METODY AKTYWIZUJĄCE W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM

Transkrypt

1 METODY AKTYWIZUJĄCE W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM Opracowała Grażyna Figiela na podstawie warsztatów organizowanych przez Wydawnictwo MAC w dniu r. oraz literatury przedstawionej na końcu opracowania. Metody aktywizujące rozumiemy jako wskazówki, sposoby działania, które pomogą uczniom: - pogłębić zainteresowanie wspólną sprawą, - przyswoić bez trudu nową wiedzę, - rozwinąć własne pomysły i idee, - komunikować się, dyskutować i spierać się na różne tematy, - podjąć działania na rzecz własnej szkoły. Nauczyciel pracujący metodami aktywizującymi odchodzi od swej dotychczasowej roli - eksperta, w kierunku nauczyciela: - doradcy - animatora - obserwatora i słuchacza - uczestnika procesu dydaktycznego - partnera. Ujęcie metod z perspektywy obu uczestników procesu dydaktycznego odzwierciedlają następujące założenia: - nauczyciel i uczeń są na lekcji partnerami, - nauczyciel i uczeń przyjmują nowe role i nowe zadania, - jednym z najważniejszych zadań współczesnej szkoły jest przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy, - nauczyciel i uczeń są twórczy, posiadają ogromny potencjał, który trzeba tylko uruchomić, - w procesie dydaktycznym nie ma idealnych rozwiązań. Metody bez powiązania z celami, treściami, ramami organizacyjnymi, a przede wszystkim z potrzebami ucznia i preferencjami nauczyciela nie mają wartości. Jak się uczymy? Zapamiętujemy: 10% tego, co czytamy 20% tego, co słyszymy 30% tego, co widzimy 50% tego, co słyszymy i widzimy 70% tego, co sami mówimy 90% tego, co sami robimy. Widać więc, że najwięcej zapamiętujemy wtedy, gdy działamy w zespole, gdy wykonujemy konkretną pracę gdy jesteśmy aktywni.

2 METODY INTEGRACYJNE umożliwiające bliższe poznanie się dzieci, szczególnie w sytuacji nowego ucznia w klasie. Polecane także dla kl. IV dla zapoznania się nauczyciela z uczniami. WIZYTÓWKA - Dzieci wpisują pozytywną cechę na każdą literkę swojego imienia, np. I interesująca T - towarzyski Z zabawna O - optymista A ambitna M - miły B bezkonfliktowa E - energiczny E energiczna K - kulturalny L lojalna A aktywna lub: Jestem Magda miła. Jestem Tomek towarzyski. HERB dzieci tworzą swój własny herb wg wzoru przygotowanego na kartkach. Imię Co lubię? Moje marzenia Jaka jestem? Monika ZDANIA NIEDOKOŃCZONE wizytówka. Dzieci samodzielnie uzupełniają wizytówkę i prezentują na forum grupy. Taką wizytówkę można także pokazać rodzicowi na wywiadówce. JESTEM... MAM... LUBIĘ...

3 JACY JESTEŚMY dla grupy Kwiatek ma tyle płatków, ile dzieci jest w jednej grupie. Każdy wpisuje to co lubi. W środek kwiatka grupa wpisuje jedną cechę wspólną dla wszystkich, może powstać nazwa grupy. Metody integracyjne połączone z twórczym myśleniem PRACA W GRUPIE Pytanie główne: Jak spędzimy dzisiejsze popołudnie, aby się nie nudzić? Przygotowujemy kartkę z napisem np. Proponujemy, aby... Zapewniamy, że... Mamy nadzieję, że... Proponujemy, aby... Od dołu wpisujemy propozycje i zaginamy. Prezentujemy propozycje na forum klasy. KULA ŚNIEGOWA Pierwszy krok zapoznanie dzieci z problemem, np. co to jest szczęście, przyjaźń itp. Dzieci samodzielnie na karteczkach definiują szczęście. Dwie osoby ze swoich definicji tworzą wspólną lub przyjmują jedną z własnych definicji. Dwójki łączą się w czwórki (mają dwie definicje) - znowu tworzą jedną definicję. Czwórki łączą się w ósemki (mają dwie definicje) znowu tworzą jedną definicję. Ósemki łączą się w szesnastki (mają dwie definicje) znowu tworzą jedną definicję. Po zakończonym ćwiczeniu powstaje jedna wspólna definicja.

4 MAPA MENTALNA (pojęciowa) Jest to wizualne rozpracowanie hasła, problemu zgodnie ze słowami:1 obraz = 100 słów. FLAGA HYMN MÓJ DOM, MOJA OKOLICA MOJA OJCZYZNA GRANICE MORZE GÓRY,RZEKI POLSKA Grupy rysują lub wpisują hasła. Prace prezentowane są na forum grupy. Propozycje tematów: - Święta Bożego Narodzenia - Wielkanoc - wakacje - pory roku - moja rodzina - moja szkoła... METODY HIERARCHIZACJI POJĘĆ Dzieci samodzielnie na kartce wypisują cechę dobrego przyjaciela. Na dywanie układają karteczki odpowiednio je segregując. Po zakończonym ćwiczeniu dzieci same zobaczą jakimi cechami powinien odznaczać się dobry przyjaciel. Dobry przyjaciel

5 PIRAMIDA PRIORYTETÓW Postawienie problemu, np. Co jest ważne w rodzinie, abyśmy byli szczęśliwi? Burza mózgów tu dzieci podają lub piszą po 2 rozwiązania na 2 karteczkach (miłość, szacunek, zrozumienie, zaufanie, pieniądze, odpowiedzialność, zgoda itd.) Później wszyscy hierarchizujemy odpowiedzi i powstaje piramida priorytetów. MIŁOŚĆ ZDROWIE SZACUNEK ZGODA ZAUFANIE PIENIĄDZE Należy zwracać uwagę na wyrazy bliskoznaczne. Propozycje tematyczne: - Co powinniśmy zrobić, aby być dobrym zespołem klasowym? - Zima, jesień, wiosna, lato - Co jest ważne dla zdrowia człowieka? - Co jest ważne w życiu człowieka? POCIĄG Postawienie problemu, np. Co jest ważne dla zdrowia człowieka? Dzieci piszą na 2 karteczkach po jednym rozwiązaniu i przypinają na tablicy odpowiednio grupując powtarzające się wyrazy. SPORT SEN ODŻYWIANIE HIGIENA SSSSSS SPORT SEN ODŻYWIANIE SEN ODŻYWIANIE ODŻYWIANIE Dzieci wybierają rozwiązania z największą liczbą kartek i przypinają do wagoników. ZDROWIE ODŻYWIANIE SEN SPORT

6 TWÓRCZE ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW BURZA MÓZGÓW - ważny błysk, natchnienie, chwila, pierwsze skojarzenie. Polega na podawaniu w krótkim czasie dużej liczby różnych skojarzeń, rozwiązań, które niesie wyobraźnia. Ma przebieg etapowy : 1 - wytwarzanie pomysłów 2 - ocena i analiza zgłoszonych pomysłów 3 zastosowanie pomysłów, rozwiązań. Rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawianiem własnych pomysłów, pobudza wyobraźnię. RYBI SZKIELET służy poszukiwaniu przyczyn powstania danego problemu, planowaniu działań, które mają dać określone wyniki. CZYNNIK CZYNNIK PROBLEM CZYNNIK CZYNNIK Rozpatrujemy przyczyny problemu umieszczając je w rybim szkielecie. Za pomocą burzy mózgów ustalamy z uczniami główne czynniki. W zespołach dzieci poszukują przyczyn, które mają wpływ na jeden z czynników głównych. Zapisują przy małych ościach. Wszyscy wspólnie wybierają najistotniejsze przyczyny i ustalają plan działań zmierzający do rozwiązania problemu.

7 PRZYKŁAD: Dlaczego dzieci spóźniają się do szkoły? szkoła rodzice Dlaczego dzieci spóźniają się do szkoły? komunikacja dzieci Wspólnie wyróżniono 4 przyczyny: szkoła, rodzice, komunikacja, samo dziecko. W 4 grupach dzieci rozpracowują każdą ość (przyczynę). Prace prezentowane są na forum klasy i wspólnie ustala się plan działań zmierzający do rozwiązania problemu. METODY EWALUACJI KOSZ I WALIZKA pozwala wywołać refleksję. Zamiast wprost nazywać swoje pozytywne i negatywne odczucia i oceny, można określić swoje emocje, przyklejając w odpowiednim miejscu na plakacie kartkę. Obrazek kosza i walizki. KOSZ WALIZKA Dzieci mają np. ocenić postępowanie bohatera wybranej lektury. Wypisują na karteczkach cechy pozytywne oraz negatywne i przypinają je w odpowiednim miejscu, pozytywne walizka, negatywne kosz. Omówienie powstałych plakatów. Kosz co jest warte wyrzucenia do kosza i zapomnienia. Walizka co jest warte zabrania z e sobą i zapamiętania. Wariant: Ewaluacja lekcji co byś chciał zabrać ze sobą z tej lekcji, a co wrzucić do kosza?

8 BUŹKI można ją stosować na zakończenie lekcji, jakiejś wybranej fazy lekcji lub ćwiczenia. Pozwala zbadać nastrój grupy w bardzo krótkim czasie. W zależności od celu, jaki sobie stawiamy, możemy dowiedzieć się, czy uczniowie: - dobrze się czuli, - temat był atrakcyjny, - dużo się nauczyli, -podobała im się forma prowadzeni lekcji lub pracy w grupach. Na plakacie umieszczamy tabelę. Uczniowie mazakiem zaznaczają w wybranym miejscu kropkę (do każdego kryterium jedną), która ma być odpowiedzią na zadane przez nas pytanie, np.: - temat dzisiejszej lekcji był atrakcyjny, - nowe treści były przekazane sposób zrozumiały dla mnie (ucznia), - atmosfera na lekcji była dobra. Temat Treści Atmosfera Nie należy liczyć kropek. Są dość widoczne dla każdego. Wskazane jest jednak porozmawianie na temat wyników chętny uczeń. Rolą nauczyciela pracującego aktywnie z uczniami jest uczynienie wszystkiego co w jego mocy, by kontakty z uczniami w procesie edukacji były efektywne, autentyczne, pełne wzajemnego zaufania i otwartości. Propozycje literatury: - E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących - Jadwiga Krzyżewska - Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej - Danuta Bernacka Od słowa do działania. Przegląd współczesnych metod kształcenia