STANOWISKO POLSKICH SIECI NADAWCZYCH SP. z o.o. W RAMACH KONSULTACJI URZĘDU REGULACJI ELEKTRONICZNEJ DOTYCZĄCYCH DYWIDENDY CYFROWEJ

Transkrypt

1 STANOWISKO POLSKICH SIECI NADAWCZYCH SP. z o.o. W RAMACH KONSULTACJI URZĘDU REGULACJI ELEKTRONICZNEJ DOTYCZĄCYCH DYWIDENDY CYFROWEJ Warszawa, listopad 2007 Dywidenda cyfrowa, stanowisko PSN, Warszawa listopad

2 Polskie Sieci Nadawcze Sp. z o.o. podzielają wskazane przez UKE w dokumencie «Konsultacje dywidendy cyfrowej» z dnia 22 października 2007 roku główne kierunki wykorzystania uwolnionych w wyniku wyłączenia nadawania analogowego, zasobów częstotliwościowych. Niektóre aspekty tego wykorzystania, wraz z naszą analizą i argumentacją przedstawimy w dalszej części niniejszego dokumentu. Dywidenda cyfrowa w ostatnich dokumentach KE W pierwszym jednak rzędzie, zważywaszy na upublicznienie przez Komisję Europejską, w dniu 13 listopada 2007 roku, Komunikatu na temat dywidendy cyfrowej, pragniemy odnieść się do zawartych w nim postulatów dotyczących dywidendy, sądzimy bowiem, że będzie on wywierał znaczący wpływ na toczące się debaty w krajach członkowskich Unii Europejskiej, a zatem także w Polsce. 1. Postulując harmonizację dywidendy, w dokumencie «Projet de révision du cadre réglementaire européen», skierowanym do Parlamentu Europejskiego roku, Komisja dąży do wzmocnienia swojej roli w kwestii zarządzania widmem, podczas gdy rola ta jest istotna już w chwili obecnej, miedzy innymi dzięki Decyzji Parlamentu Europejskiego nr 676 z 2002 roku, poprzez Radio Spectrum Comitee, a także CEPT. Dążęnie takie może oznaczać, że Komisja przygotowuje się do podjęcia decyzji, która będzie definiowała poziomie europejskim wykorzystanie dywidendy cyfrowej, nie pozostawiając swobody krajom członkowskim. 2. Wydaje się, że KE komisja wskazuje sektor operatorów telekomunikacyjnych jako głównego beneficjenta uwolnionych zasobów częstotliwościowych, uznając jednak, że sektor audiowizualny, w ramach rekompensaty za wysiłek włożony w proces przejścia z analogu na cyfrę, powinien także skorzystać z dywidendy. W dokumencie znajduje poczesne miejsce telewizja mobilna (pod nazwą «application multimedia unidirectionnelles»). Jednakże, proponując sektorom audiowizualnemu, telekomunikacyjnemu i «multimedia unidirectionnelles», podział widma na trzy podzakresy, Komisja zajmuje tym samym stanowisko w kwestii istotnych rozstrzygnięć dotyczących zakresu UHF, których wykonalność techniczna pozostaje do potwierdzenia. Dlatego PSN nie popiera tych propozycji. Rozwiązanie takie wymagałoby dodatkowo zmian w planie Genewskim z 2006 roku. 3. KE wprowadza wspomniane rozwiązanie podzakresu dla DVB-H pomimo, że pomysł ten został oceniony krytycznie przez CEPT w czerwcu KE pragnie najprawdopodobniej osiągnąć następujące cele : Dywidenda cyfrowa, stanowisko PSN, Warszawa listopad

3 Zarezerwować pasmo dla DVB-H na poziomie europejskim, ale w wypadku gdyby technologia nie odniosła sukcesu pasmo to nie zachowałoby przeznaczenia dla potrzeb audiowizualnych. Zoptymalizować zarządzanie widmem poprzez wdrażanie DVB-H w oparciu o małe i średnie moce. Uzasadnieniem dla takiego rozwiązania jest założenie (którego pewność nie jest technicznie potwierdzona), że małe moce zakłócają mniej pasma sąsiadujące, zatem pasma przeznaczone dla innych usług (dla telekomunikacji) będą lepiej chronione. Uwagi ogólne dotyczące debaty na temat wykorzystania dywidendy cyfrowej w Polsce Brak ram prawnych dla procesu cyfryzacji mediów elektronicznych w Polsce, brak jasności co do priorytetów i harmonogramu istotnie utrudnia uczestnikom rynku konstruktywny wkład do debaty o wykorzystaniu dywidendy cyfrowej. Dlatego przedstawione poniżej stanowisko PSN dotyczy często nie tylko do sektora audiowizualnego. ( Np. we Francji Ustawa z 5 marca 2007 roku o modernizacji mediów elektronicznych i telewizji przyszłości określiła, że częstotliwości uwolnione dzięki wyłączeniu emisji analogowej, poza tymi, które są już w tej chwili używane do emisji cyfrowej, są przedmiotem ich ponownego przeznaczenia w ramach ogólnonarodowego planu wykorzystania częstotliwości. Plan ten, opracowany przez premiera rządu po konsultacji z Komisją ds. dywidendy cyfrowej (składającej się z 4 posłów i 4 senatorów), przewiduje iż większość uwolnionych częstotliwości pozostanie przydzielona usługom medialnym). PSN uważa, że następujące zagadnienia natury zasadniczej powinny zostać poddane szczegółowej analizie: Skuteczność zarządzania częstotliwościami Spójność czasowa pomiędzy uruchamianiem planowanych usług i potrzebami z nimi związanymi, a zakładanym kalendarzem dostępności częstotliwości ( time-tomarket ) Wykonalność techniczna (kwestie uzgodnień międzynarodowych, analiza kompatybilności elektromagnetycznej z usługami istniejącymi) i przemysłowa (rzeczywista, masowa dostępność sprzętu w planowanym czasie) Jakie potrzeby dla konsumentów, jakie usługi? Potrzeby dotyczące usług telekomunikacyjnych w zakresie pokrycia terytorium szerokopasmowymi usługami stacjonarnymi i mobilnymi, jak i usług audiowizualnych, dotyczące przede wszystkim naziemnej telewizji cyfrowej, a w dalszej, choć nieodległej przyszłości, naziemnej telewizji cyfrowej w technologii HD - powszechnej i dostępnej dla Dywidenda cyfrowa, stanowisko PSN, Warszawa listopad

4 wszystkich oraz potrzeby wyrażane wspólnie przez oba sektory, związane z rozwojem telewizji mobilnej są potrzebami w pełni słusznymi i uprawnionymi. PSN uznaje zatem, że rozwój usług telekomunikacyjnych jest kierunkiem słusznym, który w następnych latach będzie postępował, choć wielkość i tempo tego wzrostu są dość trudne do przewidzenia. Pokrycie całości terytorium kraju usługą szerokopasmową fixe (w szczególności poprzez ADSL, kabel i WIMAX, CDMA) i mobilną (poprzez 3G/HSPA) stanowi istotne wyzwanie społeczno-ekonomiczne na najbliższą przyszłość i powinno być kluczowym zadaniem dla władz kraju. Pokrycie terytorium usługą stacjonarną wielkiej przepływności (poprzez światłowody i zmodernizowany WIMAX) oraz usługą mobilną (poprzez 4G,...) jest natomiast wyzwaniem na przyszłość odleglejszą. PSN uważa przy tym, że zdecydowane przyspieszenie prace nad wdrażaniem naziemnej telewizji cyfrowej z jednoczesnym, jasnym określeniem harmonogramu i wskaźników dotarcia do zdefiniowanego odsetka populacji jest zadaniem kluczowym na najbliższą przyszłość. Postępująca demokratyzacja technologii HD powinna być dostrzeżona już na obecnym etapie refleksji i analiz. Wzorem innych krajów, nieporównanie bardziej zaawansowanych w cyfryzacji mediów elektronicznych, HD jako usługa powszechna i dla wszystkich powinna stać się wyzwaniem. Takie będzie bowiem powszechne oczekiwanie widzów, których coraz liczniejsza rzesza posiada odpowiedni sprzęt odbiorczy (HD ready lub full HD), co nastąpiło wraz z sukcesem komercyjnym odbiorników z płaskimi ekranami, których sprzedaż w mijającym roku wzrosła w Polsce o ponad 100%. Należy w tym miejscu podkreślić, że konsument, który odkrył jakość HD, zaczyna traktować ją jak normę i powrót do gorszej jakości nie jest przez niego akceptowany. Rozwój telewizji mobilnej, który, być może, dzięki aktywności zainteresowanych graczy na polskim rynku dokona się w stosunkowo bliskiej przyszłości stanowi typowy przykład konwergencji, której beneficjentami będą w równej mierze sektor audiowizualny, jak i telekomunikacyjny. Przeprowadzone emisje pilotażowe w wielu krajach i pierwsze doświadczenia komercyjne z rynków europejskich i azjatyckich świadczą o znaczącym zainteresowaniu konsumentów tym rodzajem usług. Należy mieć nadzieję, że planowana w Polsce, zakrojona na szeroką skalę emisja testowa w technologii DVB-H dojdzie do skutku i potwierdzi to zainteresowanie na polskim rynku. PSN uważa, że wszystkim wymienionym powyżej usługom powinna być dana szansa rozwoju na całym terytorium kraju, zakładając jednak, że rozwój telewizji mobilnej, skoncentrowany byłby w początkowym okresie na ośrodkach miejskich. Dywidenda cyfrowa, stanowisko PSN, Warszawa listopad

5 Poza wyżej wspomnianymi, mogą zaistnieć potrzeby audiowizualne uzupełniające. Sukces TV mobilnej mógłby uzasadniać, w dalszej perspektywie, uruchomienie drugiego multipleksu DVB-H. Można także wyobrazić sobie zapotrzebowanie na nowe kanały naziemnej telewizji cyfrowej, zwłaszcza kanały o charakterze lokalnym. Należy pamiętać, że mamy do czynienia w Polsce z rosnącą liczbą kanałów tematycznych, z których najwartościowsze mogłyby, a nawet powinny znaleźć się w powstających multipleksach DVB-T. Wreszcie rozwój usług interaktywnych, takich jak napisy, nvod (push-to-store), czy też usługi odbioru nielinearnego (audycje oglądane z poślizgiem lub catch-up TV) mogą wymagać dodatkowych zasobów częstotliwościowych. Harmonogram rozwoju poszczególnych sieci, dostosowany do harmonogramu rozwoju poszczególnych usług Pomimo wysiłków części operatorów telekomunikacyjnych i regulatora, odnośnie szerokopasmowych usług komunikacji elektronicznej, wiele jest jeszcze w Polsce do zrobienia. Wydaje się jednak, że zadaniom do wykonania w najbliższej przyszłości, zarówno w rozumieniu pokrycia terytorium, jak i podnoszenia przepływności, można sprostać już w chwili obecnej, wykorzystując zasoby częstotliwościowe już przyznane lub już zidentyfikowane i mające swoje przeznaczenie (WIMAX, CDMA, 3D). Jednakże usługa szerokopasmowa stacjonarna, pomimo kilku koncesji ogólnokrajowych w technologii WIMAX, powiększa swój zasięg terytorialny bardzo powoli. CDMA na częstotliwości 450 MHz nie rozwija się w ogóle. A to właśnie przede wszystkim dzięki tym częstotliwościom powinien następować satysfakcjonujący wzrost liczby ludności z dostępem do szerokopasmowego internetu o coraz większej przepływności, także dla ludności zamieszkującej obszary wiejskie i małomiasteczkowe. Co się tyczy usług szerokopasmowych mobilnych, należy być może - rozważyć możliwość ich rozwoju w sprzyjających warunkach ekonomicznych dzięki możliwościom wykorzystania przez operatorów częstotliwości GSM 900 w technologii UMTS. Możliwości takie, wskazał np. regulator francuski, kierując je do obecnie funkcjonujących operatorów telefonii komórkowej. Jest to poważna oferta rozwoju sieci przy zmniejszonych kosztach, co niewątpliwie będzie faworyzowało usługi mobilne 3G, także w obszarach mniej zaludnionych. Dodatkową zaletą tego rozwiązania są korzyści środowiskowe, jeżeli dojdzie do maksymalnego wykorzystania istniejącej infrastruktury. Jednocześnie co podkreśla francuski regulator - w aglomeracjach operatorzy poprawią pokrycie, zapewniając duże przepływności wewnątrz budynków. Dywidenda cyfrowa, stanowisko PSN, Warszawa listopad

6 Od strony ekonomicznej dostęp do częstotliwości GSM 900 oznacza w szczególności koszty instalacyjne i operacyjne sieci 3G, porównywalne z kosztami, jakie byłyby konieczne w odniesieniu do wysokiego pasma UHF. Potrzeby wzrostu przepływności w obszarach wiejskich powinny być osiągnięte poprzez optymalne zarządzanie częstotliwościami już przydzielonymi, bądź już przeznaczonymi na rzecz różnych usług. Należy zauważyć, że Forum UMTS, w swoim raporcie z października 2006 roku omawia możliwość dwupasmowości (bibandisation) komórek UMTS, czyli wspólnego wykorzystania częstotliwości 900 MHz i 2100 MHz. Rozwiązanie takie powinno zapewnić poziom świadczonych usług 3G/HSPA na mieszkańca porównywalny w obszarach miejskich i wiejskich. W kwestii dotyczącej HD, należy podkreślić, że systematyczne poszerzanie dostępu do HD po uruchomieniu naziemnej telewizji cyfrowej jest kierunkiem koniecznym dla zapewnienia bezpłatnego odbioru TV w jakości HD wszędzie i dla wszystkich (w chwili obecnej 2/3 gospodarstw domowych w Polsce odbiera jedynie telewizję naziemną przy użyciu co najmniej jednego odbiornika). Droga naziemnego dotarcia sygnału TV wysokiej jakości do obywateli jest jedyną drogą, aby społeczeństwo nie zapłaciło kolejnej faktury za wysoką jakość cyfrowego odbioru. Należy ponadto zadbać, by poczynając od określonego momentu - wymóg prawny narzucał, aby wszystkie odbiorniki telewizyjne, przystosowane do odbioru w technologii HD, musiały mieć adaptator do DVB-T zintegrowany w urządzeniu. Społeczeństwo polskie powinno uzyskać zapewnienie o dostępie do minimum cyfrowego dla wszystkich w czasie wyznaczonym przez państwo. Dokona się to dzięki kombinacji wielu platform i wielu technologii: Usługi szerokopasmowe stacjonarne ADSL, kabel, WIMAX Telefonia mobilna GSM, 3G Usługi szerokopasmowe mobilne - 3G telewizja cyfrowa - DTT, kabel, satelita, ADSL telewizja mobilna DVB-H, 3G, DVB-SH Jedynie po spełnieniu powyższego, będzie można mówić o prawdziwym przejściu z analogu do cyfry i wyłączyć usługi nadawcze analogowe. W dalszej perspektywie, po wyłączeniu nadawania analogowego, nowe horyzonty dla usług cyfrowych zostaną otwarte: W kwestiach dotyczących rozwoju usług mobilnej lub nomadycznej komunikacji elektronicznej w kierunku bardzo wysokich przepływności, dodatkowe częstotliwości z Dywidenda cyfrowa, stanowisko PSN, Warszawa listopad

7 pasma dolnego, mogą być wykorzystane do implementacji usług 4G na całym obszarze kraju. Wydaje się, że technologia 4G będzie wymagała większej kanalizacji niż 3G, chociaż nie mamy jeszcze pełnej wiedzy na ten temat. Jeżeli jednak dalsze badania potwierdzą te przypuszczenia, konieczna będzie większa harmonizacja na poziomie europejskim i zastosowanie rozwiązań zapewniających kompatybilność elektromagnetyczną, zwłaszcza na terenach przygranicznych. Natomiast rozwój usług komunikacji elektronicznej stacjonarnej, a w szczególności potrzeby zwiększania przepływności, mogą zostać osiągnięte dzięki wykorzystaniu górnego pasma (na częstotliwościach już przyznanych, planowanych, bądź uwolnionych w przyszłości). Analiza pasma dolnego nie jest w tej kwestii potrzebna. Odnośnie nadawania sygnału TV w wysokiej rozdzielczości, należy zapewnić, aby wszystkie kanały telewizji cyfrowej mogły być nadawane w jakości HD, na wszystkich dostępnych platformach, ale w szczególności w multipleksach naziemnej telewizji cyfrowej. Cel ten będzie faworyzował proces przechodzenia na nadawanie w HD kanałów już istniejących, zaś kanały, które nie mają w opinii regulatorów szans na HD, będą musiały się liczyć z brakiem wznowienia koncesji. Jest faktem bezspornym, że wzrost znaczenia i mocna pozycja odbiorników telewizyjnych przystosowanych do odbioru w HD sprawia, że kanały, które nie będą nadawać w HD będą nieuchronnie traciły widzów. Należy zatem założyć istnienie 6 multipleksów DTT, aby uczynić zadość postulatowi HD dla wszystkich (chodzi tu bowiem o nadanie 18 koncesjonowanych kanałów płatnych i bezpłatnych, lokalnych i ogólnokrajowych w HD i przy kompresji w MPEG4). Pozostałe dwa mutipleksy (z ośmiu ustalonych dla Polski w Genewie, w 2006 roku) powinny zostać zarezerwowane dla telewizji mobilnej. Należy założyć, że usługi komunikacji elektronicznej i ewolucja samej technologii HD ( full HD...) będą wymagać wzrostu przepływności, co powinno zostać osiągnięte poprzez wzrost technicznej wydolności łańcucha emisyjnego (udoskonalony MPEG4 lub, w dalszej perspektywie jego następca). Odnosząc się do telewizji mobilnej, rozsądne wydaje się poczynienie założenia, że wyłączenie emisji analogowej powinno zbiec się z utworzeniem drugiego multipleksu TVM, a nawet jeżeli będziemy mieli do czynienia z sukcesem komercyjnym trzeciego multipleksu. Dywidenda cyfrowa, stanowisko PSN, Warszawa listopad

8 Podsumowanie: Wykorzystanie przez sektor audiowizualny widma uwolnionego w wyniku wyłączenia analogowej emisji programów telewizyjnych wydaje się kierunkiem jak najbardziej naturalnym, zwłaszcza jeżeli się uwzględni możliwości technologiczne i sprzętowe w tych pasmach i fakt, że usługi audiowizualne mogą rozwijać się jedynie w tych obrębach widma. Technologie naziemne, jako jedyne mogą tworzyć platformy zdolne zagwarantować społeczeństwu bezpłatny dostęp do usług na wysokim poziomie i o wysokiej jakości, stanowiąc tym samym postawę usług o charakterze powszechnym, co w zamian za dostęp do dobra rzadkiego, jakim jest widmo jest wymagane od nadawców. Innym celem jest stworzenie rzeczywistej konkurencji pomiędzy różnymi platformami (naziemnymi, satelitarnymi, kablem, telewizja przez IP). Wszystkie potrzeby związane z powszechnie akceptowanymi projektami, opierają się na dostępnych technologiach w chwili obecnej, nie mamy więc do czynienia ze swego rodzaju niepewnością technologiczną. Wszystkie omawiane projekty odpowiadają także niepodważalnym celom ekonomicznym, kulturowym i społecznym. Poza wymienionymi, mogą pojawić się dodatkowe potrzeby audiowizualne, takie jak trzeci multipleks telewizji mibilnej, nowe kanały TV, usługi interaktywne. W dalszej przyszłości, poza usługami audiowizualnymi, może zaistnieć konieczność wykorzystania dolnego pasma dla potrzeb komunikacji elektronicznej (np. 4G). W chwili obecnej należy analizować różne scenariusze optymalizacji wykorzystania pasm, dążąc do urealnienia implementacji 6 multipleksów DTT o zasięgu ogólnokrajowym i 2 sieci telewizji mobilnej obejmujących skupiska miejskie ( multi-ville). Analiza dotyczyć powinna pasma UHF, gdzie należy szukać dodatkowych kanałów, które można by uwolnić i przeznaczyć dla innych usług, zarówno telekomunikacyjnych, jak i audiowizualnych. Jednakże, należy się liczyć z tym, ze zasoby częstotliwości rzeczywiście uwolnionych w oczekiwanym czasie będą ograniczone z powodów trudności, jakich należy się przewidzieć przy budowie sieci DVB-T i DVB-H. Dlatego konieczne będą dodatkowe prace, prowadzone z administracją rządową i lokalną w celu dokonania poprawnej oceny kosztów, uzyskania planowanego pokrycia terytorium i dotrzymania zakładanych harmonogramów Dywidenda cyfrowa, stanowisko PSN, Warszawa listopad

9 Dywidenda cyfrowa, stanowisko PSN, Warszawa listopad