4/64/2014/2015/ r.

Transkrypt

1 4/64/2014/2015/ r. GAZETA SPOŁECZNOŚCI SZKOLNEJ PUBLICZNEGO GIMNAZJUM NR 1 W SIEDLCACH IM. KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ W numerze: Wiosna, wiosna... 2 Dzień z koniczynką 3 Tradycje wielkanocne 4 Sałatki wielkanocne 5 Adopcja na odległość 6 Wywiad z Karolem 7 Muzyka jest dla mnie wszystkim Różnorodność kultur to bogactwo Ciekawostki świata 8 9 Pączki wśród obrazów 10 Na Słowacji 11 Agatha Christie w anegdocie Historia magistra vitae est Warto posłuchać 15 Czas na powtórki Humor z zającem 26 Święto Wielkiej Nocy to czas otuchy i nadziei, czas odradzania się wiary w siłę Chrystusa i w siłę człowieka. Życzymy, aby święta wielkanocne przyniosły radość, pokój oraz wzajemną życzliwość. Redakcja

2 20 marca 2015 roku odbyły się w naszej szkole coroczne obchody powitania wiosny. Zorganizowane zostały zawody sportowe, konkurs Pokaż swój talent. Wolontariat Młodych przygotował,,dzień gofra''. O godzinie rozpoczęła się IV edycja konkursu. W jury zasiadły następujące osoby: pani dyrektor Magdalena Olszewska-Silna, nauczycielka języka polskiego- pani Beata Pniewska oraz uczniowie naszej szkoły: Adrianna Wąsowska, Maciej Silny i Katarzyna Paczóska. W zabawie wzięli udział: Wiktoria Cabaj- 1e, Jakub Uziębło- 1b, Kamil Biardzki- 3g, Grzegorz Hermanowicz- 2f, Jakub Leśniowski- 2f, Alicja Wojtowicz-1a, Justyna Bujalska -1a, Piotr Lipiński- 1f. Oglądający mogli obejrzeć pokaz tańca, świetnie zaprojektowane stroje, posłuchać piosenek, gry na gitarze i pianinie. GALAKTYKA str. 2 Wiosna, wiosna, wiosna bieg z piłką lekarską. Najlepszą klasą pierwszą okazała się 1c, drugie miejsce zajęła 1d, natomiast podium zamknęła 1e. Klasy drugie grały w siatkówkę. Na podium stanęli: uczniowie klasy 2d, 2a, i 2e. Najstarsi uczniowie rywalizowali między sobą w koszykówce. W meczu finałowym zmierzyła się klasa 3c i 3a. Gra była pasjonująca. Początkowo prowadził zespół uczniów z 3a, ostatecznie wygrana przypadła klasie 3c sportowej. Po sportowych zmaganiach przyszedł czas na zumbę. Nauczyciele oraz podopieczni wspólnie bawili się w rytmie najpopularniejszych przebojów. Dzień wiosny zakończył się meczem koszykówki uczniowie kontra nauczyciele. Pomimo większego doświadczenia i umiejętności grono pedagogiczne poniosło porażkę. Sprawdziło się staropolskie porzekadło: uczeń przerósł mistrza. Gratulujemy. Dominika i Magdalena Nauczyciele wychowania fizycznego Pierwsze miejsce zostało przyznane Kamilowi Biardzkiemu, uczniowi z klasy 3g, który pokazał nam sposób na wykorzystanie surowców wtórnych. Drugie miejsce zajął Jakub Uziębło z klasy 1b za wyjątkową grę na pianinie, trzecie zaś Jakub Lipiński z 1f za układ taneczny. Wyróżnienie otrzymały dziewczęta klasy 1a: Alicja Wojtowicz, która zaskoczyła grą na kubeczku i Justyna Bujalska. Natomiast w sali gimnastycznej odbyły się zawody sportowe. Klasy pierwsze wystartowały w wyścigach rzędów. Nauczyciele przygotowali m.in. bieg w parach z piłką, bieg z gazetą na klatce piersiowej oraz Dziewczęta z wolontariatu

3 GALAKTYKA str. 3 Dzień z koniczynką Święto to przypada 17 marca. W Irlandii i Irlandii Północnej jest to dzień wolny od pracy. Najważniejszą tradycją jest noszenie ubrań w kolorze zielonym nawiązującym do trawiastego krajobrazu wyspy. Zielona jest również koniczyna, która przypisana jest tradycyjnie Świętemu Patrykowi. W wielu miastach na terenie Irlandii organizowane są festyny i uliczne pochody, w których dominuje właśnie zieleń. Patron Irlandii Święty Patryk jest patronem Irlandii oraz Nigerii. Urodził się w 385 roku na terenie Brytanii lub Walii. Gdy miał 16 lat, uprowadzono go i sprzedano w niewolę do Irlandii. W niewoli żarliwie modlił się do Boga o pomoc i w końcu udało mu się uciec. Niedługo potem przyjął święcenia kapłańskie. Pewnego razu miał widzenie we śnie. Bóg wzywał go do powrotu do Irlandii, by głosił naukę Chrystusa. Jeszcze za życia zasłynął z wielu cudów, które przyczyniły się do nawrócenia Irlandczyków. Według legend przywracał wzrok ślepcom, ożywiał zmarłych i uwolnił Irlandię od plagi węży. Pod koniec życia dokonał chrztu kraju. Dzień Świętego Patryka Koniczyna w naszej szkole Nasze gimnazjum również włączyło się w obchody tego święta. Od rana można było zobaczyć nauczycieli noszących zielony znaczek, symbol Irlandii papierową koniczynę. Dla uczniów klas I-III odbył się w czytelni konkurs wiedzy o Irlandii. W czasie prezentacji oraz między zadaniami byliśmy częstowani pysznymi irlandzkimi wypiekami. Mogliśmy spróbować różnego rodzaju ciast, ciasteczek oraz sałatek owocowych lub warzywnych. Był to bardzo przyjemny dzień dla uczniów naszego gimnazjum. Następny taki czeka nas 9 maja, kiedy to w naszej szkole, jak co roku, odbędzie się Dzień Języków Obcych. Dziękujemy organizatorom oraz uczniom, którzy zdecydowali się przygotować dla nas poczęstunek. Weronika

4 GALAKTYKA str. 4 Tradycje wielkanocne Wielkanoc to święto Zmartwychwstania Pańskiego obchodzone przez katolików i prawosławnych. Czas jej obchodów ustalono w 325 roku. Najwcześniej przypada 22 marca, najpóźniej 25 kwietnia. Bogate i różnorodne są tradycje, którymi obrosła Wielkanoc przez wieki. Łączą w sobie elementy religijne z obyczajowością ludową. Są świętem budzącej się do życia przyrody, zapowiedzią wiosny, pracy w polu i dobrych plonów. Wielkanoc to także wywodzący się z tradycji słowiańskiej hołd, składany życiu, witalności i płodności. Palma wielkanocna, bez której nie wyobrażamy sobie świąt, to gałązka wierzbowa pokryta baziami i udekorowana liśćmi bukszpanu albo borówki. Tradycyjna śląska palma wielkanocna różni się zasadniczo od tych spotykanych na Podlasiu czy Mazowszu. Zgodnie ze zwyczajem Śląska palma nie jest duża, ma około 40 cm i nie jest przyozdobiona bibułą czy innymi kolorowymi elementami. Palma powstaje z gałązek pięciu lub siedmiu gatunków drzew i krzewów, które symbolizują kolejno pięć ran Jezusa Chrystusa lub siedem boleści Najświętszej Marii Panny (proroctwo Symeona, ucieczka do Egiptu, zgubienie się Jezusa w Jerozolimie, spotkanie z Jezusem na drodze krzyżowej, ukrzyżowanie i śmierć Jezusa, zdjęcie Jezusa z krzyża, złożenie Jezusa do grobu). Tradycyjnie jedyny kolorowy element jest czerwony i symbolizuje krew. Na palmę składają się te gatunki roślin, które rosną w ogrodzie lub te spotkane na spacerze. Kiedy zbliża się Wielkanoc, w wielu polskich domach pojawiają się kolorowe pisanki. Długa i bogata jest ich tradycja. Pochodzący z Persji zwyczaj zdobienia jaj kurzych, gęsich i kaczych w Polsce przyjął się już w X wieku, bo z tego okresu pochodzi najstarsza zachowana pisanka. Kolorowe pisanki tradycyjnie wykonywano techniką roztopionego wosku. Pokryte różnymi wzorami jajko wkładano do roztworów różnych ziół i korzeni, aby otrzymać odpowiedni kolor. Dziś nazwa kolorowe pisanki obejmuje także inne techniki - od skrobania ostrym nożem wzorów na barwnej powierzchni, przez wyklejanki z papieru lub kolorowej włóczki, aż do ręcznie malowanych, małych arcydzieł sztuki. Kolorowe pisanki to nieodłączny element "święconki", z którą w Wielką Sobotę idzie się do kościoła, to dekoracja wielkanocnego stołu i piękny, radosny symbol rodzącego się życia. W tradycji ludowej kolorowe pisanki zajmują czołowe miejsce i w zależności od regionu wykonuje się je odmienną techniką. Kraszanki gotuje się w wodzie z dodatkiem kory dębu (czarne), łupin cebuli (brązowe), kwiatów malwy (fioletowe), soku z buraków (różowe) lub listków barwinka (zielone). Nalepianki - to owinięte sitowiem lub słomą jajka, pisanki - wykonuje się wspomnianą techniką wosku. Kolorowe pisanki przynosi się w święta sąsiadom, nimi można się wykupić od lania wodą w Wielki Poniedziałek. W całej Polsce, artystycznie wykonane, kolorowe pisanki są radosnym symbolem Wielkanocy. Janek i Dominik

5 GALAKTYKA str. 5 Sałatki wielkanocne W polskim zwyczaju, po porannej rezurekcji, rodzina zasiada do uroczystego śniadania wielkanocnego. Na stołach znajdują się jajka, żurek, chrzan, wędliny, wielkanocne baby i mazurki. Stoły zdobione są bukietami z bazi i pierwszych wiosennych kwiatów. W niektórych regionach, np. na Śląsku, rodzice chowali w domu lub w ogrodzie koszyczki ze słodyczami, prezenty od wielkanocnego zajączka, na poszukiwanie których wyruszały dzieci. Zwyczaj ten obecnie rozpowszechnił się w całym kraju w formie obdarowywania się w tym dniu drobnymi upominkami, tzw. zajączkami. Zródła informacji: Wielkanoc, Kilka propozycji kulinarnych Sałatka wielkanocna na słodko Składniki: 1 puszka ananasa 1 puszka kukurydzy 1 średni słoik selera konserwowego kawałek pora 10 dag żółtego sera 5 jajek ugotowanych na twardo 1 średnie jabłko sok z cytryny, 3 łyżki majonezu, 2 łyżki śmietany Sposób wykonania: Wszystkie składniki pokroić w kostkę, dodać kilka kropli soku z cytryny, majonez i śmietanę. Całość razem wymieszać, przyprawić do smaku szczyptą cukru i schłodzić w lodówce. Smacznego Sałatka pod pierzynką Składniki: 2 marchewki 5 jajek 1 kg ziemniaków 4 buraki 1,5 opakowania śmietany 12% (małej) + tyle samo majonezu 2 łyżeczki chrzanu sól, pieprz pęczek szczypiorku Marchewki, ziemniaki, buraki i jajka ugotować i drobniutko pokroić. Układać warstwami - najpierw ziemniaki, posypane pieprzem, potem buraki, jajka i marchew. Wszystko zalać sosem ze śmietany, majonezu, chrzanu i szczypty soli, posypać szczypiorkiem. Smacznego Wielkanocne zajączki Składniki jajka sztuk ugotowana marchewka kilka listków zielonej sałaty 2 rzodkiewki kilka ziarenek pieprzu szczypiorek Sposób przyrządzenia Ugotowane jajka ułóż na liściach sałaty. Na górze jajeczek zrób nacięcia na uszka zajączka, które wykonamy z rzodkiewki. Wykałaczką zrób dziurki na oczka i włóż tam ziarenka pieprzu. Marchewkę wykorzystaj do zrobienia noska i włóż po jego bokach szczypiorek. Smacznego

6 GALAKTYKA str. 6 Adopcja na odległość Od kilku lat nasza szkoła zaangażowana jest w akcję: "Adopcja na odległość". Celem tej działalności jest zbiórka darów pieniężnych i rzeczowych oraz wsparcie duchowe dzieci zamieszkujących Madagaskar. Naszemu gimnazjum udało się zaadoptować troje dzieci: Duwen Christophine, Marie Harlynda Razafiniadana oraz Jean Chrys Marcelin Randrianirina. Pochodzą one z wioski w Mampikony. Warunki życia w Afryce jakże są inne. Nasi rówieśnicy przeważnie ciężko pracują, a rodziców często nie stać na opłacenie nauki. Nasza szkoła postanowiła nawiązać kontakt z Salezjańskim Ośrodkiem Misyjnym, by móc wesprzeć potrzebujące dzieci. Uczennice zaangażowane w działalność koła misyjnego pod opieką pani Marii Winogradowej i pani Bogumiły Panufnik organizują przedsięwzięcia, które mają na celu pokazać rolę misji. W tym roku podczas Tygodnia Misyjnego mogliśmy obejrzeć prezentację multimedialną na temat funkcjonowania ośrodka misyjnego. W grudniu na zakończenia bożonarodzeniowego spotkania dokonano sprzedaży własnoręcznie wykonanych aniołków. W tym samym miesiącu zorganizowana została zbiórka odzieży i przyborów szkolnych dla naszych rówieśników z Madagaskaru. Wszystkie artykuły razem z napisanymi do dzieci listami przesłano paczką, której waga wynosiła 20 kilogramów. Koszt wysyłki został pokryty dzięki dochodom ze zbiórek makulatury. Pragniemy z całego serca zachęcić wszystkich do włączenia się w akcję. Drogi czytelniku, gromadź papier, gazety, kartony i przekazuj je naszym paniom katechetkom. W sali numer 21 zawsze znajdzie się miejsce na makulaturę. Każdy z nas może również samodzielnie wspomóc Adopcję na odległość poprzez systematyczne przelewy pieniędzy. Więcej informacji znajdziemy na stronie internetowej: Julia

7 GALAKTYKA str. 7 Wywiad z Karolem Karol Skup, uczeń klasy III a, pasjonat koszykówki, reprezentant naszej gimnazjalnej drużyny, zawodnik III ligi seniorów SKK Siedlce. Maria Szaniawska : Skąd zainteresowanie koszykówką? Jak zaczęła się Twoja przygoda z tym sportem i gdzie teraz rozwijasz swój talent? Karol Skup : W piątej klasie podstawówki zrezygnowałem z gry w piłkę nożną, potrzebowałem zmiany. Zawsze chętnie oglądałem mecze koszykówki, więc pomyślałem : Dlaczego mam nie spróbować?. Odwagi dodał mi mój wzrost. Z koszem oswoiłem się dużo szybciej niż z nożną. Chęć rozwijania swoich umiejętności sportowych napełniała mnie determinacją i tym sposobem w niedługim czasie stałem się jednym z najlepszych graczy naszej drużyny w podstawówce. Od początku trzeciej klasy gimnazjum gram w III lidze seniorów SKK Siedlce. M. Sz. : Uważasz koszykówkę wyłącznie za hobby czy wiążesz z nią plany na przyszłość? K. S. : Na razie koszykówkę stawiam na pierwszym miejscu. Korzystam z tego, że jestem jeszcze w gimnazjum i nieźle radzę sobie z nauką. Swoją przyszłość wiążę jednak z medycyną, więc w szkole średniej to biologia i chemia głównie wypełnią mój czas, a koszykówka to będzie taki plan B. Ale oczywiście, jeżeli będzie okazja dostania dużej szansy związanej z moim ukochanym sportem, to na pewno z niej skorzystam. M. Sz. : Skąd bierzesz determinację do trenowania i kto jest Twoim sportowym autorytetem? K. S. : Koszykówka pozwala mi odciąć się od wszystkich problemów. W ułamku sekundy poprawia mi humor. Gdy tylko wezmę piłkę w dłonie, czuję, jak z mojej głowy znikają wszystkie zmartwienia. To jest moja bajka. Gdy gram, czuję się niezwyciężony, jakby nikt nie mógł mi przeszkodzić w dążeniu do celu. Moim autorytetem jest Chandler Parsons, gracz Dallas Mavericks, na pozycji skrzydłowego. Podziwiam go przede wszystkim za skromność. Pomimo wielkiej sławy dla niego najważniejsza jest pasja, a nie popularność. Ponadto zachwyca mnie jego technika gry, jest znakomitym strzelcem, zawsze stara się grać zespołowo. M. Sz. : Każdy sportowiec ma chwile zwątpienia. Na pewno Ciebie też dotknęły momenty słabości. Jak sobie z nimi poradziłeś? K. S. : Po przegranym meczu często tracę pewność siebie. Zdarza się, że nasuną mi się pytania Po co ja to robię?. Gdy przychodzę na trening, uspokajam się i znowu czuję radość z trenowania. Również momenty zwątpienia miałem, gdy poważnie skręciłem nogę. Myślałem o tym, czy jak wrócę, nie będę słabszy. Zazdrościłem chłopakom, że mogą swobodnie trenować. M. Sz. : Jak godzisz naukę z treningami? K. S. : Dwugodzinne treningi mam pięć razy w tygodniu od godziny osiemnastej, bywa, że dodatkowo idę na mecz w sobotę. Z tego powodu uczę się zazwyczaj bardzo późnym wieczorem, można uznać, że już nocą. Są też takie tygodnie, gdzie jest dużo sprawdzianów, kartkówek wtedy korzystam z każdej chwili na naukę. Przyznam, że nie zawsze uczę się systematycznie i pojawiają się zaległości. M. Sz. : Jaka atmosfera panuje u Ciebie w drużynie? To jest nasz wspólny pierwszy sezon, zdążyliśmy się już poznać. Jesteśmy jak bracia. Dzielimy się ze sobą problemami, zawsze możemy otrzymać wartościowe rady od naszych starszych kolegów. Darzę wielką sympatią również mojego trenera Tomasza Araszkiewicza, który często częstuje nas po treningu smakołykami. Cechuje go duże poczucie humoru i często śmiejemy się podczas treningu, co kontrastuje z powagą i stanowczym tonem trenera w trakcie meczu. M. Sz. : Dziękuję za udzielenie wywiadu, życzę wytrwałości i dalszych sukcesów w koszykówce. Marysia

8 GALAKTYKA str. 8 Muzyka jest dla mnie wszystkim Redaktor: Jakich kompozytorów sobie cenisz? Anna Chilczuk: Trudno mi odpowiedzieć na to pytanie, gdyż każdy kompozytor stara się przelać swoje uczucia na papier. Czasem to będzie smutek, a czasem radość czy nadzieja. Gdy gram, skupiam się wyłącznie na utworze. Redaktor: Tworzysz własną muzykę? Anna Chilczuk: Niestety, nie mam na to czasu, gdyż każdą wolną chwilę poświęcam nauce. Mam nadzieję, że w przyszłości uda mi się skomponować wspaniały utwór. Redaktor: Jesteś bardzo zabieganą osobą. Nauka w gimnazjum i w szkole muzycznej, chór szkolny. Musisz być świetnie zorganizowana. Anna Chilczuk: Decydując się na szkołę muzyczną, świadoma byłam, iż będę miała więcej obowiązków. Nie bałam się tego, ponieważ postawiłam sobie poprzeczkę, którą dzielnie pokonuję. Zrezygnowałam jednak z tańca w Caro Dance. Nie żałuję tej decyzji, ponieważ muzyka daje mi wielką satysfakcję. Ania Chilczuk jest uczennicą klasy 2f. Znamy ją z uroczystości szkolnych. Uczęszcza do szkoły muzycznej, a muzyka daje jej wiele radości. Redaktor: Jak to się stało, iż wybrałaś fortepian? Anna Chilczuk: To piękny instrument. Gdy zaczynam grać, zapominam o otaczającym mnie świecie. Jego brzmienie otula mnie i przenosi w niesamowite miejsca, których nie potrafię opisać. Swoją przygodę z muzyką rozpoczęłam w wieku siedmiu lat. Musiałam wybrać instrument. Nie było to łatwe. Wspólnie z mamą zdecydowałam, iż fortepian będzie najodpowiedniejszy. Redaktor: Masz wspaniałą rodzinę, która na pewno Cię wspiera i jest dumna z Twoich muzycznych osiągnięć. Anna Chilczuk: Oczywiście, a zdanie moich najbliższych cenię sobie najbardziej. Przyjmuję również krytykę innych ludzi, przyjaciół jak i nauczycieli. Redaktor: Jak często ćwiczysz? Anna Chilczuk: Program nauczania szkoły muzycznej na naukę utworów przewiduje cały semestr. W ciągu dnia ćwiczę około 2-3 godzin. W wakacje ograniczam się do jednej godziny. Redaktor: Swoją przyszłość łączysz z muzyką? Anna Chilczuk: Muzyka jest dla mnie wszystkim, ale nie wiem, co wydarzy się w przyszłości. Na pewno nigdy nie przestanę grać, to daje mi radość. Redaktor: Dziękuję Aniu za rozmowę i życzę dalszych sukcesów. Rozmowę przeprowadziła Karolina Księżopolska Redaktor: Po kim odziedziczyłaś talent? Anna Chilczuk: Nie potrafię odpowiedzieć na to pytanie, lecz dzięki bliskim, którzy mnie motywują, będę go rozwijać.

9 W kolejnym artykule z cyklu Różnorodność kultur to bogactwo świata zaprezentujemy Hiszpanię. FAKTY Herb Hiszpanii Najwyższym szczytem jest Pico de Teide ( Wyspy Kanaryjskie), 3718 m n.p.m. Kraj ten wstąpił do Unii Europejskiej 1 stycznia Gęstość zaludnienia wynosi 94 osób/km2. Kraj ten jest 1,6 razy większy od Polski. Najdłuższą rzeką jest Ebro, 930 km. Średnia długość życia wynosi 80 lat. Ustrój polityczny- monarchia parlamentarna. Jako ciekawostkę podajemy, że kraj ten zamieszkuje około Polaków. Motto kraju - "Wciąż dalej". Hiszpański hymn nie ma słów. W Coria del Rio mieszka około 700 potomków japońskich samurajów, którzy osiedlili się w tej okolicy w XVII wieku. W marcu 2011 roku otwarto lotnisko Castellon- Costa Azahar, którego budowa kosztowała ponad 150 milionów euro. Co ciekawe nie wylądował na nim jeszcze żaden samolot. KULINARIA Narodowym przysmakiem Hiszpanów jest wywodząca się z Walencji tzw. paella. Jest to potrawa składająca się głównie z ostro przyprawionego ryżu, do którego najczęściej dodawane jest mięso kurczaka i owoce morza. Cała ta "mieszanka" odpowiednio przyprawiona warzywami i ziołami, tworzy oryginalny, niepowtarzalny smak. Oprócz tego Hiszpania słynie z: churros paluszki z ciasta parzonego smażone w głębokim oleju, zazwyczaj podawane do kawy lub gorącej czekolady, arroz con leche ryż z mlekiem i wanilią potrawa pieczona w piekarniku, podawana na zimno. GALAKTYKA str. 9 Różnorodność kultur to bogactwo świata gazpacho chłodnik z pomidorów i papryki fabada jednogarnkowa potrawa z Asturii, głównymi składnikami są fasola i duża ilość wędlin: chorizo, "morcilla", boczek tortilla espanola lub tortilla de patatas rodzaj omletu z jajek i ziemniaków gambas a la plancha krewetki smażone na grillu Na kuchnie regionów Hiszpanii wpływ miało bardzo wiele różnych tradycji kulinarnych. Wśród nich wyróżnić można: arabską użycie ryżu i szafranu, a także niektóre desery bakaliowe meksykańską ziemniaki, papryka angielską wyrób ginu na Balearach francuską kremy, ciasta Paella z kurczakiem i warzywami Składniki: 1,5 szklanki ryżu 3 szklanki esencjonalnego wywaru z warzyw lub rosołu z kurczaka 400g kurczaka zamarynowanego z oliwą, papryką, czosnkiem, solą i pieprzem 1 czerwona papryka, obrana, pokrojona w paski 150g zielonej fasolki szparagowej 150g młodego bobu 1 cebula pokrojona w kostkę 2 posiekane ząbki czosnku max. 80ml oliwy extra vergine (zużywać tylko tyle ile potrzeba na smażenie) sól, szczypta szafranu, cytryna Przygotowanie: Gotowanie wywaru bezpośrednio przed robieniem paelli znacznie wydłuża czas przygotowań. Zawsze, kiedy gotuję rosół albo zupę, przygotowuję więcej wywaru, który zamrażam. Szafran namoczyć z małą ilością ciepłego wywaru, powstanie esencja szafranowa. Resztę wywaru podgrzać. Na patelni rozgrzać 1/3 oliwy, dodać cebulę i czosnek, zeszklić. Dodać kurczaka i smażyć, aż się zrumieni. Zdjąć z patelni. Rozgrzać 1/3 oliwy i obsmażyć paprykę, fasolkę i bób. Dolać ostatnią część oliwy, obsmażyć ryż z warzywami i kurczakiem. Po chwili smażenia wlać gorący bulion wymieszany z esencją szafranową. Zmniejszyć ogień. Gotować powoli, aż cały bulion wsiąknie, a ryż będzie al dente. Zdjąć z ognia, zakryć patelnię folią aluminiową i odczekać dziesięć minut. Podawać na patelni z cząstkami cytryny. Wyszukali: Mateusz, Marcel, Radosław

10 Podróży obrazu "Ekstaza św. Franciszka" ciąg dalszy. Tym razem dzieło El Greca, na co dzień znajdujące się w siedleckim muzeum diecezjalnym, zostało przewiezione do Krakowa, by móc zawisnąć w Muzeum Narodowym. Za to do Siedlec w ramach wymiany zawitały obrazy i szkice słynnego malarza Jana Matejki. Jak już pewnie wszyscy wiedzą El Greco to jeden z najważniejszych artystów z historii sztuki, a namalowane przez niego dzieło "Ekstaza św. Franciszka" jest jednym z najcenniejszych obrazów w zbiorach polskich. Nic więc dziwnego, że w ciągu Roku El Greco nie tyko Warszawa, ale i Kraków zapragnął, choć przez chwilę mieć w swoich zbiorach ten wspaniały obraz. Oczywiście wymiana nie odbyła się ze stratami dla siedleckiego Muzeum Diecezjalnego. W ramach wymiany wybitnych dzieł sztuki pomiędzy muzeami, 12 lutego br. tj. w tłusty czwartek odbyło się uroczyste otwarcie wystawy prac Jana Matejki przewiezionych z Krakowa. Wśród tych prac znalazły się m.in. obraz "Bolesław Chrobry ze Świętopełkiem przy Złotej Bramie w Kijowie" (po prawej) i wiele szkiców tj. "Carowie Szujscy na sejmie warszawskim", "Śluby Jana Kazimierza", "Jan III Sobieski wręcza kanonikowi Denhoffowi list do papieża z wiadomością o zwycięstwie nad Turkami pod Wiedniem w r. 1683". Wśród zbiorów znalazł się nawet autoportret artysty z 1887r. wykonany w technice olejnej na desce. Otwarcie wystawy poprzedził cykl krótkich wykładów, podczas których możne było wysłuchać GALAKTYKA str. 10 Pączki wśród obrazów ekspertów w dziedzinie historii i sztuki z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Historii Polski i siedleckiego Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego, którzy wraz z obrazami zawitali do naszego miasta. Wśród nich znaleźli się dr Barbara Cieciora (fotografia powyżej), prof. dr hab. Mirosław Nagielski, prof. dr hab. Michał Kopczyński i dr Rafał Dmowski (redaktor naczelny "Mówią Wieki"). Konferencję poprowadził ks. dr Robert Mirończuk z Muzeum Diecezjalnego. Uroczystego otwarcia wystawy dokonali ks. bp Piotr Sawczuk, senator Maria Koc oraz poseł Krzysztof Tchórzewski. Wszystkich gości w krakowski świat Matejki wprowadziła dr Barbara Ciciora, która opowiedziała nie tylko o dziełach zgromadzonych na wystawie, ale ubarwiła swoje wystąpienie także anegdotami z życia mistrza. Ale to nie wszystko, bowiem dla gości odwiedzających Muzeum w tłusty czwartek czekały stoły bogato zastawione tacami z pączkami oraz lampką wina o okolicznościowej nazwie "El Greco". Jako niepełnoletnia wina oczywiście nie dostałam, ale muszę przyznać, że pączki byłe przepyszne. Tego dnia zwiedzający mogli podziwiać sztukę, pałaszując wielkoczwartkowe pączki, w imię tradycji, oczywiście. Wszyscy chętni, którzy pragnęli zobaczyć dzieła mistrza Matejki, mogli to uczynić do 27 marca. Ania

11 - No ile można leżeć w tym śniegu to był pierwszy komentarz posyłany w stronę każdego z członków mojej rodziny, gdy kolejny raz, mówiąc potocznie, zaliczyli glebę. Przysypani lekką warstwą śniegu, wpatrując się w wirujące płatki, wcale nie wyglądali, na takich co zamierzali wstać, a delikatny ruch ich ust mówił, że na pewno nie kontemplują pogody, tylko nieuważnego narciarza, który ich przewrócił. Wspominając ferie, przed oczami stają mi te GALAKTYKA str. 11 Na Słowacji kowiec. Największym i najbardziej znanym ośrodkiem narciarskim jest Tatranska Lomnica. Na jej szczyt można wjechać kolejką linową. Budowę kolejki na Lomnice zaczęto w 1935 roku, a w najwyższym punkcie lina jest zawieszona prawie 250 metrów nad ziemią. Po wielu naradach postanowiliśmy zjechać ze szczytu Skalnate Pleso. Położony jest on na wysokości 1815 metrów n.p.m. i już sam wjazd, za każdym razem, dostarczał niesamowitych przeżyć, gdyż można było podziwiać widoki nagich szczyty Tatr. Sam zjazd był niesamowity, ale warunki tam panujące każdego dnia były wręcz skrajne, więc nie można było powiedzieć o monotonii. Trzeciego dnia, na który wszyscy mówią dzień zakwasów, postanowiliśmy udać się do aqua parku Aqua City Poprad, gdzie mieliśmy nadzieję odzyskać nadwątlone siły. Zdołaliśmy pójść tylko do dwóch części tego ogromnego ośrodka, mianowicie do Blue Sapphire i Blue Diamond. Byliśmy tam ok. 3 godzin. Pływaliśmy w bardzo dużym basenie, zażywaliśmy wodnych masaży, chodziliśmy do sauny parowej. Jednak największą niespodzianką i znakiem aqua parku był, jak się dowiedzieliśmy później, 15- minutowy pokaz laserów świetlnych. Było to barwne widowisko na tle kurtyny wodnej, gdzie promienie lasera odbijały się niczym prawdziwe obrazy. Oczywiście nie mogło nas ominąć jeszcze zwiedzanie. W drodze powrotnej zdołaliśmy jeszcze raz odwiedzić zabytkową Levocze. Nad miastem góruje wspaniały gotycki kościół, gdzie znajduję się najpiękniejsze ołtarze mistrza Pawła z Levoczy. Rzeźby mistrza należą do największych arcydzieł sztuki słowackiej i można je oglądać od 2012 roku. Wszystko to zrobiło na nas wielkie wrażenie. Jest nam tylko przykro, że nie można robić zdjęć, ale z czujną przewodniczką, sprawiającą wrażenie wszystkowidzącej, nie chcieliśmy ryzykować kary 50 euro. Tatry od lat cieszą się ogromna popularnością turystów. Co roku przyjeżdża ich coraz więcej i na pewno nie poprzestaną na jednej wizycie. Ola sceny. A wszystko działo się w Tatrach Wysokich na Słowacji. Byłam tam już czwarty raz, ale ta miejscowość i ośrodek narciarski nigdy mi się nie znudzą. Poza niewątpliwym zachwytem, Tatry od zawsze budziły również lęk i obawę, ale ich groza, zamiast odstręczać, często jeszcze mocniej przyciągała. Najbardziej znanymi miejscowościami narciarskimi na Słowacji są: Tatranska Lomnica, Szczyrbskie Jezioro i Stary Smo-

12 GALAKTYKA str. 12 Agatha Christie w anegdocie Dziś prezentujemy angielską autorkę powieści kryminalnych i obyczajowych Agathę Christie ( ). Agatha Christie jest najbardziej znaną na świecie pisarką kryminałów oraz najlepiej sprzedającą się autorką w historii literatury. Wydano ponad miliard egzemplarzy jej książek w języku angielskim oraz drugi miliard przetłumaczonych na 45 języków obcych. A o to kilka ciekawostek na jej temat: Rodzice niespecjalnie dbali o edukację przyszłej pisarki, matka uważała, że córka nie powinna uczyć się czytać przed ósmym rokiem życia- nic dziwnego, że w końcu nauczyła się czytać sama. Za zdolną uważana była najstarsza córka Margaret, jej młodszej siostrze natomiast przyklejono etykietkę... "powolnej". Pisarka była introwertyczką, nienawidziła publicznych wystąpień. Pisanie kryminałów było przypadkowym wyborem, nie ukrywała, że czuje się literackim rzemieślnikiem. Zresztą - gdy na dobre wkraczała na rynek, była już samotną matką, a umiejętność taśmowego produkowania kryminałów - jej jedynym kapitałem. Mało kto wie, że była bardzo wysportowana, a jej hobby był... surfing. Christie uwielbiała pływać na desce. Jak sama pisała: "To czasami bolesne, bo zdarza się zaryć nosem w piasku, ale ogólnie to łatwy sport i świetna zabawa." Pisarka poznała uroki surfingu w roku 1922, kiedy podróżowała po świecie z mężem promującym wówczas Wystawę Imperium Brytyjskiego. Po raz pierwszy zetknęła się z tym sportem w Kapsztadzie, później doskonaliła swoje umiejętności na plażach Waikiki i Honolulu. Kiedy para trafiła na Hawaje, Agatha osiągnęła już poziom niemal mistrzowski. W swojej autobiografii wspomina: "(...)moment całkowitego triumfu w dniu, kiedy złapałam równowagę i stałam na mojej desce zupełnie wyprostowana!" To nie byle co - historycy sportu podkreślają, że bardzo niewielu Europejczyków potrafiło surfować w latach '20 XX w. Agatha była prawdopodobnie jedną z pierwszych osób z Wielkiej Brytanii, którym to wyszło. Wiadomo, ze przed nią ta sztuka udała się księciu Edwardowi. Pisarka najlepiej czuła się surfując w zielonym kostiumie z wełny oraz miękkich skórzanych butach, które chroniły jej stopy przed skaleczeniami. Agatha Christie udzielała kiedyś wywiadu reporterce telewizyjnej, która w pewnej chwili zapytała: -Kiedy powstają pomysły pani powieści kryminalnych? -Przy myciu naczyń. Jest to zajęcie tak irytujące, że powstają w mojej głowie zbrodnicze myśli! mw

13 GALAKTYKA str. 13 Historia magistra vitae est 1 marca Założono Związek Strzelecki Strzelec Organizacja Społeczno-Wychowawcza 2 marca Cesarz Aleksander II Romanow wydał dekret o uwłaszczeniu chłopów w Królestwie Polskim. 3 marca Wojska austriackie zdławiły powstanie krakowskie. 4 marca Zawiązano i zaprzysiężono związek zbrojny konfederacji barskiej zwołanej 29 lutego. 7 marca 1000 Rozpoczął się I zjazd gnieźnieński. Krzyż konfederacji barskiej 5 marca 1603 W czasie wojny o Inflanty hetman polny litewski Jan Karol Chodkiewicz pokonał Szwedów w bitwie pod Rakvere 6 marca 1454 Król Kazimierz IV Jagiellończyk wydał przywilej inkorporacyjny, na mocy którego Prusy i Pomorze Gdańskie wcielono do Polski. 8 marca 1440 r. W katedrze wawelskiej delegacja stanów węgierskich ofiarowała Władysławowi III Warneńczykowi koronę Węgier. 9 marca Umowna data wykorzystania po raz pierwszy zasady liberum veto na Sejmie. 10 marca Wojna polsko-bolszewicka: wojska bolszewickie rozpoczęły ofensywę na zachód. 11 marca Wybuchła II wojna polskorosyjska. 12 marca Polska wstąpiła do NATO. 13 marca Cesarz Rosji Aleksander I Romanow powołał Radę Najwyższą Tymczasową Księstwa Warszawskiego. 14 marca W Kwidzynie zawiązano Związek Pruski. 15 marca Król Stanisław August Poniatowski założył Szkołę Rycerską w Warszawie.

14 GALAKTYKA str. 14 Historia magistra vitae est 16 marca W Krakowie odbyła się premiera Wesela Stanisława Wyspiańskiego. 17 marca Uchwalono tzw. Konstytucję marcową. 18 marca Król Zygmunt III Waza podjął decyzję o przeniesieniu stolicy z Krakowa do Warszawy. 19 marca Książę oświęcimski- Jan IV złożył hołd lenny królowi Kazimierzowi IV Jagiellończykowi. 20 marca W Poznaniu utworzono Komitet Narodowy Polski. 21 marca Książę Józef Poniatowski naczelnym wodzem wojsk polskich Księstwa Warszawskiego. 25 marca Sejm RP przyjął ustawę o Orderze Virtuti Militari. 26 marca 1943 r. Akcja pod Arsenałem. 27 marca Otwarcie pierwszego Sejmu Królestwa Polskiego w Warszawie. Uroczystą przemowę wygłosił car Aleksander I Romanow. 28 marca II rozbiór Polski: wojska pruskie wkroczyły do Gdańska. 29 marca Premiera pierwszego polskiego filmu dźwiękowego Moralność pani Dulskiej w reżyserii Bolesława Newolina. 30 marca W oknie wystawowym lwowskiej apteki Pod Złotą Gwiazdą zapłonęła pierwsza lampa 22 marca Józef Piłsudski został aresztowany pod zarzutem udziału w spisku na życie cesarza Aleksandra III Romanowa, którego autorami byli członkowie Frakcji Terrorystycznej Narodnej Woli. 23 marca Rada Senatu podjęła uchwałę o wezwaniu na pomoc wojsk rosyjskich w celu stłumienia konfederacji barskiej. 24 marca Niemcy utworzyli getto lubelskie. naftowa, skonstruowana przez Ignacego Łukasiewicza. Wyszukała Weronika

15 GALAKTYKA str. 15 Warto posłuchać Młodzież w dzisiejszych czasach coraz częściej nie docenia polskich wykonawców, skupia się na zagranicznych utworach, co chwile puszczanych w radiu. Wiele młodych ludzi uważa również, że słuchanie polskiej muzyki nie jest na czasie. W ostatnim czasie poznałam twórczość wielu artystów z naszego kraju, którzy pozytywnie zaskoczyli mnie wysokim poziomem wykonywanej muzyki. The Dumplings To polski zespół grający muzykę electropop i działający od 2011 roku. Po usłyszeniu ich piosenki Technicolor Yawn nie podejrzewałam nawet, że wykonawcy są Polakami. Bardzo dobry angielski akcent wokalistki wprowadził wszystkich w błąd. Zespół składa się z tylko z dwóch członków osiemnastoletniej Justyny Święs i dziewiętnastoletniego Jakuba Karasia. Młoda dziewczyna pisze teksty i śpiewa, a utwory komponuje Kuba, który gra perfekcyjnie na gitarze i perkusji i jest w trakcie nauki na innych instrumentach. Zespół śpiewa głównie polskie teksty, ale możemy również znaleźć kilka utworów w języku angielskim. Fismoll to pseudonim 21-letniego wokalisty - Arkadiusza Glenska. Artysta ten pochodzi z Poznania i tworzy muzykę akustyczną i liryczną. Jest wszechstronnie uzdolniony, sam pisze teksty i komponuje do nich muzykę. Rzadko rozstaje się z gitarą. Piosenki potwierdzają nie tylko dużą wrażliwość i talent wokalno-instrumentalny, ale też ogromną dojrzałość skromnego chłopaka. Inspiracją dla niego jest przyroda i sytuacje z życia. Jest uważnym obserwatorem i stara się z w każdej rzeczy odkryć jak najlepsze wartości. Muzyka Fismolla jest uspokajająca i taka lekka, nieobciążająca myśli. Dzięki niej można wyobrazić sobie piękne krajobrazy i poprawić samopoczucie. Marysia 4 marca w naszej szkole odbył się finał miedzyszkolnych rozgrywek siedleckich drużyn siatkarskich na poziomie gimnazjalnym. Pierwszy mecz został rozegrany między Publicznym Gimnazjum nr 1 a Publicznym Gimnazjum nr 3. Rozgrywki zakończyły się zwycięstwem naszej szkoły. Grupa chłopców z 3c triumfowała. Następnie na parkiecie spotkali zawodnicy klasy 1c z PG1 i drużyna z PG5. Tym razem nasi zawodnicy mieli mniej szczęścia. W meczu o trzecie miejsce spotkały się drużyny z PG3 i PG1 młodsi (chłopcy z 1c). Wielkie brawa należą się naszym młodzikom, którzy po zaciętej walce wygrali ze składem starszych chłopaków. Następnie rozgrywany był finał między PG5 i PG1 klasą trzecią. Składy drużyn reprezentujących naszą szkołę klasa 3c: Drużyna starsza: Szymon Jędrzejczyk, Mateusz Konopka, Adrian Szcześniak, Bartosz Olszewki, Dawid Szmit, Jakub Naumow, Hubert Gadamer, Patryk Czerwiński, Jan Bulik, Dominik Wolski oraz Albert Kazimierczak. Natomiast w skład drużyny młodszej chłopcy z 1c wchodzą: Antek Braksal, Kamil Ciok, Piotr Czarnocki, Jakub Grabarski, Filip Karpowicz, Kamil Kryszczuk, Bartek Kurowski, Bartek Maksymiak, Kuba Marchel, Adrian Potera, Michał Rytel, Rafał Skóra i Kuba Sidorzak Jan Bulik i Patryk Czerwiński

16 GALAKTYKA str. 16 Czas na powtórki Kwiecień jest bardzo ważnym miesiącem dla uczniów klas III. To czas egzaminów gimnazjalnych. Poniżej kilka najważniejszych informacji: Egzamin gimnazjalny składa się z trzech części: 1) część humanistyczna 21 kwietnia 2015 r. (wtorek) - z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie - godz z zakresu języka polskiego - godz ) część matematyczno-przyrodnicza 22 kwietnia 2015 r. (środa) - z zakresu przedmiotów przyrodniczych - godz z zakresu matematyki - godz )język obcy nowożytny 23 kwietnia 2015 r. (czwartek) - na poziomie podstawowym - godz na poziomie rozszerzonym - godz Egzamin z zakresu języka polskiego i z zakresu matematyki trwa po 90 minut, a z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie także przedmiotów przyrodniczych trwa po 60 minut. Część egzaminu z języka obcego nowożytnego trwa 60 minut na każdym z poziomów: podstawowym i rozszerzonym. Na egzamin uczeń przynosi ze sobą legitymację, przybory do pisania: pióro lub długopis z czarnym tuszem/atramentem, a w przypadku części drugiej z zakresu matematyki również przybory do rysowania: ołówek, gumkę, linijkę, ekierkę, cyrkiel i kątomierz. Na egzaminie nie można korzystać z kalkulatora oraz słowników. Nie wolno także przynosić i używać żadnych urządzeń telekomunikacyjnych. KLASA I 1. Henryk Sienkiewicz Krzyżacy. 2. Małgorzata Musierowicz Kłamczucha. 3. Robert Louis Stevenson Wyspa skarbów (wybrana powieść przygodowa). 4. Arthur Conan Doyle Pies Baskerville ów. 5. Charles Dickens Opowieść wigilijna. 6. Adam Mickiewicz Dziady cz. II. KLASA II 1. William Szekspir Romeo i Julia. 2. Aleksander Fredro Zemsta. 3. Aleksander Kamiński Kamienie na szaniec. 4. Éric-Emmanuel Schmitt Oskar i pani Róża. 5. Antonie de Saint Exupéry Mały Książę. KLASA III 1. Molier Świętoszek. 2. Ernest Hemingway Stary człowiek i morze. 3. Stefan Żeromski Syzyfowe prace. 4. George Orwell Folwark zwierzęcy. 5. Bolesław Prus Kamizelka. Jan Kochanowskiwybrane fraszki podręcznik do klasy I Treny (V, VII, VIII) - podręcznik do klasy II Ignacy Krasicki- bajki podręcznik do klasy I Adam Mickiewicz ballady, Reduta Ordona wiersze poetów XX w.: Maria Pawlikowska- Jasnorzewska, Kazimierz Wierzyński, Julian Tuwim, Czesław Miłosz, ks. Jan Twardowski, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert utwór podejmujący problematykę Holokaustu, np. opowiadanie Idy Fink - podręcznik do klasy III Konstanty Ildefons Gałczyński wybrane utwory Stanisław Lem opowiadanie Sławomir Mrożek opowiadanie Każdy arkusz egzaminacyjny zawiera kartę odpowiedzi, w której uczeń zaznacza odpowiedzi do zadań zamkniętych. Rozwiązania zadań otwartych zapisuje się w miejscu do tego przeznaczonym na kartach rozwiązań zadań otwartych. Natalia Aby ułatwić życie trzecioklasistom, nasza redakcja postanowiła przypomnieć najważniejsze zagadnienia z podstawy programowej gimnazjum. Przygotowując się do egzaminu z języka polskiego, proponujemy przypomnieć sobie treść lektur, poniżej wykaz omówionych książek:

17 Homer Iliada i Odyseja fragmenty w podręczniku do klasy II Pieśń o Rolandzie tekst w podręczniku do klasy I Juliusz Słowacki Balladyna podręcznik do klasy III Miron Białoszewski Pamiętnik z powstania warszawskiego Ryszard Kapuściński reportaż Biblia (opis stworzenia świata i człowieka z Księgi Rodzaju, przypowieści ewangeliczne, hymn św. Pawła o miłości) mity greckie Należy pamiętać, że Biblia to księga nad księgami i niejeden gimnazjalista temu dziełu zawdzięcza sukces egzaminacyjny. Radzimy również zwrócić uwagę na rodzaje i gatunki literackie, budowę wiersza, środki poetyckie. Warto przypomnieć sobie zasady pisania dłuższych form wypowiedzi- wypracowań. Pisząc rozprawki, jesteśmy proszeni o podanie argumentów. Wtedy odwołujemy się do literatury, własnych przemyśleń, również do filmów. Poniżej kilka tytułów, które zdaniem Ady z 3c, warto obejrzeć. Autorka świadomie podała imię i nazwisko reżysera; przy redagowaniu recenzji to konieczność. GALAKTYKA str. 17 Czas na powtórki 1. Gladiator Reżyseria: Ridley Scott Gatunek: Dramat historyczny Brytyjski reżyser, stworzył jedno z najwspanialszych widowisk w historii kina. Akcja w "Gladiatorze" trwa nieprzerwanie od początku do samego końca. To wszystko jest dopełnione przez wspaniałe efekty specjalne, nadzwyczaj realną scenografią, mistrzowskim aktorstwem oraz jedną z najlepszych filmowych ścieżek dźwiękowych autorstwa samego Hansa Zimmera. "Gladiator" to jeden z tych filmów, nad którymi zachwyt ciężko jest wyrazić słowami. Czysty perfekcjonizm, sztuka sama w sobie, widowisko, które można oglądać w nieskończoność, po prostu prawdziwe mistrzostwo świata wśród filmów. Bezkonkurencyjnie najlepszy obraz nowego tysiąclecia. 2.Nietykalni Reżyseria: Olivier Nakache Eric Toledano Gatunek: dramat biograficzny Oparta na prawdziwych wydarzeniach historia znajomości bogatego, sparaliżowanego jegomościa z wyższych sfer oraz młodego ciemnoskórego chłopaka z paryskich bloków. Nie łączy ich nic, ale to przecież wspaniały początek przyjaźni, bo jeden ma dokładnie to, czego drugiemu brakuje. Obaj wspaniale się uzupełniają, dzięki sobie nawzajem uczą się patrzeć na życie z innej perspektywy. Philippe odzyska radość i sens życia, dowiadując się, że świat widziany z wózka inwalidzkiego również może wyglądać pięknie. Driss zasmakuje dostatniego życia, odbierze cenną lekcję dorastania i z poczciwego złodziejaszka zamieni się w rozsądnego mężczyznę. Wspaniała lekcja życia pozbawiona manieryzmu, kiczu i patosu. Prosta, bezpretensjonalna i ciepła opowieść z serii tych, po których od razu się człowiekowi robi lepiej. 3. Zielona mila Reżyseria: Frank Darabont Gatunek: Dramat Śmierć nie ominie nikogo, nawet osoby obdarowanej przez Boga zdolnościami czynienia cudów. Pytanie tylko, kiedy ona nastąpi i w jakich okolicznościach. Dla Paula będzie ona końcem męki i końcem kary za pozwolenia zabicia najwspanialszego człowieka, tak niewinnego i samotnego, jakiego jeszcze nigdy nie było. Swoim bardzo długim życiem i czekaniem na śmierć, która nie wiadomo kiedy się zjawi, odbywa pokutę. Bo jak on sam powiedział : "Każdy musi umrzeć, wiem, że od tej reguły nie ma wyjątku, ale czasem Boże mój, Zielona Mila jest taka długa". Siła "Zielonej Mili" nie tkwi w samej fabule, lecz w ludziach, których mamy okazję poznać. Oni pokazują na ekranie, czym jest dla nich miłość, przyjaźń oraz poświęcenie i nie boją się swoich uczuć. Nigdy wcześniej nie miałam do czynienia z filmem tak mądrym i ciepłym, a z kolei nie będącym nudnym wykładem o filozofii. Trzy godziny, jakie spędzamy na oglądaniu, pozwalają przywiązać się do poznanych postaci i odczuć smutek związany z ich odejściem. Powyższe filmy zwracają uwagę na najważniejsze wartości w życiu: miłość, rodzinę, przyjaźń, dobro i honor. Z gramatyki przypomnijmy sobie analizę zdania pojedynczego (przysłowiowe drzewko) i zdania złożonego (schodki). Powtórzmy zjawiska fonetyczne (upodobnienia, uproszczenia grup spółgłoskowych, utratę dźwięczności na końcu wyrazu), budowę wyrazu, formanty, zrosty, złożenia i zestawienia. Uczniom sprawia trudność tworzenie imiesłowów, może warto jeszcze poćwiczyć tę umiejętność. Ada

18 GALAKTYKA str. 18 Historia w pigułce... Daty, które przydadzą Ci się na egzaminie: 4-6 mln lat temu pojawienie się ludzi 9000r.p.n.e panowanie epoki neolitu ok.4000 p.n.e. - wynalezienie pisma ok.3500 p.n.e. - pierwsze państwa sumeryjskie ok.3400r.p. n. e epoka brązu ok.3000 r. p.n.e. - zjednoczenie Egiptu XVIII w. p.n. e kodeks Hammurabiego XIII w.p. n. e wyjście Izraelitów z Egiptu ok.1000r.p.n.e panowanie epoki żelaza ok.586 r. p.n. e-niewola babilońska 776r.p.n.e-pierwsze igrzyska olimpijskie ok.750.r.p.n.e powstanie Odysei Homera 508r.p.n.e demokratyczne reformy w Atenach prowadzone przez Peryklesa 490.p.n.e- bitwa pod Maratonem, dowódca- Miltiades 480 p.n. e- bitwa pod Termopilami i Salaminą 479r.p.n.e. - bitwa pod Platejami 334r.p.n.e początek wyprawy Aleksandra Macedońskiego 30r.p.n.e koniec epoki hellenistycznej 753r.p.n.e założenie Rzymu 264r-241r.p.n.e I wojna punicka r.p.n.e II wojna punicka r.p.n.e- III wojna punicka 44r.p.n.e śmierć Juliusza Cezara 313.r. - edykt mediolański 395r. - podział imperium rzymskiego 476r. n. e- upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego 330r.- założenie Konstantynopola 496r.-chrzest Franków 622r. -ucieczka Mahometa do Medyny 800r.- Karol Wielki ogłoszony cesarzem 843r. - traktat w Verdun 863r.-misja Cyryla i Metodego 966r.- chrzest Polski 988r. - chrzest Rusi 992r. - misja św. Wojciecha 1000r. zjazd w Gnieźnie 1001r.- powstanie królestwa węgierskiego 1054r.- schizma wschodnia 1018r.- pokój w Budziszynie 1109r.- wojny Krzywoustego z Niemcami 1138r.- statut Krzywoustego 1180r.- zjazd w Łęczycy 1226r. - Konrad Mazowiecki sprowadza Krzyżaków na ziemie polskie 1241r.- bitwa pod Legnicą 1320r. - koronacja Władysława Łokietka 1331r. - bitwa pod Płowcami 1385r.- przywileje koszyckie 1401r. unia wileńsko-radomska 15 lipca 1410r.-bitwa pod Grunwaldem 1411r.- pierwszy pokój toruński 1413r. - unia w Horodle 1454r.-1456r.- wojna trzynastoletnia 1505r.- konstytucja nihil novi 1525r.- hołd pruski 1569r.- unia lubelska r.- Wojna z Rosją o Inflanty 1655r. obrona Jasnej Góry (potop szwedzki) 1660r.- pokój w Oliwie 1648r.- powstanie Bohdana Chmielnickiego 1620r.- bitwa pod Chocimiem 1683r. - odsiecz wiedeńska 1772r. pierwszy rozbiór Polski 1791r.- podpisanie Konstytucji 3 maja 1792r. - drugi rozbiór Polski 1794r. insurekcja kościuszkowska 1795r. - trzeci rozbiór Polski i abdykacja Stanisława Augusta Poniatowskiego r.- wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych 1789r.- rewolucja francuska 1807r.- utworzenie Księstwa Warszawskiego 1815r. kongres wiedeński r.- powstanie listopadowe 1846r.- powstanie krakowskie i rabacja galicyjska 1848r.-Wiosna Ludów r.- powstanie styczniowe r.- wojna secesyjna w Stanach Zjednoczonych 1905r.-1907r.- rewolucje w Rosji i na ziemiach polskich r.- I wojna światowa Daty uporządkowałam według książki,,śladami przeszłości. Marysia

19 Organizmy samożywne (autotrofy)- samodzielnie wytwarzają związki organiczne w procesie fotosyntezy lub chemosyntezy. Organizmy cudzożywne (heterotrofy)- pobierają substancję ze środowiska. Organizm mogą rozmnażać się bezpłciowo przez: podział komórki (powstają 2 komórki potomne), pączkowanie (na ciele jednego organizmu powstaje uwypuklenie- początek nowego organizmu), fragmentacja (podział organizmu na kilka fragmentów- każdy może stać się nowym organizmem), wytwarzanie zarodników (specjalne komórki rozrodcze). Bakterie- organizmy jednokomórkowe, mogą tworzyć kolonie, są niewielkie. Otacza je ściana i błona komórkowa, są bezjądrowe, rozmnażają się bezpłciowo przez podział komórki. Wywołują gruźlicę, anginę, zapalenie płuc. Wirusy-składają się z materiału genetycznego i białkowej otoczki, są przyczyną chorób tj: AIDS, żółtaczka, grypa, świnka, ospa wietrzna. Protisty- organizmy jedno i wielokomórkowe. Dzielimy je na: pierwotniaki, protisty roślinopodobne, śluzowce. Najbardziej charakterystycznymi są: pantofelek, ameba. Mikoryza- współżycie korzeni lub nasion roślin naczyniowych z grzybami. Podział tkanki roślinnej: Twórcze- stożek wzrostu łodygi, stożek wzrostu korzenia, miazga. Stałe GALAKTYKA str. 19 Biologia Korzeń- zapewnia utrzymanie rośliny w podłożu i pobieranie wody z gleby. Łodyga- umożliwia przepływ wody i substancji odżywczych, utrzymuje roślinę w odpowiednim położeniu, niektóre służą do rozmnażania wegetatywnego. Rośliny nagonasienne- to krzewy i drzewa, które przystosowały się do surowego klimatu. Ich liście to najczęściej igły i łuski. Rośliny okrytonasienne- wytwarzają kwiaty, które składają się z okwiatu oraz organów rozrodczych: słupka i pręcików. Nasienie jest zbudowane z : zarodka, bielma oraz łupiny nasiennej. TKANKI ZWIERZĘCE Tkanka nabłonkowa- zbudowana z komórek o różnych kształtach. Tkanka łączna- największa część masy ciała, zbudowana z tkanki chrzęstnej, kostnej, tłuszczowej, krwi. Tkanka chrzęstna- składa się z dużej ilości elastycznej i sprężystej substancji międzykomórkowej, odporna na urazy, chroni kości przed ścieraniem i łączy je. Tkanka kostna- tworzy szkielet, podtrzymuje ciało, jest bardzo twarda. Zbudowana z substancji międzykomórkowej, przesyconej związkami mineralnymi i mocnych włókien białkowych. Tkanka tłuszczowa- magazynuje substancje odżywcze.

20 Krew -budowa Erytrocyty (krwinki czerwone, transportują tlen) Leukocyty ( krwinki białe, zapewniają odporność i bronią organizm przed drobnoustrojami) płytki krwi (uczestniczą w procesie krzepnięcia) Tkanka mięśniowa- kurczy się i rozkurcza umożliwiając ruch oraz transport różnych substancji. Tworzy charakterystyczne pęczki: tkanka mięśniowa gładka (zmienia swoją średnicę, wschodzi w skład jelita i żołądka), tkanka mięśniowa poprzeczna ( buduje mięśnie kończyn), tkanka mięśniowa poprzeczna prążkowana serca. Tkanka nerwowa- organizuje oraz nadzoruje wiele czynności, między innymi myślenie, ruch. Wytwarza, analizuje i przewodzi sygnały o stanie otoczenia oraz samego organizmu. Neurony- składają się z ciała komórki nerwowej i wypustek. GALAKTYKA str. 20 Biologia układ pokarmowy. Nicienie- mają okrągłe ciało, przewód pokarmowy w postaci prostej rurki, należą do niej zwierzęta wolno żyjące oraz liczne pasożyty np. owsik, glista ludzka, włosień kręty. Pierścienice- mają wydłużone, obłe ciało złożone z wielu podobnych pierścieni, zamknięty układ krwionośny Stawonogi- ich ciało pokrywa chitynowy oskórek, mają liczne odnóża zbudowane z wielu części połączonych stawami, m.in. skorupiaki, owady i pajęczaki. Mięczaki- zwierzęta o miękkim ciele, większość z nich składa się z : głowy, nogi i worka trzewiowego osłoniętego muszlą np. ślimaki, małże. Głowonogi- największe i najbardziej inteligentne bezkręgowce, są drapieżnikami. Mają głowę, worek trzewiowy i ramiona. Płazy- cienka skóra z licznymi porami, na czas rozrodu wracają do wody, dwuśrodowiskowe, z ich jaj wylęgają się kijanki, dzielą się na: ogoniaste, bezogonowe i beznogie. Gady- żółwie, jaszczurki, węże, gruba skóra, pokryta łuskami lub tarczkami, posiadają klatkę piersiową (wymiana gazowa), składają jaj na lądzie. Ptaki- posiadają skrzydła, mają kości pneumatyczne (puste przestrzenie wewnątrz), ciało pokryte piórami, z płucami łączą się worki powietrzne. Gniazdowniki-młode po urodzeniu nie są zdolne do samodzielnego życia, są zależne od rodziców. Zagniazdowniki-pisklęta praktycznie od początku funkcjonują samodzielnie bez rodziców. Ssaki-młode odżywiają się mlekiem matki, mają zęby, żyworodne. Kolczatka, dziobak są jajorodne, kangury i koala to torbacze. Przygotowały: Emilka i Agata Gąbki- zwierzęta żyjące w wodzie, zwykle w dużych koloniach, prowadzą osiadły tryb życia, odżywiają się drobnym pokarmem, który odfiltrują z wody. Pojedyncza gąbka ma najczęściej kształt worka z dużym otworem u góry. Parzydełkowce- zamieszkują środowisko wodne, w ich wnętrzu znajduje się jama chłonąco-trawiąca, mają parzydełka (zdobywają nimi pokarm oraz bronią się), np. polip lub wolno żyjąca meduza. Płazińce- większość z nich to pasożyty, mają prosty