WYKSZTAŁCENIE A POTRZEBY RYNKU PRACY. KLASYFIKACJA ABSOLWENTÓW WYŻSZYCH UCZELNI. Marta Dziechciarz-Duda Klaudia Przybysz

Transkrypt

1 WYKSZTAŁCENIE A POTRZEBY RYNKU PRACY. KLASYFIKACJA ABSOLWENTÓW WYŻSZYCH UCZELNI Marta Dziechciarz-Duda Klaudia Przybysz Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2011/01/B/HS4/02328 Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

2 Dlaczego młodzi studiują? Przekonanie, że: wykształcenie stanowi przepustkę do lepszego życia do dobrze płatnej pracy jest zabezpieczeniem przed bezrobociem 2

3 Całkowita liczba studentów szkół wyższych (poziomy ISCED 5 i 6) jako odsetek populacji w wieku od 20 do 24 lat, w podziale na regiony NUTS 2, 2010 r. (%) [Eurostat] 3

4 Sytuacja absolwentów wyższych uczelni Stale rosnący poziom bezrobocia wśród absolwentów wyższych uczelni Brak przygotowania absolwentów do funkcjonowania na rynku pracy; niedostosowania kompetencji młodych do wymagań rynku pracy Wybór kierunków studiów niezgodnych z zapotrzebowaniem zgłaszanym przez pracodawców Ta grupa społeczna wykazuje szczególną wrażliwość na zmiany gospodarcze, wzrost bezrobocia może wynikać z niekorzystnych uwarunkowań gospodarczych, np. niskiego wzrostu PKB i nakładów inwestycyjnych czy globalnej dekoniunktury 4

5 Cel badania Analiza sytuacji zawodowej młodych osób z wyższym wykształceniem Sprawdzenie jak absolwenci oceniają umiejętności nabyte podczas studiów w aspekcie przydatności w wykonywanej pracy na tle ich sytuacji zawodowej Rezultatem przeprowadzonej klasyfikacji jest wyodrębnienie grup absolwentow, których profile mogłyby stanowić zródło cennych informacji dotyczących dopasowania oferty wyższych uczelni do potrzeb rynku pracy 9

6 Metoda Hierarchiczna procedura aglomeracyjna Metoda Warda Zmienne Sytuacja zawodowa (pełny lub niepełny wymiar godzin, bezrobocie, zajmuje się domem ) Kategorie przeciętnych miesięcznych zarobków netto Rodzaj uczelni (prywatna lub publiczna) Tryb studiów (dzienne, wieczorowe, zaoczne) Rodzaj studiów (licencjat, inżynier, magister, magister inżynier) Dane - monitoring rynku pracy BKL 10

7 Dendrogram 11

8 Wyodrębnione klasy 1. Dobrze zarabiający technicy 2. Młodzi z małych miast i wsi, po rolnictwie i usługach 3. Pedagodzy i humaniści 4. Pracujący ekonomiści z większym stażem po publicznych uczelniach 5. Młodzi z licencjatem po prywatnych uczelniach (bezrobotni ekonomiści) 6. Pracujący z licencjatem po prywatnych uczelniach (pracujący ekonomiści) 7. Przedsiębiorczy z doświadczeniem, po studiach II stopnia 8. Młodzi, bez pracy i doświadczenia 12

9 1. Dobrze zarabiający technicy Grupa (236 osób), która niemal w całości jest zatrudniona na etat (97%) Posiadają staż do 4 lat, zarabiają lepiej niż pozostała część populacji (średnia około 2500 zł, mediana 2000 zł) Nadreprezentacja wykształcenia wyższego z tytułem inżyniera lub magistra inżyniera po kierunkach technika, przemysł, budownictwo oraz biologia i nauki ścisłe, 71% ukończyło studia II stopnia Wszyscy skończyli publiczną uczelnię, studiowali dziennie, nadreprezentacja mężczyzn Częściej niż zwykle przyznają, że ich praca jest zgodna z wykształceniem (niemal 66%), swoją wiedzę i umiejętności ze szkół oceniają jako przydatną (w 80%) 41 % dokształca się i nadal chce dokształcać, za powód dokształcania głównie wskazują zdobycie kwalifikacji zawodowych (52%) oraz podniesienie umiejętności potrzebnych w obecnej pracy 36%, w 92% pozytywnie oceniają przydatność szkoleń Jedna z grup dobrze radzących sobie 13

10 2. Młodzi z małych miast i wsi W większości ukończyli usługi i rolnictwo (klasa liczy 146 osób), z tego połowa ma tytuł licencjata Są to osoby młode, pochodzące głównie z mniejszych miast i wsi W 90% deklarują, że są osobami pracującymi, jednak jedynie połowa z nich jest zatrudniona na umowę o pracę, pozostali odbywają praktyki lub inne prace nieetatowe (bez umowy) i nieodpłatne Przeciętne miesięczne zarobki netto są o połowę niższe niż przeciętnie w badanej grupie młodych absolwentów Rzadziej niż zwykle oceniają swoją pracę jako zgodną z wykształceniem a swoją wiedzę i umiejętności ze szkół jako mało przydatną Podobnie jak reszta badanej populacji wysoki odsetek deklaruje znajomość języka obcego (94%), jednak przyznają się do niższego poziomu umiejętności Jedna z gorzej radzących sobie grup absolwentów 14

11 3. Pedagodzy i humaniści Ponad 70% grupy to absolwenci kierunków pedagogicznych i humanistycznych (160 osób) Wszyscy ukończyli publiczne uczelnie, w 90% w trybie dziennym, większość z tytułem magistra Większość pracuje (90%), jednak około 30% jest zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin Zarobki nie odbiegają od średniej, posiadają staż do 5 lat Pochodzą z większych miast W niemal 80% deklarują pracę zgodną z wykształceniem, a wiedzę i umiejętności ze szkół oceniają jako przydatne (76%) Ze względu na odsetek zatrudnionych i zarobki podobni do 15 badanej populacji

12 4. Pracujący ekonomiści Ekonomiści z tytułem magistra z większym stażem, po publicznych uczelniach ukończonych zaocznie (171 osób) Większość w wieku lata Wszyscy zatrudnieni na etacie, zarabiający nieco powyżej przeciętnej Rzadziej niż zwykle oceniają swoją pracę jako zgodną z wykształceniem a swoją wiedzę i umiejętności ze szkół jako mało przydatną W stosunku do całej populacji niższy odsetek deklaruje znajomość języka angielskiego (77%), ale znajomość niemieckiego, francuskiego i rosyjskiego jest na wyższym poziomie (łącznie 97,4%) 16

13 5. Młodzi z licencjatem Są to osoby młode (106 absolwentów), bez stażu zawodowego, pochodzące głównie z mniejszych miast i wsi (80%), występuje nadreprezentacja kobiet W większości po prywatnych uczelniach z tytułem licencjata, nadreprezentacja absolwentów nauk społecznych, ekonomii i prawa, najgorzej ze wszystkich grup oceniają przydatność swoich studiów 92,5% pozostaje bezrobotnych lub nieaktywnych zawodowo Deklarują chęć dokształcania się, najczęściej podejmowane tematy szkoleń dotyczą księgowości i rachunkowości oraz języków obcych, jednocześnie najgorzej ze wszystkich grup oceniają przydatność kursów Jedna z gorzej radzących sobie grup 17

14 6. Pracujący z licencjatem W 95% pracujący (220 absolwentów) z kilkuletnim doświadczeniem, grupa dobrze zarabiająca Po studiach I stopnia z licencjatem (ukończonych przeważnie zaocznie na prywatnej uczelni) Nadreprezentacja absolwentów nauk społecznych, ekonomii i prawa oraz pedagogiki Przyznają, że ich praca nie zawsze jest zgodna z wykształceniem, a studia raczej oceniają za mało przydatne Niechętnie dokształcają się 18

15 7. Przedsiębiorczy z doświadczeniem Z kilkuletnim doświadczeniem (grupa liczy 270 osób) Nadreprezentacja absolwentów nauki społecznych, ekonomia i prawa, nauk humanistycznych i sztuki oraz biologii i nauk ścisłych Ponad 80% ukończyło studia II stopnia, dziennie na publicznej uczelni (74,2% z nich posiada tytuł magistra), posiadają różnego rodzaju certyfikaty, w szczególności językowe, częściej dokształcają się niż podejmują samokształcenie Najlepiej zarabiająca grupa i najbardziej przedsiębiorcza (ponad 15% posiada własne firmy), wszyscy pracują 19

16 8. Młodzi, bez pracy i doświadczenia Młodzi (191 absolwentów), bez doświadczenia, w 88% bezrobotni i nieaktywni zawodowo, wszyscy ukończyli uczelnie publiczne, studiowali dziennie, różne kierunki studiów Ponad połowa ukończyła studia I stopnia (głównie z tytułem licencjata) Chętnie dokształcają się (ponad 52%), w większości dobrze oceniają przydatność szkoleń. Ważnym powodem dokształcania jest zdobycie certyfikatu/świadectwa/dyplomu Grupa, która najgorzej (obok grupy 5) radzi sobie na rynku pracy 20

17 Klasy Przeciętne miesięczne zarobki netto gółem Mediana Średnia zł -40% -20% 0% 20% 40% 60% 80% powyżej

18 Klasy Sytuacja zawodowa (BAEL) Ogółem 0,0% 20,0% 40,0% 60,0% 80,0% 100,0% nieaktywni bezrobotni pracujący -100% -50% 0% 50% 100% nieaktywni bezrobotni pracujący 22

19 Kierunki studiów w obrębie klas % -30% -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% usługi rolnictwo technika, przemysł, budownictwo zdrowie i opieka społ. biologia i nauki ścisłe nauki społ., ekonomia i prawo 23 nauki humanistyczne i sztuka pedagogika

20 Rodzaj studiów % -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% podyplomowe licencjat magister inżynier magister inżynier 24

21 Klasy Klasy Tryb studiów i rodzaj uczelni Ogółem 8 7 Ogółem % 20% 40% 60% 80% 100% wieczorowy zaoczny dzienny 0% 20% 40% 60% 80% 100% prywatna publiczna 25

22 Wiek respondentów % -10% -5% 0% 5% 10% 15% 20% 25%

23 Staż respondentów % -20% -10% 0% 10% 20% 30% 40% 50%

24 Ocena grup ze względu na odsetek pracujących i zarobki Najgorzej radzące sobie grupy: 5 Młodzi z licencjatem po prywatnych uczelniach 8 Młodzi, bez pracy i doświadczenia 2 Młodzi z małych miast i wsi, po rolnictwie i usługach Podobne do całej populacji: 3 Pedagodzy i humaniści Dobrze radzące sobie na rynku pracy: 4 Pracujący ekonomiści z większym stażem 6 Pracujący z licencjatem po prywatnych uczelniach Najlepsze grupy: 1 Dobrze zarabiający technicy 7 Przedsiębiorczy z doświadczeniem, po studiach II stopnia 28

25 Odsetek pracujących Klasy ze względu na odsetek 120% pracujących i zarobki 100% 80% Ogółem % 40% 20% 0% Średnie zarobki (zł) Ogółem 29

26 Charakterystyka cech wspólnych najgorszych grup absolwentów Źle oceniają przydatność studiów Źle oceniają kursy, szkolenia Nadreprezentacja nauki społeczne, ekonomia i prawo Mały staż, brak doświadczenia Bardzo młodzi Studia dzienne Publiczna uczelnia Nadreprezentacja kobiet Nadreprezentacja bez prawa jazdy 5 Brak uprawnień, certyfikatów Bezrobotni, nieaktywni zaw. 8 Wszystkie kierunki studiów Prywatna uczelnia Studia zaoczne Małe miasta i wsie Studia I stopnia, Licencjat Praca niezgodna z wykształceniem Pracujący, niskie zarobki 2 Rolnictwo i usługi Chętnie doszkalają się Chcą uzyskać certyfikat, dyplom, świadectwo 31

27 Charakterystyka cech wspólnych najlepszych grup absolwentów Praca zgodna z wykształceniem Nadreprezentacja mężczyzn Nadreprezentacja kierunków technicznych Wiedza i umiejętności ze studiów przydatna Magister inż. lub inżynier Chętnie doszkalają się Publiczna uczelnia 1 7 Studia II stopnia Studia dzienne Aktywni zawodowo Kilkuletnie doświadczenie Dobre zarobki Magister Nadreprezentacja nauki społeczne, ekonomia i prawo Posiadają certyfikaty Większe miasta Wszystkie kierunki studiów Nadreprezentacja kierunków humanistycznych, pedagogicznych 32

28 Uwagi końcowe Sytuację młodych absolwentów determinuje fakt braku doświadczenia Jednak każdy kolejny rok od wejścia na rynek pracy zwiększa szansę absolwentów na znalezienie zatrudnienia Pomimo, że wśród absolwentów odsetek bezrobotnych jest wysoki to pozostają bez pracy relatywnie najkrócej ze wszystkich grup wiekowych Wśród osób w wieku lata średni czas zarejestrowania to 11 miesięcy (mediana = 6), a odsetek zarejestrowanych dłużej niż 12 miesięcy 23%. 33

29 Uwagi końcowe Trudniejszą sytuację na rynku pracy mają absolwenci studiów I stopnia wzrost szans rynkowych po przejściu z kategorii osoby posiadającej tytuł licencjata (63,8% pracujących) do kategorii posiadających tytuł magistra (80,7%), tak zresztą jak w przypadku inżyniera (76,5%) i magistra inżyniera (85,3%). awans rynkowy po przejściu z I do II stopnia studiów wyższych jest istotniejszy w grupie osób, które nie posiadają tytułu inżyniera (dotyczy przede wszystkim licencjata) 34

30 Uwagi końcowe Najwyższy wskaźnik zatrudnienia i najniższą stopę bezrobocia odnotowano wśród absolwentów inżynieryjnotechnicznych, studiów matematycznych, statystycznych, fizycznych oraz studiów medycznych Najpopularniejsze kierunki studiów tj. ekonomiczne, pedagogiczne i społeczne, prezentują się w tym zestawieniu przeciętnie ze wskaźnikiem zatrudnienia na poziomie niemal 80% i stopą bezrobocia sięgającą 15%. Wśród osób z wyższym wykształceniem zdecydowanie najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w przypadku absolwentów usług dla ludności, społecznych oraz rolniczych, leśnych i rybackich 35

31 Uwagi końcowe Wydaje się, że istotnym czynnikiem warunkującym powodzenie na rynku pracy jest chęć doszkalania się oraz zdobywania certyfikatów, dyplomów Wśród absolwentów, którzy ukończyli uczelnie trybem dziennym odsetek bezrobotnych jest niższy, jednak ten odsetek zmienia się w zależności od kierunku studiów Wskaźnik bezrobocia absolwentów nie różnił się ze względu na to, czy osoba skończyła uczelnię prywatną czy publiczną 36

32 Uwagi końcowe Negatywne postrzeganie przydatności zdobywanej wiedzy podczas studiów może być ważną przeszkodą w osiągnieciu sukcesu zawodowego Niestety praca zgodna z wykształceniem oraz pozytywna ocena wiedzy i umiejętności ze szkół nie we wszystkich przypadkach jest gwarantem sukcesu finansowego Jednak, z drugiej strony praca niezgodna z wykształceniem w połączeniu z innymi czynnikami (licencjat, mała miejscowość) może być istotnym czynnikiem podnoszącym odsetek bezrobotnych 37

33 Uwagi końcowe Nie potwierdzono powszechnej opinii o diametralnie lepszej sytuacji na rynku pracy osób posiadających tytuł magistra inżyniera od zwykłych magistrów Sytuacja rynkowa młodych inżynierów jest relatywnie dobra i fakt uzupełnienia przez nich kwalifikacji poprzez uzyskanie dyplomu studiów II stopnia nie zwiększa istotnie ich szansy na posiadanie pracy 38

34 Uwagi końcowe Powszechnie uważa się, że linia oddzielająca kierunki rynkowe i nierynkowe jest równocześnie linią oddzielającą kierunki inżynierskie i nieinżynierskie Badanie nie potwierdza jednak istnienia prostej zależności pomiędzy kierunkami bardziej lub mniej rynkowymi 39

35 Dziękujemy za uwagę 40