sieć, do której warto dać się złowić magia marketingu internetowego w wyszukiwarkach czy partnerstwo regionalne może wpływać na rozwój innowacji

Transkrypt

1 NR 3 (12) CZERWIEC 2009 sieć, do której warto dać się złowić magia marketingu internetowego w wyszukiwarkach czy partnerstwo regionalne może wpływać na rozwój innowacji KWARTALNIK INKUBATORA TECHNOLOGICZNEGO PPNT FUAM

2 SPIS TREŚCI TEMAT NUMERU / 4 Sieć, do której warto dać się złowić Nowy wymiar prowadzenia biznesu / 8 Magia marketingu internetowego w wyszukiwarkach z ppnt / 10 co een może zaoferować przedsiębiorcy? poznań / 12 Relacje UAM z otoczeniem gospodarczym nowe otwarcie? 16 polska / 16 Projekt Voicelink, czyli Działanie w praktyce okiem eksperta / 20 Czy partnerstwo regionalne może wpływać na rozwój innowacji? OFERTY WSPÓŁPRACY HANDLOWEJ I TECHNOLOGICZNEJ / 22 poznań mój biznes film o networkingu / REDAKCJA: Anna Tórz-Rzepczyńska (red. nacz.), Maciej Nowak PROJEKT, SKŁAD: Morski Studio Graficzne DRUK: Zakłady Poligraficzne Serigraf ISSN / IQ / NR 3 / 2009

3 SŁOWO WSTĘPNE fot. ODONATA Szanowni Państwo, Zawsze, gdy szukamy wskazówek i rad, te najbardziej wartościowe płyną ze strony praktyków. Dlatego właśnie do współpracy przy tworzeniu tego numeru kwartalnika IQ zaproszeni zostali eksperci na co dzień pracujący na styku biznesu i nauki. Od strony biznesowej, efektem tego zabiegu są materiały na temat Klubu Networkingu Poznań mój biznes, realizacji projektu z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka oraz nowy cykl artykułów na temat marketingu w wyszukiwarkach internetowych. Sferę nauki i instytucji otoczenia biznesu przybliżają natomiast materiały na temat oferty uczelni dla gospodarki, tworzenia środowiska dla rozwoju innowacji oraz narzędzi wspierania MSP. Życzę miłej lektury Anna Tórz-Rzepczyńska IQ / NR 3 / 2009 / 3

4 TEMAT NUMERU Elwira Trzcielińska CreativeMedia wizerunek-doradztwo-szkolenia Podczas remontu domu zatrudniamy fachowców, których polecił nam ktoś, komu ufamy. Szukając ludzi do pracy także chętniej sięgamy po tych, którzy zdaniem bliskich nam osób sprawdzą się na danym stanowisku. Te działania opierają się na zaufaniu, jakim darzymy swoich znajomych. Dlatego warto o nie zabiegać na co dzień, zwłaszcza, gdy chce się być wiarygodnym w biznesie. Sieć, do której warto dać się złowić Liczy się to, kogo znasz i kto zna Ciebie W ujęciu historycznym, zjawisko znane dziś jako networking, istniało od zawsze. Utrzymywanie poprawnych stosunków z tymi, z którymi łączyły nas więzi krwi, było pierwszym krokiem ku zapewnieniu sobie odpowiedniej pozycji. Kariera wojskowa czy dobre zamążpójście były efektem stworzonej przez arystokratyczne dwory sieci kontaktów. Takie hermetyczne środowiska niechętnie przyjmowały nowych członków, toteż podtrzymywanie przyjacielskich kontaktów w istniejących kręgach było bardzo ważnym zajęciem każdej rodziny. Dziś podobne zjawisko obserwujemy głównie w biznesie i to właśnie na tym polu koncentruje się networking. Wymiana doświadczeń i posiadanej wiedzy jest ważnym elementem działalności nowoczesnej, prężnie rozwijającej się firmy. W przeciwieństwie do czasów historycznych, dziś do określonych środowisk można dołączyć w bardzo prosty sposób. Ciągłe powiększanie grona znajomych jest wręcz pożądane. Dzięki temu możliwy jest rozwój osobisty, swojej firmy lub przedsiębiorstwa, w którym jesteśmy zatrudnieni. Kiedy straciłam pracę nie było mowy o załamaniu nerwowym czy bezrobociu. Od razu sięgnęłam do sieci kontaktów, którą tworzyłam przez rok. Kilka osób spróbowało mi pomóc i w efekcie po dwóch tygodniach od zwolnienia miałam już nową posadę. Bez wysyłania setek listów motywacyjnych i przeglądania ogłoszeń w Internecie mówi Anna Kowalska, pracująca w dziale HR. Takie przykłady można mnożyć, a każdy z nich potwierdza regułę, że znajomości biznesowe ułatwiają życie i stwarzają wiele nowych możliwości. Networking czyli sieć Networking definiuje się jako sieć kontaktów, które wykorzystywane są do rozwoju kariery. Networking to styl życia twierdzi Susan RoAne, autorka poradnika The Secrets of Savvy Networking: How 4 / IQ / NR 3 / 2009

5 TEMAT NUMERU to Make the Best Connections for Business and Personal Success. Trudno się z tym nie zgodzić. Jednak ten, kto myśli, że kontakty zawiera się tylko w celu osiągnięcia jawnych korzyści, jest w błędzie. KOLEKCJONOWANIE WIZYTÓWEK MIJA SIĘ Z CELEM. OWSZEM, NALEŻY JE ZBIERAĆ, ALE IDEA NETWOR- KINGU POLEGA NA STAŁYM PODTRZYMY- WANIU WZAJEMNYCH KONTAKTÓW. BŁĘDEM JEST BUDOWANIE SZTUCZNEGO ZAPLE- CZA wyjaśnia Aneta Murakowska, założycielka pierwszego w Polsce Klubu Networkingowego Poznań mój biznes. Skuteczne działanie polega na umiejętnym segregowaniu posiadanych kontaktów i stałym ich podtrzymywaniu. Należy działać w przekonaniu, że kiedyś to się przyda, czyli koncentrować się na celach długofalowych. Networkingu nie wolno mylić ze znajomościami, których pojęcie zakorzeniło się dość głęboko w naszym kraju. Jeśli w naszych oczach jakaś osoba, z którą mamy dobry kontakt towarzyski, nie sprawdza się zawodowo, nie powinniśmy polecać jej innym. Bo jeśli zawiedzie, to narażamy tutaj na szwank swoje dobre imię tłumaczy Aneta Murakowska. Mądry wędkarz skutecznie rozgranicza sferę zawodową od prywatnej dodaje. Gdzie i jak szukać rybek? Wszędzie i zawsze. W sklepie, na ulicy, podczas wakacji, a nawet w kościele. W każdym z tych miejsc trafiamy na różne grupy ludzi, o odmiennych zainteresowaniach i możliwościach. Wartościowe osoby które mogą być nam pomocne spotykamy na każdym kroku. Jedna z podstawowych zasad networkingu brzmi: im więcej dasz, tym więcej do Ciebie wróci. W myśl tej zasady warto przy każdej okazji nawiązywać kontakty, które mogą w przyszłości zaowocować wspólnym projektem biznesowym. Nie należy oczywiście przesadzać i wręczać każdemu swojej wizytówki, bo w ten sposób tylko zamęczymy ludzi, a efektu i tak nie osiągniemy. Warto za to wybadać człowieka i w krótkiej rozmowie przekonać się, co sobą reprezentuje mówi Aneta Murakowska. Wstępne poznanie człowieka umożliwia odpowiednie uszeregowanie networkingowej księgi kontaktów i zachowanie w niej porządku, dzięki któremu w odpowiednim momencie sięgniemy po odpowiednią osobę. Pamiętam jak kilka lat temu jechałam pociągiem, a jeden ze współpasażerów zaczął opowiadać o swojej firmie montującej klimatyzatory. Na koniec podróży każdy otrzymał od niego wizytówkę. Wtedy wydało mi się to dziwne, ale teraz wiem, że on już tworzył swoją sieć kontaktów. Żałuję, że nie zachowałam jego danych, bo kilka tygodni IQ / NR 3 / 2009 / 5

6 temat numeru temu moja firma poszukiwała kogoś do montażu klimatyzacji mówi Magdalena Kałużna, pracująca w agencji reklamowej. Spotkajmy się w klubie Od kilku lat osoby chcące poszerzać swoją bazę kontaktów spotykają się w klubach networkingowych zrzeszających lokalnych przedsiębiorców. Pierwszym był powstały w 2006 roku poznański Klub Networkingu Poznań mój biznes. O jego dynamicznym rozwoju świadczy fakt, że idea klubu została nagrodzona na ogólnopolskim Kongresie Public Relations w Rzeszowie tytułem Mocni Wizerunkiem Podczas spotkań klubu, które odbywają się raz w miesiącu, swoimi doświadczeniami dzielą się osoby zatrudnione na różnych szczeblach we wszystkich branżach biznesu. Tego rodzaju kluby działają już w większości polskich miast: Warszawie, Krakowie, Katowicach czy Bydgoszczy. Osoby uczestniczące w spotkaniach networkingowych przyprowadzają na nie coraz to nowych przedsiębiorców, dzięki czemu baza kontaktów ulega powiększeniu i możliwe jest zawieranie kolejnych transakcji. Sieć zarzucaj w sieci Od pewnego czasu możemy obserwować w Polsce intensywny rozwój networkingu, mimo że wciąż jest to dziedzina dość nowa w polskim biznesie. Czynnik informatyczny odgrywa w tym procesie bardzo istotną rolę. Coraz więcej osób korzysta z Internetu i traktuje go jako podstawowe źródło komunikacji oraz pozyskiwania informacji. Gdy mamy coraz mniej czasu na kontakty interpersonalne, wymienianie poglądów w sieci wydaje się najbardziej optymalnym rozwiązaniem. 6 / IQ / NR 3 / 2009 Doskonałym narzędziem do szukania kontaktów biznesowych są przede wszystkim internetowe portale społecznościowe, które cieszą się coraz więk

7 temat numeru szą popularnością. Mając swoje konto na którymkolwiek z nich, możemy w prosty sposób wyszukiwać osoby, które podzielają nasze zainteresowania, miewają podobne problemy, a jednocześnie zajmują się dziedzinami, z naszego punktu widzenia, przydatnymi. Kontakty cenniejsze niż złoto Jak pokazują najnowsze badania dotyczące poszukiwania pracy, już teraz w Polsce ok. 57% pracowników działów HR właśnie dzięki networkingowi znajduje nową pracę. Podobnie też dzieje się w innych branżach. ZGODNIE Z BADANIAMI 80% OGŁOSZEŃ O WOL- NYCH STANOWISKACH NIGDY NIE JEST PUBLI- KOWANA, A OKOŁO 60% STANOWISK KIEROW- NICZYCH JEST OBSA- DZANYCH POPRZEZ KONTAKTY NETWORKIN- GOWE. JEST TO ZATEM SKUTECZNA, JEŚLI NIE NAJSKUTECZNIEJSZA, STRATEGIA POSZUKI- WANIA PRACY mówi Aneta Murakowska. Pewności siebie trzeba się nauczyć Znajdując się w otoczeniu osób, z którymi można nawiązać kontakt, należy uświadomić sobie jedną, prostą prawdę. Są one, tak samo jak my, zestresowane, tak samo boją się podejść i rozpocząć rozmowę, uważając, że nie mają wiele do przekazania. Nic bardziej mylnego. Musimy pamiętać, że ich obawy są naszymi obawami. Uświadomienie sobie, że takim postępowaniem zamykamy sobie pewną drogę do rozwoju spowoduje, że nabierzemy pewności siebie. Informację zwrotną, przepełnioną wdzięcznością, otrzymujemy zazwyczaj natychmiastowo. Zbuduj swoją markę Networking skupia się na jednostce. Wszelkie podejmowane działania, których celem jest utworzenie sieci skutecznych kontaktów, należy rozpocząć od siebie. Zacznij od poznania swoich potrzeb. Opisz siebie, zastanów się na czym Tobie zależy, do czego dążysz. Będąc konkretnym i samookreślonym łatwiej będzie przekonać innych, że jesteś osobą godną zaufania mówi Aneta Murakowska. Budowanie sieci kontaktów jest zadaniem długotrwałym, lecz niezbyt skomplikowanym, jeśli tylko wiemy do czego dążymy. To zasoby ludzkie są przyszłością przedsiębiorczości, a wartości kontaktów nie da się w żaden sposób zmierzyć. Warto już teraz uzmysłowić sobie, że networking jest jednym z podstawowych narzędzi komunikacji współczesnego profesjonalisty bezpośrednia rozmowa, wspólne spędzenie czasu te czynniki w równym, a być może nawet większym stopniu, niż tradycyjna aktywność zawodowa, pozwalają budować wysoką pozycję własnej marki. WSZYSTKO POWRACA NAZYWAŁ SIĘ FLEMING I BYŁ BIEDNYM SZKOCKIM FARMEREM. PEWNEGO DNIA, GDY CIĘŻKO PRACOWAŁ W POLU USŁYSZAŁ WOŁA- NIE O POMOC DOBIEGAJĄCE Z POBLISKICH BAGIEN. POBIEGŁ TAM I ZNALAZŁ PRZESTRASZONEGO CHŁOPCA, KTÓREGO URATO- WAŁ OD ŚMIERCI. NASTĘPNEGO DNIA PRZED DOM FARMERA ZAJE- CHAŁ POWÓZ, Z KTÓREGO WYSIADŁ ELEGANCKI GEN- TLEMAN, KTÓRY PRZED- STAWIŁ SIĘ JAKO OJCIEC URATOWANEGO CHŁOPCA. POWIEDZIAŁ DO FARMERA, ŻE CHCE MU ZAPŁACIĆ ZA URATOWANIE SYNA. FARMER ODRZEKŁ, ZE ZAPŁATY NIE PRZYJMIE, GDYŻ URATOWAŁ CHŁOPCA NIE DLA PIENIĘ- DZY. W TYM MOMENCIE DO DOMU WSZEDŁ SYN FAR- MERA ALEXANDER. CZY TO TWÓJ SYN? ZAPY- TAŁ GENETELMAN. TAK TO MÓJ SYN ODRZEKŁ DUMNIE FARMER. MAM OFERTĘ DLA CIEBIE. OPŁACĘ NAUKĘ DLA TWOJEGO SYNA TAK, ABY ZDOBYŁ TO SAMO WYKSZTAŁCENIE JAK MÓJ SYN. I JEŚLI CHŁOPAK JEST TAKI JAK JEGO OJCIEC, NIE ZMARNUJE OKAZJI I OBAJ BĘDZIEMY Z NIEGO DUMNI! TAK SIĘ STAŁO. SYN FAR- MERA UKOŃCZYŁ NAJLEP- SZE SZKOŁY I STAŁ SIĘ ZNANY NA CAŁYM ŚWIECIE JAKO SIR ALEXANDER FLEMING, ODKRYWCA PENI- CYLINY. WIELE LAT PÓŹ- NIEJ TEN SAM CHŁOPIEC, KTÓRY ZOSTAŁ URATOWANY Z BAGIEN ZACHOROWAŁ NA ZAPALENIE PŁUC. CO URATOWAŁO JEGO ŻYCIE? PENICYLINA. NAZWISKO CHŁOPCA: SIR WINSTON CHURCHILL. KTOŚ KIEDYŚ POWIEDZIAŁ: WSZYSTKO POWRACA... IQ / NR 3 / 2009 / 7

8 Nowy wymiar prowadzenia biznesu Tomasz Frontczak Partner & PPC Director Search Marketing Consulting MaxROY.com Codziennie jesteśmy bombardowani setkami przekazów reklamowych. Aby funkcjonować w środowisku nadmiaru informacji, wytworzyliśmy w sobie mechanizmy obronne. Dla reklamodawców to spore wyzwanie. Aby mu sprostać, specjaliści od reklamy coraz częściej korzystają z mechanizmów marketingu internetowego. Rozwój tych mechanizmów, warunkowany przez innowacyjność i zaawansowane technologie, umożliwia precyzyjne serwowanie reklamy, która dla użytkownika staje się pożądaną treścią. Magia marketingu internetowego w wyszukiwarkach Oczekiwania użytkownika W ciągu dekady czyli od chwili zaprezentowania pierwszego banera Internet stał się medium masowym, szybko adaptującym się do indywidualnych potrzeb konsumenta. Kierunek rozwoju marketingu internetowego to zorientowanie na użytkownika, który sam wyraża swoje potrzeby i oczekuje uwzględnienia jego preferencji. Konsument, zalewany nadmiarem treści, dąży do zmniejszenia ich ilości i oczekuje zindywidualizowanego przekazu 1. TOMASZ FRONTCZAK AUTOR BESTSELLERA MARKETING INTERNETOWY W WYSZUKIWARKACH PIERWSZEJ NA POLSKIM RYNKU POZYCJI OMAWIAJĄCEJ KOMPLEKSOWO ZAGADNIENIA PROMOCJI W WYSZUKI- WARKACH. WSPÓŁWŁAŚCI- CIEL FIRMY DORADCZEJ MAXROY.COM SP. Z O.O. WSPÓŁPRACUJE NAUKO- WO Z INSTYTUTEM IN- ŻYNIERII ZARZĄDZANIA POLITECHNIKI POZNAŃ- SKIEJ. INTERESUJE SIĘ WPŁYWEM MECHA- NIZMÓW MARKETINGU INTERNETOWEGO NA ZWINNOŚĆ PRZEDSIĘ- BIORSTWA. WSPÓŁRE- DAGUJE BLOG SPRAW- NYMARKETING.PL. Masowość (popularność) Internetu nie oznacza, że jego użytkownicy zadowolą się masową treścią (ang. broadcasting). Oczekują zindywidualizowanego przekazu, określanego mianem narrowcasting. Narrowcasting można zdefiniować jako komunikowanie skierowane do wybranych odbiorców, segmentacja audytoriów 2. Interaktywność Internetu zmniejsza efektywność tradycyjnego przekazu reklamowego, który zakłada pasywną postawę odbiorcy treści. Utrzymuje się opinia, że rozwój i popularyzacja technologii internetowych zmienia wyraz marketingu, umożliwiając interakcje na nieznanym dotychczas poziomie. Reklamodawcy, którzy płacą za publikowanie reklamy, oczekują coraz bardziej widocznego, także na poziomie wskaźników, przekładania się nakładów na efekty. Tradycyjna, masowa reklama jest trudno mierzalna. Interaktywność Internetu umożliwia stworzenie wskaźników, które zwiększają poziom mierzalności tego medium w porównaniu z innymi. Nie powinno się jednak traktować Internetu jako medium, które wywołuje tylko bezpośrednią reakcję użytkownika, wywołaną treścią przekazu reklamowego. Reklama internetowa używana jest także do wywołania efektów trudniej uchwytnych, np. zwiększania świadomości marki wśród potencjalnych użytkowników. Nowe technologie umożliwiają wyselekcjonowanie stosunkowo wąskiej grupy odbiorców, potencjalnie zainteresowanych przekazem reklamowym, dzięki czemu efektywność działań marketingowych rośnie. Początek nieinwazyjnych form reklamy Philip Kotler, autor najpopularniejszego na świecie podręcznika do marketingu, definiuje marketing jako proces społeczny i zarządczy, dzięki któremu konkretne osoby i grupy otrzymują to, czego potrzebują i co pragną osiągnąć poprzez tworzenie, oferowanie i wymianę posiadających wartość produktów 3. Dotychczas żadne ze znanych nam mediów nie umożliwiało tak bezpośredniego wyrażania potrzeb jak Internet. Codziennie w samym tylko serwisie Google użytkownicy dokonują setek milionów zapytań, poszukując informacji pośród dziesiątek miliardów zaindeksowanych dokumentów. Tradycyjna reklama charakteryzuje się nadawaniem treści do potencjalnego klienta (odbiorcy), jest próbą przekonania go do produktu. Wyszukiwarki internetowe działają w odwrotnym kierunku. Dotychczasowi odbiorcy stają się nadawcami, aktywnie i bezpośrednio informując czego potrzebują. 8 / IQ / NR 3 / 2009

9 nowy wymiar prowadzenia biznesu Wyszukiwarki stały się w krótkim czasie ogromnie popularne. Miliony klientów z całego świata miliardy razy w ciągu miesiąca, za pomocą wyszukiwarek, wysyłają komunikat o swoich potrzebach. Wystarczy tylko uważnie posłuchać co mówią, a może raczej co wpisują do paska wyszukiwania, i odpowiednio zareagować. Właściwie skonstruowana reklama w wyszukiwarkach nie jest treścią inwazyjną, przed którą trzeba się bronić, a pożądaną informacją odpowiadającą na zapytanie użytkownika. Należy też zauważyć, że użytkownicy wyszukiwarek zapoznają się zazwyczaj tylko z pierwszymi stronami zwracanych wyników. Zaufanie użytkowników Wyszukiwarki internetowe budzą również zaufanie użytkowników. W styczniu 2005 roku niezależna amerykańska organizacja PEW Research Center w ramach projektu The Pew Internet & American Life Project opublikowała badania obrazujące postrzeganie wyszukiwarek przez użytkowników. Większość badanych (92%) ufa wyszukiwarkom, uważając je za bezstronne źródło informacji, jest przekonanych co do swoich umiejętności w zakresie posługiwania się nimi. Te same badania wskazują, że zadanie zapytania wyszukiwarce to druga w kolejności czynność nowego użytkownika Internetu, z którą szybko oswaja się i czuje komfortowo. Tylko wysłanie i odebranie poczty elektronicznej jest bardziej popularne. Wyniki zwracane przez wyszukiwarki można podzielić na dwie główne grupy budowane na podstawie algorytmu oceniającego jakość poszczególnych serwisów oraz zależne od opłat wniesionych przez reklamodawcę. Te pierwsza nazywane są wynikami organicznymi bądź naturalnymi, a ich pozycja uzależniona jest od jakości pracy wykonanej nad serwisem. Obok wyników organicznych znajdują się tzw. wyniki płatne sponsorowane (ang. paid placement listings), które najczęściej można znaleźć po prawej stronie i/lub u góry zwracanych informacji. Z reklamą w wyszukiwarkach pośrednio związana jest również reklama kontekstowa, czyli reklama wyświetlana na danej stronie internetowej na podstawie analizy jej treści. Użytkownikom reklama w wyszukiwarkach wydaje się nie przeszkadzać. Także z tego powodu, wbrew powszechnym opiniom, użytkownicy klikają w linki sponsorowane. Wybierają je także ponieważ są zainteresowani znajdującą się tam informacją. Za kliknięciami w wyniki płatne stoją przychody dla właścicieli wyszukiwarek. Popularność Google nie przeszkadzać, a pomagać i sugerować Google nie było pierwszą firmą działającą na rynku reklamy w wynikach wyszukiwania. Różne rozwiązania oferowane były przez kilka innych przedsiębiorstw, wśród których za pioniera można uznać firmę GoTo.com, później znaną pod nazwą Overture i wykupioną przez Yahoo. To jednak Google wyznaczyło na rynku takiej reklamy nowe ścieżki. Ponieważ w momencie wkroczenia na rynek reklamy firma była już mającą miliony użytkowników potęgą i innowatorem w technologii wyszukiwania, mogła wymuszać na dużych reklamodawcach dostosowanie się do swojej wizji reklamy. Wizja ta charakteryzowała się dwoma złotymi zasadami: emisją reklamy nie przeszkadzającej użytkownikowi (brak form graficznych w wynikach wyszukiwania) oraz konsekwentnym rozróżnianiem wyników płatnych i organicznych. Reklamodawcy rzecz jasna chętnie widzieliby swoje reklamy ukryte pomiędzy wynikami naturalnymi, jednak Google nigdy na to nie pozwoliło. Duzi reklamodawcy przyzwyczajeni byli do zakupywania ogromnej ilości reklamy wyświetlanej na masową skalę, bez martwienia się o odpowiednie jej kierowanie ( Po co kierować, skoro kupujemy masowo i pokazujemy swoją reklamę wszędzie? tak myślało wielu przyzwyczajonych do przepłacania za przekaz reklamowy, w zamian oczekując zwolnienia z kreatywnego zarządzania reklamą). Google twardo trzymało się reguły, że interaktywność Internetu zmieniła oczekiwania użytkownika, które muszą zostać uwzględnione na polu reklamy internetowej. Dla użytkownika powinno być jednoznaczne, co jest reklamą, a co nie. Jednocześnie reklama sama w sobie powinna być wartościową treścią. Ponieważ wiele zapytań kierowanych przez użytkownika jest komercyjnych z natury, akceptuje on komercyjne reklamy, o ile są one skorelowane z zapytaniem. Być może nawet w przyszłości Google udostępni użytkownikom możliwość przeszukiwania (oczywiście świadomego) tylko wyników płatnych. Jednocześnie ciągle rozwijane i ulepszane są technologie przeszukujące i rankingujące strony internetowe, które dla użytkownika stanowią podstawową wartość. Poza tym istotne jest dbanie o użytkownika systemu służącego do obsługi reklamodawcy. Google zawsze na poważnie MAXROY.COM POPRZEZ DORADZ- TWO, SZKOLENIA I WSPARCIE OPERACYJNE UMOŻLIWIA FIR- MOM PROWADZENIE SPRAWNYCH DZIAŁAŃ NA POLU MARKETINGU INTERNETOWEGO. MAXROY.COM PROWADZI OTWARTE SZKOLENIA Z ZAKRESU MARKETINGU IN- TERNETOWEGO: CERTYFIKOWA- NE PRZEZ GOOGLE SZKOLENIA Z ZAKRESU GOOGLE ADWORDS, SZKOLENIA Z POZYCJONOWANIA I ANALITYKI INTERNETOWEJ. WIĘCEJ INFORMACJI: WWW. SPRAWNYMARKETING.PL/SZKO- LENIA podchodziło do wymogów i sugestii reklamodawców, dokładnie monitorując komentarze na forach, listach dyskusyjnych czy blogach. Pracownicy stali się aktywnymi uczestnikami dyskusji na najpopularniejszych forach, a sama firma (jak i jej poszczególni pracownicy) uruchamiała blogi internetowe. Sugestie użytkowników ich narzekania i pomysły zawsze były brane pod uwagę. 1 Badanie wykonane przez DoubleClick.com podaje, że przeciętny Amerykanin może stykać się dziennie nawet z 5 tys. przekazów reklamowych, jeżeli zsumowane zostaną wszystkie potencjalne nośniki. 2 Goban-Klas T., Sienkiewicz P., Społeczeństwo informacyjne: Szanse, zagrożenia, wyzwania, Wydawnictwo Fundacji Postępu Telekomunikacji, Kraków Żródło: P. Kotler, Marketing, Wydawnictwo FELBERG SJA, Warszawa 1999 IQ / NR 3 / 2009 / 9

10 z ppnt Maciej Nowak Inkubator Technologiczny, Poznański Park Naukowo-Technologiczny Fundacji UAM Z Cezarym Bohdanowiczem, Kierownikiem Działu Transferu Technologii Fundacji UAM (FUAM) ośrodka skupionego w sieci Enterprise Europe Network, rozmawia Maciej Nowak. co een może zaoferować przedsiębiorcy? Maciej Nowak (MN): FUAM od wielu lat zajmuje się szeroko rozumianym wspieraniem przedsiębiorczości. Rozumiem, że w ostatnim czasie udało się poczynić kolejny krok rozwijający ofertę z tego zakresu? Cezary Bohdanowicz (CB): Tak, 1 stycznia 2008 r. powstała sieć Enterprise Europe Network (EEN), czyli inicjatywa Komisji Europejskiej, mająca na celu wspieranie europejskich przedsiębiorców reprezentujących sektor MSP. Dzięki dofinansowaniu ze środków unijnych oraz budżetu państwa, przedsiębiorcy ci od tego czasu mogą nieodpłatnie korzystać z usług oferowanych przez instytucje skupione w sieci EEN. Żeby w pełni zrozumieć istotę sieci EEN najlepiej cofnąć się do czasu kiedy, na poziomie europejskim, aktywnie funkcjonowały dwie sieci działające na rzecz sektora MSP Innovation Relay Centres oraz Euro Info Centres. Pierwsza z nich udzielała wsparcia przedsiębiorcom przede wszystkim w dziedzinie transferu technologii, oferowała pomoc w wyszukiwaniu polskim przedsiębiorcom odpowiednich technologii, maszyn i urządzeń czy niezbędnego know-how oraz zajmowała się promocją polskich osiągnięć technologicznych poza granicami kraju. Sieć Euro Info Centres natomiast wspierała krajowe firmy głównie w wymiarze handlowym. Innymi słowy, jej celem było wspieranie polskich przedsiębiorców w poszukiwaniu nowych rynków zbytu czy kooperantów handlowych. MN: Dlaczego w takim razie powstała sieć EEN? CB: Funkcjonowanie równolegle dwóch sieci, skierowanych do tego samego odbiorcy, okazało się mało wygodne dla potencjalnych klientów. Pomyślano zatem, iż istotnym ułatwieniem byłoby efektywne połączenie sieci Innovation Relay Centres oraz Euro Info Centres w jedną spójną inicjatywę, oferującą kompleksową ofertę skierowaną do mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw. Miało to zapewnić większą efektywność działania. Właśnie w ten sposób narodził się projekt sieci EEN. MN: Czy w takim razie oferta EEN jest zbieżna z ofertą obu działających wcześniej sieci? CB: Obecnie sieć EEN łączy w sobie działania dotyczące zarówno poziomu handlowego, jak i technologicznego. Ofertę EEN postanowiono uzupełnić także o komponent związany z działalnością badawczorozwojową. Innymi słowy, wszystkie usługi oferowane przez sieć ukierunkowane są na wpieranie polskich przedsiębiorców oraz jednostek badawczo-rozwojowych, w zakresie poszukiwania odpowiednich partnerów handlowych, technologicznych i do działalności badawczej. Celem tego wsparcia jest doprowadzenie do konkretnych umów międzynarodowych pomiędzy podmiotami krajowymi i zagranicznymi. MN: Kto zatem jest odpowiedzialny za realizację tych działań? CB: Sieć EEN łączy ponad 500 instytucji wspierających sektor MSP na terenie UE oraz w krajach stowarzyszonych m.in. Norwegii, Szwajcarii czy Izraelu. Wszystkie te instytucje, bez względu na kraj pochodzenia, korzystają z tej samej metodologii pracy charakteryzują się tymi samymi standardami pracy oraz korzystają z identycznych narzędzi informatycznych, w tym baz ofert i zapotrzebowań technologicznych, handlowych i badawczych. Każda z instytucji działających w ramach sieci skupiona jest wokół jednego z ponad siedemdziesięciu ośrodków (konsorcjów) regionalnych. W Polsce, ze względu na dużą powierzchnię geograficzną kraju, istnieją aż cztery ośrodki sieci, łącznie skupiające ok. 30 instytucji otoczenia biznesu. Jednym z takich ośrodków regionalnych jest ośrodek Enterprise Europe Network B2Europe West Poland (EEN West Poland), którego członkiem, wraz z ośmioma innymi 10 / IQ / NR 3 / 2009

11 z ppnt instytucjami, jest poznańska Fundacja UAM. EEN West Poland obejmuje swoim zasięgiem pięć województw: zachodniopomorskie, lubuskie, wielkopolskie, dolnośląskie i opolskie. MN: Do kogo w takim razie skierowana jest oferta EEN? CB: Jak wspominałem sieć wspiera zarówno mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa, jak i osoby podejmujące działalność gospodarczą. W przypadku większych projektów badawczych głównymi klientami są zazwyczaj duże przedsiębiorstwa, posiadające niezbędny kapitał na przeprowadzenie i wdrożenie projektu do gospodarki. MN: Co w takim razie powinien zrobić przedsiębiorca rozważający skorzystanie z oferty EEN? CB: Najprostszym sposobem jest zgłoszenie się do którejkolwiek z instytucji skupionych wokół ośrodka EEN West Poland. Każdy z przedsiębiorców, który się do nas zgłosi, obsługiwany jest według zasady no wrong door. W praktyce oznacza to, iż klient otrzyma wsparcie w postaci informacji oraz doradztwa na poziomie kontaktów handlowych, technologicznych oraz z zakresu działalności badawczo-rozwojowej. Personel każdego z tych ośrodków posiada także wiedzę i doświadczenie z zakresu źródeł finansowania inwestycji/ innowacji, ochrony własności intelektualnej, prowadzenia działalności gospodarczej na rynku wspólnotowym w poszukiwaniu dostawców, odbiorców, kooperantów. MN: Na które z usług realizowanych w ramach sieci warto zwrócić szczególną uwagę? CB: W ramach usług realizowanych przez doradców sieci warto wyróżnić m.in. audyty technologiczne, wydawanie opinii o innowacyjności i technologii, pomoc w poszukiwaniu partnerów biznesowych, pomoc w negocjacjach umów międzynarodowych czy organizację misji gospodarczych i spotkań kooperacyjnych w wybranych branżach. Sądzę jednak, że na szczególną uwagę zasługują szeroko rozumiane działania informacyjne seminaria, konferencje oraz warsztaty, często poruszające praktyczne aspekty funkcjonowania i prowadzenia działalności gospodarczej. Ostatnio odbyły się np. warsztaty dotyczące zmian podatkowych od osób prawnych i fizycznych oraz zmiany w podatku VAT. Tematyka kolejnych warsztatów wybierana jest w zależności od zgłaszanego zapotrzebowania klientów, czyli zainteresowanych przedsiębiorców. W celu zasięgnięcia informacji o najbliższych terminach i tematach, zachęcam do kontaktu z biurem EEN przy Fundacji UAM! MN: Dziękuję za rozmowę. Przykładowe oferty współpracy technologicznej i handlowej sieci EEN na s.22 Dane kontaktowe: Biuro Enterprise Europe Network przy Fundacji UAM: tel/fax: een@ppnt.poznan.pl Ośrodek EEN West Poland : Strona ogólnopolska sieci EEN: Tab. 1: Usługi realizowane przez sieć EEN Kojarzenie partnerów biznesowych Poszukiwanie technologii Promocja polskich technologii Szkolenia Spotkania firm i misje handlowe Działania informacyjne i doradcze Wspieranie udziału firm w 7 Programie Ramowym UE Badań, Rozwoju Technologicznego i Wdrożeń (7 PR) Audyty technologiczne Baza ofert współpracy, działająca w ramach sieci, do której dostęp mają wszystkie ośrodki. Dzięki tej usłudze firmy polskie mogą znaleźć partnera handlowego za granicą, a firmy zagraniczne pozyskać partnera z Polski. Określanie technologicznych potrzeb klientów oraz znalezienie optymalnego rozwiązania. Promowanie na zagranicznych targach i imprezach proinnowacyjnych technologii i produktów, opracowanych przez polskie firmy, w celu znalezienia zagranicznych partnerów. Bezpłatne warsztaty i seminaria obejmujące tematykę prawa europejskiego, rynków zagranicznych oraz możliwości w zakresie dostępu do źródeł finansowania. Organizacja spotkań z przedstawicielami firm zagranicznych różnych branż, często podczas targów i misji handlowych. Udzielanie przedsiębiorcom informacji w zakresie prawa i polityki Unii Europejskiej, prowadzenia działalności gospodarczej za granicą oraz możliwości finansowania działalności gospodarczej. Udzielanie informacji oraz organizacja szkoleń na temat możliwości udziału MŚP w tym programie. Ocena potrzeb i możliwości firm w zakresie stosowania nowych technologii. Opiniowanie innowacyjności wdrażanej lub zakupionej technologii. Źródło: Fundacja UAM IQ / NR 3 / 2009 / 11

12 POZNAŃ Jacek Guliński Prorektor ds. programów europejskich i współpracy z zagranicą Uniwersytet im. A. Mickiewicza Trudno nazywać Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (UAM) przedsiębiorstwem, ale bez wątpienia jest to największy pracodawca w Poznaniu i zarazem potężny gracz na rynku popytu i podaży towarów i różnorodnych usług. Szereg działów administracji centralnej Uczelni obsługuje zakupy zarówno towarów i usług, inne specjalizują się w sprzedaży głównie usług. Zważywszy, że obroty UAM liczą się w setkach milionów rocznie, jesteśmy istotnym quasi-gospodarczym bytem, który może nawet kształtować zachowania na konkurencyjnym (i to w coraz większym stopniu globalnym) rynku usług badawczych i edukacyjnych. Relacje UAM z otoczeniem gospodarczym nowe otwarcie? Gdy spojrzymy analitycznie na przychody UAM to nadal zdecydowaną większość stanowi dotacja budżetowa na zadania dydaktyczne, inwestycyjne oraz działalność statutową, płynąca z Ministerstwa. Wpływy z opłat za zajęcia dydaktyczne (studia niestacjonarne i podyplomowe) dominują w tej części przychodu, którą Uczelnia wypracowuje na wolnym rynku. Aby oferta szkoleniowo-dydaktyczna była coraz bardziej rynkowa, trzeba dostosowywać się do zmieniających się potrzeb rynku pracy lub nadążać za panującymi trendami. Ten rodzaj aktywności uczelni jest o tyle istotny, że jest ściśle związany z dodatkowym wynagrodzeniem dla pracowników uniwersytetu tej od lat pauperyzującej się grupy pracowniczej. Na szczególne wyróżnienie zasługują przychody z funduszy unijnych (na inwestycje, dydaktykę i badania). Z jednej strony ogłaszane są programy, oferujące setki milionów Euro, z drugiej rośnie w siłę konkurencja, powodująca wyraźne zmniejszenie się szans na sukces. Aby podołać temu wyzwaniu opracowaliśmy i wdrażamy na Uczelni złożony system wsparcia informacji, konsultacji, realizacji i rozliczania projektów. Organizujemy spotkania, konferencje, warsztaty część z nich we współpracy z Poznańskim Parkiem Naukowo-Technologicznym Fundacji UAM. Powstała także Komisja Rektorska ds. Programów Europejskich, sieć wydziałowych koordynatorów, nowe działy administracji centralnej. Tworzone są nowe procedury obrotu dokumentami, budujemy nowy system motywujący pracowników do aplikacji oraz do pracy w ramach projektów. Wyniki przeprowadzonej ankiety dotyczącej barier absorpcji programów europejskich na Uczelni potwierdzają sensowność wprowadzanych regulacji. Co roku trafia także do UAM kilkadziesiąt milionów złotych na badania, wywalczone z polskiego budżetu w ramach konkursów, do których stają przedstawiciele różnych instytucji sektora badawczo-rozwojowego z całego kraju. Rośnie konkurencja i coraz trudniej jest uzyskać środki na badania. Pozostaje lepiej motywować zespoły badawcze, szkolić menedżerów nauki, zdolnych do budowy zespołów, myślenia projektowego, osiągania finansowania dla swoich badawczych wizji czy pomysłów. Gospodarowanie majątkiem Uczelni (dzierżawa, wynajem powierzchni etc.) stanowi osobne źródło przychodów. Jak widać znacząca dywersyfikacja przychodów UAM umożliwia elastyczną politykę kształtowania przychodów, jakkolwiek nie przekłada się na łatwość zarządzania operacyjnego tą złożoną, w końcu budżetową, jednostką. Ale skoncentrujmy się na podsumowaniu doświadczeń i nowych obszarach, wybieralnych władz uczelni (rektorzy, dziekani) oraz administracji uczelnianej na polu różnorakich oddziaływań pomiędzy Uniwersytetem a gospodarką. Na tych posunięciach, które ciągle stanowią zbyt mały udział w rynkowych przychodach nie tylko naszej, ale każdej innej polskiej uczelni odpłatnej działalności badawczej, diagnostycznej i konsultacyjnej (zlecone prace umowne), sprzedaży zasobów intelektualnych uczelni oraz innej gospodarczej działalności uczelni. Zlecone prace umowne nie stanowią niestety znaczącego przychodu w uczelnianym budżecie. Przez ostatnie 3 lata średniorocznie podpisywano i realizowano sto kilkadziesiąt zleceń za sumę 3-5 mln złotych. Większość zleceń pochodzi z Poznania i Wielkopolski (co wydaje się naturalne), ponad połowa dotyczy oferty Wydziału Chemii. Innymi słowy, dominują opracowania i analizy chemiczne, a potem badania geomagnetyczne, mikrobiologiczne i mikroskopowe, pojawiają się także opinie sądowe, ekspertyzy, opinie i badania psychologiczne, badania archeologiczne 12 / IQ / NR 3 / 2009

13 POZNAŃ czy też studia urbanistyczne. Zleceniodawcami są zarówno przedsiębiorstwa (i to głównie te uważane za innowacyjne) jak i jednostki samorządowe i budżetowe. Liczba i wartość zleceń nie pozostaje w żadnej korelacji z potencjałem badawczym Uczelni. Problem tkwi w marketingu usług na rynku gospodarczym, sprawnej komunikacji między oboma światami (nauka-gospodarka), świadomości potrzeb i możliwości, biernej postawie pracowników nauki i niechęci do współpracy z przedsiębiorstwami oraz stereotypowym obrazie niereformowalnego i niechętnego praktyce uczonego, który zagościł w umysłach przedsiębiorców. Poważnym zagrożeniem dla cywilizowanych i legalnych relacji jest również aktywność niektórych pracowników Uczelni w szarej strefie kontaktów ze światem gospodarczym. Utworzona ponad 2 lata temu i ciągle aktualizowana baza ofert naukowo-badawczych UAM ( zawiera ich ponad 200 (dominuje znowu chemia), ale ciągle zbyt wiele starań wymaga nakłanianie pracowników do umieszczenia swojej oferty w bazie. A to mogłoby być naturalne okno Uczelni na świat gospodarki. Działalność Uczelnianego Centrum Innowacji i Transferu Technologii, działającego na UAM od 2004 roku nie może być źródłem pełnej satysfakcji władz Uczelni. Obserwowane w ostatnim okresie tendencje spadkowe co do ilości i wartości zleceń, nierównomierna liczba ofert (realizowanych zleceń) na wydziałach, problemy z ochroną praw własności intelektualnej (na szczeblu pracownika, jak i całej Uczelni) zmuszają nas do podjęcia bardziej radykalnych kroków. Budujemy nową bazę ofert w oparciu o swoje doświadczenia z przeszłości i w ramach programu wspierania projektów innowacyjnych, podjętego przez Urząd Miasta Poznania z pięcioma wiodącymi uczelniami Poznania. Uczelniani promotorzy przedsiębiorczości akademickiej będą modyfikować wspólny portal Wielkopolska Platforma Innowacyjna. Zwiększyliśmy kadry i budżet UCITT, przejęło ono zadania obsługi wszelkich zleceń z gospodarki. W najbliższych miesiącach UCITT otrzyma nową siedzibę, a nowe projekty (zostało złożonych kilka wniosków projektowych) umożliwią dalszy rozwój kadry i zewnętrzne środki finansowe na działalność w tym obszarze. Uniwersytet przystąpił do Polskiej Izby Gospodarczej Zaawansowanych Technologii oraz Stowarzyszenia Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce w celu wymiany doświadczeń z innymi polskimi uczelniami. Powołano Komisję Rektorską ds. Współpracy z Gospodarką, opracowano wstępny projekt regulaminu ochrony własności intelektualnej oraz zasad korzystania z niej na UAM. Kilka miesięcy temu utworzono Radę Gospodarczą przy Rektorze UAM, składającą się z kilkunastu reprezentantów innowacyjnych przedsiębiorstw Poznania i Wielkopolski. Ma ona odgrywać rolę konsultanta przy opracowywanej strategii rozwoju Uczelni, planach naboru kandydatów (jako reprezentant pracodawców i rynku pracy), promować aktywny udział przedsiębiorstw w finansowaniu przydatnych im badań i analiz przedsięwzięć edukacyjnych oraz propagować działania zmierzające do komercjalizacji wyników prac badawczych IQ / NR 3 / 2009 / 13

14 poznań i transferu innowacji i technologii do świata gospodarki. Traktujemy tę Radę jako zalążek Konwentu Gospodarczego, tak popularnego elementu struktury wyższych uczelni w Unii Europejskiej, o którym dyskutuje się także w Polsce w ramach opracowywanej nowej strategii rozwoju szkolnictwa wyższego w kraju. Wracając do własności intelektualnej poważnym źródłem przychodów Uczelni, nie tylko technicznej, ale i Uniwersytetu, może być eksploatacja zasobów intelektualnych czyli patentów i wszelakiego know -how. Może być, ale ciągle nie jest, bo poziom patentowania jest niski (UAM chroni obecnie blisko 30 patentów krajowych i około 40 zgłoszeń patentowych), a sprzedaż licencji np. w 2008 roku ograniczyła się do dwóch kontraktów. Niska aktywność patentowa łączy się z brakiem środków na ochronę poza krajem, niską świadomością pracowników w tym względzie oraz brakiem regulacji prawnych i organizacyjnych na Uczelni. Podjęte w ostatnich miesiącach działania umożliwiły ochronę dwóch rozwiązań patentowych za granicą (finansowanych w ramach programu MNiSW Patent PLUS ) i przygotowanie odpowiednich procedur i regulacji. Racjonalne zarządzanie własnością intelektualną Uczelni (naszym największym zasobem) pozostaje nadal w sferze planów. I tylko niewielkim pocieszeniem jest fakt, że podobnie jest na reszcie wiodących uczelni w kraju. Można się tu pokusić o refleksję, że sprawny i efektywny transfer technologii z uczelni do gospodarki to marzenie i zmartwienie prawie każdego europejskiego rządu. Powstaje tu szereg pytań mniej lub bardziej retorycznych. Czy mamy co transferować? Czy Uczelnia jest miejscem odkryć nowości? Czy również należy do tzw. sektora innowacji, którego głównym zadaniem jest wdrażanie tych nowości do praktyki 14 / IQ / NR 3 / 2009

15 poznań gospodarczej? Kto, gdzie, kiedy i w jaki sposób finansowany ma przechodzić ze skali laboratoryjnej i prototypowej do skali akceptowalnej przez rynek i umożliwiającej rzeczywisty obrót gospodarczy? I równolegle, czy poprzez udział przedstawicieli gospodarki przy rozdziale środków na badania można wpłynąć na większy odsetek badań mających szansę na wdrażalność w przemyśle? foto: E.D. Tatarkiewicz/ODONATA Czy te zagadnienia są problemem poszczególnych uczelni, czy jest to problem polityki naukowo-technologicznej państwa, odpowiedniej legislacji, strategii rządowej dotyczącej wdrażania w praktyce idei gospodarki opartej na wiedzy? Relacje Uczelni z gospodarką to także wpływy z najmu i dzierżawy (głównie pomieszczenia, powierzchnie reklamowe, automaty gastronomiczne), które pozostając na poziomie kilku milionów złotych rocznie, nie przystają do zasobów infrastrukturalnych naszego Uniwersytetu, zarówno tych w Poznaniu jak i poza nim. Chcemy ograniczyć zwyczajowe nierynkowe traktowanie lokatorów oraz klientów. W mijającym roku akademickim zmieniliśmy obowiązujące od lat cenniki (po prostu wzrosły ceny za usługi), renegocjujemy niekorzystne umowy najmu i dzierżawy, ofensywnie oferujemy powierzchnię reklamową oraz wykorzystujemy biznesowo markę i wizerunek Uniwersytetu (na dobrych uczelnianych materiałach promocyjnych można także zrobić biznes). I na zakończenie jeszcze jedna płaszczyzna współpracy Uczelni z otoczeniem gospodarczym edukacja dla przedsiębiorczości oraz wspieranie tworzenia nowych firm. Zagadnienie to wykracza już poza pojęcie współpracy Uczelni z gospodarką to jej udział w tworzeniu nowej gospodarki opartej na wiedzy, co stanowi materiał na osobny artykuł. Kilka tygodni temu uruchomiliśmy na UAM Preinkubator Akademicki, który obsługiwany jest we współpracy z Fundacją UAM Poznańskim Parkiem Naukowo-Technologicznym instytucją, która bez wątpienia najlepiej w Poznaniu (i nie tylko) wie, jak się inkubuje i ma w tym obszarze paroletnią praktykę. Od kilku lat działalność Fundacji UAM jest ukierunkowana na wsparcie UAM w obszarze preinkubacji firm typu spin-off czy spin-out. To tam, w Inkubatorze Technologicznym, działa kilkanaście młodych firm, założonych przez studentów, doktorantów i profesorów naszej Uczelni. A kilkadziesiąt pomysłów na biznes zaowocowało firmami, które już samodzielnie osiągają sukcesy na rynku gospodarczym. Równolegle prowadzimy rozmowy, aby na naszym nowym kampusie Morasko jeszcze w tym roku uruchomić Inkubator Fundacji Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości. Co nie oznacza, że w planach strategicznych UAM brakuje wizji budowy nowego uczelnianego Inkubatora Technologicznego na kampusie Morasko. Jak widać z tego krótkiego przeglądu istnieje wiele płaszczyzn relacji Uczelni z gospodarką. Profesor G. Gorzelak z Uniwersytetu Warszawskiego twierdzi, że Uniwersytet przedsiębiorczy to uniwersytet dążący do uzyskania silnej międzynarodowej pozycji konkurencyjnej na rynku dydaktycznym i badawczym, uzyskujący korzyści z komercjalizacji swojej działalności badawczej, kontrybuujący na rzecz otoczenia uzyskując w zamian wymierne korzyści Nic dodać, nic ująć. Uczelnia na pewno nie jest przedsiębiorstwem, wszystko wskazuje jednak na to, że UAM w szybkim tempie musi się przekształcić w zdefiniowany powyżej przedsiębiorczy uniwersytet. Musi się tak stać, jeżeli chcemy dalej się rozwijać i nie tyle utrzymać, co wzmocnić naszą pozycję na, co najmniej europejskim, rynku badań i edukacji. IQ / NR 3 / 2009 / 15

16 polska Jacek Hryniewiecki Prezes Zarządu Activis Polska Sp. z o.o. Activis Polska to firma teleinformatyczna, która od 2000 r. zajmuje się wdrażaniem urządzeń i opracowań z zakresu nowych technologii. Istotą jej działania jest opracowywanie produktów (sprzętu i oprogramowania) przez własny zespół konstrukcyjny oraz wdrażanie ich do produkcji. Activis swoją nową innowacyjną usługę o nazwie Voicelink, realizuje przy wsparciu Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, działania Oto garść doświadczeń. Projekt Voicelink, czyli Działanie w praktyce Początki wykorzystania najnowszych technologii teleinformatycznych w Activis sięgają końca lat 90., kiedy to w firmie rozpoczęto wdrażanie opracowań wykorzystujących technologię Voice over IP (VoIP). Już kilka lat temu jako jedno z pierwszych urządzeń od podstaw zaprojektowanych i wdrożonych w Polsce został opracowany Multimedialny Terminal Dostępowy MTD. Projekt ten był realizowany wspólnie z Instytutem Łączności w ramach projektu celowego i współfinansowany był przez Komitet Badań Naukowych. Już wówczas Activis zdobywał wiele doświadczeń w zakresie realizacji projektów z wykorzystaniem zewnętrznego finansowania. Urządzenie MTD stało się pierwszym elementem kompleksowego systemu łączności korporacyjnej VoIP VDmaster, którego kolejne moduły są projektowane przez Activis od kilku lat. Doświadczenie zdobyte na przestrzeni lat spowodowało, że od momentu ogłoszenia założeń Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka w Activis trwały próby zsynchronizowania planów wdrażania kolejnych rozwiązań z harmonogramem naboru projektów do tego programu. Założenia programu idealnie odpowiadają potrzebom firm projektowo-wdrożeniowym. Działanie 1.4 skupia się na pracach o charakterze badawczym, koncentrujących się na zbadaniu koncepcji, realizacji prac projektowych pozwalających na zbudowanie modelu czy prototypu oraz przebadaniu rozwiązania pod kątem technicznym i ekonomicznym. Działanie 4.1 to już wdrożenie pomysłu do produkcji pod warunkiem, że wyniki pierwszego etapu są pozytywne, a badania rynkowe potwierdzają trafność założeń technicznych i ekonomicznych, uzasadniając to wdrożenie. Taka firma jak Activis może więc uzyskać znaczącą pomoc finansową i to właśnie na etapie, kiedy ponosi się największe ryzyko a więc na etapie prac badawczych. Innowacje mają jednak to do siebie, że wymagają konsekwentnego i szybkiego wdrażania. W 2007 r. trudno było uzyskać dofinansowanie zewnętrzne dla realizowanych projektów. Z tego powodu system VDmaster został zrealizowany w oparciu o środki własne. Firma nie mogła sobie pozwolić na opóźnianie opracowań do czasu, aż instytucje wdrażające Program Operacyjny uporają się z jego stroną formalną. Ostatecznie, w zakresie interesującym firmę Activis, program ruszył wiosną 2008 r. Nie obyło się bez trudności i kłopotów związanych z korzystaniem z generatora wniosków. W czerwcu 2008 r. w Activisie, powstała koncepcja zrealizowania nowej usługi komunikacji głosowej w technologii VoIP, wykorzystującej zupełnie nowe w skali światowej podejście zestawianie połączenia głosowego za pomocą aplikacji, która nie jest zainstalowana na komputerze, a jedynie na czas trwania połączenia przesyłana z serwera i kasowana po użyciu. Bliższa analiza dowiodła, że takie podejście niesie za sobą rewolucyjne zmiany w zasadach korzystania z połączeń VoIP. Nie wymaga ono instalacji, rejestrowania użytkownika, nie angażuje zasobów operatora ani komputera internauty poza czasem, kiedy połączenie jest aktywne. Innymi słowy, w sposób idealny nadaje się do realizacji połączeń tu i teraz. Nowa usługa została nazwana VoiceLink. Ze względu na swoją innowacyjność oraz fakt, że w sierpniu planowana była kolejna edycja naboru wniosków o dofinansowanie, projekt technologii VoiceLink znakomicie nadawał się do startu w konkursie. 16 / IQ / NR 3 / 2009

17 polska W e współpracy z firmą konsultingową, Activis przygotował aplikację do kolejnej edycji naboru wniosków o dofinansowanie. Proces przygotowania wniosku udało się zakończyć dosłownie w ostatniej chwili już po wydaniu przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) komunikatu, że pula środków na tę edycję została wyczerpana. Projekt zyskał wysoką ocenę Komisji i został zakwalifikowany do dofinansowania. Activis założył bardzo krótki, sześciomiesięczny okres realizacji prac badawczych (działanie 1.4) oraz półroczny okres wdrożenia projektu (działanie 4.1). Od momentu uzyskania informacji o możliwości podpisania umowy o dofinansowanie, konieczna stała się synchronizacja prac projektowych z wymaganiami formalnymi nakładanymi przez Program Operacyjny. Z jednej strony świadomość, że firma uzyska pomoc finansową pomaga w podjęciu decyzji o realizacji projektu. Z drugiej strony jednak, do momentu podpisania umowy o dofinansowaniu całe ryzyko finansowe spoczywa na przedsiębiorstwie. Nie każdy może sobie pozwolić na finansowanie całości projektu z własnych środków, natomiast przesuwanie realizacji do czasu podpisania umowy powoduje, że harmonogram prac (który jest przecież ważną częścią zgłoszonego i zatwierdzonego projektu) podlega nieustannym zmianom. Pogodzenie tych sprzecznych ze swej istoty wymagań Programu Operacyjnego stanowi nie lada wyzwanie. Właściwie jedyną stuprocentowo bezpieczną drogą jest odłożenie realizacji projektu do czasu podpisania umowy, co jednak dla wysoce innowacyjnych pomysłów może oznaczać wyrok śmierci, a przynajmniej konieczność walki z rozwiązaniami konkurencyjnymi. Oczywiście można przyjąć, że bezbłędnie przygotowany wniosek zapewnia skrócenie okresu oczekiwania na podpisanie umowy. Jednak jak pokazuje praktyka, ilość i stopień skomplikowania wytycznych i regulaminów, brak możliwości skorzystania z wcześniejszych doświadczeń (każda edycja Programów Operacyjnych to właściwie nowy proces przygotowywany od podstaw) oraz fakt, że programy pomocowe są przecież kierowane do małych i średnich firm zupełnie nie sprzyjają temu założeniu. Wymogi Programu Operacyjnego powodują znaczące obciążenie od strony zarządzania projektem, w szczególności w przypadku dotrzymywania założeń poczynionych podczas planowania prac, co do harmonogramu i kosztów realizacji prac projektowych. Szczególnie odczuwalne jest to w okresie początkowym oraz w momentach zamykania poszczególnych zadań i etapów. Podkreślić trzeba też konieczność bardzo drobiazgowego dokumentowania prac zarówno od strony merytorycznej, jak i finansowej. Tu wymogi instytucji rozliczającej projekt wykraczają bardzo poza ramy przyjęte dla normalnej działalności firmy. W zasadzie wszystkie dokumenty mające jakikolwiek związek IQ / NR 3 / 2009 / 17

18 polska w projektem muszą być powielane, dodatkowo opisywane i przekazywane do PARP. W praktyce są to dziesiątki stron dokumentów finansowych. Mało tego niezbędne jest generowanie dokumentów dodatkowych w postaci opisów, protokołów czy kopii faktur, co powoduje znaczny wzrost zaangażowania pracowników administracyjnych. Activis jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, a więc obowiązujące przepisy i tak nakładają na nią określone wymogi w zakresie dokumentacji finansowej. Natomiast w przypadku firm o uproszczonej strukturze organizacyjnej, prowadzenie tego typu projektu wiąże się ze znaczącymi zmianami organizacyjnymi. Bez tego trudno spełnić oczekiwania instytucji rozliczającej projekt. Dylematy, z którymi musiała się zmierzyć firma podczas realizacji projektu dotyczyły kilku zagadnień: właściwego ulokowania działań w czasie, trybu przyznawania dotacji, kryzysu walutowego, zmian na etapie projektowania, aneksów, drobiazgowej dokumentacji. Problem właściwego zarządzania czasem projektu jest kluczowy dla innowacyjnych pomysłów. Ze swojej istoty konieczne jest maksymalne skracanie czasu realizacji z powodów konkurencyjnych. Z reguły pierwsza firma, która wdroży nowe rozwiązanie ma szansę na skorzystanie z premii, która pozwala na szybszy zwrot kapitału zaangażowanego w opracowanie i wdrożenie rozwiązania. Rzadko jednak zdarza się, aby unikalna koncepcja długo pozostawała tajemnicą. Prędzej czy później trzeba ją upublicznić, chociażby ze względu na przygotowanie realnych prognoz sprzedażowych. W praktyce dla projektów IT niezwykle trudne jest jednoczesne zapewnienie, aby projekt był innowacyjny (a więc wcześniej niestosowany), dobrze udokumentowany pod względem biznesowym (to wymóg Programu Operacyjnego, który wymaga sporządzenia realnego biznesplanu) i długo zachowywany w tajemnicy. Prosta metoda zgłoszenia wniosku patentowego jest tu najczęściej nieprzydatna, ponieważ nie można patentować programów komputerowych i algorytmów. W związku z tym powstaje problem zaryzykować realizację w pełnej tajemnicy za środki własne (oczywiście pod warun- 18 / IQ / NR 3 / 2009

19 polska kiem, że firma nimi dysponuje), czy też dostosować się do realiów programów pomocowych i skorzystać z dofinansowania, ryzykując przedłużenie czasu opracowywania produktu oraz nieuchronne upublicznienie, unikalnego często, pomysłu. W przypadku projektu VoiceLink firma Activis zdecydowała się na realizację projektu z pomocą zewnętrznego finansowania czas pokaże, na ile decyzja ta była optymalna. Tryb przyznawania dotacji zakłada, że po dokonaniu oceny formalnej wnioskodawca otrzymuje informację o zakwalifikowaniu projektu do oceny merytorycznej, po czym ostateczną decyzję o przyznaniu dotacji. Od tego momentu można rozpocząć realizację projektu, jednak do chwili podpisania umowy firma ponosi pewne ryzyko. W końcu zdarzało się już, że z powodu nieprzewidzianych okoliczności umowy nie były podpisywane przez instytucję wdrażającą! W przypadku projektu VoiceLink okres ten wynosił prawie 3 miesiące, a więc połowę planowanego czasu realizacji etapu badawczo-rozwojowego. W sposób istotny skomplikowało to proces zarządzania projektem. Istotnym elementem był też kryzys finansowy, który spowodował znaczne zmiany kursów walut. Tym samym utrzymanie planowanych we wrześniu 2008 r. parametrów finansowych odnośnie wydatków dewizowych stało się nierealne. Poza przyczynami technicznymi wystąpiły też zupełnie nieprzewidywalne okoliczności zewnętrzne, które spowodowały konieczność wprowadzania zmian. Tu niestety pojawia się istotna niedogodność przy korzystaniu z dobrodziejstw Programu Operacyjnego. Wszelkie zmiany, niezależnie od tego czy wynikają z błędnego planowania czy z przyczyn obiektywnych, muszą znaleźć swoje odzwierciedlenie w dokumentach, harmonogramach i w końcu również w umowie o dofinansowanie, modyfikowanej aneksami. Nawet proste zmiany, które w przypadku samodzielnej realizacji projektu przeprowadza się w firmie bezproblemowo, tu wymagają często dużo pracy i angażują spory zespół ludzi nie tylko w firmie, ale również w instytucji koordynującej (w tym przypadku PARP). Nieuchronnie burzy to proces wdrażania i niestety powoduje wydatkowanie istotnej części budżetu na zagadnienia administracyjne. Powstaje więc pytanie na ile Program Operacyjny ułatwia wdrożenie nowego rozwiązania technicznego w takiej firmie jak Activis? Czy warto zaangażować się w trudny proces zdobycia dotacji, czy też lepiej może próbować realizacji projektu własnymi środkami? W chwili przygotowywania tego materiału, Etap realizacji projektu z działania 1.4 (działania badawczo-rozwojowe) został zakończony. Badania rynkowe, wykonane przez firmę zewnętrzną, oraz wyniki i opinie zebrane podczas eksploatacji próbnej modelu, pozwalają na przyjęcie założenia, że realizacja działania 4.1 (wdrożenie zaprojektowanej dla usługi platformy sprzętowej) nie jest zagrożona. Można się więc pokusić o pewne podsumowania i refleksje dotyczące realizacji projektu przy wykorzystaniu Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Wnioski są zresztą zbieżne z doświadczeniami zdobytymi podczas realizacji wcześniejszych projektów wspieranych przez zewnętrzne programy. NALEŻY PAMIĘTAĆ O SPEŁNIENIU KILKU PODSTAWOWYCH WARUN- KÓW: NIE MOŻNA ZAKŁADAĆ, ŻE UDA SIĘ SFINANSOWAĆ CAŁOŚĆ PRAC ZA POMOCĄ ŚRODKÓW ZEWNĘTRZ- NYCH. PRZEDSIĘBIORSTWO MUSI MIEĆ DOŚWIADCZENIA W REALIZACJI PROJEKTÓW BADAWCZYCH I WDRO- ŻENIOWYCH. BEZ TEGO NIE UDA SIĘ ZBUDOWAĆ REALNEGO HARMONO- GRAMU I ZREALIZOWAĆ PROJEKTU ZGODNIE Z ZAŁOŻENIAMI. Z REGUŁY BUDŻET PROJEKTU REALIZOWANEGO W RAMACH PRO- GRAMU OPERACYJNEGO BĘDZIE WYŻSZY, NIŻ REALIZOWANY ŚROD- KAMI WŁASNYMI. NIE MA CO LICZYĆ NA PEŁNĄ REALIZACJĘ ZAŁOŻEŃ HARMONO- GRAMU FINANSOWEGO ODNOŚNIE TERMINÓW PŁATNOŚCI ETAPOWYCH CZY UZYSKANIA ZALICZEK. W PRAK- TYCE, MOŻLIWOŚCI TEORETYCZNIE STWARZANYCH PRZEZ PROGRAM OPERACYJNY NIE MOŻNA W PEŁNI WYKORZYSTAĆ. NIEZBĘDNE JEST DYSPONOWANIE WŁASNYMI ŚROD- KAMI, PRZYNAJMNIEJ W CELU ZAPEWNIENIA PŁYNNEJ REALIZACJI PROJEKTU, NIEZALEŻNIE OD TERMI- NÓW REALIZACJI DOTACJI. UMOWY O DOFINANSOWANIE TO ZOBOWIĄZANIE O CHARAKTERZE DWUSTRONNYM FIRMA MOŻE LICZYĆ NA DOFINANSOWANIE, ALE ZOBOWIĄZUJE SIĘ DO PEŁNEJ REALIZACJI PROJEKTU ORAZ CO BARDZO WAŻNE OSIĄGNIĘCIA PLA- NOWANYCH CELÓW BIZNESOWYCH. JEST TO SZCZEGÓLNIE ISTOTNE W ETAPIE 4.1, GDYŻ W RAZIE PRZE- RWANIA REALIZACJI LUB BRAKU ZAKŁADANYCH REZULTATÓW FINAN- SOWYCH, FIRMIE REALIZUJĄCEJ PROJEKT GROZI ZWROT DOTACJI. Pomimo wszelkich trudności uważam jednak, że możliwość uzyskania dofinansowania znacząco poprawia szanse na realizację projektu. Szczególnie interesujący jest właśnie obecnie dostępny Program Operacyjny umożliwiający finansowanie własnych prac badawczo-rozwojowych. IQ / NR 3 / 2009 / 19

20 okiem eksperta Marek Winkowski Wiceprezes Zarządu Wrocławskiego Parku Technologicznego S.A. Pesymiści twierdzą, że Polska zajmuje przedostatnią pozycję w rankingu oceniającym poziom rozwoju technologicznego na naszym kontynencie. Według nich wyprzedzamy tylko Albanię. Optymiści są odmiennego zdania, ponieważ potrafią udowodnić, że w tej klasyfikacji za nami są jeszcze Litwa, Rumunia i Bułgaria było nie było, państwa członkowskie Unii Europejskiej. Statystyki można interpretować na wiele sposobów, ale realne spojrzenie na poziom innowacyjności polskiej gospodarki musi budzić niepokój, musi prowokować do myślenia jak odwrócić te niekorzystne tendencje. Dla żeglarza, który nie zna celu każdy wiatr jest zły (Seneka) Czy partnerstwo regionalne może wpływać na rozwój innowacji? Tak jak trzy punkty podparcia stabilizują płaszczyznę w przestrzeni, tak rozwój firm technologicznych opiera się na następujących filarach: 1) dobrze wykształconej i kreatywnej kadrze 2) właściwej infrastrukturze technicznej, finansowej i organizacyjnej 3) dostępie do rynku nowych technologii Zastanówmy się jak wygląda stopień realizacji tych warunków w naszym kraju. Statystyki, tym razem jednoznacznie pozytywnie, określają nas jako jedno z najmłodszych społeczeństw Unii Europejskiej ponad 35% młodych ludzi studiuje na wyższych uczelniach, niektórzy z nich zdobywają zaszczytne laury na międzynarodowych konkursach i olimpiadach wiedzy. Śmiało można stwierdzić, że zdolna, dobrze wykształcona i twórcza kadra to ważny kapitał jaki posiadamy oraz ważki element w rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Czynnik ten ma swoją specyfikę. Ciągle jeszcze dominuje stosunkowo mała mobilność specjalistów na terenie kraju. Łatwiej podejmowane są decyzje o rozpoczęciu pracy w zagranicznych ośrodkach, niż o przeniesieniu się z Warszawy do Poznania. Fakt ten implikuje określone konsekwencje. Tworzenie centrów rozwoju technologicznego powinno w dużej mierze opierać się na silnych ośrodkach regionalnych, w których istnieją bogate zasoby kadry inżynieryjno-technicznej oraz realne lub potencjalne powiązania nauki z gospodarką. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i związana z tym możliwość korzystania z funduszy przedakcesyjnych oraz strukturalnych istotnie zwiększyło szanse inwestowania w narzędzia poprawiające warunki działania firm innowacyjnych. Na przełomie XX i XXI wieku zaczęto budować w Polsce parki naukowotechnologiczne, czyli zorganizowane, odpowiednio wyposażone zespoły nieruchomości, przeznaczone głównie dla przedsiębiorców wdrażających nowe technologie. Działanie to podjęto w celu stworzenia korzystnych warunków dla rozwoju innowacyjnych, wysoko technologicznych firm. Idea organizowania tego typu instytucji opiera się na dwóch obserwacjach. Po pierwsze przestrzenna koncentracja wiedzy i kapitału ludzkiego stymuluje zmianę technologiczną, po drugie rozwojowi innowacyjnej gospodarki sprzyja interwencja publiczna. W ostatnim dziesięcioleciu w Polsce podjęto około 60 inicjatyw zmierzających do utworzenia parków naukowo-technologicznych (w skali świata działa ich ponad 1000). W zdecydowanej większości są to projekty budowane na zasadzie partnerstwa regionalnego. Samorząd wojewódzki, gminny i gospodarczy, wyższe uczelnie, instytucje finansowe, czasami duże przedsiębiorstwa to właśnie podmioty tworzące parki technologiczne. Realizując swoje cele statutowe osiągają one jednocześnie określone korzyści. Województwo czy gmina, wnosząc kapitał w postaci gruntów oraz infrastruktury technicznej i planując odpowiednie zagospodarowanie terenu, osiąga profity w formie podatków, zwiększonych inwe- 20 / IQ / NR 3 / 2009