WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA KLASY 2a, 2b i 2c W GIMNAZJUM IM. WANDY RUTKIEWICZ W RZĄSCE W ROKU SZKOLNYM 2009/2010

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA KLASY 2a, 2b i 2c W GIMNAZJUM IM. WANDY RUTKIEWICZ W RZĄSCE W ROKU SZKOLNYM 2009/2010 OCENA DOPUSZCZAJĄCA OCENA DOSTATECZNA OCENA DOBRA OCENA BARDZO DOBRA Europa i świat w XVI wieku wie, kim był Krzysztof Kolumb, Jan Kalwin, Henryk VIII, Zygmunta II Augusta, Henryk Walezy, Stefan Batory, Bona Sforza, Mikołaj Rej, Jan Kochanowski wskazuje na mapie ziemie odkryte przez Europejczyków na przełomie XV i XVI w. rozumie pojęcia: busola, karawela, konkwistador, towary kolonialne, dualizm gospodarczy, odrodzenie (renesans), humanizm, człowiek renesansu, mecenat, reformacja, sekularyzacja, luteranie, protestanci, hugenoci, kalwinizm, anglikanizm, arianie, sobór trydencki, inkwizycja, jezuici, tolerancja religijna, kontrreformacja, przywilej, sejm walny, konstytucja nihil novi, pospolite ruszenie, magnat, demokracja szlachecka, izba poselska, izba senatorska, hołd pruski, kaper, egzekucja praw i dóbr, unia lubelska, unia realna wolna elekcja, sejm elekcyjny, konfederacja, artykuły henrykowskie, spichlerz Europy, pańszczyzna, folwark, konfederacja warszawska, złoty wiek kultury polskiej wie, dlaczego rdzennych mieszkańców Ameryki zna postacie: Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana, Amerigo Vespucciego wie, w jakich okolicznościach dowiedziono, że Ziemia ma kulisty kształt wie, dlaczego Europejczycy zaczęli organizować dalekie podróże morskie opowiada o działaniach konkwistadorów charakteryzuje organizację państw Majów, Azteków i Inków wymienia cechy kultury renesansowej wskazuje na mapie kolebkę odrodzenia zna najwybitniejszych przedstawicieli europejskiego renesansu rozumie pojęcie system heliocentryczny rozpoznaje modele geocentryczny i heliocentryczny charakteryzuje główne założenia luteranizmu wyjaśnia, dlaczego Luter wystąpił z krytyką papiestwa wyjaśnia przyczyny wojen religijnych w Niemczech przedstawia okoliczności powstania Kościoła anglikańskiego charakteryzuje wojny religijne we Francji charakteryzuje działania wie, jakie były wyobrażenia XVwiecznych Europejczyków na temat otaczającego ich świata rozumie i omawia wpływ posiadania kolonii na gospodarkę państw europejskich uzasadnia, dlaczego kultura renesansu narodziła się we Włoszech porównuje kulturę epok renesansu i średniowiecza rozumie znaczenie druku dla rozwoju kultury porównuje główne założenia nauki głoszonej przez zwolenników luteranizmu oraz przez Kościół katolicki opisuje cele i działania Marcina Lutra porównuje podłoże społecznopolityczne reformacji w Niemczech, Francji i Anglii wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego wskazuje postanowienia soboru trydenckiego służące wzmocnieniu katolicyzmu omawia proces kształtowania się nowych wyznań chrześcijańskich charakteryzuje zmiany, które zaszły w życiu społeczeństw europejskich w XVI w. podaje genezę i konsekwencje ekspansji kolonialnej państw europejskich podaje genezę i konsekwencje uzasadnia kluczową rolę wynalazków w rozwoju dalekomorskiej żeglugi uzasadnia, dlaczego Hiszpania i Portugalia stały się prekursorami odkryć geograficznych na przełomie XV i XVI w. docenia osiągnięcia cywilizacji pozaeuropejskich i porównuje je z osiągnięciami cywilizacji europejskiej wie, skąd wzięła się nazwa Ameryka Łacińska rozumie, dlaczego konkwistadorom udało się w krótkim czasie podbić imperia indiańskie w Ameryce rozumie, na czym polegało odrodzenie kultury antycznej w czasach renesansu wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansowej we Włoszech rozumie znaczenie odkrycia dokonanego przez Mikołaja Kopernika wyjaśnia, dlaczego dzieło O obrotach sfer niebieskich znalazło się na liście ksiąg zakazanych przez Kościół rozumie wpływ sytuacji społeczno-politycznej w Niemczech na rozwój luteranizmu rozumie i analizuje długofalowe znaczenie pokoju augsburskiego rozumie, dlaczego radykalni

2 nazwano Indianami pamięta datę pierwszej wyprawy Kolumba 1492 r., wystąpienia Lutra, podpisania pokoju augsburskiego wymienia państwa, które przodowały w odkryciach geograficznych na przełomie XV i XVI w. wymienia cywilizacje prekolumbijskie oraz podaje ich osiągnięcia wylicza towary sprowadzane do Europy z kolonii zna postacie: Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi oraz wymienia ich najwybitniejsze dzieła wie, kto i kiedy wynalazł ruchomą czcionkę drukarską opowiada o życiu i dokonaniach Mikołaja Kopernika zna postanowienia pokoju augsburskiego wymienia różne wyznania protestanckie wie, co się wydarzyło w 1534 r., 1492, 1517, 1555, 1525, zna postanowienia soboru trydenckiego wymienia najważniejsze wydarzenia z historii XVI stulecia wskazuje i charakteryzuje najwybitniejsze postacie XVI w. zna i omawia dokonania: Jana Gutenberga, Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana, Marcina Lutra, Henryka VIII wskazuje na mapie obszar Polski na przełomie XV i XVI w. podejmowane przez zakony w celu odbudowy pozycji katolicyzmu zna przyczyny i konsekwencje wielkich odkryć geograficznych, reformacji i reformy Kościoła katolickiego opisuje panowanie: Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta, zwracając uwagę na politykę prowadzoną przez tych władców rozumie znaczenie przyłączenia Mazowsza do Korony zna obowiązki i prawa polskiego szlachcica przedstawia podziały społeczne stanu szlacheckiego ze względu na poziom zamożności jego członków wymienia przyczyny podpisania unii lubelskiej wskazuje na mapie obszar Rzeczypospolitej Obojga Narodów wie, dlaczego w Polsce wprowadzono zasadę wolnej elekcji omawia znaczenie pańszczyzny dla funkcjonowania folwarku szlacheckiego wskazuje na mapie: Wisłę, Gdańsk, Toruń omawia najważniejsze osiągnięcia kultury renesansowej w Polsce dualizmu w rozwoju gospodarczym Europy rozumie konsekwencje wojen Polski i Litwy z Krzyżakami oraz państwem moskiewskim rozumie i wykazuje, jaką rolę w systemie obronnym Polski odgrywało pospolite ruszenie rozumie znaczenie konstytucji nihil novi dla funkcjonowania państwa określa kompetencje sejmu walnego rozumie znaczenie postulatów wysuwanych przez ruch egzekucyjny przedstawia główne postanowienia unii lubelskiej przedstawia zasady wolnej elekcji omawia znaczenie Gdańska w handlu prowadzonym przez Rzeczpospolitą dostrzega genezę konfederacji warszawskiej oraz jej wpływ na położenie innowierców w Polsce XVI w. protestanci spotykali się z niechęcią ze strony przedstawicieli innych wyznań udowadnia wpływ wydarzeń z XVI w. na dzisiejszą sytuację wyznaniową wskazuje postanowienia soboru trydenckiego odgrywające do dziś ważną rolę wskazuje pozytywne i negatywne skutki XVIwiecznych reform chrześcijaństwa rozumie, dlaczego jezuici byli skuteczni w dziele kontrreformacji wskazuje i omawia widoczne w otaczającym nas dzisiaj świecie konsekwencje XVI-wiecznych wydarzeń oraz procesów historycznych rozumie i uzasadnia decyzję Zygmunta Augusta o budowie polskiej floty na Bałtyku ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów uzasadnia, dlaczego ustrój Rzeczypospolitej ukształtowany w XVI w. określa się mianem demokracji szlacheckiej wymienia i omawia mocne oraz słabe strony polsko-litewskiej unii realnej ocenia unię lubelską z perspektywy Polski oraz Litwy dostrzega i omawia wady oraz zalety monarchii elekcyjnej omawia wpływ artykułów henrykowskich na sprawowanie władzy przez polskich monarchów rozumie i charakteryzuje wpływ przemian ekonomicznych w

3 opisuje działanie sejmu walnego oraz sposób wybierania posłów opisuje, w jaki sposób doszło do powstania Rzeczypospolitej Obojga Narodów zna datę pierwszej wolnej elekcji wymienia towary, które XVIwieczna Rzeczpospolita importowała i eksportowała wymienia grupy narodowościowe zamieszkujące ziemie Rzeczypospolitej w XVI w. wskazuje religie mieszkańców XVI-wiecznej Rzeczypospolitej zna postacie: Bony Sforzy, Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego wskazuje zabytki renesansowe na ziemiach polskich (ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu) Europie Zachodniej na gospodarkę Polski dostrzega zależności między wzrostem politycznego znaczenia szlachty a zdobyciem przez nią pozycji głównego producenta zboża w Polsce dostrzega wpływ renesansu włoskiego na kulturę polską wyjaśnia specyfikę stosunków religijnych w Rzeczypospolitej na tle europejskim Europa w XVII wieku rozumie pojęcie barok omawia cechy sztuki barokowej wymienia twórców kultury barokowej wymienia państwa, które brały udział w wojnie trzydziestoletniej wie, kiedy wybuchła wojna trzydziestoletnia rozumie pojęcia: absolutyzm, merkantylizm rozumie znaczenie słów: Państwo to ja wie, kim był Ludwik XIV rozumie pojęcia: lord protektor, monarchia parlamentarna, purytanie opisuje przebieg rewolucji w Anglii zna wybitnych uczonych XVII w. i ich dokonania wskazuje przyczyny wojny trzydziestoletniej opisuje rządy absolutne na przykładzie państwa Ludwika XIV wie, na czym polega funkcjonowanie ustroju monarchii parlamentarnej omawia przyczyny i skutki polskiej interwencji w Rosji zna postanowienia pokoju w Polanowie wskazuje na mapie ziemie przyłączono do Rzeczypospolitej na mocy pokoju w Polanowie porównuje kulturę barokową i renesansową wymienia nowe prądy filozoficzne, które pojawiały się w XVII w. dostrzega wpływ wojen XVII stulecia na zmiany zachodzące w sztuce militarnej rozumie główne założenia merkantylizmu wskazuje wady i zalety merkantylizmu porównuje monarchie parlamentarną i absolutną porównuje ustrój oparty na wolnej elekcji z monarchią dziedziczną i ocenia oba systemy wie, dlaczego w dzisiejszej dostrzega wpływ kontrreformacji na sztukę barokową dostrzega rolę sztuki barokowej w odbudowie pozycji Kościoła katolickiego porównuje skutki wojny trzydziestoletniej z konsekwencjami długotrwałych wojen czasów współczesnych rozumie i wymienia skutki wojny trzydziestoletniej dla gospodarki i społeczeństw Europy porównuje ustrój XVII-wiecznej Francji z ustrojem polskolitewskiej Rzeczypospolitej dostrzega podstawowe różnice

4 wskazuje na mapie Anglię zna postać Olivera Cromwella zna datę ścięcia króla Karola I rozumie pojęcia: monarchia elekcyjna, dynastia Wazów wymienia królów Polski z dynastii Wazów wskazuje na mapie Rzeczpospolitą pod rządami Wazów wymienia królów Piastów panujących w Rzeczypospolitej XVII w. rozumie pojęcia: samodzierżawie, wielka smuta, bojarzy, dymitriada zna postać Stanisława Żółkiewskiego wie, co wydarzyło się w roku: 1605, 1610, 1612, 1634 rozumie pojęcia: Kozacy, ugoda perejasławska, czajka, husaria wie, co wydarzyło się w 1648 i 1654 r. wymienia bitwy stoczone przez wojska Rzeczypospolitej z Kozakami opisuje etapy powstania Chmielnickiego rozumie i wyjaśnia pojęcie potop wymienia bitwy z okresu wojen polsko-szwedzkich: bitwa pod Kircholmem, obrona klasztoru na Jasnej Górze zna postacie: Stefana Czarnieckiego, Jana Chodkiewicza, Augustyna Kordeckiego, Janusza Radziwiłła omawia znaczenie obrony Jasnej Góry w okresie potopu zna okoliczności utraty przez omawia i ocenia politykę Rosji wobec Ukrainy opowiada o celach powstań kozackich wymienia konsekwencje powstania Chmielnickie wymienia przyczyny wojen polsko-szwedzkich omawia postanowienia pokoju w Oliwie wskazuje skutki gospodarcze wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą ze Szwecją, Rosją i Kozakami wymienia przejawy kryzysu politycznego Rzeczypospolitej zna postanowienia układu w Buczaczu wie, dlaczego Jana III Sobieskiego nazywano Lwem Lechistanu wskazuje na mapie Kamieniec Podolski i Podole omawia działalność zakonów na ziemiach polskich w XVII w. opisuje sarmacki styl życia Rosji jedno z najważniejszych świąt państwowych jest obchodzone w rocznicę wygnania Polaków z moskiewskiego Kremla rozumie i wskazuje złożone przyczyny powstania Chmielnickiego rozumie przyczyny i skutki utraty lenna pruskiego przez Polskę wskazuje mechanizmy polityczne paraliżujące pracę sejmu ocenia skutki społeczne i polityczne wojen XVII w. wyjaśnia przyczyny kryzysu gospodarczego, społecznego i politycznego Rzeczypospolitej w XVII w. ocenia skutki odsieczy wiedeńskiej dla Polski omawia przyczyny narastania ksenofobii wśród polskiej szlachty między ustrojem Rzeczypospolitej Obojga Narodów a systemem monarchii absolutnej porównuje ustrój polskolitewskiej Rzeczypospolitej z systemem angielskiej monarchii parlamentarnej wskazuje pozostałości XVIIwiecznej rewolucji w ustroju współczesnej Wielkiej Brytanii wyjaśnia, dlaczego szlachta w trzech kolejnych elekcjach wybierała na tron przedstawicieli dynastii Wazów omawia rolę Zygmunta III Wazy w konflikcie polsko-rosyjskim analizuje polityczne skutki polskiej interwencji w Rosji wskazuje długofalowe skutki powstania Chmielnickiego dla stosunków Polaków i Ukraińców omawia różne postawy Polaków wobec Szwedów w okresie potopu, szuka genezy zmian tych postaw określa, w jaki sposób magnateria zdobyła w Rzeczypospolitej dominującą pozycję, i wskazuje skutki tego zjawiska omawia międzynarodowe skutki wojen toczonych przez Rzeczpospolitą wyjaśnia, dlaczego traktat buczacki uznawany był za hańbiący dla Rzeczypospolitej wyjaśnia, dlaczego Polacy w XVII w. nazywali swoje państwo przedmurzem chrześcijaństwa omawia wpływy wschodnie w

5 Polskę zwierzchności lennej nad Prusami Książęcymi wie, co wydarzyło się w roku: 1605, 1655, 1657, 1660 rozumie pojęcia: złota wolność szlachecka, oligarchia magnacka, konfederacja, abdykacja, liberum veto zna postać Jana III Sobieskiego wie, kiedy i z jakim skutkiem Polacy stoczyli z Turkami bitwy pod Cecorą, Chocimiem i Wiedniem zna przyczyny i skutki wojen toczonych przez Polskę z Turcją wymienia przykłady architektury barokowej na ziemiach Rzeczypospolitej (z uwzględnieniem własnego regionu) zna rezydencje królów polskich zbudowane w stylu barokowym rozumie pojęcia: sarmatyzm, ksenofobia opisuje polski strój szlachecki polskiej kulturze doby baroku Europa w XVIII wieku. Oświecenie zna dokonania: Woltera, Jana Jakuba Rousseau, Wolfganga Amadeusza Mozarta zna pojęcia: oświecenie, stulecie świateł, encyklopedyści, manufaktura, absolutyzm oświecony, rokoko, klasycyzm, umowa społeczna wskazuje przykłady budowli wzniesionych w stylu rokokowym i klasycystycznym zna zasadę trójpodziału władz omawia rewolucję agrarną wie, kto i kiedy wynalazł maszynę parową wyjaśnia, dlaczego XVIII stulecie nazywane jest epoką świateł dostrzega rolę Wielkiej Encyklopedii Francuskiej w rozwoju kultury epoki oświecenia rozumie znaczenie wynalezienia maszyny parowej dla rozwoju gospodarczego Wielkiej Brytanii wymienia reformy przeprowadzone w Prusach przez Fryderyka Wilhelma I i Fryderyka II opisuje zmiany wprowadzone w Austrii przez Marię Teresę i dostrzega przejawy postępu technicznego w XVIII stuleciu przedstawia koncepcję umowy społecznej omawia wpływ rewolucji przemysłowej na rozwój gospodarczy Wielkiej Brytanii uzasadnia, dlaczego XVIIIwieczne Prusy nazywano państwem militarnym rozróżnia i omawia ekonomiczne oraz polityczne przyczyny konfliktu metropolii z koloniami wymienia czynniki, które ułatwiły uzyskanie rozumie wpływ postępu technicznego na rozwój gospodarki w XVIII w. wymienia główne idee oświecenia i rozpoznaje je w literaturze, polityce i sztuce dostrzega zmiany społeczne spowodowane przez rewolucję przemysłową dostrzega i omawia cechy absolutyzmu oświeconego w Austrii, Prusach i Rosji porównuje reformy wprowadzone w Prusach, Austrii i Rosji omawia wpływ tolerancji

6 wyjaśnia znaczenie pojęć: rewolucja przemysłowa, liberalizm ekonomiczny, kapitalizm zna dynastie panujące w XVIII w. w Austrii, Prusach i Rosji wskazuje na mapie sąsiadów Polski w XVIII w. opisuje rozwój kolonii brytyjskich w Ameryce zna pojęcia: metropolia, kolonia, bostońskie picie herbaty ( herbatka bostońska ) wie, co wydarzyło się w 1773 r. zna postacie: Benjamina Franklina, Jerzego Waszyngtona wie, co wydarzyło się w roku: 1776, 1787 zna najważniejsze postanowienia konstytucji USA rozumie pojęcie konstytucja rozumie pojęcia: burżuazja, Stany Generalne, Bastylia, monarchia konstytucyjna zna podział społeczeństwa francuskiego przed rewolucją wie, co wydarzyło się w roku: 1789, 1792 zna postać Ludwika XVI rozumie pojęcia: gilotyna, terror, jakobini wie, czym charakteryzowały się rządy jakobinów zna postacie: Augusta II Mocnego, Augusta III, Stanisława Leszczyńskiego podaje genezę powiedzeń: od Sasa do Łasa, za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa rozumie pojęcia: Sejm Niemy, traktat trzech czarnych orłów, anarchia, Collegium Nobilium Józefa II wymienia reformy wprowadzone w Rosji przez Piotra I opisuje sytuację kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej w XVIII w. wskazuje przyczyny konfliktu między metropolią a koloniami wie, dlaczego Amerykanie obchodzą najważniejsze święto narodowe 4 lipca opisuje etapy uzyskiwania niepodległości przez kolonie brytyjskie w Ameryce wymienia nazwiska Polaków biorących udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych charakteryzuje stosunki społeczne we Francji przed wybuchem rewolucji podaje przyczyny wybuchu rewolucji zna okoliczności powstania republiki we Francji opisuje zachowanie przywódców rewolucji w stosunku do Kościoła katolickiego wskazuje skutki rewolucji francuskiej wymienia i charakteryzuje przejawy kryzysu państwa polsko-litewskiego za panowania Wettynów wie, w jakich okolicznościach obejmowali polski tron: August II Mocny, August III, Stanisław Leszczyński dostrzega przejawy ożywienia gospodarczego i kulturalnego w Polsce czasów saskich charakteryzuje reformy przeprowadzone przez Stanisława Augusta w latach niepodległości przez Stany Zjednoczone wymienia główne założenia ustroju politycznego USA wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja Stanów Zjednoczonych realizowała zasadę trójpodziału władz rozumie przyczyny wybuchu wojny między rewolucyjną Francją a Prusami i Austrią uzasadnia reakcję państw europejskich na śmierć Ludwika XVI wskazuje cechy charakterystyczne dyktatury jakobińskiej uzasadnia niebezpieczeństwo wynikające dla Polski z tzw. traktatu trzech czarnych orłów charakteryzuje rządy Wettynów w Rzeczypospolitej wymienia próby reform podejmowane w Polsce w pierwszej połowie XVIII w. wyjaśnia zmianę położenia międzynarodowego Polski w czasach saskich wyjaśnia znaczenie reform stanisławowskich dla rozwoju Polski w drugiej połowie XVIII w. wyjaśnia znaczenie reform Sejmu Wielkiego dla bezpieczeństwa Polski na arenie międzynarodowej rozumie, dlaczego Prusy i Rosja poczuły się zaniepokojone reformami Sejmu Wielkiego uzasadnia, dlaczego Austria nie wzięła udziału w II rozbiorze Polski wie, dokąd i dlaczego udali się na emigrację Polacy religijnej na rozwój kolonii angielskich wskazuje postanowienia konstytucji USA, które przetrwały do dziś wyjaśnia, dlaczego Francja popierała kolonistów amerykańskich w walce o niepodległość wyjaśnia znaczenie filozofii oświecenia jako jednego z czynników odgrywających ważną rolę w genezie rewolucji francuskiej opisuje główne zasady rewolucji wyrażone w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela wyjaśnia, dlaczego władze rewolucyjnej Francji walczyły z Kościołem katolickim przedstawia i analizuje przejawy kryzysu państwa polskolitewskiego w czasach saskich omawia projekty reform autorstwa Stanisława Leszczyńskiego i Stanisława Konarskiego dostrzega konsekwencje rosyjskich ingerencji w wewnętrzne sprawy Polski wyjaśnia znaczenie obrazów Canaletta dla odbudowy Warszawy po II wojnie światowej omawia znaczenie sytuacji międzynarodowej dla zwołania Sejmu Wielkiego omawia przełomowe znaczenie Konstytucji 3 maja dla Polski zna okoliczności ustanowienia orderu Virtuti Militari wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i ocenia jej

7 wie, co wydarzyło się w 1717 i 1709 wie, co wydarzyło się w roku: 1764, 1768, 1772 rozumie pojęcia: Familia, Szkoła Rycerska, prawa kardynalne, konfederacja barska wskazuje na mapie obszar Rzeczypospolitej za panowania Stanisława Augusta (przed 1772 r. i po tej dacie) wymienia reformy wprowadzone przez Stanisława Augusta w latach siedemdziesiątych XVIII w. rozumie pojęcia: Komisja Edukacji Narodowej, czynsz, obiady czwartkowe wie, kiedy zwołano Sejm Czteroletni zna datę uchwalenia Konstytucji 3 maja zna najważniejsze reformy Sejmu Wielkiego zna postanowienia Konstytucji 3 maja rozumie pojęcia: konfederacja targowicka, sejm grodzieński wie, kim byli Tadeusz Kościuszko i Józef Poniatowski wie, kiedy nastąpił II rozbiór Polski wskazuje na mapie ziemie zabrane Polsce w II rozbiorze przez Rosję i Prusy zna daty: wybuchu insurekcji kościuszkowskiej, bitew pod Racławicami i Maciejowicami, III rozbioru rozumie pojęcia: insurekcja, uniwersał, kosynierzy sześćdziesiątych XVIII w. rozumie znaczenie KEN dla reformy szkolnictwa w Polsce wymienia przejawy ożywienia gospodarczego na ziemiach polskich rozumie znaczenie mecenatu królewskiego dla rozwoju sztuki w Polsce charakteryzuje kulturę oświecenia w Polsce wymienia przykłady sztuki polskiej okresu klasycyzmu (w tym Łazienki Królewskie) z uwzględnieniem własnego regionu zna okoliczności zwołania Sejmu Wielkiego zna stronnictwa z okresu Sejmu Wielkiego, ich programy oraz przywódców podaje okoliczności uznania przez polski sejm traktatu rozbiorowego zna okoliczności powstania konfederacji targowickiej zna okoliczności wybuchu powstania kościuszkowskiego zna cel wydania uniwersału połanieckiego protestujący przeciw II rozbiorowi wskazuje przyczyny klęski powstania kościuszkowskiego omawia cele powstania kościuszkowskiego rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej próbuje ocenić rządy ostatniego króla Polski następstwa

8 zna postacie: Tadeusz Kościuszki, Jana Kilińskiego wymienia państwa, które brały udział w III rozbiorze Polski wskazuje na mapie ziemie Rzeczypospolitej zagarnięte w III rozbiorze przez poszczególne państwa Świat i ziemie polskie w 1. połowie XIX wieku zna pojęcia: Dyrektoriat, konsulat, cesarstwo, blokada kontynentalna, koalicja, Królestwo Polskie, Kongresówka, autonomia, opozycja, kaliszanie, Wielkie Księstwo Poznańskie, Wolne Miasto Kraków, dyktator, detronizacja, dymisja, Statut Organiczny, gubernia, stan wojenny, emigracja, Hotel Lambert, emisariusze, manifest, Gromady Ludu Polskiego, Młoda Polska, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Wielka Emigracja, uwłaszczenie, rabacja galicyjska, Wiosna Ludów, autonomia wojna krymska, kolonia, imperium kolonialne, ekspansja kolonialna, zna daty utworzenia cesarstwa we Francji i wydania Kodeksu cywilnego wymienia i wskazuje na mapie państwa, z którymi Napoleon toczył wojny wymienia bitwy stoczone przez wojska Napoleona z Prusakami i Austriakami wskazuje na mapie obszary uzależnione od napoleońskiej Francji wie, kiedy: utworzono Legiony Polskie we Włoszech, powstało Księstwo Warszawskie, przyłączono do wymienia reformy przeprowadzone przez Napoleona Bonapartego zna cele, które stawiali sobie twórcy Legionów opisuje okoliczności powstania Mazurka Dąbrowskiego i Księstwa Warszawskiego wskazuje na mapie Księstwo Warszawskie opisuje postawę Polaków w czasie ostatnich lat panowania Napoleona -wyjaśnia, kim byli: gen. Józef Zajączek, wielki książę Konstanty, Adam Mickiewicz, Walerian Łukasiński, Piotr Wysocki, Wojciech Kossak, gen. Józef Chłopicki, gen. Jan Skrzynecki, feldmarszałek Iwan Paskiewicz, Ludwik Napoleon Bonaparte, Franciszek Józef I, gen. Józef Bem - wymienia nazwy najważniejszych tajnych związków powstałych wśród studentów i żołnierzy - wymienia przyczyny i skutki wybuchu powstania listopadowego - charakteryzuje stosunek czołowych polityków i dowódców wojskowych do powstania - wymienia przyczyny emigracji Polaków z Królestwa Polskiego po upadku powstania listopadowego - wymienia nazwy najważniejszych ugrupowań politycznych, które opisuje przemiany form rządów we Francji (od wybuchu rewolucji do ustanowienia cesarstwa) wymienia zmiany wprowadzone w Europie przez Bonapartego opisuje stosunek Polaków do napoleońskiej Francji charakteryzuje ustrój Księstwa Warszawskiego wymienia przyczyny ataku Napoleona na Rosję wskazuje przyczyny klęski poniesionej w 1813 r. przez napoleońską Francję - wyjaśnia znaczenie pojęć: Panta Koina, Związek Filaretów, Związek Filadelfistów, Towarzystwo Patriotyczne, Komitet Narodowy Polski, Zemsta Ludu, Młoda Europa, doktryna Monroe go - wyjaśnia, kim byli: Tomasz Zan, Piotr Wysocki, książę Antoni Radziwiłł, Bonawentura i Wincenty Niemojewscy, książę Ksawery Drucki-Lubecki, car Mikołaj I, feldmarszałek Iwan Dybicz, gen. Ignacy Prądzyński, gen. Jan Krukowiecki, gen. Ignacy Sowiński, Wiktor Heltman, Edward Dembowski, ksiądz Piotr Ściegienny, Jan Tyssowski, James Monroe, car Aleksander II, Simon Bolivar, Georg Ohm, Michael wskazuje przyczyny sukcesów Bonapartego w polityce wewnętrznej uzasadnia, dlaczego Napoleon zmusił Habsburgów do rezygnacji z tytułu cesarzy rzymskich narodu niemieckiego opisuje zmiany, które zaszły w Europie w okresie napoleońskim w dziedzinach: gospodarki, polityki, życia społecznego ocenia rolę Legionów i Księstwa Warszawskiego w dziejach Polski ocenia postawę Napoleona Bonapartego wobec Polaków analizuje zmiany wprowadzone przez Napoleona w Europie - przedstawia przyczyny powstania opozycji w Królestwie Polskim - charakteryzuje cele i metody działania najważniejszych tajnych związków powstałych wśród studentów i żołnierzy - dokonuje oceny powstań narodowych oraz postaw zaangażowanych w nie polityków i wojskowych - dostrzega różnice pomiędzy programami politycznymi i społecznymi różnych ugrupowań emigracyjnych - dostrzega zależności pomiędzy działaniami na emigracji a

9 Świat w 2. połowie XIX wieku i na początku wieku XX Księstwa ziemie zaboru austriackiego wie, kim byli: Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki: książę Adam Jerzy Czartoryski, Joachim Lelewel, Ludwik Mierosławski, Edward Dembowski, Jakub Szela wie, kiedy: rozpoczęła się wojna Napoleona z Rosją, rozegrała się bitwa narodów, Napoleon I abdykował, rozegrała się bitwa pod Waterloo - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku 1815, w nocy z 29 na 30 listopada 1830 oraz w 183, 1846, 1948, pokazuje na mapie granice Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Wolnego Miasta Krakowa - pokazuje na mapie obszary kolonizowane - wymienia najważniejsze wynalazki techniczne i odkrycia naukowe dokonane w 1. połowie XIX wieku - przedstawia ich wpływ na życie ludzi i rozwój gospodarek krajów, w których je zastosowano - wyjaśnia znaczenie pojęć: Piemont, plebiscyt, wyprawa tysiąca, republikanie, irredenta, Związek Niemiecki, Hohenzollernowie, depesza emska, Rzesza Niemiecka, ukształtowały się na emigracji - wymienia najważniejsze postanowienia Manifestu Rządu Narodowego wydanego 22 lutego 1846 roku - wymienia przyczyny i skutki powstania krakowskiego - wymienia cele, o które walczono w różnych krajach w okresie Wiosny Ludów - dostrzega związek istniejący między wydarzeniami rozgrywającymi się w okresie Wiosny Ludów w Austrii i Prusach a wydarzeniami rozgrywającymi się na ziemiach polskich, - wymienia korzyści uzyskane i koszty poniesione przez Polaków w okresie Wiosny Ludów - przedstawia przyczyny wybuchu wojny krymskiej i jej skutki dla powojennego układu sił w Europie - omawia przyczyny ekspansji kolonialnej mocarstw - wymienia państwa dokonujące podbojów kolonialnych - wymienia korzyści, jakie dawało mocarstwom posiadanie kolonii - wyjaśnia znaczenie pojęć: sztuka empire, romantyzm, - wyjaśnia, kim byli: Jacques Louis David, Eugene Delacroix, Piotr Michałowski - przedstawia cechy charakterystyczne stylu empire w architekturze i malarstwie - charakteryzuje romantyzm jako epokę w dziejach kultury - wyjaśnia rolę odegraną przez Piemont w procesie jednoczenia Włoch, - omawia wpływ, jaki miał wielonarodowościowy charakter monarchii austro-węgierskiej na jej Faraday, Rudolf Virchow - omawia przyczyny wybuchu powstania listopadowego na tle sytuacji międzynarodowej - przedstawia przebieg powstania uwzględniając zarówno działania wojskowe, jak i dyplomatyczne - wymienia przyczyny klęski powstania listopadowego - przedstawia plany spiskowe TDP, które miały zostać zrealizowane w 1846 roku - opisuje okoliczności, w jakich doszło do utworzenia Rządu Narodowego w Krakowie - przedstawia rolę Edwarda Dembowskiego odegraną w powstaniu - przedstawia przyczyny wystąpienia chłopów przeciwko szlachcie - przedstawia okoliczności objęcia władzy we Francji przez Napoleona III - wymienia przyczyny i skutki wystąpień rewolucyjnych i powstańczych, do których doszło we Francji, Austrii, Niemczech i na Węgrzech, - wyjaśnia dlaczego w okresie Wiosny Ludów nie doszło do walk w zaborze rosyjskim - określa ramy czasowe procesu dekolonizacji krajów Ameryki Łacińskiej - pokazuje na mapie posiadłości kolonialne poszczególnych mocarstw - wyjaśnia znaczenie pojęć: irredenta, Niemiecki Związek Celny, Związek Północnoniemiecki, partia demokratyczna, partia republikańska wydarzeniami na ziemiach polskich - ocenia działania chłopów galicyjskich - wyjaśnia, kim był Lajos Kossuth, - wyjaśnia znaczenie Wiosny Ludów dla dalszego rozwoju stosunków politycznych w Europie - ocenia osiągnięcia Wiosny Ludów - wyjaśnia przyczyny niepowodzenia polskich planów związanych z rozwojem sytuacji politycznej w Europie - przedstawia motywy działań podejmowanych przez poszczególne państwa zaangażowane w wojnę krymską - ocenia skutki ekspansji kolonialnej z punktu widzenia kolonii i imperiów kolonialnych - wyjaśnia znaczenie pojęcia akademizm, - wyjaśnia, kim byli: Henryk Siemiradzki, Theodor Gericault - charakteryzuje akademizm jako nurt obecny w malarstwie XIX wieku - analizuje reprodukcje obrazów omawiając cechy charakterystyczne dla danego kierunku - uzasadnia wpływ wynalazków w XIX w. na życie społeczeństw - wymienia i omawia czynniki hamujące rozwój gospodarczy krajów Europy Środkowej i Wschodniej - dostrzega zależności pomiędzy okresem napoleońskim, postanowieniami kongresu wiedeńskiego i Wiosny Ludów a przebiegiem procesu zjednoczeniowego w Niemczech i

10 Austro Węgry, autonomia, system równowagi sił w Europie, wojna krymska, sojusz trzech cesarzy, dwuprzymierze, trójprzymierze, kolonia, kolonializm, imperializm, dominium, protektorat, związek zawodowy, strajk, ruch robotniczy, Międzynarodówka, marksizm, dyktatura proletariatu, anarchizm, reformizm, rewizjonizm, encyklika Rerum novarum, imigranci, secesja, wojna secesyjna, abolicjoniści, Unia, Konfederacja, szogun, narodnicy, ochrana, rusyfikacja Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji, mienszewicy, bolszewicy, Duma, krwawa niedziela, pozytywizm, teoria ewolucji, sterowiec (zeppelin), biali, czerwoni, branka, partia powstańcza, uwłaszczenie chłopów, partyzanci, ukaz, rusyfikacja, unici, germanizacja, Kulturkampf, Komisja Kolonizacyjna, Hakata, lojalizm, trójlojalizm, emancypacja kobiet, świadomość narodowa, praca organiczna, pozytywizm, modernizm, Młoda Polska - wyjaśnia, co wydarzyło się w roku: 1861, 1866, 1870, 1872, 1882, 1870, 1871,1867, 1879, - pokazuje na mapie Piemont i inne części jednoczących się Włoch - wyjaśnia, kim byli: Wiktor Emanuel II, Camillo Cavour, Giuseppe Garibaldi, Otto von Bismarck, cesarz Wilhelm I, Franciszek Józef I, Karol Marks, Abraham Lincoln, car Aleksander II, car Aleksander sytuację wewnętrzną i zewnętrzną - przedstawia okoliczności, w jakich doszło do przekształcenia Cesarstwa Austriackiego w Monarchię Austro-Węgierską - wymienia najważniejsze działania podejmowane przez Austro-Węgry na arenie międzynarodowej w latach 70. XIX wieku - wymienia przyczyny zawarcia sojuszu trzech cesarzy, dwuprzymierza i trójprzymierza - wymienia skutki ekspansji kolonialnej mocarstw - przedstawia poglądy Karola Marksa, anarchistów i reformistów dotyczące sposobów rozwiązania tzw. kwestii robotniczej - przedstawia stanowisko Kościoła katolickiego na temat możliwości rozwiązania tzw. kwestii robotniczej - pokazuje na mapie stany należące do Unii i Konfederacji oraz Dziki Zachód i Alaskę - wymienia przyczyny wybuchu wojny secesyjnej, - wymienia przyczyny zwycięstwa Północy i skutki wojny secesyjnej - wyjaśnia, kim byli: Honore Daumier, Jean-Francois Millet, Edouard Manet, Claude Monet, Paul Cezanne, Paul Gaugin, Vincent van Gogh, Pablo Picasso - wyjaśnia znaczenie pojęć: realizm, impresjonizm, kubizm, styl neogotycki, secesja, eklektyzm, film niemy, western, igrzyska olimpijskie, Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat, Polska Partia Socjalistyczna, Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy, Stronnictwo Chłopskie, Stronnictwo Ludowe, Polskie - pokazuje na mapie tereny pozostałe poza granicami zjednoczonych Włoch, do których Włosi zgłaszali pretensje - wymienia czynniki, które sprzyjały politycznemu zjednoczeniu Półwyspu Apenińskiego - wymienia czynniki, które sprzyjały politycznemu zjednoczeniu Niemiec - przedstawia warunki traktatu pokojowego podpisanego we Frankfurcie w 1871 roku - wymienia elementy wspólne i odrębne dla Austrii i Węgier w ramach Monarchii Austro- Węgierskiej - nazywa narody, którym przyznano autonomię w ramach tej monarchii - pokazuje na mapie posiadłości kolonialne poszczególnych mocarstw - wymienia korzyści, jakie dawało mocarstwom posiadanie kolonii - charakteryzuje politykę mocarstw w stosunku do Chin - wymienia czynniki sprzyjające rozwojowi gospodarczemu Stanów Zjednoczonych w 2. połowie XIX wieku - pokazuje na mapie obszary, na które kierowała się ekspansja Japończyków - charakteryzuje działalność reformatorską cara Aleksandra II oraz rządy cara Aleksandra III - omawia znaczenie wojny rosyjsko-japońskiej roku dla pozycji Japonii w świecie - przedstawia przebieg rewolucji roku w Rosji - omawia teorię ewolucji gatunków we Włoszech - omawia wkład Camillo Cavoura, Wiktora Emanuela II, Giuseppe Garibaldiego w proces zjednoczenia Włoch - omawia skutki zjednoczenia Włoch dla układu sił w Europie - omawia skutki zjednoczenia Niemiec dla układu sił w Europie i na świecie - charakteryzuje pozycję międzynarodową zajmowaną przez Austro-Węgry w latach 70. XIX wieku - wyjaśnia wpływ wojny krymskiej oraz zjednoczenia Włoch i Niemiec na zmianę układu sił w Europie - charakteryzuje politykę zagraniczną Niemiec prowadzoną po 1871 roku uwzględniając tło stosunków między mocarstwami europejskimi - porównuje i ocenia poglądy Karola Marksa, anarchistów i reformistów dotyczące sposobów rozwiązania tzw. kwestii robotniczej - wyjaśnia sens tworzenia organizacji robotniczych o różnym zasięgu oddziaływania - omawia najważniejsze tezy zawarte w encyklice Rerum novarum - porównuje gospodarki stanów północnych i południowych przed wybuchem wojny - ocenia działalność Abrahama Lincolna - wyjaśnia, dlaczego wojna secesyjna określana jest mianem pierwszej wojny nowoczesnej - wymienia różnice istniejące