STUDENCKIE ZESZYTY NAUKOWE

Transkrypt

1 STUDENCKIE ZESZYTY NAUKOWE Zeszyt 25 Studenckie Koło Naukowe Prawników UMCS Lublin 2014 Rok XVII ISSN

2 Kolegium Redakcyjne/Editorial Board Redaktor Naczelny/ Editor-in-Chief dr Jarosław Kostrubiec Zastępca Redaktora Naczelnego/Deputy Chief mgr Paweł Szczęśniak Zastępca Redaktora Naczelnego/Deputy Chief Joanna Kozyra Sekretarz Redakcji/Editorial Assistant Agnieszka Minda Redaktorzy języka polskiego/polish-language Editors Szymon Serek, Grzegorz Siedlecki Redaktor języka angielskiego/english-language Editor Kamil Klamer Redaktor ds. Open Access/Open Access Editor Szymon Grabarczuk Redaktor statystyczny/statistic Editor dr Sławomir Pilipiec Redaktorzy Tematyczni/Subject Editors Prawo cywilne, postępowanie cywilne, prawo handlowe dr Tomasz Demendecki Prawo karne, postępowanie karne, prawo wykroczeń, prawo karnoskarbowe dr Jakub Kosowski Prawo administracyjne, postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne dr Kamil Sikora Prawo konstytucyjne, ustrojowe prawo porównawcze, samorząd terytorialny dr Bogusław Przywora Prawo Unii Europejskiej, prawo własności przemysłowej, prawo konkurencji dr Jarosław Dudzik Teoria i filozofia prawa, prawa człowieka dr Bartosz Liżewski Historia państwa i prawa, historia administracji i myśli administracyjnej dr hab. Grzegorz Smyk

3 Rada Naukowa/Academic Council dr hab. Ireneusz Nowikowski, prof. nadzw. Kierownik Katedry Postępowania Karnego UMCS, Opiekun Studenckiego Koła Naukowego Prawników UMCS, Przewodniczący Rady Naukowej Studenckich Zeszytów Naukowych prof. dr hab. Tatyana А. Antsupova Kierownik Katedry Prawa Międzynarodowego i Porównawczego Międzynarodowego Uniwersytetu Humanitarnego w Odessie dr Anton Demchuk Katedra Prawa Cywilnego i Procedury Cywilnej Wydziału Prawa Wschodnioeuropejskiego Nacjonalnego Uniwersytetu im. Łesi Ukrainki w Łucku prof. zw. dr hab. Andrzej Jakubecki Kierownik Katedry Postępowania Cywilnego i Międzynarodowego Prawa Handlowego UMCS prof. Wałerij Seredu Pierwszy Prorektor Lwowskiego Państwowego Uniwersytetu Spraw Wewnętrznych ds. Dydaktyki i Nauki CZASOPISMO STUDENCKIE ZESZYTY NAUKOWE JEST RECENZOWANE PRZEZ RECENZENTÓW ZEWNĘTRZNYCH Artykuły zgłoszone do druku w Studenckich Zeszytach Naukowych podlegają ocenie przez dwóch niezależnych recenzentów posiadających co najmniej stopień doktora lub doktora habilitowanego LISTA RECENZENTÓW STUDENCKICH ZESZYTÓW NAUKOWYCH DOSTĘPNA JEST NA STRONIE: Lista recenzentów jest publikowana także raz w roku w numerze w wersji papierowej

4 Publikacja dofinansowana przez Dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie DEKLARACJA WERSJI PIERWOTNEJ: WERSJĄ PIERWOTNĄ (REFERENCYJNĄ) WSZYSTKICH NUMERÓW STUDENCKICH ZESZYTÓW NAUKOWYCH JEST WERSJA PAPIEROWA ZA PUBLIKACJĘ NAUKOWĄ W STUDENCKICH ZESZYTACH NAUKOWYCH MINISTER NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO PRZYZNAŁ 4 PUNKTY (Komunikat Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wykazu czasopism naukowych wraz z liczbą punktów przyznawanych za publikacje w tych czasopismach) INDEX COPERNICUS VALUE 3.54 PKT IC JOURNALS MASTER LIST 2012 Czasopismo indeksowane jest w międzynarodowych bazach naukowych: The Central European Journal of Social Sciences and Humanities (CEJSH), BazHum, Index Copernicus Journals Master List Elektroniczna wersja czasopisma znajduje się na stronach: Electronic version is on web: English abstracts: Pewne prawa zastrzeżone. Tekst niniejszej publikacji jest dostępny na licencji Creative Commons BY-SA 4.0. Postanowienia licencji dostępne są pod adresem: ADRES REDAKCJI Studenckie Koło Naukowe Prawników UMCS Lublin, Pl. Marii Curie-Skłodowskiej 5 tel. (81) szn.sknp.umcs@gmail.com ISSN DRUK Wydawnictwo BMT Erida Sp. z o.o Zielonka /k. Warszawy ul. Księdza Skorupki 2 erida@erida.com.pl

5 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów...9 Słowo wstępne...15 I. PRAWO HANDLOWE, PRAWO KONSUMENCKIE Paulina Krukowska, Łukasz Bolesta Direct and indirect effect in EU consumer law in the light of Faccini Dori, Dillenkofer and the other EU cases...21 Dominika Ksepko Distance sales on consumer goods according to European Directives and national law...29 II. PRAWO TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH Karol Dąbrowski, Szymon Grabarczuk Prawnicy wśród wikipedystów portret statystyczny...41 III. PRAWO PRACY, PRAWO UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH Paulina Daniluk Problematyka ochrony wynagrodzenia za pracę wybrane aspekty...55 Łukasz Jurek Wybrane zagadnienia w zakresie kontroli działań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przez sądy administracyjne część pierwsza...67 IV. PRAWO OPIEKI ZDROWOTNEJ Magdalena Mińko Dobre praktyki zarządzania jakością w placówce medycznej na podstawie rozwiązań stosowanych w Klinik Thalkichner Strasie STKM w Monachium case study...79 Maciej Mińko, Magdalena Mińko Prawne uwarunkowania transgranicznej opieki zdrowotnej...82

6 V. POSTĘPOWANIE KARNE, KRYMINALISTYKA Aleksandra Szymańska Wykorzystanie prywatnej ekspertyzy w postępowaniu karnym...87 Andrzej Gawliński Śmierć z zagardlenia. Samobójstwo, zabójstwo czy nieszczęśliwy wypadek?...95 VI. HISTORIA PAŃSTWA I PRAWA Bartosz Zalewski Actio institoria oraz actio exercitoria jako powództwa o charakterze dodatkowym zagadnienia wybrane Kamil Klamer Hipoteka jako instytucja zabezpieczająca interesy wierzyciela i jej przemiany w prawie polskim XIX i XX wieku VII. SPRAWOZDANIA Andrzej Janiak, Justyna Nesterak Sprawozdanie z konferencji naukowej Nulla poena sine lege poenali anteriori historia kary w Polsce od XVII wieku (Lublin, 3 marca 2014 r.) Joanna Nowak Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Studencko-Doktoranckiej Konferencji Naukowej Odpowiedzialność za zbrodnie wojenne w świetle prawa międzynarodowego (Lublin, 14 marca 2014 r.) Grzegorz Siedlecki Sprawozdanie z I Ogólnokrajowej Konferencji Na granicy prawa i medycyny, czyli współczesne problemy prawa medycznego i farmaceutycznego (Lublin, 12 maja 2014 r.) Zasady recenzowania tekstów zgłoszonych do publikacji w Studenckich Zeszytach Naukowych Lista recenzentów Studenckich Zeszytów Naukowych w roku Informacje o autorach...142

7 CONTENTS List of abbreviation...9 The foreword...15 I. Corporate law, CONSUMER LAW Paulina Krukowska, Łukasz Bolesta Direct and indirect effect in EU consumer law in the light of Faccini Dori, Dillenkofer and the other EU cases...21 Dominika Ksepko Distance sales on consumer goods according to European Directives and national law...29 II. INFORMATION TECHNOLOGY LAW Karol Dąbrowski, Szymon Grabarczuk Lawyers among Wikipedians a statistical sketch...41 III. LABOUR LAW, Social insurance law Paulina Daniluk Problematic aspects of protection of remuneration for work selected issues...55 Łukasz Jurek Selected issues in the control of activities of the Social Insurance Institution by the administrative courts part one...67 IV. PUBLIC HEALTHCARE LAW Magalena Mińko Good quality management practices in the medical facilities based on the solutions from Klinik Thalkichner Strasse STKM in Munich case study...79 Maciej Mińko, Magdalena Mińko The legal considerations of the cross-border healthcare...82

8 V. CRIMINAL PROCEEDINGS, FORENSIC Aleksandra Szymańska The use of private expertise in the criminal proceedings...87 Andrzej Gawliński The death from strangling. A suicide, a murder or an unfortunate accident?...95 VI. HISTORY OF LAW AND STATE Bartosz Zalewski Actio institoria and actio exercitoria as the addictional actions selected issues Kamil Klamer Mortgage as an institution protecting creditor s interests and its transformation in Polish law during the 19th and 20th century VII. REPORTS Andrzej Janiak, Justyna Nesterak Post-conference report Nulla poena sine lege poenali anteriori the history of penalty in Poland from 17th century (Lublin, 3rd March 2014) Joanna Nowak The report on The All-Poland Conference for Students and PhD students The liability for war crimes according to international law (Lublin, 14 th March 2014) Grzegorz Siedlecki The report on 1 st Nationwide Conference On borders of law and medicine contemporary issues of medical and pharmaceutical law (Lublin, 12 th May 2014) The rules of reviewing the texts sent to Scientific Journal of Students List of reviewers of Scientific Journal of Students in Author biographies...142

9 WYKAZ SKRÓTÓW Akty Prawne k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) k.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) k.k.w. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557 ze zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) k.p. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) k.p.a. k.p.c. k.r.o. k.s.h. ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz z późn. zm.) ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 788 ze zm.) ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz ze zm.) k.w. ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (tekst jedn: Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) p.p. ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (Dz. U. z 1984 r. Nr 5, poz. 24 ze zm.) pr. bank. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r., poz ze zm.) pr. bud. ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz ze zm.) p.z.p. u.d.l. ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.) ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 217 ze zm.)

10 10 u.f.p. ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (tekst. jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.) u.k.w.h. ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U r. Nr 19, poz. 147 ze zm.) u.o.k.k. u.o.n.p.k. u.p.p. u.s.d.g. ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów i o odpowiedzialności za produkt niebezpieczny (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz ze zm.) ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r., poz. 159 ze zm.) ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz 672 ze zm.) u.s.k.ż. ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 ze zm.) u.st.woj. ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym (Dz. U. Nr 113, poz. 985 ze zm.) u.st.wyj. u.s.u.s. ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 156, poz ze zm.) ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz ze zm.) ustawa o TK ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. z 1997 r. Nr 102, poz. 643 ze zm.) TFUE TUE Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, sporządzony w Rzymie dnia 25 marca 1957 roku, OJ (Official Journal) C 326 z 26 października 2012 roku Traktat o Unii Europejskiej, sporządzony w Maastricht dnia 7 lutego 1992 roku, OJ C 326 z 26 października 2012 roku Publikatory, Czasopisma Dz. U. Dziennik Ustaw Dz. Urz. WE/UE Dziennik Urzędowy Wspólnoty Europejskiej/Unii Europejskiej DP Doradca Podatkowy DGP Dziennik Gazeta Prawna EPS Europejski Przegląd Sądowy GP Gazeta Prawna

11 11 GSP Gdańskie Studia Prawnicze KPP Kwartalnik Prawa Prywatnego M.P. Monitor Polski Mon. Pod. Monitor Podatkowy Mon. Praw. Monitor Prawniczy Mon. Pr. Bank. Monitor Prawa Bankowego ONSAiWSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna OSNCP Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna i Pracy OSNP Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OTK ZU Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy Pal. Palestra PiM Prawo i Medycyna PiP Państwo i Prawo PiZS Prawo i Zabezpieczenie Społeczne PPH Przegląd Prawa Handlowego Prz. Pr. Konst. Przegląd Prawa Konstytucyjnego Prz. Pr. Publ. Przegląd Prawa Publicznego Prz. Sejm. Przegląd Sejmowy PS Przegląd Sądowy PUG Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego R. Pr. Radca Prawny RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Rzeczp. Rzeczpospolita SIL Studia Iuridica Lublinensia ST Samorząd Terytorialny SZN Studenckie Zeszyty Naukowe Organy, Instytucje ABW BSA SN CBA CEIDG ECJ ETS EU KE Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Biuro Studiów i Analiz Sądu Najwyższego Centralne Biuro Antykorupcyjne Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej European Court of Justice Europejski Trybunał Sprawiedliwości European Union (Unia Europejska) Komisja Europejska

12 12 KRS MZ NFZ NIK NSA PE SA SN TK TSUE UOKiK UZP WSA ZUS ZN Krajowy Rejestr Sądowy Ministerstwo Zdrowia Narodowy Fundusz Zdrowia Najwyższa Izba Kontroli Naczelny Sąd Administracyjny Parlament Europejski Sąd Apelacyjny Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Urząd Zamówień Publicznych Wojewódzki Sąd Administracyjny Zakład Ubezpieczeń Społecznych Zgromadzenie Narodowe Inne art. artykuł cyt. cytat cz. część dot. dotyczące EUR euro itd. i tak dalej itp. i temu podobne jedn. jednolity j.s.t. jednostka (-i) samorządu terytorialnego jw. jak wyżej lit. litera m.in. między innymi niepubl. niepublikowany np. na przykład Nr numer p. page pkt punkt por. porównaj poz. pozycja przyp. przypis r. rok red. redakcja rozdz. rozdział

13 13 s. strona sygn. sygnatura t. tom tekst jedn. tekst jednolity tj. to jest tzn. to znaczy tzw. tak zwany ust. ustęp ww. wyżej wymieniony (-a, -e) w zw. w związku zd. zdanie zesz. zeszyt z późn. zm. z późniejszymi zmianami zob. zobacz

14

15 15 SŁOWO WSTĘPNE Szanowni Państwo! Prezentujemy Państwu dwudzieste piąte wydanie Studenckich Zeszytów Naukowych, na które składa się jedenaście artykułów naukowych oraz trzy sprawozdania z konferencji. Część z nich została wygłoszona jako referaty na konferencjach naukowych zorganizowanych przez Studenckie Koło Naukowe Prawników UMCS lub inne organizacje naukowe działające na polskich uniwersytetach. Większość natomiast stanowią teksty zgłoszone indywidualnie przez studentów i doktorantów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a także innych ośrodków naukowych polskich i zagranicznych. Artykuły naukowe opublikowane w niniejszym Zeszycie zostały skategoryzowane według określonej tematyki i gałęzi prawa. W dziale pierwszym poświęconym prawu handlowemu i prawu konsumenckiemu zostały opublikowane dwa artykuły angielskojęzyczne. Pierwszym z nich jest tekst pt. Direct and indirect effect in EU consumer law in the light of»faccini Dori«,»Dillenkofer«and the other EU casus, którego współautorami są Paulina Krukowska oraz Łukasz Bolesta. Autorzy przedstawili w nim zagadnienie bezpośredniej i pośredniej skuteczności prawa Unii Europejskiej i jego wpływ na krajowe rozwiązana w dziedzinie ochrony prawnokonsumenckiej. Analizowana problematyka została oparta także na wybranych sprawach rozstrzyganych przez Trybunał Sprawiedliwości UE. Drugim artykułem jest opracowanie autorstwa Dominiki Ksepko zatytułowane Distance sales on consumer goods according to European Directives and national law, którego celem jest przeanalizowanie sprzedaży na odległość oraz jej podstaw w prawie unijnym i prawie polskim. Drugi dział został poświęcony prawu technologii informacyjnych. Zamieszczono w nim artykuł Karola Dąbrowskiego oraz Szymona Grabarczuka zatytułowany Prawnicy wśród wikipedystów portret statystyczny. Autorzy, opierając się na swojej znajomości światowego ruchu Wikimedia, przedstawili podstawowe informacje o prawnikach należących do polskojęzycznej społeczności wikipedystów. Opisali ich pola aktywności w Wikipedii, zaprezentowali także wyniki badań statystycznych dotyczących społecznych aspektów procesu gromadzenia prawniczej wiedzy encyklopedycznej.

16 16 Następnie poruszona została materia prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych. Czwarty artykuł pt. Problematyka ochrony wynagrodzenia za pracę wybrane aspekty jest tekstem napisanym przez Paulinę Daniluk. Autorka dokonała analizy aktualnego stanu prawnego w przedmiocie ochrony wynagrodzenia za pracę, co pozwoliło odpowiedzieć na pytanie, czy przepisy prawne de lege lata regulują tę kwestię w sposób kompleksowy. Problematyki prawa ubezpieczeń społecznych dotyczy zaś artykuł autorstwa Łukasza Jurka zatytułowany Wybrane zagadnienia w zakresie kontroli działań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przez sądy administracyjne część pierwsza. W artykule Autor przedstawił zagadnienie kontroli sądowej działalności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Autor skupił się m.in. na problematyce rozdzielenia spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych pomiędzy kognicję sądów powszechnych oraz sądów administracyjnych. Szósty i siódmy artykuł dotyczą kwestii opieki zdrowotnej w ujęciu prawnoporównawczym. Tekst Magdaleny Mińko pt. Dobre praktyki zarządzania jakością w placówce medycznej na podstawie rozwiązań stosowanych w Klinik Thalkichner Strasie STKM w Monachium case study stanowi analizę metod zarządzania jakością stosowanych przez niemieckie placówki medyczne. Kolejny ze wspomnianych artykułów autorstwa Macieja Mińko i Magdaleny Mińko zatytułowany Prawne uwarunkowania transgranicznej opieki zdrowotnej przedstawia problematykę transgranicznej opieki zdrowotnej oraz realizacji świadczeń zdrowotnych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Kolejny dział został poświęcony zagadnieniom związanych z postępowaniem karnym oraz kryminalistyce sądowej. Artykuł autorstwa Aleksandry Szymańskiej pt. Wykorzystanie prywatnej ekspertyzy w postępowaniu karnym dotyka niezwykle kontrowersyjnej kwestii dopuszczalności wykorzystania prywatnych opinii biegłych w postępowaniu karnym z uwzględnieniem zmian zachodzących w przepisach Kodeksu postępowania karnego. Autorka rozważa w sposób kompleksowy, czy i na ile prywatna ekspertyza może być wykorzystywana w procedurze karnej. Dziewiąty artykuł autorstwa Andrzeja Gawlińskiego zatytułowany Śmierć z zagardlenia. Samobójstwo, zabójstwo czy nieszczęśliwy wypadek? analizuje zagardlenie jako sposób utraty życia, rozważając je na podstawie różnych stanów faktycznych oraz z wykorzystaniem wiedzy prawniczej i kryminalistycznej. Następnie zamieszamy dwa opracowania z zakresu prawa rzymskiego oraz historii prawa. Dziesiątym w kolejności tekstem jest opracowanie pt. Actio institoria oraz actio exercitoria jako»powództwa o charakterze dodatkowym«zagadnienia wybrane autorstwa Bartosza Zalewskiego, wygłoszone w trakcie Ogólnopolskiej Konferencji Studencko-Doktoranckiej Obligatio est

17 17 iuris vinculum gospodarka i jej prawne uregulowania w starożytnym Rzymie, która odbyła się w dniu 20 lutego 2014 r. na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Jedenastym opracowaniem jest tekst autorstwa Kamila Klamera pt. Hipoteka jako instytucja zabezpieczająca interesy wierzyciela i jej przemiany w prawie polskim XIX i XX wieku, w którym autor przedstawia rozwój i zmiany instytucji hipoteki w prawie polskim. Zeszyt zamyka część, w której zostały zawarte sprawozdania z konferencji. Pierwszym z nim jest jest sprawozdanie przygotowane przez Andrzeja Janiaka oraz Justynę Nesterak z konferencji naukowej Nulla poena sine lege poenali anteriori historia kary w Polsce od XVII wieku, która odbyła się 3 marca 2014 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej. Drugim z nich jest sprawozdanie pióra Joanny Nowak z Ogólnopolskiej Studencko-Doktoranckiej Konferencji Naukowej Odpowiedzialność za zbrodnie wojenne w świetle prawa międzynarodowego, która odbyła się 14 marca 2014 r. także na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii-Curie. Ostatnim sprawozdaniem jest zaś relacja Grzegorza Siedleckiego z I Ogólnokrajowej Konferencji Na granicy prawa i medycyny, czyli współczesne problemy prawa medycznego i farmaceutycznego, która odbyła się na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Należy zauważyć, że wśród prelegentów z dziewięciu ośrodków akademickich znaleźli się także przedstawiciele Uniwersytetu Marii Curie- Skołodwskiej. Lublin, lipiec 2014 r. Zastępcy Redaktora Naczelnego mgr Paweł Szczęśniak Joanna Kozyra

18

19 I. Prawo Handlowe, Prawo Konsumenckie

20

21 21 Paulina Krukowska, Łukasz Bolesta Studenckie Zeszyty Naukowe Zeszyt 25 rok XVII 2014 DIRECT AND INDIRECT EFFECT IN EU CONSUMER LAW IN THE LIGHT OF FACCINI DORI, DILLENKOFER AND THE OTHER EU CASES. The European Union of 28 countries has almost half a billion potential consumers. The Member States have progressively developed measures aimed at safeguarding the specific interests of these consumers who play a vital economic and political role in society. Starting in the mid-1970s, the EU has endeavoured to harmonise these national measures in order to guarantee European citizens the same high level of protection throughout the single market 1. In any system of consumer protection, problems of securing effective access to justice loom large. Consumers are understandably reluctant to convert complaint into formal proceedings, especially where their loss is relatively small 2. Many consumers have only a limited grasp of the intricacies of the law. Taking legal action is in any event costly, slow and a source of stress. The Court of Justice has to some extent come to consumer s rescue. The Court has famously developed the constitutional impact of EU law within the national legal order far beyond that envisaged by the explicit terms of the Treaty 3. In certain circumstances an unimplemented Directive may generate legal effects within the national system which benefit the individual, including the consumer. The text of article 288 TFEU stipulates that a Directive is binding, as to the result to be achieved, upon each Member State to which it is addressed, but shall leave to the national authorities the choice of form and methods 4. Directives appear incapable of direct effect, for their impact is conditional on national 1 E.g. B. De Witte, Direct Effect, Primacy and the Nature of the Legal Order in P. Craig and G. de Burca (eds), The Evolution od EU Law, 2nd edn, Oxford: OUP, 2011 r., p R. Schulze and others, European Consumer..., op.cit., p Ibidem, p P. Craig, The Legal Effect of Directives; Policy, Rules and Exceptions, Oxford 2009, p. 66.

22 22 implementing measures. In unimplemented guise they seem inapt for judical enforcement. Indirect effect describes a situation where national courts are required to interpret national law in line with an unimplemented or badly implemented directive, as opposed to ignoring national law in preference to the directive as occurs when direct effect is invoked. Indirect effect arises from the failure of a member state to implement a directive either correctly or at all but where direct effect cannot apply because the party against whom the directive is sought to be enforced is a private entity or otherwise fails to meet the conditions which would give the directive direct effect. In Von Colson and Kamann v Land Nordrhein-Westfalen, the ECJ ruled that national courts should interpret national law in line with the directive, in so far as it is given discretion to do so under national law 5. While Von Colson dealt with a situation where a member state had failed to implement a directive correctly, in Marleasing v La Comercial Internacional de Alimentacion the ECJ extended indirect effect to situations where the member state concerned had not implemented the directive at all. 6 Direct effect is the principle of European Union law according to which provisions of Union law may, if appropriately framed, confer rights on individuals which the courts of member states of the European Union are bound to recognise and enforce. Not explicitly stated in any of the EU Treaties, the principle of direct effect was first established in relation to provisions of those treaties by the European Court of Justice in Van Gend en Loos v. Nederlandse Administratie der Belastingen 7. Direct effect has subsequently been loosened in it is application to treaty articles and the ECJ has expanded the principle, holding that it is capable of applying to virtually all of the possible forms of EU legislation, the most important of which are regulations, and in certain circumstances to directives. The ECJ first articulated the doctrine of direct effect in the case of Van Gend en Loos, 8 the European Court of Justice laid down the criteria (commonly referred to as the Van Gend criteria ) for establishing direct effect. The EU article provision must: be clear, be a negative, rather than positive obligation unconditional, containing no reservation on the part of the member state, and not dependent on any national implementing measure 9. 5 Case 14/83 [1984] ECR 1891 at para Case C-106/89, [1990] ECR Case 26/62; [1963] ECR 1; [1970] CMLR 1. 8 Case 26/62; [1963] ECR 1; [1970] CMLR 1. 9 P. Craig, G. de Burca (2008). 8. EU Law, Texts, Cases and Materials (4th ed.). OUP. p. 275.

23 23 If these criteria are satisfied, then the right or rights in question can be enforced before national courts. Of course whether or not any particular measure satisfies the criteria is a matter of EU law to be determined by the EU Courts. In Van Gend en Loos 10 it was decided that a citizen was able to enforce a right granted by European Community legislation against the state - the question of whether rights could be enforced against another citizen was not addressed. In Defrenne v. SABENA 11, the European Court of Justice decided that there were two varieties of direct effect: vertical direct effect and horizontal direct effect, the distinction drawn being based on the person or entity against whom the right is to be enforced. Vertical direct effect concerns the relationship between EU law and national law - specifically, the state s obligation to ensure its observance and its compatibility with EU law, thereby enabling citizens to rely on it in actions against the state or against public bodies; an emanation of the state as defined in Foster v. British Gas plc 12. Horizontal direct effect concerns the relationship between individuals (including companies). If a certain provision of EU law is horizontally directly effective, then citizens are able to rely on it in actions against each other. Directives are usually incapable of being horizontally directly effective. Certain provisions of the treaties and legislative acts such as regulations are capable of being directly enforced horizontally. Direct effect is applicable when the particular provision relied on fulfils the Van Gend en Loos criteria. It is therefore applicable in the case of treaty articles (Van Gend en Loos was a claim based on a treaty article), in which case it can be both vertically and horizontally directly effective. However, the Court is not prepared to allow a private individual to rely on an unimplemented Directive other than in proceedings where the other party is the state. This is vertical direct effect, of which Directives are capable, but Directives are not horizontally directly effective, that is they may not be invoked directly in relations between private parties before national courts. The Court s refusal to countenance the horizontal direct effect of Directives was established in Marshall v. Southampton Area Health Auhority 13, a case arising in the sphere of sex discrimination. The principal objection to attributing horizontal direct effect to an unimplemented Directive was the Court s perception that it is the state, not a private individual, which is at fault and that it would accordingly be improper to interpret the constitutional reach of the unimplemented Directive 10 Case 26/62; [1963] ECR 1; [1970] CMLR Case 2/74 [1974] ECR Case C-188/89 [1990] ECR I Case 152/84 [1986] ECR 723.

24 24 in such a way as to impose obligations on an innocent private party. This is a significant problem for the customer. The customer wishing to rely on an unimplemented Directive will succeed where the supplier is the state, which for these purposes is broadly interpreted to include local authorities 14 and even private entities which possess special powers beyond those which result from the normal rules applicable in relations between individuals 15. However, beyond the reach of the public sector, even broadly defined. Directives are incapable of direct effect. Typically the protection envisaged by an EU Directive in the consumer field will relate to private relationships between consumer and supplier. Accordingly the consumer will remain dependent on faithful national implementation for legal protection 16. National courts shall secure the indirect effect of a Directive applies to national law, whether the provisions concerned pre-date or post-date the Directive 17. The national court must consider national law as a whole, not simply measures transposing a particular Directive. The Court explained in Pfeiffer that the requirement that national law be interpreted in conformity with EU law is inherent in the system of the Treaty, since it permits the national court, the matters eithin its jurisdiction, to ensure the full effectiveness of EU law 18. And logically this is treated as a persisting obligation. Even in the event of accurate implementation it is expected that national courts will draw on the Directive where national authorities apply implementing national measures in a manner incompatible with it 19. Through this technique an unimplemented or improperly implemented Directive can penetrate the legal order. The Court of Justice added means of individual legal protection in Francovich v. Italian State 20, a case which arose in the sphere of a Directive concerning employment protection but which expressed a principle of wider application. The need to secure the full effectiveness of EU rules it decided that EU law recognises that individuals may be able to obtain redress before a national court when rights are infringed by a breach for which a Member State can be held responsible. This principle of state liability is inherent in the system of the Treaty the same claim the Court made 14 Case 103/88 Fratelli Costazo v. Milano [1989] ECR Case C-188/89 Foster v. British Gas [1990] ECR I R. Schulze and others, European Consumer..., op.cit., p Case C-106/89 Marleasing v. La Comercial Internacional de Alimentacion [1990] ECR I Joinded Cases C-397/01 to C-403/01 Pfeifer and Others [2004] ECR I-8835, para Case C-62/00 Marks and Spencer plc v. Commissioners of Customs and Excise [2002] ECR I Cases C-6, C-9/90 [1991]ECR I-5357.