KĄTEM oka 6 (52)/2012. W numerze. Rozkłady jazdy są już dostępne dla popularnych urządzeń mobilnych, takich

Transkrypt

1 6 (52)/2012 W numerze Uprzejmość mam po mamie Mogłem ci to ukraść... Duma Pszczyny KĄTEM oka Kieszonkowcy zwykle wykorzystują nieuwagę podróżnych oraz tłok w autobusie, tramwaju czy na przystanku. Dlatego apelujemy do wszystkich pasażerów: pilnujcie się, nie dajcie się okraść! Od 28 maja do 1 czerwca br. ruszyła druga edycja wspólnej akcji katowickiej policji i. Nie daj się złodziejowi, bo taką nazwę nosi ten projekt, potrwa do końca roku, w kilku tygodniowych cyklach. Akcja skierowana jest do pasażerów komunikacji miejskiej. Promują ją plakaty, ulotki i naklejki. Policjanci z Komendy Miejskiej Policji w Katowicach doskonale znają zarówno środowisko złodziei kieszonkowych, jak i ich metody działania. Wiedzą, w jakich rejonach można najczęściej ich spotkać, czy grasują pojedynczo, czy też w grupie. Na podstawie systematycznie prowadzonych analiz policja potrafi ocenić, które linie tramwajowe i autobusowe należą do najbardziej zagrożonych kradzieżą. Stąd zrodził się pomysł utworzenia patroli policjantów i kontrolerów biletowych, którzy wspólnie pilnują porządku w pojazdach komunikacji miejskiej. Zapewnią one bezpieczną podróż oraz są przestrogą dla potencjalnych złodziei. Szczegóły kampanii w tym numerze Szlaków w artykule Mogłem Ci to ukraść. Redakcja Rozkłady jazdy są już dostępne dla popularnych urządzeń mobilnych, takich jak smartfony, palmtopy i tablety. Od 7 maja br. działa strona m.kzkgop.pl. Powstała z myślą o coraz szerszej grupie użytkowników, którzy korzystają z urządzeń mobilnych. Mobilne rozkłady jazdy Urządzenia mobilne zdobywają coraz większą popularność. Gwałtowny wzrost liczby ich użytkowników widoczny jest między innymi w statystykach odwiedzin rozkładów jazdy. W styczniu 2011 roku ze stroną z rozkładami jazdy za pomocą urządzeń mobilnych łączono się ponad 27 tysięcy razy. Już w marcu bieżącego roku połączeń z tego typu urządzeń było już ponad 119 tysięcy. W związku z tym, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom pasażerów, przygotował przystosowaną do wymagań tych urządzeń wersję rozkładów jazdy. Wersja mobilna została zrealizowana specjalnie z myślą o niskiej rozdzielczości ekranów oraz zgodnie z wymaganiami dotykowych interfejsów nowoczesnych telefonów komórkowych. Dzięki odpowiednio zaprojektowanej nawigacji serwisu, w łatwy sposób można wyszukać połączenie lub odnaleźć aktualny rozkład jazdy. Mobilna wersja serwisu internetowego pozbawiona jest dużych elementów graficznych, które są nieprzystosowane dla telefonów komórkowych. Z mobilnego serwisu mogą korzystać posiadacze telefonów komórkowych mających dostęp do sieci Web oraz wszystkich urządzeń małoekranowych (palmtop, smartfony, tablety itp.). Obecnie strona działa jako wersja testowa i wszelkie uwagi można przekazywać na adres mailowy info@kzkgop.com.pl Anna Koteras

2 2 szlaki 6/2012 CZYM ŻYJĄ GMINY Knurów Katowice Siewierz Radzionków Bobrowniki Pyskowice Piekary Śl. Psary Bytom Wojkowice Dąbrowa Zabrze Siemianowice Śl. Będzin Gliwice Górnicza Chorzów Czeladź Świętochłowice Sosnowiec Sławków Ruda Śl. Gierałtowice Mysłowice ŚWIĘTOCHŁOWICE Fot. Inga Niedzielska w skrócie... Imielin Chełm Śl. KATOWICE Pokój Sztuki Dziecka otwarto 25 maja br. w Centrum Kultury Katowice. To wyjątkowe miejsce łączy w sobie dziecięcą galerię, pracownię i miejsce relaksu. Ma być przede wszystkim przestrzenią, którą dzieci będą mogły przekształcać w zależności od potrzeb prowadzonych tam projektów artystycznych. BYTOM Z okazji Dnia Dziecka przy Placu Sikorskiego w Bytomiu na najmłodszych czekał Tramwaj pełen niespodzianek. Podczas imprezy dzieci mogły poznać zasady podróżowania tramwajami, dowiedzieć się, na czym polega praca motorniczego, jak prowadzi się tramwaj, wziąć udział w konkursach dotyczących tramwajów, a także porozmawiać z policjantem i zasiąść w policyjnym radiowozie. PIEKARY ŚLĄSKIE Znicz symbolizujący rozpoczęcie X Piekarskiej Olimpiady Osób Niepełnosprawnych zapłonął 6 czerwca 2012 roku na stadionie MOSiR. Ponad 300 osób z Piekar Śląskich, Bytomia, Radzionkowa i okolic dobrze się bawiło walcząc w ośmiu różnych konkurencjach. Przegranych nie było. RUDA ŚLĄSKA W ramach obchodów rocznicy przyjęcia przez Rudę Śląską nowego herbu z wizerunkiem św. Barbary i sprawowania przez patronkę opieki nad miastem, 9 czerwca br. zorganizowano festyn. Na mieszkańców czekało wiele atrakcji, a wśród nich występy muzyczne na śląską nutę. Dla najmłodszych zorganizowano gry i zabawy, nie zabrakło w nich nawiązania do Euro SOSNOWIEC W czerwcu mija 110 lat od chwili nadania Sosnowcowi praw miejskich. Z tej okazji 31 maja w Teatrze Zagłębia odbyła się uroczysta sesja Rady Miejskiej. Obrady zaszczycili swoją obecnością przedstawiciele władz miasta Dziwnowa, z którym to miastem podpisane zostało Porozumienie o Współpracy. Jednym z punktów obrad było wręczenie prof. zw. dr hab. Włodzimierzowi Wójcikowi odznaki Zasłużony dla Miasta Sosnowca. Laureaci Metropolitarnej Gry Miejskiej w towarzystwie Dawida Kostempskiego prezydenta Świętochłowic II Metropolitalna Gra Miejska Niedziela, 27 maja br., była dniem IV etapu i jednocześnie finału II Metropolitalnej Gry Miejskiej, rozegranego w całości w Świętochłowicach. Choć Świętochłowice są najmniejszym miastem metropolii, wszyscy gracze zgodnie potwierdzali, że rozległy teren gry mocno ich zmęczył. Odpoczynek dla bolących nóg znalazł się na mecie, na terenie Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji Skałka. Zabawa rozpoczęła się w miejscu symbolicznym budynku, który w 2014 roku stanie się siedzibą Muzeum Powstań Śląskich. Sam obiekt posiada również bogatą historię. Zaprojektowali go na siedzibę gminy Emil i Georg Zillmannowie, twórcy unikatowych dzisiaj osiedli Giszowiec i Nikiszowiec. Również w ostatnim etapie można było zdobyć dodatkowe 10 punktów do ogólnego rankingu, tym razem należało odnaleźć Maryjkę, ukochaną powstańca i przyprowadzić ją do specjalnego miejsca, na metę gry. Tak jak list w trzecim etapie, tak odnaleźć Maryjkę w czwartym pomagały postaci zaangażowane w walkę o polski Śląsk. Jak się okazało Maryjkę przyprowadzili Batorowcy z Chorzowa, po raz kolejny stając się zdobywcami dodatkowych punktów. Te zwycięstwa zaważyły na finalnej wygranej, którą z niekłamanym zadowoleniem przyjęli zawodnicy. Drugą notę uzyskali Silesian Explorers z Siemianowic Śląskich, a trzecią Katoholicy z Katowic. Upominki otrzymała również czwórka najmłodszych uczestników gry. Nagrody zwycięzcom wręczył Dawid Kostempski, prezydent Świętochłowic i przewodniczący Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, organizatora gry. Przewodniczący pogratulował nie tylko laureatom, ale wszystkim uczestnikom gry i zaprosił do Muzeum Powstań Śląskich za dwa lata, a już za rok do udziału w kolejnej edycji gry. Inga Niedzielska Wpisane do rejestru dzienników i czasopism pod poz. Pr 1979 Redaktor naczelna: Katarzyna Migdoł-Rogóż Redakcja: Anna Koteras, Emil Markowiak, Tomasz Musioł, Krzysztof Sobański, Paweł Wieczorek Opracowanie graficzne i korekta: Agencja Mediów Lokalnych medial Druk: Comsoft Krzysztof Ewicz Nakład: egzemplarzy Wydawca: Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Adres redakcji: Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Katowice, ul. Barbary 21a tel , fax: szlaki@kzkgop.com.pl

3 szlaki 6/ ROZMOWA SZLAKÓW Fot. Dominik Gajda Grzegorz Maro jest kierowcą autobusu 657, pracuje w katowickim Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej Uprzejmość mam po mamie Wita Pan wszystkich pasażerów, zapowiada przystanki, życzy miłego dnia, przeprasza za utrudnienia. Jest Pan zawsze uśmiechnięty. Nie dziwię się, że pasażerowie nazywają Pana idealnym kierowcą, chętnie z Panem podróżują. Mówią, że czują się bezpiecznie. Zresztą, co chwilę do napływają podziękowania i pochwały pod Pana adresem. Od kiedy posługuje sie Pan w pracy mikrofonem? Pamiętam ten dzień doskonale. To było w marcu tego roku. Autobus 297. Mam spore opóźnienie. Pasażerowie wsiadają na placu Wolności w Katowicach i są bardzo zdenerwowani. Niezadowoleni, bo spóźnią się do pracy. Słyszę, jak rozmawiają ze sobą i narzekają. Sięgam po mikrofon, który jest w autobusie. Przepraszam wszystkich i obiecuję, że postaram się nadrobić opóźnienie. W pojeździe zapada cisza. I jak zakończyła się ta historia? Na końcowych przystankach życzyłem pasażerom miłego dnia i spokojnej pracy. Kiedy ludzie wychodzili z autobusu zaczęli się kłaniać. Widziałem pozytywne reakcje. Pomyślałem, że muszę to wprowadzić, jak będę jeździł na swojej linii. I tak już zostało. Od kwietnia jestem kierowcą autobusu 657, choć wcześniej jeździłem też na tej linii, ale nie byłem przypisany wyłącznie do niej. Uczy Pan uprzejmości pasażerów? Uważam, że warto w życiu być życzliwym i uprzejmym wobec Autobus linii 657. Niby zwykły pojazd komunikacji miejskiej, a jednak nie. Prowadzony przez niezwykłego człowieka Grzegorza Maro przez pasażerów nazywanego idealnym kierowcą. innych. Moja mama zawsze taka była i jest. Uprzejmość mam po prostu po niej. Myślę również, że na to, jaki jestem, ogromny wpływ miało i ma wychowanie religijne. Należę do grupy Świadków Jehowy. Zauważyłem, że właśnie życzliwość i uprzejmość należą do rzadkich zachowań, dlatego postanowiłem to zmienić w mojej pracy i podejściu do drugiego człowieka. Kiedy rozmawiałem z ludźmi, jeszcze jako listonosz, i przekazywałem im przesyłkę, to zawsze życzyłem im miłego dnia. To było pozytywnie odbierane przez wszystkich. No właśnie, zanim zaczął Pan swoją przygodę za kierownicą autobusu, był Pan listonoszem. Pracuje Pan w Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej w Katowicach od niedawna. Szesnaście lat pracowałem na poczcie. Kiedy zrezygnowałem z tamtego zajęcia, zarejestrowałem się w Urzędzie Pracy. Pojawiła się możliwość zrobienia prawa jazdy na autobus, skorzystałem z tej szansy. Jednocześnie mogłem rozwijać swoje hobby, bo uwielbiam jeździć wielkimi autami, a dokładnie autobusami. Lubię również spędzać czas w domu, z moją żoną, dlatego nie wybrałem turystki, a postawiłem właśnie na komunikację miejską. Dwadzieścia lat nie jeździłem autobusem, tylko własnym samochodem. Kierowcą autobusu jestem od września 2011 roku. Co lubi Pan najbardziej w swojej pracy? Tak naprawdę to pierwsza praca, którą kocham. Kiedy po wolnym wracam, bardzo się z tego cieszę. Fakt, że to stresujące zajęcie, ale nie ma idealnej pracy. A ja po prostu lubię ludzi, kontakt z nimi, rozmowę. Lubię też obserwować zmiany, jakie zachodzą w ich zachowaniu. O jakich zmianach Pan mówi? Zauważam ogromne zmiany w reakcjach ludzi. Niektóre są nawet dla mnie szokujące. Podeszła do mnie kiedyś starsza pani i powiedziała, że trzydzieści lat jeździ autobusami i nigdy nie spotkała takiego kierowcy. Jestem jedyny. Miło to słyszeć. Ale jedyny nie jestem. Był kiedyś taki kierowca, czterdzieści lat temu jeździł autobusem w Tychach. Spotykam się z fantastyczną reakcją młodych ludzi, po których nie spodziewałbym się takiego odbioru. Już teraz nie ma dnia bez pozytywnych reakcji pasażerów. Nie zawsze tak było. A jak było? Na początku w ogóle rzadko kto reagował na to, co mówiłem. Czasem były oklaski. Niektórzy odpowiadali na moje powitanie. Teraz jest inaczej. Brawa też dostaję, ale stali pasażerowie już mnie znają, dlatego wymieniamy uprzejmości i zaraz człowiekowi jest lepiej. Mam taki prywatny sukces, z którego się ogromnie cieszę. Jeździ ze mną od kilku miesięcy taki starszy pan, który nigdy nie reagował na moje słowa. Od dwóch tygodni zaczął, mówi dzień dobry, życzy miłego dnia. Są i tacy, którzy pierwsi mnie witają i chwalą. Jak Pan reaguje na pochwały? One mnie mobilizują, ale i onieśmielają. Znajomi mi powiedzieli, że na oficjalnym profilu na Facebooku mam przeczytać sobie opinie na swój temat. Zrobiłem to, nawet założyłem fikcyjne konto, żeby czytać posty (śmiech). Wydawało mi się jednak, że nie ma wiele tych pochwał. Ale jak już zadzwonili do mnie z i pogratulowali, że otrzymują wiele pochlebnych opinii na mój temat, to pomyślałem sobie, że coś w tym jest. One chyba jeszcze trafiają tam zakulisowo (śmiech). Bardzo mnie to cieszy, bo każdy na pewno chciałby, żeby inni byli zadowoleni z jego pracy. To jest przyjemne. Chociaż usłyszałem, że podnoszę poprzeczkę dla innych kierowców. Ale to chyba dobrze Jaki powinien być idealny pasażer? Bardzo podoba mi się, kiedy pasażer wchodzi do autobusu i reaguje na moje przywitanie. Idealny pasażer to taki, który dba także o czystość pojazdu wewnątrz. A idealny kierowca autobusu? To człowiek, który nie tylko dba o pasażerów, ale o całe otoczenie. Musi jeździć płynnie, nie szarpać. Czasami nie da się tego uniknąć, bo jakieś czynniki zewnętrzne przeszkadzają. Nie mam wpływu na innych kierowców. Idealny kierowca jest miły, uprzejmy, uśmiechnięty. Co Pan robi w czasie wolnym? Uprawiam sport. Lubię jeździć na rowerze, rolkach, desce surfingowej, snowboardzie i łyżwach. No i gram w tenisa. Rozmawiała Katarzyna Migdoł-Rogóż

4 4 szlaki 6/2012 RAPORT SZLAKÓW Fot. Dominik Gajda Ulotki z niezbędnymi poradami rozdawane przez kontrolerów Nieostrożna pasażerka wyszła z autobusu z naklejką na torebce Mogłem Ci to ukraść Podróżujesz komunikacją miejską? Wróciłeś kiedyś do domu bez portfela lub telefonu komórkowego? Pamiętaj, okazja czyni złodzieja. 1 czerwca br. zakończyła się pierwsza część tegorocznej edycji Nie daj się złodziejowi. Będą następne. Jak skutecznie ustrzec się przed kieszonkowcami? Właśnie podróżnych przed tego typu złodziejami ostrzegali wspólnie kontrolerzy i katowiccy policjanci. Nieostrożnym pasażerom przyklejano naklejki z hasłem Mogłem Ci to ukraść. 28 maja br. rozpoczęła się druga edycja akcji profilaktycznej Nie daj się złodziejowi organizowana przez Komendę Miejską Policji w Katowicach,, Urząd Miasta w Katowicach, Tramwaje Śląskie oraz harcerzy i uczniów klas mundurowych katowickiego XV Liceum Ogólnokształcącego. Celem projektu jest ograniczenie liczby kradzieży kieszonkowych, a także oszustw dokonywanych za pomocą skradzionych dokumentów. Spadek kradzieży Po poprzedniej edycji akcji w 2011 roku policja odnotowała spadek kradzieży kieszonkowych. Równie cenne było jednak dobre przyjęcie inicjatywy policji wśród osób najbardziej narażonych na ten rodzaj przestępstw. Aby utrzymać dobre rezultaty akcji powinno się ją cyklicznie powtarzać. Osoby biorące udział w ankietach przeprowadzanych przez policjantów zdecydowanie stwierdziły, że dzięki temu przedsięwzięciu nie tylko czują się bezpieczniej, ale same zachowują się znacznie ostrożniej. Trzy czwarte ankietowanych stwierdziło, że działania policji rzeczywiście mogą wpłynąć na zmniejszenie liczby kradzieży. Również w tym roku celem akcji jest: uświadomienie odpowiedzialności za sposób postępowania ułatwiający kradzież kieszonkową; wzrost poczucia bezpieczeństwa wśród mieszkańców Katowic; nauka umiejętności zachowania się w wypadku kradzieży; wytypowanie, identyfikacja i zatrzymanie osób popełniających kradzieże kieszonkowe. Nie prowokuj! Nieumundurowani policjanci, którzy szczególnie w czasie trwania akcji podróżowali komunikacja miejską, wytypowali osoby, które swoim zachowaniem (na przykład otwartą torebką czy portfelem w tylnej kieszeni) prowokują kradzież kieszonkową, a po wyjściu z pojazdu przeprowadzali rozmowę profilaktyczną i wręczali ulotki informacyjne oraz materiały instruktażowe o właściwym sposobie zachowania. Działaniami o charakterze informacyjnym zajęli się także harcerze oraz uczniowie klas mundurowych XV LO w Katowicach. Do ich zadań należało przeprowadzenie ankiet dotyczących akcji. Młodzież działała głównie w rejonie sklepów i przylegających do nich parkingów. Na podstawie analizy zdarzeń, policja wyznaczyła rejony Katowic, które są najbardziej zagrożone kradzieżami kieszonkowymi. Oprócz centrum miasta są to również rejony centrów handlowych. Wzmożoną czujność warto zachować na przystankach w centrum oraz w rejonie przystanków Dąb Silesia City Center, Dąbrówka Mała Centrum Handlowe i Osiedle Paderewskiego Trzy Stawy. Aby zapobiegać niebezpiecznym zdarzeniom w komunikacji miejskiej, a także dla własnego bezpieczeństwa kontrolerów, ponownie przejdą oni kurs samoobrony. Katarzyna Migdoł-Rogóż, Emil Markowiak

5 szlaki 6/ RAPORT SZLAKÓW Śląska objazdówka po raz drugi Po raz drugi w tym roku miłośnicy atrakcji turystycznych naszego regionu mieli okazję wziąć udział w wycieczce organizowanej przez i Gazetę Wyborczą. W sobotę, 19 maja br., hybrydowy solaris z PKM Sosnowiec przewiózł uczestników wycieczki szlakiem architektury osiedli robotniczych na Śląsku i w Zagłębiu. Pierwszym punktem programu był katowicki Giszowiec. Osiedle dla górników kopalni Giesche (obecnie Wieczorek ) było przedsięwzięciem pionierskim, znacznie odbiegającym od ówczesnych standardów. Zbudowano je w latach według projektu Emila i Georga Zillmanów. Pośród lasów, w pewnej odległości od kopalni, powstała dzielnica mieszkaniowa wzorowana na nowej wówczas koncepcji miasta-ogrodu. Nienaruszony zespół najczęściej dwurodzinnych domków z ogrodem, wzorowanych na starych górnośląskich chałupach, przetrwał do lat siedemdziesiątych. Nieopodal powstała kopalnia Staszic (obecnie Murcki-Staszic ), a teren Giszowca został przeznaczony pod budowę współczesnych wielorodzinnych bloków z wielkiej płyty, które miały tworzyć nowe Osiedle Stanisława Staszica. Starania wojewódzkiego konserwatora zabytków pozwoliły zachować jedną trzecią unikatowego osiedla. Wyburzanie górniczych domków stało się również przewodnim wątkiem filmu Kazimierza Kutza Paciorki jednego różańca. Fot. Dominik Gajda Uczestnicy objazdówki rozpoczęli wycieczkę od zwiedzania górniczego osiedla na Giszowcu Hybrydowy solaris z PKM Sosnowiec był zapełniony miłośnikami objazdówki Domy z kamienia w czeladzkiej dzielnicy Piaski Śląska objazdówka to ciekawy sposób na spędzenie wolnego czasu Domy z kamienia W tej edycji objazdówka zawitała także do Zagłębia. Uczestnicy mogli poznać osiedle w czeladzkiej dzielnicy Piaski, znane głównie z charakterystycznych białych domów z wapienia. Gdy miejscową kopalnię przejął kapitał francuski, wybudowano tu zespół osiedli rodem właśnie z południowej Francji. Uczestniczka wycieczki, Jadwiga Józef z Katowic, widziała to osiedle po raz pierwszy. Choć jest zupełnie inne niż dobrze znane jej familoki, to jak sama przyznała, równie urokliwe. Zastanawiała się jednak, jakie warunki panują w domach z kamienia. Jak każde budowane w tamtych czasach osiedle, również to na Piaskach, miało odpowiednie zaplecze socjalne. W tym przypadku obok domów wybudowano park, stadion, szkołę, kościół i szpital. Powstał także mały pałac, w którym mieszkali zarządcy kopalni. Interesującym obiektem na terenie osiedla jest pomnik górników, którzy zginęli w 1924 roku od kul policjantów tłumiących strajk. Kolonia robotnicza Z Czeladzi wycieczka przemieściła się na drugą stronę aglomeracji, do Rudy Śląskiej. W dzielnicy Wirek znajduje się kolonia robotnicza Ficinus. Jest to 16 identycznych domów z piaskowca, wybudowanych po północnej stronie ulicy Pawła Kubiny. Jeszcze kilkanaście lat temu znajdowały się w opłakanym stanie. Miasto postanowiło przenieść tamtejszych lokatorów i wystawić domy na sprzedaż, jednak z wymaganym w umowie remontem, według ściśle określonego projektu. Budynki przeszły w nowe ręce, a miasto wyremontowało ulicę, zamieniając ją w strefę ruchu pieszego. W efekcie powstał niepowtarzalny deptak, z luźną zabytkową zabudową. Prawie wszystkie domy zyskały świeży wygląd, a na parterach ulokowały się różnego rodzaju obiekty handlowe i usługowe, w tym puby i restauracje. Mateusz i Magda z Czeladzi, którzy o objazdówce dowiedzieli się z profilu na Facebooku, cieszyli się, że o Giszowiec i Ficinus ktoś dba i przywraca tym miejscom należyty wygląd. W naszym regionie jest tyle propozycji ciekawego spędzenia wolnego czasu, więc chętnie z nich korzystamy przyznają młodzi czeladzianie. Szkoda im tylko Piasków, które znają od dawna, ale dzielnica wymaga pewnych działań rewitalizacyjnych. Zandka w Zabrzu Zabrzańska Zandka, ostatni punkt programu, to osiedle wybudowane dla pracowników huty Donnersmarcka. Choć dziś nie cieszy się najlepszą renomą, to kiedyś Sandkolonie (Kolonia Piaskowa) słynęła z luksusu, oczywiście jak na ówczesny standard robotniczej zabudowy. Inni śląscy przemysłowcy mieli nawet pretensje do Donnersmarcków, że za bardzo rozpieszczają swoich pracowników, obawiając się wzrostu wymagań, co do warunków na swoich osiedlach. Kolonia wielorodzinnych budynków, przypominających nieco duże wille, znacznie różni się od wcześniej zwiedzanych osiedli. Powstawała przez około 20 lat, a jej budynki były projektowane przez różnych architektów, stąd wyraźnie się od siebie różnią. Na obrzeżach kolonii znajduje się również zabytkowy cmentarz żydowski. Jednak największą ciekawostką okazał się stalowy dom przy ulicy Cmentarnej. Powstał w 26 dni jako eksperyment ze stalowych prefabrykatów odlanych w tutejszej hucie Donnersmarcka. Dom jest zamieszkany do dziś, jednak ze względu na użyty materiał wznoszenie kolejnych okazało się zbyt drogie. Jestem już na drugiej objazdówce i oby jak najczęściej się odbywały. Śląsk jest duży i powinno się zwiedzać każde miasto. Wszystkie miejsca, które odwiedziliśmy są ciekawe, ale najbardziej spodobał mi się dom z blachy. To jest okaz opowiada Franciszek Giza z Siemianowic Śląskich. Zaciekawił go również Ficinus, którego nie znał, a taką samą nazwę nosił szyb kopalni w jego mieście. Trzecia już objazdówka, szlakiem Obszaru Warownego Śląska, odbyła się 16 czerwca br. Obszerna relacja w kolejnym numerze Szlaków. Emil Markowiak

6 6 szlaki 6/2012 TAKIE BYŁY POCZĄTKI PATRONI NASZYCH ULIC Fot. Paweł Wieczorek Fot. Paweł Wieczorek Fot. Ulica Blachnickiego w Katowicach Ośrodek Formacyjny im. księdza Blachnickiego w katowickim Brynowie Ksiądz Franciszek Blachnicki jest założycielem Ruchu Światło-Życie Gwałtownik Królestwa Bożego Ojciec Święty Jan Paweł II napisał o nim: swoje liczne taciszek Blachnicki, kapłan diecezji katowickiej, założyciel i ojciec duchowy Ruchu Ćwierć wieku temu, 27 lutego 1987 roku zmarł nagle w Carlsbergu ksiądz Franlenty umysłu i serca, jakiś szczególny Światło-Życie i związanych z ruchem wspólnot życia konsekrowanego: żeńskiej charyzmat, jakim obdarzył Go Bóg, Instytutu Niepokalanej, Matki Kościoła, i męskiej Wspólnoty Chrystusa Sługi. oddał sprawie budowy Królestwa Bożego. Budował je modlitwą, apostolstwem, cierpieniem i budował z taką determinacją, że słusznie myślimy o Nim jako o,,gwałtowniku tego Królestwa (por. Mt 11, 12). Harcerstwo Franciszek Karol Blachnicki urodził się 24 marca 1921 roku w Rybniku, w wielodzietnej rodzinie, jako syn starszego pielęgniarza Józefa i Marii z domu Miller. Miał dwie siostry i trzech braci. Wcześnie opuścił Rybnik, prawdopodobnie z powodu silnej w tym powiecie niemieckiej ekspansji gospodarczej i kulturowej. Wychowana od pokoleń w tradycji polskiej rodzina Blachnickich przeniosła się do Tarnowskich Gór, gdzie narodowej sprawy broniła wielowiekowa historia. Niebagatelną też rolę odgrywała obecność i prestiż sławnego 3 Pułku Ułanów. Tam poznał harcerstwo, na ówczesnym Górnym Śląsku elitarną kuźnię wychowania patriotycznego i propaństwowego. Młody Franciszek uczęszczał do niezłego, neoklasycznego gimnazjum. Ale to jednak drużyna stała się dla niego drugą rodziną, bliższą i atrakcyjniejszą niż szkoła, przez swoją metodę wychowania rówieśniczego, system małej grupy zastępu metodę gry wzbudzającej inicjatywę i aktywność, obrzędowością i bliskim kontaktem z przyrodą oraz ideą rycerskiej służby wobec bliźnich. Jak sam później wspominał, cenił w życiu każdą próbę ucieczki od sformalizowanych systemów urzędowych, do środowisk nacechowanych autentyzmem, tętniących życiem i owocnych. Przed wojną w szkole średniej była to ucieczka w ruch harcerski. Jako przyboczny I Męskiej Drużyny ZHP Franciszek był jej niespokojnym duchem. Jednocześnie spełniał się w pracach i instruktażach udzielanych harcerzom z zastępów i drużyn wiejskich w okolicznych miejscowościach. Metodyka harcerska, którą wówczas tak dobrze poznał, jej naczelna zasada wychowywania przez osobisty przykład i służbę, została mu na całe życie. Nieprzypadkowo ruch oazowy zaczerpnął tak wiele z dorobku wychowawczego harcerstwa. W 1938 roku zdał maturę i uzyskał świadectwo dojrzałości, i zaraz potem, zafascynowany paramilitarnym wyszkoleniem w harcerstwie i szpanującymi w garnizonowym mieście ułanami, w sierpniu tego roku, jako ochotnik rozpoczął roczny kurs podchorążych rezerwy w 23. Dywizji Piechoty w Katowicach. Praktykę odbywał w Mikołowie. I tu przeżył bolesne rozczarowanie. Jak sam wspomina: służba wojskowa była doświadczeniem negatywnym, jako zetknięcie się z bezsensownym, w moim odczuciu, systemem tresury. Wojna Wyboru jednak nie było. Rok później otrzymał kartę mobilizacyjną, jako podchorąży do 11. Pułku Piechoty w Tarnowskich Górach. Wyruszył na kampanię wrześniową, którą wraz z resztkami Grupy Operacyjnej Śląsk zakończył w wielkiej, lecz przegranej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, 20 września. Udało mu się szybko uciec z niemieckiej niewoli i jeszcze jesienią zaczął działać w podziemnej organizacji podległej Służbie Zwycięstwu Polski. Czas biegł wtedy prędko. Wiosną 1940 roku gestapo zaczyna poszukiwać Blachnickiego i 27 kwietnia go aresztuje. Po dwóch miesiącach aresztu śledczego w Tarnowskich Górach, Blachnicki został wysłany do obozu w Oświęcimiu. Przebywał tam od 24 czerwca 1940 roku do 22 września 1941 roku, z czego dziewięć miesięcy spędził w kompanii karnej, a prawie miesiąc w bunkrze śmierci, tym samym co Maksymilian Kolbe. 30 marca 1942 roku oskarżono go o przynależność do Związku Walki Zbrojnej. Na wykonanie kary śmierci przez zgilotynowanie oczekiwał w katowickim więzieniu do 6 sierpnia 1942 roku. W tym dniu Ministerstwo Sprawiedliwości Rzeszy zamieniło mu karę śmierci na dziesięć lat ciężkiego więzienia. Czy stało się tak na skutek interwencji rodziny, czy może także Kogoś innego? Faktem jest, że dopiero oczekiwanie na śmierć na oddziale B-1 skłoniło go do refleksji nad życiem, które wcześniej wcale nie nosiło znamion gorliwości religijnej. W katowickim więzieniu, w celi śmierci Blachnicki 17 czerwca przeżył swoje nawrócenie. W testamencie pisze: rzeczywistość wiary od tamtej chwili, bez przerwy przez 44 lata, określa całą dynamikę mego życia i jest we mnie,,źródłem wody wytryskującej ku życiu wiecznemu. 17 kwietnia 1945 roku Amerykanie wyzwolili ostatnie miejsce odosobnienia Franciszka podobóz Lengenfeld, należący do KL Flossenburg w Bawarii. W lipcu siostra Adelajda przywiozła go do rodzinnego domu w Tarnowskich Górach. Od tej chwili jego życie nabrało zupełnie innego wymiaru, choć nadal pozostawał harcerzem pełniącym służbę Bogu i Polsce. Paweł Wieczorek Część druga artykułu o Słudze Bożym księdzu Franciszku Blachnickim w następnym numerze Szlaków. UŚMIECHNIJ SIĘ Dlaczego blondynka przechodzi przez aptekę na paluszkach? Bo nie chce obudzić tabletek nasennych!!! Mrówka kupiła sobie wielki telewizor, ale była tak mała, że nie dała rady go unieść. Akurat szedł jej kolega słoń, więc poprosiła go o pomoc, a słoń na to: A co będę miał w zamian? Mrówka mówi: Na każdym piętrze opowiem ci żart. A słoń pyta: Na którym piętrze mieszkasz? Mrówka mówi: Ósmym. Słoń się zgodził. W trakcie wchodzenia po schodach mrówka opowiada i opowiada kawały. Gdy doszli, mrówka mówi: A teraz opowiem ci najśmieszniejszy żart. Słoń pyta: Jaki? A mrówka mówi: Pomyliłam bloki. Przychodzi pijany student na egzamin z matematyki i pyta profesora, czy może pisać z innymi. Profesor niezbyt zadowolony z jego stanu po długich błaganiach zgadza się. Wszyscy gotowi do pisania i pada pierwsze zadanie: Proszę narysować sinusoidę! Wszystkim to nie wychodzi tak jak powinno, profesor podchodzi do pijanego studenta i widzi piękną sinusoidę: No wspaniale, jestem pod wrażeniem. A student na to: Spokojnie, to dopiero układ współrzędnych! Do wytwórni pasztetów przyjechała kontrola z sanepidu. Czy ten pasztet zajęczy jest naprawdę z zająca? Tak, ale prawdę mówiąc dodajemy jeszcze trochę koniny. Tak? A w jakich proporcjach? Pół na pół... Jeden zając, jeden koń. Rozmawiają dwaj studenci Wiesz, dziś w parku jakiś facet wziął mnie za kobietę zwierza się pierwszy I co, dałeś mu po gębie? Nie! To może zacząłeś uciekać? Na wysokich obcasach?!! Dyrektor do sprzątaczki: Pani Jadziu, gdzie się podział kurz z mojego biurka? No starłam..., a czemu Pan dyrektor się pyta? Miałem na nim zapisane ważne telefony! Żona do męża stojącego na wadze: Myślisz, że jak wciągniesz brzuch, to ci coś pomoże? Tak będę widział wagę... Siostra na religii pyta się Jasia: Jasiu. Kto zbudował arkę? No... eee Dobrze siadaj piątka. Pracownicę dziekanatu odwiedzają w szpitalu jej dwie koleżanki z pracy: I jak moje drogie? Dajecie sobie beze mnie radę? Ach Eluniu, jakoś podzieliłyśmy się twoją pracą. Jola robi dobre wrażenie, ja parzę zieloną herbatę, a Grażynka opowiada kawały! Co studiujesz? Filozofię, na UJ... A gdzie można po tym pracować? No wszędzie! W Mcdonaldzie, na budowie, w sklepie RTV, w spożywczaku...

7 szlaki 6/ INFORMATOR PUNKTY OBSŁUGI KLIENTA ŚLĄSKIEJ KARTY USŁUG PUBLICZNYCH Fot. Przykładowa wizualizacja Punktu Obsługi Klienta Co załatwisz w POK-ach? Jednym z ważniejszych elementów systemu ŚKUP będą Punkty Obsługi Klienta. Na wszystkich użytkowników karty, w POK-ach czekać będzie zespół odpowiednio przygotowanych pracowników, a same punkty wyposażone zostaną w niezbędny sprzęt, który umożliwi obsługę klientów na najwyższym poziomie. Wszyscy odwiedzający PO- K-i poza możliwością uzyskania kart ŚKUP zarówno spersonalizowanej, jak i niespersonalizowanej, będą mogli załatwić szereg spraw związanych z funkcjonowaniem systemu. Możliwe będzie między innymi personalizowanie kart, doładowanie oraz uzyskanie zwrotu niewykorzystanych doładowań, złożenie reklamacji, aktualizowanie danych osobowych zapisanych na karcie, generowanie bilingów oraz blokowanie i odblokowywanie kart. Ponadto użytkownicy systemu w PO- K-ach będą mogli nabyć bilety okresowe, uprawniające do przejazdów komunikacją publiczną. Informacje dotyczące uprawnień wynikających z posiadania biletu zakodowane zostaną na karcie ŚKUP. Jak wynika z harmonogramu prac projektowych pierwsi mieszkańcy naszego regionu będą mogli szlaki@kzkgop.com.pl skorzystać z punktów w ostatnim kwartale 2012 roku. Na ulicach miast partnerów projektu pojawi się łącznie czterdzieści Punktów Obsługi Klienta. Obecnie wykonawca systemu rozważa możliwość uruchomienia trzydziestu pięciu POK-ów w salonach prasowych, między innymi Kolportera, ponadto pięć punktów uruchomionych zostanie w oddziałach SRB Banku. Konkretne lokalizacje POK poznamy już wkrótce, głównym kryterium decydującym o lokalizacji punktów na terenie poszczególnych gmin będzie ich dostępność dla jak najszerszej liczby mieszkańców w poszczególnych częściach miast. Na klientów, którzy od tradycyjnych rozwiązań typu POK wolą te bardziej innowacyjne, przygotowany zostanie Portal Klienta, na którym za pośrednictwem Internetu będzie można załatwić wyżej opisane kwestie. Wcześniej jednak użytkownik będzie musiał odebrać kartę ŚKUP w POK-u. Tomasz Musioł NAPISZ DO NAS OTWIERAĆ CZY NIE OTWIERAĆ DRZWI? Drodzy Państwo! 29 maja br. zawiodłam się, niestety, na kierowcy linii 177, który około godziny nie zechciał otworzyć drzwi pasażerom chcącym wysiąść na wcześniejszym przystanku na ulicy Sokolskiej. Był bardzo duży korek, staliśmy co najmniej 15 minut. Na prośby wcześniejszego otwarcia drzwi kierowca nie reagował. W autobusie było bardzo gorąco, brak okien do otwierania oraz klimatyzacji sprawił, że starsi ludzie zaczęli się źle czuć. Pomogło tylko otworzenie awaryjne drzwi. Dodam, że inne linie mogły jechać pasem obok, a potem zjechać na przystanek, a ten pan uparcie stał w miejscu. Myślałam, że kierowcy to też ludzie i mają choć odrobinę przyzwoitości. Rozżalona Szanowna Pani! Nie można zarzucać kierowcy, że jest nieprzyzwoity tylko dlatego, że jechał prawidłowym pasem oraz że nie otworzył drzwi w miejscu niedozwolonym. Jedynym miejscem do wypuszczania pasażerów jest przystanek. W przypadku jakiegoś nieszczęśliwego wypadku pasażera, na przykład przy wysiadaniu z autobusu w niedozwolonym miejscu, kierowca musiałby odpowiadać za narażenie tej osoby na niebezpieczeństwo. Dlatego dbając o bezpieczeństwo swoich pasażerów, nie tylko w czasie jazdy w pojeździe, ale także poza nim, reakcja kierowcy była prawidłowa. Wydział Prasowy SUPER KIEROWCA Chciałem podziękować kierowcy autobusu linii 657 (pojazd nr 306) prowadzącego ów autobus w kierunku Panewnik o godzinie W czasach, kiedy nikt nie zwraca uwagi na najprostsze słowa i gesty, kierowca linii 657 zachował się po dżentelmeńsku, pozdrawiając nas pasażerów, życząc bezpiecznej podróży i umilając czas profesjonalną jazdą. Dzięki takim ludziom buduje świetną relację na linii pasażer. Takich ludzi potrzeba nie tylko w Państwa firmie, ale każdej innej instytucji, w której pracownicy mają kontakt z klientami. Myślę, że nie skłamię, dziękując Super Kierowcy, również od innych współpasażerów. Tak trzymać! Jan L. z Katowic ZAGUBIONA RZECZ Szanowni Państwo! Witam, zostawiłem 29 maja przez przypadek coś w autobusie Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej Katowice Sp. z o.o. Czy jest szansa odzyskania tego? Gdzie szukać? Pasażer Drogi Panie! W takiej sytuacji należy zwrócić się bezpośrednio do przewoźnika obsługującego daną linię. Wykaz przewoźników wraz z informacją o obsługiwanych przez nich liniach oraz danymi adresowymi znajduje się na naszej stronie internetowej, informację tę można uzyskać także na infolinii KZK GOP. W tym konkretnym przypadku, proszę zadzwonić do PKM Katowice, numery telefonu do dyspozytora , Wydział Prasowy SPOKÓJ PRZEDE WSZYSTKIM! Piszę, aby pochwalić kierowcę autobusu 299 (nr boczny 096), który 1 maja około godziny na przystanku Zagórze Osiedle zachował się super w stosunku do klientów KZK. Piszę tę pochwałę, bo się boję, że starsza niezadowolona Pani, która zrobiła najwięcej zamieszania napisze skargę i będzie na kierowcę, który moim zdaniem zachował się naprawdę super! Dziewczyny, które robiły lekkie zamieszanie, na tyłach autobusu, zdenerwowały staruszkę. Ta zaczęła krzyczeć i dziecko zaczęło płakać... Staruszka wymagała usunięcia dziewczyn z autobusu, bo jak to tak?!. Kierowca w ogóle się nie zdenerwował, zachował spokój, próbował uspokoić staruszkę (choć jej się uspokoić po prostu nie dało) oraz skontrolował bilety wszystkim dziewczynom, które robiły zamieszanie i w efekcie pojechaliśmy dalej, już w spokoju. Moim zdaniem sytuacja została rozwiązana super kompromisowo. Dziewczyny po kontroli ucichły. Pozdrawiam, bardzo się cieszę, że można trafić na kierowcę, który moim zdaniem wie, jak się zachować, bez nerwów, Karolina K.

8 8 szlaki 6/2012 NA SZLAKACH Fot. Paweł Wieczorek Fot. Piotr Kłosek Fot. Paweł Wieczorek Obecnie w zamku znajduje się Muzeum Zamkowe w Pszczynie Korytarz zachodni Wejścia do zamku strzegą dwa lwy Duma Pszczyny Sławny pszczyński zamek o piastowskich korzeniach, przylegający z jednej strony do urokliwego, barwnego Rynku miasta, z drugiej otwarty na monumentalny park w stylu angielskim, który przypomina minioną świetność pszczyńskich borów zwierza pełnych, swą obecną postać zawdzięcza Wielkiemu Łowczemu Cesarza Niemiec, Hansowi Heinrichowi Hohenbergowi, dziedzicznemu księciu von Pless. Data, wyeksponowana na fasadzie od strony miasta, rok 1874, nawiązuje do ostatniej wielkiej przebudowy rezydencji Chateau Pless, dokonanej na podstawie projektu wybitnego architekta francuskiego Aleksandra Hipolita Destailleura, w stylu późnego baroku francuskiego, pełnego przepychu i blichtru. Może nawet zbyt pełnego... Puszcza Pszczyńska Na początku był las. Nieogarniona, dzika puszcza, której resztki przetrwały do dziś na obszarze od Beskidów aż po Katowice. Ziemie te, cum boris et lasis, od niepamiętnych czasów należały do śląskiej linii Piastów. Od końca XIII wieku na fali kolonizacji i lokacji nowych osad na prawie niemieckim, organizowanej przez księcia raciborskiego Przemysława z rodu Piastów (1281/2-1306), ten teren począł się kształtować jako region osadniczy i gospodarczy. Wówczas powstała kasztelania pszczyńska, wzmiankowana po raz pierwszy w 1303 roku, która swym zasięgiem objęła całą wschodnią część księstwa raciborskiego. Kasztelania dzieliła losy księstwa, zatem gdy kolejny władca Lestek (Leszek, ) złożył hołd lenny królowi czeskiemu Janowi Luksemburczykowi, w sensie formalnoprawnym oznaczało to wejście tego obszaru w skład Korony św. Wacława i odpadnięcie od Polski. Kolejny władca, wywodzący się z bocznej linii czeskiego rodu królewskiego Przemyślidów, Jan II zwany Żelaznym, pojął za żonę w 1407 roku litewską księżniczkę Helenę Korybutównę, bratanicę Władysława Jagiełły, której zapisał jako oprawę wdowią miasta Pszczynę (wraz z zamkiem), Mikołów i Bieruń wraz z okolicznymi wioskami, a więc prawdopodobnie całą kasztelanię pszczyńską. Po 1407 roku oprawa ta została powiększona o szereg miejscowości położonych na zachód od Pszczyny. Wraz ze śmiercią Jana II w 1424 roku jego małżonka, księżna raciborska stała się udzielną panią na Pszczynie. Moment ten należy uznać za historyczne wyodrębnienie się ziemi pszczyńskiej jako osobnej jednostki administracyjnej i gospodarczej w ramach księstwa raciborskiego. Helena Korybutówna okazała się nieodrodną bratanicą wojowniczego Litwina. Umocniła istniejący już wówczas gotycki, kamienny zamek w Pszczynie, potężną, czworoboczną budowlę chronioną wieżami, ziemnym wałem i fosą, dzięki czemu przetrwał bez szwanku najazd husytów w 1433 roku. W następnych wiekach w okolicy zapanował pokój, założenia fortyfikacyjne przestały być potrzebne. Strzelano tu już tylko do żubrów i niedźwiedzi (tur wyginął wcześniej). Czas pałaców W 1548 roku właścicielem kasztelanii pszczyńskiej został biskup wrocławski Baltazar Promnitz, który w czasach Reformacji rezydował w Nysie. Lata panowania Promnitzów ( ) to okres przekształcania gotyckiej budowli obronnej w reprezentacyjną rezydencję renesansową. Z ich nazwiskiem wiąże się też zameczek myśliwski, wybudowany w nieodległych Promnicach. Po 1737 roku nastąpiła przebudowa i rozbudowa zamku w trójskrzydłowy pałac barokowy, znany z opisów zachowanych w książęcym archiwum oraz ilustracji na słynnej mapie Andreasa Hindenberga z 1636 roku. Kolejni gospodarze Pszczyny (w latach ), książęta Anhalt-Köthen-Pless, przekształcili zwierzyniec w park i wznieśli kolejne budowle. Powstały więc: pałac Bażantarnia w Porębie (na podstawie projektu Karla Langhansa), położony na skraju założonej w 1792 roku bażantarni oraz klasycystyczna Ludwikówka, wzniesiona przez Wilhelma Puscha, niedaleko parku pszczyńskiego. Sam pałac, z krużgankami wokół czworobocznego dziecińca, nabrał kształtów typowych dla rezydencji barokowych. Z tamtych czasów zachowała się Brama Wybrańców z 1687 roku, będąca siedzibą straży zamkowej. Ważną dla dziejów Pszczyny okolicznością jest pojawienie się właścicieli z książęcego rodu von Pless, bowiem ten tytuł dziedziczyć będą kolejni władcy zamku oraz ich najstarsi potomkowie aż po XXI wiek. Obecnie w Monachium mieszka Bolko, szósty książę von Pless, hrabia von Hochberg. Gabinet pracy księcia Galeria lustrzana Rezydencja godna księcia Po wygaśnięciu książęcej linii Anhaltów Köthen-Pless, dobra przejął Hans Heinrich X, hrabia von Hochberg (wnuk po kądzieli, księcia Fryderyka Erdmanna Anhalt-Köthen-Pless i głowa rodziny Hochbergów z Książa na Dolnym Śląsku), a po nim, najdłużej panujący jego najstarszy syn, książę Hans Heinrich XI ( ). W tym czasie ( ) Pszczyna odwiedzana była przez królów pruskich, niemieckich cesarzy oraz ich królewskich gości z całej Europy, a sam Hans Heinrich XI pełnił na dworze berlińskim godność cesarskiego Wielkiego Łowczego. Koniecznością więc stało się posiadanie rezydencji godnej pozycji księcia. Właśnie wówczas zrealizowano projekt Aleksandra Hipolita Destailleura, wybitnego architekta francuskiego. Elewacje dwupiętrowego zamku, założonego na planie podkowy, otrzymały zdobnictwo typowe dla architektury francuskiej XVII wieku. Od strony miasta dobudowano westybul z trzybiegową klatką schodową i monumentalną salą jadalną (mieszczącą stół i 32 krzesła) z dwoma XIXwiecznymi ogromnymi lustrami o powierzchni 14 m kw. każde. Ten niezwykły przepych nie wszystkim się podobał. Słynna z urody (i nie tylko z niej) Angielka, Mary Theresa Olivia Cornwallis-West, księżna von Pless, nazywana Daisy ( ), małżonka kolejnego z książąt Hansa Heinricha XV, zapisała w pamiętniku: znajdowały się tu hektary tarasów i ogrodów oraz wiele obojętnych rzeźb. Wspaniały porządek reprezentacyjnych przestrzeni z ciężkim bogactwem luksusu, ale bez komfortu i wygody, a nawet bez osobistej łazienki! Przetrwał dla potomności W roku 1922 Pszczynę włączono do odrodzonego Państwa Polskiego. W 1936 roku powstała w parku nowa nekropolia. Znajdują się tam groby najmłodszego syna Daisy hrabiego Bolko (ojca obecnego księcia von Pless) i samego księcia Hansa Heinricha XV. Zamek w Pszczynie, udostępniony publiczności już w 1946 roku, należy do tych nielicznych muzeów tego typu w naszej części Europy, które przetrwały niezniszczone. Zachowało się tu około 80 procent oryginalnego wyposażenia wnętrz z przełomu wieków XIX/XX. W ostatniej dekadzie XX wieku przeprowadzono prace konserwatorskie, a w oparciu o zachowaną ikonografię i archiwalne spisy inwentarzowe przywrócono dawne funkcje oraz aranżacje wnętrz, odkrywając oryginalne kolory i złocenia. Paweł Wieczorek Fot. Piotr Kłosek Fot. Piotr Kłosek