EuroUtopia Newsletter

Transkrypt

1 EuroUtopia Newsletter Jak minął styczeń 2012? projekcie piszczy. Oczywiście trochę informacji o instytucjach Unii Europejskiej w stałym dziale na stronie siódmej. Także parę słów o nowej stronie internetowej naszego Gimnazjum. Na przekór różnym proroctwom (których zwykle nie brakuje na począku każdego roku) nie przygotowujemy się bynajmniej na koniec świata, który ponoć ma zdarzyć się w grudniu Zamiast tego staramy się, żeby nasz projekt (a właściwie jego ostatnie siedem miesięcy) był powodem do dumy dla nas wszystkich. Oprócz ostatecznego przygotowania makiety domu XXII wieku, czeka nas (a właściwie naszych koordynatorów) szczegółowe opracowanie planu naszego ostatniego spotkania roboczego w naszej szkole. Pomiędzy siedemnastym a dwudziestym drugim maja czeka nas wiele dłuuuugich pracowitych styczeń 2012 nr 14 godzin. Koordynatorzy głowili się jak najlepiej zorganizować nasze spotkanie z koleżankami oraz kolegami z Rumunii, Portugalii, Włoch oraz Turcji - my zaś bardziej musieliśmy się skoncentować na naszych ocenach. Jak powszechnie wiadomo styczeń to koniec semestru - więc to tradycyjny sezon polowań na oceny. Można powiedzieć, że chyba nam się udało wypaść jak najlepiej się tylko da... Sytuacja także zmusiła nas do zmiany adresu strony internetowej projektu (poprzednia firma hostingowa zaproponowała nowe niezbyt korzystne warunki). Stary adres nadal funkcjonuje, jednakże znajdują się na nim wiadomości sprzed 20 XII Tak więc po najnowsze informacje musimy udać się na stronę: W bieżącym numerze: Tym razem nieco bardziej rozbudowany kącik ciekawostek o krajach partnerskich (spotkanie robocze w naszej szkole tuż tuż - więc lepiej dowiedzieć się jak najwięcej). Jak zwykle garść niusów oraz o tym co w

2 Oto kilka kolejnych propozycji domu XXII wieku - zarówno naszych własnych, jak i wyszperanych w Internecie.

3 w Turcji... Mimo, iż pierwsze relacje Polski z Turcją trudno nazwać dobrymi (XVII wiek), to właśnie Turcja była jedynym państwem, które nie uznało rozbiorów Polski. Historycy do dziś sprzeczają się, czy był to dowód szacunku dla kraju, który powstrzymał imperialne zapędy osmańskie w Europie czy też forma drażnienia dwóch głównych wrogów Turcji: Rosji i Austrii (naszych zaborców). Podobno na audiencjach posłów (ambasadorów) u sułtana zawsze czekało wolne miejsce dla posła z Lechistanu, a budynek polskiej ambasady (poselstwa) był pod opieką sułtana aż do odzyskania przez Polskę niepodległości w wówczas nowemu polskiemu ambasadorowi przekazano klucze do budynku. W czasach zaborów pojawiła się także w Turcji nowa miejscowość - zwana po polsku Adampol, a po turecku Polonezköy - położona po azjatyckiej stronie cieśniny Bosfor, na północny wschód od centrum Stambułu. Do ok r. była typową wsią rolniczą, w której obok tureckiego używany był także język polski i pielęgnowano polskie obyczaje. W II poł. XX w. miejscowość zmieniła charakter na typowo turystyczny, składa się głównie z hoteli. Nosi urzędową nazwę Polonezköy ("Polska Wieś"), ale tylko jej najstarsi mieszkańcy znają jeszcze język przodków. Pomimo że osoby pochodzenia polskiego stanowią w Polonezköy już mniejszość (ok. 1/3), to na wójta wybiera się tradycyjnie Polaka. A tak to się zaczęło: z inicjatywy ks. Adama Czartoryskiego Michał Czajkowski zakupił w okolicach położonych ok. 100 km od ówczesnego Stambułu nieuprawiane tereny, na których księża lazaryści zaczęli tworzyć wieś. 19 marca 1842 poświęcono pierwszą chatę, a wieś nazwano Adampolem na cześć Adama Czartoryskiego. Oprócz powstańców listopadowych Czajkowski osiedlał we wsi także wykupionych z niewoli tureckiej i czerkieskiej jeńców- Polaków przymusowo wcielonych do armii rosyjskiej na Kaukazie. Po odzyska niu przez Polskę niepodleg łości w 1918 r. o wiosce znów było głośno. Stała się tak popularna, tak jakby ją odkryto drugi raz. Wioskę zalewały dary z Polski. Wielu potomków osadników wróciło też w tym okresie z Adampola do ojczyzny. śpo wojnie, gdy z natury rzeczy kontakty z komunistyczną Polską wyraźnie osłabły. Ciąg dalszy na stronie 8.

4 w Rumunii... Nie każdy wie, że nasza historia jest ściśle związana z historią Rumunii. Często słyszymy obecnie nazwę Transylwania i kojarzymy ją zazwyczaj z postacią sławnego wampira Drak uli. Ty m- czasem T ransy l- wania jest znana także pod inną naz wą - Siedmiogród. Związki Polski z Siedmiogrodem już są dużo bardziej znane... Kiedyś granice Polski sięgały dużo dalej na poł udn iowywschód. Tym samym graniczyliśmy z terenami obecnej Rumunii, a konkretnie z Księstwem Siedmiogrodu. Do dziś trwają spory pomiędzy Węgrami a Rumunią w kwestii tego regionu. Wyruszając do obecnej Transylwanii nie zdziwmy się, że spotkamy węgierskie nazwy miast - zgodnie z prawem język węgierski jest oficjalnym językiem regionu Transylwania w Rumunii. A wracając do naszej wspólnej historii... Najbardziej znanym przykładem jest chyba postać króla Polski Stefana Batorego - księcia Siedmiogrodu (znanego tamże jako Istvan Batory). Kiedyś granice Polski sięgały za obecnie ukraińskie Czerniowce. Stąd też region Buk owiny ( obecnie podz ielony pomiędzy Ukrainę i Rumunię) znajdował się na terenie Polski. Po dziś dzień w rumuńskiej Bukowinie (północna Rumunia - okolice Suczawy - na zdjęciu poniżej) można znaleźć polską mniejszość. Pierwszą miejscowość Kaczyka (Cacica) założyli w 1791 górnicy soli z Bochni i Wieliczki (którzy znaleźli pracę w miejscowej kopalni soli - zdjęcie na dole strony). W latach na tereny te przybyli górale czadeccy z pogranicza polsko-słowackiego, którzy założyli nowe wsie. Ostatnia grupa Polaków dotarła na Bukowinę pod koniec XIX wieku (najliczniejszą grupą byli rolnicy z okolic Ropczyc i Kolbuszowej). Po wybuchu II wojny światowej na tereny Rumunii przybyło wielu emigrantów uciekającymi przed Niemcami oraz Rosjanami. Podobno przez Rumunię prz e- szło wówczas ponad 100 ty sięcy uciekinierów z Polski. Obecnie Związek Polaków w Rumunii dba o zach owanie tożsamości narodowej i nauk ę jęz yka polskiego. Dzieci w zasadzie od urodzenia mówią po polsku, a rumuńskiego uczą się od przedszkola. Jednakże ich język polski różni się zasadniczo od naszego. Jest to bowiem gwara czadecka, która nie jest już nawet znana w samym Czadcu.

5 we Włoszech... Włochy to specyficzny kraj jeśli chodzi o położenie innych państw na ich terytorium. Oczywiście nie jest to takie dziwne jeśli spojrzymy na niedługą historię (150 lat) tego państwa. Kiedyś na terenie obecnych Włoch istniało dziesiątki księstw rywalizujących ze sobą. Dopiero w XIX wieku zostały one połączone w jedno Królestwo Włoch. Jednakże dwa państwa nie weszły w skład Włoch: San Marino (na zdjęciu obok) oraz Watykan. San Marino zwykle określa się jako najstarszą republikę świata, której historia sięga 309 roku. Podobno Napoleon Bonaparte zaproponował mieszkańcom powiększenie terytorium republiki (obecnie to 61,6 kilometrów kwadratowych), jednakże ci nie wyrazili swej zgody! Natomiast państwomiasto Watykan to pozostałość po rozległym niegdyś Państwie Kościelnym. połączyć z inną małą gminą w większą jednostkę (zgodnie w włoską reformą terytorialną z 2011). Władze Filettino ogłosiły, że nie zgadzają się na wprowadzenie u siebie nowych przepisów i w proteście przeciwko rządowym przepisom zaczęły dążyć do niepodległości od Rzymu. 3 września 2011 burmistrz Luc Sellari zapowiedział proklamowanie niepodległości od Włoch. Burmistrz deklaruje, że osada stanie się niepodległym krajem, w którym władzę sprawowałby monarcha. W wyniku trwającego od 15 do 30 grudnia 2011 r referendum mieszkańcy opowiedzieli się za oderwaniem się od Włoch i ustanowieniu Księstwa (Principato di Filettino). 1 stycznia 2012 Filettino oficjalnie zostało ogłoszone księstwem, a książę regent Carlo Taormina złożył wniosek m.in. do prezydenta Włoch Giorgio Napolitano o jego uznanie. 13 stycznia odbyło się pierwsze posiedzenie parlamentu. Władze Filettino wybijają własną walutę fiorito (po włosku oznacza to: kwiecisty). Nazwa nawiązuje do drukowanej od XIII wieku waluty Florencji (florena). Oficjalna waluta nowej monarchii jest już ogólnodostępna, jednak nie jest jeszcze głównym środkiem płatniczym. Na razie wykorzystywana jest głównie jako pamiątka dla turystów. Obecnie o włoskich minipaństwach znów było głośno z uwagi na Księstwo Filettino. Filettino to gmina (i miejscowość - na zdjęciu obok) w regionie Lacjum. Jako, że gminę zamieszkuje mniej niż 1000 mieszkańców gmina musi się

6 w Portugalii Specyficzne położenie geograficzne Portugalii oraz niezbyt przyjazne stosunki (przez bardzo długi czas) z sąsiednią Hiszpanią spowodowały, że Portugalczycy szans na rozwój swojego kraju zaczęli w pewnym momencie szukać na innych kontynentach. Uważa się, że taką politykę zapoczątkował książę Dom Henrique o Navegador (czyli Henryk Żeglarz). Stąd też z Portugalii wywodzą się tak sławni żeglarze jak na przykład Vasco da Gama. Oto parę słów o najsławniejszych portugalskich odkrywcach. Henryk Żeglarz (Dom Henrique o Navegador ) uznawany jest za patrona portugalskich żeglarzy i odkryć. Założył uniwersytet w Lizbonie oraz szkołę kartografii i astronomii w Sagres (pierwsza akademia morska świata). Kilkaset lat po śmierci nadano mu przydomek Żeglarz choć sam nigdy nie pływał na statkach. Bartolomeu Dias (ok ) w 1488 opłynął południowy kraniec Afryki (prawdopodobnie jako pierwszy Europejczyk od czasów staro-żytnych) poszukując drogi do Indii. Odkrył Przylądek Dobrej Nadziei (nazwę tą nadał król Portugalii Joao II). Jednakże podczas tego rejsu Dias do Indii nie dotarł z powodu buntu załogi. W późniejszych latach towarzyszył Pedro Cabralowi w wyprawach do Brazylii i Indii. Pomagał w zaplanowaniu wyprawy Vasco da Gamy do Indii. Vasco da Gama (ok.1460 lub ) jako pierwszy dotarł drogą morską z Europy do Indii. Po powrocie otrzymał od króla Portugalii tytuł Admirała mórz indyjskich. Jak nikt inny swoim talentem politycznym i miltarnym przyczynił się do rozwoju kolonialnego Portugalii oraz silnej pozycji tego kraju na Półwyspie Indyjskim. Afonso de Albuquerque ( ) założył pierwszą europejską osadę na Przylądku Dobrej Nadziei. Dotarł do Zatoki Perskiej oraz Indii. Walczył z Arabami oraz Wenecjanami o kontrolę nad handlem na Oceanie Indyjskim i Morzu Czerwonym. Pedro Alvares Cabral (ok ) w roku 1500 wyruszył szlakiem Vasco da Gamy do Indii. Jednakże jego flotę zniosło tak daleko na zachód, iż dotarł do wybrzeży Brazylii (choć istnieje teoria, że była to celowa pomyłka nawigacyjna, a Portugalczycy wiedzieli o istnieniu tam lądu) i przyłączył te ziemie do królestwa Portugalii. Ciąg dalszy na stronie 8.

7 Instytucje UE cz.8 EUROPEJSKI RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH Instytucja Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich została powołana Traktatem o Unii Europejskiej (Maastricht, 1992). Rzecznika nazywa się popularnie euroombudsman (nazwa pochodzi z języka angielskiego, oczywiście). Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich jest Nikiforos Diamandouros, były Rzecznik Praw Obywatelskich Grecji. Został on wybrany przez Parlament Europejski i sprawuje swój urząd od 1 kwietnia 2003 r. Pierwszy Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich został wybrany przez Parlament w 1995 r. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi złożone na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i organach Unii Europejskiej (UE), takich jak między innymi Rada Unii Europejskiej oraz Parlament Europejski. Europejska Agencja ds. Leków oraz Europejski Fundusz ds. Poprawy Warunków Życia i Pracy stanowią kolejne przykłady struktur unijnych, których funkcjonowanie podlega zbadaniu. Spod jurysdykcji Europejskiego Rzecznika wyjęte są jedynie Trybunał Sprawiedliwości, Sąd Pierw-szej Instancji oraz Sąd do spraw Służby Publicznej, wykonujących swoje funkcje sądowe. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich z reguły prowadzi postępowanie na podstawie skarg, może również wszcząć postępowanie z własnej inicjatywy. Europejski Rzecznik bada sprawy związane z niewłaściwym administrowaniem. Niewłaściwe administrowanie ma miejsce w przypadku, gdy instytucja nie działa zgodnie z prawem, nie respektuje zasad dobrej administracji lub działa z naruszeniem praw człowieka. Przykładem złego administrowania są: *nieprawidłowości adminstracyjne *niesprawiedliwość *dyskryminacja *nadużycie władzy *brak odpowiedzi *nieudzielenie informacji *zbędna zwłoka Każdy obywatel Unii lub każda osoba fizyczna i prawna mająca miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę w Państwie Członkowskim Unii Europejskiej może złożyć skargę do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, pocztą zwykłą, faksem lub pocztą elektroniczną. Siedziba euroombudsmana znajduje się w Strasburgu we Francji. Na podstawie informacji własnych oraz oficjalnej strony www Euroombudsmana Wszystkie informacje o naszym projekcie w Internecie. Także elektroniczne wersje naszego Newslettera. Strona, regularnie aktualizowana, funkcjonuje w dwóch wersjach językowych (polskiej oraz angielskiej). Redakcja: Koordynatorzy projektu z ekipą projektu nakład: 50 egzemplarzy

8 w Turcji... Dokończenie ze strony 3. W czasach II wojny światowej władze tureckie starające się o neutralność swojego kraju zabroniły Polakom obchodów święta 3 Maja i zabrały znajdujący się we wsi sztandar będący dla Polaków relikwią. Najtrudniejsze czasy przyszły jednak po wojnie, gdy z natury rzeczy kontakty z komunistyczną Polską wyraźnie osłabły. Jednak przez ponad sto lat, aż do czasów nieuchronnej industrializacji tych obszarów spowodowanej rozrostem Stambułu obyczaje polskie zachowały się w Adampolu w niezmienionej formie. Było to prawdziwa oaza obyczajów staropolskich. Sprzyjała zresztą temu wyraźna odrębność kulturowa otoczenia utrudniająca asymilację, jakiej podlegały polskie osady znajdujące się w innych częściach świata, oraz brak sprzeczności interesów, a więc i życzliwy stosunek władz tureckich. 150-lecie powstania wsi obchodzono w Turcji bardzo uroczyście. wersji hiszpańskiej: Fernando de Magallanes ) jako pierwszy opłynął kulę ziemską. To on nazwał Ocean Spokojny (Pacyfik). W 1514 Magalhaes został zwolniony z królewskiej służby w Portugalii. Dwa lata później za zgodą władcy Portugalii zrzekł się obywatelstwa i zaoferował swoje usługi królowi Hiszpanii. Wtedy także zmienił nazwisko na Magallanes. 20. Września 1519 wyruszył na wielką wyprawę dookoła świata (na wieść o tym król portugalski kazał ścigać i powstrzymać jego flotę). W trakcie wyprawy stracił dwa z pięciu statków (jeden rozbił się, natomiast drugi zdezerterował do Hiszpanii). W kwietniu 1521 Magellan dotarł do Filipin gdzie zginął w potyczce z tubylcami. Czy wiesz, że... w Portugalii Ciąg dalszy ze strony 6. Ferdynand Magellan (w wersji portugalskiej: Fernao de Magalhaes, w Pomnik portugalskich odkrywców (na czele Henryk Żeglarz) w Lizbonie.