DOBÓR ELEMENTÓW PNEUMATYCZNYCH UKŁADÓW NAPĘDOWYCH

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "DOBÓR ELEMENTÓW PNEUMATYCZNYCH UKŁADÓW NAPĘDOWYCH"

Transkrypt

1 INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-13 DOBÓR ELEMENTÓW PNEUMATYCZNYCH UKŁADÓW NAPĘDOWYCH Koncepcja i opracowanie: dr inż. Michał Krępski Łódź, 2011 r.

2 Temat ćwiczenia: 2 DOBÓR ELEMENTÓW PNEUMATYCZNYCH UKŁADÓW NAPĘDOWYCH Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zapoznanie z problematyką doboru pneumatycznych elementów do układów napędowych. Program ćwiczenia: Ćwiczenie obejmuje: 1. Dobór pneumatycznych elementów dla zadanego układu napędowego. 2. Wykonanie sprawozdania. Literatura: 1. Meixner H., Kobler R.: - Podstawy pneumatyki mater. szkoleniowe firmy FESTO. 2. Pietrzkiewicz T. i inni: - Napędy i sterowanie pneumatyczne. WNT W-wa, 1965r. 3. Stawiarski D. : - Urządzenia pneumatyczne w obrabiarkach i przyrządach. WNT W-wa, 1975r. 4. Szenajch W.: - Przyrządy i uchwyty pneumatyczne. WNT W-wa, 1975r. 5. Szenajch W.: - Pneumatyka i hydraulika maszyn technologicznych. Skrypt Politechniki Warszawskiej, W-wa, 1983r. 6. Podręcznik firmy SMC: - Sprężone powietrze i jego zastosowanie, 2011r. 7. Katalogi firm produkujących elementy pneumatyczne: SMC, FESTO, PREMA i inne. 8. Polska Norma PN-ISO : grudzień Napędy i sterowania hydrauliczne i pneumatyczne. Symbole graficzne i schematy układów.

3 1. Wstęp 3 Po sformułowaniu celu jaki został postawiony, zadaniem konstruktora jest zaprojektowanie schematu układu napędowego oraz dobranie odpowiednich elementów pneumatycznych. Pierwszą czynnością jest zazwyczaj obliczenie średnic tłoków i tłoczysk cylindrów napędowych, następnie dobranie odpowiedniej wielkości zaworów i pozostałego osprzętu (elementów do przygotowania powietrza, przewodów, zbiorników itp.). Ze względu na skomplikowany opis matematyczny zjawisk występujących przy przepływie sprężonego powietrza przez elementy układu oraz specyfikę konstrukcji elementów pochodzących od różnych wytwórców, w praktyce przy doborze różnych elementów stosuje się wzory empiryczne lub nomogramy. Dokładność tych obliczeń jest w większości przypadków wystarczająca do wstępnego określenia parametrów pracy układu (sił, prędkości ruchu, czasów działania itp.). Przy konieczności uzyskiwania w układzie bardzo ściśle określonych parametrów pracy niezbędne jest zastosowanie dodatkowych elementów regulujących, takich jak nastawne zawory redukcyjne, zawory dławiące itp. Obliczenia mają więc najczęściej charakter przybliżony określający z odpowiednim zapasem graniczne parametry pracy układu (maksymalne prędkości, siły, minimalne czasy działania itp.). 2. Dobór siłowników [5] Dobór siłownika sprowadza się do określenia: - średnicy nominalnej cylindra, - średnicy tłoczyska, - zużycia powietrza Określenie średnicy siłownika Danymi wyjściowymi do doboru siłownika są: - siła użyteczna (obciążenie) - P u, - zakres ruchu (skok) - s, - żądany czas ruchu tłoka - t,

4 4 - charakter obciążenia: - siła masowa, - siła skupiona, - obciążenie na całej długości skoku, - obciążenie na końcu skoku. Dodatkową daną może być wartość (średnia) siły tarcia w cylindrze, którą można określić na podstawie danych katalogowych. Należy pamiętać, że siła tarcia zmienia się wraz ze zmianą prędkości ruchu tłoka i wartości ciśnienia w cylindrze. Przy dokładnych obliczeniach należy znać przebieg sił tarcia w funkcji prędkości ruchu i ciśnień po obu stronach tłoka: dx T = f p p (1),, 1 dt Równowagę sił działających na tłok opisuje wzór: m d 2 x (2) T + T + Pu ± G + p F pf = dt gdzie: m T - masa zredukowana na oś tłoczyska, d 2 x - przyśpieszenie ruchu tłoka, 2 dt T - siła tarcia, P u - obciążenie, G - ciężar tłoka z tłoczyskiem, p 1 - ciśnienie w komorze opróżnianej, p - ciśnienie w komorze napełnianej, F 1 - powierzchnia czynna tłoka od strony komory opróżnianej, F - powierzchnia czynna tłoka od strony komory napełnianej. Stosunek siły użytecznej do siły sprężonego powietrza (P = p F) wyraża współczynnik η: (3) Pu Pu η = P υ P + p F + m d u 1 1 ± G + T dt

5 5 Należy pamiętać, że poszczególne składniki w powyższym wzorze zmieniają swoje wartości w czasie suwu tłoka. W celu analitycznego określenia rzeczywistej wartości współczynnika η w czasie ruchu tłoka, niezbędne jest rozwiązanie układu równań: mp dx ( hs x) dp mrt. dt dt F G (4) dx dp1 m1rt 1 m p hs x G& ( 1 ) = dt dt F (5) gdzie: m, m 1 - wykładniki przemian powietrza, h s, h s1 - zastępcze wysokości objętości martwej (nieużytecznej), R - stała gazowa, G &,G 1 - ciężarowe natężenie przepływu powietrza w czasie ruchu tłoka odpowiednio przez otwór wlotowy i wylotowy (są zmienne w funkcji p i p 1 ). Rozwiązanie podanych równań różniczkowych opisujące przemiany energetyczne jakim podlega w czasie ruchu tłoka zmienia ilość powietrza w komorze napełnianej i opróżnianej. W zależności od rodzaju obciążenia przyjmuje się różne doświadczalnie dobrane wartości współczynnika obliczeniowego η 0. Wartości te określają katalogi wytwórców. Np. firma HYDAIR podaje wartości współczynników η 0 zamieszczone w tab. 1. Tab. 1. Wartości współczynników η 0 wg firmy HYDAIR [5] Sposób pracy Cylindry pneumatyczne Cylindry Pneum.-hydraul. Ruch powolny, obciążenie na końcu skoku 0,8 0,7-0,65 Ruch szybki, obciążenie na końcu skoku 0,75 0,65-0,6 Ruch powolny, obciążenie na całym skoku 0,75 0,65-0,6 Ruch szybki, obciążenie na całym skoku 0,65 0,6-0,55 1

6 6 W praktyce, zamiast prowadzenia żmudnych obliczeń wygodniej jest dobrać średnicę cylindra z tab. 2. Tab. 2. [5] * D F V s p [kg/cm 2 ] mm Cm 2 Dm P [kg] ,78 1,13 1,53 2,01 3,14 4,90 8,04 12,56 19,63 31,17 50,26 78,38 122,72 201,06 314,16 490,87 0,088 0,010 0,015 0,020 0,031 0,049 0,080 0,126 0,196 0,312 0,503 0,784 1,227 2,011 3,142 4,909 0,8 1 1, , , ,5 3 4, * - Objętość skokowa przy skoku s=100 mm , , Określenie zużycia (zapotrzebowania) powietrza W celu określenia zużycia powietrza w pracy cylindra można posłużyć się nomogramem przedstawionym na rys. 1.[5]. Nomogram służy do obliczeń siłowników jednostronnego działania. W przypadku siłowników dwustronnego działania wyznaczone wartości zużycia powietrza mnożymy przez dwa. Nomogram uwzględnia napełnianie objętości szkodliwych, które w praktyce wynoszą do 30% objętości napełnianej w cylindrze.

7 7 Rys. 1. Zużycia powietrza w cylindrach jednostronnego działania [5] 2.3. Określenie średnicy tłoczyska Średnicę tłoczyska określa się z warunku na wyboczenie (ze wzoru Eulera słusznego dla przypadku wahliwego mocowania tłoczyska): EJ Pkr = π2 (6) 2 L K gdzie: P kr - graniczna siła na tłoczysku, E - moduł Younga (moduł sprężystości), 4 πd J = - moment bezwładności poprzecznego poprzecznego 64 przekroju tłoczyska względem osi głównej, L = 2 s max - podwójny skok, K = 5 - współczynnik bezpieczeństwa. Dla innych sposobów mocowania i różnych odmian stosuje się współczynniki poprawkowe K p lub K s. Wartości granicznych sił obciążających dla danej średnicy tłoczyska i określonego tłoka podano na rys. 2. Przy obliczaniu granicznego obciążenia (dla danej wartości d i s) otrzymaną z wykresu wartość P ' kr należy pomnożyć

8 8 przez K p, a przy obliczaniu maksymalnego skoku (dla danej wartości P i d) otrzymaną z wykresu wartość s' max należy pomnożyć przez K s (rys. 3.). Rys. 2. Wykres do określania minimalnej średnicy tłoczyska w zależności od skoku tłoka i wartości obciążenia [5] Rys. 3. Współczynniki poprawkowe K p i K s do różnych schematów obciążeń i różnych odmian cylindrów [5] 2.4. Określenie prędkości ruchu tłoka Wpływ na wartość średniej prędkości ruchu tłoka mają: - współczynnik obciążenia siłownika, - wartość oporów przepływu powietrza przez otwory w cylindrze i zawory oraz przewody. Przez właściwy dobór powyższych parametrów konstruktor ma wpływ na prędkość ruchu tłoka. Obliczenia z dokładnych wzorów są żmudne i dlatego w

9 9 praktyce korzysta się z nomogramów. Należy pamiętać, że określona tą metodą prędkość jest największą średnią prędkością tłoka, możliwą do uzyskania (ponieważ nomogramy wykonuje się dla siłowników bez zaworów dławiących). Francuska firma CPOAC opracowała nomogram do określania średniej prędkości ruchu tłoka (rys. 4.). Rys. 4. Nomogram do określania czasu suwu tłoka w cylindrze pneumatycznym [5] Czas suwu wg nomogramu zależy od: - współczynnika obciążenia siłownika η 0, - objętości opróżnianej cylindra V 1 [dm 3 ], - wielkości i typu zaworu rozdzielającego sterującego ruchem tłoka K ν, - średnicy i długości (zastępczej) przewodów między zaworem rozdzielającym i siłownikiem. Za pomocą nomogramu z rys. 4. można rozwiązywać różnorodne zagadnienia, np.: - określać η 0 (przez dobór średnicy D nom lub p), - dobierać wielkość zaworu rozdzielającego (dobór K ν ).

10 10 Jeżeli w układzie jest wymagana ściśle określona prędkość ruchu tłoka, zaleca się tak dobierać parametry układu, aby średnia prędkość ruchu tłoka była co najmniej o 20-30% większa niż wymagana. Do tak zaprojektowanego układu należy zastosować nastawialne zawory dławiące ustalając nimi żądaną prędkość. 3. Określenie strat ciśnienia na zaworach Równanie przepływu gazu przez zawór ma postać: Q = 30 8 K, ϑ p p γ n Z powyższego wzoru można: - określić straty ciśnienia na zaworze, - dobrać zawór drogą określenia współczynnika wymiarowego zaworu K ν. Zależność (7) przedstawiono w postaci nomogramu pełnego na rys. 5. i w postaci nomogramu uproszczonego na rys. 6. wy T (7) Rys. 5. Nomogram do określania strat ciśnienia p

11 11 Rys. 6. Nomogram uproszczony do określania strat ciśnienia [5] Nomogram uproszczony obejmuje typowe dla napędu i sterowania pneumatycznego wartości Q i K ν i dotyczy powietrza w zakresie temperatur 5 50 o C. Często również w celu określenia strat ciśnienia na zaworach podawana jest wartość objętościowego natężenia przepływu przez zawór przy ciśnieniu nominalnym na wejściu i ciśnieniu atmosferycznym na wyjściu z zaworu. Tego typu pomiar natężenia przepływu jest również łatwy do wykonania, szczególnie dla elementów o niewielkich średnicach przelotu, jednak porównanie za pomocą przeliczeń uzyskiwanych tą metodą wyników z wartością K ν lub Q nom obarczone jest zazwyczaj pewnym błędem. W celu przybliżonego wykonania takich przeliczeń należy stosować nomogram przedstawiony na rys. 7.

12 12 Rys. 7. Nomogram do określania spadków ciśnienia p w funkcji wartości Kυ i wartości objętościowego natężenia przepływu Q, oraz ciśnienia wejściowego p we [5] 4. Określenie strat ciśnienia w instalacji Straty ciśnienia wynikające z tarcia o ścianki w prostych przewodach rurowych opisuje wzór H. D'Arsi: 2 l υ γ p' = λ d 20 g Współczynnik λ zależy od liczby Reynoldsa oraz gładkości rury. Wielkość liczby Reynoldsa wyraża się wzorem: Re = υ d (9) 1000 ν Lepkość kinematyczna ν w zależności od lepkości dynamicznej η, temperatury T i ciśnienia p oblicza się ze wzoru (10): (8)

13 13 η g g R T ν = = η (10) γ p Niezależnie od strat ciśnienia wywołanych tarciem czynnika przepływającego w przewodzie rurowym - p', istnieją również straty ciśnienia w instalacji wywołane oporami miejscowymi (kryzy, zagięcia, gwałtowne zmiany przekroju itp.) - p", które wyznacza się ze wzoru: p" = ξ υ 2 4 γ 10 (11) 2g Całkowita strata ciśnienia w rurociągu: p = p' + p" (12) W praktyce do oceny strat ciśnienia w prostym przewodzie rurowym można posługiwać się nomogramem z rys. 8. Rys. 8. Nomogram do określania spadków ciśnienia w przewodach rurowych [5]

14 14 Przy bardziej skomplikowanej instalacji stosuje się wzór (13) uwzględniający występowanie elementów wywołujących opory miejscowe. 2 ( l + lzast ) υ γ p = λ (13) d 20 g Wartości długości zastępczej l zast dla różnych oporów miejscowych występujących w rurociągach pneumatycznych można określać z nomogramu na rys. 9. Rys. 9. Nomogram do obliczania orientacyjnych wartości długości zastępczej l zast dla różnych oporów miejscowych występujących w rurociągach pneumatycznych [5]

15 5. PRZEBIEG ĆWICZENIA 15 Zadanie Dobór elementów pneumatycznych Korzystając z nomogramów zamieszczonych w niniejszej instrukcji oraz z udostępnionych przez prowadzącego katalogów pneumatyki należy dobrać elementy pneumatyczne projektowanego układu. Prowadzący ćwiczenie sprecyzuje zakres zadania. Zadanie Wykonanie sprawozdanie z ćwiczenia Na karcie pomiarów narysować projektowany układ oraz wypisać dobrane elementy pneumatyczne.

16 ĆWICZENIE P-13 Laboratorium 16 DOBÓR ELEMENTÓW PNEUMATYCZNYCH UKŁADÓW NAPĘDOWYCH INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN Imię i nazwisko Nr alb. Grupa Data wykonania ćwiczenia Zaliczenie Uwagi prowadzącego ćwiczenie Sprawozdanie powinno zawierać co najmniej następujące punkty: Do każdego postawionego zadania: 1. Schemat budowanego układu pneumatycznego. 2. Diagram ruchu elementów napędowych układu. 3. Wnioski z przeprowadzonej weryfikacji eksperymentalnej.

BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW PNEUMATYKI

BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW PNEUMATYKI INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-2 BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW PNEUMATYKI Koncepcja i opracowanie: dr hab. inż. Witold Pawłowski, dr inż. Michał Krępski

Bardziej szczegółowo

BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW ELEKTROPNEUMATYKI

BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW ELEKTROPNEUMATYKI INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-3 BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW ELEKTROPNEUMATYKI Koncepcja i opracowanie: dr hab. inż. Witold Pawłowski dr inż. Michał

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR P-8 STANOWISKO BADANIA POZYCJONOWANIA PNEUMATYCZNEGO

ĆWICZENIE NR P-8 STANOWISKO BADANIA POZYCJONOWANIA PNEUMATYCZNEGO INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-8 STANOWISKO BADANIA POZYCJONOWANIA PNEUMATYCZNEGO Koncepcja i opracowanie: dr inż. Michał Krępski Łódź, 2011 r. Stanowiska

Bardziej szczegółowo

BADANIA PNEUMATYCZNEGO SIŁOWNIKA BEZTŁOCZYSKOWEGO

BADANIA PNEUMATYCZNEGO SIŁOWNIKA BEZTŁOCZYSKOWEGO INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-6 BADANIA PNEUMATYCZNEGO SIŁOWNIKA BEZTŁOCZYSKOWEGO Koncepcja i opracowanie: dr inż. Michał Krępski Łódź, 2011 r. Stanowiska

Bardziej szczegółowo

BUDOWA PNEUMATYCZNEGO STEROWNIKA

BUDOWA PNEUMATYCZNEGO STEROWNIKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-18 BUDOWA PNEUMATYCZNEGO STEROWNIKA Koncepcja i opracowanie: dr inż. Michał Krępski Łódź, 2011 r. 2 Temat ćwiczenia:

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI ĆWICZENIE NR 4 OKREŚLENIE WSPÓŁCZYNNIKA STRAT LOEKALNYCH

INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI ĆWICZENIE NR 4 OKREŚLENIE WSPÓŁCZYNNIKA STRAT LOEKALNYCH INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI Laboratorium z mechaniki płynów ĆWICZENIE NR 4 OKREŚLENIE WSPÓŁCZYNNIKA STRAT LOEKALNYCH . Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest doświadczalne

Bardziej szczegółowo

09 - Dobór siłownika i zaworu. - Opór przepływu w przewodzie - Dobór rozmiaru zaworu - Dobór rozmiaru siłownika

09 - Dobór siłownika i zaworu. - Opór przepływu w przewodzie - Dobór rozmiaru zaworu - Dobór rozmiaru siłownika - Dobór siłownika i zaworu - Opór przepływu w przewodzie - Dobór rozmiaru zaworu - Dobór rozmiaru siłownika OPÓR PRZEPŁYWU W ZAWORZE Objętościowy współczynnik przepływu Qn Przepływ oblicza się jako stosunek

Bardziej szczegółowo

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY PIOTR PAWEŁKO NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY ĆWICZENIA LABORATORYJNE Sterowanie pośrednie siłownikami jednostronnego i dwustronnego działania Materiały przeznaczone są dla studentów Wydziału

Bardziej szczegółowo

Dwuprzewodowe układy centralnego smarowania.

Dwuprzewodowe układy centralnego smarowania. WŁADYSŁAW NAUMOWICZ Dwuprzewodowe układy centralnego smarowania. Dobór elementów i podstawowych parametrów. Aby układ smarowniczy zastosowany na maszynie lub urządzeniu technicznym mógł zapewnić skuteczne

Bardziej szczegółowo

BUDOWA PNEUMATYCZNYCH SIŁOWNIKÓW Z RYGLAMI ORAZ SIŁOWNIKÓW Z HAMULCAMI

BUDOWA PNEUMATYCZNYCH SIŁOWNIKÓW Z RYGLAMI ORAZ SIŁOWNIKÓW Z HAMULCAMI INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-5 BUDOWA PNEUMATYCZNYCH SIŁOWNIKÓW Z RYGLAMI ORAZ SIŁOWNIKÓW Z HAMULCAMI Koncepcja i opracowanie: dr hab. inż. Witold

Bardziej szczegółowo

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY PIOTR PAWEŁKO NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY ĆWICZENIA LABORATORYJNE Układy z pneumatycznymi przekaźnikami czasowymi Materiały przeznaczone są dla studentów Wydziału Inżynierii Mechanicznej i

Bardziej szczegółowo

Laboratorium. Hydrostatyczne Układy Napędowe

Laboratorium. Hydrostatyczne Układy Napędowe Laboratorium Hydrostatyczne Układy Napędowe Instrukcja do ćwiczenia nr Eksperymentalne wyznaczenie charakteru oporów w przewodach hydraulicznych opory liniowe Opracowanie: Z.Kudżma, P. Osiński J. Rutański,

Bardziej szczegółowo

SPRĘŻ WENTYLATORA stosunek ciśnienia statycznego bezwzględnego w płaszczyźnie

SPRĘŻ WENTYLATORA stosunek ciśnienia statycznego bezwzględnego w płaszczyźnie DEFINICJE OGÓLNE I WIELKOŚCI CHARAKTERYSTYCZNE WENTYLATORA WENTYLATOR maszyna wirnikowa, która otrzymuje energię mechaniczną za pomocą jednego wirnika lub kilku wirników zaopatrzonych w łopatki, użytkuje

Bardziej szczegółowo

OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH

OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH ĆWICZENIE II OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH 1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą określania oporów przepływu w przewodach. 2. LITERATURA 1. Informacje z wykładów i ćwiczęń

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie. - Napęd pneumatyczny. - Sterowanie pneumatyczne

Wprowadzenie. - Napęd pneumatyczny. - Sterowanie pneumatyczne Wprowadzenie Pneumatyka - dziedzina nauki i techniki zajmująca się prawami rządzącymi przepływem sprężonego powietrza; w powszechnym rozumieniu także technika napędu i sterowania pneumatycznego. Zastosowanie

Bardziej szczegółowo

Nieustalony wypływ cieczy ze zbiornika przewodami o różnej średnicy i długości

Nieustalony wypływ cieczy ze zbiornika przewodami o różnej średnicy i długości LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Nieustalony wypływ cieczy ze zbiornika przewodami o różnej średnicy i długości dr inż. Jerzy Wiejacha ZAKŁAD APARATURY PRZEMYSŁOWEJ POLITECHNIKA WARSZAWSKA, WYDZ. BMiP, PŁOCK

Bardziej szczegółowo

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY PIOTR PAWEŁO NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATCZNE PODSTAW ĆWICZENIA LABORATORJNE Układy elektropneumatyczne Materiały przeznaczone są dla studentów Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki kopiowanie,

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie Nr 2. Temat: Zaprojektowanie i praktyczna realizacja prostych hydraulicznych układów sterujących i napędów

Ćwiczenie Nr 2. Temat: Zaprojektowanie i praktyczna realizacja prostych hydraulicznych układów sterujących i napędów Ćwiczenie Nr 2 Temat: Zaprojektowanie i praktyczna realizacja prostych hydraulicznych układów sterujących i napędów 1. Wprowadzenie Sterowanie prędkością tłoczyska siłownika lub wału silnika hydraulicznego

Bardziej szczegółowo

OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH

OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH ĆWICZENIE II OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH 1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą określania oporów przepływu w przewodach. 2. LITERATURA 1. Informacje z wykładów i ćwiczeń

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE I SYMULACJA UKŁADÓW PNEUMATYCZNYCH, HYDRAULICZNYCH I ELEKTRYCZNYCH za pomocą programu komputerowego AUTOSIM 200

MODELOWANIE I SYMULACJA UKŁADÓW PNEUMATYCZNYCH, HYDRAULICZNYCH I ELEKTRYCZNYCH za pomocą programu komputerowego AUTOSIM 200 INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-15 MODELOWANIE I SYMULACJA UKŁADÓW PNEUMATYCZNYCH, HYDRAULICZNYCH I ELEKTRYCZNYCH za pomocą programu komputerowego AUTOSIM

Bardziej szczegółowo

Sterowanie Napędów Maszyn i Robotów

Sterowanie Napędów Maszyn i Robotów Wykład 3 - Metodyka projektowania sterowania. Opis bilansowy Instytut Automatyki i Robotyki Warszawa, 2015 Metodyka projektowania sterowania Zrozumienie obiektu, możliwości, ograniczeń zapoznanie się z

Bardziej szczegółowo

FABRYKA MASZYN BUDOWLANYCH "BUMAR" Sp. z o.o. Fabryka Maszyn Budowlanych ODLEWY ALUMINIOWE

FABRYKA MASZYN BUDOWLANYCH BUMAR Sp. z o.o. Fabryka Maszyn Budowlanych ODLEWY ALUMINIOWE Fabryka Maszyn Budowlanych BUMAR Sp. z o.o. ul. Fabryczna 6 73-200 CHOSZCZNO ODLEWY ALUMINIOWE 1.PIASKOWE DO 100 KG 2.KOKILOWE DO 30 KG 3.CISNIENIOWE DO 3 KG 1. Zapewniamy atesty i sprawdzenie odlewów

Bardziej szczegółowo

BADANIE SPRĘŻARKI TŁOKOWEJ.

BADANIE SPRĘŻARKI TŁOKOWEJ. BADANIE SPRĘŻARKI TŁOKOWEJ. Definicja i podział sprężarek Sprężarkami ( lub kompresorami ) nazywamy maszyny przepływowe, służące do podwyższania ciśnienia gazu w celu zmagazynowania go w zbiorniku. Gaz

Bardziej szczegółowo

PNEUMATYCZNE ELEMENTY LOGICZNE

PNEUMATYCZNE ELEMENTY LOGICZNE INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-17 PNEUMATYCZNE ELEMENTY LOGICZNE Koncepcja i opracowanie: dr inż. Michał Krępski Łódź, 2011 r. 2 Temat ćwiczenia: PNEUMATYCZNE

Bardziej szczegółowo

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY PIOTR PAWEŁKO NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY ĆWICZENIA LABORATORYJNE Układy pneumatyczne z zaworami sekwencyjnymi Materiały przeznaczone są dla studentów Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki

Bardziej szczegółowo

PROJEKTOWANIE UKŁADÓW PNEUMATYCZNYCH za pomocą programu komputerowego SMC-PneuDraw 2.8

PROJEKTOWANIE UKŁADÓW PNEUMATYCZNYCH za pomocą programu komputerowego SMC-PneuDraw 2.8 INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-16 PROJEKTOWANIE UKŁADÓW PNEUMATYCZNYCH za pomocą programu komputerowego SMC-PneuDraw 2.8 Koncepcja i opracowanie: dr

Bardziej szczegółowo

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej

Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej w Systemach Technicznych Symulacja prosta dyszy pomiarowej Bendemanna Opracował: dr inż. Andrzej J. Zmysłowski

Bardziej szczegółowo

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY PIOTR PAWEŁKO NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY ĆWICZENIA LABORATORYJNE Wprowadzenie Materiały przeznaczone są dla studentów Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Mechatroniki kopiowanie, powielanie,

Bardziej szczegółowo

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY PIOTR PAWEŁKO NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY ĆWICZENIA LABORATORYJNE Sterowanie bezpośrednie siłownikami jednostronnego i dwustronnego działania Materiały przeznaczone są dla studentów Wydziału

Bardziej szczegółowo

PNEUMATYCZNA TECHNIKA PROPORCJONALNA

PNEUMATYCZNA TECHNIKA PROPORCJONALNA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-7 PNEUMATYCZNA TECHNIKA PROPORCJONALNA Koncepcja i opracowanie: dr hab. inż. Witold Pawłowski dr inż. Michał Krępski

Bardziej szczegółowo

Siłowniki. Konstrukcja siłownika. pokrywa tylna. tylne przyłącze zasilania. cylinder (profil) przednie przyłącze zasilania. tuleja tylnej amortyzacji

Siłowniki. Konstrukcja siłownika. pokrywa tylna. tylne przyłącze zasilania. cylinder (profil) przednie przyłącze zasilania. tuleja tylnej amortyzacji - Siłowniki - Informacje podstawowe - Schemat działania siłownika - Zużycie powietrza - Obciążenie osiowe - Tłumienie (amortyzacja) w położeniu końcowym - Siła pchająca / ciągnąca - Siła sprężyny w siłownikach

Bardziej szczegółowo

HYDROGEOLOGIA I UJĘCIA WODY. inż. Katarzyna Wartalska

HYDROGEOLOGIA I UJĘCIA WODY. inż. Katarzyna Wartalska HYDROGEOLOGIA I UJĘCIA WODY -projektmgr inż. Katarzyna Wartalska rok akademicki 2016/2017 1. Wstęp 1.1. Przedmiot opracowania - należy podać co jest celem ćwiczenia projektowego: Przedmiotem opracowania

Bardziej szczegółowo

Temat: Układy pneumatyczno - hydrauliczne

Temat: Układy pneumatyczno - hydrauliczne Copyright by: Krzysztof Serafin. Brzesko 2007 Na podstawie skryptu 1220 AGH Temat: Układy pneumatyczno - hydrauliczne 1. Siłownik z zabudowanym blokiem sterującym Ten ruch wahadłowy tłoka siłownika jest

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie OB-7

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie OB-7 POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN Ćwiczenie OB-7 Temat: BADANIE UKŁADU NAPĘDU I STEROWANIA JEDNOSTKI OBRÓBCZEJ WIERTARSKIEJ Opracował: mgr inż. St. Sucharzewski Zatwierdzał:

Bardziej szczegółowo

MECHANIKA PŁYNÓW LABORATORIUM

MECHANIKA PŁYNÓW LABORATORIUM MECANIKA PŁYNÓW LABORATORIUM Ćwiczenie nr 4 Współpraca pompy z układem przewodów. Celem ćwiczenia jest sporządzenie charakterystyki pojedynczej pompy wirowej współpracującej z układem przewodów, przy różnych

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE I SYMULACJA UKŁADÓW PNEUMATYCZNYCH, HYDRAULICZNYCH I ELEKTRYCZNYCH za pomocą programu komputerowego AUTOMATION STUDIO

MODELOWANIE I SYMULACJA UKŁADÓW PNEUMATYCZNYCH, HYDRAULICZNYCH I ELEKTRYCZNYCH za pomocą programu komputerowego AUTOMATION STUDIO INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-14 MODELOWANIE I SYMULACJA UKŁADÓW PNEUMATYCZNYCH, HYDRAULICZNYCH I ELEKTRYCZNYCH za pomocą programu komputerowego AUTOMATION

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3: Wyznaczanie gęstości pozornej i porowatości złoża, przepływ gazu przez złoże suche, opory przepływu.

Ćwiczenie 3: Wyznaczanie gęstości pozornej i porowatości złoża, przepływ gazu przez złoże suche, opory przepływu. 1. Część teoretyczna Przepływ jednofazowy przez złoże nieruchome i ruchome Przepływ płynu przez warstwę luźno usypanego złoża występuje w wielu aparatach, np. w kolumnie absorpcyjnej, rektyfikacyjnej,

Bardziej szczegółowo

Temat /6/: DYNAMIKA UKŁADÓW HYDRAULICZNYCH. WIADOMOŚCI PODSTAWOWE.

Temat /6/: DYNAMIKA UKŁADÓW HYDRAULICZNYCH. WIADOMOŚCI PODSTAWOWE. 1 Temat /6/: DYNAMIKA UKŁADÓW HYDRAULICZNYCH. WIADOMOŚCI PODSTAWOWE. Celem ćwiczenia jest doświadczalne określenie wskaźników charakteryzujących właściwości dynamiczne hydraulicznych układów sterujących

Bardziej szczegółowo

BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW PODCIŚNIENIA

BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW PODCIŚNIENIA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ ĆWICZENIE NR P-4 BUDOWA I TESTOWANIE UKŁADÓW PODCIŚNIENIA Koncepcja i opracowanie: dr hab. inż. Witold Pawłowski dr inż. Michał Krępski

Bardziej szczegółowo

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY

NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY PIOTR PAWEŁKO NAPĘD I STEROWANIE PNEUMATYCZNE PODSTAWY ĆWICZENIA LABORATORYJNE Sterowanie sekwencyjne półautomatyczne i automatyczne Materiały przeznaczone są dla studentów Wydziału Inżynierii Mechanicznej

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW

LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie numer Pomiar współczynnika oporu liniowego 1. Wprowadzenie Stanowisko służy do analizy zjawiska liniowych strat energii podczas przepływu laminarnego i turbulentnego przez rurociąg mosiężny o

Bardziej szczegółowo

Hydrostatyczne Układy Napędowe Laboratorium

Hydrostatyczne Układy Napędowe Laboratorium Hydrostatyczne Układy Napędowe Laboratorium Temat: Eksperymentalne wyznaczenie charakteru oporów w przewodach hydraulicznych opory liniowe Opracował: Z. Kudźma, P. Osiński, J. Rutański, M. Stosiak CEL

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW

LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie numer 3 Pomiar współczynnika oporu lokalnego 1 Wprowadzenie Stanowisko umożliwia wykonanie szeregu eksperymentów związanych z pomiarami oporów przepływu w różnych elementach rzeczywistych układów

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie D-3

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie D-3 POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN Ćwiczenie D-3 Temat: Obliczenie częstotliwości własnej drgań swobodnych wrzecion obrabiarek Konsultacje: prof. dr hab. inż. F. Oryński

Bardziej szczegółowo

dr inż. Piotr Pawełko / Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia patrz punkt 6!!!

dr inż. Piotr Pawełko / Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia patrz punkt 6!!! Laboratorium nr2 Temat: Sterowanie pośrednie siłownikami jednostronnego i dwustronnego działania. 1. Wstęp Sterowanie pośrednie stosuje się do sterowania elementami wykonawczymi (siłownikami, silnikami)

Bardziej szczegółowo

MARTA ŻYŁKA 1, ZYGMUNT SZCZERBA 2, WOJCIECH ŻYŁKA 3

MARTA ŻYŁKA 1, ZYGMUNT SZCZERBA 2, WOJCIECH ŻYŁKA 3 Wydawnictwo UR 2016 ISSN 2080-9069 ISSN 2450-9221 online Edukacja Technika Informatyka nr 2/16/2016 www.eti.rzeszow.pl DOI: 10.15584/eti.2016.2.19 MARTA ŻYŁKA 1, ZYGMUNT SZCZERBA 2, WOJCIECH ŻYŁKA 3 Przykład

Bardziej szczegółowo

Przewód wydatkujący po drodze

Przewód wydatkujący po drodze Przewód wydatkujący po drodze Współczesne wodociągi, występujące w postaci mniej lub bardziej złożonych systemów obiektów służą do udostępniania wody o pożądanej jakości i w oczekiwanej ilości. Poszczególne

Bardziej szczegółowo

Sterowanie napędów maszyn i robotów

Sterowanie napędów maszyn i robotów Sterowanie napędów maszyn i robotów dr inż. Jakub Możaryn Wykład 3 Instytut Automatyki i Robotyki Wydział Mechatroniki Politechnika Warszawska, 2014 Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach

Bardziej szczegółowo

Aparatura Chemiczna i Biotechnologiczna Projekt: Filtr bębnowy próżniowy

Aparatura Chemiczna i Biotechnologiczna Projekt: Filtr bębnowy próżniowy Aparatura Chemiczna i Biotechnologiczna Projekt: Filtr bębnowy próżniowy Opracowanie: mgr inż. Anna Dettlaff Obowiązkowa zawartość projektu:. Strona tytułowa 2. Tabela z punktami 3. Dane wyjściowe do zadania

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA DOBORU POMP DLA PRZEMYSŁU CUKROWNICZEGO

PROCEDURA DOBORU POMP DLA PRZEMYSŁU CUKROWNICZEGO PROCEDURA DOBORU POMP DLA PRZEMYSŁU CUKROWNICZEGO Wskazujemy podstawowe wymagania jakie muszą być spełnione dla prawidłowego doboru pompy, w tym: dobór układu konstrukcyjnego pompy, parametry pompowanego

Bardziej szczegółowo

Zajęcia laboratoryjne

Zajęcia laboratoryjne Zajęcia laboratoryjne Napęd Hydrauliczny Instrukcja do ćwiczenia nr 1 Charakterystyka zasilacza hydraulicznego Opracowanie: R. Cieślicki, Z. Kudźma, P. Osiński, J. Rutański, M. Stosiak Wrocław 2016 Spis

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW

LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie numer 5 Wyznaczanie rozkładu prędkości przy przepływie przez kanał 1. Wprowadzenie Stanowisko umożliwia w eksperymentalny sposób zademonstrowanie prawa Bernoulliego. Układ wyposażony jest w dyszę

Bardziej szczegółowo

Zajęcia laboratoryjne

Zajęcia laboratoryjne Zajęcia laboratoryjne Napęd Hydrauliczny Instrukcja do ćwiczenia nr 10 Badania porównawcze układów sterowania i regulacji prędkością odbiornika hydraulicznego Opracowanie: H. Kuczwara, Z. Kudźma, P. Osiński,

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW

LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie numer 2 Pomiar współczynnika oporu liniowego 1. Wprowadzenie Stanowisko służy do analizy zjawiska liniowych strat energii podczas przepływu laminarnego i turbulentnego przez rurociąg mosiężny

Bardziej szczegółowo

Parametry układu pompowego oraz jego bilans energetyczny

Parametry układu pompowego oraz jego bilans energetyczny Parametry układu pompowego oraz jego bilans energetyczny Układ pompowy Pompa może w zasadzie pracować tylko w połączeniu z przewodami i niezbędną armaturą, tworząc razem układ pompowy. W układzie tym pompa

Bardziej szczegółowo

Badania wentylatora. Politechnika Lubelska. Katedra Termodynamiki, Mechaniki Płynów. i Napędów Lotniczych. Instrukcja laboratoryjna

Badania wentylatora. Politechnika Lubelska. Katedra Termodynamiki, Mechaniki Płynów. i Napędów Lotniczych. Instrukcja laboratoryjna Politechnika Lubelska i Napędów Lotniczych Instrukcja laboratoryjna Badania wentylatora /. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie z budową i metodami badań podstawowych typów wentylatorów. II. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Część A: Wodociągi dr inż. Małgorzata Kutyłowska dr inż. Aleksandra Sambor

Część A: Wodociągi dr inż. Małgorzata Kutyłowska dr inż. Aleksandra Sambor Część A: Wodociągi dr inż. Małgorzata Kutyłowska dr inż. Aleksandra Sambor Projekt koncepcyjny sieci wodociągowej dla rejonu. Spis treści 1. Wstęp 1.1. Przedmiot opracowania 1.2. Podstawa opracowania 1.3.

Bardziej szczegółowo

PROJEKT TECHNICZNY MECHANIZMU CHWYTAKA TYPU P-(O-O-O)

PROJEKT TECHNICZNY MECHANIZMU CHWYTAKA TYPU P-(O-O-O) PROJEKT TECHNICZNY MECHANIZMU CHWYTAKA TYPU P-(O-O-O) ZADANIE PROJEKTOWE: Zaprojektować chwytak do manipulatora przemysłowego wg zadanego schematu kinematycznego spełniający następujące wymagania: a) w

Bardziej szczegółowo

prędkości przy przepływie przez kanał

prędkości przy przepływie przez kanał Ćwiczenie numer 5 Wyznaczanie rozkładu prędkości przy przepływie przez kanał 1. Wprowadzenie Stanowisko umożliwia w eksperymentalny sposób zademonstrowanie prawa Bernoulliego. Układ wyposażony jest w dyszę

Bardziej szczegółowo

FDS 6 - Nowe funkcje i możliwości: Modelowanie instalacji HVAC część 2 zagadnienia hydrauliczne

FDS 6 - Nowe funkcje i możliwości: Modelowanie instalacji HVAC część 2 zagadnienia hydrauliczne FDS 6 - Nowe funkcje i możliwości: Modelowanie instalacji HVAC część 2 zagadnienia hydrauliczne Wstęp W poprzednim odcinku zaprezentowany został sposób modelowania instalacji wentylacyjnych. Możliwość

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie. Napędy hydrauliczne są to urządzenia służące do przekazywania energii mechanicznej z miejsca jej wytwarzania do urządzenia napędzanego.

Wprowadzenie. Napędy hydrauliczne są to urządzenia służące do przekazywania energii mechanicznej z miejsca jej wytwarzania do urządzenia napędzanego. Napędy hydrauliczne Wprowadzenie Napędy hydrauliczne są to urządzenia służące do przekazywania energii mechanicznej z miejsca jej wytwarzania do urządzenia napędzanego. W napędach tych czynnikiem przenoszącym

Bardziej szczegółowo

Rys.1. Zwężki znormalizowane: a) kryza, b) dysza, c) dysza Venturiego [2].

Rys.1. Zwężki znormalizowane: a) kryza, b) dysza, c) dysza Venturiego [2]. WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPŁYWU W ZWĘŻKACH POMIAROWYCH DLA GAZÓW 1. Wprowadzenie Najbardziej rozpowszechnioną metodą pomiaru natężenia przepływu jest użycie elementów dławiących płyn. Stanowią one

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie. - Napęd pneumatyczny. - Sterowanie pneumatyczne

Wprowadzenie. - Napęd pneumatyczny. - Sterowanie pneumatyczne Wprowadzenie Pneumatyka - dziedzina nauki i techniki zajmująca się prawami rządzącymi przepływem sprężonego powietrza; w powszechnym rozumieniu także technika napędu i sterowania pneumatycznego. Zastosowanie

Bardziej szczegółowo

dn dt C= d ( pv ) = d dt dt (nrt )= kt Przepływ gazu Pompowanie przez przewód o przewodności G zbiornik przewód pompa C A , p 1 , S , p 2 , S E C B

dn dt C= d ( pv ) = d dt dt (nrt )= kt Przepływ gazu Pompowanie przez przewód o przewodności G zbiornik przewód pompa C A , p 1 , S , p 2 , S E C B Pompowanie przez przewód o przewodności G zbiornik przewód pompa C A, p 2, S E C B, p 1, S C [W] wydajność pompowania C= d ( pv ) = d dt dt (nrt )= kt dn dt dn / dt - ilość cząstek przepływających w ciągu

Bardziej szczegółowo

Własności płynów - zadania

Własności płynów - zadania Zadanie 1 Naczynie o objętości V = 0,1 m³ jest wypełnione cieczą o masie m = 85 kg. Oblicz gęstość cieczy oraz jej ciężar właściwy. Gęstość cieczy: ciężar właściwy cieczy: ρ = m V = 85 = 850 kg/m³ 0,1

Bardziej szczegółowo

Wykład 6. Piotr Sauer Katedra Sterowania i Inżynierii Systemów. Siłowniki tłokowe

Wykład 6. Piotr Sauer Katedra Sterowania i Inżynierii Systemów. Siłowniki tłokowe Serwonapędy w automatyce i robotyce Wykład 6 Piotr Sauer Katedra Sterowania i Inżynierii Systemów Pneumatyczne elementy wykonawcze Siłowniki Siłowniki tłokowe Siłowniki Siłowniki tłokowe Pneumatyczne elementy

Bardziej szczegółowo

Laboratorium InŜynierii i Aparatury Przemysłu SpoŜywczego

Laboratorium InŜynierii i Aparatury Przemysłu SpoŜywczego Laboratorium InŜynierii i Aparatury Przemysłu SpoŜywczego 1. Temat ćwiczenia :,,Wyznaczanie współczynnika przenikania ciepła 2. Cel ćwiczenia : Określenie globalnego współczynnika przenikania ciepła k

Bardziej szczegółowo

PROFIL PRĘDKOŚCI W RURZE PROSTOLINIOWEJ

PROFIL PRĘDKOŚCI W RURZE PROSTOLINIOWEJ LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie N 7 PROFIL PRĘDKOŚCI W RURZE PROSTOLINIOWEJ . Cel ćwiczenia Doświadczalne i teoretyczne wyznaczenie profilu prędkości w rurze prostoosiowej 2. Podstawy teoretyczne:

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia laboratoryjne z przedmiotu : Napędy Elektryczne, Hydrauliczne i Pneumatyczne

Ćwiczenia laboratoryjne z przedmiotu : Napędy Elektryczne, Hydrauliczne i Pneumatyczne Laboratorium nr1 Temat: Sterowanie bezpośrednie siłownikami jednostronnego i dwustronnego działania. 1. Wstęp Sterowanie bezpośrednie pracą aktuatora pneumatycznego (siłownika lub silnika) stosuje się

Bardziej szczegółowo

J. Szantyr Wykład nr 27 Przepływy w kanałach otwartych I

J. Szantyr Wykład nr 27 Przepływy w kanałach otwartych I J. Szantyr Wykład nr 7 Przepływy w kanałach otwartych Przepływy w kanałach otwartych najczęściej wymuszane są działaniem siły grawitacji. Jako wstępny uproszczony przypadek przeanalizujemy spływ warstwy

Bardziej szczegółowo

WPŁYW POWŁOKI POWIERZCHNI WEWNĘTRZNEJ RUR PRZEWODOWYCH NA EKSPLOATACJĘ RUROCIĄGU. Przygotował: Dr inż. Marian Mikoś

WPŁYW POWŁOKI POWIERZCHNI WEWNĘTRZNEJ RUR PRZEWODOWYCH NA EKSPLOATACJĘ RUROCIĄGU. Przygotował: Dr inż. Marian Mikoś WPŁYW POWŁOKI POWIERZCHNI WEWNĘTRZNEJ RUR PRZEWODOWYCH NA EKSPLOATACJĘ RUROCIĄGU Przygotował: Dr inż. Marian Mikoś Kocierz, 3-5 wrzesień 008 Wstęp Przedmiotem opracowania jest wykazanie, w jakim stopniu

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie N 13 ROZKŁAD CIŚNIENIA WZDŁUś ZWĘśKI VENTURIEGO

Ćwiczenie N 13 ROZKŁAD CIŚNIENIA WZDŁUś ZWĘśKI VENTURIEGO LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie N ROZKŁAD CIŚNIENIA WZDŁUś ZWĘśKI VENTURIEGO . Cel ćwiczenia Doświadczalne wyznaczenie rozkładu ciśnienia piezometrycznego w zwęŝce Venturiego i porównanie go z

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: NAPĘDY I STEROWANIE ELEKTROHYDRAULICZNE MASZYN DRIVES AND ELEKTRO-HYDRAULIC MACHINERY CONTROL SYSTEMS Kierunek: Mechatronika Forma studiów: STACJONARNE Kod przedmiotu: S1_07 Rodzaj przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

Podstawowe definicje Dz. U. z 2007 r. Nr 18, poz. 115

Podstawowe definicje Dz. U. z 2007 r. Nr 18, poz. 115 Podstawowe definicje Dz. U. z 2007 r. Nr 18, poz. 115 Gazomierz przyrząd pomiarowy służący do pomiaru ilości (objętości lub masy) przepływającego przez niego gazu. Gazomierz miechowy gazomierz, w którym

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. Zadanie 2.

Zadanie 1. Zadanie 2. Zadanie 1. Określić nadciśnienie powietrza panujące w rurociągu R za pomocą U-rurki, w której znajduje się woda. Różnica poziomów wody w U-rurce wynosi h = 100 cm. Zadanie 2. Określić podciśnienie i ciśnienie

Bardziej szczegółowo

1. Część teoretyczna. Przepływ jednofazowy przez złoże nieruchome i ruchome

1. Część teoretyczna. Przepływ jednofazowy przez złoże nieruchome i ruchome 1. Część teoretyczna Przepływ jednofazowy przez złoże nieruchome i ruchome Przepływ płynu przez warstwę luźno usypanego złoża występuje w wielu aparatach, np. w kolumnie absorpcyjnej, rektyfikacyjnej,

Bardziej szczegółowo

Chłodnictwo i Kriogenika - Ćwiczenia Lista 4

Chłodnictwo i Kriogenika - Ćwiczenia Lista 4 Chłodnictwo i Kriogenika - Ćwiczenia Lista 4 dr hab. inż. Bartosz Zajączkowski bartosz.zajaczkowski@pwr.edu.pl Politechnika Wrocławska Wydział Mechaniczno-Energetyczny Katedra Termodynamiki, Teorii Maszyn

Bardziej szczegółowo

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Podstawy Automatyki Przygotowanie zadania sterowania do analizy i syntezy zestawienie schematu blokowego

Bardziej szczegółowo

PL B1 (13) B1. (51) IntCl6: F15B 15/14 F16J 7/00. (54) Siłownik hydrauliczny lub pneumatyczny

PL B1 (13) B1. (51) IntCl6: F15B 15/14 F16J 7/00. (54) Siłownik hydrauliczny lub pneumatyczny RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 167345 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 292954 (22) Data zgłoszenia: 2 3.12.1991 (51) IntCl6: F15B 15/14 F16J

Bardziej szczegółowo

Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych. Instrukcja do ćwiczenia III. Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia

Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych. Instrukcja do ćwiczenia III. Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych Instrukcja do ćwiczenia III Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia Sonda poboru ciśnienia Sonda poboru ciśnienia (Rys. ) jest to urządzenie

Bardziej szczegółowo

Układy napędowe maszyn - opis przedmiotu

Układy napędowe maszyn - opis przedmiotu Układy napędowe maszyn - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Układy napędowe maszyn Kod przedmiotu 06.1-WM-MiBM-P-59_15gen Wydział Kierunek Wydział Mechaniczny Mechanika i budowa maszyn

Bardziej szczegółowo

Dobór silnika serwonapędu. (silnik krokowy)

Dobór silnika serwonapędu. (silnik krokowy) Dobór silnika serwonapędu (silnik krokowy) Dane wejściowe napędu: Masa całkowita stolika i przedmiotu obrabianego: m = 40 kg Współczynnik tarcia prowadnic = 0.05 Współczynnik sprawności przekładni śrubowo

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie H-4

POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN. Ćwiczenie H-4 POLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT OBRABIAREK I TECHNOLOGII BUDOWY MASZYN Ćwiczenie H-4 Temat: WYZNACZANIE SPRAWNOŚCI OGÓLNEJ I OBJĘTOŚCIOWEJ WIELOTŁOCZKOWEGO OSIOWEGO SILNIKA HYDRAULICZNEGO. Konsultacja i redakcja:

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, INSTYTUT INŻYNIERII BIOMEDYCZNEJ I POMIAROWEJ LABORATORIUM POMIARÓW WIELKOŚCI NIEELEKTRYCZNYCH I-21

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, INSTYTUT INŻYNIERII BIOMEDYCZNEJ I POMIAROWEJ LABORATORIUM POMIARÓW WIELKOŚCI NIEELEKTRYCZNYCH I-21 POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, INSTYTUT INŻYNIERII BIOMEDYCZNEJ I POMIAROWEJ LABORATORIUM POMIARÓW WIELKOŚCI NIEELEKTRYCZNYCH I-21 Ćwiczenie nr 5. POMIARY NATĘŻENIA PRZEPŁYWU GAZÓW METODĄ ZWĘŻOWĄ 1. Cel ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Porównanie strat ciśnienia w przewodach ssawnych układu chłodniczego.

Porównanie strat ciśnienia w przewodach ssawnych układu chłodniczego. Porównanie strat ciśnienia w przewodach ssawnych układu chłodniczego. Poszczególne zespoły układu chłodniczego lub klimatyzacyjnego połączone są systemem przewodów transportujących czynnik chłodniczy.

Bardziej szczegółowo

Laboratorium komputerowe z wybranych zagadnień mechaniki płynów

Laboratorium komputerowe z wybranych zagadnień mechaniki płynów FORMOWANIE SIĘ PROFILU PRĘDKOŚCI W NIEŚCIŚLIWYM, LEPKIM PRZEPŁYWIE PRZEZ PRZEWÓD ZAMKNIĘTY Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia będzie analiza formowanie się profilu prędkości w trakcie przepływu płynu przez

Bardziej szczegółowo

Akademia Górniczo- Hutnicza Im. Stanisława Staszica w Krakowie

Akademia Górniczo- Hutnicza Im. Stanisława Staszica w Krakowie Akademia Górniczo- Hutnicza Im. Stanisława Staszica w Krakowie PODOBIEŃSTWO W WENTYLATORACH TYPOSZEREGI SMIUE Prowadzący: mgr inż. Tomasz Siwek siwek@agh.edu.pl 1. Wstęp W celu umożliwienia porównywania

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI ĆWICZENIE NR 7 BADANIE POMPY II

INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI ĆWICZENIE NR 7 BADANIE POMPY II INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI Laboratorium z mechaniki płynów ĆWICZENIE NR 7 BADANIE POMPY II 2 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z budową i działaniem

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Układy rewersyjne

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Układy rewersyjne Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Układy rewersyjne Wstęp Celem ćwiczenia jest budowa różnych układów hydraulicznych pełniących zróżnicowane funkcje. Studenci po odbyciu ćwiczenia powinni umieć porównać

Bardziej szczegółowo

OBLICZENIA SILNIKA TURBINOWEGO ODRZUTOWEGO (rzeczywistego) PRACA W WARUNKACH STATYCZNYCH. Opracował. Dr inż. Robert Jakubowski

OBLICZENIA SILNIKA TURBINOWEGO ODRZUTOWEGO (rzeczywistego) PRACA W WARUNKACH STATYCZNYCH. Opracował. Dr inż. Robert Jakubowski OBLICZENIA SILNIKA TURBINOWEGO ODRZUTOWEGO (rzeczywistego) PRACA W WARUNKACH STATYCZNYCH DANE WEJŚCIOWE : Opracował Dr inż. Robert Jakubowski Parametry otoczenia p H, T H Spręż sprężarki, Temperatura gazów

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing Wstęp teoretyczny Poprzednie ćwiczenia poświęcone były sterowaniom dławieniowym. Do realizacji

Bardziej szczegółowo

Awarie. 4 awarie do wyboru objawy, możliwe przyczyny, sposoby usunięcia. (źle dobrana pompa nie jest awarią)

Awarie. 4 awarie do wyboru objawy, możliwe przyczyny, sposoby usunięcia. (źle dobrana pompa nie jest awarią) Awarie 4 awarie do wyboru objawy możliwe przyczyny sposoby usunięcia (źle dobrana pompa nie jest awarią) Natężenie przepływu DANE OBLICZENIA WYNIKI Qś r d M k q j m d 3 Mk- ilość mieszkańców równoważnych

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 2 Wpływ budowy skraplacza na wymianę ciepła

Ćwiczenie nr 2 Wpływ budowy skraplacza na wymianę ciepła Andrzej Grzebielec 2009-11-12 wersja 1.1 Laboratorium Chłodnictwa Ćwiczenie nr 2 Wpływ budowy skraplacza na wymianę ciepła 1 2 Wpływ budowy skraplacza na wymianę ciepła 2.1 Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Spis tabel Tabela 1. Tabela 2. Tabela 3. Tabela 4. Tabela 5. Tabela 6. Tabela 6. Tabela 7. Tabela 8. Tabela 9. Tabela 10.

Spis tabel Tabela 1. Tabela 2. Tabela 3. Tabela 4. Tabela 5. Tabela 6. Tabela 6. Tabela 7. Tabela 8. Tabela 9. Tabela 10. Spis treści 1. Wstęp 1.1. Przedmiot opracowania 1.2. Podstawa opracowania 1.3. Zakres opracowania 1.4. Wykorzystane materiały 1.5. Opis obszaru objętego opracowaniem 2. Obliczenia charakterystycznych rozbiorów

Bardziej szczegółowo

Sterowanie Napędów Maszyn i Robotów

Sterowanie Napędów Maszyn i Robotów Wykład 2 - Dobór napędów Instytut Automatyki i Robotyki Warszawa, 2017 Wstępny dobór napędu: dane o maszynie Podstawowe etapy projektowania Krok 1: Informacje o kinematyce maszyny Krok 2: Wymagania dotyczące

Bardziej szczegółowo

Płyny newtonowskie (1.1.1) RYS. 1.1

Płyny newtonowskie (1.1.1) RYS. 1.1 Miniskrypt: Płyny newtonowskie Analizujemy cienką warstwę płynu zawartą pomiędzy dwoma równoległymi płaszczyznami, które są odległe o siebie o Y (rys. 1.1). W warunkach ustalonych następuje ścinanie w

Bardziej szczegółowo

[1] CEL ĆWICZENIA: Identyfikacja rzeczywistej przemiany termodynamicznej poprzez wyznaczenie wykładnika politropy.

[1] CEL ĆWICZENIA: Identyfikacja rzeczywistej przemiany termodynamicznej poprzez wyznaczenie wykładnika politropy. [1] CEL ĆWICZENIA: Identyfikacja rzeczywistej przemiany termodynamicznej poprzez wyznaczenie wykładnika politropy. [2] ZAKRES TEMATYCZNY: I. Rejestracja zmienności ciśnienia w cylindrze sprężarki (wykres

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 2: Wyznaczanie gęstości i lepkości płynów. Rodzaje przepływów.

Ćwiczenie 2: Wyznaczanie gęstości i lepkości płynów. Rodzaje przepływów. Ćwiczenie : Wyznaczanie gęstości i lepkości płynów. Rodzaje przepływów. Gęstość 1. Część teoretyczna Gęstość () cieczy w danej temperaturze definiowana jest jako iloraz jej masy (m) do objętości (V) jaką

Bardziej szczegółowo

Ermeto Original Rury / Łuki rurowe

Ermeto Original Rury / Łuki rurowe Ermeto Original Rury / Łuki rurowe R2 Parametry rur EO 1. Gatunki stali, własności mechaniczne, wykonanie Rury stalowe EO Rodzaj stali Wytrzymałość na Granica Wydłużenie przy zerwaniu rozciąganie Rm plastyczności

Bardziej szczegółowo