Wpływ zmiany pozycji ciała na wybrane parametry hemodynamiczne u osób po 50 roku życia

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wpływ zmiany pozycji ciała na wybrane parametry hemodynamiczne u osób po 50 roku życia"

Transkrypt

1 Bitner Probl Hig A i Epidemiol wsp. Wpływ 213, zmiany 94(1): pozycji ciała na wybrane parametry hemodynamiczne u osób po 5 roku życia 97 Wpływ zmiany pozycji ciała na wybrane parametry hemodynamiczne u osób po 5 roku życia The influence of body position change on selected hemodynamic variables in healthy subjects over 5 years of age Anna Bitner 1/, Jacek J. Klawe 1/, Monika Zawadka 1/, Paweł Zalewski 1/, Ilona Miśkowiec-Wiśniewska 1/, Małgorzata Tafil-Klawe 2/, Joanna Pawlak 1/ 1/ Katedra i Zakład Higieny i Epidemiologii, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Bydgoszcz 2/ Katedra Fizjologii, Zakład Fizjologii Człowieka, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Bydgoszcz Wprowadzenie. Aktywna i bierna zmiana pozycji ciała z leżącej na stojącą jest fizjologicznym bodźcem, który może powadzić do atypowej reakcji ze strony układu sercowo-naczyniowego. Cel pracy. Przedstawienie reakcji układu krążenia na bierną pionizację u osób zdrowych po 5 roku życia. Zamierzono sprawdzić, czy u osób starszych istnieją atypowe rekcje hemodynamiczne na bierną pionizację i jaka może być przyczyna ich występowania. Materiał i metody. W badaniu uczestniczyły 24 osoby zdrowe w wieku 59±6,5 lat, w tym 17 kobiet i 7 mężczyzn. Analizie poddano podstawowe parametry hemodynamiczne zdrowych ochotników zarejestrowane w czasie 15-minutowego spoczynku i w czasie 5-minutowej pionizacji. W pracy wykorzystano specjalistyczne narzędzie Task Force Monitor służące do nieinwazyjnego badania układu krążenia oraz czynnościowej oceny układu autonomicznego. Wyniki. W przebiegu obciążenia ortostatycznego zaobserwowano, że 19 osób zareagowało na bierną pionizację klasyczną, aczkolwiek osłabioną odpowiedzią układu sercowo-naczyniowego. U pozostałych 5 osób zarejestrowano natomiast atypową odpowiedź układu hemodynamicznego, charakteryzującą się wzrostem pojemności minutowej i objętości wyrzutowej serca z jednoczesnym zmniejszeniem naczyniowego oporu obwodowego. Wnioski. Wystąpienie atypowej reakcji układu krążenia na bierną pionizację u osób zdrowych po 5 roku życia można przypisać zwiększonej aktywności układu współczulnego oraz zwiększonemu napięciu naczyń żylnych. W klasycznej reakcji układu krążenia na test pionizacyjny, zauważalny jest mniejszy przyrost częstości skurczów serca oraz mniejszy spadek objętości wyrzutowej serca, co może być związane z zmniejszoną podatnością żył u osób starszych, mniejszą redukcją SV i osłabioną inaktywację mechanoreceptorów w sercu i płucach. Introduction. Active and passive change of the body position from lying down to standing upright is a physiological stimulus, sometimes leading to the atypical reaction of the cardiovascular system. Aim. Describing the reaction of the cardiovascular system to the tilt test in healthy subjects over 5 years of age. Material & methods. Twenty four healthy subjects (aged 59±6.5 years, including 17 women and 7 men) participated in the examination. Basic hemodynamic parameters of healthy subjects, registered in 15 minutes of the rest and in 5 minutes of the tilt test were analyzed. A specialist Task Force Monitor was used for a noninvasive examination of the cardiovascular system and the autonomic nervous system. Results. It was observed that 19 persons reacted to the tilt test with a classic, although a weakened reply of the cardiovascular system. In 5 persons an atypical response of the cardiovascular system was recorded, characterized by a height Cardiac Output and Stroke Volume with the decrease of the Total Peripheral Resistance. Conclusions. The appearance of the atypical reaction of the cardiovascular system to the tilt test in healthy persons aged over 5 years can be assigned to the increased activity of the sympathetic nervous system and the increased stretching venous vessels. In the typical reaction of the cardiovascular system to the tilt test, a smaller increase in Cardiac Output and a smaller decrease in Stroke Volume was noted, which can be associated with the reduced susceptibility of veins at elderly people, lower SV reduction and weaker inactivation of mechanoreceptors in the heart and lungs. Key words: tilt test, hemodynamic variables, atypical reaction of the cardiovascular system Słowa kluczowe: test pionizacyjny, parametry hemodynamiczne, atypowa reakcja układu krążenia Probl Hig Epidemiol 213, 94(1): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence mgr farm. Anna Bitner Katedra i Zakład Higieny i Epidemiologii, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy UMK w Toruniu ul. M. Skłodowskiej-Curie 9, Bydgoszcz tel , fax , bitnerania@gmail.com

2 98 Probl Hig Epidemiol 213, 94(1): Wprowadzenie Aktywna i bierna zmiana pozycji ciała z leżącej na stojącą jest fizjologicznym bodźcem, który prowadzi do odruchowej reakcji układu sercowo-naczyniowego. Klasyczna odpowiedź układu krążenia na bierną pionizację polega na krótkotrwałym zmniejszeniu powrotu żylnego do serca, na skutek przesunięcia krwi krążącej do żył kończyn dolnych. Efektem tego jest zmniejszenie objętości późnorozkurczowej oraz objętości wyrzutowej serca (SV Stroke Volume). W konsekwencji dochodzi do chwilowego obniżenia ciśnienia tętniczego [1, 2, 3, 4], co prowadzi do inaktywacji baroreceptorów łuku aorty i zatoki szyjnej. Odruchowo zwiększa się częstość pracy serca (HR Heart Rate), kurczliwość mięśnia sercowego oraz naczyniowy opór obwodowy (TPR Total Peripheral Resistance), w następstwie skurczu naczyń oporowych [1-5]. U osób zdrowych, w wyniku prawidłowo funkcjonujących mechanizmów odruchowych, pod wpływem pionizacji biernej dochodzi do zmniejszenia pojemności minutowej serca o około 25%, zwiększenia częstości akcji serca o 3% i zwiększenia całkowitego oporu obwodowego o około 3%. Średnie ciśnienie tętnicze zmienia się w nieznacznym stopniu [6]. W populacji młodych, zdrowych osób (u około 1%) można zaobserwować atypową reakcję układu sercowo-naczyniowego na bierną pionizację, różniącą się znacznie od klasycznej odpowiedzi układu krążenia. Istnieją doniesienia, że wśród osób po 5 roku życia odpowiedź atypowa, hemodynamiczna na test pionizacyjny występuje znacznie częściej (u około 3%) w porównaniu do osób młodych [6, 7]. Cel pracy Przedstawienie reakcji układu sercowo-naczyniowego na bierną pionizację u osób zdrowych po 5 roku życia, w oparciu o podstawowe parametry hemodynamiczne mierzone przed i podczas próby ortostatycznej. Zamierzono sprawdzić: czy u osób starszych istnieją atypowe rekcje układu hemodynamicznego na bierną pionizację? Materiał i metody W badaniu uczestniczyły 24 osoby zdrowe w wieku 59±6,5 roku, w tym 17 kobiet i 7 mężczyzn. Wszyscy ochotnicy zostali poinformowani o celu badania i podpisali świadomą zgodę na jego wykonanie. Na przeprowadzone badanie otrzymano zgodę Komisji Bioetycznej przy Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy. Przed rozpoczęciem badania od każdego z ochotników zebrano dane: płeć, masa ciała, wiek. Kryterium wykluczenia udziału w badaniu były zaburzenia czynności układu sercowo-naczyniowego oraz autonomicznego układu nerwowego. Charakterystykę ogólną grupy badanej przedstawiono w tabeli I. Tabela I. Charakterystyka ogólna grupy badanej Table I. General characteristics of the studied group Cecha Charakterystyka grupy badanej (n=24) Kobieta (n=17) Mężczyzna (n=7) Średnia SD Średnia SD Wiek (lata) 58,52 5,35 61,28 8,82 Wysokość ciała (cm) 161,58 7,34 174,66 6,31 Masa ciała (kg) 68,47 8,2 9,42 35,34 Wskaźnik masy ciała (kg/m 2 ) 26,21 2,43 24,98 2,86 Wskaźnik powierzchni ciała (m 2 ) 1,72,13 1,89,18 SD odchylenie standardowe, n liczba osób badanych Badanie przeprowadzono w standaryzowanych warunkach oceny czynnościowej autonomicznego układu nerwowego, w pozycji spoczynkowej przez okres 15 minut w celu stabilizacji układu krążenia badanego. Temperatura pomieszczenia w trakcie badania wynosiła około 21 C. Pomieszczenie było wyciszone i przyciemnione. Badanie zostało wykonane w godzinach rannych, po upływie 2 godzin od spożycia przez badanego posiłku. Badani przed rozpoczęciem badania odpoczywali i mieli opróżniony pęcherz. W trakcie całego eksperymentu osoby badane nie rozmawiały z osobą wykonującą badanie, ale w każdej chwili mogły zgłosić objawy niepokojące, dotyczące ich samopoczucia [6]. Pionizację przeprowadzono w sposób kontrolowany przy użyciu stołu pionizacyjnego, wyposażonego w pasy stabilizacyjne zapewniające bezpieczeństwo badanego. Po osiągnięciu kąta 7 stół pozostawiono na czas 5 minut, w celu dokonania pomiaru parametrów układu sercowo-naczyniowego osoby uczestniczącej w badaniu. Wartości analizowanych parametrów hemodynamicznych porównywano z wartościami zarejestrowanymi w czasie 15 minutowego spoczynku badanego. W czasie testu pionizacyjnego badane osoby nie zgłaszały objawów w postaci: zawrotów głowy, wrażenia ciemności przed oczami, szumu w uszach, bólu głowy czy suchości błon śluzowych w jamie ustnej. Analizie poddano następujące parametry: skurczowe ciśnienie krwi (sbp systolic Blood Pressure) [mm Hg], rozkurczowe ciśnienie krwi (dbp diastolic Blood Pressure) [mm Hg], średnie ciśnienie tętnicze krwi (mbp mean Blood Pressure) [mm Hg]; objętość wyrzutowa serca (SV Stroke Volume) [ml]; pojemność minutowa serca (CO Cardiac Output) [l/min]); częstość kurczów serca (HR Heart Rate) [bmp]; oraz naczyniowy opór obwodowy (TPR Total Peripheral Resistance) [dyn*s/cm 5 ].

3 Bitner A i wsp. Wpływ zmiany pozycji ciała na wybrane parametry hemodynamiczne u osób po 5 roku życia 99 W pracy wykorzystano system Task Force Monitor (TFM), służący do nieinwazyjnego badania układu krążenia oraz czynnościowej oceny układu autonomicznego. W skład systemu wchodzą: urządzenie do ciągłego pomiaru ciśnienia krwi, elektrokardiograf (EKG), kardiograf impedancyjny (IKG), urządzenie do oscylometrycznego pomiaru ciśnienia krwi. Urządzenie do ciągłego pomiaru ciśnienia krwi działa na zasadzie pomiaru ciśnienia środowiska okołonaczyniowego w dystalnej części kończyny górnej. Do pomiaru ciśnienia tętniczego stosuje się mankiet wypełniony powietrzem z kontrolowanym ciśnieniem oraz pletyzmograf, który zakładany jest na palec środkowy oraz wskazujący jednego z paliczków. Elektrokardiograf (EKG) rejestruje elektryczną czynność mięśnia sercowego z powierzchni klatki piersiowej w postaci różnicy potencjałów miedzy dwoma elektrodami, co zapisywane jest w postaci graficznej jako krzywa elektrokardiograficzna. Kardiograf impedancyjny (IKG) to urządzenie, którego działanie opiera się na analizie składowych sygnału impedancyjnego w klatce piersiowej podczas cyklu pracy serca. Urządzenie do oscylometrycznego pomiaru ciśnienia to zespół elementów rejestrujących oscylacyjne zmiany ciśnienia przenoszone przez tętno w obrębie ramienia, które uciśnięte jest przez mankiet [8]. Pomiar dla każdego skurczu serca w trybie beat to beat pozwala na ocenę ciśnienia tętniczego, objętości skurczowej i minutowej serca, oporu obwodowego, zmienności częstości rytmu HRV i ciśnienia tętniczego BPV oraz innych parametrów układu sercowo-naczyniowego i autonomicznego układu nerwowego [9]. Wyniki Po przeanalizowaniu zmian parametrów hemodynamicznych u poszczególnych ochotników biorących udział w badaniu zaobserwowano, że 19 osób zareagowało na bierną pionizację klasyczną odpowiedzią układu sercowo-naczyniowego. U pozostałych 5 osób w przebiegu obciążenia ortostatycznego zarejestrowano natomiast atypową odpowiedź układu hemodynamicznego. U 19 osób pionizacja spowodowała zmniejszenie objętości wyrzutowej serca o 21,93% (SV): SV 1 =79,39±1,11; SV 2 =61,98±1,44, czemu towarzyszyło zmniejszenie pojemności minutowej serca o 16,1% (CO): CO 1 =5,1±,83; CO 2 =4,28±,76. Zarejestrowano także zwiększenie częstości skurczów serca o 8,5% (HR): HR 2 =69,92±9,89 w stosunku do pomiarów przeprowadzonych w czasie 15 minutowego spoczynku badanego HR 1 =64,43±7,25. Po pionizacji biernej zaobserwowano również zwiększenie naczyniowego oporu obwodowego o 43,6% (TPR): TPR 1 =157,42±314,41; TPR 2 =2254,71±49,4. Pionizacja bierna spowodowała zwiększenie ciśnienia skurczowego o 15,45% (sbp): sbp 1 =124±9,28; sbp 2 = 143,15±12,8, rozkurczowego o 24,95% (dbp): dbp 1 =82,67±8,57; dbp 2 =13,29±12,94 i średniego ciśnienia krwi o 19,42% (mbp): mbp 1 =99,97±8,18; mbp 2 =119,38±11,66. Wszystkie zmienne zostały przedstawione w tabelach II, III i V oraz na rysunkach 1 i 2. U pozostałych 5 osób próba ortostatyczna wpłynęła na wystąpienie atypowej reakcji układu sercowo-naczyniowego charakteryzującej się: zwiększeniem objętości wyrzutowej serca o 4,44% (SV): SV 1 =58,74±11,84; SV 2 =61,35±8,78 i zwiększeniem pojemności minutowej serca o 24,33% (CO): CO 1 =3,7±,75; CO 2 =4,6±,8. Zarejestro- Tabela II. Statystyka opisowa parametrów: sbp, dbp, SV, CO, HR i TPR zarejestrowanych w czasie 15 minutowego spoczynku (Badanie 1) Table II. Descriptive statistics of sbp, dbp, SV, CO, HR i TPR parameters registered during 15-min. rest (Examination 1) Statystyki opisowe Badanie 1 N Średnia Mediana Min. Maks. SD sbp ,11 111,4 146,54 9,28 dbp 19 82,67 83,43 62,43 95,61 8,57 mbp 19 99,97 98,27 83,92 114,43 8,16 SV 19 79,39 81,24 58,74 94,31 1,11 CO 19 5,1 5,16 3,7 6,67,83 HR 19 64,43 62,2 52,24 83,26 7,25 TPR , ,3 1429, ,28 314,41 sbp systolic Blood Pressure, skurczowe ciśnienie krwi; dbp diastolic Blood Pressure, rozkurczowe ciśnienie krwi; mbp mean Blood Pressure, średnie ciśnienie tętnicze krwi; SV Stroke Volume, objętość wyrzutowa serca; CO Cardiac Output, pojemność minutowa serca; HR Heart Rate, częstość kurczów serca; TPR Total Peripheral Resistance, naczyniowy opór obwodowy; n liczba osób badanych; SD odchylenie standardowe Tabela III. Statystyka opisowa parametrów: sbp, dbp, SV, CO, HR i TPR zarejestrowanych w czasie testu pionizacyjnego (Badanie 2) Table III. Descriptive statistics of sbp, dbp, SV, CO, HR i TPR parameters registered during tilt test (Examination 2) Statystyki opisowe Badanie 2 N Średnia Mediana Min. Maks. SD sbp ,15 142,16 122,14 169,8 12,8 dbp 19 13,29 12,81 75,79 128,7 12,94 mbp ,38 116,19 13,32 145,99 11,66 SV 19 61,98 63,8 43,9 79,67 1,44 CO 19 4,28 4,31 3,26 5,96,76 HR 19 69,92 68,14 57,32 11,2 9,89 TPR ,71 224, ,3 61,36 49,4 sbp systolic Blood Pressure, skurczowe ciśnienie krwi; dbp diastolic Blood Pressure, rozkurczowe ciśnienie krwi; mbp mean Blood Pressure, średnie ciśnienie tętnicze krwi; SV Stroke Volume, objętość wyrzutowa serca; CO Cardiac Output, pojemność minutowa serca; HR Heart Rate, częstość kurczów serca; TPR Total Peripheral Resistance, naczyniowy opór obwodowy; n liczba osób badanych; SD odchylenie standardowe

4 1 Probl Hig Epidemiol 213, 94(1): Tabela IV. Statystyka opisowa parametrów: sbp, dbp, SV, CO, HR i TPR zarejestrowanych w czasie 15 minutowego spoczynku (badanie 1) i w czasie testu pionizacyjnego (badanie 2) u osób z atypową reakcją układu sercowo-naczyniowego Table IV. Descriptive statistics of sbp, dbp, SV, CO, HR i TPR parameters registered during 15-min. rest (Examination 1) and during tilt test (Examination 2) in the group with atypical reaction of cardiovascular system Statystyki opisowe Badanie 1 Badanie 2 N Średnia Mediana Min. Maks. SD N Średnia Mediana Min Maks. SD sbp 5 112,71 113,69 98,45 123,86 9, ,91 12,33 98,3 125,31 1,79 dbp 5 74,79 75,75 63,41 98,12 7,3 5 83,55 83,58 81,6 86,83 2,7 mbp 5 9,68 92,41 78,34 99,79 7,8 5 97,34 98,5 89,13 12,98 5,16 SV 5 58,74 53,25 5,45 79,21 11, ,35 57,47 51,85 72,43 8,78 CO 5 3,7 3,33 3,2 4,97,75 5 4,6 4,46 3,55 5,68,8 HR 5 63,48 62,82 54,92 75,59 7, ,15 69,9 63,6 98,88 14,92 TPR ,1 1892,35 142, ,15 373, ,15 17, ,13 183,97 258,41 sbp systolic Blood Pressure, skurczowe ciśnienie krwi; dbp diastolic Blood Pressure, rozkurczowe ciśnienie krwi; mbp mean Blood Pressure, średnie ciśnienie tętnicze krwi; SV Stroke Volume, objętość wyrzutowa serca; CO Cardiac Output, pojemność minutowa serca; HR Heart Rate, częstość kurczów serca; TPR Total Peripheral Resistance, naczyniowy opór obwodowy; n liczba osób badanych; SD odchylenie standardowe Tabela V. Zmiana procentowa (%) parametrów: sbp, dbp, SV, CO, HR i TPR w grupach z odmienną odpowiedzią układu hemodynamicznego na bierną pionizację Table V. Percentage change of sbp, dbp, SV, CO, HR i TPR parameters in groups with atypical reaction of hemodynamic system to passive tilt test Grupa z klasyczną odpowiedzią układu hemodynamicznego na bierną pionizację (%) Statystyki opisowe Grupa z atypową odpowiedzią układu hemodynamicznego na bierną pionizację (%) sbp 15,45 3,73 dbp 24,95 11,71 mbp 19,42 7,35 SV 21,93 4,44 CO 16,1 24,33 HR 8,5 19,95 TPR 43,6 19,78 sbp systolic Blood Pressure, skurczowe ciśnienie krwi; dbp diastolic Blood Pressure, rozkurczowe ciśnienie krwi; mbp mean Blood Pressure, średnie ciśnienie tętnicze krwi; SV Stroke Volume, objętość wyrzutowa serca; CO Cardiac Output, pojemność minutowa serca; HR Heart Rate, częstość kurczów serca; TPR Total Peripheral Resistance, naczyniowy opór obwodowy ,9 64,4 143, ,7 13, ,4 79,4 62 5,1 4,3 HR1 HR2 sbp1 sbp2 dbp1 dbp2 mbp1mbp2 SV1 SV2 CO1 CO2 Ryc. 1. Wykres kolumnowy średnich wartości parametrów: sbp, dbp, SV, CO, HR zarejestrowanych przed (1) i w czasie testu pionizacyjnego (2) w grupie z klasyczną reakcją układu sercowo-naczyniowego Fig. 1. Column graph of average sbp, dbp, SV, CO, HR values registered before (1) and during tilt test (2) in the group with typical reaction of cardiovascular system sbp systolic Blood Pressure, skurczowe ciśnienie krwi; dbp diastolic Blood Pressure, rozkurczowe ciśnienie krwi; mbp mean Blood Pressure, średnie ciśnienie tętnicze krwi; SV Stroke Volume, objętość wyrzutowa serca; CO Cardiac Output, pojemność minutowa serca; HR Heart Rate, częstość kurczów serca TPR TPR2 Ryc. 2. Wykres kolumnowy średnich wartości parametru TPR zarejestrowanych przed (1) i w czasie testu pionizacyjnego (2) w grupie z klasyczną reakcją układu sercowo-naczyniowego Fig. 2. Column graph of average TPR values registered before (1) and during tilt test (2) in the group with typical reaction of cardiovascular system TPR Total Peripheral Resistance, naczyniowy opór obwodowy wano także zwiększenie częstości skurczów serca o 19,95% (HR): HR 2 =76,15±19,92 w stosunku do pomiarów przeprowadzonych w czasie 15 minutowego spoczynku badanego HR 1 =63,48±7,63. Po pionizacji biernej zaobserwowano natomiast zmniejszenie naczyniowego oporu obwodowego o 19,78% (TPR): TPR 1 =1956,1±373,6; TPR 2 =1569,15±258,41. Pionizacja bierna spowodowała zwiększenie ciśnienia skurczowego o 3,73% (sbp): sbp 1 =112,71±9,18; sbp 2 =116,91±1,79, rozkurczowego o 11,71% (dbp): dbp 1 =74,79±7,3; dbp 2 =83,55±2,7 i średniego ciśnienia krwi o 7,35% (mbp): mbp 1 =9,68±7,8; mbp 2 =97,34±5,16, podobnie jak w grupie z klasyczną odpowiedzią układu sercowo-naczyniowego na test pionizacyjny. Wszystkie zmienne zostały przedstawione w tabelach IV i V oraz na rysunkach 3 i 4. W analizie statystycznej parametry układu sercowo-naczyniowego przedstawiono jako wartości bezwzględne (średnie parametrów hemodynamicznych ± odchylenie standardowe, SD) w celu łatwiejszej interpretacji zjawisk zachodzących w układzie krążenia podczas testu pionizacyjnego.

5 Bitner A i wsp. Wpływ zmiany pozycji ciała na wybrane parametry hemodynamiczne u osób po 5 roku życia ,1 63,5 112,7 116,9 97,3 9,7 83,5 74,8 58,7 61,3 3,7 4,6 HR1 HR2 sbp1 sbp2 dbp1 dbp2 mbp1mbp2 SV1 SV2 CO1 CO2 Ryc. 3. Wykres kolumnowy średnich wartości parametrów: sbp, dbp, SV, CO, HR zarejestrowanych przed (1) i w czasie testu pionizacyjnego (2) w grupie z atypową reakcją układu sercowo-naczyniowego Fig. 3. Column graph of average sbp, dbp, SV, CO, HR values registered before (1) and during tilt test (2) in the group with atypical reaction of cardiovascular system sbp systolic Blood Pressure, skurczowe ciśnienie krwi; dbp diastolic Blood Pressure, rozkurczowe ciśnienie krwi; mbp mean Blood Pressure, średnie ciśnienie tętnicze krwi; SV Stroke Volume, objętość wyrzutowa serca; CO Cardiac Output, pojemność minutowa serca; HR Heart Rate, częstość kurczów serc TPR1 TPR2 Ryc. 4. Wykres kolumnowy średnich wartości parametru TPR zarejestrowanych przed (1) i w czasie testu pionizacyjnego (2) w grupie z atypową reakcją układu sercowo-naczyniowego Fig. 4. Column graph of average TPR values registered before (1) and during tilt test (2) in the group with atypical reaction of cardiovascular system TPR Total Peripheral Resistance, naczyniowy opór obwodowy Dyskusja Na podstawie uzyskanych wyników zaobserwowano, że 19 osób zareagowało na test pionizacyjny klasyczną odpowiedzią układu hemodynamicznego. Dane z piśmiennictwa sugerują, że pojemność minutowa serca (CO) ulega obniżeniu o około 2-25%, a objętość wyrzutowa (SV) o około 4% w grupie osób poniżej 5 roku życia. W grupie badanych powyżej 5 roku życia z klasyczną odpowiedzią hemodynamiczną, nastąpiło zmniejszenie wartości CO o 16,1%, natomiast SV o 21,93%. Według danych z piśmiennictwa można oczekiwać, że częstość skurczów serca zwiększy o 3%. W grupie 19 osób zarejestrowano zwiększenie HR, ale o 8,5%. Jedynie całkowity opór obwodowy wzrósł znacząco, bo o 43,6% (norma+3%) [6, 1, 11]. Osłabioną reakcję układu krążenia na test pionizacyjny prawdopodobnie mogą uzasadniać związane z wiekiem: fizjologiczne zmiany zachodzące w układzie sercowo-naczyniowym, osłabienie wrażliwości baroreceptorów, zaburzenia neurohormonalnych mechanizmów kontroli układu krążenia. Inaktywacja baroreceptorów łuku aorty i zatoki szyjnej prowadzi do zwiększonego wyrzutu katecholamin, ADH i aldosteronu, co aktywuje układ renina angiotensyna aldosteron [12-15]. Wielu badaczy wiąże mniejszy wzrost częstości skurczów serca oraz mniejszy spadek objętości wyrzutowej serca z zmniejszoną podatnością żył u osób starszych, co powoduje obniżoną redukcję SV i słabsze odbarczenie mechanoreceptorów sercowo-płucnych. W piśmiennictwie istnieją doniesienia, że klasyczna odpowiedź na bierną pionizację u osób zdrowych nie jest jedyną reakcją układu krążenia (reakcja atypowa) [2]. Wśród osób uczestniczących w badaniu zaobserwowano odmienną reakcję układu hemodynamicznego u 5 zdrowych ochotników. W wyniku testu pionizacyjnego doszło do zwiększenia pojemności minutowej o 4,44% i objętości wyrzutowej serca o 24,33%. Ponadto obserwowano zmniejszenie całkowitego oporu obwodowego o 19,78%. Częstość skurczów serca zwiększyła się natomiast dwukrotnie (19,95%), w porównaniu z grupą osób z klasyczną odpowiedzią układu krążenia. Występowanie atypowej reakcja układu krążenia na test pionizacyjny u osób zdrowych jest bardzo rzadkie. Znacznie częściej opisywane są tego typu reakcje u osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego, jak na przykład choroba niedokrwienna serca. Ortostatyczne zaburzenia regulacji krążenia i wystąpienie atypowej reakcji układu hemodynamicznego na bierną pionizację u osób zdrowych można przypisać zwiększonej aktywności układu współczulnego oraz zwiększonemu napięciu naczyń żylnych [16-18]. U 5 badanych osób z atypową rekcją układu krążenia, opór obwodowy TPR w czasie spoczynku był wyższy w porównaniu z grupą osób z klasyczną odpowiedzią układu krążenia, co może świadczyć o zwiększonym napięciu naczyń tętniczych, w następstwie zwiększonej aktywności współczulnego układu nerwowego [16-18]. Upośledzona funkcja odruchu z baroreceptorów tętniczych może również zaburzać reakcję układu krążenia na pionizację bierną. W piśmiennictwie przeważa pogląd, że wraz z wiekiem czułość odruchu z baroreceptorów (BRS baroreflex sensitivity) ulega obniżeniu, co może potwierdzać powyższą hipotezę [18-21]. Atypowa reakcja układu krążenia na test pionizacyjny może występować u 1-3% osób zdrowych. Istnieją doniesienia, że tego typu reakcje mogą być związane z podwyższonym ryzykiem wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego u tych osób w przyszłości. Teza ta nie została jednak do końca wyjaśniona [2]. Otrzymane w czasie przeprowadzonego badania wartości parametrów hemodynamicznych osób zdrowych po 5 roku życia, mogą stanowić wynik kontrolny w stosunku do osób z chorobami układu krążenia w podobnym wieku.

6 12 Probl Hig Epidemiol 213, 94(1): Piśmiennictwo / References 1. Traczyk W, Trzebski A. Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL, Warszawa Dobosiewicz A, Puchalska L i wsp. Występowanie atypowej odpowiedzi na aktywną pionizację u osób z chorobami układu krążenia. Kardiol Pol 29, 67: Dambrink JHA, Imholz BPB, et al. Circulatory adaptation to orthostatic stress in healthy 1-14-year-old children investigated in a general practice. Clin Sci 1991, 81, Grubb BP. Pathophysiology and differential diagnosis of neurocardiogenic syncope. Am J Cardiol 1999, 84, 3Q-9Q. 5. Parry SW, Kenny RA. The role of tilt table testing in neurocardiovascular instability in older adults. Eur Heart J 21, 22: Jörg J. Diagnostyka autonomicznego układu nerwowego i zaburzeń snu. Urban & Partner, Wrocław Thangarajah N, Hames T, Mubako H, et al. The use of impedance cardiography in the young and elderly during postural stress. Age Ageing 198, 9: Siebert J. Kardiografia impedancyjna. Via Medica, Gdańsk Zalewski P, Słomiński K, Klawe J, Tafil-Klawe M. Ocena czynnościowa autonomicznego układu nerwowego z użyciem systemu Task Force Monitor. Acta Bio-Optica et Informatica Medica 28, (3): Parry SW, Kenny RA. The role of tilt table testing in neurocardiovascular instability in older adults. Eur Heart J 21, 22: Gajek J, Zyśko D i wsp. Test pochyleniowy u osób w wieku podeszłym: zastosowanie, wyniki, bezpieczeństwo metody i implikacje terapeutyczne. Folia Cardiol 24, 11, 8: Sleight P. The importance of the autonomic nervous system in health and disease. Aust N Z J Med 1997, 27: Ruiz GA, Madoery C, Arnaldo F, et al. Frequencydomain analysis of heart rate variability during positive and negative head-up tilt test: importance of age. Pacing Clin Electrophysiol 2, 23: Safar ME, London GM. Arterial and venous compliance in sustained hypertension. Hypertension 1987, 1: Beck L, Pons M, Piot C, et al. A dysautonomic head-up tilt test pattern in elderly patients with neurocardiogenic syncope. PACE 1999, 22: Zyśko D i wsp. Ocena wpływu bodźca pionizacyjnego na ciśnienie tętna u osób w podeszłym wieku. Arterial Hypertension 24, 8, 6: Laitinen T, Hartikainen J, Vanninen E, et al. Age and gender dependency of baroreflex sensitivity in healthy subjects. J Appl Physiol 1998, 84: Tank J, Baevski RM, Fender A, et al. Reference values of indices of spontaneous baroreceptor reflex sensitivity. Am J Hypertens 2, 13: Thrasher TN. Unloading arterial baroreceptors causes neurogenic hypertension. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 22, 282: R Hering D, Wolf J, Narkiewicz K. Rola chemoreceptorów w etiopatogenezie chorób układu sercowo-naczyniowego. Post Nauk Med 24, (4): Witkowski T, Jankowska EA, Ponikowska B i wsp. Zastosowanie nieinwazyjnych metod oceny odruchu z baroreceptorów tętniczych u pacjentów z chorobami układu krążenia. Pol Prz Kardiol 24, (2):

Miara Praca Moc Ciśnienie Temperatura. Wyjaśnij pojęcia: Tętno: . ( ) Bradykardia: Tachykardia:

Miara Praca Moc Ciśnienie Temperatura. Wyjaśnij pojęcia: Tętno: . ( ) Bradykardia: Tachykardia: Imię i nazwisko. Sprawozdanie 1 Ocena:. Podpis.. Data oddania Data i podpis Przyporządkuj podane symbole jednostek do odpowiednich zmiennych. Miara Praca Moc Ciśnienie Temperatura Jednostka stopień Celcjusza

Bardziej szczegółowo

Tabela 1-1. Warunki środowiska zewnętrznego podczas badania i charakterystyka osoby badanej

Tabela 1-1. Warunki środowiska zewnętrznego podczas badania i charakterystyka osoby badanej Ćwiczenie 3 Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Sprawność zaopatrzenia tlenowego podczas wysiłków fizycznych I Analiza zmian wybranych wskaźników układu krążenia i oddychania podczas wysiłku o stałej intensywności

Bardziej szczegółowo

układu krążenia Paweł Piwowarczyk

układu krążenia Paweł Piwowarczyk Monitorowanie układu krążenia Paweł Piwowarczyk Monitorowanie Badanie przedmiotowe EKG Pomiar ciśnienia tętniczego Pomiar ciśnienia w tętnicy płucnej Pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego Echokardiografia

Bardziej szczegółowo

Anatomia i fizjologia układu krążenia. Łukasz Krzych

Anatomia i fizjologia układu krążenia. Łukasz Krzych Anatomia i fizjologia układu krążenia Łukasz Krzych Wytyczne CMKP Budowa serca RTG Unaczynienie serca OBSZARY UNACZYNIENIA Układ naczyniowy Układ dąży do zachowania ośrodkowego ciśnienia tętniczego

Bardziej szczegółowo

BADANIE BIOFIZYCZNE WYDOLNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA MŁODZIEŻY LICEALNEJ

BADANIE BIOFIZYCZNE WYDOLNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA MŁODZIEŻY LICEALNEJ BADANIE BIOFIZYCZNE WYDOLNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA MŁODZIEŻY LICEALNEJ Katarzyna Gliniewicz, VI Liceum Ogólnokształcące w Szczecinie Opiekunowie: mgr Piotr Chmiel, dr Aneta Mika Plan prezentacji Biofizyka

Bardziej szczegółowo

Fizjologia. Układ krążenia, wysiłek, warunki ekstremalne

Fizjologia. Układ krążenia, wysiłek, warunki ekstremalne Fizjologia Układ krążenia, wysiłek, warunki ekstremalne Pytanie 1 1. 51 letni mężczyzna, z rozpoznaniem stabilnej dusznicy bolesnej został skierowany na test wysiłkowy. W spoczynku, częstość skurczów serca

Bardziej szczegółowo

Występowanie atypowej odpowiedzi na aktywną pionizację u osób z chorobami układu krążenia

Występowanie atypowej odpowiedzi na aktywną pionizację u osób z chorobami układu krążenia Artykuł poglądowy/review article Występowanie atypowej odpowiedzi na aktywną pionizację u osób z chorobami układu krążenia The incidence of paradoxical response to orthostatic stress in patients with cardiovascular

Bardziej szczegółowo

Temat: Charakterystyka wysiłków dynamicznych o średnim i długim czasie trwania. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: tolerancja wysiłku

Temat: Charakterystyka wysiłków dynamicznych o średnim i długim czasie trwania. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: tolerancja wysiłku Imię i nazwisko. Data:.. Sprawozdanie nr 4 Temat: Charakterystyka wysiłków dynamicznych o średnim i długim czasie trwania. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: tolerancja wysiłku próg beztlenowy I Cel: Ocena

Bardziej szczegółowo

Fizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1. Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne

Fizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1. Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne Fizjologia wysiłku fizycznego ćwiczenia cz.1 Wpływ wysiłku fizycznego na wybrane parametry fizjologiczne Wysiłek fizyczny dynamiczny vs. statyczny Wpływ wysiłku fizycznego dynamicznego na RR, HR, SV, CO

Bardziej szczegółowo

Dział IV. Fizjologia układu krążenia

Dział IV. Fizjologia układu krążenia Dział IV Fizjologia układu krążenia UWAGA! Dwiczenia 1 i 2 odbywad się będą systemem rotacyjnym zgodnie z niżej podanym podziałem. Dw. 1. Serce cz. I. Cykl hemodynamiczny serca. Badanie fizykalne serca.

Bardziej szczegółowo

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )

Bardziej szczegółowo

lek.med. Szymon Michniewicz

lek.med. Szymon Michniewicz Urządzenie z oporowa zastawką wdechową (ITD-Impedance Threshold Device) jako alternatywa w leczeniu pierwszych objawów hipotensji w różnych stanach klinicznych. lek.med. Szymon Michniewicz CELE: Hipotensja

Bardziej szczegółowo

CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca

CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego

Ćwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy

Bardziej szczegółowo

Dział IV. Fizjologia układu krążenia

Dział IV. Fizjologia układu krążenia Dział IV Fizjologia układu krążenia UWAGA! Ćwiczenia 1 i 2 oraz 7 i 8 odbywać się będą systemem rotacyjnym zgodnie z niżej podanym podziałem. Ćw. 1. Serce cz. I. Cykl hemodynamiczny serca. Badanie fizykalne

Bardziej szczegółowo

Functional assessment of autonomic nervous system by using the Task Force Monitor system

Functional assessment of autonomic nervous system by using the Task Force Monitor system IB_09-2008 [PL_3]_paginy.qxd 2008-09-22 10:59 Page 228 Ocena czynnościowa autonomicznego układu nerwowego z użyciem systemu Task Force Monitor Functional assessment of autonomic nervous system by using

Bardziej szczegółowo

dr inż. Piotr Kowalski, CIOP-PIB Wprowadzenie

dr inż. Piotr Kowalski, CIOP-PIB Wprowadzenie PRACOW NIA DRGAŃ M ECH ANICZ NY CH Wyniki badań pilotażowych wybranych funkcji fizjologicznych i psychomotorycznych pracownika poddanego ekspozycji na niskoczęstotliwościowe drgania o działaniu ogólnym

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie nr 3. Temat: Fizjologiczne skutki rozgrzewki I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: równowaga czynnościowa. restytucja powysiłkowa

Sprawozdanie nr 3. Temat: Fizjologiczne skutki rozgrzewki I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: równowaga czynnościowa. restytucja powysiłkowa Imię i nazwisko. Data: Sprawozdanie nr 3 Temat: Fizjologiczne skutki rozgrzewki I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: równowaga czynnościowa restytucja powysiłkowa II Cel: ocena wpływu rozgrzewki na sprawności

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT MEDYCYNY DOŚWIADCZALNEJ I KLINICZNEJ IM. M. MOSSAKOWSKIEGO POLSKIEJ AKADEMII NAUK ZAKŁAD FIZJOLOGII STOSOWANEJ. Anna Karolina Strasz

INSTYTUT MEDYCYNY DOŚWIADCZALNEJ I KLINICZNEJ IM. M. MOSSAKOWSKIEGO POLSKIEJ AKADEMII NAUK ZAKŁAD FIZJOLOGII STOSOWANEJ. Anna Karolina Strasz INSTYTUT MEDYCYNY DOŚWIADCZALNEJ I KLINICZNEJ IM. M. MOSSAKOWSKIEGO POLSKIEJ AKADEMII NAUK ZAKŁAD FIZJOLOGII STOSOWANEJ Anna Karolina Strasz Ocena nieinwazyjnych metod badania aktywności współczulnego

Bardziej szczegółowo

MONITOROWANIE OSÓB ZAGROŻONYCH KARDIOLOGICZNIE W ŻYCIU CODZIENNYM DOŚWIADCZENIA INSTYTUTU TECHNIKI I APARATURY MEDYCZNEJ W ZABRZU ADAM GACEK

MONITOROWANIE OSÓB ZAGROŻONYCH KARDIOLOGICZNIE W ŻYCIU CODZIENNYM DOŚWIADCZENIA INSTYTUTU TECHNIKI I APARATURY MEDYCZNEJ W ZABRZU ADAM GACEK MONITOROWANIE OSÓB ZAGROŻONYCH KARDIOLOGICZNIE W ŻYCIU CODZIENNYM DOŚWIADCZENIA INSTYTUTU TECHNIKI I APARATURY MEDYCZNEJ W ZABRZU ADAM GACEK POLSKO BRYTYJSKIE FORUM NOWOCZESNEJ OCHRONY ZDROWIA ZABRZE 27-28.03.2015

Bardziej szczegółowo

Zmiany wybranych parametrów hemodynamicznych po zabiegu kriostymulacji ogólnoustrojowej u osób zdrowych

Zmiany wybranych parametrów hemodynamicznych po zabiegu kriostymulacji ogólnoustrojowej u osób zdrowych Zmiany wybranych parametrów hemodynamicznych po zabiegu kriostymulacji ogólnoustrojowej u osób zdrowych Influence of the whole-body cryotherapy on the hemodynamic parameters in healthy subjects Paweł Zalewski

Bardziej szczegółowo

Elżbieta Łoniewska-Paleczny. Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej

Elżbieta Łoniewska-Paleczny. Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej Elżbieta Łoniewska-Paleczny Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej Ryzyko powikłań związanych z zastosowaniem metody nie może przewyższać korzyści z uzyskanych

Bardziej szczegółowo

Wpływ norepinefryny na zmiany hemodynamiczne rejestrowane w warunkach stresu ortostatycznego

Wpływ norepinefryny na zmiany hemodynamiczne rejestrowane w warunkach stresu ortostatycznego PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2005, tom 12, nr 2, 117 123 Copyright 2005 Via Medica ISSN 1507 4145 Wpływ norepinefryny na zmiany hemodynamiczne rejestrowane w warunkach stresu ortostatycznego Norepinephrine

Bardziej szczegółowo

Opiekun pracy: Dr n. med. Waldemar Machała

Opiekun pracy: Dr n. med. Waldemar Machała Marcin Pachucki Anna Durka Monitorowanie rzutu serca CO za pomocą metod mało inwazyjnych: czujnika FloTrac TM i monitora Vigileo TM przedstawienie metody, opis przypadku. Opiekun pracy: Dr n. med. Waldemar

Bardziej szczegółowo

Zmiany parametrów kurczliwości mięśnia sercowego u osób zdrowych po jednym zabiegu kriostymulacji ogólnoustrojowej

Zmiany parametrów kurczliwości mięśnia sercowego u osób zdrowych po jednym zabiegu kriostymulacji ogólnoustrojowej Zmiany parametrów kurczliwości mięśnia sercowego u osób zdrowych po jednym zabiegu kriostymulacji ogólnoustrojowej Changes of the heart muscle contractility in healthy persons after single whole-body cryostimulation

Bardziej szczegółowo

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym

Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich

ĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2 TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka kliniczna w fizjoterapii Fizjoterapia, studia niestacjonarne II stopnia sem. 2

Diagnostyka kliniczna w fizjoterapii Fizjoterapia, studia niestacjonarne II stopnia sem. 2 SPRAWOZDANIE 1 IMIĘ I NAZWISKO GRUPA Diagnostyka kliniczna w fizjoterapii Fizjoterapia, studia niestacjonarne II stopnia sem. Ćwiczenia 1: Metody oceny układu sercowo-naczyniowego. Zadanie 1. Podaj wartość

Bardziej szczegółowo

Analiza fali tętna u dzieci z. doniesienie wstępne

Analiza fali tętna u dzieci z. doniesienie wstępne Analiza fali tętna u dzieci z chorobami kłębuszków nerkowych doniesienie wstępne Piotr Skrzypczyk, Zofia Wawer, Małgorzata Mizerska-Wasiak, Maria Roszkowska-Blaim Katedra i Klinika Pediatrii i Nefrologii

Bardziej szczegółowo

Ocena odruchu z baroreceptorów tętniczych po zabiegu kriostymulacji ogólnoustrojowej u osób zdrowych

Ocena odruchu z baroreceptorów tętniczych po zabiegu kriostymulacji ogólnoustrojowej u osób zdrowych medycyna fizykalna / physical medicine Ocena odruchu z baroreceptorów tętniczych po zabiegu kriostymulacji ogólnoustrojowej u osób zdrowych Arterial baroreflex response to whole-body cryotherapy in healthy

Bardziej szczegółowo

Diagnostyka różnicowa omdleń

Diagnostyka różnicowa omdleń Diagnostyka różnicowa omdleń II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 Omdlenie - definicja Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu bodźca pionizacyjnego na ciśnienie tętna u osób w podeszłym wieku. Wpływ pionizacji na ciśnienie tętna

Ocena wpływu bodźca pionizacyjnego na ciśnienie tętna u osób w podeszłym wieku. Wpływ pionizacji na ciśnienie tętna Dorota Zyśko, Jacek Gajek, Małgorzata Wawrzynek, Maria Witkowska, Walentyna Mazurek PRACA ORYGINALNA Katedra i Klinika Kardiologii Akademii Medycznej we Wrocławiu Ocena wpływu bodźca pionizacyjnego na

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

Test pochyleniowy u osób w wieku podeszłym: zastosowanie, wyniki, bezpieczeństwo metody i implikacje terapeutyczne

Test pochyleniowy u osób w wieku podeszłym: zastosowanie, wyniki, bezpieczeństwo metody i implikacje terapeutyczne PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2004, tom 11, nr 8, 591 598 Copyright 2004 Via Medica ISSN 1507 4145 Test pochyleniowy u osób w wieku podeszłym: zastosowanie, wyniki, bezpieczeństwo metody i implikacje

Bardziej szczegółowo

OCENA FUNKCJONOWANIA UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO KOBIET I MĘŻCZYZN W RÓŻNYM WIEKU PO WYKONANIU REFLEKSOLOGICZNEGO MASAŻU STÓP

OCENA FUNKCJONOWANIA UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO KOBIET I MĘŻCZYZN W RÓŻNYM WIEKU PO WYKONANIU REFLEKSOLOGICZNEGO MASAŻU STÓP S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 11 2014 OCENA FUNKCJONOWANIA UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO KOBIET I MĘŻCZYZN W RÓŻNYM WIEKU PO WYKONANIU REFLEKSOLOGICZNEGO MASAŻU STÓP ASSESSMENT OF FUNCTIONING

Bardziej szczegółowo

Rodzaje omdleń. Stan przedomdleniowy. Omdlenie - definicja. Diagnostyka różnicowa omdleń

Rodzaje omdleń. Stan przedomdleniowy. Omdlenie - definicja. Diagnostyka różnicowa omdleń Omdlenie - definicja Diagnostyka różnicowa omdleń Przejściowa utrata przytomności spowodowana zmniejszeniem perfuzji mózgu (przerwany przepływ mózgowy na 6-8sek lub zmniejszenie ilości tlenu dostarczonego

Bardziej szczegółowo

Testy wysiłkowe w wadach serca

Testy wysiłkowe w wadach serca XX Konferencja Szkoleniowa i XVI Międzynarodowa Konferencja Wspólna SENiT oraz ISHNE 5-8 marca 2014 roku, Kościelisko Testy wysiłkowe w wadach serca Sławomira Borowicz-Bieńkowska Katedra Rehabilitacji

Bardziej szczegółowo

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE - INNOWACJE W TERAPII : BackBeat Medical. Adam Sokal Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Kardio-Med Silesia

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE - INNOWACJE W TERAPII : BackBeat Medical. Adam Sokal Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Kardio-Med Silesia NADCIŚNIENIE TĘTNICZE - INNOWACJE W TERAPII : BackBeat Medical Adam Sokal Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Kardio-Med Silesia Nadcisnienie i Stymulatory Nadciśnienie jest jednym z największych globalnych

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

SEZONOWA OCENA FUNKCJONOWANIA UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO U DZIECI W WIEKU 9-10 LAT

SEZONOWA OCENA FUNKCJONOWANIA UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO U DZIECI W WIEKU 9-10 LAT S ł u p s k i e P r a c e i o l o g i c z n e 9 2012 SEZONOWA OCENA FUNKCJONOWANIA UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO U DZIECI W WIEKU 9-10 LAT SEASONAL ASSESSMENT OF CARDIOVASCULAR SYSTEM FUNCTIONING IN CHILDREN

Bardziej szczegółowo

Zastawka pnia płucnego Zastawka aortalna

Zastawka pnia płucnego Zastawka aortalna 1 Lewa tętnica płucna Żyła główna górna Prawy przedsionek Lewy przedsionek Zastawka tójdzielcza Komora prawa Żyła główna dolna Zastawka pnia płucnego Zastawka mitralna Komora lewa Zastawka aortalna 2 Pauza

Bardziej szczegółowo

Inwazyjne monitorowanie hemodynamiczne u pacjentów w do operacji torakochirurgicznych z wysokim ążeniowych

Inwazyjne monitorowanie hemodynamiczne u pacjentów w do operacji torakochirurgicznych z wysokim ążeniowych Marcin Pachucki Inwazyjne monitorowanie hemodynamiczne u pacjentów w do operacji torakochirurgicznych z wysokim ryzykiem powikłań krąż ążeniowych Opiekun ITS: drr n. med. Waldemar Machała Studenckie Koło

Bardziej szczegółowo

Ocena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007

Ocena ogólna: Raport całkowity z okresu od 04.05.2007 do 15.11.2007 W Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej ABC medic Praktyka Grupowa Lekarzy Rodzinnych w Zielonej Górze w okresie od 04.05.2007-15.11.2007 została przeprowadzona ocena efektów klinicznych u pacjentów

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z wyników badań prowadzonych w ramach programu. Szkoła Podstawowa NR 79 w Gdańsku

Sprawozdanie z wyników badań prowadzonych w ramach programu. Szkoła Podstawowa NR 79 w Gdańsku Sprawozdanie z wyników badań prowadzonych w ramach programu Szkoła Podstawowa NR 79 w Gdańsku 2012 Ośrodek Promocji Zdrowia i Sprawności Dziecka 80-397 Gdańsk ul. Kołobrzeska 61 tel. 058 553 43 11 fax.058

Bardziej szczegółowo

Ocena dobowego profilu ciśnienia tętniczego oraz częstości rytmu serca u dzieci z twardziną uogólnioną i ograniczoną

Ocena dobowego profilu ciśnienia tętniczego oraz częstości rytmu serca u dzieci z twardziną uogólnioną i ograniczoną Jacek A. Woźniak 1, Rafał Dąbrowski 1, Wanda Szymańska-Jagiełło 2, Małgorzata Kwiatkowska 2, Ilona Kowalik 1 PRACA ORYGINALNA 1 Klinika Choroby Wieńcowej Instytutu Kardiologii w Warszawie 2 Klinika Reumatologii

Bardziej szczegółowo

Nadciśnienie tętnicze punkt widzenia lekarza i dietetyka. prof. nadzw. dr hab. n. med. J. Niegowska dr inż. D. Gajewska

Nadciśnienie tętnicze punkt widzenia lekarza i dietetyka. prof. nadzw. dr hab. n. med. J. Niegowska dr inż. D. Gajewska Nadciśnienie tętnicze punkt widzenia lekarza i dietetyka prof. nadzw. dr hab. n. med. J. Niegowska dr inż. D. Gajewska Wszechnica Żywieniowa SGGW Warszawa 2016 Ciśnienie tętnicze krwi Ciśnienie wywierane

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka

Fizjologia człowieka Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie nr 6. Temat: Trening fizyczny jako proces adaptacji fizjologicznej. Wpływ treningu na sprawność zaopatrzenia tlenowego ustroju.

Sprawozdanie nr 6. Temat: Trening fizyczny jako proces adaptacji fizjologicznej. Wpływ treningu na sprawność zaopatrzenia tlenowego ustroju. Imię i nazwisko. Data:.. Sprawozdanie nr 6 Temat: Trening fizyczny jako proces adaptacji fizjologicznej. Wpływ treningu na sprawność zaopatrzenia tlenowego ustroju. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: Wydolność

Bardziej szczegółowo

Technologia dla oddechu. Prezentuje: Kamila Froń

Technologia dla oddechu. Prezentuje: Kamila Froń Technologia dla oddechu Prezentuje: Kamila Froń Innowacja kluczem do lepszej jakości życia VR Mind to firma łącząca innowacje technologiczne z najnowszą wiedzą z zakresu wsparcia leczenia bólu i terapii

Bardziej szczegółowo

Dział III Fizjologia układu krążenia

Dział III Fizjologia układu krążenia Dział III Fizjologia układu krążenia Ćw. 1. Mięsień sercowy. (18 II 2014) 1. Doświadczenia z wykorzystaniem animacji i symulacji komputerowych oglądanie i zapisywanie czynności izolowanego serca szczura:

Bardziej szczegółowo

Fizjologia człowieka. Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr. Stacjonarne studia I stopnia. Rok akademicki 2018/2019

Fizjologia człowieka. Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr. Stacjonarne studia I stopnia. Rok akademicki 2018/2019 Fizjologia człowieka Wychowanie Fizyczne II rok/3 semestr Stacjonarne studia I stopnia Rok akademicki 2018/2019 Tematyka ćwiczeń: 1. Podstawy elektrofizjologii komórek. Sprawy organizacyjne. Pojęcie pobudliwości

Bardziej szczegółowo

Ocena profilu dobowego ciśnienia tętniczego metodą 24-godzinnego ambulatoryjnego monitorowania ciśnienia (ABPM) u pacjentów z cukrzycą typu 2

Ocena profilu dobowego ciśnienia tętniczego metodą 24-godzinnego ambulatoryjnego monitorowania ciśnienia (ABPM) u pacjentów z cukrzycą typu 2 Małgorzata Zagroda 1, Dorota Tomczyk 1, Damian Kołacin 1, Paweł Tomczyk 1, Andrzej Prystupa 2, Anna Toruń-Jurkowska 3, Jerzy Mosiewicz 2, Grzegorz Dzida 2 1 Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Klinice

Bardziej szczegółowo

Aktywność sportowa po zawale serca

Aktywność sportowa po zawale serca Aktywność sportowa po zawale serca Czy i jaki wysiłek fizyczny jest zalecany? O prozdrowotnych aspektach wysiłku fizycznego wiadomo już od dawna. Wysiłek fizyczny o charakterze aerobowym (dynamiczne ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Hipercholesterolemia najgorzej kontrolowany czynnik ryzyka w Polsce punkt widzenia lekarza rodzinnego

Hipercholesterolemia najgorzej kontrolowany czynnik ryzyka w Polsce punkt widzenia lekarza rodzinnego XVI Kongres Medycyny Rodzinnej Kielce, 2 5 czerwca 2016 Prof. UJ dr hab. med. Adam Windak Kierownik Zakładu Medycyny Rodzinnej CM UJ Wiceprezes Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce Hipercholesterolemia

Bardziej szczegółowo

Fizjologia Układu Krążenia 3. seminarium

Fizjologia Układu Krążenia 3. seminarium Fizjologia Układu Krążenia 3. seminarium Cykl sercowy: Skurcz izowolumetryczny: szczyt załamka R - początek skurczu komory skurcz Cardiac zwiększa ciśnienie w Cycle Lewej komorze powyżej ciśnienia w lewym

Bardziej szczegółowo

Czy mamy dowody na pozalipidoweefekty stosowania statyn?

Czy mamy dowody na pozalipidoweefekty stosowania statyn? Czy mamy dowody na pozalipidoweefekty stosowania statyn? Zbigniew Gaciong Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Definicja Plejotropia,

Bardziej szczegółowo

Krioterapia ogólnoustrojowa: ogólna charakterystyka metody, efekty biologiczne i zastosowanie kliniczne temperatur kriogenicznych

Krioterapia ogólnoustrojowa: ogólna charakterystyka metody, efekty biologiczne i zastosowanie kliniczne temperatur kriogenicznych Artykuł dla portalu: www.morsowanie.info Krioterapia ogólnoustrojowa: ogólna charakterystyka metody, efekty biologiczne i zastosowanie kliniczne temperatur kriogenicznych Paweł Zalewski 1, Jacek J. Klawe

Bardziej szczegółowo

Kardiotokografia. Czynniki wpływające na częstotliwość akcji serca płodu czynniki biochemiczne czynniki neurogenne czynniki hemodynamiczne

Kardiotokografia. Czynniki wpływające na częstotliwość akcji serca płodu czynniki biochemiczne czynniki neurogenne czynniki hemodynamiczne Kardiotokografia Kardiotokografia Stosowana jest do nadzoru płodu przed porodem i w czasie porodu Dzięki ciągłemu nadzorowi kardiotokograficznemu możliwe jest wczesne rozpoznanie niedotlenienia płodu i

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI. Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI. Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjologia pracy i wypoczynku

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia Katedra Morfologicznych i Czynnościowych Podstaw Kultury Fizycznej Kierunek: Wychowanie Fizyczne SYLABUS Nazwa przedmiotu

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody

STRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody STRESZCZENIE Choroby układu krążenia od lat pozostają jedną z głównych przyczyn śmierci w Europie. W licznych badaniach opisano czynniki ryzyka, które predysponują do rozwoju miażdżycy i wystąpienia choroby

Bardziej szczegółowo

4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup

4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup IV. Wyniki Badana populacja pacjentów (57 osób) składała się z dwóch grup grupy 1 (G1) i grupy 2 (G2). W obu grupach u wszystkich chorych po zabiegu artroskopowej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego

Bardziej szczegółowo

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report Czy istnieje zależność pomiędzy wiekiem i stroną, po której umiejscawia się ciąża ektopowa jajowodowa?

Bardziej szczegółowo

PONS (łac. most) Kielce, 18 marca 2011

PONS (łac. most) Kielce, 18 marca 2011 Kielce, 18 marca 2011 Badanie PONS PONS (łac. most) POlish-Norwegian i Study Projekt PONS jest współfinansowany przez Polsko-Norweski Fundusz Badań Naukowych. Głównym wykonawcą projektu jest Centrum Onkologii

Bardziej szczegółowo

METODY DYNAMIKI SYMBOLICZNEJ W OCENIE AKTYWNOŚCI BARORECEPTORÓW PO ZABIEGACH KRIOSTYMULACJI OGÓLNOUSTROJOWEJ

METODY DYNAMIKI SYMBOLICZNEJ W OCENIE AKTYWNOŚCI BARORECEPTORÓW PO ZABIEGACH KRIOSTYMULACJI OGÓLNOUSTROJOWEJ METODY DYNAMIKI SYMBOLICZNEJ W OCENIE AKTYWNOŚCI BARORECEPTORÓW PO ZABIEGACH KRIOSTYMULACJI OGÓLNOUSTROJOWEJ SYMBOLIC DYNAMICS METHODS IN THE EVALUATION OF BAROREFLEX ACTIVITY AFTER WHOLE-BODY CRYOSTIMULATION

Bardziej szczegółowo

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 9. Fizjologia i patofizjologia krwi.

Ćwiczenie 9. Fizjologia i patofizjologia krwi. Zawartość Ćwiczenie 9. Fizjologia i patofizjologia krwi.... 1 Ćwiczenie 10. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego I. Hemodynamika serca. Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego. Zasady krążenia krwi...

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Odpowiedź tensyjna na wysiłek fizyczny u dorosłych mężczyzn z chorobą niedokrwienną serca poddanych rehabilitacji kardiologicznej

Odpowiedź tensyjna na wysiłek fizyczny u dorosłych mężczyzn z chorobą niedokrwienną serca poddanych rehabilitacji kardiologicznej PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2005, tom 12, nr 12, 811 819 Copyright 2005 Via Medica ISSN 1507 4145 Odpowiedź tensyjna na wysiłek fizyczny u dorosłych mężczyzn z chorobą niedokrwienną serca poddanych

Bardziej szczegółowo

Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości

Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości Joanna Kobosko, Edyta Piłka, Agnieszka Pankowska, Henryk Skarżyński STRESZCZENIE

Bardziej szczegółowo

ZNACZENIE DIAGNOSTYCZNE 6-MINUTOWEGO TESTU KORYTARZOWEGO CHODU U MĘŻCZYZN Z MIAŻDŻYCĄ KOŃCZYN DOLNYCH

ZNACZENIE DIAGNOSTYCZNE 6-MINUTOWEGO TESTU KORYTARZOWEGO CHODU U MĘŻCZYZN Z MIAŻDŻYCĄ KOŃCZYN DOLNYCH ZNACZENIE DIAGNOSTYCZNE 6-MINUTOWEGO TESTU KORYTARZOWEGO CHODU U MĘŻCZYZN Z MIAŻDŻYCĄ KOŃCZYN DOLNYCH Bartosz Wnuk 1, Teresa Kowalewska-Twardela 2, Damian Ziaja 3 Celem pracy była ocena przydatności 6-minutowego

Bardziej szczegółowo

Wpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym

Wpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym Marcin Antoni Siciński Wpływ umiarkowanej hiperwentylacji na głębokość anestezji wywołanej dożylnym wlewem propofolu u chorych poddawanych operacjom wewnątrzczaszkowym Rozprawa na stopień doktora nauk

Bardziej szczegółowo

mgr Anna Sobianek Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med. Mirosław Dłużniewski

mgr Anna Sobianek Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med. Mirosław Dłużniewski mgr Anna Sobianek,,Ocena wpływu regularnej, kontrolowanej aktywności fizycznej na jakość życia i występowanie czynników ryzyka schorzeń sercowo-naczyniowych w populacji studentek Warszawskiego Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjologia Kod przedmiotu FII_03_SS_2012

Bardziej szczegółowo

Fizjologia, biochemia

Fizjologia, biochemia 50 Fizjologia, biochemia sportu Krioterapia powoduje lepszą krążeniową i metaboliczną tolerancję oraz opóźnia narastanie zmęczenia w trakcie wykonywania pracy mięśniowej przez zawodników sportów wytrzymałościowych.

Bardziej szczegółowo

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB Oparte na dowodach zalecenia w leczeniu nadciśnienia tętniczego wg. Joint National Committee (JNC

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 11. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego I. Hemodynamika serca. Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego. Zasady krążenia krwi.

Ćwiczenie 11. Fizjologia układu sercowo-naczyniowego I. Hemodynamika serca. Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego. Zasady krążenia krwi. Ćwiczenie 10. Fizjologia i patofizjologia krwi. 1. Rola erytropoetyny. 2. Budowa i funkcje erytrocytów 3. Hemoglobina - rodzaje, właściwości 4. Krzywa dysocjacji hemoglobiny - definicja, czynniki wpływające

Bardziej szczegółowo

Uwaga: Na końcu instrukcji znajduje się tabela, której wypełnienie jest elementem zaliczenia ćwiczenia.

Uwaga: Na końcu instrukcji znajduje się tabela, której wypełnienie jest elementem zaliczenia ćwiczenia. Autonomiczny Układ Nerwowy Podstawy teoretyczne oraz instrukcje przeprowadzenia ćwiczeń praktycznych wykonywanych podczas zajęć Lista ćwiczeń praktycznych 1. Próba głębokiego (kontrolowanego) oddychania

Bardziej szczegółowo

HARMONOGRAM WYKŁADÓW I KOLOKWIÓW Z FIZJOLOGII ROK AKADEMICKI 2017/18 WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU UJ CM KIERUNEK: FIZJOTERAPIA studia stacjonarne I 0

HARMONOGRAM WYKŁADÓW I KOLOKWIÓW Z FIZJOLOGII ROK AKADEMICKI 2017/18 WYDZIAŁ NAUK O ZDROWIU UJ CM KIERUNEK: FIZJOTERAPIA studia stacjonarne I 0 HARMONOGRAM WYKŁADÓW I KOLOKWIÓW Z FIZJOLOGII ROK AKADEMICKI 2017/18 KIERUNEK: FIZJOTERAPIA studia stacjonarne I 0 PONIEDZIAŁEK: GODZ. 7.45 9.15 SEMESTR ZIMOWY 02. 10. 2017 r. Homeostaza 09. 10. 2017 r.

Bardziej szczegółowo

Całodobowe ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia tętniczego (ABPM) u 17-letniej dziewczynki z bólami głowy

Całodobowe ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia tętniczego (ABPM) u 17-letniej dziewczynki z bólami głowy ZINTERPRETUJ TO BADANIE RADA NAUKOWA DZIAŁU Dr n. med. Anna Turska-Kmieć (przewodnicząca) Dr hab. n. med. Teresa Jackowska Dr hab. n. med. Henryk Mazurek Dr hab. n. med. Magda Rutkowska Dr hab. n. med.

Bardziej szczegółowo

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24

Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania

Bardziej szczegółowo

Ostra niewydolność serca

Ostra niewydolność serca Ostra niewydolność serca Prof. dr hab. Jacek Gajek, FESC Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Niewydolność serca Niewydolność rzutu minutowego dla pokrycia zapotrzebowania na tlen tkanek i narządów organizmu.

Bardziej szczegółowo

Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy

Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów Siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra

Bardziej szczegółowo

Wpływ rehabilitacji na stopień niedokrwienia kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy.

Wpływ rehabilitacji na stopień niedokrwienia kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy. Marek Ciecierski, Zygmunt Mackiewicz, Arkadiusz Jawień Wpływ rehabilitacji na stopień niedokrwienia kończyn dolnych w przebiegu miażdżycy. Z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej AM w Bydgoszczy Kierownik

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego

Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego. czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Rejestr codziennej praktyki lekarskiej dotyczący cy leczenia nadciśnienia nienia tętniczego t tniczego współwyst występującego z innymi czynnikami ryzyka sercowo- naczyniowego Nr rejestru: HOE 498_9004

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.

Bardziej szczegółowo

Wpływ aktywacji układu RAA u chorych z omdleniami wazowagalnymi w fazie biernej testu pochyleniowego na sposób leczenia

Wpływ aktywacji układu RAA u chorych z omdleniami wazowagalnymi w fazie biernej testu pochyleniowego na sposób leczenia PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2004, tom 11, nr 1, 33 37 Copyright 2004 Via Medica ISSN 1507 4145 Wpływ aktywacji układu RAA u chorych z omdleniami wazowagalnymi w fazie biernej testu pochyleniowego na

Bardziej szczegółowo

Zapobieganie nawrotom omdleń wazowagalnych za pomocą podawanego dożylnie b-blokera. Mechanizmy patofizjologiczne determinujące efektywność terapii

Zapobieganie nawrotom omdleń wazowagalnych za pomocą podawanego dożylnie b-blokera. Mechanizmy patofizjologiczne determinujące efektywność terapii PRACA ORYGINALNA Folia Cardiol. 2004, tom 11, nr 7, 489 498 Copyright 2004 Via Medica ISSN 1507 4145 Zapobieganie nawrotom omdleń wazowagalnych za pomocą podawanego dożylnie b-blokera. Mechanizmy patofizjologiczne

Bardziej szczegółowo

STAN PRZEDNADCIŚNIENIOWY

STAN PRZEDNADCIŚNIENIOWY STAN PRZEDNADCIŚNIENIOWY Łukasz Artyszuk SKN przy Katedrze i Klinice Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Plan Definicja Klasyfikacja ciśnienia tętniczego Epidemiologia Ryzyko sercowo

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski. obowiązkowy. 155, w tym: 35 - wykłady, 48 seminaria, 72 ćwiczenia

SYLABUS. Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski. obowiązkowy. 155, w tym: 35 - wykłady, 48 seminaria, 72 ćwiczenia SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Rodzaj przedmiotu Fizjologia Wydział Lekarski I Lekarski magisterski stacjonarne polski

Bardziej szczegółowo

Ocena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE w grupie osób aktywnych zawodowo

Ocena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE w grupie osób aktywnych zawodowo MŁODA KARDIOLOGIA PRACA ORYGINALNA Folia Cardiologica Excerpta 2010, tom 5, nr 5, 315 319 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1896 2475 Ocena ryzyka wystąpienia incydentów sercowo- -naczyniowych według SCORE

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 10. Fizjologia i patofizjologia krwi.

Ćwiczenie 10. Fizjologia i patofizjologia krwi. Ćwiczenie 10. Fizjologia i patofizjologia krwi. 1. Erytropoeza ze szczególnym uwzględnieniem roli erytropoetyny. 2. Budowa i funkcje erytrocytów 3. Hemoglobina - rodzaje, właściwości 4. Krzywa dysocjacji

Bardziej szczegółowo

Analiza wariancji - ANOVA

Analiza wariancji - ANOVA Analiza wariancji - ANOVA Analiza wariancji jest metodą pozwalającą na podział zmienności zaobserwowanej wśród wyników eksperymentalnych na oddzielne części. Każdą z tych części możemy przypisać oddzielnemu

Bardziej szczegółowo

FIZJOLOGIA. b. umiejętności:

FIZJOLOGIA. b. umiejętności: FIZJOLOGIA 1. Informacje o przedmiocie (zajęciach), jednostce koordynującej przedmiot, osobie prowadzącej 1.1. Nazwa przedmiotu (zajęć): Fizjologia 1.2.Forma przedmiotu: Wykłady, ćwiczenia 1.3. Przedmiot

Bardziej szczegółowo

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof

Bardziej szczegółowo

ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:

ZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ: UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 3 do ogłoszenia ZESTAWIENIE WYMAGANCYH PAREMTRÓW TECHNICZNYCH

Załącznik nr 3 do ogłoszenia ZESTAWIENIE WYMAGANCYH PAREMTRÓW TECHNICZNYCH Załącznik nr 3 do ogłoszenia ZESTAWIENIE WYMAGANCYH PAREMTRÓW TECHNICZNYCH Przedmiot zamówienia: MONITOR DO CIĄGŁYCH POMIARÓW HEMODYNAMICZNYCH. Producent: Kraj pochodzenia: Oferowany model/typ: Rok produkcji

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo