y i aciela ga Niemcy w poezji polskiej

Transkrypt

1 y i aciela ga Niemcy w poezji polskiej Antologia ułożył Piotr Roguski Katowice 2010

2 Spis treści 9 Wprowadzenie 17 Einleitung 25 Nota edytorska ^' Na niestałość niemiecką 35 CzęŚĆ pierwsza Na Zakon Krzyżacki 35 póki świat światem",,~.,, i i p, i ; Stanisław Kleryka Lwłasc otanistaw LiąsiorekJ jo OJ średniowiecza do pierwszego rozbioru HoUh Staroświecka pieśń 36 Anonim tzw Gali 29 Mikołaj Rej 39 [Pieśń rycerstwa niemieckiego o Bolesławie Krzywoustym] 29 Marcin Luter Doktor 39 Niemiec miedzy Polaki 39 Anonim 29 Niemiec 39 O wójcie krakowskim Albercie 29 Niemiec, co mu sie trzy dziewki urodziły 39 Polak, co Niemcowi jajca nosił 40 [Jan z KostrzyniaJ 3 1 Kucharka księża chłopstwo oszukała 40 [Toć tak jest koniec ] 31 Klemens Janicjusz 40 Anonim 32 Dziewicza Wanda 40 Pieśń o wielgiem pobiciu 32 _^ Jan Kochanowski 41 Jan z Wiślicy 33 Proporzec albo Hołd Pruski 41 Z wojny pruskiej 33 Elegii ksiąg czworo 42 Andrzej Krzycki 35 Anonim 43 Na obraz Lutra 35 Pieśń nowa o Gdańsku [ ] 43 (_ Spis treści 345

3 Sebastian Fabian Klonowic 45 ZalXII 45 Maciej Kazimierz Sarbiewski 46 Niemcy 46 Barłomiej Zimorowic 47 Konterfet Lutra witającego się z towarzystwem [ ] 47 Jan z Kijan 48 Niemiec 48 Luter 48 Wacław Potocki 49 Niemiec z Polakiem 49 Balwierz Niemiec z Polakiem 49 Prostactwo chłopskie 49 Niemiec do psa pije 49 Niemiec Polaka częstuje 49 Pod obraz jegomości Pana Eliasza Łąckiego [ ] 50 Ma strach oczy 50 Sposób na charaktery 50 Lepsza pręga niz szubienica 51 Z pomocą wygrana 51 Na toz drugi raz 51 Na toz trzeci raz 52 Białemu polskiemu z czarnym rakuskim orłem [ ] 52 Stanisław Samuel Szemiot 53 Niemiec Część druga Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz Polska pod zaborami Stanisław Trembecki 61 Gość w Heilsbergu DoJOXBW 61 Marcin Molski 62 Na powitanie Najjaśniejszego Króla Saskiego [ ] 62 Wojciech Bogusławski 62 Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale Julian Ursyn Niemcewicz 63 Władysław Jagiełło 63 Pieśni ludowe 64 [Wędrowali siedm Niemców ] 64 [My Mazury z pod Krakowa ] 64 [Niemas jacy jedna Polska ] 65 [Ach bieda-z nam Mazury ] 65 [Moje lube dziwsze, powiedz ze mi przecie [Jahal ja jahal na wander mojego ] 66 [Głupie Niemcy, głupie ] 67 Franciszek Wężyk 68 Duma o Wandzie ] 66 Krzysztof Niemirycz 54 Najaśniejszemu Panu Królewiczowi [ ] 54 Dominik Rudnicki 55 Pieśń postna nabożna o koronie polskiej 55 Adam Korczyński 56 Niemiec 56 A toz tobie, Niemcze 56 Adam Łabęcki 57 O Szwabach 57 ^ Kazimierz Brodziński 70 W Monachium r Do sąsiada 70 Adam Mickiewicz 71 Pani Twardowska 71 Grażyna 71 Konrad Wallenrod 72 Pan Tadeusz 73 Andrzej Edward Koźmian 74 Goethe Piotr Roguski, Do przyjaciela wroga

4 Lucjan Siemieński 75 Do Renu 75 Do odjeżdżającej nad Ren 75 Nad Renem 76 Konstanty Gaszyński 76 Bad-Baden 76 Juliusz Słowacki 77 Zawisza Czarny 77 Gustaw Gizewiusz 78 Odpowiedź Panu J Marczówce [ ] 78 Krystyn Ostrowski 79 Ren i życie 79 v_ Józef Ignacy Kraszewsk 80 [Wiersz na pożegnanie Niemiec] 80 Artur Bartels 80 Bismark i Kulturkampf 80 Karol Brzozowski 82 Po obradach w Frankfurcie 82 Nie wierz w Niemca 83 Teofil Lenartowicz 83 Habdank 83 Władysław Ludwik Anczyc 84 Wiersz do Króla Pruskiego [ ] 84 Władysław Syrokomla [właśc Ludwik Kondratowicz] 85 Do Niemna 85 Ignacy Damelewski 86 Do Roberta Braun 86 AdamPajgert 86 ^ Na Renie 86 Mieczysław Romanowski 87 Uczta Geronowa 87 Gero na Lachach 89 Henryk Merzbach 91 Pamięci Heinego 91 Aleksander Michaux 92 Pod biustem Henryka Heine 92 Andrzej Samulowski 93 Na 500 rocznicę Grunwaldu 93 Maria Konopnicka 94 Z łąk i pól 94 Do granicy 95 Ren 96 O Wrześni 98 Rota 99 Aleksander Kraushar 100 W Niederwaldzie 100 Ren niemiecki 100 Nad Renem 100 Rady 100 Proces toruński 101 Proces gnieźnieński 101 HKT 101 Włodzimierz Stebelski 101 W niemieckim szynku 101 Faust 102 Józef Stanisław Wierzbicki 103 Pieśń o wdzięcznej Galeocie 103 Straszny rybak 104 Czesław Jankowski Kolonja 107 Elegiaco Kazimierz Przerwa-Tetmajer 109 Ballada o Renie 109 Jan Lemański 1 10 Dokąd > 110 Spis treści 347

5 Wacław Rohcz-Lieder 1 12 Do Stefana Georga 112 Do tegoż co inszego [Gdyby naszych symfonii ostatnie sylaby ] 113 Do tegoż co inszego [Lecz nie szukamy szczęścia pośród ziemi ] 113 Do tegoż co inszego [A jeśli czasem za nami się wlecze ] 113 Do tegoż co inszego [Skoro oczy musiały się nasze zasmucić ] 113 Do tegoż co inszego [Jeszcze tylko niedługo, a duch wyzwolony ] 113 Do tegoż co inszego [Więc skoro mnie odjeżdżasz gościu ] 114 Do tegoż czterowiersz 114 Do Stefana Georga 114 Do tegoż posyłając obraz 114 Do tegoż posyłając opłatek 114 [My, strażnik duchowego dziedzictwa ] 115 Artur Oppman 115 Za kroplę mojej niemieckiej krwi 115 Antoni Orłowski 1 16 Wiekopomne zdanie 116 H K T 116 Stanisław Wyspiański [Był u mnie ktoś, direkt von Wien ] 117 Zdzisław Klemens Dębicki Rozmowa 118 Droga śmierci 119 Jesień 1915-ego roku 119 Ferdynad Kuraś 120 Spełniona 120 Naprzód z wiarą' 120 Ludwik Szczepański 121 Niemcom 121 Ballada załośhwa 122 Adolf Nowaczyński 123 Szopka warszawska 123 Julian Ejsmond 124 Rugi pruskie Pieśni i wiersze polskich robotników rolnych w Niemczech [Boże ach mój Boże ] 124 [Powiadają ludzie ] 125 Michał Kajka 129 Bitwa pod Grunwaldem 129 Polska mowa nie ustaje 130 Augustyn Świder 131 Do orła białego Część trzecia Powrót do Europy" Dwudziestolecie międzywojenne Kazimiera Iłłakowiczówna 132 Letnisko 132 Na kształt Heinego 132 Wycieczka do Drezna 132 O Niemcy, Niemcy 133 Modlitwa za nieprzyjaciół 133 Jarosław Iwaszkiewicz 134 Księga dnia i księga nocy 134 Germania 136 Grobowce w Spirze 136 Wisła i Ren 137 Do przyjaciela wroga 138 Julian Tuwim 139 [Teutoński knecht ] 139 Rewolucja w Niemczech 139 Berlin Witold Hulewicz 142 Beethoven 142 Antoni Słonimski 143 Niemcom Piotr Roguski, Do przyjaciela wroga

6 Jan Lechoń 143 O rzeczach Tomasza Manna 143 r Marian Hemar 144 Reklameabteilung 144 Do przyjaciół niemieckich 144 Konstanty Ildefons Gałczyński 145 Ballada staroniemiecka 145 Inge Bartsch 146 Edward Szymański 147 Do proletariatu niemieckiego 147 J W Goethe 148 Tadeusz Hollender 149 Przymierze 149 O stosunkach polsko-niemieckich 150 Julian Tuwim 155 Lekcja 155 Kwiaty Polskie 155 Antoni Słonimski 157 Przekleństwo 157 Adam Kowalski 157 Kuźnia Antychrysta 157 Józef Witthn 158 StabatMater 158 Władysław Broniewski 159 Żołnierz polski Część czwarta Kuźnia Antychrysta" Wojna i okupacja Anatol Stern 159 Miasto Warschau 159 Halina Golczowa 160 Kolęda lagrowa 160 Marian Hemar 161 Do sąsiadów 161 Grunwald 161 Wielka obrona Warszawy 163 Das OKW gibt bekannt 166 Zofia Zawadzka 167 Pytania 167 Poezja Polski walczącej 168 Odpowiedź polskich psów" 168 Do Niemca 168 Vox popuh 169 Naród myślicieli i poetów" 169 Do matki Niemki 169 Odezwa do Niemców 170 Trzej gońcy 171 Ballada o dziesięciu Niemiaszkach 172 Nagrobki 172 Tadeusz Faszczewski 1 73 Tysiąc lat 173 Testament Chrobrego 174 Leonia Jabłonkówna [wlaśc Leokadia Maria Jabłonka] 174 Modlitwa 174 Jan Szczawiej 175 Niemcom 175 Jerzy Zagórski 1 75 Pieśń niewidomych Niemców 175 Tadeusz Juliusz Demczyk 1 78 Trzecia Rzesza 178 Spis treści 349

7 Jerzy Paczkowski I 79 Pacierz żołnierski 179 Tadeusz Hollender _ 180 Szkopy 180 O Stammdeutschach 180 Nekrolog 181 Uśmiech Warszawy 182 Bajka 182 Leon Pasternak 183 HorstWesselLied" 183 Pamiętnik leutnanta Pifke 183 Tadeusz Sarnecki 184 Wiązanki kwiatów dla niemieckich żołnierzy 184 Maciej Józef Kononowicz 185 Kieszonkowa mogiła 185 Edmund Jan Osmańczyk 185 List z Berlina 185 Tadeusz Staich 186 Wydarty pięściom wiersz 186 Antoni Olcha 187 Czytelniku z wsi partyzanckiej 187 Krzysztof Kamil Baczyński 187 Pokolenie 187 Tadeusz Gajcy 188 Modlitwa żołnierska 188 Wiersze i pieśni polskich robotników przymusowych w Trzeciej Rzeszy 189 Piosenka niewolnicza 189 [U nas pod Krakowem jeszcze Wisła płynie ] 189 [Kto po polsku w niewoli śpiewa ] 190 [Jedzie Hitler na rowerze ] 190 [Raz Polak z Hitlerkiem ] Część piąta Wrogu, zakopuję twoje ciało Obrachunki powojenne Jarosław Iwaszkiewicz 195 Benzyna Aral" 195 Grób Augusta Goethego 195 Kazimierz Wierzyński 196 Przypomniał mi się Nietzsche 196 Jan Brzechwa 197 Ballada o dwudziestu dwóch mordercach 197 Włodzimierz Słobodnik 198 Holderlin 198 Tomasz Mann 198 Ogień 199 Grób Heinego 199 Aleksander Wat 200, Rapsod o dwóch Niemcach 200 Holderhn 200 Marian Hemar 201 Dwie wizyty 201 Alte Geschichte 203 Mieczysław Jastrun 204 Niemcy 204 Ballada niemiecka 204 Nadllmenau 205 Holderhn 206 Wieniec 207 Niech nie będzie żalu 207 Martin Heidegger 208 Katedra w Koln 208 Konstanty Ildefons Gałczyński 209 Wielkanoc Jana Sebastiana Bacha 209 Grób Beethovena / Piotr Roguski, Do przyjaciela wroga

8 Witold Dederko 211 Zapłata 211 Grunwald nowy 211 Karol Szpalski 212 Ballada germańska 212 Anna Swirszczyńska 213 Zakopuję ciało wroga 213 Niemiecki oficer gra Szopena 213 Powiedział nie płacz 214 Leopold Lewin 214 Do Henryka Heinego 214 Spacer po Weimarze 214 Ilmenau 215 List otwarty do generała SS Karla Wolfa [ ] 215 Rozmyślania na Kongresie Pisarzy w Weimarze 216 Wieża Holderhna 216 Jerzy Jurandot Spotkanie Maciej Józef Kononowicz Frankfurcki dzwon ^ Tadeusz Borowski 236 Spacer po Monachium 236 Życiorys dobrego Niemca 240 Modlitwa o zbawienie duszy Kaltenbrunnera 240 Wisława Szymborska 241 Tomasz Mann 241 Pierwsza fotografia Hitlera 242 Zbigniew Herbert 242 Widokówka od Adama Zagajewskiego 242 Jan Lohmann 243 Auschwitz 243 Zwycięstwo 244 Spotkałem go dzisiaj 244 Zdzisław Morawski 245 Łąka nad Odrą 245 Odrą pisane 245 Zaproszenie do Lothara z Landsberga 246 Jerzy Waleńczyk 247 Do nieznanego Niemca na Zachodzie 247 * Wilhelm Szewczyk 219 Do poetów Niemieckiej Republiki Demokratycznej Hiddensee Bolesław Taborski 248 Schubert 248 Mullerheder 248 Witold Wirpsza 221 Nad egzemplarzem Fausta" [ ] 221 Towarzyszom niemieckim z Manenwerda [ ] Tadeusz Rózewicz 223 Do Niemców na Zachodzie 223 Non-stop-show 224 Prussian blue 228 Przecinek 229 Der Tod ist ein Meister aus Deutschland" i Biedny August von Goethe 230 życie w cieniu 231 *** [Mistrz Jakob Bohme ] 232 Rozmowa z panem Scardanellim 233 nauka chodzenia Wiktor Woroszylski 249 Deutschland Ein Wintermarchen 249 Kazimierz Hoffman 249 Zeznane w Kolonu 249 Benn 250 Pianek 250 Eugeniusz Wachowiak 251 Pamiątki 251 W pokoju Goethego 251 Schiller 251 Andrzej Bursa 252 Liryka Rudolfa Hoessa 252 Spis treści 351

9 Stanisław Grochowiak 252 Totentanz m Polen 252 Holderhn 252 Marian Grześczak 253 Pożegnanie Norymbergi 253 Kurt 253 Moment człowieczeństwa 254 Dosnutka goetheańska 255 Peter Piotr Lachmann 255 ' Spacer po Oświęcimiu 255 Metamorfoza 255 Czytanie poezji nocą innej niz w dzień 256 Trumna Heideggera 256 Mur 257 Gramatyka poezji 258 W tym narzuconym języku 259 Kurs dla początkujących 259 Zgoda narodów 260 *** [Deutschsein Deutschersein ] 260 *** [Mieszkać w mieście, którego nie ma ] 260 Halina Poświatowska 261 Poemat asocjacyjny jak również motyw o czarownicach 261 Erwin Kruk 276 Samotność słońca 276 Dodatek do życiorysu 276 Bobrowski 277 Ryszard Krynicki 278 Nie wiedziałem 278 Postój 278 *** [Przez swad spalin przenika woń nadgniłych jabłek ] Kolonia, daleko 278 Przebudzenie 279 W Berlinie 279 Andrzej Słomianowski 280 Kreisauer Kreis 280 Pierwsza miłość w Niemczech 281 Na granicy 281 Język ojczysty 282 bohme rózewicz granica 282 Piotr Roguski 283 co mnie obchodzą Niemcy 283 Kawa w restauracji Frankfurt 283 Żywy 284 Katedra Kolonia 284 J 278 Ireneusz K Szmidt 263 Słuchając koncertu rostockiego nonetu w Sali Barokowej 263 Krzysztof Boczkowski 265 Zmyślenie i prawda 265 Karol Stadelman, służący Goethego Stosy roku Tadeusz Kijonka 267 Wizyta 267 Krzysztof Karasek 270 Deutsches requiem 270 Chausseestrasse Novahs 273 HelmutKajzar 274 Pastor Jan Lasota Adam Zagajewski 285 Schopenhauer płacze 285 Siedemnastoletni 285 Nasz świat 285 Stanisław Barańczak 286 Podróż zimowa 286 Bist Du bet mir 288 Jerzy Kronhold 288 *** [Płomienie, błyskawice, dzwony ] 288 Jesień w Tubingen 288 Oczy doktora Mengele 289 Dzwon z kościoła Pana Jezusowego 289 Leszek Szaruga [właśc Aleksander Wirpsza] Blues Der Tod" Piotr Roguski, Do przyjaciela wroga

10 Julian Kornhauser 290 Holderhn 290 Cyrk Modernę" Scheidemanna 290 Klasztor w Maulbronn 291 Kto się boi czerwonego Rudiego Jacek B Grunwald 292 Na Marszałkowskiej w Boppard 292 Gdzieś w Lubece 292 Stanisław Stabro 293 Opowieść z Tubingen 293 Kleist 293 *** [Słodka UIryko ] 293 Dietnch Bonhoeffer 294 OttoSchimek 294 Kazimierz Furman 295 Hans M Enzensberger oprowadza syna po mapie 295 Kazimierz Brakomecki 295 Berlin Biberkopfplatz 295 Szkice (wschodnio)berhńskiel3 VIII Z pamiętnika podróży do Bawarii latem Rozmówki polsko-niemieckie 297 Antoni Pawlak 298 Przejście wzbronione 298 Mój monolog i zdziwiony rówieśnik 299 List do młodego hydraulika z Hamburga 299 Cicha noc nad Berlinem 299 Alicja Bykowska-Salczyńska W Sowirogu 300 Wojciech Gawłowski 301 Wyjątki z kroniki rodzinnej 301 Koleje rzeczy, koleiny dziejów 301 Eugeniusz Kasjanowicz 302 Jesień w Wiesbaden 302 Krzysztof Kuczkowski 302 Trawy uschną 302 Mowność(II) Piotr Piaszczyński 304 Deszcz w mieście K 304 Mieszkanie 304 Drobne 304 Esse 304 Cd 305 Mirosław Słapik 305 Luschnitz 305 Kant 306 WieśSuczki 306 Artur Daniel Liskowacki 307 Kalt-Warm 307 Jerzy Fryckowski 307 Niemiec 307 Dzieci Zamojszczyzny 308 Paweł Huelle 308 Johann W G 308 Fryderyk H 308 Artur S albo ulica Polanki 309 Nurfurjude 309 Jacek Kaczmarski 3 10 Młodych Niemców sen 310 Marcin Luter 310 Wojciech Marek Darski 31 I Martha Wylutzki 311 W M D Im Grabę ist Ruh 311 List do Henryka Lehndorffa 311 Dariusz Muszer 312 Odszkodowanie 312 Hausmeister Jacek 313 Jak niemiecki robotnik budowlany [ ] 314 Andrzej Dorobek 315 E T A Hoffmann w Płocku 315 E T A Hoffmann ponownie 315 Spis treści 353

11 Marcin Świethcki 316 Krzysztof Niewrzęda 320 Berlin 316 adres 320 Majakowskinng 316 tutaj 320 brema 320 Zbigniew Chojnowski 31 7 berhn 320 Nad Śniardwami 317 szczelina 321 Opatrzność 317 Krzysztof Fedorowicz 321 Wojciech Kass 318 Niemieckie requiem, Węgrzymce 321 Willi 318 Pocieszenie 319 Szwab Wykaz źródeł Komentarze 335 Spis autorów 339 Spis utworów