Wirtualny rzecznik: FAQ (strona 1)

Transkrypt

1 Wirtualny rzecznik: FAQ (strona 1) Prezentujemy listę pytań i odpowiedzi, zadawanych "wirtualnemu rzecznikowi" w projekcie: "Własność intelektualna niedoceniony potencjał przedsiębiorców". Pamiętaj, zamieszczone odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania mają charakter wyłącznie informacyjny. Nie należy traktować ich jako wiążącej opinii czy też na równi z poradą prawną, udzielaną za wynagrodzeniem w kancelarii. [[faq:"czy wniosek o rejestrację znaku towarowego można złożyć w Krakowie?"]Ħ[ Nie, wniosek o uzyskanie ochrony znaku na terenie RP składamy w Urzędzie Patentowym RP w Warszawie. Jego adres to: Urząd Patentowy RP, Al. Niepodległości 188/192, Warszawa. [[faq:"jaki jest koszt ochrony znaku towarowego w Urzędzie Patentowym i czy jest możliwość zmniejszenia tej opłaty?"]ħ[ Opłata za zgłoszenie znaku towarowego w UPRP, obejmująca do trzech klas towarów i usług wynosi 550 złotych. Za zgłoszenie w postaci elektronicznej pobierane jest 500 złotych. Z kolei opłata za 10 letni okres ochrony do 3 klas to 400 złotych. Opłaty są wskazane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 26 lutego 2008 roku, w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych (Dz.U. nr 41 poz. 241). Nie ma możliwości złożenia wniosku do Urzędu RP o obniżenie opłat. [[faq:"ile kosztuje zgłoszenie patentu w Polsce i gdzie załatwić sprawy z tym związane?"]ħ[ Zgłoszenia wynalazku w celu uzyskania patentu na terenie RP dokonuje się w Urzędzie Patentowym RP z siedzibą w Warszawie. Adres strony internetowej: Zgłoszenie można złożyć osobiście, za pośrednictwem poczty, za pomocą faksu lub on-line. Opłata za zgłoszenie wynosi 550 złotych (zgłoszenie online 500 zł). Po uzyskaniu patentu wnosi się opłaty okresowe za ochronę, za pierwszy okres ochrony (1-3 rok) zł, drugi okres ochrony (4 rok) 250 złotych itd. [[faq:"czy istnieje możliwość przekazania prawa ochrony znaku towarowego na rzecz firmy syna przez firmę ojca? Jak to wykonać?"]ħ[ Zgodnie z Prawem własności przemysłowej (p.w.p.) prawo ochronne na znak towarowy jest zbywalne, a więc może zostać dokonana zmiana po stronie podmiotu uprawnionego z prawa ochronnego (art. 162 p.w.p.). W tym przypadku dokonana zostanie darowizna, której przedmiotem będzie również prawo ochronne na znak towarowy. W tej sytuacji należy złożyć w Urzędzie Patentowym wniosek o zmianę uprawnionego do znaku towarowego. 1

2 Jako podstawę dokonania zmiany należy podać umowę darowizny umowa sporządzona w formie pisemnej, pod rygorem nieważności. Egzemplarz składany w urzędzie powinien być potwierdzony za zgodność z oryginałem przez notariusza, (chyba, że umowa była sporządzana w formie notarialnej). Jeżeli tych czynności dokonuje się za pośrednictwem rzecznika patentowego, to on potwierdza za zgodność wszelkie dokumenty związane z przedmiotową sprawą. Do wniosku należy również dołączyć dowód wniesienia opłaty na konto UP RP w wysokości 70 złotych. Należy pamiętać, że: przeniesienie prawa jest skuteczne wobec osób trzecich z chwilą wpisu tego przeniesienia do rejestru znaków towarowych; świadectwo ochronne będzie lub jest wystawione na firmę syna. Po rozpatrzeniu wniosku o zmianę uprawnionego nastąpi zmiana w rejestrze i w miejsce firmy xxx pojawi się xxx-bis. Z uwagi na powyższe należy wystąpić o odpis z rejestru uwzględniającego przedmiotowy wpis można to uczynić wraz z wnioskiem, o którym mowa powyżej albo po otrzymaniu decyzji o zmianie uprawnionego do znaku towarowego. Sugeruję również sprawdzenie wszystkich kwestii podatkowych związanych z cesją przedsiębiorstwa. [[faq:"napisałem podręcznik i przekazując go wydawnictwu nie mam pewności, że nie zostanie wydrukowany jako ich własna publikacja. Jak się zabezpieczyć?"]ħ[ Zakładam, że z Wydawnictwem wiąże lub będzie wiązała Pana umowa. Odradzam wydawanie książki bez stosownej umowy. Proszę pamiętać o przysługujących Autorowi autorskich prawach osobistych, które są niezbywalne i przysługują zawsze autorowi (obejmują m.in. oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo). Jednocześnie należy podpisać stosowną umowę z wydawnictwem, która będzie regulowała m.in. autorskie prawa majątkowe (prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu), a także formułę copyrightu: Copyright [autor], Warszawa/Kraków [Rok wydania]. [[faq:"wymyśliłam nową grę, która może być produkowana przede wszystkim w formie planszowej, ale też elektronicznej. Co mogę licencjonować w jej kontekście? Czy można licencjonować zasady gry?"]ħ[ W grze możemy wyróżnić kilka elementów, które mogłyby być przedmiotem ochrony tj.: zasady (idea gry), stronę graficzną gry (np. kształt pionków/figur, bohaterowie gry, kolory planszy etc.) oraz instrukcję. Zasady, jako pewnego rodzaju idea, nie podlegają ochronie zgodnie z art. 1 ust. 21 prawa autorskiego ochroną autorsko-prawną może być objęty wyłącznie sposób wyrażenia, spod ochrony wyłączone są odkrycia, idee, procedury i zasady działania oraz koncepcje matematyczne. Tak więc, jeśli wymyślimy grę to nie staje się ona przedmiotem ochrony prawa autorskiego, pomimo, iż z pewnością jej powstanie jest związane z wysiłkiem intelektualnym. Czyli, po tym jak gra wejdzie do tzw. domeny publicznej każdy będzie mógł bez pytania autora o zgodę tworzyć gry oparte na tych zasadach i np. wykorzystywać je w celach zarobkowych. Natomiast to, co jest graficznym wyrażeniem gry - figury, oryginalne kości do gry, specjalny kształt planszy etc., będą podlegały ochronie. Instrukcja, która stanowi sposób wyrażenia idei (czyli zasad gry) traktowana jest jako utwór literacki, tak więc również będzie podlegała ochronie. Reasumując, jeśli ktoś stworzy identyczną grę X (opartą na tych samych zasadach) i przy tym użyje identycznych plansz i pionków (i/albo dodatkowo użyje napisanej instrukcji) to dojdzie do naruszenia prawa autorskiego, ale nie z powodu zastosowania takich samych zasad, ale z powodu posługiwania się identyczna planszą i pionkami (albo/i instrukcją). Należy też zastanowić się nad zastrzeżeniem nazwy gry jako znaku towarowego. Co mogłoby być przedmiotem licencji w tym przypadku? 1) autorskie prawa majątkowe do graficznego wyrażenia gry 2) znak towarowy (nazwa gry). [[faq:"jaka jest procedura otrzymywania patentu, czy potrzebne są kosztorysy, informacje o możliwościach technicznych, próby - czy wystarczy pomysł? Czy wysłanie mailem swojego pomysłu jest prawnie chronione? Czy odbiorca wiadomości może użyć informacji w niej zawartych do własnych celów?"]ħ[ 2

3 Chcąc uzyskać patent na wynalazek należy przejść procedurę administracyjną, która jest prowadzona przed Urzędem Patentowym RP z siedzibą w Warszawie ( Jej efektem jest uzyskanie prawa wyłącznego zwanego patentem. Pierwszym krokiem jest złożenie w UPRP opisu zgłoszeniowego wynalazku wraz z wnioskiem o udzielenie prawa. Składana dokumentacja obejmuje: Podanie o udzielenie patentu formularze są dostępne na stronie UP RP w którym oznaczamy zgłaszającego i określamy przedmiot zgłoszenia. Do podania dołączamy: opis zgłoszeniowy wynalazku - opis wynalazku ujawniający jego istotę (3egz.), zastrzeżenia patentowe (3egz.), ewentualnie rysunek (jeśli jest wskazany dla lepszego zrozumienia istoty wynalazku), skrót opisu (2egz.). Podanie o udzielenie patentu może być złożone w UPRP drogą listowną, elektroniczną, lub faxem, przy czym zwykle urzędy patentowe przewidują niższe opłaty za zgłoszenia złożone w trybie on-line. Należy dokonać opłaty 550 złotych. Reasumując, aby dokonać zgłoszenia nie jest potrzebne posiadanie kosztorysu itd. Należy jednak pamiętać, iż opisując wynalazek koniecznym będzie podanie: tytułu wynalazku, określenie dziedziny techniki, opisu stanu techniki, ujawnienie istoty wynalazku, wskazanie ewentualnych korzystnych skutków wynalazku, objaśnienie figur rysunku (jeśli będą dołączone), podanie przykładów realizacji wynalazku, wskazanie możliwości przemysłowego stosowania wynalazku. Z uwagi na formalne wymogi dotyczące zgłoszenia i dokumentacji patentowej, a także niezbędną wiedzę pozwalającą na właściwe sporządzenie dokumentacji zgłoszeniowej (w tym poprawnego zredagowania zastrzeżeń patentowych opisujących istotę wynalazku), rekomendowane jest skorzystanie w tym zakresie z pomocy wykwalifikowanej osoby rzecznika patentowego. Należy pamiętać, że zakres przedmiotowy patentu określają zastrzeżenia patentowe zawarte w opisie patentowym oraz, że chcąc uzyskać patent na wynalazek, rozwiązanie musi być m.in. nowe w stanie techniki. Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w każdy inny sposób. Tak więc może dojść do ujawnienia np. poprzez wysłanie a, w którym ujawniamy istotę wynalazku. Nie zaliczamy do tych osób naszego pełnomocnika (rzecznika patentowego), który przygotowuje dokumentację zgłoszeniową. [[faq:"opracowałem nowatorskie rozwiązanie, które będę wdrażać do produkcji. Zastanawiam się, jak otrzymać patent nie tylko w Polsce, ale w kilkunastu krajach na świecie. Do kogo należy kierować wniosek? Czy mogę to zrobić sam?"]ħ[ Ochronę patentową uzyskuje się na terytorium określonego kraju. Aby ją otrzymać możemy: albo wykorzystać drogę zgłoszenia krajowego (czyli składamy wniosek w odpowiednim urzędzie danego kraju w którym chcemy uzyskać patent i tam przeprowadzamy całą procedurę np. w Polsce, czy we Francji czy USA), albo skorzystać z porozumień międzynarodowych lub regionalnych ułatwiających procedurę uzyskania patentu w różnych krajach na ten sam wynalazek w ramach jednej procedury, która niejednokrotnie jest tańsza. Należy sprawdzić sygnatariuszami których z nich są kraje, w których Państwo chcecie uzyskać ochronę. Układ Waszyngtoński (tzw. procedura PCT), który jest międzynarodowym porozumieniem o współpracy patentowej (Patent Cooperation Treaty) i umożliwia nam dokonanie tzw. zgłoszenia międzynarodowego. W tym zgłoszeniu wymienia się kraje, w których chcemy uzyskać ochronę. Mogą to być tylko państwa sygnatariusze układu w chwili obecnej ponad 180 państw świata. Do pewnego momentu toczy się jedno postępowanie - tzw. faza międzynarodowa. Zamiast więc prowadzić oddzielne postępowania w kilku, czy kilkunastu krajach, zgłaszający prowadzi jedno postępowanie. W kolejnej fazie, należy to postępowanie rozdzielić i prowadzić odrębne postępowania w każdym z krajów, gdzie zabiega się o ochronę. Procedura zgłoszenia PCT odbywa się w dwóch etapach fazy międzynarodowej i krajowej. W pierwszym etapie, międzynarodowym, po złożeniu dokumentacji w Urzędzie Przyjmującym (dla zgłaszającego z Polski może to być Urząd Patentowy RP) następuje przekazanie przez ten urząd zgłoszenia do Biura Międzynarodowego WIPO (Światowa Organizacja Własności Intelektualnej z siedzibą w Genewie), który m.in. przeprowadza badanie zdolności patentowej. Następnie rozpoczyna się etap krajowy, w którym zgłoszenie przekazywane jest do poszczególnych Urzędów Patentowych krajów, wskazanych przez zgłaszającego. Procedura kończy się niezależnymi decyzjami urzędów patentowych wybranych państw. Formularz dostępny jest na stronie WIPO (Światowa Organizacja Własności Intelektualnej) Możemy dokonać także europejskiego zgłoszenia patentowego tzw. procedura EPC Konwencja o patencie europejskim) dokonujemy w jednym z trzech języków urzędowych Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO): 3

4 angielskim, francuskim lub niemieckim. Wybrany język staje się językiem całego postępowania. Europejskie zgłoszenia patentowe mogą być składane: a) w EPO w Monachium, w jego oddziale w Hadze lub w biurze w Berlinie, bądź w Urzędzie Patentowym RP, który przekazuje zgłoszenie do EPO. Zgłoszenia można dokonać w języku urzędowym swojego kraju, ale w ciągu dwóch miesięcy od daty zgłoszenia musi zostać wykonane tłumaczenie na język urzędowy EPO. Formularz dostępny jest na stronie EPO Z uwagi na fakt, iż w niektórych krajach jest obowiązek działania przez Pełnomocnika oraz z powodu dość wysokiego skomplikowania materii sugerowałbym skorzystać z pomocy zawodowego pełnomocnika rzecznika patentowego. [[faq:"prowadzę małą firmę poligraficzną. Od roku po drugie stronie ulicy działa firma o bardzo podobnym szyldzie, różniącym się od jej nazwy we wpisie do ewidencji działalności. Co mogę zrobić?"]ħ[ Przedsiębiorcę, przed działaniami konkurentów, które są sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami i jako takie zagrażają lub naruszają interes przedsiębiorcy chroni ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Do takich działań zalicza m.in. wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa jak i wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, nieuczciwa lub zakazana reklama, itp. Oznaczenie przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeśli narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Czyli nie jest dopuszczalne takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości przedsiębiorstwa. Wprowadzenie w błąd może mieć miejsce poprzez używanie przez konkurenta firmy np. nazwy, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa. Podstawą ochrony w tym przypadku jest wcześniejsze posługiwanie się danym oznaczeniem w obrocie gospodarczym, należy tylko pamiętać o konieczności zgromadzenia materiałów dowodowych na tę okoliczność. W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać m.in.: zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia skutków niedozwolonych działań; złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie; naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych. [[faq:"zastrzegliśmy nazwę firmy i wkrótce z tą samą nazwą i tym samym profilem działalności naprzeciwko otworzyła się nowa firma. Jak walczyć z tą nieuczciwą konkurencją?"]ħ[ Podstawę dla dochodzenia swoich praw znajdziemy w ustawie prawo własności przemysłowej oraz ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. I tak zakładając, że dokonaliście Państwo zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym RP ( zastrzegliśmy sobie nazwę cyt.) i otrzymaliście prawo ochronne na znak towarowy posiadacie prawo używania znaku towarowego w sposób zarobkowy i zawodowy na określonym terytorium. Proponujemy skierować pismo ostrzegawcze do firmy, która używa Państwa zarejestrowanego oznaczenia. W piśmie tym informujecie o przysługującym Wam prawie i wzywacie do zaprzestania używania tego oznaczenia pod groźbą skierowania sprawy na drogę sądową. Proszę jednak pamiętać, że nie można zakazać używania przez osoby trzecie w obrocie m.in. ich nazwisk lub adresu; oznaczeń w szczególności na cechy i charakterystykę towarów, ich rodzaj, ilość, jakość przeznaczenia, pochodzenia czy datę wytworzenia lub okres przydatności. Pod warunkiem, że oznaczenia używane przez osoby trzecie odpowiada usprawiedliwionym potrzebom używającego i nabywców towarów i jednocześnie jest zgodnie z uczciwymi praktykami w produkcji, handlu lub usługach. Jeżeli jednak wykazalibyście Państwo, że przedsiębiorca konkurent w złej wierze używa tego znaku do oznaczenia swojej firmy, to możecie zażądać zaprzestania wykorzystywania zastrzeżonego przez siebie znaku. Jeżeli doszłoby do naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy można żądać od naruszyciela zaniechania naruszenia, wydania bezpodstawnych korzyści, a w razie zawinionego naprawienia szkody na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia. Natomiast ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji co do zasady chroni przedsiębiorcę przed takimi działaniami konkurentów, które są sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami i jako takie zagrażają lub naruszają interes przedsiębiorcy. Do takich działań należy m.in. wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa jak i wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, nieuczciwa lub zakazana reklama, itp. Podstawą ochrony w tym przypadku jest wcześniejsze posługiwanie się danym oznaczeniem w obrocie gospodarczym, należy tylko pamiętać o konieczności zgromadzenia materiałów dowodowych na tę okoliczność. [[faq:"jestem właścicielem polskiego patentu. Chciałbym zastosować to urządzenie w skali przemysłowej w kilku segmentach rynku. Posiadam wiedzę, know - how, jak praktycznie wykorzystywać urządzenie, aby uzyskać pożądany efekt. Ile i jakie wzory użytkowe albo przemysłowe są mi niezbędne aby dobrze chronić moje prawa do urządzenia? 4

5 "]Ħ[ Wzory przemysłowe chronią zewnętrzną postać produktu (kształt, kolorystykę, ornamentyce, strukturę etc.), patent na wynalazek, czy prawo ochronne na wzór użytkowy chroni rozwiązanie o charakterze technicznym. Z kolei wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci np. krzesło, którego konstrukcja uniemożliwia przewrócenie się, albo krzesło składane do wykorzystywania w miejscach o małych powierzchniach do składowania. Jeżeli więc planowałby Pan komercjalizować rozwiązanie poprzez umieszczanie go w sprzęcie rehabilitacyjnym czy sprzęcie domowym etc. należałoby rozważyć drogę udzielania licencji na Pana rozwiązanie, a wykorzystywane w ww. przykładach przez ich producentów, można zastanowić się również nad sprzedażą patentu. Te decyzje powinny być poprzedzone kalkulacją finansową, którą weryfikuje również rynek na którym chciałby Pan pojawić się z rozwiązaniem. Należy zastanowić się, co dokładnie jest przedmiotem ochrony? Rozwiązania techniczne, czy wygląd przedmiotów w których jest on zastosowany? Należy zastanowić się nad polityką komercjalizacji rozwiązania, tj.: droga licencji, droga składania kolejnych rozwiązań technicznych w celu uzyskania ochrony (należy pamiętać o kosztach z tym związanych) oraz ochroną zewnętrznej postaci produktu (generującą koszty) [[faq:"wykonałem fotografie reklamowe dla jednego z przedsiębiorstw do użytku wewnętrznego. Przedsiębiorstwo po 5 latach orzekło że wykorzysta je na innych polach eksploatacji i umieściło zdjęcia w katalogach na stronach internetowych. Przedsiębiorstwo nie zawarło żadnych umów przenoszących prawa do zdjęć oraz licencji. Twierdzą, że kupili zdjęcia i mają do nich prawo. Czy mogli tak zrobić? Czy mojej firmie z tego tytułu należą się tantiemy."]ħ[ Zgodnie z art. 53 prawa autorskiego, autorskie prawa majątkowe do utworu przechodzą na drugą stronę w drodze pisemnej umowy (forma zastrzeżona pod rygorem nieważności). Nie zachowanie tejże formy skutkuje tym, że nie następuje przejście jakichkolwiek praw. Po wtóre, zgodnie z art. 41 ww. ustawy, umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione (pola eksploatacji to sposób korzystania utworu - np. zwielokrotnianie określoną techniką). Brak wskazania w umowie przenoszącej określonego pola skutkuje tym, że nabywca praw w ten sposób korzystać (np. ze zdjęć) nie może. Jeśli doszłoby do bezprawnego korzystania (a jak Pan napisał przedsiębiorstwo stwierdziło, że wykorzysta zdjęcia na innym polu eksploatacji pytanie czy jest to pole, którego zabrakło w umowie Was łączącej?) wówczas dochodzi do naruszenia autorskich praw majątkowych i autorowi przysługuje szereg roszczeń z art. 79 ww. ustawy. Przy założeniu, że doszło do naruszeń najpierw sugerujemy skierować pismo ostrzegawcze (i próbować załatwić sprawę polubownie), w przypadku braku efektu pozostaje droga sądowa. Tłumaczenia przedsiębiorstwa w stylu już raz kupiliśmy zdjęcia nic nie da bo okaże się, że owszem zdjęcia zakupiono, ale sposobu wykorzystania ich w określony sposób (np. umieszczanie ich w Internecie) już nie. Przed wysyłaniem pisma proszę raz jeszcze uważnie prześledzić zapisy umowy (zwłaszcza w kontekście pól eksploatacji). [[faq:"do jakiej kategorii (wynalazek, wzór użytkowy itp.) można zaliczyć nowy efektywny system bardzo szybkiego zapisu ręcznego liczący kilka tysięcy znaków, dostosowany do grupy języków. Jak zapewnić jego ochronę (patent, licencja, ochrona metody?)"]ħ[ Zgodnie z art. 24 Prawa własności przemysłowej patenty są udzielane bez względu na dziedzinę techniki na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania, natomiast zgodnie z art. 28 ww. ustawy nie są wynalazkami m.in. plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej. Za wzór użytkowy uważa się nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Podobnie w art. 1 ust. 21 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który stanowi, że ochrona prawno-autorska przysługuje wyłącznie na sposób wyrażenia, nie na odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne. Mając na uwadze powyższe, jak również ogólny opis pomysłu, system bardzo szybkiego zapisu ręcznego nie podlega ochronie w oparciu o wyżej wymienione akty prawne, w szczególności nie można na takie rozwiązanie uzyskać patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy. Niemniej istnieje możliwość ochrony tego rodzaju dóbr niematerialnych na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, zwłaszcza jako tzw. tajemnicy przedsiębiorstwa. [[faq:"pracuję nad oprogramowaniem do przesyłania informacji za pomocą wiadomości sms. Przed podpisaniem umowy chcę zabezpieczyć swój program tak, aby chronić się przed nieuprawnionym wykorzystaniem i kopiowaniem w całości lub części."]ħ[ 5

6 Programy komputerowe podlegają specjalnemu reżimowi ochrony określonemu przez ustawę o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Co do zasady program komputerowy traktowany jest jak utwór literacki jednakże w rozdz. 7 wspominanej ustawy znajduje się szereg regulacji specyficznych wyłącznie dla programów komputerowych. Ochrona oprogramowania jest jedną z najszerszych z przewidzianych przez odnośną ustawę. W myśl ustawy ochronie podlega program komputerowy w każdej z form jego wyrażenia a więc zarówno w formie źródłowej jak i wynikowej. Ponadto monopol autorski obejmuje trwałe lub czasowe zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie. w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania i przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te wymagają zgody uprawnionego; tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała; rozpowszechniania, w tym użyczenia lub najmu, programu komputerowego lub jego kopii. Wszystkie powyższe czynności wymagają zgody uprawnionego (twórcy, firmy będącej właścicielem praw), która zazwyczaj udzielana jest w formie odpowiednich postanowień umowy licencyjnej. Dlatego przedsiębiorcy oferujący oprogramowanie muszą opracować taki model umowy licencyjnej dla swoich użytkowników, który będzie jak najlepiej przystosowany dla ich potrzeb a równocześnie będzie stanowił zabezpieczenie prawne przed złamaniem monopolu autorskiego. [[faq:"od siedmiu lat portal, którego jestem właścicielem organizuje plebiscyt na najlepsza firmę z pewnej dziedziny. Czy mogę w jakiś sposób chronić tytuł swojego Plebiscytu przed użyciem przez inną osobę w internecie? "]Ħ[ Najwłaściwszym rozwiązaniem w opisanym przypadku byłoby podjęcie próby uzyskania ochrony dla hasła "najlepsza firma z danej dziedziny roku... prawem z rejestracji znaku towarowego słownego. Należy pamiętać, że: Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. Prawo z rejestracji znaku towarowego stwarza dla uprawnionego sytuację monopolu dla posługiwania się znakiem w obrocie gospodarczym na danym terytorium. Możliwa jest rejestracja krajowa na terytorium Polski w Urzędzie Patentowym RP lub na terenie Unii Europejskiej. Odnośne informacje o procedurze i opłatach za rejestrację znajdzie Pan nas stronach tych urzędów. Ponadto warto pomyśleć również o zarejestrowaniu odpowiedniej domeny internetowej. Rejestracja domeny jest czynnością techniczną i nie daje uprawnień właściwych dla prawa wyłącznego jednak daje rzeczywista przewagę rynkową. [[faq:" Jestem w trakcie pisania pracy magisterskiej, której celem jest stworzenie konkretnego rozwiązania informatycznego. Niedawno znalazłem wniosek patentowy praktycznie zgodny z tematem mojej pracy magisterskiej. Zakładając, że patent zostanie przyznany, mam następujące pytania - czy realizacja mojej pracy magisterskiej - napisanie publikacji oraz stworzenie oprogramowania - nie narusza patentu, ponieważ jest działalnością naukową, a nie komercyjną? Czy łamaniem patentu będzie sprzedaż przeze mnie oprogramowania stworzonego w ramach mojej pracy magisterskiej?"]ħ[ Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych, programy komputerowe objęte są monopolem autorskim. Programy komputerowe, co do zasad,y traktowane są przez ustawę jak dzieła literackie, jednakże ustawa konstruuje dla nich specjalny reżim prawny rozszerzonej ochrony. Oznacza to w istocie, że programy komputerowe chronione są monopolem autorskim w dużo szerszym zakresie niż inne rodzaje utworów. W myśl ustawy: Art Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej. 6

7 2. Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie. 3. Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej. 4. Autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, z zastrzeżeniem przepisów art. 75 ust. 2 i 3, obejmują prawo do: 1) trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie; w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania i przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te wymagają zgody uprawnionego; 2) tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała; 3) rozpowszechniania, w tym użyczenia lub najmu, programu komputerowego lub jego kopii. Ochrona prawnoautorska powstaje z chwilą stworzenia utworu. Nie jest wymagane podjęcie jakichkolwiek czynności administracyjnoprawnych takich jak rejestracja prawa w Urzędzie Patentowym itp. Idee i zasady leżące u podstaw stworzenia programu komputerowego nie podlegają ochronie. Chroniony jest jedynie sposób wyrażenia programu (kod źródłowy i wynikowy). Programy komputerowe wyłączone są natomiast wprost spod ochrony patentowej w RP. Jak stanowi odnośny przepis ustawy prawo własności przemysłowej: Art. 28. Za wynalazki, w rozumieniu art. 24, nie uważa się w szczególności: 5) programów do maszyn cyfrowych ; Nie jest więc możliwe skuteczne przyznanie patentu na oprogramowanie komputerowe na terenie RP, a w przypadku przyznania tego rodzaju patentu można wnieść wniosek o jego unieważnienie. Ze względu na fakt wyłączenia oprogramowania spod reżimu ochrony patentowej, przedsiębiorcy z branży IT używają w postępowaniu przed Urzędem Patentowym swoistego 'triku'. Polega on na zgłoszeniu do ochrony patentowej rozwiązania o charakterze technicznym, którego nieodłącznym elementem jest program komputerowy. W ten sposób udało się opatentować wiele rozwiązań a przez to pośrednio uzyskać monopol patentowy na oprogramowanie komputerowe. Rozwiązanie takie nazywa się w nomenklaturze prawniczej wynalazkiem implementowanym za pomocą komputera. Wydaje się, że dobrym przykładem takiego wynalazku jest system informacji o sprzedaży w istocie będący systemem komunikacji między serwerami w sieci. Należy przede wszystkim podkreślić, że przedstawiony przez Pana stan faktyczny jest bardzo szczątkowo nakreślony i nie pozwala szczegółowo odnieść się do zadanych problemów. Opisany przez Pana problem może w istocie nie być zagadnieniem dotyczącym prawa własności przemysłowej, a ochrony prawnoautorskiej i ewentualnego plagiatu. Jednocześnie, przy bliższym opisie wspomnianego rozwiązania informatycznego może okazać się, że chodzi właśnie o próbę opatentowania wynalazku implementowanego za pomocą komputera. [[faq:"chcę założyć firmę, zajmującą się technologiami medycznymi. Projektuję innowacyjne urządzenie do nieinwazyjnej diagnostyki. Czy po wprowadzeniu urządzenia do produkcji mogę ubiegać się o jakąś formę ochrony modelu urządzenia oraz metod przedstawiania wyników badania? Ile może trwać taka procedura? Jak się zabezpieczyć, żeby firma-inwestor nie wykorzystała materiałów np. prototypu i schematów technicznych? Jak ochronić efekty pracy, zwłaszcza jeśli nie posiadam patentu na urządzenie?"]ħ[ Należy pamiętać co uważa się za wynalazek. Jest nim nowe rozwiązanie techniczne, posiadające poziom wynalazczy i nadające się do przemysłowego stosowania. Przymiot nowości zostanie utracony wskutek np. wskutek ujawnienia poprzez wprowadzenie do produkcji (o czym jest wspomniane w Pana pytaniu) przed rozpoczęciem procedury patentowej, czego skutkiem będzie brak możliwości uzyskania patentu. Tak więc, chcąc uzyskać prawa wyłączne (w postaci patentu) proszę nie ujawniać wynalazku. Najpierw zgłoszenie do ochrony tutaj można zlecić rzecznikowi patentowemu zbadanie patentowalności (badanie stanu techniki) tego rozwiązania. Jeżeli badania dadzą wynik 7

8 pozytywny, kolejnym krokiem jest zgłoszenie do ochrony, czy to w Polsce (procedura krajowa), czy w innych krajach świata (procedura regionalna albo międzynarodowa). Proszę pamiętać, iż od chwili zgłoszenia o uzyskanie patentu rozwiązanie korzysta z tymczasowej ochrony. Zasadniczo plany, metody, czy zasady dotyczące działalności umysłowej są wyłączone spod patentowania. Jeżeli jednak ta metoda charakteryzowałby się nową cechą techniczną przedstawiania informacji jeżeli można ją odróżnić od treści informacji należałoby podjąć próby jej opatentowania. Procedura uzyskania patentu w Polsce to ok. 4 lat, na patent europejski ok. 3-5 lat. W celu przyspieszenia wnioskodawca może jedynie zadbać o dobre przygotowanie wniosku o uzyskanie patentu, a także prowadzić szybką i merytoryczną korespondencję z urzędem patentowym. Przed przystąpieniem do rozmów z potencjalnym inwestorem proszę podpisać umowę o poufności, która będzie precyzyjnie wymieniała materiały (jak np. dokumentacja techniczna, prognozy ekonomiczne etc.) udostępniane w trakcie rozmów, a także precyzowała konsekwencje głównie finansowe w razie ich ujawnienia, wykorzystania etc. przez inwestora. [[faq:"bardzo proszę o zaszeregowanie wg kategorii własności intelektualnej, czym jest: etykieta na produkcie - wykorzystująca nowatorską formę przekazu informacji o wyrobie spożywczym i jego producencie, wytwarzanym masowo, jednorazowego użytku, metoda nauczania - idea, myśl, innowacyjny sposób kształcenia, niespotykana dotąd forma oddziaływania na uczniów przez pedagogów, mająca na celu zwiększenie efektywności przyswajania wiedzy, spisana na papierze w formie instrukcji, dobrze znane graficzne symbole, przedstawione jednak w nowatorskiej oprawie, będące integralną częścią wspomnianej powyżej metody nauczania, w dalszej części stającej się niezastąpioną niczym innym, nieodzowną pomocą naukową."]ħ[ Zaszeregowanie przedstawione poniżej jest dokonane wg. możliwości uzyskania ochrony na przedmioty wskazane w pytaniu. Etykieta na produkcie może: pełnić rolę znaku towarowego i być chroniona tzw. prawem ochronnym (po zarejestrowaniu np. w Urzędzie Patentowym RP), zostać zarejestrowana jako wzór przemysłowy i posiadać prawo z rejestracji,jest chroniona prawem autorskim, po spełnieniu przesłanek bycia utworem czyli jest wynikiem pracy twórczej o indywidualnym charakterze, który został utrwalony. Zasady jako pewnego rodzaju idea nie podlegają ochronie zgodnie z art. 1 ust. 21 prawa autorskiego ochroną autorskoprawną może być objęty wyłącznie sposób wyrażenia, spod ochrony wyłączone są odkrycia, idee, procedury i zasady działania oraz koncepcje matematyczne. Nie można również na tego typu przedmiot uzyskać ochrony w postaci patentu (gdyż wynalazkiem nie są m.in. plany zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej). Natomiast instrukcja, która stanowi ona sposób wyrażenia idei (czyli metody) traktowana jest jako utwór literacki tak więc będzie podlegała ochronie na gruncie prawa autorskiego. Używanie znanych symboli graficznych (pytanie co przez to Pan rozumie? renomowane znaki towarowe? symbole, godła państwowe?) może skutkować naruszeniem praw innych podmiotów do takich oznaczeń tak więc zalecana jest daleko idąca ostrożność w tego typu działaniu (może okazać się, że używane oznaczenie jest już przez kogoś zarejestrowane np. jako znak towarowy i jego użycie będzie stanowiło naruszenie prawa ochronnego na znak towarowy). [[faq:"czy możliwa jest rejestracja słowno-graficznego znaku towarowego, który składa się z loga (graficznego przedstawienia nazwy) oraz nazwy x" gdzie x to nazwa rejestrowanego towaru będąca jej tłumaczeniem w obcym języku?..."]ħ[ (pyt cd.) Czy jest możliwa rejestracja gdy x jest już zarejestrowaną częścią nazwy (przez inną firmę spoza Polski) składającej się z jeszcze 3 innych słów zgodnie z informacją na podstawie "Wyszukiwania przedmiotów ochrony własności przemysłowej" umieszczonej na stronie internetowej UPRP? Zarejestrowany znak dotyczy tej samej klasy produktów. Zarejestrowanym znakiem jest przykładowo "x y z". Jakie informacje powinny znaleźć się w pkt. 7 podania o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy? Czy ma być to doprecyzowanie towaru na podstawie wykazu w danej klasie? Odpowiedź: Jeśli dobrze rozumiem pytanie, to dotyczy ono możliwości wykorzystania elementu innego 8

9 zarejestrowanego znaku towarowego (słownego) w nowo-rejestrowanym znaku towarowym. Nie ma żadnej wyraźnej normy, która wprost zabraniałaby opisanego działania. Niemniej należy pamiętać, że podstawową funkcją znaków towarowych jest identyfikowanie towarów i usług w obrocie gospodarczym Art Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Dla ochrony znaku podstawowe znaczenie będą więc miały te jego elementy, które identyfikują towar lub usługę w obrocie. W przypadku znaków towarowych słownych możemy mieć do czynienia z sytuacją, gdy tylko niektóre ze słów będących elementami znaku towarowego lub wszystkie słowa łącznie w określonej konfiguracji będą wypełniać tę funkcję. Poniżej ilustracja przykładem. W znaku towarowym 'Polski Związek Badmintona' (przykład), żadne ze słów składowych samodzielnie nie może spełniać funkcji identyfikującej, jako że mają one charakter rodzajowy i jedynie jako całe wyrażenie (najczęściej w połączeniu z oznaczeniem graficznym) identyfikują podmiot i jego towary (usługi). W takim przypadku samodzielne użycie któregokolwiek z elementów znaku nie narusza prawa do całości, gdyż nie zakłóca funkcji identyfikacyjnej. I tak, w przykładowym znaku towarowym ' Rocwool Wełny Mineralne' (przykład) dwa ze słów mają charakter rodzajowy zaś jedno fantazyjny. W takim przypadku należy stwierdzić, że słowo 'Rocwool' ma znaczenie zasadnicze dla identyfikacyjnej całości znaku. Użycie więc słowa 'Rocwool' w szczególności dla towarów tej samej klasy lub podobnych przez podmiot trzeci w stosunku do uprawnionego z tego znaku towarowego naruszałoby funkcję identyfikacyjną znaku towarowego, a więc również prawa osoby do znaku uprawnionej. Jednocześnie użycie w innym znaku słów 'wełny' lub 'mineralne' nie będzie naruszało praw do znaku. Jak stanowi art. 131 par. 1 ust. 1 Prawa własności przemysłowej nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, których używanie narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich. Jeżeli więc do rejestracji zgłoszony zostanie znak towarowy, który narusza funkcję identyfikacyjną już zarejestrowanego znaku, to stanowić to będzie przeszkodę dla rejestracji. W takiej sytuacji należy liczyć się z wniesieniem przez podmioty uprawnione do znaków towarowych uwag do zgłoszenia, a po ewentualnej rejestracji wystąpieniem z ich strony ze sprzeciwem lub wnioskiem o unieważnienie. Jednocześnie należy pamiętać, że prawo ochronne na znak towarowy ma co do zasady charakter terytorialny, co oznacza, że znaki są chronione jedynie na obszarze Państw na których dokonano rejestracji. Ponadto istnieją systemy rejestracji międzynarodowych, które pozwalają na uzyskanie ochrony na obszarze dwu lub więcej Państw w tym tzw. Wspólnotowy Znak Towarowy, który jest jednolicie chroniony na całym obszarze Unii Europejskiej. Mając na uwadze powyższe i odnosząc się do elementu Pańskiego pytania, w którym wspomina Pan o rejestracji na terenie innego Państwa, należy dokonać badania czy znak ten nie jest również chroniony na terenie RP (uregulowania międzynarodowe: Porozumienie Madryckie i Znak Wspólnotowy). Odnośnie zapytania dotyczącego pkt 7 podania o udzielenie prawa ochronnego wskazujemy, że do wyboru wnioskującego należy czy wpisze on w tym zakresie wszystkie towary i usługi wymienione w danej klasie czy tylko niektóre z nich. Odnośnie opisu stanu faktycznego zawartego w pytaniu w części: 'nazwy "x" gdzie x to nazwa rejestrowanego towaru będąca jej tłumaczeniem w obcym języku? ' informujemy, że nie jest dla nas jasna ta część zapytania. Prosimy o doprecyzowanie zapytania poprzez bardziej szczegółowy opis kwestii tłumaczenia. [[faq:" Mam pytanie odnośnie sposobów ochrony pomysłu na firmę - agencję reklamową, mającą się specjalizować w lokalnych kampaniach reklamowych, gdzie to właśnie sposób realizacji tych kampanii oparty na pewnych nowych technologiach chciałbym chronić, konkretniej to schemat i kroki angażowania odbiorców tychże reklam. Czy jest to w ogóle możliwe by chronić pomysł na kampanię?"]ħ[ Zgodnie z art. 24 Prawa własności przemysłowej patenty są udzielane bez względu na dziedzinę techniki na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania, natomiast zgodnie z art. 28 ww. ustawy nie są wynalazkami m.in. plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej. Za wzór użytkowy uważa się nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub 9

10 zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Podobnie w art. 1 ust. 21 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który stanowi, że ochrona prawnoautorska przysługuje wyłącznie na sposób wyrażenia, nie na odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne. Mając na uwadze powyższe jak również ogólny opis Pani pomysłu (podany w u), pomysł na kampanię nie podlega ochronie w oparciu o wyżej wymienione akty prawne, w szczególności nie można na takie rozwiązanie uzyskać patentu na wynalazek, prawo ochronnego na wzór użytkowy. Tak więc jeśli stworzymy pomysł to nie staje się on przedmiotem ochrony prawa autorskiego, pomimo, iż z pewnością jego powstanie jest związane z wysiłkiem intelektualnym. Reasumując sama idea jest niewystarczająca. Jeżeli jednak np. powstałoby graficzne wyrażenie tego pomysłu np. podręcznik albo np. znak towarowy, który wykorzystywany byłby do oznaczania tego pomysłu na kampanię to wówczas można byłoby korzystać z ochrony przysługującej na podstawie ww. aktów prawnych. Niemniej istnieje możliwość ochrony tego rodzaju dóbr niematerialnych na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, zwłaszcza jako tzw. tajemnicy przedsiębiorstwa. [[faq:"chciałbym opatentować urządzenie, które będzie urządzeniem zaadoptowanym z już istniejącego z niewielkimi modyfikacjami pozwalającymi na całkowitą zmianę jego przeznaczenie i miejsca użytkowania..."]ħ[ (pyt. - cd.) Urządzenie bazowe wykorzystywane jest w gospodarstwie domowym. Po modyfikacji - urządzenie stosowane by było w jednej z gałęzi przemysłu, było by to urządzenie testujące, informujące o wadzie części urządzeń, wskazujące usterkę. Czy to podlega patentowi i czy warto to patentować, czy nie zachodziłaby obawa że ktoś znowu po niewielkiej modyfikacji przywłaszczyłby sobie pomysł stosowania go ale tym razem dalej w motoryzacji? Ile kosztować mnie będzie opatentowanie? Gdzie szukać - czy mój pomysł juz nie jest opatentowany? W jaki sposób zabezpieczyć sie podczas udostępniania patentu do produkcji dla innego przedsiębiorcy by nie przywłaszczył sobie praw do patentu - lub żeby nie produkował go bez przestrzegania praw autorskich. O dpowiedź: Co do przedmiotu ewentualnego patentu (Pana wynalazku). Nie znając bliższych szczegółów Pana rozwiązania trudno odnieść się czy urządzenie po modyfikacjach będzie miało zdolność patentową, czyli czy będzie można uzyskać na niego prawo w postaci patentu. Zgodnie z prawem własności przemysłowej patenty są udzielane bez względu na dziedzinę techniki, na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Tak więc jeśli Pana rozwiązanie spełni te przesłanki będzie można uzyskać patent. W Polsce opłaty urzędowe 550 pln za zgłoszenie patentu (przy większej liczbie stron opisu po udzieleniu patentu dochodzą opłaty za podtrzymywanie ochrony 1-3 rok ochrony 480 zł, za 4 rok ochrony 250, za 5 rok ochrony 300 itd. Jeżeli będzie Pan korzystał z usług rzecznika patentowego należy doliczyć koszty sporządzenia opisu patentowego oraz wniosku o uzyskanie patentu. Gdzie szukać? w Internecie można posurfować po bezpłatnych bazach danych dostępnych na stronach urzędów patentowych np. (strona Urzędu Patentowego RP), polecam bazę - baza dokumentów patentowych Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO), Światowej Organizacji Własności intelektualnej (WIPO) i innych krajów dostępna w języku: angielskim, francuskim i niemieckim albo (baza amerykańskiego Urzędu Patentowego). W jaki sposób się zabezpieczyć? Uzyskując patent uprawniony ma wyłączne prawo do korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy z wyłączeniem innych osób. Jest skuteczny wobec każdego naruszyciela. Naruszenie patentu daje możliwość z wystąpieniem z określonymi roszczeniami. Naruszeniem będzie np. wytwarzanie, używanie, oferowanie, wprowadzanie do obrotu lub importowanie dla tych celów produktu będącego przedmiotem wynalazku. [[faq:"czy można wykorzystać graffiti lub zdjęcia graffiti (którego autorstwo jest ustalone), do działalności komercyjnej (wydruk i sprzedaż na innych nośnikach - plakaty, koszulki itp.)?"]ħ[ Zasady ochrony utworów ujęte zostały w ustawie z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.jedn. Dz.U r., nr 90, poz.631 z późn. zm, dalej: pr.aut.). Dla uzyskania ochrony autorskoprawnej konieczne jest, aby poddawany ocenom efekt intelektualnej aktywności człowieka mógł zostać przypisany do kategorii utworu w rozumieniu tej ustawy. Został on zdefiniowany w art.1 ust.1 w sposób następujący: Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). 10

11 Tak więc dany wytwór niematerialny dla uzyskania statusu utworu (dzieła) podlegającego ochronie powinien: stanowić rezultat pracy człowieka być przejawem jego działalności twórczej wykazywać indywidualny charakter zostać ustalony Nie ulega wątpliwości, że wspomniane graffiti są utworem w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W związku z tym ustawa o ochronie praw autorskich i pokrewnych ustanawia ochronę nieograniczoną w czasie i nie podlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więzi twórcy z utworem, dając mu prawo, w szczególności do: 1. autorstwa utworu, 2. oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo, 3. nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, 4. decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności, 5. nadzoru nad sposobem korzystania z utworu Twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. W związku z powyższym nie jest możliwe wykorzystanie utworów w postaci graffiti w działalności komercyjnej, o której Państwo piszą chyba że uprzednio uzyskają Państwo do tego uprawnienie na podstawie umowy o przeniesieniu majątkowych praw autorskich do konkretnych utworów lub umowy licencyjnej uprawniającej do korzystania z konkretnych utworów na konkretnych polach eksploatacji, które są Państwu potrzebne w prowadzonej działalności. Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. W przypadku wykorzystania graffiti bez podstawy prawnej, a więc bez podpisania jednej z umów, o której mowa powyżej (cesji praw lub licencji) skorzystanie w działalności komercyjnej z graffiti może stanowić podstawę do wytoczenia procesu karnego jak i cywilnego ze względu na naruszenie osobistych jak i majątkowych praw autorskich Twórcy. Ustawa o prawie autorskim i prawa pokrewne penalizuje w art. 115 ust. 1 ustawy o prawie autorskim przywłaszczanie sobie autorstwa oraz wprowadzanie w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania. Przestępstwo to zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Dobrem chronionym jest więc prawo do autorstwa utworu. Przestępstwo przewłaszczenia polega na bezprawnym przypisaniu sobie autorstwa cudzego utworu, przy czym bezprawność oznacza sprzeczność z jakimikolwiek przepisami prawa a nie tylko z normami prawa karnego. Jednym z przypadków jest naruszenie przepisów regulujących korzystanie z cudzych utworów w ramach dozwolonego użytku (art. 29 i 34 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). We wszystkich odmianach przestępstwo ma charakter formalny (bezskutkowy) i jest popełnione w chwili ukończenia samego czynu zabronionego, niezależnie od dalszych ewentualnych konsekwencji zachowania.(z. Ćwiąkalski Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Zakamycze 2005, s ). Ponadto Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny. Twórca może żądać od osoby, która naruszyła jego autorskie prawa majątkowe, zaniechania naruszenia, wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia w podwójnej, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione, potrójnej wysokości stosownego wynagrodzenia z chwili jego dochodzenia; twórca może również żądać naprawienia wyrządzonej szkody, jeżeli działanie naruszającego było zawinione. Niezależnie od roszczeń wymienionych w ust. 1, uprawniony może się domagać, ażeby sprawca naruszenia dokonanego w ramach działalności gospodarczej podejmowanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek, uiścił odpowiednią sumę pieniężną z przeznaczeniem na Fundusz, o którym mowa w art Suma ta nie może być niższa niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia. 11

12 Reasumując, nie jest możliwe wykorzystanie bez wyraźnej zgody Twórcy (wyrażonej w umowie cesji praw lub licencyjnej) graffiti w działalności komercyjnej wskazanej przez Państwa. przejdź do strony: Tekst pochodzi ze strony internetowej Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego: Wykorzystanie materiałów zamieszczonych na stronie jest dopuszczalne wyłącznie na zasadach określonych w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w zakresie odpowiadającym własnemu użytkowi osobistemu oraz dozwolonemu użytkowi publicznemu. W celu uzyskania zgody na korzystanie z materiałów udostępnionych na stronie prosimy o kontakt owy: marketing@marr.pl. 12