Eksploatacja i rozwój energetyki wiatrowej w Polsce

Transkrypt

1 Eksploatacja i rozwój energetyki wiatrowej w Polsce Autorzy: prof. dr hab. Krzysztof Badyda, prof. dr hab. Henryk Kaproń ( Rynek Energii 3/2013) Streszczenie. Energetyka odnawialna, z uwagi na ciągły wzrost jej mocy zainstalowanej, zaczyna oddziaływać w zauważalny sposób na funkcjonowanie krajowego systemu elektroenergetycznego. Celem niniejszej pracy jest analiza eksploatacji elektrowni wykorzystujących do produkcji energii elektrycznej OZE, ze szczególnym zwróceniem uwagi na elektrownie wiatrowe. Przedstawiono sumaryczną produkcję energii elektrycznej ze źródeł wiatrowych i charakter jej zmienności w układzie dobowym, tygodniowym i sezonowym od połowy 2012 roku do marca Zamieszczono również prognozy rozwoju energetyki wiatrowej z uwzględnieniem możliwości bilansowych krajowego systemu elektroenergetycznego w horyzoncie obecnej i następnych dekad. Zwrócono uwagę na trudności z opanowaniem generacji ze źródeł wiatrowych, które wynikają nie tylko z generacji w krajowych elektrowniach wiatrowych. 1. WSTĘP Z danych dotyczących obligatoryjnego wydatkowania przyznanych Polsce funduszy unijnych na energetykę odnawialną (około 60 mld złotych) wynika, że należy również wydatkować podobną ilość pieniędzy krajowych w najbliższym czasie. Pobieżne obliczenia wskazują, że wydatkowanie około 120 mld. złotych w tak krótkim czasie może być nie wykonalne. Tak więc jest pytanie, które ze sprawdzonych technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii (OZE) uzyska przewagę nad innymi. Zwykle powinno się patrzeć na te sprawy pod względem ekonomicznym, technicznym, środowiskowym i rynkowym. Względy ekonomiczne są związane z inwestycjami oraz dofinasowaniem produkcji energii elektrycznej w postaci świadectw pochodzenia i ich odsprzedaży na rynku. Aspekty techniczne dotyczą zwykle sprawności wytwarzania, miejsca lokalizacji, wyprowadzenia mocy i jej wpływu na pracę krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE). Aspekty środowiskowe natomiast zmuszają inwestorów np. elektrowni wiatrowych do ich lokalizacji na morzu, co stwarza określone trudności z wyprowadzeniem i dostawą mocy na ląd, często z odległości kilkunastu kilometrów. Aspekty rynkowe sugerują przekazywanie produkcji z elektrowni wiatrowych na rynek energii elektrycznej. 2. WIELKOŚĆ I ILOŚĆ ELEKTROWNI BAZUJĄCYCH NA ODNAWIALNYCH ŻRÓDŁACH ENERGII Dominujące źródło energii odnawialnej w Polsce stanowi biomasa, jednak jej udział w mocy zainstalowanej jest trudny do jednoznacznego określenia ze względu na powszechne stosowanie instalacji współspalania biomasy w dużych blokach energetycznych. Znaczący udział przypada jednak także na energetykę wiatrową, której produkcja energii elektrycznej w roku 2011 osiągnęła poziom 3,2 TWh (blisko 2% energii elektrycznej wygenerowanej w KSE w roku 2011). Energetyka wiatrowa pod względem mocy zainstalowanej, jest największą pozycją w kategorii odnawialnych źródeł zasilających KSE w energię elektryczną. W roku 2012 nastąpiło przekroczenie bariery 2000 MW mocy zainstalowanej w zlokalizowanych w Polsce siłowniach wiatrowych (tabl.1). Tabela 1 Elektrownie i elektrociepłownie odnawialne, stan na koniec roku 2012 [1] Rodzaj instalacji Liczba Elektrownie biogazowe ,25 Elektrownie fotowoltaiczne 9 1,29 Elektrownie wodne ,10 Elektrownie biomasowe ,70 Łączna moc, MW

2 Elektrownie wiatrowe ,75 Instalacje współspalania 43 - (biomasy) Powyższe fakty skutkują w oczywisty sposób istotnym oddziaływaniem źródeł odnawialnych na funkcjonowanie krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE). Jest to związane po pierwsze z udziałem mocy zainstalowanej w stosunku do łącznej mocy zainstalowanej w systemie (przekroczono barierę udziału 5% mocy), uznawaną zwyczajowo za graniczną wartość mocy pojedynczego bloku energetycznego dla bezpieczeństwa funkcjonowania systemów elektroenergetycznych. 3. ZMIENNOŚĆ PRODUKCJI Z SIŁOWNI WIATROWYCH Operator Systemu Przesyłowego (OSP) wyróżnia w systemie dwie zasadnicze kategorie źródeł: Jednostki Wytwórcze Centralnie Dysponowane (JWCD), w odniesieniu do których posiada możliwości wpływu na poziom generowanej przez nie mocy. Stanowią one o możliwościach regulacyjnych systemu elektroenergetycznego. Osobną kategorię stanowią jednostki nie dysponowane centralnie. Do niej zaliczają się w głównej mierze źródła energetyki rozproszonej, także (nawet duże) elektrownie wiatrowe. Moc zainstalowana w KSE w końcu III kwartału roku 2012, według danych ARE była równa MW, z tego MW w siłowniach wiatrowych. Jak z tego wynika, udział mocy zainstalowanej w siłowniach wiatrowych był równy w tym momencie już około 6,3% całej mocy zainstalowanej w KSE. Równoległa praca wielu turbin zasilających równocześnie KSE, pomimo zróżnicowania lokalnych warunków wietrzności charakteryzuje się również wysoką dynamiką. Na rys.1 przedstawiono zmiany zapotrzebowania KSE na moc, w okresie od końca (29) czerwca roku 2012 do dnia 18. lutego roku Analizowany okres obejmuje 5641 godzin pracy systemu (jedna godzina należy do wydłużonej doby w okresie zmiany czasu z letniego na zimowy). Na skali czasu przedstawiono jego upływ mierzony w godzinach od początku pierwszej analizowanej doby. Podziałka w układzie 168 godzin odpowiada liczbie godzin w tygodniu. Minimalne średniogodzinowe zapotrzebowanie na moc odnotowane w tym okresie było równe MW, zaś maksymalne MW. Zmiany zapotrzebowania funkcjonują w charakterystycznym cyklu dobowym, tygodniowym, z wyraźnym spadkiem w okresie weekendowym. Rys.1. Zmiany zapotrzebowania na moc w KSE, okres od 29 czerwca 2012 do 18 lutego 2013 Nieco wyraźniej jest to widoczne przy zestawieniu na tym samym wykresie danych z krótszego okresu. Na rys.2 przedstawiono zmiany zapotrzebowania KSE na moc w okresie od 21 grudnia 2012 do 18 lutego Skala czasu obejmuje ten sam zestaw godzinowy wyrażony wartościami liczbowymi, co na rys.1. Chwila czasowa 4201 godzin odpowiada początkowi doby 21 grudnia 2012 (godzina 0-1). Ten dzień to piątek. Kolejne 168-godzinne odcinki oznaczają na wykresie następujące po sobie tygodnie. Wyraźny okres spadku zapotrzebowania na moc w pierwszym tygodniu odpowiada terminowi Świąt

3 Bożego Narodzenia, w kolejnym tygodniu okresowi noworocznemu. W dalszych tygodniach nieco mniejsze wahania odpowiadają kolejnym weekendom. Okres zimowy, związany z najwyższym poziomem zapotrzebowania na energię elektryczną, w znacznym stopniu skorelowany jest z warunkami pogodowymi (temperatura powietrza, wiatr). Jak można zauważyć na rys.3 oraz rys.4 spadek zapotrzebowania w okresie świątecznym okazał się w ostatnim roku znacznie silniejszy od związanego z sezonem wakacyjnym w lecie Okres najwyższego zapotrzebowania na moc przypadł w analizowanym przedziale czasu na przełom listopada i grudnia okres silnych mrozów. Rys. 2. Zmiany zapotrzebowania na moc w KSE, okres od 21 grudnia 2012 do 18 lutego 2013 Rys.3. Zmiany mocy generowanej przez elektrownie wiatrowe zainstalowane w KSE, okres od 21 grudnia 2012 do 18 lutego 2013 Na rys. 4 przedstawiono sumaryczną średniogodzinową generację JWCD, w realizacji zapotrzebowania KSE w okresie identycznym jak na rys.2 oraz rys.3. Najniższa generowana moc przez JWCD w analizowanym okresie sięgała zaledwie poziomu MW. Moc zainstalowana w elektrowniach wiatrowych na początku tego okresu to, zgodnie z danymi przytoczonymi wcześniej, ponad 2400 MW. Uwagę zwraca fakt, że najwyższa generacja energii elektrycznej z siłowni wiatrowych, na poziomie mocy sięgającym MW miała miejsce w okresach nocnych. Charakterystyczne jest także to, że kilkakrotnie produkcja energii z tych źródeł praktycznie się wyzerowała, zaś amplituda wahań w krótkich okresach czasu kilkakrotnie sięgała poziomu MW. Maksymalne średniogodzinowe obciążenie Jednostek Dysponowanych Centralnie (JDC) wyniosło MW. Na rys.5 przedstawiono dla tego samego okresu generację średniogodzinową energii ze źródeł wiatrwych odniesioną do energii wytworzonej w JWCD.

4 Rys. 4. Sumaryczna, średnio godzinowa generacja JWCD w realizacji zapotrzebowania KSE, okres od 21 grudnia 2012 do 18 lutego 2013 Jak można zauważyć, w okresie świąteczno-noworocznym, przy stosunkowo niskim poziomie mocy generowanej centralnie, siłownie wiatrowe wytwarzały chwilami moc na poziomie zbliżonym do 30% generowanej przez JWCD. Amplituda wahań tego udziału w krótkich okresach czasu sięgała 20% tej mocy. Rys.5. Stosunek energii generowanej w elektrowniach wiatrowych do energii wytwarzanej przez JWCD, okres od 21 grudnia 2012 do 18 lutego 2013 Ujmując to innymi słowy można stwierdzić, że w KSE pojawiała się i znikała elektrownia o mocy klasy MW, a więc duża elektrownia systemowa z pełną mocą majątku wytwórczego. Dla OSP stanowi to poważne wyzwanie, czego skutkiem jest silny wzrost dynamiki pracy elektrowni systemowych. Należy przypomnieć, że podstawę KSE w zakresie JWCD tworzą elektrownie cieplne opalane węglem kamiennym, wrażliwe na dynamikę obciążenia. Ich eksploatacja w warunkach wymuszania silnej zmienności mocy oddawanej przez poszczególne bloki skutkować będzie nie tylko obniżeniem efektywności, ale również trwałości, co najmniej poprzez skrócenie okresów międzyremontowych. Poza elektrowniami szczytowo-pompowymi i niektórymi elektrowniami wodnymi praktycznie brak jest w warunkach krajowych źródeł budowanych z myślą o pracy szczytowej. Innym interesującym aspektem związanym z dynamiką generacji energii przez siłownie wiatrowe jest związek poziomu ich mocy z porą doby i tygodnia. Na rys. 6 widoczne jest zestawienie dla pięciu wybranych tygodni okresu letniego (lipiec) ilustrujące zmienność mocy generowanej przez krajowe elektrownie wiatrowe. Każda z linii prezentowanych na wykresie odpowiada okresowi pełnego tygodnia. Każdy z tych okresów rozpoczyna się od piątku (godz.0-1). Pionowe linie siatki reprezentują na rysunku porę północy w kolejnych dobach. Daje się zauważyć silne zróżnicowanie charakteru zmian dla poszczególnych tygodni, tendencja do wyższej niż średnia mocy generowanej w okresie nocnym oraz stosunkowo niskiej generacji z siłowni wiatrowych w okresach przedwieczornych. Wszystkie te cechy w znaczącym stopniu kolidują z oczekiwaniami po stronie KSE.

5 Rys. 6. Zmienność mocy generowanej przez elektrownie wiatrowe zainstalowane w KSE, w wybranych pięciu tygodniach z okresu letniego w roku 2012 Jako typowy przykład ilustrujący wysoki poziom generacji z siłowni wiatrowych w okresie nocnym wybrano pierwszy tydzień z analizowanego okresu (rys. 7). Na sześć spośród siedmiu dni tygodnia ma tu miejsce sytuacja, że po nocnej aktywności mamy do czynienia z wyraźnym spadkiem generacji pomiędzy godz.6 a 8 rano. Po dolinie dziennej, ze szczególnym spadkiem mocy w godzinach popołudniowych, następuje najazd z mocą, mniej więcej od godz. 20. Nie można tego co prawda uznać za przypadek w pełni reprezentatywny ale ważny z punktu widzenia Operatora. W kolejnych tygodniach miała miejsce zmienność o nieco innym charakterze. Rys. 7. Zmiany mocy generowanej przez elektrownie wiatrowe zainstalowane w KSE w wybranych siedmiu dniach z jednego tygodnia 4. ROZWÓJ OZE Z UWZGLĘDNIENIEM MOŻLIWOŚCI BILANSOWYCH KSE Dla prawidłowej pracy KSE konieczne jest zapewnienie odpowiedniej wielkości rezerw mocy wytwórczych posiadających zdolności regulacyjne. Dla określonej struktury mocy zainstalowanej w źródłach konwencjonalnych oraz wielkości zapotrzebowania w charakterystycznych godzinach doby w poszczególnych sezonach, istnieje limit dla wielkości mocy zainstalowanej w źródłach wiatrowych (z uwagi na obowiązek pierwszeństwa odbioru energii z OZE). W przypadku braku takiego limitu może wystąpić sytuacja braku możliwości zbilansowania systemu elektroenergetycznego. W celu określenia dopuszczalnej generacji wiatrowej wykonano w PSE SA analizy dla charakterystycznych dolin nocnych obciążenia systemu, oddzielnie dla okresu jesienno zimowego ( ) i wiosenno letniego ( ) oraz dla dwóch dolin nocnych okresów świątecznych (Wielkanoc i Boże Narodzenie). W tych analizach wykorzystano uśrednione dane dotyczące wielkości zapotrzebowania na moc w KSE ( P obcmin) z uwzględnieniem 1,5% rocznego przyrostu zapotrzebowania na moc oraz wyznaczone dla poszczególnych okresów roku wartości minimum technicznego obciążenia źródeł wytwórczych innych niż wiatrowe ( P min tech ). Uwzględniono również planowane w okresie wycofania mocy w podsektorze wytwórczym na poziomie około 6 tys. MW, w tym wycofania jednostek wytwórczych centralnie dysponowanych (JWCD) o mocy ok. 4,6 tys. MW oraz planowane

6 przyłączenia nowych mocy wytwórczych do roku 2020 o łącznej mocy ok. 3,8 tys. MW. Przyjęty stan bilansowy KSE zakłada około dni w roku gdyż w takim przedziale czasowym mogą zaistnieć bardzo dobre warunki pogodowe dla generacji wiatrowej. Maksymalną wartość generacji źródeł wiatrowych wyznaczono ze wzoru P dopwiatr = P + P P (1) obc min pomp min tech gdzie: P dopwiatr - maksymalna dopuszczalna wartość generacji źródeł wiatrowych, P obcmin - zapotrzebowanie na moc czynną w tzw. dolinie zapotrzebowania, P pomp - dostępny zakres mocy dla pracy pompowej elektrowni szczytowo-pompowych, nych. P min tech - minimum techniczne obciążenia źródeł konwencjonal- Wyznaczoną, zgodnie ze wzorem (1), maksymalną dopuszczalną generację farm wiatrowych w KSE w analizowanych latach 2013, 2020 i 2025 przedstawiono w tabeli 2 [3]. Tabela 2 Maksymalna dopuszczalna generacja wiatrowa w latach 2013, 2020 i 2025 w MW Podstawowe parametry bilansowe (wartości uśrednione dla dni roboczych w okresie jesienno-zimowym) Zapotrzebowanie na moc czynną w dolinie zapotrzebowania, P obcmin Minimum techniczne obciążenia źródeł konwencjonalnych, P min tech, Dostępny zakres mocy dla pracy pompowej elektrowni szczytowo pompowych, P pomp Rok Maksymalna dopuszczalna wartość generacji źródeł wiatrowych, P dopwiatr Należy podkreślić, że w innych stanach bilansowych, odznaczających się znacznie mniejszym zapotrzebowaniem na moc (dni weekendowe oraz dni świąteczne), maksymalna generacja wiatrowa może być znacznie mniejsza. Dla przewidywanych warunków pracy KSE w roku 2020 dopuszczalna wielkość obciążenia źródeł wiatrowych zmienia się od ok MW dla doliny nocnej Świąt Bożego Narodzenia do ok MW dla doliny nocnej pomiędzy dniami roboczymi okresu wiosenno-letniego.

7 Z przedstawionego na rys. 8 bilansu mocy KSE dla dnia roboczego okresu jesienno-zimowego wynika, że włączenie do pracy pompowej jednostek wytwórczych w elektrowniach szczytowo- pompowych w okresach nocnych pozwala na zbilansowanie systemu bez konieczności redukcji generacji źródeł wiatrowych. Obciążenie tych źródeł na poziomie wyższym niż 70% sumarycznej mocy zainstalowanej zdarza się niezwykle rzadko (roczny czas takiego obciążenia nie przekracza 100 godzin). Z uwagi na to, maksymalna moc zainstalowana w farmach wiatrowych w bilansie KSE może zostać określona odpowiednio większa. Przyjmując powyższe założenie, maksymalna moc zainstalowana w farmach wiatrowych w roku 2020 nie powinna przekroczyć ok. 8,9 tys. MW, a w roku 2025 ok. 10 tys. MW P P pomp=1 480 MW P W=6 000 MW P mintech= MW Kolejne godziny doby Rys. 8. Podstawowy bilans mocy w KSE dla dnia roboczego z wysoką generacją źródeł wiatrowych (okres jesienno-zimowy 2020) [3] 24 Postępujący rozwój energetyki wiatrowej w Polsce skutkować będzie wprowadzeniem nowych zasad współpracy siłowni wiatrowych z KSE, na przykład włączenie części z nich do zasobów JWCD. Problemy z opanowaniem generacji energii ze źródeł wiatrowych nie ograniczają się do generacji rodzimej, w zasobach krajowych. Od lat dyskutowanym problemem są tak zwane prądy karuzelowe generowane przez siłownie wiatrowe zainstalowane w Niemczech. Zasadniczym problemem jest niewydolność niemieckiego systemu elektroenergetycznego w transferze energii elektrycznej z elektrowni wiatrowych ulokowanych głównie na północy tego kraju. Brak jest odpowiednio rozbudowanej struktury linii przesyłowych w układzie północ-południe. Z tego względu występuje zjawisko przepływu energii przez Polskę, Czechy i Austrię jako jedna z możliwych dróg. W 2011 roku za pośrednictwem polskich sieci przepłynęło w ten sposób, według danych PSE, około 5 TWh energii elektrycznej wygenerowanej przez wiatraki w północnych Niemczech (rys. 9). Rys.9. Przepływ na przekroju PSEO 50HzT. Średni tygodniowy przepływ vs moc zainstalowana elektrowni wiatrowych w Niemczech (wg PSE Operator) [3] Należy zwrócić uwagę, że w Niemczech poziom mocy zainstalowanej w źródłach wiatrowych kształtuje się już na poziomie MW, jest to znacząco więcej niż obecnie w Polsce.

8 5. PLANY ROZWOJU ENERGETYKI WIATROWEJ Według założeń zapisanych w Pakiecie Energetyczno Klimatycznym, w oparciu o które zbudowano założenia Polityki Energetycznej Polski do roku 2030 [5] udział energii ze źródeł odnawialnych w ostatecznym zużyciu energii w 2020 r. powinien w Polsce osiągnąć poziom 15%. Przekłada się to na prognozowany udział energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej wynoszący około 18,8% w roku Realizacja ścieżki dojścia do tego celu jest obecnie monitorowana przez Ministerstwo Gospodarki [6,7]. Prognozowaną moc zainstalowaną i produkcję energii elektrycznej z OZE przedstawiono w tabeli 3 [5]. Tabela 3 Prognozowana moc zainstalowana oraz produkcja energii elektrycznej z OZE, w tym z energetyki wiatrowej do roku 2019 [5] Rok Ogółem moc Wiatrowa ogółem Biomasa ogółem i produkcja OZE % elektro MW GWh MW GWh MW GWh energetyka , , , , , , , , , , Prognozowany rozwój produkcji energii elektrycznej z siłowni wiatrowych zilustrowano graficznie na rys.10 i rys.11. Można zauważyć, że prognozowany przyrost mocy zainstalowanej oraz produkcji energii jest blisko trzykrotny w stosunku do zakładanego na koniec roku Jak wynika z rys.10, udział energetyki wiatrowej, zarówno w mocy zainstalowanej jak i generacji z OZE ma mieć tendencję rosnącą. W końcu dekady około 44% energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii pochodzić powinno z siłowni wiatrowych Udział procentowy w mocy OZE 20 w produkcji OZE Rok Rys.10. Udział procentowy energii z siłowni wiatrowych w prognozowanej mocy zainstalowanej OZE oraz energii elektrycznej generowanej ze źródeł odnawialnych do roku 2019 [6]

9 MW, GWh MW GWh Rok Rys.11. Prognozowana moc zainstalowana źródeł kogeneracyjnych wykorzystujących OZE oraz ich produkcja do roku 2019 [6] Źródłami przychodów z inwestycji w elektrownię odnawialną, w tym wiatrową, są: wyprodukowana energia elektryczna oraz ( zielone ) świadectwa pochodzenia. Produkty te mogą być sprzedawane na warunkach, które podlegają uzgodnieniu pomiędzy wytwórcą a podmiotem dokonującym obrotu energią elektryczną. Ceny mogą zostać uzgodnione jako stałe (zwykle w umowach długoterminowych), lub zależne od koniunktury (związane z poziomem na Giełdzie Energii). Wysokość opłaty zastępczej w lutym ubiegłego roku została ustalona przez URE jako równa 286,74 zł/mwh. W roku 2012 cena czarnej energii elektrycznej utrzymywała się na poziomie zbliżonym do 180 zł/mwh. Przez dłuższy czas (w roku ubiegłym i wcześniej) ceny świadectw pochodzenia utrzymywały się na poziomie zbliżonym do 90% kosztów opłaty zastępczej. W końcu roku 2012 ceny te uległy poważnemu obniżeniu. W końcu lutego 2013 wartość świadectw spadła do około 100 zł/mwh w notowaniach ciągłych. Przełożyło się to na spadek cen sprzedaży certyfikatów o ok. 60%. W tej sytuacji istotnej zmianie uległy warunki ekonomiczne inwestycji w energetykę odnawialną. Jako przyczyny załamania cen upatruje się w: większym od oczekiwanego wzroście podaży świadectw pochodzenia (sukces wynikający z atrakcyjnych dotychczas warunków finansowych), działaniach polegających na uiszczeniu przez silne podmioty z rynku energii elektrycznej opłaty zastępczej (rezygnacja z odkupienia brakujących świadectw). Powstałe zamieszanie na rynku świadectw pochodzenia energii odnawialnej (wysoka podaż tych świadectw oraz istotne załamanie ich cen rynkowych na początku roku 2013) może się okazać czynnikiem hamującym rozwój energetyki odnawialnej, w tym wiatrowej. Nie bez wpływu na tę sytuację pozostają dyskutowane od długiego czasu, bez skutku, plany zmian w Ustawie o Odnawialnych Źródłach Energii (czy szerzej Trójpaku energetycznym ). Pierwsza wersja propozycji tej ustawy ujrzała światło dzienne w roku 2011, trzy kolejne zostały przedstawione w roku Proponowane zapisy są przedmiotem kontestacji ze strony stowarzyszeń producentów energii odnawialnej, przede wszystkim Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej (PSEW). Podstawowe zastrzeżenia dotyczą braku ochrony praw nabytych inwestorów dla projektów będących w toku i zrealizowanych oraz braku gwarancji zakupu energii elektrycznej po zdefiniowanej cenie. Brak ustawy, tym samym brak stabilnych podstaw prawnych dla funkcjonowania w Polsce źródeł odnawialnych prowadzić może do zablokowania inwestycji niezbędnych do wypełnienia zobowiązań omówionych w rozdz.5. Problem ten dotyczy także (a może przede wszystkim, kogeneracji, w tym opartej na wykorzystaniu gazu jako paliwa). 6. PODSUMOWANIE Obecne regulacje prawne znacząco ograniczają możliwości oddziaływania Operatora Systemu Przesyłowego (OSP) na generację mocy w OZE. Konieczne jest wprowadzenie odpowiednich rozwiązań, umożliwiających bezpieczne i efektywne wykorzystywanie OZE, w szczególności źródeł wiatrowych. Takim rozwiązaniem jest regulacja dotycząca możliwości redukowania mocy generowanej przez farmy

10 wiatrowe, w określonych sytuacjach. Regulacja ta powinna umożliwiać OSP ograniczenie generacji wiatrowej np. do poziomu 60% mocy przyłączeniowej lub zainstalowanej poszczególnych elektrowni, bez ponoszenia przez OSP kosztów tego ograniczenia, w sytuacjach braku możliwości zbilansowania KSE. Niezależnie od powyżej propozycji konieczne jest również uregulowanie zagadnienia związanego z bardzo dużą ilością wydanych warunków przyłączenia i podpisanych umów o przyłączenie farm wiatrowych dla projektów nierealizowanych. Można to osiągnąć poprzez obligatoryjne wprowadzanie do umów o przyłączenie farm wiatrowych harmonogramów realizacji przyłączenia uwzględniających zakończenie budowy farmy wiatrowej w określonym terminie. Obowiązkiem tym powinny być objęte zarówno umowy jeszcze niezawarte jak również zawarte pod rygorem ich wygaśnięcia. Zasadne jest również wprowadzenie regulacji prawnych umożliwiających przyłączanie farm wiatrowych w przypadku braku dostępnej mocy przyłączeniowej, pod warunkiem, że będą one wyposażone w instalację do magazynowania wytworzonej przez nie energii elektrycznej. Wprowadzenie zmagazynowanej energii do sieci elektroenergetycznej realizowane byłoby w pozostałych godzinach doby, tj. poza doliną nocną. Wnioskowane wyżej regulacje prawne powinny być wprowadzone jak najszybciej. Wysoka podaż świadectw pochodzenia oraz niskie ich ceny rynkowe na początku roku 2013 spowodowała istotne zamieszanie na rynku świadectw pochodzenia energii odnawialnej. Taka sytuacja może się okazać czynnikiem hamującym rozwój energetyki odnawialnej, w tym wiatrowej w Polsce. LITERATURA [1] Badyda K: Energetyka wiatrowa aktualne trendy rozwoju. Energetyka nr 5, 2013, str [2] Barnat T.: Projekt farmy wiatrowej o mocy 15 MW. Praca dyplomowa magisterska. Politechnika Warszawska, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa, Warszawa, październik [3] Gulbinowicz D., Oleksy A., Tomasik G.: Uwarunkowania techniczne i ekonomiczne rozwoju OZE w Polsce. Referat wygłoszony na konferencji REE 13, , Kazimierz Dolny [4] Gumuła S.: Energetyka wiatrowa. Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Techniczne AGH, [5] Polityka Energetyczna Polski do roku Ministerstwo Gospodarki, listopad [6] Raport określający cele w zakresie udziału energii elektrycznej wytwarzanej w odnawialnych źródłach energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w krajowym zużyciu energii elektrycznej na lata Ministerstwo Gospodarki, kwiecień Monitor Polski 2011 Nr 43 poz. 468 (dokument został przyjęty przez Radę Ministrów na posiedzeniu w dniu 12 kwietnia 2011). [7] Raport zawierający analizę realizacji celów ilościowych i osiągniętych wyników w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w odnawialnych źródłach energii. Ministerstwo Gospodarki, listopad Monitor Polski 2010 Nr 7 poz. 64. [8] Tywonek P.: Studium koncepcyjne farmy wiatrakowej. Praca dyplomowa magisterska. Politechnika Warszawska, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa, Warszawa, marzec EXPLOITATION AND DEVELOPMENT OF WIND POWER IN POLAND Key words: wind power, renewable energy sources, power system Summary. Wind power industry, because of the installed power growth, has noticeably started affecting the functioning of the Polish power system. The main deal of this paper is an analysis of exploitation of power plant using renewable resources, especially of wind power. Given is the total amount of electric energy produced from wind and the character of its 24 hours, weeks, and seasons fluctuations in the period from half of 2012 until March Presented are forecasts for the wind power industry development in the present and the next decades. Attention is paid to the fact that difficulties connected

11 with controlling the wind power generation which are not limited only to indigenous generation from domestic resources. Krzysztof Badyda, prof. dr hab., Politechnika Warszawska, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa. krzysztof.badyda@itc.pw.edu.pl Henryk Kaproń, prof. dr hab., Politechnika Warszawska, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa. henryk.kapron@itc.pw.edu.pl