Podstawy rolnictwa Ryszard Cymerman

Transkrypt

1 Podstawy rolnictwa Ryszard Cymerman

2 Rolnictwo - jeden z działów gospodarki, którego głównym zadaniem jest dostarczenie żywności. Rolnictwo uzyskuje produkty roślinne i zwierzęce dzięki uprawie roli i roślin oraz chowu i hodowli zwierząt.

3 Historia rolnictwa Rolnictwo należy do najstarszych dziedzin wytwórczości materialnej człowieka - jego początki datuje się na neolit do lat p. n. e. Przejście od łowiectwa i zbieractwa do uprawy roli doprowadziłodo"rewolucji" rewolucji w społecznościach ludzkich, przy czym często wymieniana fazą ą pośrednią ą był etap tworzenia ogrodów, odów, które służyły y jako tymczasowe zabezpieczenie dla społeczeństw zbieracko-łowieckich ow ec c na wypadek nieurodzaju. Zmienił się ę ich tryb życia z koczowniczego na osiadły, co doprowadziło do powstania liczniejszych i bardziej złożonych form społecznych umożliwiających dalszą ewolucję umysłowości człowieka. Zmienił się ę też stosunek człowieka do przyrody, y, którą zaczął ją dostosowywać do własnych potrzeb.

4 Historia rolnictwa Pierwsza uprawa roli rozpoczęła się ok r. p. n. e. na Bliskim Wschodzie (żyzny półksiężyc, Mezopotamia, Egipt), a wkrótce niemal jednocześnie w trzech oddalonych od siebie częściach świata na obszarze współczesnych: Chin, Meksyku i Peru. Pierwszymi roślinami uprawnymi były yróżne rodzaje pszenicy i jęczmienia (Bliski Wschód). W Azji Południowo-Wschodniej były to groch, bób, ryż i proso, natomiast w Ameryce Środkowej i Południowej - dynia, fasola i kukurydza. I tak dzięki uprawie roślin mogły się rozwinąć wielki cywilizacje starożytne, nazywane niekiedy od głównych roślin uprawnych cywilizacją pszenicy, ryżu i kukurydzy. Nieco wcześniej doszło do udomowienia niektórych zwierząt: owiec i kóz - ok lat p. n. e.,,później bydło i świnie - ok lat p. n. e. Doszło do tego także na Bliskim Wschodzie, skąd, zarówno uprawa roślin, jak i hodowla zwierząt, rozprzestrzeniła się po całym Świecie.

5 Przestrzeń rolna Podstawowe pojęcia

6 Pojęcia dotyczące przestrzeni rolniczej Ewidencja gruntów i budynków Kodeks cywilny art.55 Ustawa o podatku rolnym Kodeks cywilny Art.46 1 Ustawa z r o ochronie gruntów rolnych i leśnych USTAWA o kształtowani u ustroju rolnego Użytek Grunt Nieruchomość Gospodarstwo rolne rolny rolny rolna UR GR NR Gos.Rol.

7 Użytek rolny UR Jedna z (7) grup użytków gruntowych wyodrębniona dla celów ewidencji gruntów R Ł Ps S/R B/R Wsr W Rodzaje w grupie UR Grunty orne Łąki Pastwiska Sady Zabudowa zagrodowa Stawy rybackie Rowy melioracyjne

8 ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 1. Użytki rolne 1) Grunty orne Do gruntów ornych zalicza się grunty: a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej na celu produkcję ziemiopłodów rolniczych lub ogrodniczych, w tym grunty, na których urządzone zostały ogrody działkowe oraz szklarnie i inspekty, b) nadające się ę do uprawy, o której mowa pod lit. a), ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny, drzew (np. choinek) oraz szkółki drzew ozdobnych i krzewów, c) ugory, odłogi.

9 ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 1. Użytki rolne 2) Sady Do sadów zalicza się grunty o powierzchni co najmniej 0,1000 ha zasadzone drzewami i krzewami owocowymi o zwartym nasadzeniu (minimum 600 drzew lub krzewów na 1 ha), szkółki drzew i krzewów owocowych oraz winnice 3) Łąki trwałe Do łąk trwałych zalicza się ę grunty ypokryte zwartą ą wieloletnią ą roślinnością, złożoną z licznych gatunków traw, roślin motylkowych i ziół, tworzących ruń łąkową, systematycznie koszoną, a w rejonach górskich - hale i połoniny z zasady koszone 4) Pastwiska trwałe Do pastwisk trwałych zalicza się grunty pokryte podobną jak na łąkach roślinnością, z reguły wypasane, a w rejonach górskich - hale i połoniny, które z zasady nie są koszone, lecz wypasane.

10 ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH 1. Użytki rolne 5) Grunty rolne zabudowane Do gruntów rolnych zabudowanych zalicza się grunty zajęte pod budynki mieszkalne oraz inne budynki i urządzenia budowlane służące produkcji rolniczej, nie wyłączając produkcji rybnej, oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu (kotłownie, komórki, garaże, szopy, stodoły, wiaty, spichlerze, budynki inwentarskie, place składowe i manewrowe w obrębie zabudowy itp.), a także zajęte pod ogródki przydomowe w gospodarstwach rolnych. 6) Grunty pod stawami Do gruntów pod stawami zalicza się grunty pod zbiornikami wodnymi (z wyjątkiem jezior i zbiorników zaporowych z urządzeniami do regulacji poziomu wód), wyposażonymi w urządzenia hydrotechniczne, nadającymi się do chowu, hodowli liii przetrzymywania ryb, obejmujące j powierzchnię i ogroblowaną wraz z systemem rowów oraz tereny przyległe do stawów i z nimi związane, a należące do obiektu stawowego. 7) Grunty pod rowami Do gruntów pod rowami zalicza się ę grunty zajęte pod otwarte rowy pełniące funkcje urządzeń melioracji wodnych dla gruntów wykorzystywanych do produkcji rolniczej

11 Grunt rolny GR Ustawa z r o ochronie gruntów rolnych i leśnych określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne, pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi służącymi ł ż wyłącznie ł dla potrzeb rolnictwa, pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami ą służącymi ą wyłącznie ą do produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu, pod dbudynkami iii urządzeniami i służącymi ł ż ibezpośrednio ś do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych,

12 Grunt rolny GR Ustawa z r o ochronie gruntów rolnych i leśnych parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi, pracowniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych, pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców ń wsi, zrekultywowane y dla potrzeb rolnictwa, torfowisk i oczek wodnych, pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych.

13 Grunt rolny GR Ustawa z r o ochronie gruntów rolnych i leśnych Nie uważa się za grunty rolne gruntów znajdujących się pod parkami i ogrodami wpisanymi do rejestru zabytków. nie są traktowane jako grunty rolne: grunty pod jeziorami i wodami płynącymi, zbiornikami służącymi do zaopatrzenia a ludności w wodę, wałami przeciwpowodziowymi; nieużytki;

14 Nieruchomość rolna NR Kodeks cywilny art Nieruchomość służąca do działalności wytwórczej w rolnictwie do produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wykluczając produkcji warzywniczej, sadowniczej i rybnej

15 Gospodarstwo rolne Gosp.Roln. Kodeks cywilny art to grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarcza oraz prawami i obowiązkami ą związanymi ą z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

16 Gospodarstwo rolne Gosp.Roln. Ustawa z dnia 15 listopada 1984r. o podatku rolnym art. 1 pkt. 2..to obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami oraz gruntów, sklasyfikowanych y w ewidencji jako użytki rolne, pod zabudowaniami związanymi z prowadzeniem tego gospodarstwa o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub o powierzchni iużytków ż rolnych przekraczającej j1h ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, prawnej bądź ą jednostki organizacyjnej j nie posiadającej osobowości prawnej.

17 Gospodarstwo rolne Gosp.Roln. USTAWA z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592) art. 2 pkt. 2 należy przez to rozumieć gospodarstwo rolne w rozumieniu i Kodeksu cywilnego o obszarze nie mniejszym niż 1ha użytków rolnych;

18 Ustawa z dnia 19 października 1991 o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2128)

19 Dysponowanie nieruchomościami rolnymi Ustawazdnia19października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. RRM z dnia 29 marca 1994 r. (Dz.U. Nr 45,). RMSP z dnia 1sierpnia 2003 r. Dz. U. Nr 140, poz. 1350) Prywa Komu Skarb Państwa ANR tne nalne S - S + Sprze daż Dzierżawa z k Admin Zarząd istrow anie Aport Nieodpł atne przekaz anie Dz - P + A + + Dz

20 Agencja nieruchomości ś i rolnych

21 Ustawa z dnia 19 października 1991 o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa Zakres działania Ustawa dotyczy 1) nieruchomości rolnych w rozumieniu Kodeksu cywilnego położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego na cele gospodarki rolnej, z wyłączeniem gruntów znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych i parków narodowych, 2) innych nieruchomości i składników mienia pozostałych po likwidacji państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej oraz ich zjednoczeń i zrzeszeń, 3) lasów niewydzielonych geodezyjnie z nieruchomości, określonych w pkt 1 i 2.

22 Agencją kieruje Prezes Oddziały ł Terenowe 11 Filii ANR 5

23 Gospodarowanie Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa Agencja gospodaruje Zasobem w drodze: 1) sprzedaży mienia w całości lub jego części, 2) oddania na czas oznaczony do odpłatnego korzystania osobom prawnym lub fizycznym, y 3) wniesienia mienia lub jego części do spółki, 4) oddania na czas oznaczony administratorowi,, 5) przekazania w zarząd, 6) zamiany nieruchomości.

24 Kształtowaniu ustroju rolnego USTAWA z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 64, poz. 592)

25 Zasady kształtowania ustroju rolnego państwa dotyczą: Art. 1. 1) poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych; 2) przeciwdziałania nadmiernej koncentracji nieruchomości ś i rolnych; 3) zapewnienia i prowadzenia działalności ł ś i rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach.

26 Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja Art. 3 ę p ą ą g j prawo pierwokupu p przysługuje z mocy ustawy jej dzierżawcy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki: 1) umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej i ma datę pewną oraz była wykonywana y a co najmniej 3 lata, licząc od tej daty; 2) nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy lub jest dzierżawiona ż i przez spółdzielnie i produkcji rolnej.

27 Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę ę prawną ą inną ą niż Agencja O treści umowy sprzedaży nieruchomości rolnej zawiadamia się dzierżawcę tej nieruchomości, jeżeli umowa dzierżawy trwała co najmniej 3 lata od dnia jej zawarcia. W przypadku braku uprawnionego do pierwokupu, albo niewykonania i przez niego tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Agencji, działającej na rzecz Skarbu Państwa.

28 Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja Zasad podanych wyżej nie stosuje się, jeżeli nabywcą nieruchomości rolnej jest: 1) spółdzielnia i produkcji rolnej -w przypadku sprzedaży yprzez jej jczłonka nieruchomości rolnej stanowiącej wkład gruntowy w tej spółdzielni; 2) osoba bliska zbywcy w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami.

29 osoba bliska to zstępni, wstępni, rodzeństwo, ń dzieci i rodzeństwa, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione oraz osobę, która pozostaje ze zbywcą ą faktycznie we wspólnym pożyciu,",

30 Sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż Agencja Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej, wykonujący prawo pierwokupu może, w terminie 14 dni od dnia złożenia ł ż oświadczenia ś i o wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości. Sąd ustala cenę nieruchomości, przy zastosowaniu sposobów jej ustalania przewidzianych i w przepisach o gospodarce nieruchomościami.

31 Gospodarstwo rodzinne 1. Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne: 1) prowadzone przez rolnika indywidualnego oraz 2) w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300 ha. Art Przy ustalaniu powierzchni użytków rolnych, będących przedmiotem współwłasności uwzględnia się powierzchnię nieruchomości rolnych odpowiadających udziałowi we współwłasności takich nieruchomości, a w przypadku współwłasności łącznej uwzględnia się łączną powierzchnię nieruchomości rolnych stanowiących przedmiot współwłasności. ł ś

32 Rolnik indywidualny Art Za rolnika indywidualnego uważa się osobę fizyczną, ą będącą ę ą ą właścicielem lub dzierżawcą ą nieruchomości rolnych o łącznej powierzchni użytków rolnych nieprzekraczającej j 300 ha, prowadzącą osobiście gospodarstwo rolne, posiadającą kwalifikacje rolnicze, zamieszkałą w gminie, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład tego gospodarstwa.

33 Rolnik indywidualny Art Osobiście prowadzi gospodarstwo rolne - jeżeli podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie. Dowodem potwierdzającym osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego jest oświadczenie prowadzącego to gospodarstwo, poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

34 Rolnik indywidualny Art Kwalifikacje rolnicze osoba fizyczna posiada, jeżeli: 1) uzyskała wykształcenie rolnicze co najmniej zasadnicze lub wykształcenie średnie lub wyższe, lub 2) osobiście prowadziła gospodarstwo rolne lub pracowała w gospodarstwie st rolnym przez okres co najmniej 5 lat. Dowodem potwierdzającym posiadanie kwalifikacji rolniczych jest: 1) świadectwo lub dyplom ukończenia szkoły z uzyskanym tytułem zawodowym albo dyplom uzyskania tytułu zawodowego lub dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe; 2) oświadczenie poświadczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub świadectwo pracy. (dopuszcza się również odpowiednie dokumenty wydane przez właściwe organy lub instytucje państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego).

35 Rolnik indywidualny Art. 6 Dowodem potwierdzającym zamieszkanie jest dokument określający zameldowanie na pobyt stały w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych.

36 Podstawowe

37 Rejestr roślin uprawnych- Unii Europejskiej urzędowy ę wykaz gatunków roślin uprawnych w Europie, wpisanych do krajowego rejestru (2006 rok).

38 Burak burak cukrowy, burak pastewny,

39 Rośliny pastewne - trawy kostrzyca kostrzewa czerwona kostrzewa łąkowa kostrzewa owcza kostrzewa trzcinowa kupkówka pospolita mietlica pospolita mietlica psia mietlica rozłogowa rajgras wyniosły stokłosa uniolowata tymotka kolankowata tymotka łąkowa wiechlina błotna wiechlina gajowa wiechlina łąkowa wiechlina zwyczajna wyczyniec łąkowy życica mieszańcowa życica trwała życica wielokwiatowa

40 Rośliny pastewne- strączkowe: łubin łubin łubin żółty pastewny wąskolistny wyka kosmata bobik wyka siewna łubin biały groch siewny

41 Rośliny pastewne: motylkowate drobnonasienne: Esparceta siewna komonica zwyczajna koniczyna krwistoczerwona, inkarnatka koniczyna białoróżowa lucerna nerkowata koniczyna łąkowa koniczyna szwedzka lucerna mieszańcowa koniczyna biała koniczyna perska lucerna chmielowa lucerna siewna

42 Rośliny pastewne: inne brukiew kapusta rzodkiew pastewna pastewna oleista

43 Rośliny oleiste: gorczyca gorczyca kminek biała sarepska zwyczajny konopie siewne len zwyczajny mak rzepak rzepik soja

44 Rośliny zbożowe-zboża: pszenica owies mozga zwyczajna kanaryjska pszenica jęczmień kukurydza twarda pszenica żytot pszenżytoż orkisz

45 Rośliny okopowe: burak cukrowy burak pastewny Marchew pastewna Ziemniaki,

46 Warzywa - cebulowate cebula cebula czosnek zwyczajna siedmiolat pospolity ka por cebula czosnek szalotka askalońs ki

47 Warzywa - dyniowate: dynia dynia arbuz, olbrzymia melon zwyczajna kawon ogórek siewny

48 Warzywa - kapustne: brokuł jarmuż, kalafior kapusta liściastai kalarepa kapusta kapusta brukselska, głowiasta brukselka biała kapusta kapusta kapusta głowiasta pekińska włoska czerwona

49 Warzywa - korzeniowe i liściowe burak burak cykoria ćwikłowy liściowy marchew rabarbar szpinak ogrodowy sałata siewna seler zwyczajny

50 Warzywa - psiankowe oberżyna, papryka pomidor bakłażan

51 Warzywa - strączkowe: bób fasola groch wielokwiato wa siewny cukrowy groch siewny łuskowy

52 Warzywa - inne: karczoch karczoch koper hiszpański szparag zwyczajny włoski

53 Rośliny sadownicze - drzewa owocowe brzoskwinia zwyczajna cytryna zwyczajna czereśnia grejpfrut jabłoń leszczyna pospolita grusza pospolita mandarynka migdałowiec zwyczajny pigwa pomarańcza wiśnia słodka pospolita śliwa japońska oliwka orzech włoski europejska morela zwyczajna

54 Podstawowe rośliny rolnicze

55 Pszenica zwyczajna Pszenica należy do najważniejszych roślin zbożowych świata. Jako zboże chlebowe towarzyszy człowiekowi od nie pamiętnych czasów. Najstarszy, na dzień dzisiejszy, ślad uprawiania pszenicy pochodzi z wykopalisk archeologicznych na Bliskim Wschodzie i jest datowany na rok ok p. n. e. Do Europy dotarła w neolicie, tj. ok lat p.n.e. Na terenach Polski pojawiłasię latach p.n.e.

56 Znaczenie gospodarcze Znaczenie strategiczne - jako surowiec chlebowy i paszowy. Powierzchnia światowych y zasiewów sięga ok. 230 milionów ha, W Polsce- 2,5 miliona ha Plony w Polsce: - średnio 3,5 t/ha ziarna w gospodarstwach dobrych - (8,5 t/ha) pszenica ozima pszenica jara

57 Siew: pszenica ozima Masa wysiewu wynosi kg/ha,

58 Żyto zwyczajne Znaczenie gospodarcze Na świecie uprawia się ok.11 mln ha żyta co stanowi ok.1,5% powierzchni zasiewów wszystkich zbóż. Główni producenci to: Rosja, Szwecja, Polska, Niemcy i Białoruś. W Polsce uprawia się żyto na ok tys. ha, co stanowi ponad 26 % zasiewów wszystkich zbóż i uzyskuje się przeciętnie ok. 23 q ziarna z ha. Średnio w Polsce uzyskuje się około 5500 tys. ton ziarna rocznie.

59 Siew ok kg/ha

60 Jęczmień Jęczmień ę stanowi ok. 10 % światowej jpowierzchni uprawy zbóż (68-71 mln ha). Największym producentem tego zboża jest Rosja, podczas gdy najwyższe zbiory uzyskuje się w Irlandii (6,0 t/ha) i Belgii (6,2 t/ha). Powierzchnia zasiewów jęczmienia w Polsce wynosi ok. 1,1-1,2 mln ha, w tym formy ozime zajmują tylko tyś. ha. Związane to jest z łatwym wymarzaniem jęczmienia u nas. Plon - jęczmienia ozimego 30533t/ha 3,05-3,3 t/ha. Krajowe zbiory ziarna jęczmienia wynoszą 3,3-3,7 mln t on, z czego 75 % przeznacza się na pasze, po 5 % na spożycie w formie kasz i płatków, na słód browarniany, ok. 10 % na materiał siewny a reszta to ubytki i straty.

61 Owies zwyczajny Na świecie uprawia się owiesnaok ok. 17,9 179mlnha ha, co stanowi 3 % areału zajętego przez zboża. Średni plon z ha wynosi ok. 2 ton, najwyższe plony z 1 ha uzyskuje się w Irlandii (6t), Holandii (5,8t) i Anglii (5,5t). 5t) W Polsce uzyskuje się średnio plony rzędu 2,53 t/ha. Przed wojną powierzchnia upraw owsa w Polsce wynosiła ok.1 mln ha, jednak w miarę rozwoju mechanizacji, gdy systematycznie zmniejszało się pogłowie koni, zmniejszał się też jego udział w strukturze zasiewów zbóż i teraz zajmuje ok.6 % (570 tys. ha).

62 Pszenżyto Pszenżyto jest syntetycznym mieszańcem międzyrodzajowym pszenicy z żytem, łączącym w sobie cech obu gatunków. W stanie naturalnym nie występuje. Udanego krzyżowanie dokonano po raz pierwszy w 1875 roku, jednak otrzymane mieszańce były sterylne, pierwsze płodne przeżyto udało się uzyskać dopiero w roku Pszenżyto wprowadzono do uprawy stosunkowo niedawno, dzięki hodowli tzw. wtórnych mieszańców: które wyhodowano: pszenżyto ozime na Węgrzech w 1968, natomiast forma jarą uzyskano w Kanadzie w 1970 roku. W Polsce Pierwszą wpisaną do Rejestru Odmian Oryginalnych uzyskano w Poznańskim Instytucie Roślin w roku 1982 i nadano jej nazwę Lasko.

63 Rzepak Roślina olejodajna j - pospolicie p uprawiany w naszym kraju, jedna z najważniejszych roślin olejodajnych świata.

64 siew - termin siewu dla rejonów o większym nasileniu i uprawy rzepaku (zachodnia część kraju) mieści się między 15 a Tylko w północno- wschodniej części Polski siewy rzepaku trzeba zakończyć już przed Rzepak sieje się w rozstawie szerokorzędowej (co cm), wąskorzędowej (12-15 cm) lub zawężonej (20-25 cm). Ilość wysiewu (4-6 kg) powinna zapewnić po wschodach zagęszczenie 0,8 8-1,2mln roślin na 1 ha..

65 Ziemniak, kartofel jedna z najważniejszych roślin jadalnych świata, powszechnie uprawiana w klimacie umiarkowanym, rzadziej w ciepłym, dostarcza bulw skrobiowych, spożywczych, pastewnych lub przemysłowych (produkcja alkoholu, krochmalu itd). Krzaczasta bylina, kwiaty białe, różowe lub fioletowe, owoc - zielona jagoda. Największe uprawy w Rosji, Polsce, Stanach Zjednoczonych. Dzicy przodkowie uprawnych form ziemniaka występują w Andach i na sąsiednich terenach, od Meksyku po Chile. Ziemniaki uprawiane były od dawna przez Inków już ok lat temu, do Polski przywiózł je prawdopodobnie z wiedeńskiej wyprawy (1683) Jan III Sobieski. Uprawiane jako roślina jadalna od 2. połowy XVIII w. (początkowo ziemniaki hodowano jako rośliny ozdobne lub ciekawostki botaniczne

66 kukurydza pastewna Kukurydza należy do roślin o dużych wymaganiach klimatycznych. Polska znajduje się na północnym skraju europejskiego pasa uprawy kukurydzy. W okresie powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno wzrosła o blisko 150 tys. ha, tj. prawie trzykrotnie. Jako pasza energetyczna znajduje zastosowanie w żywieniu wszystkich gatunków zwierząt, zwłaszcza w żywieniu bydła i trzody chlewnej. Najlepsze warunki dla uprawy kukurydzy występują w południowo-zachodnim i południowo-wschodnim wschodnim rejonie kraju.

67 Burak dwuletnia roślina uprawna z rodziny komosowatych

68 Burak wiele form i odmian, takich jak: burak liściowy (boćwina, botwina), o jadalnych liściach i zgrubiałych ogonkach liściowych (odmiana mało znana w Polsce, nazwą boćwina określa się młode liście buraka ćwikłowego), burak b k k cukrowy, odużej zawartości cukru w korzeniach, podstawowa roślina cukrodajna w klimacie umiarkowanym,

69 Burak wiele form i odmian, takich jak: burak b k t pastewny, ozgrubiałych ł hkorzeniach używanych ż na paszę, burak korzeniowy (ćwikła), o jadalnych, zgrubiałych, czerwonych korzeniach (młode liście i jadalne).

70 Gryka siewna Gryka, rodzaj z rodziny rdestowatych. Dwa gatunki roślin uprawnych: 1) Gryka siewna, zwana hreczką pochodzi z Azji Wschodniej Centralnej, uprawiana Europie. Jadalne są trójgraniaste tójga asteorzeszki zawierające eające skrobię, z których wyrabia się kaszę lub mąkę. Używana także jako roślina pastewna, miododajna, lecznicza 2) Gryka tatarka pochodzi z Azji Środkowej, rzadziej uprawiana, pojawia się za to jako chwast w uprawach gryki siewnej. Jest mniej plenna lecz odporniejsza na niekorzystne warunki siedliskowe niż gatunek poprzedni.

71 Warzywa

72 Warzywa rośliny roczne, dwuletnie lub byliny (rzadko podkrzewy lub drzewa), w całości ł ś lub w części ś służące ł ż jako pokarm dla człowieka, spożywane w postaci surowej, gotowanej albo w przetworach. Niektóre warzywa są jednocześnie ś roślinami przyprawowymi. Warzywa są pożywieniem ż i dodatkowym, d ważnym ż źródłem witamin, soli mineralnych mikroelementów.

73 Ze względu na użytkowaną część rośliny stosuje się podział na warzywa: -korzeniowe (np. marchew siewna, pietruszka zwyczajna, rzodkiew czarna, rzepa biała,) -bulwowe (brukiew, czyli karpiel, burak ćwikłowy, rzodkiewka, selery zwyczajne, kalarepa), - cebulowe (cebula jadalna, por),

74 Ze względu na użytkowaną część rośliny stosuje się podział na warzywa: - łodygowe (szparag lekarski, młode pędy bambusów, szczytowe pąki palm jako tzw. kapusta palmowa), - liściaste (rabarbar - ogonki liściowe, rzeżucha ogrodowa, cykoria endywia, sałata siewna, szpinak warzywny, szczaw zwyczajny, burak liściowy, jarmuż, kapusta chińska, pekińska i głowiasta, brukselka),

75 Ze względu na użytkowaną część rośliny stosuje się podział na warzywa: -kwiatostanowe (kalafior, brokuł), -nasienne (kasztan jadalny), - owocowe (pomidor, bakłażan, papryka roczna, ogórek, dynia zwyczajna, tykwa).

76 Łąka Łąka, zbiorowisko roślinne z udziałem traw roślin zielnych, którego powstanie trwanie w warunkach klimatu umiarkowanego uzależnione jest od gospodarki rolno-pasterskiej człowieka (zbiorowisko antropogeniczne). W tym ujęciu jest to zbiorowisko półnaturalne.