Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej

Transkrypt

1 MINISTE RSTWO ROZWOJU REGIONALNE GO Studium wykonalności projektu Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej województwo lubelskie powiat rycki Obszary: Lubelskie.J Opracowanie przygotowane przez: DGA S.A. InfoStrategia Krzysztof Heller i Andrzej Szczerba Sp. J. Nizielski & Borys Consulting Sp. J. ITTI Sp. z o.o. EFICOM S.A. Warszawa, kwiecień 2009 r. (marzec 2010 r. - uzupełnienie)

2 Strona 2 z 259 SPIS TREŚCI 1 WPROWADZENIE ANALIZA OTOCZENIA SPOŁECZNO-EKONOMICZNEGO LOKALIZACJA PROJEKTU UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZE Informacje ogólne dotyczące powiatu Ludność Gospodarstwa domowe Rynek pracy Gospodarka Edukacja IDENTYFIKACJA KLUCZOWYCH PROBLEMÓW Rynek szerokopasmowy w Polsce stan obecny i problemy sektora Stan obecny i problemy Polski Wschodniej Stan obecny i problemy województwa lubelskiego ANALIZY SPECYFICZNE DOSTĘP DO SZEROKOPASMOWEGO INTERNETU NA TERENIE POWIATU I PODZIAŁ NA OBSZARY INWESTYCYJNE ANALIZA INSTYTUCJONALNA I PRAWNA STATUS PRAWNY I KWALIFIKOWALNOŚĆ WNIOSKODAWCY Przygotowanie i realizacja inwestycji Beneficjent zasoby osobowe, organizacyjne i finansowe zaangaŝowane w realizację projektu Podział zadań pomiędzy uczestników zespołu zarządzającego projektem Beneficjent Zarządzanie projektem przez InŜyniera Kontraktu Eksploatacja Infrastruktury DOŚWIADCZENIE WNIOSKODAWCY SYTUACJA FINANSOWA WNIOSKODAWCY Sytuacja finansowa Samorządu Województwa Lubelskiego Analiza długu oraz obsługi zadłuŝenia Samorządu Województwa Lubelskiego LOGIKA INTERWENCJI CELE PROJEKTU ZGODNOŚĆ CELÓW PROJEKTU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I POLITYKAMI HORYZONTALNYMI Zgodność celów projektu z dokumentami strategicznymi Zgodność celów z dokumentami lokalnymi Polityki horyzontalne PRODUKTY PROJEKTU REZULTATY PROJEKTU KOMPLEMENTARNOŚĆ PROJEKTU Z INNYMI PRZEDSIĘWZIĘCIAMI... 88

3 Strona 3 z ANALIZA POPYTU I RYNKU ZAŁOśENIA MAKROEKONOMICZNE DLA ANALIZOWANEGO OBSZARU ZałoŜenia na poziomie województw Obliczenia na poziomie powiatów Obliczenia na poziomie obszarów inwestycyjnych UśYTKOWNICY INDYWIDUALNI Identyfikacja uŝytkowników indywidualnych Usługi Zapotrzebowanie na pasmo i wielkość rynku dla klientów gospodarstwa domowe ODBIORCY PRZEDSIĘBIORCY DZIAŁAJĄCY NA PODSTAWIE WPISU DO EWIDENCJI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Zapotrzebowanie na pasmo dla modelowego przedsiębiorcy działającego na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej Zapotrzebowanie na pasmo i wielkość rynku dla mikroprzedsiębiorstw ODBIORCY - MAŁE, ŚREDNIE I DUśE PRZEDSIĘBIORSTWA (SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO) ORAZ INNE PODMIOTY INSTYTUCJONALNE Usługi dla modelowego klienta - spółki Zapotrzebowanie na pasmo i wielkość rynku dla spółek ANALIZA TECHNICZNA I TECHNOLOGICZNA PRZEDSIĘWZIĘCIA ZAŁOśENIA TECHNICZNE I TECHNOLOGICZNE Architektura logiczna Topologia Medium transmisyjne Technologie transmisji Protokół transmisyjny ZałoŜenia dotyczące wykorzystania infrastruktury obcej Ogólne załoŝenia dotyczące sposobu wymiarowania SSPW Koncepcja przyjętej metody wymiarowania sieci ANALIZA MOśLIWYCH WARIANTÓW KONCEPCJA REALIZACJI SIECI Zarys koncepcji realizacji sieci wojewódzkiej Koncepcja realizacji sieci w powiecie ryckim Harmonogram projektu ZAŁOśENIA ORGANIZACYJNE CZĘŚCI SZKOLENIOWEJ Wprowadzenie Opis stanu aktualnego (analiza problemów w kontekście działań informacyjnoedukacyjnych) Analiza celów komponentu szkoleniowego Komplementarność komponentu szkoleniowego z innymi programami i działaniami

4 Strona 4 z Grupa docelowa komponentu szkoleniowego Profil osoby szkolonej kryteria dopuszczenia do udziału w szkoleniach Wyniki szkolenia - oczekiwany poziom umiejętności Programy i metodyki szkoleń Rekrutacja uczestników szkoleń Szczególne wymagania wobec wykonawcy usługi szkoleniowej Harmonogram realizacji szkoleń Wskaźniki realizacji komponentu szkoleniowego, monitoring realizacji Rekomendacje dla województwa lubelskiego (podsumowanie) Rekomendacje dla powiatu ryckiego ZAŁOśENIA CZĘŚCI INFORMACYJNO-PROMOCYJNEJ Cel działań informacyjno-promocyjnych Główne obowiązki informacyjne beneficjentów Sugerowane działania informacyjno-promocyjne WYKONALNOŚĆ PRAWNA PROJEKTU POMOC PUBLICZNA W PROJEKCIE ANALIZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Opis przedsięwzięcia i jego otoczenia Analiza oddziaływania wybranego wariantu na środowisko Analiza oddziaływania wybranego wariantu na obszary Natura Informacje pozostałe Podsumowanie ANALIZA FINANSOWA ZAŁOśENIA DO ANALIZY WARIANTÓW PLAN NAKŁADÓW INWESTYCYJNYCH OBSZARU INWESTYCYJNEGO ANALIZA EKONOMICZNA ZAŁOśENIA DO ANALIZY KOSZTÓW I KORZYŚCI KOSZTY I KORZYŚCI PROJEKTU O CHARAKTERZE FINANSOWYM KOSZTY I KORZYŚCI PROJEKTU O CHARAKTERZE FINANSOWYM - PODSUMOWANIE KOSZTY I KORZYŚCI PROJEKTU O CHARAKTERZE NIEFINANSOWYM ANALIZA RYZYKA PODSTAWOWE POJĘCIA POJĘCIA TECHNICZNE POJĘCIA EKONOMICZNE POJĘCIA TELEKOMUNIKACYJNE POJĘCIA PRAWNICZE POZOSTAŁE ZESTAWIENIE WYKORZYSTANYCH ŹRÓDEŁ PUBLIKACJE

5 Strona 5 z AKTY PRAWNE INNE ŹRÓDŁA WYKORZYSTANE W OPRACOWANIU SPIS TABEL SPIS RYSUNKÓW ZAŁĄCZNIKI ZAŁĄCZNIK 1. LISTA OBSZARÓW BSC W POWIECIE ZAŁĄCZNIK 2. LISTA MIEJSCOWOŚCI, KTÓRE NIE SĄ OBJĘTE SZEŚCIOKILOMETROWYM ZASIĘGIEM SIECI SSPW DLA POWIATU ZAŁĄCZNIK 3. OPIS PRZEBIEGU SIECI SZEROKOPASMOWEJ POLSKI WSCHODNIEJ ZNAJDUJĄCEJ SIĘ NA OBSZARACH INWESTYCYJNYCH POWIATU

6 Strona 6 z Wprowadzenie Przedmiot projektu Studium Wykonalności dotyczy projektu, którego przedmiotem jest budowa ponadregionalnej sieci szerokopasmowej składającej się z pięciu regionalnych sieci szkieletowych na terenie pięciu województw Polski Wschodniej, w tym na terenie powiatu ryckiego. Sieć ta, zapewni mieszkańcom, podmiotom publicznym oraz przedsiębiorcom z terenu powiatu moŝliwość korzystania z usług teleinformatycznych oraz z multimedialnych zasobów informacji i usług świadczonych elektronicznie. Sieć ta umoŝliwi efektywną wymianę danych pomiędzy samorządami, urzędami administracji państwowej, placówkami edukacyjnymi, szpitalami i innymi instytucjami publicznymi, a takŝe mieszkańcami oraz podmiotami gospodarczymi. Strategiczny cel, którego realizację ma ułatwić rozwój sieci i usług szerokopasmowych to pobudzenie rowoju gospodarczego województw Polski Wschodniej. Sieć będzie dostępna na równoprawnych zasadach dla wszystkich operatorów i dostawców usług telekomunikacyjnych, którzy chcieliby świadczyć usługi lub budować własną infrastrukturę na terenie województwa. Projekt nosi nazwę Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej (SSPW). W ramach projektu zaproponowano architekturę sieci, określono jej przebieg oraz lokalizacje węzłów i punktów dystrybucyjnych. Podstawowe parametry inwestycji (tj. długość sieci oraz liczba węzłów szkieletowych i punktów dystrybucyjnych) prezentuje poniŝsza tabela. Tabela 1. Parametry sieci szkieletowo-dystrybucyjnej będącej przedmiotem projektu Polska Wschodnia Województwo lubelskie Powiat rycki 1 Długość sieci 2 [km] Węzły szkieletowe w tym: Typ A Typ B Typ C Punkty dystrybucyjne Razem węzły sieci Źródło: opracowanie własne. Sieć będzie słuŝyła świadczeniu m.in. następujących usług: 1. DzierŜawa infrastruktury pasywnej sieci: dzierŝawa kanalizacji teletechnicznej; dzierŝawa ciemnych włókien światłowodowych. 2. Usługi transmisyjne wykorzystujące platformę IP: usługa dostępu do Internetu; 1 Wartości wskaźników dla obszaru inwestycyjnego i powiatu mają charakter wyłącznie orientacyjny, natomiast w projekcie rozliczana będzie wartość dla całego województwa. MoŜliwe są nieznaczne róŝnice pomiędzy sumą długości we wszystkich powiatach/ obszarach inwestycyjnych a wartością dla województwa wynikające z przyjętych zaokrągleń. 2 Łączna długość sieci w warstwie szkieletowej i dystrybucyjnej, uwzględniająca optymalizację z punktu widzenia współbieŝności przebiegów obu warstw sieci, tj. długość sieci na odcinkach współbieŝnych liczy się jednokrotnie.

7 Strona 7 z 259 usługa głosowa (świadczona w technologii VoIP); usługi multimedialne, obejmujące: o Web TV; o IPTV (w standardzie zwykłym oraz wysokiej rozdzielczości (HD); o wideo na zamówienie (VoD); usługi sterowania, zarządzania i kontroli urządzeń, działające automatycznie bez bezpośredniego udziału uŝytkownika (M2M maszyna do maszyny ) (ang. Machine to Machine), takŝe róŝnego rodzaju monitoring; aplikacje i inne usługi o wartości dodanej (VAS ang. Value Added Services) o róŝnej specyfice, które będą się pojawiać w przyszłości w miarę rozwoju rynku. Lokalizacja projektu Projekt SSPW będzie realizowany na terenie 5 województw Polski Wschodniej: lubelskiego, podlaskiego, podkarpackiego, świętokrzyskim oraz warmińsko-mazurskiego. Niniejsze opracowanie dotyczy części projektu realizowango w powiecie ryckim. Cele projektu Celem projektu Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej jest: zapewnienie do końca 2014 roku dostępu do usług szerokopasmowych dla 90% mieszkańców i 100% instytucji publicznych i przedsiębiorców w województwach lubelskim, podkarpackim, podlaskim, świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim. Realizacja projektu pozwala w pełni osiągnąć cel działania 2.1 PO RPW, jakim jest zwiększenie dostępu do Internetu instytucji publicznych, przedsiębiorstw i mieszkańców obszarów peryferyjnych zagroŝonych wykluczeniem cyfrowym. W wyniku realizacji projektu zostanie wybudowana ponadregionalna sieć szerokopasmowa, składająca się z pięciu regionalnych sieci szerokopasmowych na obszarach białych i szarych, tj. obszarach najbardziej zagroŝonych wykluczeniem cyfrowym. Budowa jednolitej infrastruktury teleinformatycznej pozwoli na zwiększenie dostępności do mediów elektronicznych, a takŝe podniesie atrakcyjność objętych nią obszarów dla operatorów telekomunikacyjnych świadczących usługę tzw. ostatniej mili. Otwarcie niedostępnego dotąd rynku spowoduje wzrost liczby inwestycji związanych z doprowadzeniem infrastruktury do odbiorcy końcowego, co wpłynie na zwiększenie dostępu do usług szerokopasmowych w tym Internetu dla instytucji, przedsiębiorstw i mieszkańców obszarów peryferyjnych zagroŝonych wykluczeniem cyfrowym. Celem projektu na poziomie województwa lubelskiego jest: zapewnienie do końca 2014 roku dostępu do usług szerokopasmowych dla 90% mieszkańców i 100% instytucji publicznych i przedsiębiorców na terenie województwa. Na terenie powiatu cel ten objawi się znaczącym zwiększeniem dostępności usług szerokopasmowych. Dostęp szerokopasmowy Nie ma jednolitej, powszechnie stosowanej definicji dostępu szerokopasmowego. Biorąc pod uwagę szybką ewolucję wymagań i postęp techniczny, obecnie najbardziej odpowiednim wydaje się podejście funkcjonalne zaproponowane m.in. przez organizatorów Forum Usług Szerokopasmowych Computerworld i instytut MikroMakro, potwierdzone w projekcie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych przyjmujące, Ŝe dostęp moŝna określić jako szerokopasmowy, jeŝeli

8 Strona 8 z 259 wydajność łącza nie jest czynnikiem ograniczającym moŝliwość uruchamiania i korzystania z aplikacji dostępnych w sieci. W praktyce oznacza to dziś moŝliwość korzystania z aplikacji multimedialnych. Taka neutralna technologicznie definicja funkcjonalna została w 2003 roku przyjęta przez OECD 3 i przytoczona w zamówionym przez Komisję Europejską raporcie na temat wpływu usług szerokopasmowych na wzrost i produktywność 4. Dalszy komentarz do tej definicji stwierdza, Ŝe przy określaniu wskaźników, istotny jest wpływ dostępu szerokopasmowego na innowacyjność, co powinno prowadzić do wniosku, Ŝe usługi szerokopasmowe powinny być oferowane nie tylko wystarczająco wydajnym łączem, ale Ŝe dopiero ich powszechna dostępność będzie stanowić skuteczną zachętę do powstawania nowych aplikacji. W ramach projektu SSPW zbudowana zostanie wydajna szkieletowa sieć światłowodowa, spełniająca wymogi stawiane tzw. sieciom następnej generacji (NGN). Zostaną teŝ przygotowane obiekty (punkty dystrybucyjne), stanowiące punkty styku z operatorami sieci dostępowych. Sieć będzie otwarta na równych zasadach dla wszystkich przedsiębiorców telekomunikacyjnych chcących oferować usługi szerokopasmowe lub ich nowoczesne zastosowania wszystkim mieszkańcom regionu, w tym dla tych, którzy w oparciu o tę infrastrukturę będą rozbudowywać własne systemy dostępu szerokopasmowego (wielu obecnych na rynku operatorów wstępnie zadeklarowało juŝ chęć tego rodzaju współpracy przy rozwoju usług szerokopasmowych w regionie). Sieć szerokopasmowa powstanie w zgodzie z zasadą neutralności technologicznej. Projekt a priori nie faworyzuje Ŝadnej konkretnej technologii, jednak wstępna analiza wskazuje, Ŝe optymalnym rozwiązaniem technologicznym dla regionalnych sieci szkieletowych będzie okablowanie światłowodowe. Teren województwa podzielono na obszary inwestycyjne, wytyczone na podstawie przesłanek techniczno-ekonomicznych. Obszary te nie sa toŝsame z powiatami. Zakres inwestycji został określony odrębnie dla kaŝdego z powiatów Polski Wschodniej i odpowiada realnym potrzebom danego terenu. Na obszarze powiatu ryckiego występują następujące obszary inwestycyjne o podanych w poniŝszej tabeli parametrach: Tabela 2. Zestawienie obszarów inwestycyjnych występujących w powiecie Obszar inwestycyjny Długość sieci [km] sieć dystrybucyjna Liczba węzłów Lubelskie.J 73,78 7 RAZEM: 73,78 7 sieć szkieletowa Lubelskie.J 0,00 0 RAZEM: 0,00 0 Źródło: opracowanie własne. Realizacja projektu Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej doprowadzi zarówno do poprawy konkurencyjności rynku szerokopasmowego Internetu (poprzez zwiększenie konkurencji na rynku 3 OECD - Working Party on Telecommunication and Information Services Policies.2003.DSTI/ICCP/TISP(2002)4/FINAL. 4 The impact of broadband on growth and productivity, A study on behalf of the European Commission, (DG Information Society and Media), Micus Management Consulting, 2008 r.

9 Strona 9 z 259 hurtowej transmisji danych oraz otwartego dostępu do infrastruktury pasywnej), jak i do zwiększenia poziomu wiedzy, kompetencji oraz świadomości z zakresu wykorzystania Internetu i korzyści z niego płynących wśród mieszkańców Polski Wschodniej zagroŝonych wykluczeniem cyfrowym. Postęp projektu mierzony będzie wskaźnikami produktu, które w przypadku powiatu ryckiego przyjmują wartości docelowe: długość zainstalowanej sieci Internetu szerokopasmowego 74 [km]; liczba zainstalowanych węzłów 7 [szt.]. Rezultatem realizacji projektu będzie wielkość obszaru, na którym stworzono moŝliwość dostępu do Internetu szerokopasmowego, który w powiecie ryckim wyniesie 53,01% Ponadto wybudowana w ramach projektu sieć umoŝliwi dostęp 81,8% populacji województwa, uzupełniając dotychczasowy zasięg do poziomu 98,8%. W ramach komponentu szkoleniowego zaplanowano wskaźnik określający liczbę osób, które zakończyły udział w szkoleniu w ramach projektu (ogółem). Dla województwa lubelskiego przyjmie on wartość 212 [osób] w 2012r., [osób] w 2013 i [osób] w 2014 roku. Dane podano narastająco. Zgodność celów projektu z dokumentami strategicznymi i politykami horyzontalnymi Projekt Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej oraz planowany rozwój elementów składowych społeczeństwa informacyjnego w oparciu o bezpośrednie efekty przedsięwzięcia są zgodne z dokumentami strategicznymi na szczeblu UE, krajowym oraz regionalnym. Status prawny i kwalifikowalność wnioskodawcy Wnioskodawcą jest: Województwo Lubelskie Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego Pracownicy beneficjenta oddelegowani do pracy na rzecz projektu, faktycznie wykonujący pracę związaną z projektem będą realizować czynności powiązane z realizacją kluczowych obowiązków beneficjenta wymienionych we wzorze pre-umowy i umowy o dofinansowanie projektu. Wynika to z faktu, Ŝe beneficjent pozostaje jedynym podmiotem właściwym do kontaktów z instytucjami zgodnie z systemem realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego, przedstawiania wniosków o płatność, oraz otrzymywania dofinansowania, po podpisaniu umowy o dofinansowanie Projektu. Zarządzanie projektem przez InŜyniera Kontraktu W zakresie budowy infrastruktury telekomunikacyjnej wymagana jest specjalistyczna, aktualna wiedza i doświadczenie w realizacji tego typu inwestycji. InŜynier Kontraktu powinien być odpowiedzialny za nadzór techniczny nad wykonaniem prac budowlano-montaŝowych. Zakres jego odpowiedzialności będzie obejmował równieŝ odpowiedzialność techniczną (funkcja inspektora nadzoru) i nadzór nad realizacją postanowień umowy z wykonawcą (w tym zgodność z SIWZ i ofertą). InŜynier Kontraktu będzie pełnił funkcję doradczą wobec Zamawiającego, który formalnie będzie stroną umowy i dokonującym odbiorów.

10 Strona 10 z 259 Operator Infrastruktury Eksploatacja wybudowanej sieci powierzona będzie podmiotowi zewnętrznemu, Operatorowi Infrastruktury (OI) wybranemu dla całej sieci regionalnej w województwie w trybie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym. OI będzie funkcjonował w modelu tzw. operatora operatorów (ang. carrier s carrier), dostarczając hurtowe usługi telekomunikacyjne operatorom sieci dostępowych, prowadzących obsługę klientów końcowych. Podział zadań przewiduje, Ŝe administracja województwa buduje i jest właścicielem infrastruktury, natomiast zarządzanie siecią oraz świadczenie usługi odbircom hurtowym powierzone jest podmiotowi zewnętrznemu, posiadającemu właściwe kompetencje i doświadczenie. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze powiatu Powiat rycki jest usytuowany w północno-zachodniej części województwa lubelskiego. Sąsiaduje z powiatami: łukowskim, lubartowskim i puławskim. Od zachodu powiat graniczy z województwem mazowieckim. W skład powiatu ryckiego wchodzą: miasto i gmina Ryki, miasto Dęblin oraz gminy: Kłoczew, Nowodwór, StęŜyca i UłęŜ. Obszar powiatu obejmuje 614 km 2, na którym zamieszkuje mieszkańców. Siedzibą powiatu jest miasto Ryki, które jest oddalone o 100 kilometrów od Warszawy i 65 km od Lublina. Podstawą gospodarki powiatu jest rolnictwo, ogrodnictwo i związane z nimi przetwórstwo rolno-spoŝywcze. Rozwojowi gospodarczemu sprzyja połoŝenie przy waŝnych liniach komunikacyjnych drogowych i kolejowych. Powiat odgrywa waŝną rolę w układzie komunikacyjnym województwa. Ryki stanowią węzeł drogowy ze względu na drogę ekspresową Nr 17 relacji Warszawa-Ryki-Lublin-Zamość-Hrebenne (granica państwa) oraz łączącą dwie drogi ekspresowe drogę krajową Nr 48 Opactwo-Dęblin-Moszczanka-Kock. Przez Dęblin przebiegają linie kolejowe w kierunku Warszawy, Lublina, Radomia i Łukowa. Powiat rycki bywa nazywany "małym Mazowszem". Jego bogactwem jest przyroda Wysoczyzny śelechowskiej oraz dolin Wieprza i Wisły. Są tu warunki sprzyjające rozwojowi turystyki i rekreacji. Powiat rycki, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, liczy ponad 27 tys. mieszkańców (stan na 31 grudnia 2008 r.), z czego najwięcej osób ponad 20 tys. zamieszkuje w mieście i gminie Ryki. Najmniej mieszkańców skupia Gmina UłęŜ. W powiecie ryckim w latach zmniejszała się liczba osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Wpływ na taką sytuację miała polepszająca się sytuacja na krajowym rynku pracy oraz umoŝliwienie podejmowania pracy obywatelom polskim w krajach Unii Europejskiej bez zezwolenia. Określenie obszarów interwencji Dla potrzeb Studium Wykonalności projektu SSPW przyjęto załoŝenie, iŝ lokalizacja punktów dystrybucyjnych SSPW zgodna będzie z logiką BSC podziału na obszary białe, szare i czarne (określające zasięg dopuszczalnej interwencji ze środków publicznych) i moŝliwa będzie jedynie w miejscowościach, w których mechanizmy rynkowe nie zaspokajają zapotrzebowania (a więc połoŝonych na obszarach białych ) lub takich, w których nie ma wystarczającej konkurencji (obszary szare ). Obszary BSC definiowane są następująco:

11 Strona 11 z 259 obszary białe : całkowity brak infrastruktury szkieletowo-dystrybucyjnej (punktów dystrybucyjnych) niezbędnej do zapewnienia podaŝy usług szerokopasmowego dostępu do Internetu na załoŝonym poziomie, a takŝe brak przedsiębiorców telekomunikacyjnych świadczących takie usługi; obszary szare : istnieje infrastruktura szkieletowo-dystrybucyjna tylko jednego operatora telekomunikacyjnego (zazwyczaj operatora zasiedziałego ), co oznacza istnienie punktów dystrybucyjnych tylko jednego operatora na danym terenie i brak konkurencji na poziomie infrastruktury szkieletowo-dystrybucyjnej. W poszczególnych miejscowościach usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu są oferowane przez jednego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, albo przez dwóch lub więcej przedsiębiorców, korzystających jednak z usług hurtowych tego samego operatora infrastruktury szkieletowo-dystrybucyjnej; obszary czarne : istnieje infrastruktura szkieletowo-dystrybucyjna co najmniej dwóch operatorów telekomunikacyjnych umoŝliwiająca zapewnienie podaŝy usług szerokopasmowego dostępu do Internetu na załoŝonym poziomie (istnieją tam zatem co najmniej dwa punkty dystrybucyjne róŝnych operatorów), a usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu są oferowane poprzez konkurujących ze sobą przedsiębiorców telekomunikacyjnych. W ramach analizy finansowej i ekonomicznej poszczególne obszary inwestycyjne/dystrybucyjne badane są pod kątem opłacalności inwestycji i dzielone są według następujących kategorii: teren atrakcyjny komercyjnie (komercyjny) inwestycja na danym terenie jest opłacalna i zapewnia zwrot z zaangaŝowanego kapitału; nie ma przesłanek do angaŝowania środków publicznych; teren nieatrakcyjny komercyjnie dodatni wynik operacyjny; w tym przypadku inwestycja jest komercyjnie nieopłacalna, natomiast po jej dokonaniu przychody pokrywają koszty czyli istnieje moŝliwość utrzymania sieci; w takiej sytuacji istnieje uzasadnienie interwencji, a wyliczona luka finansowa określa jej dopuszczalną wysokość; teren nieatrakcyjny komercyjnie (niekomercyjny) ujemny wynik operacyjny; w tym przypadku inwestycja jest komercyjnie nieopłacalna, dodatkowo po jej dokonaniu przychody nie pokrywają kosztów, czyli nie ma moŝliwości utrzymania sieci z generowanych przy jej wykorzystaniu przychodów. Analiza rynku i popytu W celu zwymiarowania SSPW oraz wyznaczenia lokalizacji, w których powinny zostać usytuowane węzły i punkty dystrybucyjne przeprowadzono, w ramach Studium Wykonalności, analizę popytu dla usług szerokopasmowych w segmentach gospodarstw domowych, mikroprzedsiębiorstw i spółek. Analiza objęła równieŝ operatorów sieci dostępowych. W tym segmencie przeprowadzono ankietę wśród operatorów działających na obszarach Polski Wschodniej oraz przygotowano i przeanalizowano model współpracy z operatorami działającymi na lokalnym rynku. Zgodnie z przyjętą w projekcie koncepcją, sieć objęta projektem będzie budowana na obszarach interwencji wybranych ze względu na brak dostępności szerokopasmowych usług dostępu do

12 Strona 12 z 259 Internetu. MoŜna zatem załoŝyć, Ŝe istotnymi graczami na tych nowych obszarach pozostaną właśnie najpręŝniejsze, małe, lokalne firmy, które tak dynamicznie rozpoczynały kilka lat temu świadczenie usług na tych lub okolicznych terenach. SSPW będzie, na zasadzie sieci otwartej, udostępniana innym operatorom ogólnokrajowych sieci szkieletowych przez Operatora Infrastruktury. Zakłada się, Ŝe: to przede wszystkim operatorzy ogólnokrajowych sieci szkieletowych uzupełnią wyposaŝenie wojewódzkiej sieci szkieletowej w bardziej zaawansowane warstwy usługowe i aplikacyjne; powstanie wojewódzkiej światłowodowej sieci szkieletowej i dystrybucyjnych sieci powiatowych zmotywuje operatorów telekomunikacyjnych do budowy szerokopasmowych sieci dostępowych na obszarach, na których takich sieci dostępowych nie ma, lub są, ale ich funkcjonalność jest niewystarczająca. Operatorzy sieci dostępowych oczekują przede wszystkim hurtowej usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu. Istotne jest by SSPW umoŝliwiała od razu świadczenie usług operatorskiego dostępu do Internetu (tranzyt IP). Potrzebna i oczekiwana jest równieŝ organizacja przez operatora IP punktu wymiany ruchu IXP (ang. Internet Exchange Point) zapewniającego umowy peeringowe z wieloma dostawcami Internetu. Istotną przesłanką podjęcia interwencji jest jej trwałość. Oznacza to, Ŝe po zakończeniu realizacji projektu uzyskiwane wpływy umoŝliwią sfinansowanie kosztów utrzymania i odtwarzania infrastruktury. Realizowanie projektu SSPW nie jest substytutem pomocy socjalnej dla gorzej sytuowanych rodzin i finalne ceny usług nie będą znacząco odbiegały od cen rynkowych, chociaŝ moŝna załoŝyć, Ŝe wskutek wzrostu konkurencji spadną ceny jednostkowe, przy jednoczesnym znacznym wzroście wolumenu świadczonych usług. Istotą planowanej interwencji jest jednak obniŝenie barier wejścia na rynek dla małych przedsiębiorców telekomunikacyjnych oferujących usługi detaliczne oraz umoŝliwienie większym przedsiębiorcom telekomunikacyjnym, nastawionym na detaliczną sprzedaŝ usług, uzyskania skali produkcji i zakresu świadczonych usług, przy których świadczenie usług po cenach rynkowych w obszarach objętych interwencją stanie się rentowne. Na obszarach objętych interwencją występują zatem i trwałe bariery wejścia na rynek ze względów strukturalnych. MoŜna teŝ sformułować tezę, Ŝe w dającej się przewidzieć przyszłości bez interwencji rynkowej na tym obszarze nie zostaną wybudowane nowe sieci szkieletowe i dystrybucyjne umoŝliwiające świadczenie usług szerokopasmowych. Opłaty za usługi hurtowe pobierane przez operatora nowobudowanej infrastruktury telekomunikacyjnej muszą z jednej strony zapewniać zwrot z poniesionej inwestycji, z drugiej zaś odpowiadać warunkom rynkowym. W projekcie SSPW przyjęto, Ŝe Operator Infrastruktury będzie świadczył takie grupy usług hurtowych, które najmniej ingerują w rynek obsługiwanych operatorów, zostawiając im jak najwięcej miejsca na konkurowanie przedsiębiorczością i innowacyjnością na poziomie bardziej zaawansowanych usług i aplikacji. Te usługi, a raczej grupy usługowe, w praktyce mogą oznaczać więcej podproduktów usługowych, róŝniących się parametrami technicznymi, jakościowymi, sposobem przygotowania i obsługi, w zaleŝności od tego, do świadczenia jakich usług detalicznych będą słuŝyć.

13 Strona 13 z 259 OI będzie lub moŝe świadczyć usługi dodatkowe związane z dostępem telekomunikacyjnym (np. udostępnianie i współuŝytkowanie obiektów i pomieszczeń), a takŝe usługi związane z obsługą lub agregowaniem potrzeb operatorów (np. punkt wymiany ruchu IXP). ZałoŜenia techniczne i technologiczne projektu Projekt SSPW zakłada zarówno budowę nowych odcinków sieci (wg powyŝszych wytycznych), jak i wykorzystanie juŝ istniejącej infrastruktury (dzierŝawa włókien lub kanalizacji teletechnicznej w ramach prawa IRU) lub prawa drogi będącego w posiadaniu innych podmiotów (np. podwieszanie światłowodu na słupach). W studium wykonalności dokonano analizy róŝnych wariantów budowy sieci SSPW. Warianty te obejmowały przede wszystkim róŝne podejścia do realizacji sieci dystrybucyjnej, róŝniące się gęstością planowanego rozmieszczenia punktów dystrybucyjnych, a co za tym idzie, takŝe łączną długością relacji łączy światłowodowych łączących węzły. Przeanalizowano trzy przypadki, dla których zasięg poszczególnych punktów dystrybucyjnych wynosił odpowiednio 2, 4 oraz 6 km. Spośród nich rekomendowano wariant sześciokilometrowy. Dodatkowo w analizie wariantowej rozwaŝano takŝe m.in. sposób realizacji części aktywnej sieci, techniki transmisyjne, liczbę pierścieni w szkielecie, liczbę połączeń z sieciami innych operatorów, podejście do lokalizowania węzłów sieci szkieletowej oraz sieci dystrybucyjnej, a takŝe optymalizację projektu pod kątem minimalnych kolizji z obszarami Natura ZałoŜenia organizacyjne części szkoleniowej Projekt Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej obok warstwy technicznej budowy sieci, przewiduje realizację komponentu szkoleniowego określonego jako działania informacyjnoedukacyjne, których łączna wartość ma wynieść do 10% wartości projektu. Działania szkoleniowe mają być skierowane do osób zagroŝonych wykluczeniem cyfrowym z terenu województw Polski Wschodniej. Na podstawie badań przeprowadzonych w ramach niniejszego Studium moŝna stwierdzić, Ŝe to zarówno dostęp do technologii i narzędzi teleinformatycznych jest barierą rozwoju społeczeństwa informacyjnego, jak w równie wysokim stopniu umiejętności i motywacje do korzystania z komputera i Internetu (kompetencje cyfrowe). Dlatego teŝ planowane w ramach projektu działania powinny zmierzać do pobudzenia świadomości osób zagroŝonych wykluczeniem cyfrowym potrzeb wykorzystania komputera i Internetu, w celu pełnego uczestniczenia mieszkańców województwa w Ŝyciu publicznym, społecznym i gospodarczym. Zjawisko wykluczenia cyfrowego i niebezpieczeństwo dalszego pogłębiania się róŝnic pomiędzy internautami i osobami niekorzystającymi, juŝ w tej chwili tworzą silny, wręcz cywilizacyjny podział, a mogą być źródłem istotnych problemów społecznych w przyszłości. Dlatego teŝ, tak waŝne są działania na rzecz upowszechnienia mądrego korzystania z nowych technologii, a sposób wykorzystania środków na ten cel w oparciu o fundusze publiczne głęboko przemyślany - z jak największym moŝliwym udziałem środków unijnych nie tylko na budowę infrastruktury szerokopasmowej, ale teŝ na minimalizację niekorzystnych zjawisk społecznych. Nasze rekomendacje co do wyboru grupy docelowej projektu (komponentu szkoleniowego) zmierzają do wyodrębnienia grup odbiorców i wyznaczenia priorytetów co do kolejności

14 Strona 14 z 259 angaŝowania do uczestnictwa w szkoleniach (zakładamy, Ŝe osoby rekrutowane na szkolenia spośród tych grup charakteryzują się brakiem podstawowych umiejętności komputerowych): Grupa I osoby w wieku produkcyjnym, niemobilne (wg GUS: kobiety w wieku lat, męŝczyźni w wieku lat), zamieszkujące tereny wiejskie i małych miast; Grupa II osoby w wieku powyŝej 45 lat, z wykształceniem niŝszym niŝ średnie, bez względu na rodzaj miejsca zamieszkania. Ostatecznego określenia programu szkoleniowego, doboru metod i technik szkolenia osób zagroŝonych wykluczeniem cyfrowym, dokona wykonawca usługi szkoleniowej w procesie programowania działań szkoleniowych, jako działaniu inicjującym główny proces realizację szkoleń dla osób zagroŝonych wykluczeniem cyfrowym w województwie. Wyłonienie wykonawcy usługi szkoleniowej planowane jest na II III kwartał 2011 roku, natomiast realizacja usługi szkoleniowej przewidziana jest od IV kwartału 2011 do IV kwartału 2014 roku włącznie. Tematyka szkoleń dotyczyć ma zagadnień związanych z wykorzystaniem komputera i Internetu do pełnego uczestniczenia w Ŝyciu publicznym i społecznym osoby, której dotyczy problem wykluczenia cyfrowego, a ze względu na preferowaną grupę docelową, ma stanowić podstawę do nabywania przez osobę szkoloną kompetencji cyfrowych zwiększających jej szansę na rynku pracy. Realizowane w ramach projektu szkolenia mają za zadanie uświadomienie osobie potrzeby wykorzystania komputera i Internetu, przedstawienia praktycznych zastosowań oraz nabycia podstawowych umiejętności i wiedzy na temat ich funkcjonowania. WaŜną rolę w procesie przygotowania, rekrutacji, przeprowadzenia, ewaluacji i podtrzymania efektów szkoleń mogą pełnić przedstawiciele lokalnej społeczności (animatorzy rozwoju społeczeństwa informacyjnego). Mogą być to osoby fizyczne lub przedstawiciele jednostek działających na rzecz lokalnego rozwoju. Bardzo waŝne jest włączenie w realizację projektu SSPW lokalnych jednostek samorządowych, np. poprzez pomoc w ustaleniu przedstawicieli lokalnych społeczności, w udostępnieniu sal szkoleniowych i innych działaniach wzmacniających pozytywne efekty realizacji projektu.

15 Strona 15 z 259 Harmonogram prac Zadanie Tabela 3. Harmonogram prac projektu Podmiot odpowiedzialny Początek [kwartał, rok] Koniec [kwartał, rok] Wykonanie infrastruktury pasywnej w obszarach inwestycyjnych W I Q 11 IV Q 13 Prace projektowe, w tym: W I Q 11 IV Q 12 projektowanie infrastruktury W I Q 11 IV Q 11 pozyskanie praw do dysponowania nieruchomościami W I Q 11 II Q 12 decyzje w zakresie uwarunkowań środowiskowych W I Q 11 II Q 12 ustalenie warunków zagospodarowania/lokalizacji inwestycji celu publicznego W III Q 12 IV Q 12 decyzja pozwolenia na pozwolenia na budowę W III Q 12 IV Q 12 odbiory dokumentacji projektowej W, IK, SW III Q 12 IV Q 12 Realizacja W III Q 12 IV Q 13 Prace budowlane budowle i pomieszczenia W III Q 12 IV Q 13 Odbiory częściowe inwestycji W, IK, SW IV Q 12 III Q 13 Odbiór infrastruktury regionalnej W, IK, SW IV Q 13 IV Q 13 Dostawa i instalacja infrastruktury aktywnej D I Q 13 IV Q 14 Dostawa i instalacja wyposaŝenia i oprogramowania w obszarach D I Q 13 IV Q 13 Odbiory częściowe inwestycji D, SW, IK I Q 13 IV Q 13 Odbiór infrastruktury aktywnej w regionie D, SW, IK IV Q 13 I Q 14 Odbiór końcowy infrastruktury wojewódzkiej i testowanie sieci Przekazanie kompletnej infrastruktury przez Województwo SW, IK I Q 14 IV Q 14 SW, IK, OI III Q 14 IV Q 14 Zakończenie realizacji projektu SW IV Q 14 IV Q 14 Źródło: opracowanie własne. Wykaz skrótów zastosowanych w tabeli: D dostawca, IK InŜynier Kontraktu, OI Operator Infrastruktury, SW Samorząd Województwa, W Wykonawca. Analiza finansowa Analiza finansowa projektu została sporządzona w oparciu o metodologię zdyskontowanych przepływów środków pienięŝnych (ang. Discounted Cash Flow), która objęła skonsolidowaną analizę finansową, z punktu widzenia zarówno właściciela infrastruktury (samorząd województwa), jak i podmiotu gospodarczego (Operator Infrastruktur). Podstawą do oszacowania nakładów inwestycyjnych była koncepcja techniczno-ekonomiczna, która wskazała optymalny wariant realizacji projektu. Do kategorii nakładów inwestycyjnych, wynikających bezpośrednio z załoŝeń przyjętej koncepcji technicznej naleŝą: szkielet własny; budowa i wyposaŝenie centrum zarządzania siecią; oprogramowanie centrum zarządzania siecią; węzły szkieletowe;

16 Strona 16 z 259 punkty dystrybucyjne wraz z wyposaŝeniem; sieć transmisyjna. Poza nakładami inwestycyjnymi wynikającymi z koncepcji technicznej, przewidziano równieŝ inne kategorie kosztów kwalifikowalnych: wynagrodzenie InŜyniera Kontraktu; wynagrodzenie osób zatrudnionych na czas realizacji projektu; dokumentacja projektowo-kosztorysowa i inna niezbędna do realizacji inwestycji; usługi obce związane z doradztwem przy procesie notyfikacji projektu, przygotowaniem dokumentacji inwestycyjnej; działania promocyjne; działania informacyjno-edukacyjne. Zgodnie z przyjętą koncepcją, analiza wariantów realizacyjnych warstwy dystrybucyjnej sieci SSPW opiera się o róŝne gęstości planowanych punktów dystrybucyjnych (do których przyłączać się będą operatorzy sieci dostępowych korzystających z usług SSPW), determinowane wielkością obszaru, jaki przyjmuje się za obszar oddziaływania (zasięg) danego punktu. WyróŜniono trzy takie warianty: (a) zasięg punktu dystrybucyjnego r = 2 km ( wariant 2km ); (b) zasięg punktu dystrybucyjnego r = 4 km ( wariant 4km ); (c) zasięg punktu dystrybucyjnego r = 6 km ( wariant 6km ); gdzie: r oznacza promień obszaru wokół punktu dystrybucyjnego (wyznaczony jako odległość logistyczna wzdłuŝ dróg publicznych, a nie odległość w linii prostej), na którym zakłada się świadczenie usług przez operatorów dostępowych przyłączonych do danego punktu dystrybucyjnego. Podstawowym parametrem determinowanym przez wybór wariantu realizacyjnego była liczba węzłów warstwy dystrybucyjnej sieci SSPW, będących punktami dystrybucyjnymi na terenie danego obszaru inwestycyjnego i województwa. Wariant 2km charakteryzuje się największą ich gęstością, zaś wariant 6km najmniejszą. Zgodnie z przyjętymi załoŝeniami, samorząd powiatu nie będzie ponosił kosztów związanych bezpośrednio z eksploatacją wytworzonej infrastruktury. Analiza ekonomiczna Celem analizy ekonomicznej była ocena oczekiwanego wpływu projektu Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej na obszar społeczno-gospodarczy, na który oddziaływać będzie projekt po jego zakończeniu. Z jej pomocą dokonano weryfikacji, czy inwestycja jest uzasadniona z ogólnospołecznego punktu widzenia, jeŝeli nawet z finansowego punktu widzenia jest nieefektywna. Oddziaływanie projektu zorientowane jest m.in. na rozwój społeczeństwa informacyjnego, dla którego wyznaczono następujące priorytety: praca na odległość (telepraca); nauczanie na odległość (e-learning); zdalna opieka medyczna (e-medycyna);

17 Strona 17 z 259 handel elektroniczny (e-handel); organizacja działalności gospodarczej przy wykorzystaniu ICT; elektroniczna administracja państwowa i samorządowa (e-urząd). W związku z tym, prognozowane korzyści społeczne, których osiągnięcie na wysokim poziomie mierzonym wskaźnikami efektywności ekonomicznej naleŝy traktować jako uzasadnienie podjęcia inwestycji z ogólnospołecznego punktu widzenia, zostały przyporządkowane do wskazanych priorytetów rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Jak wynika z przeprowadzonych analiz, wszystkie wskaźniki (ENPV, ERR i B/C), którymi mierzono efektywność projektu z punktu widzenia korzyści społecznych, wykazały zasadność interwencji. Dopuszczalna pomoc publiczna Sposób i zakres wykorzystania środków publicznych, w tym funduszy unijnych w ramach projektu SSPW, musi być zgodny z przepisami o pomocy publicznej, które mają podstawy traktatowe w prawie Unii Europesjkiej. Komisja Europejska wydała w tej kwestii we wrześniu 2009 roku wytyczne mające się stosować do projektów rozwoju sieci szerokopasmowych 5. WiąŜe się to z koniecznością zastosowania w projekcie wielu szczegółowych rozwiązań słuŝących zapewnieniu, Ŝe zakłócenie konkurencji spowodowane jego realizacją będzie ograniczone do niezbędnego minimum. W szczególności: sieć stworzona w ramach projektu nie moŝe słuŝyć do świadczenia usług na tzw. obszarach czarnych, na których istnieje efektywna konkurencja operatorów komercyjnych; OI powinien być wyłoniony w drodze otwartej, niedyskryminującej procedury, w ramach której podstawowym kryterium wyboru powinna być minimalizacja korzyści ekonomicznej osiąganej przez OI; OI powinien udostępniać sieć kaŝdemu zainteresowanemu operatorowi, na równych i niedyskryminujących zasadach; wysokość opłat za dostęp do sieci pobieranych przez OI od operatorów telekomunikacyjnych powinna być porównywalna ze stawkami rynkowymi stosowanymi przez podmioty komercyjne na obszarach czarnych ; sieć powinna zostać wybudowana z zachowaniem zasady neutralności technologicznej. Oddziaływanie na środowisko Na podstawie przeprowadzonej analizy oddziaływania przedsięwzięcia Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej na środowisko, w świetle obowiązującego ustawodawstwa polskiego i w duchu prowspólnotowej wykładni przepisów prawa krajowego dyrektyw unijnych, stwierdza się, Ŝe przedsięwzięcie SSPW nie będzie oddziaływać w sposób znaczący na środowisko powiatu ryckiego. Na etapie przygotowania projektu dokonano analizy wariantowej prowadzącej do wyboru rozwiązań technologicznych i lokalizacyjnych minimalizujących kolizje z obszarami chronionymi oraz technicznych i technologicznych eliminujących, a takŝe zmniejszających potencjalne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze. 5 Komunikat Komisji Wytyczne wspólnotowe w sprawie stosowania przepisów dotyczących pomocy państwa w odniesieniu do szybkiego wdraŝania sieci szerokopasmowych (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej z , 2009/C 235/04).

18 Strona 18 z 259 W powiecie ryckim przebieg sieci szerokopasmowej w wariancie rekomendowanym do realizacji wyznaczono w sposób jak najmniej ingerujący w obszary chronione. Oddziaływanie na środowisko będzie występować wyłącznie w okresie prowadzenia inwestycji (czasowe usunięcie wierzchniej warstwy gruntu, moŝliwe pylenie, emisja spalin, hałas i zuŝycie paliw i energii). JednakŜe oddziaływanie to będzie znikome i silnie ograniczone terytorialnie. Ponadto, przeprowadzono konsultacje z zarządcami dróg, uzyskując wstępną akceptację planowanego przebiegu sieci. Na podstawie przeprowadzonych analiz oraz konsultacji naleŝy stwiedzić, Ŝe przedsięwzięcie polegające na budowie sieci Internetu szerokopasmowego na terenie powiatu ryckiego będzie wykonalne.

19 Strona 19 z Analiza otoczenia społeczno-ekonomicznego 2.1 Lokalizacja projektu Projekt będzie realizowany na terenie 5 województw Polski Wschodniej: lubelskim, podlaskim, podkarpackim, świętokrzyskim oraz warmińsko-mazurskim. W szczególności Projekt realizowany będzie na terenie powiatu ryckiego województwa lubelskiego. Powiat, na którym będzie realizowany projekt obejmuje następujące gminy: Gmina Dęblin; Gmina Kłoczew; Gmina Nowodwór; Gmina Ryki; Gmina StęŜyca; Gmina UłęŜ. Rysunek 1. PołoŜenie powiatu ryckiego na tle województwa Źródło: opracowanie własne.

20 Strona 20 z Uwarunkowania społeczno-gospodarcze Informacje ogólne dotyczące powiatu Powiat rycki jest usytuowany w północno-zachodniej części województwa lubelskiego. Sąsiaduje z powiatami: łukowskim, lubartowskim i puławskim. Od zachodu powiat graniczy z województwem mazowieckim. W skład powiatu ryckiego wchodzą: miasto i gmina Ryki, miasto Dęblin oraz gminy: Kłoczew, Nowodwór, StęŜyca i UłęŜ. Obszar powiatu obejmuje 614 km 2, na którym zamieszkuje mieszkańców. Siedzibą powiatu jest miasto Ryki, które jest oddalone o 100 kilometrów od Warszawy i 65 km od Lublina. Podstawą gospodarki powiatu jest rolnictwo, ogrodnictwo i związane z nimi przetwórstwo rolno-spoŝywcze. Rozwojowi gospodarczemu sprzyja połoŝenie przy waŝnych liniach komunikacyjnych drogowych i kolejowych. Powiat odgrywa waŝną rolę w układzie komunikacyjnym województwa. Ryki stanowią węzeł drogowy ze względu na drogę ekspresową Nr 17 relacji Warszawa-Ryki-Lublin-Zamość-Hrebenne (granica państwa) oraz łączącą dwie drogi ekspresowe drogę krajową Nr 48 Opactwo-Dęblin-Moszczanka-Kock. Przez Dęblin przebiegają linie kolejowe w kierunku Warszawy, Lublina, Radomia i Łukowa. Powiat rycki bywa nazywany "małym Mazowszem". Jego bogactwem jest przyroda Wysoczyzny śelechowskiej oraz dolin Wieprza i Wisły. Gmina Dęblin powierzchnia gminy wynosi 38,51 km 2. LeŜy w północno-zachodniej części woj. lubelskiego, 70 km od Lublina. Charakter miasta wyznacza związek z obronnością kraju (WyŜsza Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, kilka jednostek wojskowych). Dęblin pełni takŝe funkcje duŝego węzła kolejowego, umoŝliwiającego połączenie miasta z całym krajem, a przede wszystkim ze wschodnią granicą państwa. Rangę miasta podnosi istniejące tu lotnisko słuŝące obecnie do celów wojskowych. Szkolą się na nim podchorąŝowie, adepci lotnictwa studiujący w WyŜszej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie. Władze miasta podejmują działania umoŝliwiające wykorzystanie lotniska do celów cywilnych i utworzenia portu obsługującego tanie przeloty pasaŝerskie. Gmina Kłoczew powierzchnia gminy wynosi 143 km 2. LeŜy w północnej części powiatu ryckiego, 85 km od Lublina. Gmina ma charakter typowo rolniczy. Gmina jest zainteresowana współpracą z inwestorami w dziedzinie przetwórstwa rolno-spoŝywczego, drobnej wytwórczości, jak teŝ rozwojem agroturystyki. Gmina Nowodwór powierzchnia gminy wynosi 71,72 km 2. LeŜy na północnym skraju województwa 70 km od Lublina. Gmina podzielona jest na 16 sołectw: Borki, Grabowce Dolne, Grabowce Górne, Grabów Rycki, Grabów Szlachecki, Jakubówka, Lendo Wielkie, Niedźwiedź, Nowodwór, Przestrzeń, Rycza, Trzcianki, Urszulin, Wrzosówka, Zawitała, Zielony Kąt. Gmina ma charakter typowo rolniczy. Jej główny atut to nieskaŝone środowisko, co tworzy podstawy do rozwoju usług rekreacyjno-turystycznych.

21 Strona 21 z 259 Gmina Ryki - powierzchnia gminy wynosi 161,9 km 2. PołoŜona jest na pograniczu trzech regionów: Lubelszczyzny, Podlasia i Mazowsza. PołoŜenie przy szlaku drogowym Warszawa - Lublin (100 km od Warszawy), kolejowym Dęblin - Łuków oraz w pobliŝu lotniska w Dęblinie wykreowało Ryki na silny ośrodek o znaczeniu ponadregionalnym. Kompleksy leśne, nieskaŝone środowisko naturalne oraz malownicze usytuowanie w rejonie pięciu stawów czynią region rycki szczególnie atrakcyjnym pod względem turystycznym. Działalność produkcyjna skupiona jest przede wszystkim w mieście Ryki i reprezentowana przez branŝe: przetwórczą - przetwórstwo owocowo-warzywne, mleczarską, piekarniczą, maszynową - urządzenia grzewczo-wentylacyjne, odzieŝową - produkcja odzieŝy letniej, zimowej, chemiczną - wytwórnia zniczy. Gmina StęŜyca powierzchnia gminy wynosi 117,5 km 2. leŝy na zachód od Dęblina, 85 km od Lublina. Gmina podzielona jest na 17 obrębów wiejskich: StęŜyca, Borucino, Czaple, Gapowo, Gołubie, Kamienica Szlachecka, Klukowa Huta, Łączyno, Łosienice, Niesiołowice, Nowa Wieś Kartuska, Patuły, Pierszczewo, Sikorzyno, Szymbark, Zgorzałe i śuromino. Ośrodkiem administracyjnym gminy jest StęŜyca. Funkcjami wiodącymi w lokalnej gospodarce gminy jest rolnictwo i gospodarka leśna, a ostatnio coraz lepiej rozwijająca się turystyka, w tym agroturystyka. Gmina UłęŜ powierzchnia gminy wynosi 83,5 km 2. LeŜy w zachodniej części powiatu ryckiego, 60 km od Lublina. W skład gminy wchodzi 12 miejscowości: UłęŜ, Sobieszyn, DrąŜgów, Sarny, Korzeniów, Białki Dolne, Białki Górne, Podlodów, Podlodówka, Lendo Ruskie, Zosin i śabianka. Dzielą się one na 13 sołectw. Podstawowym źródłem utrzymania mieszkańców jest rolnictwo. Uprawia się głównie zboŝa, ziemniaki, rośliny pastewne oraz rzepak. Na uwagę zasługują uprawy truskawek, porzeczek, a takŝe sady owocowe.

22 Strona 22 z 259 Rysunek 2. Gminy znajdujące się na terenie powiatu ryckiego Źródło: opracowanie własne Ludność Powiat rycki, według danych Głównego Urzędu Statystycznego, liczy ponad 27 tys. mieszkańców (stan na 31 grudnia 2008 r.), z czego najwięcej osób ponad 20 tys. zamieszkuje w mieście i gminie Ryki. Najmniej mieszkańców skupia Gmina UłęŜ.

23 Strona 23 z 259 Tabela 4. Liczba mieszkańców gmin powiatu ryckiego wg faktycznego miejsca zamieszkania w latach roku. Stan na 31 grudnia Liczba mieszkańców gminy miejskie Dęblin gminy miejsko - wiejskie Ryki gminy wiejskie Kłoczew Nowodwór StęŜyca UłęŜ powiat Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz urzędów gmin powiatu ryckiego. Ogólnie liczba ludności w powiecie ryckim wykazuje tendencję malejącą powiat charakteryzuje się ujemnym przyrostem naturalnym. Ruch naturalny gminy miejskie Tabela 5. Ruch naturalny w gminach powiatu ryckiego w latach Przyrost naturalny Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców Dęblin ,8-0,2 1,0-0,5 0,0-0,5 gminy miejsko - wiejskie Ryki ,4 0,1 1,8 1,0 0,0-0,2 gminy wiejskie Kłoczew ,3 1,6-0,9 2,0 1,7-0,3 Nowodwór ,5-1,1 2,3 3,2-3,2 3,0 StęŜyca ,3-3,7-1,6-5,4-2,5-8,7 UłęŜ ,6-10,6 0,3-1,4-6,6-4,9 powiat ,2-0,9 0,8 3,23 8,40-1,2 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Odpływ mieszkańców powiatu ryckiego w głównej mierze dotyczy ludzi młodych. Reprezentanci tej grupy społecznej są najbardziej mobilni, otwarci na zmiany, nierzadko kończą studia w duŝych ośrodkach akademickich regionu i kraju, tamŝe próbują szukać pracy i osiedlać się na stałe.

24 Strona 24 z 259 Tabela 6. Ruch wędrówkowy w gminach powiatu ryckiego w latach Ruch wędrówkowy gminy miejskie Saldo migracji w ruchu wewnętrznym Saldo migracji zagranicznych Dęblin gminy miejsko-wiejskie Ryki gminy wiejskie Kłoczew Nowodwór StęŜyca UłęŜ powiat Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Wraz z nieznacznym spadkiem liczby ludności w powiecie ryckim daje się nieznacznie zauwaŝyć zjawisko starzenia się ludności. Porównując dane demograficzne zauwaŝa się wzrost odsetka ludności w wieku poprodukcyjnym, jednakŝe nie jest to zjawisko o duŝych rozmiarach (poniŝsza tabela). Starzenie się społeczeństwa jest charakterystyczną tendencją dla większej części Polski. Tabela 7. Ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym dla powiatu ryckiego w latach Stan na 31 grudnia Liczba mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym w wieku poprodukcyjnym Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

25 Strona 25 z 259 Rysunek 3. Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w ogóle mieszkańców powiatu ryckiego w 2008 r. Stan na 31 grudnia 2008 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tabela 8. Wskaźnik obciąŝenia demograficznego dla gmin powiatu ryckiego w latach Stan na 31 grudnia Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym gminy miejskie Dęblin 56,0 54,6 53,06 52,3 52,0 51,3 gminy miejsko - wiejskie Ryki 64,3 62,7 61,9 60,7 59,7 58,5 gminy wiejskie Kłoczew 86,1 83,9 80,8 79,8 77,0 74,4 Nowodwór 74,2 71,8 69,9 67,4 66,0 65,5 StęŜyca 77,2 74,8 72,6 70,1 68,0 65,1 UłęŜ 76,8 76,5 75,1 70,0 66,4 63,5 powiat 66,4 64,8 63,5 61,0 60,7 59,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Gospodarstwa domowe W przypadku analizy sytuacji ekonomicznej gospodarstw domowych wzięto pod uwagę zmienność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia na obszarze powiatu ryckiego. Jak pokazano poniŝej, w okresie przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wzrosło o 620,88 zł osiągając w relacji do średniej krajowej poziom 76,3%.

26 Strona 26 z 259 Tabela 9. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w powiecie ryckim w latach ogółem (zł) 1 788, , , , , ,35 przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. 77,3 77,5 77,4 76,7 76,2 76,3 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wzrastało w analizowanym okresie, przeciętna płaca jest nadal niŝsza od średniej krajowej Rynek pracy W powiecie ryckim w latach zmniejszała się liczba osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Wpływ na taką sytuację miała polepszająca się sytuacja na krajowym rynku pracy oraz umoŝliwienie podejmowania pracy obywatelom polskim w krajach Unii Europejskiej bez zezwolenia. Problemem społecznym jest wysoki odsetek osób zarejestrowanych, które nie posiadają jakichkolwiek kompetencji zawodowych (zgodnie z Klasyfikacją zawodów i specjalności zarejestrowane jako bez zawodu ) oraz osób długotrwale bezrobotnych. PUP realizuje zadania w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. W szczególności poprzez: opracowanie i realizację programu promocji zatrudnienia oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy stanowiącego część powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych, o której mowa w odrębnych przepisach; udzielanie pomocy bezrobotnym i poszukującym pracy w znalezieniu pracy przez pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe i informację zawodową oraz pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy; realizowanie zadań wynikających z prawa swobodnego przepływu pracowników między państwami członkowskimi Unii Europejskiej oraz państwami, z którymi Unia Europejska zawarła umowy o swobodzie przepływu osób, w szczególności realizowanie zadań z zakresu udziału w sieci EURES, w tym świadczenie usług EURES we współpracy z ministrem właściwym do spraw pracy, samorządem województwa, związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców; realizowanie projektów w zakresie promocji zatrudnienia, w tym przeciwdziałania bezrobociu, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej bezrobotnych, wynikających z programów operacyjnych współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Pracy.

27 Strona 27 z 259 Tabela 10. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w gminach powiatu ryckiego w latach 2003 Liczba bezrobotnych zarejestrowanych gminy miejskie Stan na 31 grudnia Dęblin gminy miejsko-wiejskie Ryki gminy wiejskie Kłoczew Nowodwór StęŜyca UłęŜ powiat Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PUP. Rysunek 4. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w powiecie ryckim w latach Stan na 31 grudnia Dęblin Ryki Kłoczew Nowodwór StęŜyca UłęŜ Źródło: opracowanie własne na podstawie danych PUP. Dywersyfikacja zatrudnienia Liczba zatrudnionych ogółem w gospodarce narodowej na terenie powiatu ryckiego w 2008 roku wynosiła , z czego w: rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie 7 417; przemyśle i budownictwie 3 056; usługach rynkowych 2 186; usługach nierynkowych Te dane podkreślają, iŝ dominującym sektorem zatrudnienia w powiecie ryckim jest sektor rolniczy Gospodarka Powiat rycki jest stosunkowo słabo uprzemysłowiony. To region typowo rolniczy, w którym rozwija się przemysł rolno-spoŝywczy, wspierany przez rozwój usług i turystyki. Najwięcej podmiotów gospodarczych skupionych jest w dwóch gminach: Dęblin i Ryki.

28 Strona 28 z 259 Potencjalni inwestorzy spotkają się z przychylnym przyjęciem lokalnych władz, stosujących róŝnorakie preferencje. Rysunek 5. Udział procentowy podmiotów gospodarki narodowej wg sekcji dla powiatu ryckiego zarejestrowanych w rejestrze REGON. Stan na 31 grudnia 2008 r. 4,43% 7,67% 1,92% 4,97% 3,59% 5,11% 2,59% 10,24% 0,00% 0,00% 2,32% 0,03% 0,14% 9,16% 12,89% 34,80% 0,14% A Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo B Rybactwo C Górnictwo D Przetwórstwo przemysłowe E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę F Budownictwo G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów uŝytku osobistego i domowego H Hotele i restauracje I Transport, gospodarka magazynowa i łączność J Pośrednictwo finansowe K Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej L Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne M Edukacja N Ochrona zdrowia i pomoc społeczna O Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała P Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników Q Organizacje i zespoły eksterytorialne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

29 Strona 29 z 259 Tabela 11. Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji zarejestrowane w rejestrze REGON dla powiatu ryckiego. Stan na 31 grudnia 2008 r. Sekcja PKD Wyszczególnienie Powiat Udział% A Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 86 2,32% B Rybactwo 1 0,03% C Górnictwo 5 0,14% D Przetwórstwo przemysłowe 339 9,16% E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę 5 0,14% F Budownictwo ,89% G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów uŝytku osobistego i domowego ,80% H Hotele i restauracje 96 2,59% I Transport, gospodarka magazynowa i łączność 189 5,11% J Pośrednictwo finansowe 133 3,59% K L Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne ,24% 71 1,92% M Edukacja 184 4,97% N Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 164 4,43% O P Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników 284 7,67% 0 0,00% Q Organizacje i zespoły eksterytorialne 0 0,00% Ogółem ,00% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

30 Strona 30 z 259 Tabela 12. Liczba publicznych i prywatnych podmiotów gospodarki narodowej w powiecie ryckim w latach Stan na 31 grudnia Liczba podmiotów gospodarki narodowej sektor publiczny sektor prywatny ogółem Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS. Tabela 13. Liczba podmiotów gospodarki narodowej w gminach powiatu ryckiego w latach Stan na 31 grudnia Liczba podmiotów gospodarki narodowej gminy miejskie Dęblin gminy miejsko -wiejskie Ryki gminy wiejskie Kłoczew Nowodwór StęŜyca UłęŜ ogółem Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Edukacja Na dzień 31 grudnia 2008 r. w powiecie ryckim zlokalizowanych było: 14 placówek wychowania przedszkolnego; 32 szkół podstawowych; 14 szkół gimnazjalnych; 27 ponagimnazjalnych.

31 Strona 31 z 259 Tabela 14. Podstawowe dane dot. informatyzacji szkół w gminach powiatu ryckiego. Stan na Informatyzacja szkół gminy miejskie 31 grudnia 2008 r. Procentowy udział szkół wyposaŝonych w komputery (%) Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieŝy bez specjalnych Gimnazja dla dzieci i młodzieŝy bez specjalnych Liczba uczniów przypadający na 1 komputer (osoby) Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieŝy bez specjalnych Gimnazja dla dzieci i młodzieŝy bez specjalnych Dęblin 100,00 100,00 9,37 11,63 gminy miejsko -wiejskie Ryki 90,91 75,00 10,58 27,72 gminy wiejskie Kłoczew 100,00 100,00 7,43 7,60 Nowodwór 100,00 100,00 7,41 7,81 StęŜyca 100,00 100,00 5,37 7,92 UłęŜ 100,00 100,00 10,45 121,00 powiat 96,88 92,86 8,72 13,10 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

32 Strona 32 z Identyfikacja kluczowych problemów Rynek szerokopasmowy w Polsce stan obecny i problemy sektora Szerokopasmowy dostęp do Internetu stał się absolutnym standardem w krajach wysoko rozwiniętych. Wśród członków OECD stopień penetracji tą usługą w połowie 2008 roku osiągnął średni poziom 21,3%. W Polsce coraz więcej ludzi korzysta z szerokopasmowego dostępu do Internetu. JednakŜe, ciągle stopień penetracji odbiega zdecydowanie od średniej krajów OECD i niestety dystans ten się z roku na rok pogłębia. Słaba pozycja usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu w Polsce jest konsekwencją kilku czynników, które moŝna pogrupować w trzy kategorie: słaba znajomość komputerów i Internetu; zbyt wysoki koszt dla konsumenta; istnienie tzw. białych obszarów. W Polsce istnieje bardzo wiele miejsc (nawet w obrębie duŝych aglomeracji), gdzie technicznie nie jest moŝliwe uzyskanie szerokopasmowego dostępu do Internetu. Inni operatorzy, jako potencjalni inwestorzy, nie są w stanie pokonać barier wynikających z dominującej pozycji TP. W komunikacie Cyfrowa przyszłość dla Europy. Śródokresowy przegląd i2010 [COM(2008) 199 z 17 kwietnia 2008 r.] Komisja Europejska podkreśla, Ŝe Europa jest obecnie jednym ze światowych liderów w rozwoju gospodarki cyfrowej. Europejski rynek łączy szerokopasmowych, z łączy obejmuje więcej abonentów niŝ jakikolwiek inny region gospodarczy, a połowa obywateli europejskich regularnie korzysta z Internetu. Europejski rynek dostępu szerokopasmowego w styczniu 2008 roku przewyŝszył rynek w USA. Niektóre z państw członkowskich są w światowej czołówce jeśli chodzi o powszechność łączy szerokopasmowych, rozpowszechnienie telefonii komórkowej 3G i wielkość przesyłu danych. Stopień rozpowszechnienia dostępu szerokopasmowego osiągnął 20% populacji w styczniu 2008 r., co oznacza trzykrotny wzrost od czasu V Rozszerzenia (w 2004 r.), przy czym Dania, Finlandia i Niderlandy są światowymi liderami w tej dziedzinie. Jednak, w opublikowanym 4 sierpnia 2009 r. komunikacie Komisji Europejskiej Konkurencyjność cyfrowa Europy. Raport 2009 (COM(2009) 390) Komisja zauwaŝa, Ŝe wraz z ogólnoświatowym kryzysem w roku 2008 pojawiły się oznaki spowolnienia: spada tempo wzrostu stopnia rozpowszechnienia a róŝnice pomiędzy państwami członkowskimi w odniesieniu do rozpowszechnienia, szybkości, ceny i zasięgu dostępu szerokopasmowego w UE-27 pogłębiają się. We wspomnianym Raporcie, Polska jest wskazana jako kraj, który mimo ogromnego przyśpieszenia w latach , wciąŝ pozostaje w ogonie EU-27 pod względem penetracji Internetu szerokopasmowego. Jako główne czynniki wskazano: niski poziom konkurencyjności usług szerokopasmowych; niewielką ilość (jedynie około 15 z 350) licencjonowanych dostawców usług internetowych (ISP) działających na obszarze szerszym niŝ lokalny, a szczególnie niekorzystnie kształtuje się sytuacja w regionach Polski Wschodniej (zdecydowana

33 Strona 33 z 259 większość operatorów działa jako dostawcy usług dostępowych dostarczając swoja infrastrukturę do juŝ istniejącego węzła szkieletowego); relatywnie wysokie ceny usług dostępu szerokopasmowego (w porównaniu z innymi krajami UE) przy niskiej średniej szybkości; dotychczasowy praktyczny brak zainteresowania operatorów obszarami wiejskimi zwłaszcza w regionach Polski Wschodniej, co skutkuje niskim ich pokryciem infrastrukturą szerokopasmową i relatywnie na tle UE duŝą ilością obszarów białych Stan obecny i problemy Polski Wschodniej Według analiz instytucji badających poziom konkurencyjności w poszczególnych regionach, województwa Polski Wschodniej tworzą grupę obszarów najmniej konkurencyjnych, o zróŝnicowanej dynamice zmian. WyposaŜenie gospodarstw domowych w komputery osobiste jest w województwach Polski Wschodniej najniŝsze w kraju. Podobne dysproporcje dotyczą dostępu do szerokopasmowego Internetu. W przypadku wskaźnika liczby linii szerokopasmowych na 100 mieszkańców, Polska z wynikiem 4,5 linii znajduje się na trzecim miejscu od końca w Europie za nami jest Grecja i Słowacja. Szczególnie zła sytuacja panuje na terenach wiejskich, gdzie wskaźniki wyposaŝenia w sieć telekomunikacyjną są średnio 2 razy niŝsze niŝ w miastach. Dostęp do Internetu nie jest równomierny dla wszystkich regionów Polski, moŝna zaobserwować, Ŝe w ogonie penetracji dostępu do Internetu są województwa z Polski Wschodniej - w szczególności świętokrzyskie i podkarpackie. Z analizy SWOT wykonanej dla Polski Wschodniej w Programie Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej jako jedną ze słabych stron wymieniono niski poziom rozwoju infrastruktury technicznej, zwłaszcza teleinformatycznej i transportowej, oraz niesprawne połączenia komunikacyjne, warunkujące ograniczoną dostępność Polski Wschodniej. Istniejąca w Polsce Wschodniej sieć telekomunikacyjna ma ograniczony zasięg oraz jest niewystarczająca od strony technicznej do realizacji usług szerokopasmowego dostępu do Internetu Stan obecny i problemy województwa lubelskiego Analiza syntetycznych mierników poziomu rozwoju regionów wykazuje, Ŝe gospodarka regionu boryka się z powaŝnymi problemami o charakterze strukturalnym, które w duŝym stopniu ograniczają jej zdolność konkurowania i wpływają negatywnie na perspektywy przyszłego rozwoju społeczno-gospodarczego województwa. Na niską konkurencyjność regionalnej gospodarki ma równieŝ wpływ słabo rozwinięta infrastruktura ekonomiczna i techniczna regionu oraz słabość sektora przedsiębiorczości. Jednym z warunków trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego regionu jest rozwijanie nowoczesnego społeczeństwa zdolnego funkcjonować w gospodarce opartej na wiedzy. Filarami gospodarki opartej na wiedzy są edukacja, nauka oraz rozwój społeczeństwa informacyjnego.

34 Strona 34 z 259 Wyniki inwentaryzacji sieci teleinformatycznej w województwie W wyniku inwentaryzacji w województwie wytypowano: 337 obszarów białych ; obszary szare ; 468 obszarów czarnych. Problem kluczowy projektu wynika z omówionych powyŝej problemów: sektora; obszaru Polski Wschodniej; regionu (województwa). Jednym z problemów, z którym boryka się województwo, jest niski poziom korzystania z szerokopasmowego dostępu do Internetu, szczególnie na obszarach wiejskich. Pomimo zwiększenia się stopnia wykorzystywania nowoczesnych technologii informacyjnych w całym województwie w ostatnich latach, pozostaje ono znacznie poniŝej średniej unijnej pod względem wykorzystania technologii informatycznych przez mieszkańców, przedsiębiorców oraz instytucje publiczne. Problem kluczowy, którego rozwiązanie ma na celu projekt Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej to: niski poziom korzystania z szerokopasmowego dostępu do Internetu, szczególnie na obszarach wiejskich oraz pogłębiające się wykluczenie cyfrowe.

35 Strona 35 z Analizy specyficzne dostęp do szerokopasmowego Internetu na terenie powiatu i podział na obszary inwestycyjne Dla potrzeb Studium Wykonalności projektu SSPW przyjęto załoŝenie, iŝ lokalizacja punktów dystrybucyjnych SSPW zgodna będzie z logiką BSC podziału na obszary białe, szare i czarne (określające zasięg dopuszczalnej interwencji ze środków publicznych) i moŝliwa będzie jedynie w miejscowościach, w których mechanizmy rynkowe nie zaspokajają zapotrzebowania (a więc, połoŝonych na obszarach białych ) lub takich, w których nie ma wystarczającej konkurencji (obszary szare ): obszary białe : całkowity brak infrastruktury szkieletowo-dystrybucyjnej (punktów dystrybucyjnych) niezbędnej do zapewnienia podaŝy usług szerokopasmowego dostępu do Internetu na załoŝonym poziomie, a takŝe brak przedsiębiorców telekomunikacyjnych świadczących takie usługi; obszary szare : istnieje infrastruktura szkieletowo-dystrybucyjna tylko jednego operatora telekomunikacyjnego (zazwyczaj operatora zasiedziałego ), co oznacza istnienie punktów dystrybucyjnych tylko jednego operatora na danym terenie i brak konkurencji na poziomie infrastruktury szkieletowo-dystrybucyjnej; w poszczególnych miejscowościach usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu są oferowane przez jednego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, albo przez dwóch lub więcej przedsiębiorców, korzystających jednak z usług hurtowych tego samego operatora infrastruktury szkieletowo-dystrybucyjnej; obszary czarne : istnieje infrastruktura szkieletowo-dystrybucyjna co najmniej dwóch operatorów telekomunikacyjnych umoŝliwiająca zapewnienie podaŝy usług szerokopasmowego dostępu do Internetu na załoŝonym poziomie (istnieją tam zatem co najmniej dwa punkty dystrybucyjne róŝnych operatorów), a usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu są oferowane poprzez konkurujących ze sobą przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Obszar szary definiowany jest poprzez wskazanie lokalizacji punktu dystrybucyjnego i jego zasięgu (moŝliwości świadczenia usług szerokopasmowego dostępu do Internetu o określonej przepływności przez sieć dostępową zbudowaną w oparciu o węzeł dostępowy przyłączony w danej lokalizacji do punktu dystrybucyjnego). Zasięg wyznaczony jest na podstawie moŝliwości obecnych i przyszłych technologii i obliczany jest według metryki drogowej. Dodatkowo, kolorem szarym oznaczane są równieŝ miejscowości połoŝone na obszarach białych (pod względem istnienia infrastruktury szkieletowo-dystrybucyjnej, por. opis algorytmu poniŝej), w których szerokopasmowe usługi dostępowe oferowane są przez jednego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego. Obszar czarny definiowany jest poprzez wskazanie części wspólnej obszarów szarych. Dodatkowo, kolorem czarnym oznaczane są równieŝ miejscowości połoŝone na obszarach białych lub szarych (pod względem istnienia infrastruktury szkieletowo-dystrybucyjnej, por. opis algorytmu poniŝej), w których szerokopasmowe usługi dostępowe oferowane są przez dwóch lub więcej niezaleŝnych przedsiębiorców telekomunikacyjnych.

36 Strona 36 z 259 Punkty dystrybucyjne SSPW lokalizowane będą wyłącznie w miejscowościach znajdujących się na obszarach białych lub szarych. Podstawy do określenia obszarów inwestycyjnych W procesie wymiarowania sieci dystrybucyjnej na potrzeby Studium Wykonalności SSPW brane są pod uwagę róŝne warianty realizacji sieci róŝniące się przede wszystkim gęstością projektowanych punktów dystrybucyjnych SSPW. NaleŜy zauwaŝyć, iŝ większa gęstość punktów dystrybucyjnych oznacza mniejszy obszar dystrybucyjny przypisany do danego punktu (a co za tym idzie, mniejsze nakłady inwestycyjne przyszłych operatorów sieci dostępowych niezbędne do zapewnienia usług klientom znajdującym się na danym obszarze), jednak takŝe większy łączny koszt budowy Sieci Szerokopasmowej Polski Wschodniej. Wielkość obszaru dystrybucyjnego wokół danego punktu dostępowego ma takŝe bezpośrednie przełoŝenie na długość tzw. pętli lokalnej, jaką musi wybudować operator sieci dostępowej, aby zaoferować usługi swoim klientom, co przekłada się takŝe na jakość oferowanych usług (generalnie, im większa odległość abonenta od węzła dostępowego, tym mniejsza przepływność oferowanych mu usług 6 ). Zgodnie z przyjętą metodyką realizacji projektu, architektura logiczna sieci SSPW obejmować będzie dwie warstwy: szkieletową (zawierająca węzły centralne; w topologii pierścienia lub połączonych pierścieni) oraz dystrybucyjną (w topologii drzewa). Z kaŝdym węzłem sieci warstwy szkieletowej związany jest określony fragment sieci w warstwie dystrybucyjnej (wychodzący z danego węzła szkieletowego i doprowadzający sieć do określonych lokalizacji punktów dystrybucyjnych). Tak więc, liczba węzłów warstwy szkieletowej determinuje liczbę powiązanych z nimi sieci warstwy dystrybucyjnej. UmoŜliwia to skalowanie architektury całej sieci w zaleŝności od ruchu, jaki generują uŝytkownicy usług szerokopasmowego dostępu. Mała liczba węzłów zmniejsza koszt budowy połączeń w szkielecie, ale jednocześnie wpływa na zwiększenie obszarów dystrybucji, a przez to na znaczące zwiększenie ruchu kierowanego przez węzły dystrybucyjne do szkieletu. DuŜa liczba węzłów powoduje natomiast małą efektywność ich wykorzystania do celów dystrybucyjnych, a jednocześnie podwyŝsza koszt budowy szkieletu. Z punktu widzenia projektowania sieci szerokopasmowych, na obszarach poszczególnych województw Polski Wschodniej najlepszym rozwiązaniem wydaje się budowa szkieletu w oparciu o kilkanaście węzłów (maksymalna liczba węzłów nie powinna przekraczać liczby powiatów). MoŜna przyjąć budowę jednego węzła dystrybucyjnego dla obszaru obejmującego swym zasięgiem od do mieszkańców (od do gospodarstw domowych) z uwzględnieniem stopnia rozproszenia populacji na danym obszarze. 6 Jest to ograniczenie technologiczne; kaŝda z technologii dostępowych (od xdsl, poprzez technologie radiowe, na łączach światłowodowych skończywszy) umoŝliwia oferowanie usług transmisji danych o danej przepływności jedynie w określonej odległości od węzła dostępowego; najmniej wraŝliwa na odległość jest technika FTTH.

37 Strona 37 z 259 W oparciu o te załoŝenia, w województwie lubelskim wyznaczono 14 obszarów inwestycyjnych. W granicach powiatu ryckiego znajdują się następujące obszary inwestycyjne wyznaczone w ramach koncepcji technicznej budowy sieci na terenie województwa lubelskiego: Lubelskie.J. Na części obszaru Lubelskie.J znajdującego się na terenie powiatu ryckiego zamieszkuje osób w gospodarstwach domowych. Na obszarze leŝącym na terenie powiatu zidentyfikowano liczbę ludności zamieszkującej miejscowości białe, szare i czarne (wyniki zaprezentowano w tabeli poniŝej). Na terenie powiatu w obszarze Lubelskie.J w obszarach białych znajdują się 773 gospodarstwa domowe (4,72%), w obszarach szarych (31,96%), zaś w obszarach czarnych (63,32%) gospodarstw domowych. Tabela 15. Struktura gospodarstw domowych w poszczególnych obszarach dla powiatu ryckiego Nazwa obszaru inwestycyjn ego Oznaczenie obszaru BSC Liczba ludności w obszarach BSC Razem liczba ludności w obszarach inwestycyjn ych % liczba ludności w obszarach BSC Liczba gospodars tw domowych w obszarach BSC Razem liczba gospodarst w domowych w obszarach inwestycyjn ych % liczba gospodars tw domowych w obszarach BSC biała ,16% 773 4,72% Lubelskie.J szara ,70% ,96% czarna ,12% ,32% Źródło: opracowanie własne. Struktura gospodarstw domowych w poszczególnych obszarach BSC (obszary białe, szare, czarne ) została zaprezentowana na poniŝszym rysunku.

38 Strona 38 z 259 Rysunek 6. Struktura gospodarstw domowych w poszczególnych obszarach BSC (obszary białe, szare, czarne ) dla powiatu ryckiego Źródło: opracowanie własne. W Załączniku 1 zestawiono wszystkie miejscowości na terenie powiatu według oznaczenia obszaru BSC, gminy, liczby ludności, liczby gospodarstw domowych oraz nazwy obszaru inwestycyjnego.

39 Strona 39 z Analiza instytucjonalna i prawna 4.1 Status prawny i kwalifikowalność wnioskodawcy Wnioskodawcą jest: Województwo Lubelskie Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego ul. Spokojna 4, Lublin NIP: REGON: Dane osób, które mają prawo do podejmowania zobowiązań ze strony beneficjenta przedstawiono poniŝej. Tabela 16. Wykaz osób, które mają prawo do podejmowania zobowiązań ze strony beneficjenta Lp. Imię i Nazwisko Stanowisko 1 Krzysztof Grabczuk Marszałek Województwa Lubelskiego 2 Jacek Sobczak Wicemarszałek Województwa Lubelskiego 3 Marek Flasiński Członek Zarządu Województwa Lubelskiego 4 Arkadiusz Bratkowski Członek Zarządu Województwa Lubelskiego 5 Sławomir Sosnowski Wicemarszałek Województwa Lubelskiego Źródło: opracowanie własne. Reprezentację ww. osób potwierdzają uchwały nr: XVIII/260/08 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 28 stycznia 2008 r. w sprawie wyboru Marszałka Województwa Lubelskiego; XVIII/261/08 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 28 stycznia 2008 r. w sprawie wyboru Wicemarszałków Województwa Lubelskiego; XVIII/262/08 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 28 stycznia 2008 r. w sprawie wyboru Członków Zarządu Województwa Lubelskiego. Status prawny województwa regulują: Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz oraz z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62 poz. 558, Nr 153, poz i Nr 214, poz. 1806, z 2003 r. Nr 162, poz oraz z 2004 r. Nr 102, poz i Nr 116, poz. 1206) oznaczona dalej jako u. o s. w.; Statut Województwa Lubelskiego (Dz. Urz. Woj. Lub. z 9 grudnia 2005 r. Nr 226, poz. 3596). Zgodnie z zapisami Szczegółowego opisu osi priorytetowych Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej beneficjentami w działaniu II.1 Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej mogą być: jednostki samorządu terytorialnego; związki i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego; 7 Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej , Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia , Szczegółowy opis osi priorytetowych, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, dokument z 12 sierpnia 2009 r.

40 Strona 40 z 259 przedsiębiorcy; organizacje pozarządowe. Województwo Lubelskie jest jednostką samorządu terytorialnego, a zatem jest uprawnionym beneficjentem w tym działaniu Przygotowanie i realizacja inwestycji Projekt Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej wymaga po stronie beneficjenta zaangaŝowania zespołu osób posiadających odpowiednią wiedzę i doświadczenie w zakresie wdraŝania projektów teleinformatycznych współfinansowanych w ramach funduszy europejskich. Realizacja projektu teleinformatycznego współfinansowanego z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej wymaga posiadania przez beneficjenta zasobów dysponujących kompetencjami w zakresie: zarządzania projektami - realizacji zgodnie z obowiązującym prawem, nadzoru nad zakresem przedmiotowym określonym w umowie o dofinansowanie projektu, harmonogramem, budŝetem i zasobami ludzkimi w projekcie; znajomości wytycznych horyzontalnych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i wytycznych Instytucji Zarządzającej w zakresie przygotowania i realizacji projektu w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej (równieŝ w zakresie monitoringu i sprawozdawczości); przygotowania i realizacji zamówień publicznych; kontroli budŝetu i rozliczenia projektu; nadzoru merytorycznego inwestycji - w zakresie zgodności realizacji inwestycji z: o dokumentacją techniczną, o projektem budowlanym, o przepisami prawa, o studium wykonalności, o wnioskiem o dofinansowanie, o umową o dofinansowanie, o Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia. znajomości tematyki sieci teleinformatycznych w zakresie technologii i zasad techniczno-organizacyjnych eksploatacji. Wynika to z konieczności zachowania zasad wdraŝania tego typu przedsięwzięć dotyczących ustalenia zakresu inwestycji, uzyskania odpowiednich decyzji administracyjnych związanych z przygotowaniem i budową infrastruktury, kwalifikowalności wydatków, zasad nadzoru inwestycji zgodnie z obowiązującym prawem (w tym w zgodzie z przepisami dotyczącymi administracji publicznej - m. in. z prawem zamówień publicznych, finansów publicznych oraz szczegółowych regulacji dotyczących samorządu województwa włącznie z uregulowaniami wewnętrznymi beneficjenta) oraz monitoringu przedsięwzięcia. Dotyczy to zarówno fazy przygotowania projektu jak i realizacji rzeczowej inwestycji oraz jej finansowego rozliczenia zgodnie z zasadami właściwego programu operacyjnego i zasadami ogólnymi ustalonymi przez władze krajowe oraz unijne. W tym celu do zadania powinny zostać powołane osoby z odpowiednimi kwalifikacjami w zakresie przygotowania i wdraŝania projektów (w tym z zakresu inwestycji telekomunikacyjnych, organizacji zamówień publicznych i rozliczania

41 Strona 41 z 259 projektów zgodnie z wspomnianymi zasadami. Ze względu na fakt, Ŝe beneficjent nie dysponuje w pełni zasobami o odpowiednich kwalifikacjach naleŝy przewidzieć udział podmiotu zewnętrznego uzupełniającego wymagane kwalifikacje) Beneficjent zasoby osobowe, organizacyjne i finansowe zaangaŝowane w realizację projektu W imieniu beneficjenta jednostką odpowiedzialną za realizację projektu jest Departament Gospodarki i Innowacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego, Oddział Innowacji i Transferu Technologii. Dotyczy to etapu realizacji projektu. W chwili obecnej nie jest ustalone czy eksploatacją produktów projektu zajmować się będzie jednostka organizacyjna Samorządu,, czy będzie to jeden z departamentów UMWL. Do zakresu kompetencji Oddziału Innowacji i Transferu Technologii wchodzą w szczególności następujące zadania: wdraŝanie i monitorowanie działań zawartych w Regionalnej Strategii Innowacji; współpraca przy tworzeniu i wdraŝaniu Regionalnej Sieci Transferu Technologii; wspieranie rozwoju nowych technologii; współpraca ze sferą B+R, Parkami Naukowo-Technologicznymi, Międzynarodowymi Targami Lubelskimi, uczelniami, administracją rządową i samorządową; wdraŝanie procesów zwiększających komercjalizację wyników badań naukowych; promocja rozwiązań innowacyjnych i wyników badań wprowadzonych do praktyki; wdraŝanie działań zawartych w Wojewódzkim programie rozwój społeczeństwa informacyjnego dla województwa lubelskiego ; projektowanie kierunków i programów rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie w szczególności Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego , Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej oraz Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w zakresie społeczeństwa informacyjnego; udział w opracowaniu i realizacja projektu w ramach Priorytetu Infrastruktura Społeczeństwa Informacyjnego z Programu Operacyjnego Rozwój Województw Polski Wschodniej; popularyzacja i promocja idei społeczeństwa informacyjnego; realizacja projektu kluczowego System Informacji Przestrzennej dla Województwa Lubelskiego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego; projektowanie, budowa i eksploatacja zaplecza sprzętowego i oprogramowania na cele projektu; budowa międzyinstytucjonalnej współpracy na rzecz eksploatacji i wymiany danych w SIP; współpraca z Geodetą Wojewódzkim, administracją rządową i samorządową, uczelniami wyŝszymi; przygotowanie i realizacja projektów systemowych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki Działanie 8.1 Poddziałanie Regionalne Strategie Innowacji.

42 Strona 42 z 259 Kierownik projektu ze strony beneficjenta zostanie wybrany przez władze Samorządu Województwa Lubelskiego przed rozpoczęciem realizacji projektu. Wskazane jest, aby osoba ta posiadała odpowiednie doświadczenie w zakresie zarządzania inwestycjami. Zespołem przygotowującym i koordynującym projekt będzie Oddział Innowacji i Transferu Technologii. Pracownicy Oddziału posiadają doświadczenie związane z realizacją projektów z wykorzystaniem funduszy unijnych. Lista projektów znajduje się w rozdziale Beneficjent deklaruje, iŝ do bezpośredniej realizacji projektu zaangaŝowanych zostanie sześć osób: 1. Kierownik projektu, 2. Główny specjalista ds. budowy i eksploatacji sieci, 3. Radca prawny, 4. Specjalista ds. rozliczeń i sprawozdawczości finansowej, 5. Specjalista ds. zamówień publicznych, Inspektor Nadzoru z uprawnieniami telekomunikacyjnymi, 6. Zewnętrzni eksperci. Mając na uwadze, Ŝe doświadczenie Oddziału Innowacji i Transferu Technologii nie dotyczy w większej mierze projektów z dziedziny telekomunikacji, sugeruje się nawiązanie współpracy z podmiotem zewnętrznym posiadającym merytoryczną wiedzę dotyczącą wdraŝania projektów z zakresu budowy infrastruktury telekomunikacyjnej InŜynierem Kontraktu Podział zadań pomiędzy uczestników zespołu zarządzającego projektem Pomimo doświadczenia pracowników beneficjenta w zakresie wdraŝania projektów teleinformatycznych, samorząd województwa moŝe mieć trudności z pozyskaniem wystarczających zasobów kadrowych niezbędnych do realizacji projektu o takiej skali działań, pomimo oddelegowania pracowników do projektu. Realizacja projektu współfinansowanego ze środków funduszy strukturalnych wymaga, aby oprócz prawidłowej realizacji inwestycji pod względem technologicznym - zgodności z przyjętymi załoŝeniami technicznymi w Studium Wykonalności, projektami technicznymi, specyfikacją istotnych warunków zamówienia i postanowieniami umów z wykonawcami wypełnione zostały obowiązki wynikające z reguł wdraŝania funduszy strukturalnych. W przypadku projektu SSPW jako projektu zamieszczonego na liście indykatywnej obowiązki te wynikają z postanowień pre-umowy oraz umowy o dofinansowanie. W związku z tym zadecydowano o podziale zadań dotyczących zarządzania projektem.

43 Strona 43 z Beneficjent Pracownicy beneficjenta oddelegowani do pracy na rzecz projektu, faktycznie wykonujący pracę związaną z projektem będą realizować czynności powiązane z realizacją kluczowych obowiązków beneficjenta wymienionych we wzorach pre-umowy i umowy o dofinansowanie projektu. Wynika to z faktu, Ŝe beneficjent pozostaje jedynym podmiotem właściwym do kontaktów z instytucjami w ramach i zgodnie z systemem realizacji Programu Operacyjnego przedstawiania wniosków o płatność, oraz otrzymywania dofinansowania, po podpisaniu umowy o dofinansowanie Projektu. Obowiązki beneficjenta wynikające z pre-umowy 8 : przygotowanie Projektu w pełnym zakresie, zgodnie z umową i jej załącznikami, z najwyŝszą moŝliwą starannością, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa krajowego i wspólnotowego oraz wytycznymi Ministra Rozwoju Regionalnego; dokumentowanie poniesionych wydatków oraz wykonanych prac odpowiednimi protokołami odbioru lub innymi dokumentami potwierdzającymi zgodność realizacji z warunkami umowy; złoŝenie do Instytucji Pośredniczącej wniosku o dofinansowanie Projektu wraz z kompletem dokumentów; przygotowanie Projektu zgodnie z harmonogramem oraz zgodnie z wytycznymi i wzorami dokumentów wydanymi przez Instytucję Zarządzającą i innymi wymogami dotyczącymi przygotowania Projektu, które wynikają z Programu Operacyjnego; prawidłowe i terminowe przygotowanie dokumentacji projektu wraz z wnioskiem o dofinansowanie, sporządzonymi zgodnie z wymogami określonymi przez Instytucję Zarządzającą Programem Operacyjnym, podanymi do publicznej wiadomości poprzez ich opublikowanie na stronach internetowych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego; przekazywanie Instytucji Pośredniczącej oraz podmiotom przez nią wskazanym, na kaŝde jej wezwanie informacji i wyjaśnień na temat stanu przygotowania Projektu, w tym takŝe do przedkładania wymaganych dokumentów lub ich poświadczonych kopii w terminie do 20 dni kalendarzowych; ponoszenie wydatków związanych z przygotowaniem projektu w sposób umoŝliwiający zakwalifikowanie ich jako wydatki kwalifikowalne w ramach Programu Operacyjnego; regularne raportowanie o przebiegu procesu przygotowania projektu, według wzorów i systemu określonego przez Instytucję Zarządzającą zgodnie z wytycznymi; informowania Instytucji Pośredniczącej o wszelkich zagroŝeniach w przygotowaniu Projektu, nieprawidłowościach w rozumieniu art. 2 ust. 7 rozporządzenia 1083/2006, z uwzględnieniem wytycznych wydanych przez Ministra Rozwoju Regionalnego w tym zakresie; 8 Nie dotyczy sytuacji, w której Instytucja Zarządzająca uzna, Ŝe zawarcie pre-umowy nie jest konieczne.

44 Strona 44 z 259 o o udostępnianie wszelkich informacji i dokumentów związanych ze stanem przygotowania Projektu wszystkim podmiotom działającym w imieniu lub na rzecz instytucji pośredniczącej, które zostały przez nią upowaŝnione do określonych działań, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych; przekazywanie do Instytucji Pośredniczącej wszystkich dokumentów opracowanych i posiadanych przez beneficjenta w związku z realizacją umowy oraz przygotowaniem projektu, które są wymagane do złoŝenia wniosku o dofinansowanie projektu, określonych w załączniku nr 2 do umowy oraz w harmonogramie stanowiącym załącznik nr 4 umowy oraz złoŝenia wniosku o dofinansowanie; zawieranie umów dla zadań objętych projektem, w tym równieŝ dla zadań słuŝących przygotowaniu Projektu do realizacji, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2006 r., Nr 164, poz.1163, z późniejszymi zmianami), w przypadku, gdy wymóg jej stosowania wynika z tej ustawy lub w przypadku gdy zawarcie umowy jest wyłączone z zakresu stosowania ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, zobowiązany jest zawierać umowy z wykonawcami w trybie przetargu, zgodnie z art. 701 i kodeksu cywilnego chyba, Ŝe przepisy szczególne przewidują inną formę i tryb zawierania umowy; poddanie się kontroli przeprowadzanej przez Instytucję Pośredniczącą (w ramach tej kontroli instytucja pośrednicząca ma prawo do udziału w pracach komisji przetargowej jako obserwator lub członek komisji przetargowej bez prawa głosu, w zaleŝności od ustaleń stron umowy); prowadzenie dla projektu odrębnej informatycznej ewidencji księgowej lub stosowania w ramach istniejącego systemu ewidencji księgowej odrębnego kodu księgowego umoŝliwiającego identyfikację wszystkich transakcji oraz poszczególnych operacji bankowych związanych z projektem oraz zapewnienia, Ŝe środki są księgowane zgodnie z obowiązującymi przepisami; poddanie się kontroli w zakresie przygotowania projektu przeprowadzanej przez Instytucję Zarządzającą, Instytucję Pośredniczącą, lub inną instytucję uprawnioną do przeprowadzania kontroli na podstawie odrębnych przepisów oraz udostępnienie, na Ŝądanie tych instytucji, wszelkiej dokumentacji związanej z projektem; zapewnienie przedstawicielom instytucji przeprowadzającej kontrolę pełnego dostępu do terenów i pomieszczeń, w których realizowany będzie projekt, oraz dostępu do systemu komputerowego, a takŝe do wszystkich dokumentów i plików komputerowych związanych z finansowym i technicznym zarządzaniem, przygotowania oraz przyszłej realizacji projektu, w szczególności: ofert od wykonawców, dokumentów związanych z prowadzonymi postępowaniami mającymi na celu wykonanie robót budowlanych, usług lub dostaw,

45 Strona 45 z 259 o umów dotyczących realizacji zamówień, o faktur, rachunków lub innych równowaŝnych dokumentów potwierdzających dokonanie zakupu oraz stanowiących dowody płatności; przechowywanie w sposób gwarantujący naleŝyte bezpieczeństwo informacji, całej dokumentacji związanej z przygotowaniem projektu, w szczególności dokumentacji związanej z zarządzaniem finansowym, technicznym, procedurami zawierania umów z wykonawcami, przez okres, co najmniej 3 lat od daty zamknięcia Programu Operacyjnego. Instytucja pośrednicząca poinformuje beneficjenta o dacie zamknięcia Programu Operacyjnego. Po podpisaniu właściwej umowy o dofinansowanie projektu beneficjent jest zobowiązany do: zrealizowania projektu w pełnym zakresie, zgodnie z umową i jej załącznikami, z najwyŝszą moŝliwą starannością, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa krajowego i wspólnotowego oraz wytycznymi wydanymi na podstawie art. 35 ust. 3 pkt ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju; realizacji projektu określonego we wniosku o dofinansowanie zgodnie z harmonogramem rzeczowo-finansowym; aktualizowania harmonogramu rzeczowo-finansowego: o w ciągu 30 dni od dnia podpisania umowy, o po kaŝdym przetargu rozstrzygniętym w ramach poszczególnych kontraktów, zgodnie z zaktualizowanym harmonogramem rzeczowo-finansowym kontraktu, o w przypadku przedłuŝającej się procedury wyboru wykonawcy, o w przypadku innych zmian terminu realizacji i wartości poszczególnych zadań i kontraktów; przekazywania harmonogramu płatności w ramach Projektu, w którym określa oczekiwane kwoty przekazania przez Instytucję Pośredniczącą środków na rachunek bankowy beneficjenta; przekazywania corocznie do Instytucji Pośredniczącej, nie później niŝ do 30 stycznia danego roku, aktualizacji harmonogramu płatności; potwierdzania zapotrzebowania na środki dofinansowania na kolejne 3 lata, zgodnie z zestawieniem planowanych wydatków w ramach Projektu; składania wniosków o płatność z wypełnioną częścią dotyczącą przebiegu realizacji Projektu, spełniającego funkcję sprawozdania z przebiegu realizacji Projektu nie rzadziej niŝ raz na 3 miesiące, w formie pisemnej i w wersji elektronicznej, zgodnie z wytycznymi w zakresie sprawozdawczości w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej, z zastrzeŝeniem pierwszej płatności zaliczkowej, wraz z następującymi załącznikami, oznaczonymi datą i potwierdzonymi za zgodność z oryginałem przez osobę upowaŝnioną do reprezentowania beneficjenta: o kopiami faktur lub innych dokumentów o równowaŝnej wartości dowodowej, o kopiami dokumentów potwierdzającymi odbiór urządzeń lub wykonanie prac,

46 Strona 46 z 259 o w przypadku zakupu urządzeń, które nie zostały zamontowane kopiami protokołów odbioru urządzeń lub przyjęcia materiałów, z podaniem miejsca ich składowania 9, o kopiami wyciągów bankowych z rachunku beneficjenta potwierdzającymi poniesienie wydatków, o kopiami innych dokumentów potwierdzających prawidłową realizację projektu, o ile wymaga tego Instytucja Pośrednicząca; o stosowanie przepisów o zamówieniach publicznych w zakresie, w jakim ustawa Prawo zamówień publicznych ma zastosowanie do beneficjenta i projektu, zaś w stosunku do umów, których zawarcie jest wyłączone z zakresu stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych, zobowiązuje się zawierać umowy z wykonawcami w sposób celowy i oszczędny, w trybie przetargu, zgodnie z art. 701 i ustawy Kodeks cywilny, chyba, Ŝe charakter umowy lub jej przedmiot czynią niezasadnym zastosowanie formy przetargu lub przepisy szczególne przewidują inną formę i tryb zawierania umowy; o wypełniania obowiązków informacyjnych w ramach stosowania przepisów o zamówieniach publicznych: o dostarczenia do Instytucji Pośredniczącej informacji o wszczynanych postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego 10, o udostępniania dowodów stosowania procedur dotyczących udzielania zamówień publicznych oraz regulaminu komisji przetargowej na Ŝądanie Instytucji Zarządzającej, Instytucji Pośredniczącej lub innych upowaŝnionych organów, o dostarczenia do Instytucji Pośredniczącej treści ogłoszenia o zamówieniu publicznym w terminie co najmniej 7 dni kalendarzowych przed planowanym ogłoszeniem o zamówieniu publicznym, a potwierdzenie jego publikacji niezwłocznie po ukazaniu się ogłoszenia, o dostarczenia, na pisemne Ŝądanie Instytucji Pośredniczącej, Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia, o dostarczenia do Instytucji Pośredniczącej informacji o wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, niezwłocznie po dokonaniu wyboru, wraz z protokołem, o którym mowa w art. 96 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, nie później niŝ w terminie 7 dni kalendarzowych przed planowanym terminem podpisania umowy z wykonawcą, o dostarczenia do Instytucji Pośredniczącej projektów umów i aneksów do umów z wykonawcą w terminie co najmniej 7 dni kalendarzowych przed planowanym terminem ich podpisania, o niezwłocznego przekazywania Instytucji Pośredniczącej informacji o ewentualnych kontrolach przeprowadzonych przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, o przekazywania Instytucji Pośredniczącej informacji o wynikach kontroli oraz zaleceniach pokontrolnych Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, 9 Załącznik wymagany w przypadku, gdy obowiązek sporządzenia tych dokumentów wynika z umowy z wykonawcą lub przepisów prawa. 10 Nie dotyczy przypadku, gdy postępowanie o udzielenie zamówienia zostało zakończone przed datą podpisania niniejszej umowy.

47 Strona 47 z 259 o systematycznego monitorowania przebiegu realizacji Projektu oraz niezwłocznego informowania Instytucji Pośredniczącej o zmianach w realizacji Projektu, zaistniałych nieprawidłowościach lub o zamiarze zaprzestania realizacji Projektu, o pomiaru wartości wskaźników osiąganych w trakcie realizacji Projektu i po jego zakończeniu, w pierwszej kolejności wskaźników kluczowych z listy wskaźników zaimplementowanej do KSI SIMIK oraz wskaźników zamieszczonych we wniosku o dofinansowanie, o przekazywania do Instytucji Pośredniczącej wszystkich dokumentów i informacji związanych z realizacją Projektu, których Instytucja Pośrednicząca zaŝąda, o poddanie się kontroli i audytowi w zakresie prawidłowości realizacji projektu dokonywanej przez Instytucję Pośredniczącą, Instytucję Zarządzającą oraz inne podmioty uprawnione do ich przeprowadzenia w dowolnym terminie w trakcie realizacji Projektu oraz przez okres do 5 lat od daty zakończenia Projektu w siedzibie beneficjenta lub w miejscu realizacji Projektu, o zapewnienie podmiotom kontrolującym prawo wglądu we wszystkie dokumenty, w tym dokumenty elektroniczne, związane z realizacją Projektu, przez cały okres ich przechowywania; prowadzenia wyodrębnionej informatycznej ewidencji księgowej lub stosowania w ramach istniejącego systemu ewidencji księgowej odrębnego kodu księgowego umoŝliwiającego identyfikację wszystkich transakcji, poszczególnych operacji bankowych związanych z Projektem oraz zapewnienie, Ŝe środki są księgowane zgodnie z obowiązującymi przepisami; przechowywania dokumentacji związanej z realizacją Projektu, w szczególności dokumentacji związanej z zarządzaniem finansowym, technicznym, procedurami zawierania umów z wykonawcami, przez okres co najmniej 3 lat od daty zamknięcia Programu; współpracy z podmiotami upowaŝnionymi przez Instytucję Zarządzającą, Instytucję Pośredniczącą lub Komisję Europejską do przeprowadzenia oceny, w szczególności do: o przekazywania tym podmiotom wszelkich informacji dotyczących Projektu we wskazanym zakresie, o uczestnictwa w wywiadach lub ankietach oraz badaniach ewaluacyjnych przeprowadzanych innymi metodami; corocznego przekazywania Instytucji Pośredniczącej, do wiadomości Instytucji Zarządzającej, raportów z osiągniętych efektów do 5 lat po zakończeniu realizacji projektu; gromadzenie informacji na temat wskazanych przez Instytucję Pośredniczącą grup docelowych Projektu; 11 Lista wskaźników kluczowych stanowi załącznik do Wytycznych w zakresie warunków gromadzenia i przekazywania danych w formie elektronicznej.

48 Strona 48 z 259 wypełnianie rekomendacji dotyczących nieprawidłowości wykrytych w toku ewaluacji; informowanie opinii publicznej o finansowaniu Projektu w ramach Programu ze środków Unii Europejskiej zgodnie z zasadami wypełniania obowiązków informacyjnych w zakresie Programu, wynikających z art. 8 rozporządzenia 1828/2006 oraz wymogów określonych przez Instytucję Zarządzającą Zarządzanie projektem przez InŜyniera Kontraktu W zakresie budowy infrastruktury telekomunikacyjnej wymagana jest specjalistyczna, aktualna wiedza i doświadczenie w realizacji tego typu inwestycji. Wymaga to od beneficjenta dysponowania zespołem osób posiadających odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe. Co więcej, ograniczenia wynikające z zasad zatrudniania pracowników samorządowych, liczby wolnych etatów oraz konieczności elastycznego doboru członków zespołu do poszczególnych zadań w ramach inwestycji oraz fakt, iŝ projekt jest działaniem jednorazowym i niepowtarzalnym, wskazują na konieczność zaangaŝowania podmiotu zewnętrznego InŜyniera Kontraktu. InŜynier Kontraktu powinien być odpowiedzialny za nadzór techniczny nad wykonaniem prac budowlano-montaŝowych. Zakres jego odpowiedzialności będzie obejmował równieŝ odpowiedzialność techniczną (funkcja inspektora nadzoru) i nadzór nad realizacją postanowień umowy z wykonawcą (w tym zgodność z SIWZ i ofertą). Powinien to być podmiot, do którego zadań naleŝało będzie nadzorowanie całości zagadnień realizacyjnych, wymagających odpowiednich kwalifikacji merytorycznych, zasobów ludzkich oraz doświadczenia, w tym wspomaganie zamawiającego przy przygotowaniu i przeprowadzeniu przetargów. InŜynier Kontraktu będzie pracował na rzecz beneficjenta i realizował jego decyzje. W ramach realizacji projektu przewiduje się następujące zadania: przygotowanie dokumentacji do przetargów do postępowań w sprawie zamówień publicznych na wykonawstwo infrastruktury pasywnej i ich przeprowadzenie; przygotowanie dokumentacji przetargowej i realizacja przetargu na dostawę i instalację infrastruktury aktywnej (sprzętu sieciowego); prowadzenie prac inwestycyjnych, nadzór nad realizacją i odbiór techniczny wykonanych części sieci. InŜynier Kontraktu będzie pełnił funkcję doradczą wobec zamawiającego, który formalnie będzie stroną umowy i dokonującym odbiorów. Zakres jego odpowiedzialności będzie obejmował zarówno odpowiedzialność techniczną (funkcja inspektora nadzoru) jak i nadzór formalny nad realizacją postanowień umowy (w tym zgodność z SIWZ i ofertą). Standardowy zakres obowiązków InŜyniera Kontraktu w przypadku projektów z zakresu sieci telekomunikacyjnych kształtuje się następująco: bieŝące zarządzanie Projektem i doradzanie Inwestorowi (beneficjentowi) w odniesieniu do metodyki zarządzania projektem w zakresie: o organizacji i zarządzania projektem; o sposobie jego funkcjonowania oraz wymogów związanych z wdroŝeniem, o wdraŝania rozwiązań teleinformatycznych w ramach projektu, o identyfikacji obszarów problemowych i ryzykownych w implementacji projektu oraz zaplanowanie środków zaradczych,

49 Strona 49 z 259 usługi prawne wraz z opracowaniem dokumentów wymaganych Prawem Zamówień Publicznych niezbędnych do wyłonienia wykonawców robót budowlanych i dostaw: o SIWZ, o oszacowanie wartości przedmiotu zamówienia, usługi prawne w zakresie zapewnienia wsparcia i pomocy dla inwestora w trakcie postępowania przetargowego: o przygotowanie projektów odpowiedzi na zapytania wykonawców biorących udział w postępowaniu, o pomoc dla Komisji Przetargowej na etapie oceny ofert, poprzez zapewnienie i sfinansowanie, w razie potrzeby, udziału biegłych i odpowiednio przygotowanych konsultantów, o pomoc dla Inwestora przy rozstrzyganiu środków ochrony prawnej, w szczególności poprzez przygotowania propozycji odpowiedzi na protesty i odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej, wykonywanie obowiązków administracyjno-rozliczeniowych; weryfikacja dokumentacji projektowo-kosztorysowej dostarczonej przez Inwestora: o uzgodnienie z Inwestorem wzorów wszystkich dokumentów mających być w uŝyciu w ramach realizacji projektu, o weryfikacja dokumentacji wraz z raportem z oceny i wnioskami w zakresie ewentualnej korekty oraz usunięcia wad i usterek. Koszty InŜyniera Kontraktu w trakcie realizacji inwestycji będą pokrywane w ramach budŝetu projektu Eksploatacja Infrastruktury Eksploatacja wybudowanej sieci powierzona będzie podmiotowi zewnętrznemu, tzw. Operatorowi Infrastruktury (OI). Jest to model tzw. operatora operatorów, (ang. Carrier s Carrier), gdzie administracja województwa buduje i jest właścicielem infrastruktury, natomiast zarządzanie siecią (obsługa sprzętu i dzierŝawa łącza internetowego) oraz świadczenie usługi uŝytkownikom hurtowym, końcowym powierzone jest podmiotowi zewnętrznemu posiadającemu właściwe kompetencje i doświadczenie poprzez udostępnienie mu całości infrastruktury na mocy umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym. Uzasadnienie modelu organizacyjnego, opis zadań realizowanych przez Operatora Infrastruktury oraz wzajemne relacje z właścicielem infrastruktury publicznej opisane zostały w rozdziale 7.5 Wojewódzkiego Studium Wykonalności projektu Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej. Świadczenie usług przez Operatora Infrastruktury zostanie rozpoczęte w powiecie po zakończeniu wszystkich prac inwestycyjnych w pozostałych powiatach na terenie województwa lubelskiego. Nastąpi to po wykonaniu odpowiednich testów stabilności całej sieci i odbiorze końcowym infrastruktury w pełni sprawnej i gotowej do działania. Realizację umowy z Operatorem Infrastruktury będzie ze strony województwa nadzorował niewielki zespół utworzony w strukturach Urzędu Marszałkowskiego w celu reprezentowania interesów właściciela sieci (czyli województwa). Do jego zadań naleŝeć będzie: wybór Operatora Infrastruktury;

50 Strona 50 z 259 realizacja nadzoru właścicielskiego; zatwierdzanie proponowanych przez Operatora Infrastruktury opłat i warunków świadczenia usług. W przypadkach wymagających wiedzy specjalistycznej będzie wspierany przez zewnętrzne zespoły eksperckie. Do zadań ekspertów naleŝeć będzie wsparcie właściciela i rekomendowanie rozwiązań w czynnościach wymagających wiedzy specjalistycznej: analiza kosztów przedstawianych przez OI; analiza warunków świadczenia usług przez OI (prawna i ekonomiczna); nadzór nad realizacją SLA (ang. Service Level Agreement) świadczenia usług na zagwarantowanym poziomie. Tego typu rozwiązanie uwolni Urząd Marszałkowski - beneficjenta od prowadzenia działań o charakterze inŝynierskim czy komercyjnym, do czego nie musi być przygotowany.

51 Strona 51 z Doświadczenie wnioskodawcy Przy realizacji duŝych projektów waŝnym czynnikiem ich powodzenia jest odpowiednie doświadczenie podmiotu zarządzającego. Wybrane projekty, które zostały zrealizowane przez beneficjenta w okresie ostatnich 6 lat przedstawia poniŝsza tabela. Tabela 17. Doświadczenie w realizacji projektów l.p. Nazwa programu, nr działania i tytuł projektu Wartość projektu brutto w PLN Kwota dofinansowania w PLN Okres realizacji od do w latach Czy przedsięwzięcie zostało zrealizowane w załoŝonym terminie 1 Budowa Lubelskiego Parku Naukowo Technologicznego w Lublinie Środki własne środki kontraktów wojewódzkich na lata 2003, 2004, 2005, ,20 PLN BudŜet Państwa: ,20 zł, BudŜet Województwa Lubelskiego: ,00 zł TAK 2 Budowa Regionalnego Centrum Targowo Wystawienniczego I etap Środki własne środki kontraktów wojewódzkich na lata 2002, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ankietowych. brak danych TAK Województwo Lubelskie posiada doświadczenie w zarządzaniu projektami, niestety brak jest doświadczenia w zarządzaniu projektami współfinansowanymi z funduszy strukturalnych. NaleŜy takŝe podkreślić brak doświadczenia beneficjenta w realizacji projektów o charakterze i wartości odpowiadających przedsięwzięciu Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej. Rekomenduje się zatem, zaangaŝowanie podmiotu zewnętrznego InŜyniera Kontraktu. Szczegółowe wymagania dotyczące takiego podmiotu przedstawiono w rozdziale Zarządzanie projektem przez InŜyniera Kontraktu.

52 Strona 52 z Sytuacja finansowa Wnioskodawcy Sytuacja finansowa Samorządu Województwa Lubelskiego W roku 2009 planowane dochody budŝetu Województwa Lubelskiego wynoszą 1.105,7 mln zł. Po stronie wydatków Województwa Lubelskiego zaplanowano kwotę 1.147,4 mln zł (w tym 493,1 mln zł to wydatki majątkowe, co stanowi 43% wydatków ogółem). Zatem deficyt budŝetu Województwa Lubelskiego wynosi 41,7 mln zł. W roku 2009 planuje się, Ŝe rozchody wyniosą 26,8 mln zł (wszystko na spłaty długu). Ponadto w celu zrównowaŝenia budŝetu samorząd po stronie przychodów zaplanował wpływy z kredytów w wysokości 65,4 mln zł. Rysunek 7. Podstawowe elementy budŝetu Województwa Lubelskiego w roku ,7 1147, ,4 26,8 0 Dochody Przychody Wydatki Rozchody Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budŝetu Województwa Lubelskiego. Dochody budŝetu Województwa Lubelskiego w latach przedstawia poniŝszy rysunek. W dochodach tych zaplanowane są takŝe dochody z tytułu dotacji pozyskanych na realizację projektu oraz dochody uzyskiwane z projektu. Znaczny wzrost dochodów widoczny jest w latach , do którego samorząd planuje otrzymywać dotacje na przedsięwzięcie. W kolejnych latach załoŝono wzrost dochodów o około 2,7% - 2,9% r./r.

53 Strona 53 z 259 Rysunek 8. Podstawowe źródła dochodów Województwa Lubelskiego w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budŝetu Województwa Lubelskiego oraz prognozy długu. Na kolejnych dwóch rysunkach przedstawiono analizę wydatków budŝetu Województwa Lubelskiego w podziale na wydatki bieŝące i wydatki majątkowe w ujęciu kwotowym (rysunek 9) oraz w ujęciu % w stosunku do wydatków ogółem (rysunek 10). Rysunek 9. Wydatki bieŝące i majątkowe Województwa Lubelskiego w latach (w zł) Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budŝetu Województwa Lubelskiego oraz prognozy długu.

54 Strona 54 z 259 Istotne znaczenie ma ukazanie jak przedstawiają się proporcje udziału wydatków bieŝących i wydatków majątkowych w wydatkach ogółem. Wydatki bieŝące w latach kształtowały się w przedziale 56% - 73%, natomiast wydatki majątkowe w przedziale 27% - 44%. W analizowanym okresie w latach w wydatki majątkowe mogą osiągać poziom od 63% do 73% wydatków ogółem. Rysunek 10. Wydatki bieŝące i majątkowe Województwa Lubelskiego w latach (w %) w % Wydatki majątkowe Wydatki bieŝące 100% 75% 50% 25% 0% Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budŝetu Województwa Lubelskiego oraz prognozy długu. W analizie zostały ujęte takŝe wydatki związane z eksploatacją przedsięwzięcia (w wydatkach bieŝących) oraz wydatki odtworzeniowe (w wydatkach majątkowych, począwszy od roku 2017). Ponadto w projekcji budŝetów w latach , zostały ujęte przychody z tytułu zwrotu samorządowi podatku VAT - po stronie przychodów z innych źródeł Analiza długu oraz obsługi zadłuŝenia Samorządu Województwa Lubelskiego W zakresie obliczania wskaźników długu i obsługi długu do roku obowiązują przepisy ustawy o finansach publicznych z dnia 30 czerwca 2005 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 249, Poz ze zmianami). Zgodnie z art. 170 ust. 1 ww. ustawy łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec roku budŝetowego nie moŝe przekroczyć 60 % wykonanych dochodów ogółem tej jednostki w tym roku budŝetowym. Ograniczenia tego nie stosuje się m.in. do emitowanych papierów wartościowych, kredytów i poŝyczek zaciąganych w związku z umową zawartą z podmiotem dysponującym środkami z funduszy unijnych. Ponadto zgodnie z art. 169 ust. 1 ustawy łączna kwota przypadających w danym roku budŝetowym spłat rat kredytów i poŝyczek wraz z naleŝnymi w danym roku odsetkami od kredytów i poŝyczek, wykupów papierów wartościowych emitowanych przez JST wraz z naleŝnymi odsetkami i dyskontem od papierów wartościowych, a takŝe potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez JST poręczeń oraz gwarancji, nie moŝe przekroczyć 15 % planowanych na dany rok budŝetowy dochodów JST. RównieŜ w tym przypadku ograniczenia nie stosuje się m.in.

55 Strona 55 z 259 do emitowanych papierów wartościowych, kredytów i poŝyczek zaciąganych w związku z umową zawartą z podmiotem dysponującym środkami z funduszy unijnych. Jednak w analizach przyjęto zasadę, Ŝe przy obliczaniu obu wskaźników (ograniczeń) wliczone zostały kredyty i poŝyczki na realizację programów i projektów z udziałem środków pochodzących z funduszy UE. Według danych ze sprawozdań budŝetowych Województwa Lubelskiego wynika, Ŝe na dzień roku zadłuŝenie długoterminowe JST wynosiło 228,9 mln zł (tj. 35,5% dochodów budŝetu za 2008 rok). Z kolei w latach wskaźnik długu kształtuje się w przedziale od 24,2 do 48,6% dochodów. Jest to bezpieczna granica, poniewaŝ wskaźnik nie zbliŝa się do maksymalnego poziomu wskaźnika długu. Rysunek 11. Wskaźnik długu Województwa Lubelskiego w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budŝetu Województwa Lubelskiego oraz Prognozy długu. Drugi z analizowanych wskaźników bezpieczeństwa - wskaźnik obsługi zadłuŝenia w zakończonym roku 2008 wynosił 11,4%, jednak juŝ w roku 2009 ma on osiągnąć poziom 4,6% planowanych dochodów. W latach wskaźnik osiąga poziom od 3,2% do 6,1%. Dopiero w kolejnych latach rośnie ponownie w związku z obsługą planowanego do zaciągnięcia długu. W latach wskaźnik ten pozostaje na bezpiecznym poziomie i kształtuje się w przedziale od 8,8% do 12,1%. RównieŜ w tej analizie przyjęto załoŝenie, Ŝe przy obliczaniu wskaźnika wliczone zostały takŝe spłaty kredytów/poŝyczek oraz odsetki od tych zobowiązań zaciągnięte na realizację programów i projektów z udziałem środków pochodzących z funduszy UE.

56 Strona 56 z 259 Rysunek 12. Wskaźnik obsługi zadłuŝenia Województwa Lubelskiego w latach Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań z wykonania budŝetu Województwa Lubelskiego oraz prognozy długu. Z analizy finansowej samorządu Województwa Lubelskiego na lata wynika, Ŝe JST posiada zaplecze finansowe (w postaci odpowiednich dochodów) do realizacji w najbliŝszych latach przedsięwzięć inwestycyjnych (na poziomie przekraczającym nawet 60% wydatków ogółem). Wydatki majątkowe związane z realizacją projektu oraz nakładami odtworzeniowymi, a takŝe wydatki bieŝące związane z eksploatacją projektu mają swoje źródła finansowania w prognozowanych dochodach oraz przychodach budŝetu województwa. Ponadto w całym analizowanym okresie najwaŝniejsze wskaźniki określające zdolności Samorządu do obsługi zadłuŝenia kształtują się na bezpiecznym poziomie.

57 województwo lubelskie Strona 57 z 259 Tabela 18. Dane finansowe i obsługa długu Województwa Lubelskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ankietowych.