Jakość i dostęp do informacji internetowych. społecznej edukacji zdrowotnej

Transkrypt

1 Jakość i dostęp do informacji internetowych jako źródło społecznej edukacji zdrowotnej prof. UM dr hab. MARIA DANUTA GŁOWACKA

2 INFORMACJA, WIEDZA, EDUKACJA ZDROWOTNA - ustalenia definicyjne 2

3 Wiedza pacjenta i wiedza środowisk, w których realizuje on swoje role Ŝyciowe, jest warunkiem skutecznego uczestnictwa w tworzeniu, utrzymywaniu i poszerzaniu zachowań prozdrowotnych, jak równieŝ świadomego udziału w procesie podejmowania decyzji na rzecz zdrowia. 3

4 Edukacja zdrowotna powinna być rozumiana jako proces, podczas którego człowiek uczy się troski o zdrowie własne i zdrowie społeczności w której Ŝyje. Proces ten obejmuje szereg działań (kształcenie, wychowanie, kierowanie własnym rozwojem) i wykorzystuje sprzyjające warunki i sytuacje celem propagowania prozdrowotnych tendencji. 4

5 7 Międzynarodowych Standardów Edukacji Zdrowotnej 1. Rozumienie pojęć związanych z promocją zdrowia i zapobieganiem chorobom. 2. Wykazywanie się umiejętnością dotarcia do waŝnych informacji zdrowotnych, produktów oraz usług promujących zdrowie. 3. Wykazywanie się umiejętnościami zastosowania w praktyce zachowań wzmacniających zdrowie oraz redukujących wpływ czynników ryzyka wystąpienia chorób. 4. Świadomie poddawanie analizie wpływu kultury, mediów, technologii oraz innych faktorów oddziałujących na zdrowie jednostki. 5

6 7 Międzynarodowych Standardów Edukacji Zdrowotnej 5. Wykorzystywanie technik komunikacji interpersonalnej dla wzmacniania poŝądanych zachowań zdrowotnych. 6. Wykazywanie się umiejętnością podejmowania decyzji oraz wyznaczania celów Ŝyciowych, które jednocześnie uwzględniają polepszanie stanu zdrowia. 7. Wspieranie działań ukierunkowanych na zdrowie jednostki, rodziny i społeczeństwa. 6

7 INTERAKTYWNA KOMUNIKACJA W PROCESIE EDUKACJI PACJENTA 7

8 PRAKTYCZNA EKSPLORACJA ZAGADNIENIA na podstawie: What I've learned from E-patients. Hoch D., Ferguson T. Harvard Medical School, Boston, Massachusetts, USA 8

9 70% internautów zapewnia sobie wzajemnie krótki kurs przygotowawczy w zakresie postępowania z chorobą: dyskutuje na tematy związane z anatomią czy fizjologią omawia dostępne formy leczenia danej jednostki chorobowej oraz ich efekty uboczne opisuje codzienne czynności wykonywane w związku z chorobą (np. przewlekłą) określa stopień przenikania choroby do Ŝycia rodzinnego czy zawodowego 9

10 30% interakcji zachodzących pomiędzy uczestnikami internetowej komunikacji związane jest z jednej strony z udzielaniem wsparcia m.in. poprzez opisywanie własnych doświadczeń medycznych, z drugiej zaś stanowi ofertę aktywnego słuchania, współczucia i zrozumienia. 10

11 Najczęściej omawiane zagadnienia: 31% - dostępne warianty leczenia 28% - naturalna historia choroby 20% - wymiana doświadczeń 18% - efekty uboczne stosowanych terapii 3% - inne tematy 11

12 Opinie pacjentów: 1. Czy uwaŝasz, Ŝe nieprawdziwe bądź niedokładne informacje zamieszczone na stronie internetowej lub forum negatywnie odbiły się na Twoim doświadczeniu zdrowotnym? Nie 95% 2. Czy miałbyś coś przeciwko profesjonalnej analizie Twoich wypowiedzi na forach internetowych celem lepszego zrozumienia potrzeb i oczekiwań pacjenta oraz wymagań stawianych dostawcom usług medycznych? Nie 96% 3. Czy korzystasz z forów internetowych, poniewaŝ dostawca usług medycznych nie dostarczył Ci, lub nie moŝe dostarczyć, niezbędnych informacji? Tak 64% 12

13 Około 6% postów na stronach internetowych, wg specjalistów medycznych, zawiera informacje częściowo nieprawdziwe, źle zinterpretowane, nieaktualne lub niepełne. 13

14 INTERAKTYWNA KOMUNIKACJA W PROCESIE EDUKACJI PACJENTA 14

15 Interaktywną komunikację ukierunkowaną na zdrowie moŝna określić jako proces wzajemnego oddziaływania zachodzący pomiędzy indywidualnymi konsumentami, pacjentami, dostawcami usług zdrowotnych czy profesjonalistami medycznymi. Proces ten bazuje na urządzeniach elektronicznych lub róŝnorodnych technikach porozumiewania się. Celem tego procesu jest przekazywanie lub zapewnienie dostępu do informacji zdrowotnych, a takŝe uzyskanie pomocy, wskazówek, porad w kwestiach powiązanych ze zdrowiem. 15

16 Aplikacje interaktywnej komunikacji ukierunkowanej na zdrowie stanowią narzędzia w edukowaniu pacjentów, przyczyniając się do kształtowania prozdrowotnych postaw przez wspieranie samoopieki oraz występowania we własnym imieniu. 16

17 Do podstawowych funkcji spełnianych przez te aplikacje naleŝy: przekazywanie informacji umoŝliwienie pacjentom podejmowania decyzji w oparciu o rzetelne dane promowanie zachowań sprzyjających zdrowiu promowanie bezpośredniej wymiany informacji i wsparcia emocjonalnego zarządzanie zapotrzebowaniem na usługi zdrowotne. 17

18 18

19 STRONY INTERNETOWE ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ 19

20 Strony internetowe lekarzy oraz zakładów opieki zdrowotnej powinny bazować nie tylko na pasywnych narzędziach komunikacji, tj. takich jak np. przewodniki dla pacjentów, ale takŝe stosować aplikacje, podobne do tych wykorzystywanych w e-handlu, umoŝliwiające przeprowadzanie transakcji i wymianę informacji. 20

21 Opisywane zmiany obejmują: zamieszczanie linków do stron zewnętrznych wyróŝnionych ze względu na kryterium jakości informacji np.: organizacje wspierające pacjentów opracowanie interaktywnych zabezpieczonych zakładek, indywidualnych dla kaŝdego pacjenta, zawierających informacje odnośnie stosowanych leków, wyniki przeprowadzonych badań diagnostycznych, kopie prowadzonej korespondencji czy wypis ze szpitala 21

22 Opisywane zmiany obejmują: umoŝliwienie pacjentom prowadzenia własnej biografii zdrowotnej ; w Wielkiej Brytanii taką moŝliwość daje strona NHS (odpowiednik polskiego NFZ) healthspace.nhs.uk przygotowanie formularzy do rejestracji on-line oraz ponownego przepisania stosowanych medykamentów wprowadzenie ustrukturyzowanych formularzy do natychmiastowej oceny symptomów wskazanych przez pacjenta 22

23 E - ZDROWIE 23

24 Według Gustafsona i Wyatta e-zdrowie polega na wykorzystywaniu przez pacjentów czy społeczeństwo Internetu i/lub innych mediów elektronicznych do rozpowszechniania, zapewnienia dostępu do usług lub informacji nt. zdrowia, zdrowego stylu Ŝycia. E-zdrowie bazuje głównie na aktywnych narzędziach komunikacji, a więc aplikacjach, które umoŝliwiają przeprowadzanie transakcji i wymianę informacji. 24

25 Interdyscyplinarność terminu e-zdrowie ujęta została na poniŝszym rysunku 25

26 Internetowe przekazywanie informacji, jak kaŝde zjawisko społeczne, posiada swoje mocne i słabe strony. Do oczywistych zalet internetowych przekazów informacji zdrowotnej naleŝą: powszechność, dostępność, interaktywność, anonimowość. Wśród słabości wskazać moŝna: nierówność dostępu, problemy nawigacyjne, niską jakość materiałów informacyjnych. 26

27 PODSUMOWANIE 27

28 Istnieją obawy, iŝ gwałtowny rozwój technik komunikacji internetowej w medycynie moŝe przyczynić się do powiększania nierówności w zdrowiu, dostępie do świadczeń. Stan zdrowia mniej zamoŝnych i niewykształconych osób jest gorszy. Dodatkowo znacznie rzadziej korzystają oni z Internetu. Przesuwanie usług świadczonych w ramach medycyny tradycyjnej do e-zdrowia lub telemedycyny moŝe zbudować cyber-przepaść, której osoby te nie będą w stanie pokonać. 28

29 Internet jest narzędziem promującym indywidualność, wolność oraz współzawodnictwo. JednakŜe w aspekcie zdrowotnym istotna wydaje się jakościowa ocena usług, informacji czy produktów dostępnych za jego pośrednictwem oraz kontrola komercyjnych dostawców wywierających wpływ lub wprowadzających w błąd pacjentów korzystających z sieci. Zasadne wydaje się wprowadzenie uregulowań prawnych funkcjonowania tej dziedziny. 29

30 Dziękuję za uwagę Kontakt: prof. UM dr hab. Maria Danuta Głowacka tel. (061)

31 31