczki dla osób niepełnosprawnych na rozpoczęcie działalności gospodarczej lub rolniczej Dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania kredytów bankowych zaciągniętych przez osoby niepełnosprawne na kontynuowanie działalności gospodarczej Dofinansowanie szkoleo i przekwalifikowania osób niepełnosprawnych Zwrot wydatków na instrumenty rynku pracy dla osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i nie pozostających w zatrudnieniu 1 umowa, 2 asystentów dla 5 osób niepełnosprawnych Kwota zł 4 osoby zł 4 osoby zł 3 osoby zł 73 osoby zł 88 osób zł 7. Razem: zł Źródło: sprawozdanie MOPR za rok W 2008 roku na realizację zadao z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych ujętych w Programie działao na rzecz niepełnosprawnych mieszkaoców Lublina na lata wydano kwotę ,48 zł. Kontynuację tych zadao prowadzi Miejski Urząd Pracy, natomiast dział ds. Osób Niepełnosprawnych realizuje tylko te zadania z rehabilitacji zawodowej, w przypadku których umowy były następująco zawierane: na organizację stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych dla umów zawartych do dnia r., pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla osób niepełnosprawnych zawarte do dnia r., 34

35 Realizacja wszystkich powyższych działao obejmowała: udzielanie informacji o realizowanych zadaniach i stosowanych procedurach, przyjmowanie wniosków na poszczególne zadania od osób je składających, konsultowanie zawartych we wnioskach danych z osobami składającymi, rozpatrywanie wniosków przy pomocy powoływanych do tego celu komisji i przygotowywanie opinii o sposobie rozpatrzenia, przygotowywanie umów, aneksów, bieżącej korespondencji, dokumentów do wypłaty, współpracę z Miejskim Urzędem Pracy dotyczącą realizacji zadao z zakresu szkoleo i przekwalifikowania osób niepełnosprawnych oraz instrumentów i usług rynku pracy, ocena wykorzystania pożyczki, kontrola realizacji zawartych umów, w tym wzywanie do zapłaty pożyczkobiorców, wypowiadanie umów i windykacja należności, rozpatrywanie wniosków o umorzenie pożyczki przez powołaną do tego komisję. Na rok w ramach rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych przewidziano następujące działania : 1. Kształtowanie zdolności adaptacyjnych osób niepełnosprawnych do warunków zmieniającego się rynku pracy; 2. Ułatwianie dostępu do wiedzy, świadczenie usług doradczych i pośrednictwa pracy dla osób niepełnosprawnych; 3. Umożliwienie zdobycia niezbędnego doświadczenia zawodowego; 4. Umożliwienie powrotu na rynek pracy; 5. Ułatwienie osobom bezrobotnym kontaktu z pracodawcami; 6. Przyznawanie środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej; 7. Kierowanie i oferowanie instrumentów rynku pracy (staże, przygotowania zawodowe w miejscu pracy, prace interwencyjne); 8. Dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego na kontynuowanie działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę niepełnosprawną. Realizatorami powyższych działao są: Miejski Urząd Pracy w Lublinie, PFRON, Fundusz Pracy, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, organizacje pozarządowe. Od roku 2008 realizowany jest projekt pn. Człowiek inwestycją w społeczeostwo celem którego jest wsparcie w kierunku reintegracji ze społeczeostwem i rynkiem pracy poprzez równoczesny rozwój form aktywnej integracji i upowszechnianie pracy socjalnej. W jego ramach 225 osób niepełnosprawnych otrzymało wsparcie w ramach programu integracji. Osoby niepełnosprawne stanowią najliczniejszą, bo aż 49%-ową grupę odbiorców wśród klientów MOPR Miejski Urząd Pracy Miejski Urząd pracy w Lublinie podejmował od roku 2004 badania nad sytuacją osób niepełnosprawnych zarejestrowanych, jako bezrobotne. Zgodnie z definicją, która była przyjęta osoba niepełnosprawna to osoba, która posiada dowolne orzeczenie wydane przez organ do tego upoważniony lub osoba, która takiego orzeczenia nie posiada, lecz odczuwa ograniczenie sprawności w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku (zabawa, nauka, praca, samoobsługa). Jednak do analizy wykorzystano tylko informacje o osobach niepełnosprawnych legitymujących się dokumentem potwierdzającym niepełnosprawnośd. 35

36 Z opublikowanych przez urząd koocowych wyników badao wynika: Sytuacja osób na lubelskim rynku pracy jest niekorzystna(ryc.13) Ryc.13. Niepełnosprawne osoby zarejestrowane w urzędzie w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MUP w Lublinie Jak widzimy z roku na rok przybywa osób niepełnosprawnych poza rokiem 2007 gdzie wystąpiła niewielka tendencja spadkowa. Jeżeli bierzemy pod uwagę wykształcenie tej grupy osób (ryc. 14), to wyraźnie widad, że najwięcej osób posiada wykształcenie podstawowe i podstawowe nieukooczone. Najmniej liczną grupę wśród osób bezrobotnych niepełnosprawnych stanowiły osoby bezrobotne z wykształceniem gimnazjalnym. Ryc.14. Osoby niepełnosprawne według poziomu wykształcenia w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MUP w Lublinie. 36

37 Ryc. 15. Osoby niepełnosprawne według wieku w 2006/2007 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MUP w Lublinie Na przełomie lat 2006/2007 przeważało najwięcej osób w wieku od 45 do 59 lat. Najmniejszą grupę stanowiły osoby po 60 roku życia (ryc.16). Ryc. 16. Osoby niepełnosprawne według wieku w 2008/2009 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MUP w Lublinie W następnych latach (ryc.16) obserwujemy coraz większy wzrost we wszystkich kategoriach wiekowych. Kolejną poddaną badaniom kwestią był staż pracy zarejestrowanych osób niepełnosprawnych (ryc.17). Ryc. 17. Osoby niepełnosprawne według stażu pracy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MUP w Lublinie 37

38 Analizując staż pracy osób niepełnosprawnych zauważa się, że w statystykach MUP najwięcej znajduje się osób bezrobotnych posiadających staż pracy od lat. Najmniej liczna grupę stanowiły osoby niepełnosprawne bezrobotne ze stażem pracy 30 lat i więcej. Ryc.18. Osoby niepełnosprawne według rodzaju niepełnosprawności Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MUP w Lublinie Jak widad z powyższego wykresu najwięcej osób zarejestrowanych w Miejskim Urzędzie Pracy w Lublinie posiada upośledzenie narządu ruchu, oraz choroby układu oddechowego. Ciekawym jest fakt, że w roku 2006 dla 133 osób nie ustalono rodzaju niepełnosprawności. Oferty pracy w interesujących nas latach również były niewystarczające w stosunku do ilości zarejestrowanych osób (tab.11). Tab.11. Ilośd zarejestrowanych osób niepełnosprawnych i skierowane do nich oferty pracy Wyszczególnienie XII 2006 XII 2007 XII 2008 XII 2009 Zarejestrowane osoby niepełnosprawne ogółem Kobiety Oferty pracy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MUP w Lublinie Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w MUP na przełomie lat mogły korzystad z porad zawodowych udzielanych przez doradcę zawodowego i z owej pomocy rocznie skorzystało od 77 do 115 osób niepełnosprawnych. Beneficjenci korzystali również ze stażów oraz prac interwencyjnych (6 osób w 2008 roku) 38

39 i społecznie użytecznych, nieodpłatnych szkoleo, finansowania kosztów badao lekarskich, środków na podjecie działalności gospodarczej (42 osoby w 2008 r.), rolniczej lub wniesienia wkładu do spółdzielni socjalnej przez osoby niepełnosprawne, zwrotów kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej, zwrotów pracodawcy 60% kosztów wynagrodzenia oraz składek na ubezpieczenie społeczne osoby niepełnosprawnej, dofinansowania do wysokości 50% oprocentowania kredytów zaciągniętych przez osobę niepełnosprawną na prowadzenie działalności gospodarczej (3 osoby w 2008 r.). MUP wspierał pracodawców w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych poprzez: przyznanie zwrotu kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej, przyznanie zwrotu 60% wynagrodzenia oraz składki na ubezpieczenie społeczne zatrudnionej osoby niepełnosprawnej. Od lutego 2009r MUP w Lublinie rozpoczął realizację projektu Samodzielni, którego celem jest aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych niepełnosprawnych zarejestrowanych w Miejskim Urzędzie Pracy w Lublinie. Projekt skierowany był do 15 bezrobotnych osób niepełnosprawnych. W ramach projektu realizowane były następujące działania: opracowanie Indywidualnych Planów Działao (IPD) dla każdego z uczestników zajęcia aktywizacyjne. udział uczestników projektu na Targach Pracy organizowanych w dniu 19 marca 2009r., podczas których uzyskali indywidualne wsparcie doradcy zawodowego w nawiązaniu kontaktu z pracodawcami. szkolenia prowadzące do podniesienia, uzupełnienia lub zmiany kwalifikacji zawodowych forma szkoleo grupowych bądź indywidualnych na kierunkach wypracowanych podczas sporządzania Indywidualnych Planów Działao. organizacja staży dla wszystkich uczestników projektu. organizacja spotkania uczestników projektu z pracodawcami zainteresowanymi zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. W okresie sprawozdawczym do projektu przystąpiło 15 osób, dla 13 uczestników został opracowany Indywidualny Plan Działania (IPD) oraz zorganizowane zostały zajęcia aktywizacyjne, 12 osób zakooczyło szkolenia zawodowe zgodnie z kierunkami szkoleo określonymi w ramach IPD, 1 osoba odbywa staż, 1 osoba podjęła pracę Polski Związek Głuchych Polski Związek Głuchych w Lublinie powołany został w sierpniu 1949 r. PZG działając na terenie miasta i woj. lubelskiego zrzesza ponad 5000 podopiecznych, w tym 1600 członków. Związek prowadzi podstawową specjalistyczna rehabilitację inwalidów słuchu w ośrodkach rehabilitacji i wsparcia społecznego niesłyszących PZG w Lublinie, Chełmie, Białej Podlaskiej, Zamościu, Łukowie i Puławach. Celem Związku jest zapewnienie osobom niesłyszącym: stałej opieki i pomocy we wszystkich problemach życiowych; stwarzanie możliwości i uwarunkowao przysposabiających inwalidów słuchu do samodzielnego funkcjonowania w codziennym życiu rodzinnym oraz społecznym przez: 1. niwelację barier komunikacyjnych; 2. zajęcia przystosowawcze; 3. rozwiązywanie problemów osobistych; 4. działania integracyjne; 5. podnoszenie wiedzy ogólnej i rozwój zainteresowao. 39

40 Realizacja zadao odbywa się za pomocą terenowych Ośrodków PZG, powszechnie nazywanych przez społecznośd niesłyszących "drugim domem", gdyż są one miejscem codziennych spotkao towarzyskich. W Specjalistycznych Ośrodkach Rehabilitacji Dzieci z Wadą Słuchu objęte są pomocą w zakresie diagnozy i rehabilitacji słuchu i mowy, rozwoju intelektualnego i psychicznego, przygotowania rodziców i opiekunów do samodzielnej pracy rehabilitacyjnej z dzieckiem. PZG w Lublinie współpracuje z organami administracji paostwowej i samorządowej oraz ze stowarzyszeniami, fundacjami i instytucjami wspomagającymi działalnośd Polskiego Związku Głuchych. Należy podkreślid naszą współpracę z Urzędem Wojewódzkim, Wydziałem Kultury UM i PRFON w Lublinie, dzięki której otrzymuje wsparcie finansowe. Jest on jednym z czterech partnerów projektu Telewizja bez Barier, zainicjowanemu przez Fundację Widzialni, polegającym na emitowaniu podczas programów telewizyjnych napisów, audiodeskrypcji, tłumaczeo dla osób niewidomych, niedowidzących i głuchoniewidomych oraz tłumaczeo migowych. Uczestniczy również w projekcie efesto mającym na celu wspieranie zatrudnienia osób głuchych na wolnym rynku w Polsce. Projekt efesto jest projektem międzynarodowym, w ramach którego zostanie stworzona platforma e-learningowa - środowisko kształcenia na odległośd, którego celem będzie dostarczanie usług edukacyjnych osobom niesłyszącym (uczniów i osób pracujących) umożliwiając im nabycie kompetencji adekwatnych do potrzeb współczesnego rynku pracy. Do kompetencji tych zalicza się miedzy innymi umiejętnośd obsługi nowoczesnych urządzeo elektrycznych i elektronicznych. W latach PZG na swoją działalnośd statutową przeznaczył kwotę w wysokości zł. (ryc. 19) pochodzącą od instytucji paostwowych, ze składek członkowskich, jak i 1% OPP. Ryc. 19. Wysokośd przychodów w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PZG Polski Związek Niewidomych Organizacja zajmuje się zrzeszaniem osób niewidomych i słabo widzących w celu ich społecznej integracji, rehabilitacji, ochrony interesów zawodowych, ekonomicznych i społecznych, przeciwdziałania ich dyskryminacji, przygotowanie nowo ociemniałych i tracących wzrok do życia w nowych zmienionych warunkach, życia bez wzroku, organizowanie różnych form działalności kulturalnej i artystycznej a także sportu, turystyki i rekreacji. Reprezentowanie swych członków wobec organów naczelnych paostwa, administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz innych instytucji. Swoim zasięgiem działania obejmuje teren 40

41 woj. lubelskiego w tym 23 koła terenowe Polskiego Związku Niewidomych mające swoje siedziby w miastach powiatowych. Okręg ściśle współpracuje z kołami, które spełniają ważną rolę w całokształcie pracy Związku. W latach zrzeszał osób dorosłych i dzieci z niepełnosprawnością wzroku stopnia znacznego i umiarkowanego (ryc.20). Ryc. 20. Liczba członków PZN w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PZN W interesujących nas latach przeprowadził szkolenia dla 145 osób mające na celu uzyskanie maksymalnej samodzielności przez osoby niewidome i tracące wzrok (ryc.21). Ryc.21. Liczba osób biorących udział w szkoleniach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PZN Były to szkolenia indywidualne mające na celu doprowadzenie do możliwie maksymalnej samodzielności niewidomych i słabo widzących w miejscu zamieszkania. Osoby najbardziej potrzebujące i jednocześnie wyrażające zgodę na podjęcie dalszej rehabilitacji kierowano na szkolenia do Ośrodka Rehabilitacji i Szkolenia Polskiego Związku Niewidomych w Bydgoszczy. Przeprowadzono również w ramach programu Partner 2006 (obszar 3), zleconego przez PEFRON oddział lubelski szkolenia, kursy, warsztaty i inne formy wparcia dla osób niepełnosprawnych aktywizujące zawodowo i społecznie osoby niepełnosprawne. Głównym celem strategicznym programu był wzrost aktywności zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych poprzez działania podejmowane przez organizacje pozarządowe. Swoim zakresem obejmowały: orientację przestrzenną i samodzielne poruszanie się przy pomocy białej laski samoobsługę i czynności dnia codziennego 41

42 naukę pisma brajla rehabilitację podstawową dziecka szkolenia komputerowe dot. obsługi programów komputerowych wczesną rewalidację dzieci zajęcia edukacyjne W grudniu 2008 roku 5 osób dorosłych wzięło udział w szkoleniu indywidualnym z zakresu podstawowej obsługi komputera przy zastosowaniu programów powiększających i udźwiękawiających. Polski Związek Niewidomych kontynuował również prowadzenie bezpłatnych porad prawnych dla osób niewidomych i słabo widzących, zamieszkałych na terenie całego województwa lubelskiego oraz ich rodzin. Pod koniec roku w celu przeciwdziałaniu marginalizacji i wykluczeniu społecznemu Okręg przeprowadził akcję informacyjną wśród mieszkaoców całego województwa lubelskiego. W tym celu zamieszczony został w gazecie regionalnej materiał instruktażowy oraz podstawowe informacje nt. pisma punktowego, które miały na celu przybliżenie osobom pełnosprawnym podstawowych informacji dotyczących funkcjonowania osób niewidomych i słabo widzących w społeczeostwie. W ramach programu Partner III zostały przeprowadzone kursy, szkolenia i warsztaty, jak również w porozumieniu z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej przeprowadzono indywidualne szkolenia komputerowe dla osób niewidomych i słabo widzących, aktywizujące zawodowo i społecznie. W roku 2009 prowadzone były indywidualne porady udzielane przez etatowych pracowników. Zorganizowano również indywidualne porady prawne, z których skorzystało 18 osób, indywidualne konsultacje z informatykiem 17 osób oraz porady psychologiczne, w których udział wzięło 10 osób. W ramach zadao zlecanych art. 36 Konkurs nr 2 została przeprowadzona rehabilitacja osób niepełnosprawnych poprzez projekt pn. Droga do samodzielności. W ramach projektu założono osiągnięcie następujących celów: 1. Wytyczenie indywidualnej ścieżki kariery dla 300 osób poprzez diagnozę predyspozycji osobowościowozawodowych. 2. Warsztaty aktywizacji zawodowej dla 100 osób. 3. Szkolenia i kursy mające na celu rehabilitację zawodową dla 120 osób, w tym 110 w formie zjazdowej a 10 w swoim miejscu zamieszkania. Ponadto szkolenia dla 50 rodziców/opiekunów beneficjentów. W ramach szkoleo uczestnicy mogli uzyskad certyfikat ECDL, wziąd udział w szkoleniach z obsługi klienta telefonicznego, obsługi biura i recepcji, rehabilitacji uzupełniającej mającej na celu pomoc w lepszym usamodzielnieniu się, co jest warunkiem niezbędnym do adaptacji na rynku pracy, poruszania się z GPS. Dla rodziców/opiekunów przewidziano szkolenia z zakresu rehabilitacji zawodowej, które będą miały na celu uzmysłowienie jego odbiorcom jak ważną rolę pełnią w procesie rehabilitacji ich dziecka, jakie działania temu sprzyjają a jakie hamują ten proces. 42

43 W ciągu czterech lat na działalnośd przeznaczono coraz to wyższą kwotę na szkolenia i udzielanie innych form pomocy członkom i podopiecznym (ryc. 22). Ryc.22. Kwoty przeznaczone na działalnośd w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PZN Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Oddział w Lublinie jest organizacją społeczną, pozarządową, niedotowaną z budżetu Paostwa ani z Urzędu Marszałkowskiego. Jako organizacja utrzymuje się ze składek członkowskich, nawiązek sądowych, darowizn i sponsoringu jednostek gospodarczych. Misją stowarzyszenia w ramach rehabilitacji i aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych jest: promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej bezrobotnych osób niepełnosprawnych i zagrożonych utratą pracy, krzewienie nauki, edukacji, oświaty i wychowania w środowisku osób niepełnosprawnych, rozwój kultury i sztuki, upowszechnianie kultury fizycznej i sportu wśród osób niepełnosprawnych, przeciwdziałanie alkoholizmowi i patologiom społecznym jako źródłom niepełnosprawności. W ramach powyżej wymienionych działao od stycznia do grudnia 2008 r. przeprowadzony był projekt pt. Partner III finansowany ze środków PFRON, realizowany w siedmiu oddziałach TWK - Gdaosku, Rzeszowie, Lublinie, Tarnowie, Olsztynie, Gorzowie Wielkopolskim i Katowicach. Program obejmował kompleksowe działania skierowane do osób niepełnosprawnych, biernych zawodowo. Osoby te rozpoczęły swój udział w projekcie od opracowania Indywidualnej Ścieżki Rozwoju Osobistego i Zawodowego. Psycholog i doradca zawodowy pomagali beneficjentom zaplanowad dalszy rozwój zawodowy, wskazywali również na te obszary aktywności życiowej, w których należało dokonad zmian. W ramach projektu osoby niepełnosprawne i ich rodziny mogły skorzystad z poradnictwa psychologicznego, zawodowego i prawnego. W ofercie ośrodków znalazły się zajęcia warsztatowe, imprezy oświatowe, kulturalne oraz różnorodne spotkania. Beneficjenci programu podwyższali swoje kwalifikacje zawodowe poprzez uczestniczenie w kursach językowych i komputerowych oraz korzystali z pośrednictwa pracy. W dokonywaniu życiowych zmian osobom niepełnosprawnym pomagali psychologowie, doradcy zawodowi, kierownicy ośrodków, specjaliści z różnych dziedzin oraz wolontariusze. W programie wzięło udział 185 beneficjentów, a co szósty znalazł zatrudnienie. Od stycznia 2009 zadania w zakresie poradnictwa psychologicznego, prawno-obywatelskiego oraz działao zwiększających zaradnośd osób niepełnosprawnych, 43

44 których koocowym efektem będzie zatrudnienie i utrzymanie zatrudnienia kontynuują Kluby Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych (KAZON). Kluby te działają w siedmiu miastach: Gdaosku, Olsztynie, Rzeszowie, Lublinie, Tarnowie, Katowicach i Gorzowie Wielkopolskim. Oddział lubelski od roku 2006 z zakresu aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych udziela informacji z obszaru rehabilitacji społeczno zawodowej, ze szczególnym uwzględnieniem zaopatrzenia ortopedyczno rehabilitacyjnego. Od 2007 roku w strukturach Oddziału działalnośd prowadzi Klub Aktywnych Zawodowo Osób Niepełnosprawnych. W roku 2008 z pomocy Klubu skorzystało 17 osób, z których 4 znalazły zatrudnienie dzięki programowi KAZON. W ramach działao prowadzonych przez Klub w Oddziale TWK w Lublinie pracowali w 2008 na ¾ etatu psycholog i doradca zawodowy oraz na ½ etatu pośrednik pracy. Klub udzielał bezpłatnych porad w zakresie psychologii, doradca zawodowego, pośrednictwa pracy. Członkowie Klubu korzystali z różnego rodzaju form doradztwa prawne. Zorganizowano także bezpłatne kursy nauki języka migowego, języka angielskiego oraz kurs obsługi komputera. W roku 2008 udzielono szereg porad rehabilitacyjnych z zakresu zaopatrzenia ortopedyczno - rehabilitacyjnego, prawnych, psychologicznych oraz porad z zakresu doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy. Oddział podejmował szereg interwencji na rzecz osób niepełnosprawnych. Bilans finansowy Polskiego Towarzystwa Walki z Kalectwem Oddział w Lublinie przedstawia się następująco(tab.12) : Tab.12. Bilans finansowy Towarzystwa Wyszczególnienie 2006 r r r r. Składki członków fizycznych 1 638,00 zł 1 359,00 zł Brak danych Brak danych Odsetki otrzymane 2,41 zł 2, 59 zł Brak danych Brak danych Nawiązki i darowizny zł 3 080,00 zł Brak danych Brak danych Odpłatnośd uczestników turnusu i imprez ,61 zł ,50 zł Brak danych Brak danych i wpływ dofinansowao MOPR ,61 zł ,50 złmopr Inne wpływy dotacje i 1% podatku ,85 zł 4 487,53 zł Brak danych Brak danych Strata - zysk 2 828,67 zł ,13 zł Brak danych Brak danych Razem dochody ,20 zł ,75 zł Brak danych Brak danych Koszty realizacji zadao statutowych , , 00 Brak danych Brak danych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PTWzK Powiatowy Urząd Pracy Powiatowy Urząd Pracy w Lublinie, oraz jego filie w Bychawie i Bełżycach swoją działalnością obejmują w sumie szesnaście gmin. Ze sprawozdao statystycznych zamieszczanych przez PUP wynika (ryc.23), że większośd z nich stanowili mieszkaocy wsi. Ryc.23. Osoby niepełnosprawne zarejestrowane w urzędzie w latach 2009-I półrocza 2010 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Lublinie 44

45 Jeżeli bierzemy pod uwagę wykształcenie tej grupy osób (ryc. 24), to wyraźnie widad, że najwięcej osób posiada wykształcenie podstawowe i podstawowe nieukooczone oraz zawodowe. Najmniej liczną grupę wśród osób bezrobotnych niepełnosprawnych stanowiły osoby bezrobotne z wykształceniem gimnazjalnym. Ryc.24. Osoby niepełnosprawne według poziomu wykształcenia Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Lublinie Ryc. 25. Osoby niepełnosprawne według wieku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Lublinie Na przełomie lat 2009/2010 przeważało najwięcej osób w wieku od 45 do 54 lat. Najmniejszą grupę stanowiły osoby po 60 roku życia(ryc.25). Kolejną poddaną badaniom kwestią był staż pracy zarejestrowanych osób niepełnosprawnych (ryc.26). Ryc.26 Osoby niepełnosprawne według stażu pracy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Lublinie 45

46 Najliczniejszą grupę zarówno w roku 2009 jak i pierwszym półroczu 2010 stanowiły osoby bez stażu pracy, oraz w półroczu 2010 osoby ze stażem nie przekraczającym roku. Ryc.27. Osoby niepełnosprawne według rodzaju niepełnosprawności Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Lublinie Jak widad z powyższego wykresu najwięcej osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Lublinie posiada z upośledzenie narządu ruchu, niewielki procent to niepełnosprawni z chorobami układu pokarmowego i nieustalonym stopniem niepełnosprawności. Wartośd zerową stanowią osoby z chorobami psychicznymi. W 2009 roku zarejestrowane osoby niepełnosprawne brały też udział w szkoleniach (22 osoby), stażach (5 osób), robotach publicznych (1 osoba), oraz w przygotowaniu zawodowym w miejscu pracy (1 osoba). Oprócz wymienionych wyżej statystyk Powiatowy Urząd Pracy w latach 2008 i 2009 prowadził projekt w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego pt. Moje perspektywy, którego celem było podniesienie poziomu aktywności i mobilności zawodowej osób bezrobotnych oraz stworzenie warunków dla rozwoju aktywności zawodowej w regionie. Głównymi celami, które osiągnięto podczas realizacji było: 1. zorganizowanie szkoleo prowadzących do podniesienia, uzupełnienia bądź zmiany kwalifikacji zawodowych dla 868 osób, 2. zorganizowanie staży dla 371 osób, 3. zorganizowanie przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez okres od 3 do 6 miesięcy dla 33 osób, 4. zatrudnienie subsydiowane: skierowanie do prac interwencyjnych 55 osób, 5. zorganizowanie prac interwencyjnych u przedsiębiorców wraz z refundacją kosztów wyposażenia lub doposażenie stanowiska pracy dla 2 osób bezrobotnych powyżej 50 roku życia, 6. Refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla 47 osób, 46

47 7. Przyznanie jednorazowych środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla 194 osób. 8. Na pierwszą cześd projektu w roku 2008 przeznaczono środki w wysokości ,95 zł Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy nr 1 w Lublinie im. Marii Grzegorzewskiej W skład Specjalnego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego Nr 1 w Lublinie wchodzi Szkoła Specjalna Przysposabiająca do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym. Nauka w szkole trwa 3 lata, ale istnieje możliwośd wydłużenia etapu nauczania o jeden rok. W klasie jest od 6 do 8 uczniów. Nauka opiera się na opracowanych indywidualnie dla każdego ucznia programach dydaktyczno - terapeutycznych, a ocenianie postępów uczniów ma charakter opisowy. W ciągu całego roku prowadzona jest obserwacja ucznia. Każde jego osiągnięcie oraz stopieo opanowania zadao programowych odnotowywane jest w arkuszu obserwacyjnym wg odpowiedniej skali. Dwukrotnie w ciągu roku wszystkie informacje są podsumowywane. Na zakooczenie roku szkolnego uczeo otrzymuje świadectwo z oceną opisową podkreślającą przede wszystkim jego osiągnięcia z poszczególnych przedmiotów. Plan nauczania obejmuje obowiązkowe zajęcia edukacyjne i zajęcia dodatkowe - pozalekcyjne. Najwięcej czasu w tygodniowym rozkładzie zajęd zajmuje Przysposobienie do pracy. Przedmiot ten umożliwia uczniom nabywanie umiejętności praktycznych związanych z wybranym kierunkiem kształcenia i obejmuje: a. Gospodarstwo domowe w ramach którego uczniowie uczą się podstaw gotowania, pieczenia, smażenia, ale też sprzątania, mycia naczyo, prania i prasowania. Są to czynności, które przydadzą się im w ich dalszym życiu. b. Krawiectwo - uczniowie uczą się prostych ściegów i szycia ręcznego. Najsprawniejsi, pod nadzorem nauczycieli, uczą się szycia maszynowego. Ich wyroby to poduszeczki na igły i szpilki, serwetki, fartuszki, poszewki na "jaśki", rękawice kuchenne, podkładki pod talerze. c. Ogrodnictwo - w ramach tych zajęd uczniowie pod opieką nauczycieli dbają o tereny wokół Ośrodka. Pielą chwasty, sadzą kwiaty, zioła, krzewy. W zimie przygotowują sadzonki i dbają o rośliny w pomieszczeniach Ośrodka. Uczą się też sztuki układania dekoracji z roślin. Wykonują palmy wielkanocne i stroiki na święta Bożego Narodzenia. d. Kaletnictwo. Materiał, którym posługują się najczęściej uczniowie to skóra i materiały skóropodobne. Z kolorowych kawałków skóry potrafią zrobid obrazki i dekoracje do sal lekcyjnych, wykonują także elementy i wyroby drobnej galanterii: breloki na klucze, etui na okulary, etui na klucze, piórniki. e. Dziewiarstwo. W trakcie tych zajęd młodzież uczy się posługiwad drutami i szydełkiem. Najsprawniejsi podejmują próby pracy na maszynach dziewiarskich. f. Rękodzielnictwo - to najnowszy kierunek kształcenia. Łączy w sobie elementy krawiectwa i kaletnictwa. Rękodzielnicy uczą się pracy z różnymi materiałami: nidmi, włóczką, papierem, sznurkiem, skórą. Ich prace to haftowane serwetki, kartki świąteczne ozdobione haftem, haftowane obrazki. Uczniowie poznają także technikę Decoupage, dzięki której wiele przedmiotów zmienia się w małe dzieła sztuki. Po zakooczeniu nauki w szkole, Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy Nr 1 w Lublinie oferuje absolwentom z Lublina i najbliższych okolic zajęcia w: Warsztatach Terapii Zajęciowej utworzonych w październiku 1994 roku, dla absolwentów Zasadniczej Szkoły Zawodowej Specjalnej, przy Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym Nr 1 w Lublinie. Obecnie w zajęciach terapeutycznych bierze udział 30 osób. Uczestnicy korzystając z zajęd choreoterapii, komputerowych, reedukacji, rehabilitacji ruchowej oraz treningów umiejętności społecznych poprawiają swoją sprawnośd fizyczną, manualną, psychiczną, a także zaradnośd społeczną i przygotowanie zawodowe. Dodatkowym atutem bycia uczestnikiem warsztatów jest 47

48 możliwośd uczestniczenia w różnych zawodach sportowych, spotkaniach integracyjnych, festynach, a także wyjeżdżania na wycieczki i turnusy rehabilitacyjne, w czasie których poznają nowych ludzi i ciekawe miejsca. Środowiskowym Domu Samopomocy "ABSOLWENT" Obie te instytucje znajdują się na terenie Specjalnego Ośrodka Szkolno - Wychowawczy Nr 1 w Lublinie. W ramach Ośrodka działa też Stowarzyszenie Pomocna Dłoo, które zostało powołane w celu realizacji działao mających na celu wspieranie pracy całego Ośrodka, a także wspomagania wychowanków placówki. Szczegółowe cele statutowe Stowarzyszenia obejmują: wspieranie Zasadniczej Szkoły Zawodowej nr 15 Specjalnej, wspieranie Szkoły Specjalnej Przysposabiającej do Pracy, wspieranie Internatu, wspieranie Warsztatów Szkolnych. pomoc materialną uczniom SOSW nr 1. Stowarzyszenie Pomocna Dłoo może realizowad swoje zadania korzystając z następujących źródeł finansowania: 1. wpłaty własne członków, 2. sponsorzy, 3. wynajmowanie pomieszczeo, 4. udostępnianie obiektów sportowych, 5. noclegi dla grup zorganizowanych, 6. obozy, kolonie, kursy polonijne. Stowarzyszenie Pomocna Dłoo obejmuje około 100 osób, w większości członków Rady Pedagogicznej placówki Stowarzyszenie Homo Faber Stowarzyszenie Homo Faber powstało z inicjatywy kilku osób zajmujących się prawami człowieka, edukacyjną i animacyjną działalnością na rzecz społeczności lokalnych. Podejmowane działania mają na celu zmianę otaczającej nas rzeczywistości, tworzenie społeczeostwa obywatelskiego. Działania kierowane są do społeczności lokalnych. Celami Stowarzyszenia są: upowszechnianie i ochrona praw i wolności człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działao wspomagających rozwój demokracji i społeczeostwa obywatelskiego; działanie na rzecz samorządu i społeczności lokalnych; działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeostwami; działania zmniejszające obszary dyskryminacji występujące w społeczeostwie; upowszechnianie i ochrona praw kobiet oraz działania na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn; działania na rzecz mniejszości narodowych; działania na rzecz osób niepełnosprawnych; działania na rzecz praw osób należących do mniejszości seksualnych; działania na rzecz ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego; działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju; przeciwdziałanie patologiom społecznym; upowszechnianie i ochrona praw konsumentów; 48

49 aktywizacja zawodowa osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy; praca na rzecz rozwoju świadomości obywatelskiej i kulturowej; pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób 10. Projektami prowadzonymi poprzez współpracę z innymi organizacjami i instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych były programy edukacyjne razem w naszej szkole przeznaczone dla szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. W ich ramach stworzono bazę szkół, przedszkoli oraz placówek specjalnych oraz integracyjnych we wszystkich województwach w kraju, propozycje kursów i szkoleo przygotowanych z myślą o osobach niepełnosprawnych, dzięki którym mogły podnieśd swoje kwalifikacje i doskonalid umiejętności np. pracy z komputerem. Przygotowane zostały specjalne ankiety dotyczące przystosowania szkół średnich i wyższych do potrzeb osób niepełnosprawnych, których wyniki zostały rozdane pełnomocnikom uczelni ds. osób niepełnosprawnych. Stowarzyszenie również informowało zainteresowanych o możliwości pobrania ze strony o nazwie Galeria tolerancji materiałów zarówno dla rodziców jak i nauczycieli (gotowe konspekty lekcji), którzy chcieliby rozmawiad z młodzieżą o różnych problemach społecznych w tym również o niepełnosprawności Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo Stowarzyszenie prowadzi Ośrodek Kompleksowej Rehabilitacji, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Świetlicę Integracyjną w Lublinie i zrzesza 210 członków z Lublina i województwa. Podopiecznymi są dzieci i młodzież z mózgowym porażeniem dziecięcym, przepukliną oponowo-rdzeniową, dystrofią mięśniową, niepełnosprawnością pourazową. Stowarzyszenie jest organizacją społeczną utrzymującą się z darowizn, dotacji Urzędu Miejskiego, PFRON, nawiązek sądowych, dobrowolnych wpłat rodziców. W ramach Warsztatów Terapii Zajęciowej działających od roku 2003, mających na celu między innymi aktywizację zawodową zostało utworzonych sześd pracowni: 1. Komputerowo-biurowa, w której pracuje 5 osobowa grupa młodzieży niepełnosprawnej wraz instruktorem odpowiedzialnym za terapię i wykonywaną pracę. Pracownia ma na celu naukę i kształtowanie umiejętności posługiwania się komputerem. W ramach zajęd uczestnicy przygotowują materiały informujące, gazetkę informacyjną o placówce Doświadczalnik, wizytówki, listy obecności itp. Pracownia posiada 5 komputerów, stały dostęp do Internetu, ksero, skaner oraz aparat cyfrowy. Zajęcia mają na celu zapoznanie uczestników z korzyściami i zagrożeniami, jakie wynikają z zastosowania sprzętu komputerowego w życiu codziennym. Jednym z nadrzędnych celów terapeutycznych jest przygotowanie osób niepełnosprawnych do podjęcia pracy z zastosowaniem komputerów. Sprzęt komputerowy służy także jako pomoc dydaktyczna. 2. Małej poligrafii, wyposażoną w komputery i urządzenia poligraficzne, takie jak: laminarka, bindownica, aparat cyfrowy, skaner i drukarka. Wykonywane są tu różne prace poligraficzne np. kalendarze, notatniki, wykorzystując te urządzenia. Podopieczni pracują także w programach komputerowych takich jak Microsoft Word i Point. Piszą artykuły do gazetki "Doświadczalnik", prowadzą Kronikę WTZ. Wykonują kartki okolicznościowe stosując różnorodne techniki plastyczne. 3. Pracownia krawiecka, w której młodzież uczy się podstawowych technik krawieckich jak i doskonali umiejętności haftu np. krzyżykowego. W pracowni powstają różnego rodzaju prace takie jak: ozdobne poduszki, poszewki na poduszki, haftowane obrazki, wiszące przyborniki na bibeloty, torebki letnie, apaszki, worki na buty, igielniki

50 4. Pracownia ogrodnicza, której założeniem terapeutycznym jest zapoznanie młodzieży ze światem roślin, wprowadzenie jej w tajniki hodowli i pielęgnacji roślin doniczkowych i ogrodowych, oraz przygotowanie i kształtowanie umiejętności potrzebnych do ewentualnej pracy w tym kierunku. Grupa ma możliwośd poznawania specyfiki pracy podczas przesadzania i sadzenia roślin, prowadzenia ogrodu i opieki nad nim, pracy z narzędziami ogrodniczymi. Młodzież prowadzi także ogródek warzywny. Podczas pracy poznaje różne zastosowanie i sposób wykorzystywania zasobów natury: drewno, słoma, kwiaty suszone, liście, sznurek, różne nasiona zboża. W związku z uroczystościami okolicznościowymi tj. Święta Bożego Narodzenia, Wielkanoc, uczestnicy wykonują prace manualnie, podczas których kształtują sprawnośd swoich dłoni, koordynację wzrokowo - ruchową, precyzję ruchów poczucie etyki i porządku. Praca odbywa się w formie zajęd grupowych pod nadzorem instruktora, a stosowane metody terapii pozwalają osiągnąd cele rehabilitacji zawodowej, psychoruchowej, zaradnośd osobistą i samodzielnośd młodzieży. 5. Uzdolnieo twórczych. Głównym zadaniem realizowanym w tej pracowni jest twórczośd plastyczna, którą wykonuje się w różnych technikach np. rysunek, malarstwo, wydzieranka. Techniki pracy, narzędzia i materiały są odpowiednio dobrane do możliwości psychofizycznej i aktualnego rozwoju uczestnika. Instruktor dobiera zadania tak by były one realnie osiągalne i uwzględniały umiejętności techniczne i plastyczne już wcześniej nabyte. Pracownia ta przygotowuje do odbioru kultury i sztuki jak również do udziału w konkursach, wystawach, kiermaszach. Prace wykonane na zajęciach służą również do dekoracji pomieszczeo WTZ. 6. Gospodarstwa domowego. Młodzież wspólnie przygotowuje posiłki dla wszystkich z WTZ. Najczęściej są to zupy, kanapki, sosy. Na różne specjalne okazje pieczone są ciasta. W tej pracowni podopieczni uczą się gotowania, przyrządzania potraw, poznają techniki pracy w kuchni, kształtują umiejętności kulinarne. Na realizację zadao statutowych w latach przeznaczono łączną kwotę w wysokości zł. (ryc.27). Ryc.27 Fundusze Stowarzyszenia w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Stowarzyszenia Urząd Miasta Lublin - Ośrodek Informacji Osób Niepełnosprawnych UM współpracuje z wieloma instytucjami zajmującymi się pomocą niepełnosprawnym w tym i aktywizacją zawodową. Wraz z Towarzystwem Pomocy Głuchoniemym organizuje bezpłatne indywidualne spotkania z psychologiem, rehabilitantem, okulistą protetykiem słuchu, doradcą prawnym i zawodowym. Od 50

51 początku roku z porad skorzystało już 330 osób. W ramach projektu adresowanego do osób głuchoniemych pt. Weź sprawy w swoje ręce prowadzonego przez TPG i wspieranego przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego, oraz Paostwowy Fundusz Rehabilitacji osób Niepełnosprawnych, Urząd Miasta na bieżąco informował beneficjentów o zasadach przystąpienia do wyżej wymienionego projektu. Z makroregionu lubelskiego wzięło udział 75 osób, projekt nakierowany był na aktywizację zawodową osób głuchoniewidomych, jednakże z racji na specyfikę grupy, do której był skierowany, mogły w nim brad udział także osoby, które są aktualnie zatrudnione. W ramach projektu zorganizowano 5 szkoleo zawodowych, których tematyka została wybrana na podstawie preferencji beneficjentów i sugestii doradców zawodowych pracujących w projekcie. Aktywizacja zawodowa była głównym celem projektu więc w związku z tym zostało stworzone odrębne zadanie, które miało przyczynid się do jego realizacji. W jego ramach podjęto takie działania jak: wybranie spośród wszystkich beneficjentów grupy, która będzie w pierwszej kolejności wypracowywała indywidualną ścieżkę do zatrudnienia (wybrano 50 beneficjentów na terenie całego kraju), objęcie tej grupy wsparciem doradcy zawodowego w celu wypracowania dokumentów aplikacyjnych (CV, list motywacyjny), a także wypracowania ścieżki pracy z danym beneficjentem i wypracowanie Profilu Zawodowego, poszukiwanie pracy i staży przez doradców zawodowych, wsparcie Trenera Pracy, opracowanie, wydanie i dystrybucja folderu informacyjnego dla pracodawców Jestem głuchoniewidomy. Pracuję, poszukiwanie potencjalnych pracodawców, monitoring realizacji wskaźników związanych z zatrudnieniem: zatrudnienie, staże, podnoszenie kwalifikacji, kontynuacja nauki. Dzięki temu w makroregionie lubelskim zatrudnienie znalazło 9% uczestników projektu na rynku otwartym i w zakładach pracy chronionej. Urząd Miasta Lublin udziela też informacji osobom niepełnosprawnym z zakresu pośrednictwa pracy współpracując z instytucjami prowadzącymi poszczególne punkty informacyjne. Zaliczają się do nich: Miejski Urząd Pracy, Agencja Zatrudnienia dla Osób Niepełnosprawnych - Fundacji Fuga Mundi, Agencja Pośrednictwa Pracy - Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych Sejmik Wojewódzki, Punkt Aktywizacji Zawodowej - Fundacja Aktywnej Rehabilitacji. Urząd Miasta Lublin współpracuje również z Towarzystwem Opieki nad Ociemniałymi w Laskach przy którym działa Centrum Promocji i Kariery Zawodowej Osób z Dysfunkcją Wzroku, pomagającym poszukującym pracy osobom niewidomym i słabo widzącym z całego kraju w wyborze zawodu, kierunków szkoleo lub zmianie zawodu, pokonywaniu barier psychologicznych utrudniających podjęcie pracy, oraz w redagowaniu dokumentów aplikacyjnych i przygotowaniu do rozmów kwalifikacyjnych. Usługi doradcze świadczone są również w miejscu zamieszkania, ponadto w Centrum osoby niepełnosprawne mogą skorzystad z porad psychologicznych, prawnych i in., rehabilitacji zawodowej osób nowo ociemniałych. Ponadto wraz z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej UM rozpatrywał wnioski o dofinansowanie zakupu psów przewodników, komputerów oraz rat samochodowych. Organizuje także szkolenia w porozumieniu z MUP, oraz warsztaty aktywizacyjne dla bezrobotnych poszukujących pracy osób niepełnosprawnych z doradcą zawodowym organizowane przez Biuro ds. osób niepełnosprawnych Urzędu Miasta - Ośrodek Informacji Osób Niepełnosprawnych. 51

52 W ramach warsztatów przewidzianych na rok 2010 oferowane są poniższe tematy zajęd (tab.13): Tab.13. Propozycje warsztatów Nazwa ABC szukania pracy Mój potencjał osobowy i zawodowy Radzenie sobie z emocjami Skutecznośd w poszukiwaniu pracy Osiągania sukcesu też można się nauczyd Moje dokumenty aplikacyjne Jak się zaprezentowad na rozmowie kwalifikacyjnej? Mój plan działania Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UML Zakres problematyki historia zawodowa i analiza potrzeb odkrywanie nowych możliwośd, asertywnośd stres a nauka pozytywnego myślenia metody szukania pracy, kreatywne myślenie jak wyznaczyd i zrealizowad cele profesjonalne CV i list motywacyjny sztuka odpowiedzi na trudne pytania, mowa ciała opracowanie Indywidualnego Planu Działania 3.4. Funkcjonowanie instytucji świadczących pomoc dla osób niepełnosprawnych w Puławach Powiat Puławski jest jednym z większych powiatów województwa lubelskiego, zajmuje 7 miejsce pod względem liczby gmin i 2 pod względem liczby ludności. W latach w omawianym regionie dynamika liczebności osób niepełnosprawnych wciąż wzrasta (ryc. 28). Ryc.28. Dynamika liczebności osób niepełnosprawnych w powiecie puławskim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z GUS w Lublinie Na jego terenie działają gminne jednostki organizacyjne powołane do realizacji zadao z zakresu pomocy społecznej. Należą do nich między innymi: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Środowiskowy Dom Samopomocy oraz Zespół Dziennych Domów Pomocy Społecznej, w skład którego wchodzą: Dzienny Ośrodek Adaptacyjny, Warsztat Terapii Zajęciowej oraz Centrum Integracyjno Rehabilitacyjne. Na terenie miasta w obszarze pomocy społecznej działają liczne organizacje pozarządowe. Są to między innymi: Koło Towarzystwa Pomocy im. Św. Brata Alberta, które prowadzi Schronisko dla Bezdomnych Mężczyzn; Forum Stowarzyszeo i Organizacji Razem, prowadzące Biuro Porad Obywatelskich; Polskie Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Psychicznego, które prowadzi Warsztat Terapii Zajęciowej i mieszkania chronione. Równolegle do działao z zakresu pomocy społecznej realizowane są zadania w zakresie przeciwdziałania zjawiskom patologii społecznej. 52

53 Centrum Integracyjno-Rehabilitacyjne Centrum Integracyjno-Rehabilitacyjne jest jednym z elementów składowych Zespołu Dziennych Domów Pomocy Społecznej powołanego decyzją Rady Miasta Puławy we wrześniu 1996 roku. Zespół jest jednostką organizacyjną Miasta Puławy w rozumieniu przepisów o samorządzie terytorialnym. Celem Zespołu jest rehabilitacja społeczna zmierzająca do rozwoju i poprawy sprawności pensjonariuszy niezbędnej do możliwie niezależnego i samodzielnego funkcjonowania w środowisku. Do zadao Zespołu należy zaspakajanie potrzeb bytowych i zdrowotnych osób w nim przebywających, a w szczególności: organizowanie terapii zajęciowej w różnych formach, organizowanie imprez integracyjnych, kulturalno-rozrywkowych, sportowo-rekreacyjnych, organizowanie opieki sanitarno-higienicznej, organizowanie rehabilitacji zawodowej, zdrowotnej i społecznej, organizowanie opieki lekarsko pielęgniarskiej. CIR prowadzi rehabilitację ruchową, porady prawne, spotkania integracyjne, konsultacje psychologiczne, zajęcia logopedyczno-wyrównawcze, terapię zajęciową. W Centrum funkcjonują stowarzyszenia osób niepełnosprawnych oraz działające na rzecz osób niepełnosprawnych. Każde stowarzyszenie jest w swoim funkcjonowaniu niezależne i ma swoje dni i godziny, w których prowadzi działalnośd statutową w CIR. Jednak nie wszystkie stowarzyszenia mają systematyczne spotkania. Kilka stowarzyszeo korzysta z pomieszczeo CIR na potrzeby walnych zebrao lub podczas realizacji programów. Nad wszystkimi działaniami prowadzonymi w obrębie Centrum czuwa dyrektor, oraz Urząd Miasta Puławy Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie jest jednostką organizacyjną Powiatu powołaną do wykonywania zadao własnych powiatu z zakresu pomocy społecznej, a także realizowania przy pomocy środków PFRON zadao na rzecz osób niepełnosprawnych. W latach na rehabilitację społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych wykorzystano kwotę w wysokości zł. (ryc. 29) Ryc.29. Kwota przeznaczona na rehabilitację społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PCPR w Puławach. W ciągu 2006 r. osoby niepełnosprawne wykazywały pewne zainteresowanie pożyczkami na podjęcie działalności gospodarczej, ale nie złożyły żadnego wniosku. Organizacją i finansowaniem kosztów wszystkich szkoleo, w tym i ze środków PFRON dla osób niepełnosprawnych, zajmował się Powiatowy Urząd Pracy. 53

54 W roku 2007 były prowadzone szkolenia, których koszt wyniósł zł., 1 osoba niepełnosprawna w ramach instrumentów rynku pracy odbyła staż u pracodawcy sfinansowany ze środków PFRON na kwotę zł. Należy podkreślid, że na podstawie art.35 a ust.2 znowelizowanej ustawy o rehabilitacji zawodowej, z dniem r. kompetencje z zakresu zadao z rehabilitacji zawodowej na rzecz osób niepełnosprawnych zostały przekazane do powiatowych urzędów pracy. Udzielone dofinansowania osobom niepełnosprawnym w 2008 roku osiągnęły kwotę zł. Przyznane środki PFRON zostały wykorzystane w wysokości 99,41%. Do PCPR wpłynęło wniosków w zakresie dofinansowania do różnych zadao z rehabilitacji społecznej, z czego zrealizowano wniosków. Zapotrzebowanie i oczekiwania osób niepełnosprawnych w latach okazały się zdecydowanie większe niż możliwości finansowe. W związku z tym koniecznością było : 1. zmniejszenie dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych (od 110 do 120 zł) w stosunku do kwot możliwych do uzyskania wg obowiązujących przepisów, 2. udzielanie dofinansowania do turnusów w pierwszej kolejności osobom, które nie uczestniczyły w turnusie w roku poprzednim, a następnie w miarę posiadanych środków pozostałym osobom (zasada ta nie dotyczyła dzieci i młodzieży niepełnosprawnej uczącej się), 3. dokonanie szczegółowej weryfikacji wszystkich wniosków pod względem zakresu zadania i wysokości wnioskowanych dofinansowao, 4. ograniczenia dofinansowania zakupu aparatów słuchowych (maksymalne dofinansowanie 1560 zł ograniczenie do kwoty zł i 1200 zł w zależności od dochodu). W ramach działao na rzecz osób niepełnosprawnych na lata , przewidziano dwa programy. Pierwszy z nich przewiduje utworzenie i prowadzenie punktu konsultacyjno-informacyjnego mającego na celu udzielanie i upowszechnianie informacji służących wyrównywaniu szans osób niepełnosprawnych w społeczeostwie w ramach którego zostaną utworzone dwa stanowiska pracy dla osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w urzędzie jako osoby bezrobotne. Drugi ma na celu przeszkolenie pracowników urzędów, instytucji, placówek służby zdrowia itp. w zakresie podstaw języka migowego w stopniu umożliwiającym rozumienie oraz formułowanie nieskomplikowanych wypowiedzi w tym języku, układania prostych i złożonych zdao, tłumaczenia i rozumienia prostych tekstów Powiatowy Urząd Pracy W Urzędzie osoba niepełnosprawna zarejestrowana jako bezrobotna lub poszukująca pracy, nie pozostająca w zatrudnieniu, ma prawo korzystad z usług oraz instrumentów rynku pracy, takich jak: szkolenia (starosta inicjuje, organizuje i finansuje z Funduszu Pracy szkolenia bezrobotnych, w celu podniesienia ich kwalifikacji zawodowych i innych kwalifikacji, zwiększających szanse na uzyskanie lub utrzymanie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej), staże, przygotowanie zawodowe dorosłych (umożliwiło osobom bezrobotnym zdobycie nowych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych poprzez praktyczne wykonywanie zadao zawodowych na stanowisku pracy według ustalonego programu uzgodnionego pomiędzy starostą, pracodawcą i bezrobotnym), prace interwencyjne (zatrudnienie bezrobotnego przez pracodawcę, które nastąpiło w wyniku umowy zawartej ze starostą i ma na celu wsparcie osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy). 54

55 W przypadku korzystania z wyżej wymienionych usług i instrumentów, osobie niepełnosprawnej może przysługiwad ponadto prawo do: stosownych badao lekarskich lub psychologicznych, zwrotu kosztów przejazdu z/do miejsca zamieszkania, finansowania kosztów zakwaterowania i wyżywienia. Może również otrzymad ze środków PFRON jednorazowo środki na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej. Pracodawca, który zatrudnia osobę niepełnosprawną może otrzymad że środków PFRON: zwrot kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej, zwrot kosztów przystosowania stanowisk pracy, adaptacji pomieszczeo i urządzeo do potrzeb osób niepełnosprawnych, zwrot kosztów zatrudnienia pracownika pomagającego pracownikowi niepełnosprawnemu. W roku 2010 urząd otrzymał kwotę 80 tys. zł ze środków PFRON na realizację zadao z zakresu rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Środki te zostaną przeznaczone: w kwocie 70 tys. zł - na finansowanie wydatków związanych z instrumentami lub usługami rynku pracy, w kwocie 10 tys. zł - na finansowanie kosztów szkoleo i przekwalifikowania zawodowego osób niepełnosprawnych. W związku z powyższym w 2010r. nie przewiduje się m.in. przyznawania osobom niepełnosprawnym środków na podjęcie działalności gospodarczej lub zwrotu Pracodawcom kosztów wyposażenia stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej. W latach możemy zaobserwowad znaczny wzrost zarejestrowao (ryc. 30), gdzie liczba osób zamieszkujących na wsi i mieście nie różni się w znacznym stopniu a w roku 2009 wynosi tyle samo. Ryc.30. Liczba osób niepełnosprawnych zarejestrowanych w PUP w Puławach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PUP w Puławach 55

56 Największy procent w latach stanowiły osoby powyżej 50 roku życia, a najmniejszy w przedziale wiekowym w roku 2006, oraz w roku 2007.(ryc. 31). Ryc.31. Osoby niepełnosprawne według wieku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PUP w Puławach W latach następnych obserwujemy spadek zarejestrowanych osób niepełnosprawnych po 50 roku życia, natomiast znaczny wzrost w przedziale wiekowym od 45 do 49 roku życia.(ryc. 32) Ryc.32. Osoby niepełnosprawne według wieku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PUP w Puławach Analizując staż pracy osób niepełnosprawnych zauważa się, że w statystykach PUP najwięcej znajduje się osób bezrobotnych, którzy przepracowali od lat, oraz bez stażu. Najmniej liczna grupę stanowiły osoby niepełnosprawne bezrobotne ze stażem pracy 30 lat i więcej.(ryc. 33) Ryc.33 Osoby niepełnosprawne według stażu pracy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PUP w Puławach 56