Nr 758. Informacja. Nadzór właścicielski państwa w Polsce KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH

Transkrypt

1 KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Nadzór właścicielski państwa w Polsce Listopad 2000 Ewa Czerwińska Informacja Nr 758 Pojęcie nadzoru właścicielskiego państwa w szerokim zakresie oznacza wpływ organów państwowych na podmioty gospodarcze, których właścicielem jest państwo (w całości lub części). Podmiotem nadzoru właścicielskiego jest Skarb Państwa, reprezentowany przede wszystkim przez Ministra Skarbu Państwa, inne organy centralne oraz wojewodów. Zgodnie z obowiązującym prawem Skarb Państwa jako właściciel spółek prawa handlowego i przedsiębiorstw państwowych nie ingeruje bezpośrednio w decyzje zarządu, ale wykorzystuje całość swych uprawnień dla ochrony interesu Skarbu Państwa i kontroli przestrzegania obowiązującego prawa. Właścicielska rola Skarbu Państwa realnie sprowadza się więc do ewidencji majątku, programowania i realizacji przekształceń własnościowych, egzekwowania uprawnień wynikających z praw majątkowych i kontroli ich wykonywania przez podmioty i osoby reprezentujące Skarb Państwa. Jednak w miarę postępu procesu prywatyzacji w Polsce, zakres uprawnień właścicielskich Skarbu Państwa wobec podmiotów gospodarczych systematycznie się zmniejsza.

2 BSE 1 1. Pojęcie i zakres nadzoru właścicielskiego państwa w Polsce Pojęcie nadzoru właścicielskiego państwa w szerokim zakresie oznacza wpływ organów państwowych na podmioty gospodarcze, których właścicielem jest państwo (w całości lub części). Podmiotem nadzoru właścicielskiego jest Skarb Państwa, reprezentowany przede wszystkim przez Ministra Skarbu Państwa (w odniesieniu do pewnych podmiotów także przez Ministra Finansów, Ministra Gospodarki, Ministra Obrony Narodowej, czy Ministra Łączności oraz przez wojewodów). Wpływ ten polega głównie na tworzeniu warunków prawnych i ekonomicznych funkcjonowania tych podmiotów, a także oddziaływanie państwowego właściciela na poszczególne podmioty poprzez wykonywanie uprawnień w zakresie nadzoru i kontroli przysługujących akcjonariuszom i udziałowcom, przede wszystkim na podstawie przepisów Kodeksu handlowego, Kodeksu cywilnego, a także ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz statutów/umów poszczególnych spółek (głównie poprzez uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy oraz decyzje organu założycielskiego w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych). Są trzy rodzaje podmiotów gospodarczych, których dotyczy nadzór właścicielski ze strony organów rządowych w Polsce: przedsiębiorstwa państwowe, jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, spółki, w których zachowane są udziały Skarbu Państwa. Pierwsze dwie grupy przedsiębiorstw zaliczane są do sektora publicznego, w odniesieniu do trzeciej grupy dotyczy to spółek z przeważającym udziałem własności Skarbu Państwa. W odniesieniu do przedsiębiorstw sektora publicznego w Polsce, ze strony organów rządowych nie ma bezpośredniego zarządzania w stylu nakazowym. To się skończyło z chwilą przejścia gospodarki polskiej do warunków funkcjonowania w systemie regulacji rynkowej. Realizowany od 1990 roku program transformacji własnościowej gospodarki polskiej zakładał zminimalizowanie udziału państwa w gospodarce i był ukierunkowany głównie na zadania prywatyzacji majątku przedsiębiorstw państwowych. Forma prawna przedsiębiorstw państwowych, jak i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, zgodnie z intencją ustawodawców, miała stanowić formę przejściową i w miarę postępów procesu prywatyzacji w Polsce liczba tych przedsiębiorstw maleje. W ramach właścicielskich funkcji odnoszonych do przedsiębiorstw sektora publicznego funkcję nadzoru właścicielskiego i kontroli właścicielskiej w stosunku do spółek prawa handlowego sprawuje Minister Skarbu Państwa. Natomiast nadzór założycielski nad przedsiębiorstwami państwowymi, po reformie centrum administracyjnego rządu, objęli głównie wojewodowie. Jednak Minister Skarbu Państwa (oraz w niektórych przypadkach jeszcze Minister Finansów czy Gospodarki oraz inni) realizuje również funkcje kontroli i nadzoru właścicielskiego nad pewnymi przedsiębiorstwami państwowymi. Nadzór nad przedsiębiorstwami państwowymi jest sprawowany bezpośrednio przez urzędników wojewódzkich lub ministerialnych. Dla większości przedsiębiorstw państwowych ta forma prawna jest przejściowa do czasu komercjalizacji (czyli przekształcenia w kapitałową spółkę Skarbu Państwa) lub likwidacji przedsiębiorstwa. Z ogółu przedsiębiorstw państwowych (poza państwowymi przedsiębiorstwami rolnymi) istniejących na dzień 31 grudnia 1990 roku w Polsce, do końca I półrocza 2000 roku przekształceniami własnościowymi objęto przedsiębiorstw. Najwięcej przedsiębiorstw zostało przekształconych drogą prywatyzacji bezpośredniej - 38,0%, likwidacji z przyczyn ekonomicznych poddano 32,7% przekształcanych przedsiębiorstw, a 29,3% skomercjalizowano. Przedsiębiorstwa komercjalizowane należą z reguły do grupy przedsiębiorstw o średnim i dużym zatrudnieniu (powyżej 500 osób - ca 70%).

3 2 BSE Do końca I półrocza 2000 roku wpisano do rejestru handlowego jednoosobowych spółek Skarbu Państwa. 1 Z tej liczby przedsiębiorstw państwowych przekształconych w spółki Skarbu Państwa sprywatyzowano kapitałowo 272 spółki (18%), 512 spółek zostało wniesionych do Programu Narodowych Funduszy Inwestycyjnych (35%), w 125 spółkach (8%) nastąpiła konwersja wierzytelności (w ramach Bankowego Postępowania Układowego). Pozostałych 39% spółek zachowało nadal jednoosobową formę własności Skarbu Państwa (całość 518, pod nadzorem MSP - 505). W spółkach prywatyzowanych kapitałowo, ponad 50-procentowy pakiet akcji/udziałów nabyli inwestorzy w 216 spółkach, w tym inwestorzy polscy w 121 spółkach, inwestorzy zagraniczni w 75 spółkach, a inwestorzy mieszani w 20 spółkach. W 1999 roku wobec czekających na przekształcenie przedsiębiorstw państwowych, Minister Skarbu Państwa sprawował bezpośredni nadzór nad 64 przedsiębiorstwami, a w przypadku przedsiębiorstw funkcje organu założycielskiego pełnili wojewodowie (dane na dzień 30 czerwca 1999 r.). Według danych GUS-u, na dzień 30 czerwca 2000 r. w rejestrze przedsiębiorstw państwowych figurowały przedsiębiorstwa państwowe. Poza tym, likwidacji uległo państwowych gospodarstw rolnych, których mienie zostało przejęte przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa i włączone do Zasobów Własności Rolnej Skarbu Państwa. Agencja jest państwową osobą prawną, działającą na zasadzie powiernictwa, powołaną do zarządu i nadzoru właścicielskiego w stosunku do powierzonego jej mienia Skarbu Państwa w rolnictwie, ze szczególnym uwzględnieniem utworzonych przez Agencję nowych podmiotów gospodarczych w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Według stanu na 31 grudnia 1998 roku, wartość majątku przedsiębiorstw państwowych, jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, akcji i udziałów w innych spółkach oraz wartość majątku powierzonego Agencji Własności Skarbu Państwa, a więc wielkość majątku, będącego przedmiotem nadzoru właścicielskiego państwa przedstawiała się następująco: Mienie Skarbu Państwa Rodzaj mienia Skarbu Państwa Wartość w mld zł na dzień 31 grudnia 1998 r. Przedsiębiorstwa państwowe (w tym banki) 42,1 Jednoosobowe spółki Skarbu Państwa 61,9 Akcje i udziały w pozostałych spółkach z udziałem Skarbu Państwa 35,6 Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa 19,7 Źródło: Sprawozdanie o stanie mienia Skarbu Państwa na dzień 31 grudnia 1998 r., MSP, 1999 r. Cały majątek Skarbu Państwa w podmiotach gospodarczych i stanowiący Zasób Własności Skarbu Państwa został oszacowany na dzień 31 grudnia 1998 roku na ca 160 mld zł, natomiast wartość przedsiębiorstw i banków państwowych, jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz jego udziałów i akcji w spółkach sprywatyzowanych - na ca 140 mld zł. Stanowiło to jednocześnie mienie Skarbu Państwa przeznaczone do prywatyzacji. Obecnie wartość ta mogła ulec pewnemu zwiększeniu ze względu na wzrost cen, ale także pomniejszeniu z powodu postępów prywatyzacji. Wpływ na wartość omawianego majątku mogą mieć również ewentualne rozbieżności między jego wartością księgową a wartością rynkową. Według aktualnych ustaleń Ministerstwa Skarbu Państwa, wartość mienia Skarbu Państwa przedstawia się następująco: 1 Dotyczy tylko przedsiębiorstw państwowych skomercjalizowanych przez Ministra Skarbu Państwa (i Ministra Przekształceń Własnościowych).

4 BSE 3 Mienie Skarbu Państwa Rodzaj mienia Wartość w mld zł na dzień 31 grudnia1999 r. Wartość w mld zł na dzień 30 czerwca 2000 r. Fundusze własne przedsiębiorstw państwowych w nadzorze wojewodów 7,0 6,5 Fundusze własne przedsiębiorstw powołanych ustawami (PKP, PPL, Poczta Polska) 18,6 18,6 Fundusze własne przedsiębiorstw i banków w nadzorze właścicielskim MSP 6,2 3,6 Fundusze własne przedsiębiorstw państwowych, dla których organem założycielskim jest Minister Obrony Narodowej i pozostałe organy centralne 0,5 0,5 Fundusze własne jednoosobowych spółek Skarbu Państwa ,4 Rynkowa wartość udziałów w spółkach giełdowych 34,9 39,1 Wartość nominalna akcji/udziałów w innych spółkach 4,5 5,7 Wartość gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa 14,3 14,3 Wartość innych składników majątku Zasobu Własności Rolnej 6,9 6.9 Źródło: dane Ministerstwa Skarbu Państwa z dnia 16 listopada 2000 r., Departament Ewidencji i Gospodarki Skarbu Państwa. Wartość mienia została ustalona na podstawie bilansów przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, na podstawie ceny giełdowej z 30 czerwca 2000 r. w odniesieniu do spółek giełdowych i przy uwzględnieniu przekształceń własnościowych - komercjalizacji i prywatyzacji bezpośredniej przedsiębiorstw państwowych oraz zbycie przez Skarb Państwa akcji w spółkach. Szacunek wartości dotyczącej Zasobu Własności Rolnej, wobec braku nowszych ustaleń, pozostawiono bez zmian. W porównaniu do 1998 roku, wartość mienia Skarbu Państwa na koniec 1999 roku niewiele się zmieniła i wyniosła 158 mld, natomiast wartość przedsiębiorstw i banków państwowych, jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz jego udziałów i akcji w spółkach sprywatyzowanych - ca 136,8 mld zł.. Na dzień 30 czerwca wartość mienia Skarbu Państwa zmniejszyła się do 155,6 mld zł, a z pominięciem wartości Zasobu Własności Rolnej - do 134,4 mld zł. 2. Nadzór właścicielski w spółkach prawa handlowego Ogólnie w odniesieniu do spółek prawa handlowego, nadzór właścicielski sprowadza się do ustanowienia kompetentnej rady nadzorczej, kontrolującej zarząd spółki pod względem zgodności z przepisami prawa i do wydawania uchwał Walnego Zgromadzenia. Nadzór jest traktowany jako forma uczestnictwa w ogólnym zarządzaniu firmą w ramach prawa handlowego, przez osoby prawne lub fizyczne nie pełniące funkcji bezpośredniego, bieżącego zarządzania. Kodeks handlowy bardzo wyraźnie oddziela nadzór od zarządzania, nie pozwalając radzie nadzorczej na bezpośrednią ingerencję w zarządzanie. Zgodnie z Kodeksem handlowym spółka nie jest bowiem własnością akcjonariuszy, lecz autonomicznym podmiotem zachowującym osobowość prawną i samodzielność ekonomiczną. Możliwości wpływu państwa na poszczególne podmioty są ściśle ograniczone przepisami prawa.

5 4 BSE Nadzór właścicielski w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa W jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa do najważniejszych zadań, wynikających z uprawnień właścicielskich Skarbu Państwa, należy analiza wniosków spółek o rozpatrzenie i zatwierdzanie przez Walne Zgromadzenie, którego funkcję sprawuje Minister Skarbu Państwa, sprawozdań finansowych, sprawozdań zarządu i rady nadzorczej spółek, wniosków dotyczących podziału zysku przez spółki i udzieleniu pokwitowania zarządowi i radzie nadzorczej. Dokumenty spółek są szczegółowo analizowane pod względem osiągniętych w ciągu roku wyników ekonomicznych, oceniana jest też realizacja innych zdań, np. planów restrukturyzacyjnych i inwestycyjnych. Podstawą do udzielania skwitowania działalności władz spółek jest ustalenie, czy organy te działały zgodnie z przepisami prawa, w tym z: Kodeksem handlowym i statutem/umową spółki oraz podejmowały działania zgodne z interesem spółki i wolą akcjonariuszy, wyrażoną w uchwałach walnego zgromadzenia. Analiza oraz opinia dotycząca skwitowania władz spółek, których jedynym właścicielem jest Skarb Państwa, stanowi podstawę zatwierdzenia przez walne zgromadzenie propozycji zarządu spółek dotyczących podziału zysku netto (po odprowadzeniu należnych kwot do budżetu państwa), ustalenia, zależnie od sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, odpowiedniej proporcji między odpisami na cele rozwojowe (kapitał zapasowy i pozostałe fundusze rezerwowe), a odpisami na cele konsumpcyjne (na rzecz pracowników, w tym na nagrody z zysku i zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Prowadzony jest również stały, kwartalny i roczny, monitoring wyników ekonomicznych jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz spółek z większościowym udziałem Skarbu Państwa. W spółkach, w których Skarb Państwa posiada 100% akcji, uprawnienia te wykonuje jednoosobowo, co pozwala na swobodne podejmowanie decyzji w ramach kompetencji przysługujących Walnemu Zgromadzeniu czy Zgromadzeniu Wspólników. Jednak w części spółek o szczególnym znaczeniu dla gospodarki, kompetencje MSP jako jedynego akcjonariusza są ograniczone przepisami ustawowymi Nadzór właścicielski w spółkach z częściowym udziałem Skarbu Państwa W spółkach z częściowym udziałem Skarbu Państwa, Ministerstwo analizuje projekty uchwał walnego zgromadzenia i przygotowuje propozycje wykonywania prawa głosu wraz z dokumentacją, niezbędną do udzielenia głosu. Na podstawie oceny sytuacji ekonomicznej spółki, przygotowuje propozycje zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa, związanych z posiadanymi akcjami czy udziałami. W spółkach z częściowym udziałem Skarbu Państwa, w zależności od jego wielkości, nie zawsze wypracowane w Ministerstwie koncepcje czy stanowiska w konkretnych sprawach są akceptowane przez pozostałych współwłaścicieli. W spółkach sprywatyzowanych z udziałem strategicznych inwestorów możliwości wpływu Skarbu Państwa na decyzje walnego zgromadzenia są ograniczone i uzależnione od wielkości państwowego udziału. W spółkach, w których Skarb Państwa ma niewielki udział w kapitale, nie ma praktycznie żadnego wpływu na decyzje podejmowane przez większościowych właścicieli. Akcje/udziały Skarbu Państwa nie są w żaden sposób uprzywilejowane. Specyficzną formę kontroli i nadzoru właścicielskiego wykonuje Skarb Państwa, zgodnie z ustawą o narodowych funduszach inwestycyjnych, w 15 Narodowych Funduszach Inwestycyjnych (NFI). Realizując cele Programu NFI, Ministerstwo Skarbu Państwa nie uczestniczy w bezpośrednim zarządzaniu funduszami (jest w nich mniejszościowym udziałowcem), sprawuje jedynie ogólną kontrolę nad działalnością funduszu i współdecyduje w sprawach związanych z zatrudnianiem podmiotu, który ma zarządzać majątkiem NFI. Również w spółkach portfelowych NFI Skarb Państwa ma mniejszościowe udziały.

6 BSE 5 3. Nadzór właścicielski w przedsiębiorstwach państwowych W przedsiębiorstwach państwowych, z ukształtowaną od lat samorządową strukturą organów wewnętrznych (dyrektor, rada pracownicza, ogólne zebranie pracowników bądź ich delegatów), nadzór założycielski, jaki sprawuje Minister Skarbu jest jeszcze bardziej ograniczony, ponieważ w część uprawnień właścicielskich o charakterze strategicznym dla firmy, wyposażone są, zgodnie z prawem, organy przedsiębiorstwa państwowego (art. 30 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych). Przedmiotowy zakres nadzoru właścicielskiego nad przedsiębiorstwem państwowym jest węższy niż w spółkach Skarbu Państwa, ponieważ organy państwowe (założycielskie) nie powołują dyrektora przedsiębiorstwa, nie zatwierdzają sprawozdania finansowego, nie dokonują podziału zysku i nie decydują o przekształceniach własnościowych. Rola kontroli i nadzoru państwowych organów założycielskich (ministrów i wojewodów) sprowadza się głównie do ingerencji organu założycielskiego podczas okresu ekonomicznego zagrożenia (następuje powołanie zarządu komisarycznego lub likwidatora przedsiębiorstwa, sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie do spółki lub oddanie go w leasing finansowy). Istnieje jednak możliwość (na podstawie art. 59 ustawy o przedsiębiorstwie państwowym) przeniesienia uprawnień organu założycielskiego w zakresie nadzoru i kontroli przedsiębiorstwa państwowego na powołaną w tym celu radę nadzorczą. Praktycznie, wykorzystano ten przepis dopiero w ciągu ostatnich lat (w połowie 1999 r. dotyczyło to 114 umów o zarządzanie przedsiębiorstwem państwowym, zawartych między Skarbem Państwa reprezentowanym przez ministerialny organ założycielski a zarządcą, będącą osobą fizyczną lub prawną). Zawarcie umowy o zarządzanie i przejęcie obowiązków przez zarządców, zobowiązuje organ założycielski, z mocy ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, do ustanowienia rady nadzorczej i powierzenia jej stałego nadzoru nad funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i kontroli wykonywania umów o zarządzanie. W odniesieniu do własności państwowej w rolnictwie nadzór właścicielski sprawuje na mocy ustawy z 19 października 1991 roku Agencja Własności Rolnej jako powiernik Skarbu Państwa. Zgodnie z ustawą o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, Prezes Agencji jako jej organ wykonuje zadania związane z realizacją funkcji właścicielskich. Zakres i charakter działań Agencji związanych z wykonywaniem nadzoru właścicielskiego wiąże się ściśle z formą zagospodarowywania rolniczego mienia Skarbu Państwa. Do najważniejszych form należy dzierżawa nieruchomości rolnych (dotyczy 70% powierzchni znajdujących się w Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa). Kolejne formy zagospodarowywania przez Agencję mienia rolnego to: przekazywanie w administrowanie gospodarstw Skarbu Państwa, spółki Agencji, sprzedaż nieruchomości rolnych i innych składników mienia, nieruchomości rolne Skarbu Państwa, przekazane w zarząd lub wieczyste użytkowanie i administrowanie nie sprzedanymi dotychczas zasobami mieszkaniowymi. 4. Podsumowanie Nadzór właścicielski Ministra Skarbu Państwa w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa i przedsiębiorstwach państwowych koncentruje się głównie wokół zagadnień przestrzegania prawa a w spółkach z udziałem Skarbu Państwa - wokół umów zawartych z inwestorami, szczególnie dotyczących zobowiązań inwestorów nabywających akcje/udziały prywatyzowanych przedsiębiorstw. W sensie prawnym, Kodeks handlowy nie zwiera pojęcia nadzoru właścicielskiego, ponieważ według kodeksu to rada nadzorcza, a nie właściciel taki nadzór sprawuje (nie występuje pojęcie właściciela spółki ). W przypadku spółki prawa handlowego występuje tylko

7 6 BSE właściciel akcji/udziałów, któremu przysługują jedynie prawa wynikające z ich posiadania, a nie nadzoru. Nadzór właścicielski przejawia się w spółkach prawa handlowego poprzez uchwały Walnego Zgromadzenia i poprzez zapewnienie funkcjonowania w nich kompetentnej rady nadzorczej. W Kodeksie handlowym również pojęcie nadzoru ma bardzo wąskie znaczenie, sprowadza się głównie do czynności kontrolnych i to głównie w zakresie zgodności z przepisami prawa. Spółka prawa handlowego nie jest bowiem własnością właścicieli i zachowuje daleko idącą odrębność prawną (ma osobowość prawną) od właścicieli akcji lub udziałów. 2 Zgodnie z obowiązującym prawem Skarb Państwa jako właściciel spółek prawa handlowego i przedsiębiorstw państwowych nie ingeruje bezpośrednio w decyzje zarządu, ale wykorzystuje całość swych uprawnień dla ochrony interesu Skarbu Państwa i kontroli przestrzegania obowiązującego prawa. Właścicielska rola Skarbu Państwa realnie sprowadza się więc do ewidencji majątku, programowania i realizacji przekształceń własnościowych, egzekwowania uprawnień wynikających z praw majątkowych i kontroli ich wykonywania przez podmioty i osoby reprezentujące Skarb Państwa (w spółkach handlowych - w radach nadzorczych spółek i poprzez uchwały Walnego Zgromadzenia). W odniesieniu do jednoosobowych spółek Skarbu Państwa ustawodawstwo świadomie ogranicza państwo w zakresie szeroko rozumianych funkcji właścicielskich do takich ram, w których nie niszczą one koncepcji samodzielnego i odrębnego od organów państwowych podmiotu gospodarczego. W sensie ekonomicznym, w przeciwieństwie do państwowych przedsiębiorstw, w których w część uprawnień właścicielskich wyposażono prawnie grupę ludzi związanych z przedsiębiorstwem (rada pracownica, samorząd), jednoosobowe spółki Skarbu Państwa gospodarują majątkiem abstrakcyjnego właściciela państwowego, którego rolę pełnią już wyłącznie urzędnicy, nie związani z przedsiębiorstwem i jego interesami. Rola Ministerstwa powinna się sprowadzać do tworzenia takich rozwiązań systemowych (za pomocą głównie inicjowanych narzędzi prawnych, czy ewentualnie kształtowania stosunków umownych), w których spółki Skarbu Państwa same będą wykazywać aktywność gospodarczą i modernizacyjną przy zachowaniu daleko idącej odrębności w stosunku do właściciela państwowego. Trzeba zaznaczyć, że jednoosobowe spółki Skarbu Państwa są w dużym stopniu formą eksperymentalną, a kodeks handlowy nie przewidywał ich występowania na tak masową skalę jak jest obecnie w Polsce. 3 Jednak zakres uprawnień właścicielskich Skarbu Państwa wobec podmiotów gospodarczych w Polsce systematycznie się zmniejsza w miarę postępu procesu prywatyzacji i dla większości podmiotów jest on właścicielem przejściowym. Aneks Podstawowe akty prawne regulujące wpływ organów rządowych na spółki, których właścicielem w całości lub części jest państwo oraz na przedsiębiorstwa państwowe: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483) - art określony jest tu obowiązek sformułowania zasad organizacji Skarbu Państwa i sposobu zarządzania jego majątkiem, Kodeks handlowy z dnia 27 czerwca 1934 r. z późn.zm. (od 1 stycznia 2001 roku będzie obowiązywał uchwalony w dniu 15 września 2000 r. nowy Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037), 2 Patrz Tomasz Stankiewicz, Zakres nadzoru właścicielskiego w spółkach Skarbu Państwa, w: Nadzór właścicielski w spółkach prawa handlowego, red. Stanisław Rudolf, PWN, Warszawa Tamże.

8 BSE 7 Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. Nr 141, poz. 943), obowiązująca od dnia 1 stycznia 1999 r. - zawarta jest tu konstrukcja wykonywania przez Skarb Państwa uprawnień właścicielskich, Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa. (Dz. U. Nr 106, poz. 493 z późn.zm.), Ustawa z dnia 25 września 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80, z późn.zm.), formy nadzoru szczególnie określają: art. 59, a także rozdział 8a (art. 45 a-d), uzupełnione ustawą z dnia 27 sierpnia 1991 r. o zmianie ustaw o przedsiębiorstwach państwowych oraz o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 75, poz. 329), Ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 51, poz. 298, z późn.zm.), Ustawa z dnia 30 kwietnia 1993 r. o Narodowych Funduszach Inwestycyjnych i ich prywatyzacji (Dz. U. Nr 44, poz. 202, z późn.zm.), Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 118, poz. 561 z późn.zm.), Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa i o zmianie niektórych ustaw (tekst jedn. Dz. U. Nr 57, poz. 2999, z późn.zm.), Ustawa z dnia 23 października 1987 r. o przedsiębiorstwie państwowym Porty Lotnicze (Dz. U. Nr 33, poz. 185), Ustawa z dnia 6 lipca 1995 r. o przedsiębiorstwie państwowym Polskie Koleje Państwowe (Dz. U. Nr 95, poz. 474 z późn.zm.), Ustawa z dnia 30 lipca 1997 r. o państwowym przedsiębiorstwie użyteczności publicznej Poczta Polska (Dz. U. Nr 106, poz. 675). Źródła: 1. Nadzór właścicielski w spółkach prawa handlowego, red. Stanisław Rudolf, PWN, Warszawa Andrzej Chordecki, Właścicielskie funkcje Skarbu Państwa, w: "Dynamika Przekształceń Własnościowych nr 41, Ministerstwo Skarbu Państwa, Warszawa, czerwiec Dynamika Przekształceń Własnościowych nr 44, Ministerstwo Skarbu Państwa, Warszawa, marzec 2000, w tym: Nadzór właścicielski Skarbu Państwa w procesach restrukturyzacji przedsiębiorstw, wyniki badań INE PAN. 4. Dynamika Przekształceń Własnościowych nr 45, Ministerstwo Skarbu Państwa, Warszawa, czerwiec 2000.