MIKROPROGRAM REWITALIZACJI DLA DZIELNICY WŁOCHY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY

Transkrypt

1 Załącznik nr 13 do Programu Mikroprogram Rewitalizacji Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy MIKROPROGRAM REWITALIZACJI DLA DZIELNICY WŁOCHY MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY

2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp 4 2. Charakterystyka sytuacji społeczno gospodarczej oraz stanu zagospodarowania Dzielnicy Włochy Zagospodarowanie przestrzenne Charakterystyka lokalizacji Dzielnicy Uwarunkowania historyczne Zasoby oraz uwarunkowania przyrodnicze Uwarunkowania ochrony środowiska w Dzielnicy Włochy Fauna i flora Źródła oraz wielkość emisji zanieczyszczeń Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom Ochrona przyrody i róŝnorodności biologicznej Edukacja ekologiczna Odpady Własność gruntów i budynków Zagadnienia własnościowe Obiekty zabytkowe Infrastruktura techniczna Komunikacja i układ drogowy Pozostała infrastruktura techniczna Mieszkalnictwo Gospodarka Zagadnienia gospodarcze BranŜa turystyczna Sfera społeczna Mieszkańcy Rynek pracy Pomoc społeczna w Dzielnicy Włochy Oświata Przestępczość na terenie Dzielnicy Włochy Analiza SWOT Konsultacje społeczne 34 2

3 4. Cele Mikroprogramu Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy Miasta Stołecznego Warszawy. Powiązania Programu ze strategicznymi dokumentami dotyczącymi rozwoju regionu i Miasta Cele Mikroprogramu Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy Miasta Stołecznego Warszawy Powiązania ze strategicznymi dokumentami dotyczącymi rozwoju kraju i regionu Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Strategia Rozwoju Kraju Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku Strategia Rozwoju Miasta Stołecznego Warszawy do 2020 roku ZałoŜenia Mikroprogramu Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy Okres programowania Zasięg terytorialny rewitalizowanego obszaru Podsumowanie Hierarchizacja działań i kierunków interwencji Planowane działania przestrzenne i społeczne na obszarach rewitalizowanych. Projekty przewidziane do realizacji Planowane działania przestrzenne i społeczne na obszarze rewitalizowanym Szczegółowy opis projektów Obszar I Strefa mieszkalna we wschodniej części Dzielnicy, Obszar II Strefa mieszkalna w północnej części Dzielnicy Obszar III Fort Włochy Plan finansowy Lokalnego Programu Rewitalizacji System wdraŝania, monitorowania, aktualizacji. Komunikacja i partycypacja społeczna WdraŜanie Monitorowanie realizacji projektów i osiągania zakładanych celów Mikroprogramu Rewitalizacji Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy System aktualizacji Mikroprogramu Rewitalizacji Dzielnicy Włochy m.st. Warszawy Komunikacja i partycypacja społeczna Zakończenie 95 Spis tabel 97 Spis wykresów 98 Załączniki 99 3

4 1. Wstęp Rewitalizacja definiowana jest jako proces zmian przestrzennych, technicznych, społecznych i ekonomicznych, podjętych w interesie publicznym, których celem jest wyprowadzenie obszaru z sytuacji kryzysowej, przywrócenie mu dawnych funkcji bądź znalezienie nowych funkcji oraz stworzenie warunków do jego dalszego rozwoju z wykorzystaniem jego cech endogenicznych. Przejawami stanów kryzysowych w Dzielnicy Włochy, skutkującymi postępującym procesem degradacji społecznej są w sferze przestrzennej: niska funkcjonalność i estetyka wybranych obszarów przestrzeni miejskiej oraz dekapitalizacja zabudowy miejskiej i mieszkaniowej, w tym niszczenie obiektów dziedzictwa kulturowego, w szczególności Fortu Włochy; w sferze gospodarczej: utrudnienia wynikające z utworzenia obszaru ograniczonego uŝytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina; w sferze społecznej: pogłębiający się spadek liczby ludności (depopulacja) i dysproporcje w strukturze mieszkańców (starzenie się społeczeństwa). Mikroprogram Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy (dalej teŝ Mikroprogram) opracowuje się w celu ukierunkowania wskazanych powyŝej przemian i stworzenia warunków do wyprowadzenia ze stanów kryzysowych wyznaczonych obszarów miejskich zagroŝonych marginalizacją, zgodnie z zasadami ładu przestrzennego i estetyki oraz zachowaniem wymagań ochrony środowiska naturalnego i zabytków kulturowych. Dodatkowo, przywrócenia funkcji gospodarczych i społecznych na obszarach rewitalizowanych tak, aby umoŝliwić ich zrównowaŝony rozwój. Ponadto, zakłada się, Ŝe uruchomienie procesów rewitalizacji wpłynie korzystnie zarówno na stopień atrakcyjności Dzielnicy jako miejsca do zamieszkania i spędzania wolnego czasu, jak i poziom jej konkurencyjności w zakresie oferty turystycznej, kulturalnej i rekreacyjno sportowej. W wyniku stworzenia mechanizmów zachęt do inwestowania w nowe i istniejące na rewitalizowanym obszarze obiekty, powstaną warunki do oŝywienia gospodarczego, takŝe powrotu osób bezrobotnych na rynek pracy, aktywizacji społeczności lokalnych i organizacji pozarządowych oraz odbudowy więzi społecznych. Zakłada się, Ŝe w dłuŝszej perspektywie rewitalizacja wyznaczonych obszarów Dzielnicy przyczyni się do dyfuzji zainicjowanych procesów na tereny przyległe. Mikroprogram Rewitalizacji dla Dzielnicy Włochy m. st. Warszawy ma charakter wieloletniego programu działań w sferach przestrzennej, urządzeń technicznych, gospodarczej i społecznej. Jest kompleksowym dokumentem przeciwdziałania degradacji wyznaczonych obszarów Dzielnicy oraz marginalizacji określonych grup społecznych. Ma na celu, poprzez wskazanie zadań inwestycyjnych i skorelowanie ich z politykami lokalną i regionalną oraz dostępnymi źródłami finansowania, ustalenie długofalowych działań na przyszłość. Prace nad opracowaniem Mikroprogramu prowadzono w ramach trzech etapów: przygotowania, diagnozowania i projektowania Mikroprogramu. 4

5 W ramach etapu przygotowania, powołano Zespół ds. rewitalizacji, złoŝony z pracowników merytorycznych poszczególnych wydziałów Urzędu Dzielnicy Włochy oraz pracowników firmy opracowującej Mikroprogram. Zadaniem Zespołu było, w oparciu o dostępne dane, wskazanie obszaru/ów, który/e z uwagi na występujące stany kryzysowe naleŝałoby objąć programem rewitalizacji. Dzielnica przeprowadziła wstępne konsultacje społeczne, w ramach których mieszkańcy Dzielnicy Włochy mogli, w odpowiedzi na ankietę, wskazać główne ich zdaniem przyczyny degradacji Dzielnicy. Poproszono ich takŝe o określenie priorytetów w zakresie wskazanych kategorii interwencji. Na podstawie zebranych materiałów oraz przeprowadzonych konsultacji społecznych wyznaczono granice obszarów, które zdaniem Zespołu uznane został za obszary kryzysowe, będące przedmiotem rewitalizacji. W ramach etapu diagnozowania zostały przeprowadzone wieloczynnikowe analizy: faktograficzna i jakościowa oraz demograficzna, społeczna i gospodarcza, umoŝliwiające wskazanie najwaŝniejszych obszarów problemowych. Analizy zostały przeprowadzone dla trzech obszarów funkcjonalnych: przestrzennego, gospodarczego oraz społecznego. W ramach etapu projektowania zaplanowano do realizacji 10 projektów rewitalizacyjnych oraz 7 projektów towarzyszących. Szczegółowy wykaz i opisy projektów zawiera rozdział Charakterystyka sytuacji społeczno gospodarczej oraz stanu zagospodarowania Dzielnicy Włochy 2.1. Zagospodarowanie przestrzenne Charakterystyka lokalizacji Dzielnicy 5

6 Dzielnica Włochy zlokalizowana jest w południowo-zachodniej części m.st. Warszawy, na obrzeŝach stolicy, w odległości ok. 10 km od centrum miasta. Zajmuje powierzchnię 29 km 2, co stanowi 5,6% ogólnej powierzchni Warszawy (517 km 2 ). Włochy są jedną z 18 dzielnic Warszawy. Graniczą z dzielnicami Warszawy: Ursus (od zachodu), Bemowem i Wolą (od północy), Ochotą i Mokotowem (od wschodu) oraz Ursynowem (od południa) i podwarszawskimi gminami: Raszyn i Michałowice (od południowego zachodu). Dzielnicę Włochy zamieszkuje osób (stan na 31 grudnia 2007 roku), tj. 2,3% ludności Warszawy, z czego męŝczyźni stanowią 47,1%, kobiety odpowiednio 52,9%. Dzielnica pełni funkcje zaplecza przemysłowo technicznego, targowiskowego oraz mieszkaniowego dla m. st. Warszawy. Układ przestrzenny Dzielnicy tworzą: tereny zabudowy miejskiej o funkcjach mieszanych, z przewagą zabudowy mieszkaniowej (Osiedla: Okęcie, Włochy, Raków, ZbarŜ, Gorzkiewki, Paluch, Załuski, Opacz, Salomea, Wiktoryn oraz Solipse i Jadwisin), tereny przemysłowo magazynowe, głównie w północnej części Dzielnicy oraz Lotnisko Warszawa Okęcie im. Fryderyka Chopina wraz ze strefą ograniczonego uŝytkowania dla Portu Lotniczego Uwarunkowania historyczne Geneza nazwy Włochy nie jest do końca znana. Pierwsza hipoteza głosi, Ŝe miejsce to wzięło swą nazwę od wojsk cudzoziemskich, przypuszczalnie włoskich, które miały stacjonować nieopodal pola elekcyjnego na Woli, co jest jednak, ze względów faktograficznych, wątpliwe. Zgodnie z drugą hipotezą, osada Włochy zaczerpnęła swą nazwę od przydomka kmiecia Jana, zwanego Włochem, właściciela wsi. Włochy, w II poł. XII w., były własnością kościoła, od XIII w. naleŝały do Konrada Mazowieckiego. Od XVI w. zajmowały 8 ha i naleŝały do Nadarzyńskich, później Rakowskich. W połowie XVII w. stanowiły własność Andrzeja Leszczyńskiego, prymasa i kanclerza wielkiego koronnego, który zbudował tu letnią rezydencję. W latach , w czasach Potopu szwedzkiego, letni pałacyk prymasa wraz z otaczającymi go zabudowaniami został doszczętnie zniszczony. Spaleniu uległy równieŝ sąsiednie wsie: Witki i Stojarty. Nigdy ich nie odbudowano, a tereny do nich naleŝące z czasem zostały wchłonięte przez Włochy. W początkach XVIII w. Włochy weszły w skład dóbr Lubomirskich. W 1795 roku, drogą sukcesji, dostały się hrabiemu Mostowskiemu, ministrowi spraw wewnętrznych Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, który stworzył tu piękną rezydencję wiejską z obszernym pałacem i rozległym parkiem rozplanowanym przez A. Szuberta. W 1842 roku we Włochach powstała pierwsza cegielnia, która wykorzystywała złoŝa iłów. Gliny na tych terenach było pod dostatkiem, dlatego produkcję cegieł przenoszono z miejsca na miejsce, aŝ do wyczerpywania się surowca. Dziś jedynym śladem po fabryce są liczne stawy (np. stawy przy ul. Cietrzewia i ul. KozioroŜca). W 1844 roku cegielnia oraz cała osada została zakupiona przez Koelichena i w rękach jego potomków pozostawały do czasu parcelacji w 1928 roku. 6

7 W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX w. na obszarze Włoch powstały trzy forty zewnętrznego pierścienia umocnień Twierdzy Warszawa, tj.: Fort V ( Włochy ), Fort VI ( Okęcie ) oraz Fort VII ( ZbarŜ ). W 1938 roku Włochy otrzymały prawa miejskie. 2 maja 1951 roku zostały przyłączone do Warszawy jako część dzielnicy Ochota, po czym w 1994 roku, wydzielone ze struktur dzielnicy, stały się samodzielną gminą Warszawa -Włochy. W 2002 roku, wraz z wejściem w Ŝycie ustawy warszawskiej, gmina stała się jedną z 18 dzielnic m. st. Warszawy. PołoŜona w południowo-zachodniej części m. st. Warszawy Dzielnica zyskuje coraz większą popularność stając się miejscem nowych inwestycji, w przewaŝającej mierze mieszkaniowych. Stanowi równieŝ siedzibę wielu firm usługowych, zwłaszcza z branŝy samochodowej oraz koncernów międzynarodowych Zasoby oraz uwarunkowania przyrodnicze W ujęciu fizyczno - geograficznym Dzielnica Włochy, jak i cała Warszawa, połoŝone są na obszarze Niziny Środkowopolskiej, w obrębie makroregionu Niziny Środkowomazowieckiej. Pod względem geologicznym obszar leŝy w centralnej części niecki mazowieckiej, utworzonej w osadach ery mezozoicznej i wypełnionej osadami kredy, trzeciorzędu i czwartorzędu. Głównymi jednostkami geomorfologicznymi w obrębie których leŝy Warszawa, są: Równina Warszawska, Równina Wołomińska oraz Dolina Środkowej Wisły. Sieć hydrograficzną Dzielnicy, jak i całej Warszawy tworzy przede wszystkim rzeka Wisła. Występujące na terenie Dzielnicy Włochy zbiorniki wodne to: Stawy KozioroŜca, Cietrzewia, Zbarski, Sadurka, Cegielniany, Glinianki Załuskie i Fajansowe oraz Fosy Zbarska i Okęcie Uwarunkowania ochrony środowiska w Dzielnicy Włochy Fauna i flora Cechą charakterystyczną Dzielnicy Włochy jest swoisty krajobraz i rozproszona, ale obecna w wielu miejscach zieleń. W granicach administracyjnych Dzielnicy zlokalizowane są 3 parki spacerowo wypoczynkowe, o powierzchni 16,7 ha (Park Kombatantów, Park ze stawem KozioroŜca, Park ze Stawami Cietrzewia) oraz 5 zieleńców, o powierzchni 2,3 ha (przy ulicach Kazimierza Wielkiego, Geologicznej, Emaliowej, wokół glinianek Załuskich, 1- go Sierpnia i Dymnej). Zieleń uliczna i osiedlowa zajmują odpowiednio 18,5 ha i 19,1 ha. Na szczególną uwagę zasługuje utworzony w latach dwudziestych ubiegłego wieku zespół urbanistyczny Włochy Miasto Ogród. Teren pod budowę Miasta Ogrodu uzyskano od rodziny Koelichenów. Na zlecenie właścicieli w 1928 r. Feliks Krzywda Polkowski i Henryk Kotyński sporządzili plan parcelacji terenu. Teren był atrakcyjny ze względu na 7

8 dobre powiązanie komunikacyjne z Warszawą (w pobliŝu usytuowano przystanek kolei warszawsko - wiedeńskiej, a od 1932 r.- EKD) oraz malowniczy zespół parkowy włączony w granice objęte planem parcelacji. Koncepcja urbanistyczna oparta była na połączeniach drogowych Włoch z leŝącymi nieopodal majątkami: Czechowice, Jelonek, Mory, Solipsy, Skorosze. Obejmowała takŝe park z dworem-pałacykiem Koelichenów z połowy XIX w. Główne elementy kompozycji Centralny Plac (dawna nazwa Plac Wilsona) i Centralna Aleja - ciąg ulic Chrościckiego i Popularnej - zostały zaprojektowane zgodnie z podstawowymi załoŝeniami koncepcji miasta ogrodu. ZałoŜenia te dotyczyły kompozycji przestrzennej, parametrów technicznych, nasadzenia drzew, lokalizacji dominant (np: wieŝe kościoła). Miasto Ogród Włochy naleŝało do nielicznych miejsc, w których oprócz spełnienia podstawowych załoŝeń z zakresu wyglądu i rozmieszczenia zabudowań, zadbano takŝe o zachowanie atrakcyjnego wyglądu przestrzeni publicznej, placów, parku, głównej alei. JednakŜe wybuch II Wojny Światowej i lata powojenne ograniczyły dalszą realizację koncepcji Włoch - Miasta Ogrodu. Mimo tego, Miasto Stołeczne Warszawa próbuje nawiązywać do tej idei, poprzez uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego: rejonu Starych Włoch oraz ulicy Mikołajskiej, na obszarze których wskazuje na zachowanie wysokiego (minimalnie 50% - 60%) wskaźnika powierzchni biologicznie czynnej. W Dzielnicy Włochy brak jest nieruchomości oznaczonych jako tereny leśne. Jedynie w rejonie Palucha, występują grunty porośnięte drzewami i krzewami, przypominające zbiorowiska leśne Źródła oraz wielkość emisji zanieczyszczeń Ochrona powietrza Emisja zanieczyszczeń na terenie Dzielnicy Włochy występuje w postaci: 1. Emisji zorganizowanej (działalność przemysłowa, sektor komunalny), 2. Emisji niskiej (indywidualne źródła grzewcze), 3. Emisji komunikacyjnej. Głównymi źródłami emisji zorganizowanej są: 1. Procesy związane z energetycznym spalaniem węgla w kotłowniach zakładowych i lokalnych oraz paleniskach domowych, 2. Gazy powstające w wyniku spalania benzyn i oleju napędowego w samochodach cięŝarowych i osobowych, 3. Procesy technologiczne prowadzone w zakładach przemysłowych. Emisję niską generują indywidualne źródła grzewcze (piece kaflowe, kotły węglowe, olejowe, gazowe), zasilające budynki mieszkalne i uŝyteczności publicznej. Emisja ta, w połączeniu z emisją ze źródeł komunikacyjnych, stanowi obecnie główne źródło uciąŝliwości odpowiedzialne za jakość powietrza na terenach zabudowanych. 8

9 Emisja komunikacyjna, obok energetyki i ciepłownictwa, naleŝy do największych źródeł zanieczyszczenia powietrza. W wyniku spalania paliw w silnikach samochodowych do powietrza atmosferycznego przedostają się zanieczyszczenia gazowe (tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla, węglowodory) oraz pyłowe, w tym zawierające związki ołowiu, kadmu, niklu i miedzi. Hałas Źródłami hałasu komunikacyjnego w Dzielnicy Włochy są: 1. Ruch drogowy. Potęguje go zły stan nawierzchni dróg, 2. Ruch lotniczy. Hałas lotniczy, generowany przez lotnisko Okęcie, jest jednym z największych zagroŝeń i uciąŝliwości Dzielnicy Włochy i ma znaczący wpływ na poziom hałasu komunikacyjnego. Ze względu na występujące przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu, wokół lotniska Okęcie został utworzony obszar ograniczonego uŝytkowania, 3. Ruch szynowy. Głównym źródłem hałasu kolejowego są przejeŝdŝające przez teren Dzielnicy pociągi oraz dworzec kolejowy. Przeprowadzone w okresie wrzesień-październik 2004 roku badania monitoringowe hałasu na Al. Krakowskiej, na wysokości lotniska, potwierdziły przekroczenie dopuszczalnych norm hałasu zarówno w porze dziennej jak i w nocnej. Źródła hałasu przemysłowego występują głównie na terenach sąsiadujących z zakładami produkcyjnymi. O sile ich występowania decydują w szczególności stan techniczny parków maszynowych, stosowane izolacje hal produkcyjnych, organizacja procesów technologicznych oraz funkcje urbanistyczne sąsiadujących z zakładami produkcyjnymi terenów. Hałas komunalny powodowany jest w szczególności przez pracę silników samochodowych, wywoŝenie śmieci, dostawy do sklepów, głośną muzykę jak równieŝ, wewnątrz budynków, wadliwe funkcjonowanie instalacji oraz działalność w pomieszczeniach piwnicznych lokali usługowych Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom Ochrona powietrza Program ochrony środowiska Miasta Stołecznego Warszawy zakłada realizację celu długookresowego, zdefiniowanego jako: poprawa jakości powietrza atmosferycznego i spełnienie wymagań ustawodawstwa w zakresie obowiązujących norm poziomów substancji zanieczyszczających w powietrzu. Zaplanowano podjęcie następujących działań: 1. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń powietrza z istotnych źródeł punktowych związanych z energetycznym spalaniem paliw, 2. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń z procesów technologicznych w zakładach przemysłowych, 9

10 3. Ograniczenie wielkości emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych, 4. Ograniczenie niskiej rozproszonej emisji komunalno - bytowej i technologicznej. Hałas Program ochrony środowiska Miasta Stołecznego Warszawy zakłada realizację celu długookresowego zdefiniowanego jako: ograniczenie uciąŝliwości hałasu dla mieszkańców poprzez dotrzymanie obowiązujących standardów w zakresie poziomu hałasu. Przeciwdziałaniu negatywnym skutkom hałasu lotniczego słuŝy wykonywanie ciągłych pomiarów hałasu w środowisku dla portu lotniczego im. F. Chopina w Warszawie. Zgodnie z ust. 2 art. 175 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska, zarządzający lotniskiem im. F. Chopina w Warszawie jest zobowiązany do wykonywania takich pomiarów Ochrona przyrody i róŝnorodności biologicznej Zadania ochrony przyrody i róŝnorodności biologicznej są realizowane przede wszystkim poprzez ustanawianie róŝnych prawnych form ochrony, takich jak: rezerwaty, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, uŝytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo krajobrazowe, pomniki przyrody. Ze wskazanych form ochrony przyrody, na terenie Dzielnicy Włochy występują wyłącznie pomniki przyrody. Program ochrony środowiska Miasta Stołecznego Warszawy zakłada realizację celu długoterminowego, zdefiniowanego jako: zahamowanie procesów degradacji i ochrona zasobów dziedzictwa przyrodniczego i krajobrazowego miasta. Zaplanowano podjęcie następujących działań: 1. Wzmocnienie aktywności przyrodniczej terenów wchodzących w skład Systemu Przyrodniczego Miasta (SPM), przestrzennie zdefiniowanego w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Warszawy. Zapewnienie właściwego uŝytkowania i zagospodarowania obszarów, pełniących istotne funkcje przyrodnicze, 2. Zapewnienie właściwej struktury i jakości terenów zieleni we wszystkich dzielnicach (szczególnie w dzielnicach peryferyjnych i na obszarach intensywnych procesów inwestycyjnych), 3. Przystosowanie lasów warszawskich do pełnienia funkcji przyrodniczych i rekreacyjnych, 4. Zwiększenie skuteczności ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych obszarów chronionych na podstawie Ustawy o ochronie przyrody w warunkach ich funkcjonowania w wielkim mieście, 5. Ochrona zespołów i obiektów krajobrazowych, 10

11 6. Usprawnienie zarządzania dziedzictwem przyrodniczym: dostosowanie systemu zarządzania do obecnego ustroju miasta oraz potrzeb koordynacji działań na terenach zarządzanych przez róŝne podmioty Edukacja ekologiczna Edukację ekologiczną na terenie Dzielnicy prowadzą placówki oświatowe, w tym przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja oraz szkoły średnie. W ramach działalności podejmują i organizują róŝne akcje społeczne, w tym m.in. sprzątanie świata w ramach Dnia Ziemi, prowadzone w szczególności na terenach zielonych Dzielnicy. Treści proekologiczne przekazywane są takŝe za pośrednictwem środków masowego przekazu (telewizji, prasy, radia, Internetu). W Programie ochrony środowiska Miasta Stołecznego Warszawy, edukacja ekologiczna wpisuje się w cel długookresowy, zdefiniowany jako: Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa m.st. Warszawy poprzez kształtowanie postaw proekologicznych oraz wzbudzanie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska Odpady Odpady powstające na terenie Dzielnicy i m. st. Warszawy deponowane są na składowiskach odpadów w Łubnej I, w gminie Góra Kalwaria oraz w SłuŜewie, Chojnicach, Kąsiu, Goraninie, Gostyninie, Łaskarzewie, Otwocku, Świerku, Słabomierzu, Lubochni - Górce, Dębem, SkarŜysku Kamiennej, Mazanach i Wołominie. Miasto st. Warszawa nie posiada zintegrowanego systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Na terenie miasta funkcjonuje system zbiórki odpadów niesegregowanych. Prowadzona jest równieŝ selektywna zbiórka odpadów w ograniczonym zakresie oraz zbiórka odpadów niebezpiecznych. Sytuację w dziedzinie gospodarki odpadami w Warszawie charakteryzuje Plan gospodarowania odpadami dla Miasta Stołecznego Warszawy na lata , zgodnie, z którym głównym celem działań jest: spełnienie wymogów prawnych wynikających z zapisów aktów prawnych prawa polskiego, prawa lokalnego oraz planów wyŝszego szczebla, tj.: Krajowego Planu Gospodarki Odpadami oraz Planu Gospodarki Odpadami w Województwie Mazowieckim na lata W Programie ochrony środowiska Miasta Stołecznego Warszawy gospodarka odpadami wpisuje się w cel długoterminowy, zdefiniowany jako: minimalizacja powstawania odpadów w sektorze komunalnym i gospodarczym (z uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych) poprzez zastosowanie prawidłowych praktyk postępowania. Obowiązki mieszkańców Miasta w zakresie gospodarowania odpadami określa dokument pt. Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Miasta Stołecznego Warszawy. Dokument opracowany został w oparciu o ustawę z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. 11

12 2.3. Własność gruntów i budynków Zagadnienia własnościowe Powierzchnia Dzielnicy Włochy obejmuje ha. Wykaz gruntów Dzielnicy Włochy (stan na 30 czerwiec 2008 rok), ze względu na strukturę własności, przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 1. Wykaz gruntów Dzielnicy Włochy Właściciel Powierzchnia [ha] Ogółem Skarb Państwa w tym grunty przekazane w uŝytkowanie wieczyste 346 w tym grunty we władaniu PKP 60 w tym grunty spółek Skarbu Państwa, przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych 42 Miasto Stołeczne Warszawa Ogółem 400 w tym grunty przekazane w uŝytkowanie wieczyste 73 Osoby fizyczne Ogółem 956 Ogółem 19 Spółdzielnie w tym grunty rolniczych spółdzielni produkcyjnych 1 w tym spółdzielnie mieszkaniowe 13 Kościoły i związki wyznaniowe Ogółem 15 Spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne Ogółem 227 w tym grunty spółek prawa handlowego 226 Powierzchnia geodezyjna Źródło: Urząd Dzielnicy Włochy Z analizy danych wynika, iŝ największy udział w strukturze własnościowej gruntów, tj. 43,5% ogólnej powierzchni Dzielnicy, mają te naleŝące do Skarbu Państwa (1.246 ha). W drugiej kolejności, grunty naleŝące do osób fizycznych i grunty komunalne odpowiednio 33,4% (956 ha) i 14,0% (400 ha) ogólnej powierzchni Dzielnicy Obiekty zabytkowe Liczba obiektów zabytkowych wskazanych do ochrony konserwatorskiej na podstawie art. 145 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie i opiece nad zabytkami do czasu ustanowienia gminnej ewidencji zabytków, zlokalizowanych na terenie Włoch wynosi 494. Do rejestru zabytków nieruchomych z terenu Włoch aktualnie wpisane są 3 obiekty. 12

13 Do najwaŝniejszych obiektów zabytkowych na terenie Dzielnicy Włochy naleŝą: 1. Fort V ( Włochy ) - zalicza się do jednego z ciekawszych tego typu obiektów w Warszawie. Stanowił jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa. Jego budowę rozpoczęto w 1883 roku. W późniejszych latach wielokrotnie przebudowywano. Jest fortem typowym dla fortyfikacji rosyjskiej tego okresu i fortów budowanych w Warszawie. Zbudowany jako dwuwałowy fort o narysie pięcioboku z dwoma czołami. W wyniku decyzji kasacji Twierdzy Warszawa z 1909 roku został zniszczony, 2. Park Kombatantów przy ul. Chrościckiego, a w nim pałacyk Koelichenów. Park, o powierzchni 2 ha z XVIII w., zawiera liczne, bardzo cenne i rzadko spotykane obiekty przyrodnicze, w tym: platan klonolistny (wiek ok. 130 lat), tulipanowiec amerykański (wiek ok. 110 lat), lipę drobnolistną (wiek ok. 250 lat), sosny czarne (wiek ok. 130 lat) oraz klon polny (wiek ok. 130 lat), 3. Kościół pod wezwaniem św. Teresy od Dzieciątka Jezus przy ul. Rybnickiej, 4. Cmentarz we Włochach, 5. Fort VI ( Okęcie ) - jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa, wybudowany w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Obecnie stanowi własność prywatną, 6. Fort VII ( ZbarŜ ) - jeden z fortów pierścienia zewnętrznego Twierdzy Warszawa, wybudowany w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Obecnie w stanie ruiny, jest własnością Agencji Mienia Wojskowego Infrastruktura techniczna Komunikacja i układ drogowy Dzielnica Włochy jest węzłem komunikacyjnym, połączonym z innymi ośrodkami systemem dróg, liniami autobusowymi i kolejowymi oraz połączeniami lotniczymi. Tak ukształtowany układ komunikacyjny stanowi bazę dla rozwoju konkurencyjności gospodarczej i turystycznej Dzielnicy. DuŜą rolę w układzie komunikacyjnym Dzielnicy Włochy odgrywają przebiegające przez jej obszar dwie trasy wylotowe z Warszawy: Aleja Krakowska i Aleje Jerozolimskie, które przyczyniają się do usprawnienia komunikacji. Docelowo istotne znaczenie będzie odgrywała Południowa Obwodnica Warszawy. W związku z rosnącym stopniem motoryzacji i zwiększeniem ruchu komunikacyjnego podjęto decyzję o budowie w 2010 roku obwodnicy Nowolazurowej. Dzielnica Włochy posiada bardzo dobrze rozwiniętą komunikację miejską, którą tworzą: linie autobusowe, linie tramwajowe oraz dwie kolejki SKM i popularna WKD. 13

14 Stan techniczny części dróg Dzielnicy Włochy jest niezadowalający. W szczególności dotyczy to ulic: Słowiczej, Pilchowickiej, Tapicerskiej, Gładkiej, Sabały (odcinek od ul. Hynka do ul. 17 Stycznia), Trapez, Rękodzielniczej oraz Węgorzewskiej. Na terenie Dzielnicy Włochy zlokalizowane jest jedno z dwóch warszawskich lotnisk, lotnisko Okęcie. Obsługuje ok. 70% całości ruchu pasaŝerskiego w Polsce. Posiada ponad 80 regularnych połączeń z portami w kraju i na świecie oraz stale rosnącą liczbę połączeń czarterowych. Wśród pasaŝerów największą popularnością cieszą się następujące kierunki zagraniczne: Londyn, ParyŜ, Frankfurt, Amsterdam i krajowe: Wrocław, Gdańsk i Kraków. Na potrzeby rosnącej liczby pasaŝerów (oczekuje się, Ŝe w tym roku lotnisko obsłuŝy 10 mln pasaŝerów) od 2005 roku trwa rozbudowa lotniska, polegająca na budowie Terminalu 2 z dwoma pirsami i płyty postojowej. Prognozuje się, Ŝe docelowo lotnisko będzie hubem, tj. centrum przesiadkowym, do którego linie lotnicze będą dowozić pasaŝerów, tak by mogli się przesiąść na inny samolot i lecieć dalej. Funkcjonowanie na terenie Dzielnicy portu lotniczego Okęcie stwarza wiele niedogodności, które wpływają na postrzeganie Dzielnicy przez mieszkańców Warszawy. Szczególnie istotne znaczenie ma nadmierny hałas komunikacyjny. Ustanowienie obszaru ograniczonego uŝytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina blokuje rozwój Dzielnicy, w tym powstawanie nowych szkół, przedszkoli i szpitali Pozostała infrastruktura techniczna Infrastrukturę techniczną, stanowiącą o wyposaŝeniu zasobów mieszkaniowych w Dzielnicy Włochy, tworzą sieci: kanalizacyjna, wodociągowa, gazowa, energetyczna oraz ciepłownicza. Na terenie Dzielnicy Włochy, w ulicach gminnych, znajduje się: 91 km sieci wodociągowej, 70 km kanalizacji sanitarnej, 5,9 km kanalizacji ogólnospławnej, 31,5 km kanalizacji deszczowej (według stanu na wrzesień 2008 rok). Liczbę mieszkańców Dzielnicy Włochy korzystających z instalacji technicznych w latach prezentuje poniŝsza tabela. Tabela 2. Korzystający z instalacji technicznych w Dzielnicy Włochy w latach Korzystający z instalacji / Lata Wodociąg (%) 94,4 95,2 Kanalizacja (%) 83,1 83,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Z analizy danych wynika, iŝ na koniec 2006 roku dostęp do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej miało odpowiednio 95,2% i 83,4% mieszkańców Dzielnicy. Liczba osób korzystających z wodociągu oraz kanalizacji w analizowanym okresie wzrosła odpowiednio o 0,8% i 0,3%. Nadal brakuje sieci wodociągowej w rejonie Załusk, po stronie wschodniej Al. Krakowskiej i w części Opaczy Wielkiej. Skanalizowania wymagają Załuski i część Opaczy Wielkiej. 14

15 2.5. Mieszkalnictwo Według stanu na 31 grudnia 2006 roku zasoby mieszkaniowe Dzielnicy Włochy obejmowały ponad 17,5 tys. mieszkań, z czego 57% stanowiły mieszkania prywatne, 7,3% odpowiednio mieszkania komunalne. Szczegółowe dane na temat zasobów mieszkaniowych Dzielnicy Włochy w latach prezentuje poniŝsza tabela. Tabela 3. Sytuacja mieszkaniowa w Dzielnicy Włochy Wyszczególnienie/ Lata Liczba mieszkań ogółem (szt.) Liczba izb w mieszkaniach ogółem(szt.) Powierzchnia uŝytkowa mieszkań ogółem (m 2 ) Liczba mieszkań komunalnych (szt.) Liczba izb w mieszkaniach komunalnych (szt.) Powierzchnia uŝytkowa mieszkań komunalnych (m 2 ) Liczba mieszkań spółdzielczych (szt.) Liczba izb w mieszkaniach spółdzielczych (szt.) Powierzchnia uŝytkowa mieszkań spółdzielczych (m 2 ) Liczba mieszkań zakładowych (szt.) Liczba izb w mieszkaniach zakładowych (szt.) Powierzchnia uŝytkowa mieszkań zakładowych (m 2 ) Liczba mieszkań prywatnych (szt.) Liczba izb w mieszkaniach prywatnych (szt.) Powierzchnia uŝytkowa mieszkań prywatnych (m 2 ) Liczba mieszkań TBS (szt.) Liczba izb w mieszkaniach TBS (szt.) Powierzchnia mieszkań TBS (m 2 ) Liczba mieszkań innych podmiotów (szt.) Liczba izb w mieszkaniach innych podmiotów (szt.) Powierzchnia mieszkań innych podmiotów (m 2 ) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS Z powyŝszych danych wynika, iŝ w analizowanym okresie wielkość zasobów mieszkaniowych ogółem w Dzielnicy Włochy wzrosła o 1,1%, tj. o 196 mieszkań. Nieznacznej zmianie uległa ich struktura. Wzrosła liczba mieszkań prywatnych i spółdzielczych, odpowiednio o 2% i 0,2%, przy jednoczesnym spadku liczby mieszkań komunalnych i zakładowych odpowiednio o 0,2% i 20,0%. Dane dotyczące struktury własności budynków, według stanu na 30 czerwca 2008 roku, prezentuje tabela poniŝej. Tabela 4. Struktura własnościowa budynków wg stanu na 30 czerwca 2008 roku Właściciel Ilość budynków mieszkalnych Ilość budynków niemieszkalnych Skarb Państwa Ogółem

16 W tym budynki na gruntach Skarbu Państwa przekazanych w uŝytkowanie wieczyste 4 8 W tym budynki spółek Skarbu Państwa, przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych Miasto Warszawa Stołeczne Ogółem W tym budynki na gruntach przekazanych w uŝytkowanie wieczyste 1 2 Osoby fizyczne Ogółem Spółdzielnie Ogółem W tym budynki rolniczych spółdzielni produkcyjnych - 3 W tym budynki spółdzielni mieszkaniowych Kościoły i związki zawodowe Ogółem 5 17 Spółki prawa handlowego i inne podmioty ewidencyjne Ogółem W tym budynki spółek prawa handlowego W tym budynki partii politycznych i stowarzyszeń 3 5 Razem Źródło: Urząd Dzielnicy Włochy Z analizy danych zawartych w powyŝszej tabeli wynika, iŝ w strukturze własnościowej budynków mieszkalnych i niemieszkalnych zlokalizowanych na terenie Dzielnicy Włochy, wg stanu na koniec czerwca 2008 roku, dominowały te naleŝące do osób fizycznych (odpowiednio 88,5% i 61,7%) oraz Skarbu Państwa (odpowiednio 3,8% i 14,5%). Dane dotyczące stanu technicznego zasobu mieszkaniowego w Dzielnicy Włochy prezentują tabele poniŝej. Tabela 5. Mieszkania wyposaŝone w instalacje w latach Wyszczególnienie Wodociąg (%) 96,9 97,2 97,2 Łazienka (%) 87,5 87,9 87,9 16

17 centralne ogrzewanie 78,0 78,1 78,2 (%) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS Tabela 6. Przeciętna powierzchnia uŝytkowa mieszkania w latach Wyszczególnienie mieszkania (m 2 ) 64,0 64,4 64,6 na 1 osobę (m 2 ) 28,0 28,4 28,6 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS Jak pokazują dane w tabelach powyŝej, wyposaŝenie mieszkań w instalacje, w analizowanym okresie, uległo poprawie. Odnotowano wzrost liczby mieszkań wyposaŝonych w wodociąg, łazienkę oraz centralne ogrzewanie, odpowiednio o 0,3%, 0,4% oraz 0,2%. Według stanu na 31 grudnia 2006 roku, w wodociągi wyposaŝonych było 97,2% mieszkań, łazienki posiadało 87,9% mieszkań, instalacje centralnego ogrzewania były zamontowane w 78,2% mieszkań. Biorąc pod uwagę dane porównawcze z terenu m. st. Warszawy, Dzielnicę Włochy cechuje jeden z najniŝszych poziomów wyposaŝenia mieszkań w instalacje techniczne. Ponadto, wzrosła wielkość przeciętnej powierzchni uŝytkowej mieszkania. Na koniec 2006 roku wynosiła ona 64,6 m 2 i była o 0,6 m 2 wyŝsza od tej na koniec 2004 roku. Podobnie wzrosła wielkość przeciętnej powierzchni uŝytkowej mieszkania w przeliczeniu na 1 osobę, odpowiednio do 28,6 m 2, tj. o 0,6 m 2. Pomimo wzrostu, odnotowana wielkość powierzchni uŝytkowej mieszkania nie przekraczała przeciętnej dla kraju, która wynosiła 69,5 m 2. W Dzielnicy Włochy, ze względu na obecność lotniska, dominuje głównie niska zabudowa. W strukturze zabudowy mieszkaniowej Dzielnicy Włochy duŝy udział mają zabudowa jednorodzinna i małe domy wielorodzinne o niskim standardzie. Dotyczy to w szczególności budynków zlokalizowanych w rejonach od ul. Plastycznej do ul. Przepiórki, od ul Stawy do ul. Mikołajskiej, od ul. Janiszowskiej do ul. Mineralnej, od ul. Al. Krakowskiej do ul. Słowiczej oraz od ul. Lechickiej do ul. 17-go Stycznia. Strukturę wiekową zasobu pozostającego w administracji ZGN, w Dzielnicy Włochy, latach prezentuje tabela poniŝej. Tabela 7. Struktura wiekowa budynków pozostających w administracji ZGN w latach Okres budowy Stan na Stan na Stan na Stan na do * 227* 223* 214* ** 3** 3** 3** *** 7*** 7*** 7*** **** 1**** 1**** 17

18 ** 4** ***** Razem Źródło: Zakład Gospodarowania Nieruchomościami w Dzielnicy Włochy * bez budynków w których wykonano nadbudowy ** w tym 2 nadbudowy *** w tym 3 nadbudowy **** nadbudowa ***** w tym 1 po generalnym remoncie i przebudowie Z danych zawartych w powyŝszej tabeli wynika, iŝ w analizowanym okresie odnotowano spadek liczby budynków administrowanych przez ZGN w Dzielnicy Włochy. W strukturze własnościowej budynków administrowanych przez ZGN, 70% stanowiły budynki prywatne. Zmniejszeniu uległ takŝe procentowy udział budynków wybudowanych przed 1980 rokiem, odpowiednio z 96% do 92% ogólnej liczby budynków. Identyfikacja problemów W zakresie zagospodarowania przestrzennego: 1. Fragmentaryczne plany zagospodarowania przestrzennego. Wynika to z faktu, iŝ z dniem 1 stycznia 2003 roku wygasły wszystkie plany uchwalone przed 1 stycznia 1995 roku. Proces uchwalania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest procesem długotrwałym i kosztownym. Nowe inwestycje powstają na podstawie wydawanych decyzji o warunkach zabudowy, co skutkuje chaotyczną zabudową, 2. Chaotyczna zabudowa na terenie Dzielnicy, 3. Nierównomierne rozmieszczenie terenów zieleni, 4. Rosnące natęŝenie ruchu kołowego, 5. Nakładanie się ruchu lokalnego i tranzytowego na drogach przebiegających przez centrum Dzielnicy, utrudniające ruch drogowy, 6. Pogłębiająca się dekapitalizacja obiektów dziedzictwa kulturowego, w szczególności Fortu V. W zakresie ochrony środowiska: 1. Zdegradowanie i niska estetyka części zlokalizowanych w granicach Dzielnicy terenów zielonych, 2. Niewielka liczba terenów leśnych w granicach Dzielnicy, 3. Występowanie tzw. dzikich wysypisk w granicach Dzielnicy, 18

19 4. Brak zintegrowanego systemu gospodarki odpadami, 5. Wysoki poziom hałasu komunikacyjnego, głownie wzdłuŝ głównych tras komunikacyjnych oraz wokół lotniska Okęcie. W zakresie zasobów mieszkaniowych: 1. Niekorzystna struktura wiekowa budynków komunalnych, 2. Niski standard mieszkań komunalnych, 3. NiŜsza od średniej krajowej przeciętna powierzchnia uŝytkowa mieszkania oraz powierzchnia uŝytkowa mieszkania w podziale na 1 osobę, 4. Niski stopień wyposaŝenia mieszkań w instalacje techniczne, 5. Słaby standard wyposaŝenia wielu osiedli mieszkaniowych w usługi oraz urządzenia infrastruktury społecznej, 6. Niski standard zagospodarowania infrastruktury wokół budynków. W zakresie infrastruktury technicznej: 1. Występowanie kotłowni cieplnych wykorzystujących kotły na węgiel oraz indywidualnych źródeł ogrzewania, w tym budynków wielorodzinnych z ogrzewaniem piecowym lub etaŝowym, skutkujących niską sprawnością, 2. Brak sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, w tym kanalizacji deszczowej na wybranych obszarach, 3. Niezadowalający stan infrastruktury drogowej Gospodarka Zagadnienia gospodarcze Profil gospodarczy Dzielnicy determinują dostępność komunikacyjna i zdolność do zagospodarowania terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe i nowe inwestycje. Liczbę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON w Dzielnicy Włochy (według miejsca siedziby lub miejsca zameldowania), na tle województwa mazowieckiego i kraju w latach , prezentuje poniŝsza tabela. Tabela 8. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w latach Podmioty gospodarcze/lata Dzielnica Włochy Województwo mazowieckie Polska Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS

20 Z powyŝszych danych wynika, Ŝe w analizowanym okresie liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Dzielnicy Włochy wzrosła o 8,8%, co oznacza, Ŝe ich przyrost był wyŝszy w porównaniu z danymi dla województwa i kraju, w przypadku których tempo wzrostu wyniosło odpowiednio 6,6% oraz 2,9%. Podział podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON w Dzielnicy Włochy (według miejsca siedziby lub miejsca zameldowania), według sektorów własnościowych w latach , przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 9. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorów własności w latach Podmioty gospodarki narodowej/lata Ogółem: Sektor publiczny Sektor prywatny Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS Z analizy danych przedstawionych w powyŝszej tabeli wynika, iŝ w strukturze podmiotów gospodarki narodowej działających w Dzielnicy Włochy na koniec 2007 roku dominowały te z sektora prywatnego (99%). W sektorze publicznym działało odpowiednio 1% podmiotów. Spośród podmiotów sektora prywatnego 53% stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, 30,2% odpowiednio spółki prawa handlowego. Działalność podmiotów gospodarczych w Dzielnicy w 2007 koncentrowała się wokół: handlu i napraw (33,5%), obsługi nieruchomości, wynajmu i usług związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (23,3%), a takŝe przetwórstwa przemysłowego (10,0%). Strukturę podmiotów sektora prywatnego, zarejestrowanych w rejestrze REGON na terenie Dzielnicy Włochy (według miejsca siedziby lub miejsca zameldowania) w podziale na sekcje PKD, prezentuje poniŝszy wykres. 20