Recenzent prof. nadzw. dr hab. Jan Krzysztof Solarz. Projekt okładki Jacek Tarasiewicz. Redaktor Teresa Zwierzyńska-Bubałło

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Recenzent prof. nadzw. dr hab. Jan Krzysztof Solarz. Projekt okładki Jacek Tarasiewicz. Redaktor Teresa Zwierzyńska-Bubałło"

Transkrypt

1

2

3

4

5 Recenzent prof. nadzw. dr hab. Jan Krzysztof Solarz Projekt okładki Jacek Tarasiewicz Redaktor Teresa Zwierzyńska-Bubałło Opracowanie typograficzne Anna Wojda Copyright by Wydawnictwo Key Text Warszawa 201 ISBN Wydawnictwo Key Text sp. z o.o. ul. Sokołowska 9, lok. 410, Warszawa tel , faks wew wydawnictwo@keytext.com.pl

6 Spis treści Od autorów Istota międzynarodowych stosunków ekonomicznych Definicja, zakres problemowy oraz funkcje międzynarodowych stosunków ekonomicznych Formy międzynarodowych stosunków ekonomicznych Międzynarodowy podział pracy jako element międzynarodowych stosunków ekonomicznych Międzynarodowy obrót gospodarczy Międzynarodowe stosunki finansowe Wpływ kapitału zagranicznego na gospodarkę przykład Rosji i Ukrainy Gospodarka światowa i najważniejsze problemy rozwojowe współczesnego świata Natura gospodarki światowej Zakres podmiotowy stosunków zachodzących w gospodarce światowej Podstawowe problemy współczesnego świata Globalizacja gospodarki światowej Natura zjawiska oraz jego przejawy Rozwój procesów globalizacyjnych Skutki globalizacji Globalizacja a międzynarodowa integracja gospodarcza Międzynarodowe organizacje gospodarcze Klasyfikacja oraz rola organizacji międzynarodowych Interkontynentalne organizacje międzynarodowe Organizacje międzynarodowe w ujęciu kontynentalnym Europejskie organizacje międzynarodowe Amerykańskie organizacje międzynarodowe Afrykańskie organizacje międzynarodowe Organizacje międzynarodowe regionów Azji i Pacyfiku Międzynarodowy system walutowy Pojęcie oraz elementy międzynarodowego systemu walutowego Proces kształtowania się międzynarodowego systemu walutowego System rozliczeń międzynarodowych z Bretton Woods Współczesny międzynarodowy system walutowy... 8

7 6 Spis treści 6. Ceny na rynku międzynarodowym Pojęcie, funkcje oraz poziom cen międzynarodowych Klasyfikacja towarów a cenowa elastyczność popytu i podaży Kształtowanie się cen na rynku międzynarodowym Ogólna teoria parytetu siły nabywczej oraz efekt Balassy-Samuelsona Tradycyjne i współczesne teorie wymiany międzynarodowej Wczesne teorie handlu zagranicznego Klasyczne teorie wymiany międzynarodowej Neoklasyczne oraz współczesne teorie handlu międzynarodowego Podstawy handlu zagranicznego Zarys historyczny i pojęciowy Formy handlu zagranicznego Wymiana międzynarodowa w obrębie rynków zorganizowanych Terms of trade wskaźnik opłacalności handlu zagranicznego Bilans płatniczy i równowaga płatnicza Pojęcie bilansu płatniczego oraz transakcje w nim ujmowane Struktura bilansu płatniczego Równoważenie bilansu płatniczego Analiza bilansu płatniczego na przykładzie Polski w latach Zagraniczna polityka ekonomiczna Pojęcie oraz założenia zagranicznej polityki ekonomicznej Modele zagranicznej polityki ekonomicznej oraz warunki ich współczesnej implementacji Instrumenty zagranicznej polityki ekonomicznej Kryzys gospodarczy w Stanach Zjednoczonych końca pierwszej dekady XXI wieku konsekwencje globalne Początki kryzysu krótka charakterystyka Konsekwencje globalne kryzysu Wnioski płynące z kryzysu gospodarczego. Nowy światowy ład ekonomiczny? Chindie światowy biegun wzrostu Chiński potencjał Znaczenie regionalne i globalne Chindii Chiński smok czy indyjski słoń? Bibliografia Netografia Spis tabel Indeks

8 Od autorów W książce prezentujemy ewolucję teorii międzynarodowych stosunków gospodarczych oraz najnowsze trendy w dziedzinie teorii handlu i teorii przepływów czynników produkcji. Omawiamy mechanizmy i ograniczenia współczesnej polityki gospodarczej w warunkach swobodnego przepływu dóbr i usług oraz czynników produkcji. Dokonujemy także analizy uwarunkowań współczesnej polityki handlowej. Na podstawie literatury przedmiotu oraz własnych analiz i doświadczeń stawiamy tezę, iż rozwój międzynarodowych stosunków gospodarczych, a zwłaszcza procesy globalizacji niosą zarówno wymierne korzyści, jak i zagrożenia dla ich uczestników. To, czy poszczególne kraje bądź ugrupowania państw staną się konkurencyjne na arenie światowej, zależy przede wszystkim od stopnia ich zaangażowania w międzynarodowe relacje ekonomiczne na poziomie regionalnym, kontynentalnym, globalnym, ale również instytucjonalnym. Implementacja odpowiednich instrumentów polityki gospodarczej w sferze międzynarodowej, wzrost innowacyjności, podniesienie poziomu kapitału ludzkiego i społecznego w znacznym stopniu zwiększają harmonijną integrację między państwami, co przekłada się na podniesienie poziomu i jakości życia społeczeństw, krajów i regionów. W rozdziale pierwszym poświęconym istocie międzynarodowych stosunków ekonomicznych skoncentrowaliśmy się na przedstawieniu podstawowych pojęć oraz wyróżniających się cech międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Zaprezentowaliśmy przedmiot i zakres badań nauki o międzynarodowych stosunkach gospodarczych, elementy składowe międzynarodowych stosunków gospodarczych oraz związki między poszczególnymi przedmiotami (elementami) wymiany międzynarodowej. Szczegółowo poruszyliśmy kwestie międzynarodowego podziału pracy, a także międzynarodowego obrotu gospodarczego i stosunków finansowych. W obszarze międzynarodowego podziału pracy omówiliśmy tradycyjny podział pracy, czynniki sprzyjające jego formułowaniu i rozwojowi, strukturę oraz skutki podziału pracy. Kolejne rozważania dotyczyły międzynarodowego obrotu czynnikami produkcji, pojęcia czynników produkcji, międzynarodowej mobilności tych czynników oraz korzyści z ich eksportu. Omówiliśmy też międzynarodowy przepływ towarów i usług, pojęcie przepływu (transferu) dóbr i usług w skali międzynarodowej, motywy handlu towarami i transferu usług. Przedstawiliśmy charakterystykę międzynarodowego obrotu kapitałowego, w tym pojęcie wywozu kapitału, warunki i przyczyny wywozu oraz ich formy. Istotną część naszych rozważań poświęciliśmy bezpośrednim inwestycjom zagranicznym. Międzynarodowy przepływ technologii stanowił kolejny ważny asumpt do rozważań. W tej części szczególną uwagę skoncentrowaliśmy na przepływie (transferze) technologii w skali międzynarodowej, warunkach dostępu do wiedzy i technologii innych krajów, motywach transferu technologii oraz ich formach. Omó

9 8 Od autorów wiliśmy także migrację ludności w skali międzynarodowej, pojęcie migracji, bariery migracji siły roboczej oraz ekonomiczne skutki migracji ludności. Ostatnia część rozdziału to egzemplifikacja roli kapitału zagranicznego na przykładzie dwóch sąsiadów Polski Rosji i Ukrainy. Przedmiot drugiego rozdziału obejmuje rozważania dotyczące istoty i struktury gospodarki światowej i najważniejszych podmiotów tej gospodarki. Nasze rozważania odnieśliśmy zarówno do tradycyjnej, jak i współczesnej gospodarki światowej. Szczególną uwagę poświęciliśmy bieżącym problemom gospodarczym: problemowi wyczerpywania zasobów naturalnych, ekologicznym następstwom postępu cywilizacyjnego (efektom zewnętrznym), problemom demograficznym współczesnego świata, światowej sytuacji żywnościowej, narastającym zadłużeniem międzynarodowym. W trzecim rozdziale przedstawiliśmy rozwój procesów globalizacyjnych, ich przejawy we współczesnym świecie, a także następstwa dla podmiotów uczestniczących w tym procesie. Zaprezentowaliśmy najważniejsze pojęcia problemów globalnych i ich klasyfikację. Zwróciliśmy uwagę na zagadnienia dotyczące współzależności między procesem globalizacji a międzynarodową integracją gospodarczą. Omówiliśmy też pojęcie międzynarodowej integracji gospodarczej, jej istotę, rolę ugrupowań integracyjnych we współczesnej gospodarce światowej oraz formy integracji gospodarczej. W rozdziale czwartym szczegółowo omówiliśmy międzynarodowe organizacje gospodarcze, a także znaczenie tych organizacji we współczesnych międzynarodowych stosunkach gospodarczo-politycznych. Ze względu na znaczną liczbę tych podmiotów pogrupowaliśmy je według kryterium położenia geograficznego. Opisaliśmy proces tworzenia organizacji międzynarodowych, ich cele, zadania, funkcje oraz strukturę organizacyjną. Szczególne miejsce poświęciliśmy Unii Europejskiej, w tym ważnym unijnym traktatom z Maastricht, Nicei, Amsterdamu i Lizbony. W rozdziale piątym omawiającym międzynarodowy system walutowy zaprezentowaliśmy najważniejsze pojęcia oraz elementy tego systemu, a także proces jego powstawania. Scharakteryzowaliśmy system rozliczeń międzynarodowych z Bretton Woods. Istotną część poświęciliśmy zagadnieniom związanym z funkcjonowaniem współczesnego międzynarodowego systemu walutowego. W końcowej części rozdziału przedstawiliśmy rozważania na temat teorii optymalnych obszarów walutowych R.A. Mundella. W szóstym rozdziale opisaliśmy istotę i kryteria ceny światowej, rodzaje cen na rynku międzynarodowym, ogólne współzależności między cenami oraz popytem i podażą na rynku światowym. Ważną częścią rozważań stał się opis czynników wpływających na poziom cenowej elastyczności popytu i podaży towarów surowcowo-rolniczych w krótkim okresie oraz towarów przemysłowych na rynku światowym. Zaprezentowaliśmy też ogólną teorię parytetu siły nabywczej, efekt Balassy-Samuelsona oraz koncepcję Bhagwati-Lipsey-Kravis. W rozdziale siódmym objęliśmy analizą teorie wymiany międzynarodowej, zaczynając od wczesnych tradycyjnych, poprzez klasyczne i neoklasyczne, a kończąc na teoriach współczesnych. Omówiliśmy między innymi doktrynę ekonomiczną merkantylizmu, teorię absolutnych kosztów A. Smitha, teorię kosztów komparatywnych

10 Definicja, zakres problemowy oraz funkcje międzynarodowych stosunków ekonomicznych 1. Istota międzynarodowych stosunków ekonomicznych 1.1. Definicja, zakres problemowy oraz funkcje międzynarodowych stosunków ekonomicznych Międzynarodowe stosunki ekonomiczne MSE, nazywane także międzynarodowymi stosunkami gospodarczymi, jako przedmiot nauczania akademickiego powstał na początku XX wieku. Teoria międzynarodowych stosunków ekonomicznych zajmuje się głównie badaniem praw rządzących procesami zachodzącymi w gospodarce światowej 1, a także ogólnoekonomicznymi stosunkami nawiązywanymi między ludźmi w procesie pracy i produkcji społecznej. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne obejmują: prawa i procesy rządzące gospodarką w skali międzynarodowej, zasady funkcjonowania gospodarki światowej jako całości, zasady funkcjonowania poszczególnych dziedzin gospodarki światowej (np. światowych rynków: pracy, towarowego, usługowego, kapitałowego, technologii itp.), zagraniczną politykę ekonomiczną (oddziaływanie państwa na całokształt stosunków gospodarczych z zagranicą za pomocą określonych instrumentów). Warto podkreślić, że przedmiot międzynarodowych stosunków ekonomicznych opiera się na tych samych podstawach metodologicznych, co nauka ekonomii 2. Posługuje się określonym językiem i kategoriami ekonomicznymi znanymi z kursu ekonomii, takimi jak handel międzynarodowy, bilans płatniczy, polityka walutowa, kursy walutowe, polityka handlowa, międzynarodowy rynek kapitałowy itp. W przeciwieństwie jednak do ekonomii akcent jest położony na powiązania między przedsiębiorstwami, krajami i grupami krajów występującymi w skali międzynarodowej 3. 1 Zob. Międzynarodowe stosunki gospodarcze, wyd. II, red. A. Budnikowski, E. Kawecka Wyrzykowska, PWE, Warszawa 2000, s J. Białek, A. Oleksiuk, Makroekonomia vademecum studenta, Wydawnictwo Key Text, Warszawa 2008, s Powiązania są analizowane z dwóch punktów widzenia: praw ekonomicznych rządzących zachowaniami przedsiębiorstw, krajów i grup krajów w procesie kształtowania międzynarodowych powiązań gospodarczych oraz polityki ekonomicznej, którą prowadzą podmioty gospodarcze, rozwijając powiązania międzynarodowe.

11 12 Istota międzynarodowych stosunków ekonomicznych Nawiązywanie międzynarodowej współpracy gospodarczej umożliwia: 1. Osiąganie korzyści skali produkcji 4 oraz korzyści skali sprzedaży. Przy dużej skali produkcji obniżają się koszty jednostkowe produktu. Można nie osiągać korzyści ze skali produkcji, ale osiągać je ze skali sprzedaży. Dlatego obserwujemy nieustanne poszukiwanie nowych rynków zbytu. 2. Zwiększenie przeciętnej produktywności pracy. Ważnymi czynnikami produkcji w XXI wieku są kapitał, technika i technologia 5. We współczesnym świecie równie ważnym czynnikiem jest także człowiek z jego wiedzą, kompetencjami i umiejętnościami. Dzięki niemu następuje zwiększenie konkurencyjności produkcji. Rynek międzynarodowy XXI wieku akceptuje tylko produkt wytwarzany zaawansowanymi technologiami, a nie technologiami prymitywnymi. Klarownym przykładem jest niska pozycja konkurencyjna na rynku światowym przemysłu ukraińskiego. Spowodowane to jest wykorzystywaniem przestarzałych technik i technologii odznaczających się przede wszystkim dużym zużyciem energii (energochłonność PKB Ukrainy, liczonego według parytetu siły nabywczej, stanowi obecnie 0,89 kg paliwa umownego na 1 dol., a więc jest 3,6 raza wyższa od średniej światowej) Uzyskanie tego samego produktu (co do struktury i wielkości) znacznie mniejszymi nakładami albo uzyskanie większego (co do wielkości) i bardziej zróżnicowanego produktu tymi samymi nakładami. W wymianie międzynarodowej mamy do czynienia z realizacją zasady racjonalnego gospodarowania. 4. Korzystanie z osiągnięć światowej myśli naukowo-technicznej ( licencje, patenty, know how), a także zagranicznych źródeł rozwoju (pożyczki, kredyty) Formy międzynarodowych stosunków ekonomicznych Rozwój międzynarodowych stosunków ekonomicznych odbywa się w ramach gospodarki światowej. W procesie rozpatrywania tego zjawiska, które niewątpliwie jest bardzo skomplikowanym systemem, nie można stosować podejścia statycznego. W miarę rozwoju poziomu sił wytwórczych i zmian skali produkcji następuje bowiem pogłębianie się i poszerzanie międzynarodowego podziału pracy, który jest daleko zaawansowaną formą społecznego podziału pracy. Towarzyszą temu określone zmiany dotyczące podmiotów uczestniczących w tym podziale, przedmiotów wymienianych między nimi, form wymiany, a nawet mierników intensywności szeroko rozumianych międzynarodowych powiązań gospodarczych 7. 4 Teoria skali produkcji oprócz teorii cyklu życia produktu i teorii luki technologicznej jest jedną ze współczesnych teorii handlu międzynarodowego. 5 Polska w Unii Europejskiej problemy i doświadczenia procesu integracji, red. T. Pałaszewska- -Reindl, T. Szot-Gabryś, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Umiejętności im. Stanisława Staszica w Kielcach, Kielce 2009, s Strategia energetyczna Ukrainy do 2030 r., 7 J. Misala, Wymiana międzynarodowa i gospodarka światowa. Teoria i mechanizmy funkcjonowania, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2005, s. 15.

12 Natura gospodarki światowej Gospodarka światowa i najważniejsze problemy rozwojowe współczesnego świata 2.1. Natura gospodarki światowej Pojęcie gospodarka światowa (często mówi się o gospodarce globalnej) ma charakter w pewnym sensie umowny, ponieważ zakłada się, że wszystkie gospodarki suwerennych państw w świecie są powiązane ze sobą transakcjami ekonomicznymi i wzajemnie na siebie oddziałują. Gospodarka światowa jest systemem powiązanych ze sobą gospodarek narodowych albo zespołem powiązań ekonomicznych między podmiotami uczestniczącymi w międzynarodowym podziale pracy. W literaturze przedmiotu często spotykana definicja informuje nas, że gospodarka światowa jest zbiorem krajowych oraz międzynarodowych podmiotów gospodarczych, głównie przedsiębiorstw i instytucji rynkowych, połączonych ze sobą przez handel międzynarodowy, transfer czynników produkcji oraz inne formy współpracy, lecz działających w ramach państw lub ich ugrupowań oddzielonych od siebie granicami politycznymi 1. Gospodarki narodowe różnią się między sobą układami społecznymi, politycznymi, poziomami rozwoju zasobów produkcyjnych oraz stosunkami gospodarczymi. Inny mają także charakter, skalę oraz formy międzynarodowych stosunków gospodarczych 2. Gospodarkę światową można także rozpatrywać w ujęciu węższym jako stadium rozwoju międzynarodowych stosunków gospodarczych. Jest to stan istniejący od drugiej połowy XIX wieku, kiedy relacje między gospodarkami poszczególnych państw przekraczały poziom zwykłej wymiany i coraz bardziej obejmowały procesy produkcji. Jednocześnie postępował proces zgłębiania i poszerzania współpracy gospodarek narodowych w sferze wymiany, rozwijał się międzynarodowy handel i wyłaniał się rynek światowy 3. Gospodarka światowa jest nie tylko zwykłą sumą gospodarek poszczególnych państw. Jest to również zespół uczestników, zwarty system takich gospodarek, Tamże. 3 A.J. Jakobson, I.M. Maksimow, Lekcii po mirowoj ekonomikie: Uczebnoje posobije, IrGUPS, Irkuck 2006, s. 5 6.

13 44 Gospodarka światowa i najważniejsze problemy rozwojowe współczesnego świata których elementy są powiązane za pomocą międzynarodowego podziału i kooperacji pracy, a także stosunkami międzynarodowymi. Efekt takiego systemu gospodarek jest o wiele większy niż suma efektów uzyskiwanych przez oddzielne, odizolowane jednostki, które funkcjonowałyby bez jakichkolwiek relacji między sobą 4. Ważnym elementem składowym gospodarki światowej jest rynek światowy. Jest to system procesów wymiany towarów i usług ukształtowany na podstawie międzynarodowego podziału pracy oraz międzynarodowych stosunków walutowo kredytowych i finansowych. Powstał pod koniec XVIII wieku na skutek aktywizacji handlu między oddzielnymi krajami. Dzięki angażowaniu się w te procesy coraz większej liczby krajów i regionów geograficznych świata odbywał się stały jego rozwój i rozprzestrzenianie. Procesy te prowadziły bardzo często do wykorzystywania różnorodnych form międzynarodowej kooperacji produkcyjnej, co powodowało zmniejszenie się udziału handlu w porównaniu z obrotem towarami, animowanym i obsługiwanym przez trwałe relacje technologiczno-produkcyjne 5. Biorąc pod uwagę omawiane procesy, można stwierdzić, że podmiotem gospodarki światowej jest ten, kto ma zdolność kształtowania i określania warunków międzynarodowej współpracy gospodarczej. W takim rozumieniu podmiotami gospodarki światowej są: gospodarki krajowe, ugrupowa nia regionalne, korporacje międzynarodowe i międzynarodowe organizacje gospodarcze. Cechą charakterystyczną tych podmiotów, a przez to także współczesnej gospodarki światowej, jest ich duża zmienność, której towarzyszą zmiany relacji między nimi oraz powiązań je łączących Zakres podmiotowy stosunków zachodzących w gospodarce światowej Gospodarka światowa składa się z wzajemnych powiązań nawet tych nielegalnych pomiędzy ludźmi, przedsiębiorstwami i rządami, które przekraczają granice państwowe 6. Podmiotami gospodarki światowej są: przedsiębiorstwa krajowe (narodowe), przedsiębiorstwa międzynarodowe (korporacje transnarodowe), gospodarki narodowe poszczególnych krajów wraz z instytucją państw, międzynarodowe (regionalne) ugrupowania integracyjne, międzynarodowe organizacje gospodarcze. Przedsiębiorstwa krajowe (narodowe) stają się podmiotami gospodarki światowej tylko wówczas, gdy nawiązują i utrzymują znaczące dla swego funkcjonowania międzynarodowe stosunki gospodarcze z innymi podmiotami gospodarki światowej J.M. Zwieriew, Mirowaja ekonomika i mieżdunarodnyje ekonomiczeskije otnoszenija: Uczebnoje posobije, Kaliningrad 2000, s R.C. Epping, Przewodnik po światowej ekonomii, EMKA, Warszawa 2002, s. 21.

14 Rozwój procesów globalizacyjnych Globalizacja gospodarki światowej 3.1. Natura zjawiska oraz jego przejawy Międzynarodowa integracja gospodarcza jest elementem globalizacji, dlatego mówi się, że mamy do czynienia z jej poszerzaniem i pogłębianiem. W warunkach globalizacji następuje integracja wielu działań, procesów i podmiotów gospodarczych. Prowadzi to do powstania globalnej sieci powiązań produkcyjnych, technologicznych, finansowych i handlowych między krajami oraz firmami na świecie. Globalizacja gospodarki świata jest więc procesem pogłębiającej się integracji międzynarodowej, w którym zacierają się granice miedzy rynkami krajowymi i rynkami globalnymi 1. Globalizacja to postępujący proces umiędzynarodowienia działalności gospodarczej, trwający od czasu rewolucji przemysłowej w Europie Zachodniej, a zwłaszcza od rewolucji w transporcie międzynarodowym (parostatki) i komunikacji (telegraf). Za okres wielkiego postępu globalizacyjnego przyjmuje się lata , kiedy to system waluty złotej, wolny handel i wysoka mobilność ludności w skali międzynarodowej przyczyniły się do znacznego umiędzynarodowienia życia gospodarczego. Obie wojny światowe i wielki kryzys gospodarczy lat to regres w rozwoju globalizacji 2. Globalizacja stosunków międzynarodowych jest procesem będącym rezultatem postępującej liberalizacji i zmian zagranicznej polityki ekonomicznej nie tylko w sferze wymiany handlowej, ale także w sferze usług, finansów, obrotu kapitałowego i technologicznego. Konsekwencją jest zwiększenie roli wielkich korporacji transnarodowych, wzrost presji konkurencyjnej na coraz szerszym rynku międzynarodowym, a także zmiana roli i funkcji państwa 3. Problematyka globalizacji wiąże się współcześnie z jakościowymi, nowymi jej przyczynami i przejawami. Obecny etap globalizacji to coś więcej niż przepływ pieniędzy i towarów to wzrastająca zależność ludzi na całym świecie wskutek kurczącej się przestrzeni i czasu oraz zanikanie granic 4, spowodowane szybkim rozwojem i gwałtownym rozprzestrzenianiem się technologii teleinformatycznych, zmieniają 1 Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania, red. B. Liberska, PWE, Warszawa 2002, s W. Bieńkowski, Rola polityki rządowej w poprawie konkurencyjności kraju w warunkach globalizacji i integracji regionalnej, polityki.doc s Międzynarodowe stosunki gospodarcze, red. J. Rymarczyk, PWE, Warszawa 2006, 4 W. Bieńkowski, Rola polityki..., jw.

15 60 Globalizacja gospodarki światowej cych zasadniczo życie gospodarcze, jak i wiele elementów systemu społeczno-ekonomicznego. Globalizacja dokonuje się na wszystkich szczeblach procesu ekonomicznego, tj. na szczeblach makro-, mezo- i mikroekonomicznym. W wymiarze makroekonomicznym globalizacja jest procesem integrowania się gospodarek coraz większej liczby krajów, w wyniku czego powstaje ogólnoświatowy system ekonomiczny o dużej współzależności i znacznych wpływach na działania podejmowane lub toczące się nawet w odległych krajach. Konsekwencją tak rozumianego procesu jest tworzenie się globalnej gospodarki integrującej gospodarki narodowe. Globalizacja w sferze mezo (przemysły, branże) ma miejsce wówczas, gdy pozycja konkurencyjna danego przedsiębiorstwa na jednym rynku kształtowana jest w dużym stopniu pod wpływem jego pozycji na innych rynkach, a tworzące się globalne przemysły nie są już zbiorem oddzielnych gałęzi, lecz stanowią ciąg powiązanych gałęzi i rynków stanowiących teren rywalizacji firm konkurujących ze sobą przy użyciu globalnych strategii. Globalizacja w aspekcie mikroekonomicznym, odnosząca się głównie do działalności korporacji transnarodowych, polega na zintegrowaniu rozproszonych międzynarodowo działań/funkcji realizujących je jednostek w ramach ich globalnych strategii 5. Zjawisko globalizacji zawdzięcza swoje pojawienie się i rozwój kilku czynnikom. Przede wszystkim jest to postęp techniczny (technologiczny). Coraz szybsze przesyłanie i przetwarzanie informacji powoduje, że odległość oraz granice administracyjne państw odgrywają coraz mniejszą rolę w procesach produkcyjnych bądź świadczenia usług. Kolejnym czynnikiem jest konkurencja międzynarodowa. Zmiany na rynkach międzynarodowych w obszarach relacji konsument producent, preferencji odbiorców, stosowanych technologii wpływają na decyzje producentów o prowadzeniu działalności. Ostatnim czynnikiem jest polityka gospodarcza państwa, a także uruchamiane i modyfikowane przez nią procesy gospodarcze. Polityka ekonomiczna wyraża się przede wszystkim w integrowaniu oraz tworzeniu i przyjęciu przez państwa korzystnych warunków współpracy międzynarodowej Rozwój procesów globalizacyjnych Pierwsze dekady po zakończeniu II wojny światowej wskazują na dominującą rolę handlu w umiędzynarodowieniu gospodarki. W latach 70. i 80. XX wieku, główną siłą sprawczą stały się przepływy kapitałowe w skali międzynarodowej. Od połowy XX wieku podstawowego znaczenia nabrała działalność inwestycyjna korporacji transnarodowych (KTN) oraz przepływ technologii. Efektem wzrostu znaczenia KTN w gospodarce światowej (proces ten rozpoczął się już w latach 30. XX wieku, ale 5 Tamże. 6 A. Zorska, Ku globalizacji? Przemiany w korporacjach transnarodowych i w gospodarce światowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s

16 Klasyfikacja oraz rola organizacji międzynarodowych Międzynarodowe organizacje gospodarcze 4.1. Klasyfikacja oraz rola organizacji międzynarodowych Wydarzenia II wojny światowej łącznie z doświadczeniami kryzysu gospodarczego lat 30. XX wieku utrwaliły w społeczności międzynarodowej przekonanie, iż istnieje potrzeba powołania międzynarodowych instytucji o zasięgu globalnym, które zajmowałyby się regulacją stosunków ekonomiczno-społecznych. Najpilniejsze kwestie dotyczyły ujęcia w ramy instytucjonalne rynków finansowo-walutowych, odbudowy gospodarczej krajów zniszczonych podczas działań wojennych oraz liberalizacji wymiany handlowej. W konsekwencji zmian zachodzących w gospodarce światowej organizacje i ich statutowe cele ulegały ewolucji. Owe zmiany były także impulsem do tworzenia kolejnych instytucji i powierzania im nowych zadań. Od pewnego czasu obserwuje się dynamiczny rozwój międzynarodowych organizacji gospodarczych zarówno w sensie ilościowym, jak i jakościowym oraz ich rosnącą rolę w świecie 1. Istotnym zjawiskiem we współczesnym świecie jest fakt, że stosunki międzynarodowe są utrzymywane przez narody, organizacje międzynarodowe, korporacje transnarodowe, ruchy oraz organizacje społeczne i polityczne (kościoły, partie), również jednostki. Rozwijają się w sferze polityki, gospodarki, kultury, nauki i kontaktów międzyludzkich. Ich szczególny charakter wynika z tego, iż w środowisku międzynarodowym występuje wiele równorzędnych władz oraz ośrodków o tym samym stopniu suwerenności. Zachodzące procesy są żywiołowe, przeważnie niezorganizowane. Obecnie następuje intensyfikacja stosunków międzynarodowych związana z rosnącą współzależnością państw, globalnymi problemami, rozwojem integracji, czego efektem jest wyższy stopień zorganizowania stosunków międzynarodowych zarówno na poziomie regionalnym, jak i ogólnoświatowym. Organizacje międzynarodowe, rozróżniane według kryterium charakteru członków, można podzielić na: organizacje międzynarodowe rządowe, których członkami są państwa reprezentowane przez swe rządy, oraz organizacje międzynarodowe pozarządowe, których członkami są związki, instytucje, osoby prawne i osoby fizyczne z różnych państw. Organizacje międzynarodowe rządowe to związki państw utworzone na podstawie umów międzynarodowych, dążące do osiągnięcia różnych celów. Podstawową cechą jest istnienie stałych organów podejmujących decyzje co do wspólnych spraw 1 Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze, red. J. Rymarczyk, PWE, Warszawa 2006, s. 322.

17 74 Międzynarodowe organizacje gospodarcze i sposobów ich realizacji. Służą również trwałej współpracy w celu osiągnięcia minimum zgodności interesów państw członkowskich. Zdarza się także rywalizacja pomiędzy członkami, będąca przejawem rozbieżności interesów, rola organizacji polega wtedy na nadaniu rywalizacji pokojowego charakteru 2. Organizacje pozarządowe to rodzaj organizacji międzynarodowych, których członkami są instytucje, stowarzyszenia krajowe oraz osoby prywatne. Ich prawną podstawą działania nie jest umowa międzynarodowa, lecz statut, noszący czasem nazwę konstytucji, regulamin lub inny wewnętrzny akt. Zasadą jest, iż muszą skupiać członków przynajmniej z trzech państw i być otwarte na nowych członków. Zakres oraz formy działania są bardzo różne, najczęściej ich powstanie wiąże się z dostrzeżeniem przez przedstawicieli różnych krajów wspólnych problemów lub interesów, których rozwiązanie lub realizacja wymaga współpracy międzynarodowej 3. Decyzje zawsze są podejmowane w imieniu całej organizacji przez właściwe jej organy: stałe i czasowe, główne i pomocnicze. Pierwsze z nich mają zazwyczaj strukturę trzystopniową obejmującą: zgromadzenie ogólne, w którym reprezentowani są wszyscy członkowie, radę o węższym składzie i kompetencjach wykonawczych oraz sekretariat lub biuro urzędujące stale i pełniące czynności techniczne i biurowe 4. Podstawę prawną organizacji stanowi statut. Uznaje się, że organizacje międzynarodowe spełniają trzy funkcje. Są to 5 : funkcja regulacyjna której zadaniem jest ustanawianie norm i wzorców o charakterze moralnym, politycznym, prawnym, mających odpowiednio kształtować postępowanie uczestników stosunków międzynarodowych, funkcja kontrolna polegająca na ustalaniu stanu faktycznego oraz konfrontowaniu go z treścią norm i wzorców w celu przystosowania do nich postępowania uczestników stosunków międzynarodowych, funkcja operacyjna polegająca na bezpośrednim świadczeniu przez organizację różnych usług na podstawie jej własnych decyzji, za pomocą jej zasobów. Podstawowa rola organizacji międzynarodowych polega na wywieraniu wpływu na postępowanie członków, stan i rozwój spraw należących do ich kompetencji. W tym celu muszą one posiadać, odrębną od sumy swych członków, osobowość. Jest to warunek posiadania przez każdą organizację podmiotowości prawnej. Sprawują one także władzę wobec swych członków, tym większą, im bardziej decyzje, które podejmują, dotyczą żywotnych interesów państw członkowskich 6. Biorąc pod uwagę zasięg geograficzny poszczególnych organizacji międzynarodowych, można je podzielić na organizacje powszechne obejmujące wszystkie państwa świata (np. Organizacja Narodów Zjednoczonych) oraz organizacje grupowe obejmujące swoim zasięgiem tylko niektóre kraje należące do określonego regionu Tamże. 4 Tamże. 5 Tamże. 6 Tamże.

18 Proces kształtowania się międzynarodowego systemu walutowego Międzynarodowy system walutowy 5.1. Pojęcie oraz elementy międzynarodowego systemu walutowego Międzynarodowy system walutowy to zespół reguł, instytucji i zasad określających warunki oraz sposoby funkcjonowania pieniądza w sferze stosunków międzynarodowych. W warunkach istnienia w poszczególnych krajach odrębnych systemów pieniężnych i walutowych zachodzi konieczność regulowania stosunków walutowych między państwami. Przede wszystkim ustalania kursów walut, zasad wyrównywania bilansów płatniczych i tworzenia pieniądza międzynarodowego. W międzynarodowych stosunkach gospodarczych system walutowy traktuje się jako niezwykle ważny obszar współpracy gospodarczej 1. Międzynarodowe relacje walutowe powstały, po części, na mocy umów międzynarodowych, a po części na mocy zwyczajów ukształtowanych w wyniku działalności uczestników rynku, przede wszystkim banków. System określa, jakie pieniądze są używane w obrocie międzynarodowym, jakie są zasady wyrównywania bilansów płatniczych i jakie się stosuje systemy kursowe. Narzuca uczestnikom ograniczenia dotyczące polityki pieniężnej i polityki kursowej, podobnie jak międzynarodowy system handlu, określa zasady polityki handlowej. Celem międzynarodowego systemu walutowego jest sprawne funkcjonowanie pieniądza, umożliwiające rozwój międzynarodowej współpracy gospodarczej. Wybór konkretnego rozwiązania ma kluczowe znaczenie dla możliwości rozwoju gospodarczego danego kraju. Podstawową rolę w tym zakresie odgrywa poziom kursu walutowego. Wpływa on bowiem na konkurencyjność danego kraju na arenie międzynarodowej, a przez to na poziom krajowej aktywności gospodarczej. Jego wahania oddziałują bezpośrednio na kształtowanie się oczekiwań inflacyjnych oraz na szybkość rzeczywistych zmian cen. Z tego powodu w wielu przypadkach system walutowy jest wybierany przez władze z myślą o ograniczeniu inflacji. Z kolei stabilność systemu walutowego ma istotne znaczenie dla równowagi makroekonomicznej danego kraju. Na przykład nagłe załamanie się reżimów walutowych w Azji w 1997 roku, w Rosji w 1998 roku czy w Argentynie w 1999 roku doprowadziło do spadku PKB 1 J. Pera, Przemiany w międzynarodowych stosunkach walutowych, w: Międzynarodowe stosunki gospodarcze u progu XXI wieku, red. S. Miklaszewski, wyd. II, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2006, s. 89.

19 0 Międzynarodowy system walutowy i kryzysu ekonomicznego zarówno w tych krajach, jak i w innych krajach rozwijających się. Obecnie istnieje kilka rodzajów reżimów walutowych. Najbardziej ogólny podział wyróżnia trzy główne ich formy: systemy oparte na kursach stałych ( fixed exchange rate regime), czyli takie, w których władze monetarne poprzez system interwencji na rynku walutowym utrzymują kurs walutowy na niezmienionym poziomie; systemy oparte na kursach płynnych ( floating exchange rate regime), w których poziom kursu zależy wyłącznie od wahań popytu i podaży na rynkach walutowych; systemy oparte na kursach pośrednich ( intermediate exchange rate regime) będące wypadkową dwóch poprzednich; władze monetarne zezwalają na wahania kursu walutowego, zachowując jednocześnie możliwość interwencji na rynku walutowym w sytuacji, gdy kurs walutowy przekroczy poziom uznawany za odpowiedni. Praktyka wskazuje, że sztywny kurs walutowy powinny wybierać kraje rozwijające się o nie do końca rozwiniętych rynkach kapitałowych, niezbyt dużej dywersyfikacji produkcji i eksportu, niepotrafiące odpowiedzialnie prowadzić polityki monetarnej. Płynny kurs walutowy natomiast powinny stosować duże i średnie kraje rozwinięte, względnie zamknięte (takie, w których stosunek eksportu i importu do PKB nie jest zbyt wysoki), o rozwiniętych i odpowiednio uregulowanych wewnętrznych rynkach finansowych. Muszą to być kraje zintegrowane z rynkami międzynarodowymi, o zdywersyfikowanej strukturze produkcyjnej i handlowej. Każdy system walutowy funkcjonuje na podstawie pewnych reguł. Jeżeli te zasady są takie same w poszczególnych krajach, wtedy międzynarodowy system walutowy jest pochodną wielu systemów narodowych. Jeżeli jednak zasady determinujące narodowe systemy walutowe są różne, wtedy międzynarodowy system walutowy stanowi pochodną systemu walutowego jednego lub kilku krajów dominujących na rynku międzynarodowym, pozostałe zaś muszą dostosować się do zasad płatności międzynarodowych określanych przez kraje dominujące. Elementy międzynarodowego systemu walutowego, na podstawie których możemy identyfikować dany międzynarodowy system walutowy, to: rodzaje kursów walutowych, zasady gromadzenia rezerw dewizowych, zasady tworzenia pieniądza światowego, stopień wymiany walut. System walutowy zawiera wszystkie zasady dotychczas ustalone i przejęte, a wynikające bezpośrednio z funkcjonowania mechanizmu płatności międzynarodowych. Zawarte w nich reguły i zwyczaje ukształtowane zostały w toku praktycznej działalności uczestników sektora prywatnego w międzynarodowym obrocie gospodarczym, natomiast normy i zasady wynikają z zawartych układów wielostronnych 2. 2 Tamże.

20 Klasyfikacja towarów a cenowa elastyczność popytu i podaży Ceny na rynku międzynarodowym 6.1. Pojęcie, funkcje oraz poziom cen międzynarodowych Cena to wyrażona w pieniądzu wartość określonego towaru lub usługi, wartość waluty zagranicznej (kurs walutowy) lub określonego czynnika wytwórczego (pracy, kapitału, wiedzy technicznej). Każda wartość powstaje w wyniku zderzenia popytu z odpowiednią podażą. Jest rezultatem przewagi podaży danego towaru (usługi, waluty zagranicznej, czynnika wytwórczego) nad popytem albo wynikiem przewagi popytu nad podażą. Rozróżnia się następujące funkcje cen: informacyjną dostarczającą informacji producentom czy dostawcom o sile zapotrzebowania odbiorcy (krajowego czy zagranicznego konsumenta, inwestora lub producenta) na określony towar, usługę, walutę zagraniczną lub czynnik wytwórczy; dystrybucyjną polegającą na tym, że za pomocą cen towarów, usług, czynników wytwórczych dokonuje się w każdym kraju podział dochodu narodowego; agregacyjną pełnioną wtedy, gdy cena jest ukształtowana w warunkach normalnie funkcjonujących rynków towarów, usług, czynników wytwórczych; można ją wówczas potraktować jako pewną normę oceniającą i umożliwiającą agregację (np. składników dochodu narodowego, produkcji przemysłowej). Ceny kształtują się na rynku, tj. w miejscu spotkania się popytu i podaży. W związku z tym można wyróżnić rynek lokalny, regionalny, krajowy i międzynarodowy. Rynek międzynarodowy wyróżnia się określoną specyfiką, a mianowicie: nie wszystkie towary, usługi, wiedza techniczna są przedmiotem wymiany międzynarodowej, nie można mówić o kształtowaniu się ceny międzynarodowej np. budynków czy zakładów użyteczności publicznej są to towary non-tradables 1, ceny międzynarodowe są mniej elastyczne od cen na rynku krajowym, co wynika: ze stosowania przez poszczególne kraje odmiennej zagranicznej polityki ekonomicznej, 1 P. Bożyk, Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa 2008, s. 9.

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11 Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Uniwersytet w Białymstoku Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie SYLLABUS na rok akademicki 2009/2010

Uniwersytet w Białymstoku Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie SYLLABUS na rok akademicki 2009/2010 SYLLABUS na rok akademicki 009/010 Tryb studiów Studia stacjonarne Kierunek studiów Ekonomia Poziom studiów Pierwszego stopnia Rok studiów/ semestr Drugi/ czwarty Specjalność Bez specjalności Kod katedry/zakładu

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII

Spis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Spis treści Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Wstępne określenie przedmiotu ekonomii 7 Ekonomia a inne nauki 9 Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, środki produkcji i środki konsumpcji,

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe stosunki gospodarcze. I.Teoria handlu międzynarodowego

Międzynarodowe stosunki gospodarcze. I.Teoria handlu międzynarodowego Adam Budnikowski Międzynarodowe stosunki gospodarcze 1 1. Wprowadzenie 1.1. Powstanie i rozwój gospodarki światowej 1.2. Pojęcie i zakres msg. I I.Teoria handlu międzynarodowego 2. Klasyczne teorie handlu

Bardziej szczegółowo

WSTĘP 11 GLOBALIZACJA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I NOWY REGIONALIZM 19

WSTĘP 11 GLOBALIZACJA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I NOWY REGIONALIZM 19 SPIS TREŚCI WSTĘP 11 ROZDZIAŁ I GLOBALIZACJA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I NOWY REGIONALIZM 19 1. Współczesna gospodarka światowa i jej struktura... 19 1.1. Podmioty gospodarki światowej... 21 1.2. Funkcjonowanie

Bardziej szczegółowo

Bardzo dobra Dobra Dostateczna Dopuszczająca

Bardzo dobra Dobra Dostateczna Dopuszczająca ELEMENTY EKONOMII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Klasa: I TE Liczba godzin w tygodniu: 3 godziny Numer programu: 341[02]/L-S/MEN/Improve/1999 Prowadzący: T.Kożak- Siara I Ekonomia jako nauka o gospodarowaniu

Bardziej szczegółowo

Spis treêci. www.wsip.com.pl

Spis treêci. www.wsip.com.pl Spis treêci Jak by tu zacząć, czyli: dlaczego ekonomia?........................ 9 1. Podstawowe pojęcia ekonomiczne.............................. 10 1.1. To warto wiedzieć już na początku.............................

Bardziej szczegółowo

Autorzy książki są pracownikami Katedry Polityki Gospodarczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Autorzy książki są pracownikami Katedry Polityki Gospodarczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Publikacja prezentuje podstawy ekonomii i polityki gospodarczej przy wykorzystaniu metody instytucjonalnej analizy gospodarki. Zawiera zestaw najważniejszych informacji z historii myśli ekonomicznej, ekonomii

Bardziej szczegółowo

Imię, nazwisko i tytuł/stopień KOORDYNATORA (-ÓW) kursu/przedmiotu zatwierdzającego protokoły w systemie USOS Barbara Bakier, dr

Imię, nazwisko i tytuł/stopień KOORDYNATORA (-ÓW) kursu/przedmiotu zatwierdzającego protokoły w systemie USOS Barbara Bakier, dr SYLLABUS na rok akademicki 010/011 Tryb studiów Studia stacjonarne Kierunek studiów Ekonomia Poziom studiów Pierwszego stopnia Rok studiów/ semestr II/IV Specjalność Bez specjalności Kod katedry/zakładu

Bardziej szczegółowo

Tradycyjna Gospodarka światowa i jej upadek

Tradycyjna Gospodarka światowa i jej upadek Tradycyjna Gospodarka światowa i jej upadek AGENDA 1. Definicje 2. Okres przed-tradycyjny 3. Rewolucja Przemysłowa 4. Współczesna gospodarka Światowa Definicje gospodarka światowa, ekon. historycznie ukształtowany

Bardziej szczegółowo

Imię, nazwisko i tytuł/stopień KOORDYNATORA (-ÓW) kursu/przedmiotu zatwierdzającego protokoły w systemie USOS Justyna Lučinska, mgr

Imię, nazwisko i tytuł/stopień KOORDYNATORA (-ÓW) kursu/przedmiotu zatwierdzającego protokoły w systemie USOS Justyna Lučinska, mgr SYLLABUS na rok akademicki 011/01 Tryb studiów Studia stacjonarne Kierunek studiów Ekonomia Poziom studiów Pierwszego stopnia Rok studiów/ semestr II/IV Specjalność Bez specjalności Kod katedry/zakładu

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Osiński BIZNES MIĘDZYNARODOWY NA PROGU XXI WIEKU KOMPENDIUM

Krzysztof Osiński BIZNES MIĘDZYNARODOWY NA PROGU XXI WIEKU KOMPENDIUM Krzysztof Osiński BIZNES MIĘDZYNARODOWY NA PROGU XXI WIEKU KOMPENDIUM Szczecin, 2010 Spis treści Wstęp... 11 CZĘŚĆ I OD WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ DO GOSPODARKI GLOBALNEJ Rozdział 1 HANDEL MIĘDZYNARODOWY....

Bardziej szczegółowo

Bilans płatniczy strefy euro publikuje Europejski Bank Centralny, natomiast bilans płatniczy Unii Europejskiej - Eurostat.

Bilans płatniczy strefy euro publikuje Europejski Bank Centralny, natomiast bilans płatniczy Unii Europejskiej - Eurostat. Bilans płatniczy zestawienie (dochody wpływy kontra wydatki płatności) wszystkich transakcji dokonanych między rezydentami (gospodarką krajową) a nierezydentami (zagranicą) w danym okresie. Jest on sporządzany

Bardziej szczegółowo

Wykaz skrótów. Słowo wstępne

Wykaz skrótów. Słowo wstępne Wykaz skrótów Słowo wstępne Rozdział pierwszy Pojęcia 1.Początki ekonomii (Marcin Smaga) 2.Definicja ekonomii (Tadeusz Włudyka, Marcin Smaga) 3.Prawidłowości i prawa ekonomiczne (Tadeusz Włudyka, Marcin

Bardziej szczegółowo

A. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego. I. Gospodarka regionalna

A. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego. I. Gospodarka regionalna TEMATY, KTÓRE STUDENCI WYDZIAŁU ZAMIEJSCOWEGO W ŻYRARDOWIE STAROPOLSKIEJ SZKOŁY WYŻSZEJ POWINNI UMIEĆ OMÓWIĆ W TRAKCIE OBRONY PRAC DYPLOMOWYCH (LICENCJACKICH) A. Z zakresu przedmiotów kształcenia ogólnego

Bardziej szczegółowo

Imię, nazwisko i tytuł/stopień KOORDYNATORA (-ÓW) kursu/przedmiotu zatwierdzającego protokoły w systemie USOS Justyna Lučinska, dr

Imię, nazwisko i tytuł/stopień KOORDYNATORA (-ÓW) kursu/przedmiotu zatwierdzającego protokoły w systemie USOS Justyna Lučinska, dr SYLLABUS na rok akademicki 01/013 Tryb studiów Studia stacjonarne Kierunek studiów Ekonomia Poziom studiów Pierwszego stopnia Rok studiów/ semestr II/IV Specjalność Bez specjalności Kod katedry/zakładu

Bardziej szczegółowo

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Bilans płatniczy

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE Bilans płatniczy MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE 2016 Bilans płatniczy Czynniki wpływające na inflację 2 mgr Tomasz Rosiak Analiza otoczenia Podstawowe zależności ekonomiczne 3 mgr Tomasz Rosiak Analiza otoczenia Struktura

Bardziej szczegółowo

DEFINICJA RYNKU Wrzoska Balcerowicza

DEFINICJA RYNKU Wrzoska Balcerowicza DEFINICJA RYNKU Wg W. Wrzoska: rynek to ogół stosunków zachodzących między podmiotami uczestniczącymi w procesach wymiany. Tymi podmiotami są sprzedawcy i nabywcy, którzy reprezentują podaż, popyt, a także

Bardziej szczegółowo

Procesy informacyjne zarządzania

Procesy informacyjne zarządzania Procesy informacyjne zarządzania Społeczny ład informacyjny dr inż. Janusz Górczyński 1 Podstawowe pojęcia (1) Informacja, procesy informacyjne i systemy informacyjne odgrywały zawsze istotną rolę w przebiegu

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 2015/2016

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 2015/2016 Tryb studiów Stacjonarne Nazwa kierunku studiów EKONOMIA Poziom studiów Stopień drugi Rok studiów/ semestr Rok II / sem. III Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS na rok akademicki 05/06

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne przedmiot "Podstawy ekonomii" Dział I Gospodarka, pieniądz. dopuszczający

Wymagania edukacyjne przedmiot Podstawy ekonomii Dział I Gospodarka, pieniądz. dopuszczający Wymagania edukacyjne przedmiot "Podstawy ekonomii" Dział I Gospodarka, pieniądz. wyróżnić potrzeby ekonomiczne, wymienić podstawowe rodzaje środków zaspokajających potrzeby, rozróżnić podstawowe zasoby

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII. Bilans płatniczy

Międzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII. Bilans płatniczy Międzynarodowe stosunki gospodarcze Wykład XII Bilans płatniczy Tomasz Białowąs bialowas@hektor.umcs.lublin.pl Katedra Gospodarki Światowej i Integracji Europejskiej http://msg.umcs.lublin.pl/ Pojęcie

Bardziej szczegółowo

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Instytut Nauk Ekonomicznych i Informatyki KARTA PRZEDMIOTU. Część A

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Instytut Nauk Ekonomicznych i Informatyki KARTA PRZEDMIOTU. Część A Przedmiot: Międzynarodowe stosunki gospodarcze Wykładowca odpowiedzialny za przedmiot: Prof. dr hab. Izabela Zawiślińska Cele zajęć z przedmiotu: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Instytut Nauk

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia gospodarki otwartej. Temat 9: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska

Makroekonomia gospodarki otwartej. Temat 9: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Makroekonomia gospodarki otwartej Temat 9: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Plan wykładu Wprowadzenie Interwencje banku centralnego Wpływ na podaż pieniądza

Bardziej szczegółowo

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na

Bardziej szczegółowo

ZAGADNIENIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI NA KIERUNKU MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE STUDIA STACJONARNE I NIESTACJONARNE II STOPNIA

ZAGADNIENIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI NA KIERUNKU MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE STUDIA STACJONARNE I NIESTACJONARNE II STOPNIA ZAGADNIENIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI NA KIERUNKU MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE STUDIA STACJONARNE I NIESTACJONARNE II STOPNIA 1. Specjalizacja międzynarodowa pojęcie, determinanty, typy 2. Bilans płatniczy

Bardziej szczegółowo

Spis treści: Wstęp. ROZDZIAŁ 1. Istota i funkcje systemu finansowego Adam Dmowski

Spis treści: Wstęp. ROZDZIAŁ 1. Istota i funkcje systemu finansowego Adam Dmowski Rynki finansowe., Książka stanowi kontynuację rozważań nad problematyką zawartą we wcześniejszych publikacjach autorów: Podstawy finansów i bankowości oraz Finanse i bankowość wydanych odpowiednio w 2005

Bardziej szczegółowo

Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych. Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera

Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych. Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera Perspektywy rozwoju polskiego eksportu do krajów pozaunijnych Autor: redakcja naukowa Stanisław Wydymus, Bożena Pera W ostatnich latach ukazało się wiele opracowań poświęconych ocenie wymiany handlowej

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.

Bardziej szczegółowo

Centrum Europejskie Ekonomia. ćwiczenia 11

Centrum Europejskie Ekonomia. ćwiczenia 11 Centrum Europejskie Ekonomia ćwiczenia 11 Wstęp do ekonomii międzynarodowej Gabriela Grotkowska. Agenda Kartkówka Czym gospodarka otwarta różni się od zamkniętej? Pomiar otwarcia gospodarki Podstawowe

Bardziej szczegółowo

Polska w Onii Europejskiej

Polska w Onii Europejskiej A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika

Bardziej szczegółowo

Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego

Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 ROZDZIAŁ I Teoretyczne ujęcie innowacji... 11 1. Innowacje-proces innowacyjny-konkurencyjność... 11 2. System innowacyjny na poziomie regionu... 15 3. System innowacyjny a

Bardziej szczegółowo

Ś W I A TEORIA I PRAKTYKA Z PERSPEKTYW RACJONALNYCH WYBORÓW EKONOMICZNYCH. Eugeniusz M. Pluciński

Ś W I A TEORIA I PRAKTYKA Z PERSPEKTYW RACJONALNYCH WYBORÓW EKONOMICZNYCH. Eugeniusz M. Pluciński Ś W I A E U R O P A P O L S K A TEORIA I PRAKTYKA Z PERSPEKTYW RACJONALNYCH WYBORÓW EKONOMICZNYCH Eugeniusz M. Pluciński BYDGOSZCZ - KRAKÓW 2008 SPIS TREŚCI WSTĘP 9 CZĘŚCI WPROWADZENIE DO EKONOMII GOSPODARKI

Bardziej szczegółowo

EKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM PORTOWYM wykład 3.

EKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM PORTOWYM wykład 3. EKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM PORTOWYM wykład 3 www.salo.pl Działalność gospodarcza w portach morskich Działalność gospodarcza przedsiębiorstwa portowego opiera się na dwóch podstawowych elementach:

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp. CZĘŚĆ I. TEORIA WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ (Anna Zielińska-Głębocka)

Spis treści. Wstęp. CZĘŚĆ I. TEORIA WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ (Anna Zielińska-Głębocka) Spis treści Wstęp CZĘŚĆ I. TEORIA WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ (Anna Zielińska-Głębocka) Rozdział 1. Podstawy funkcjonowania rynków międzynarodowych 1. 1. Wprowadzenie 1. 2. Rodzaje rynków międzynarodowych

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw

dr Bartłomiej Rokicki Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw Chair of Macroeconomics and International Trade Theory Faculty of Economic Sciences, University of Warsaw Kryzysy walutowe Modele pierwszej generacji teorii kryzysów walutowych Model Krugmana wersja analityczna

Bardziej szczegółowo

Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)

Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) Obowiązuje od 01.10.2014 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie magisterskim

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Książka Współczesna polityka gospodarcza" jest podzielona na pięć części: Teoretyczne podstawy polityki gospodarczej; Główne obszary polityki rozwoju gospodarczego; Polityka stabilizacyjna państwa; Polityka

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.

Bardziej szczegółowo

7. Zastosowanie wybranych modeli nieliniowych w badaniach ekonomicznych. 14. Decyzje produkcyjne i cenowe na rynku konkurencji doskonałej i monopolu

7. Zastosowanie wybranych modeli nieliniowych w badaniach ekonomicznych. 14. Decyzje produkcyjne i cenowe na rynku konkurencji doskonałej i monopolu Zagadnienia na egzamin magisterski na kierunku Ekonomia 1. Znaczenie wnioskowania statystycznego w weryfikacji hipotez 2. Organizacja doboru próby do badań 3. Rozkłady zmiennej losowej 4. Zasady analizy

Bardziej szczegółowo

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych

Bardziej szczegółowo

niestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 30 0 0 0 0 Studia niestacjonarne 24 0 0 0 0

niestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 30 0 0 0 0 Studia niestacjonarne 24 0 0 0 0 1. Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Kod kursu Ekonomia stacjonarne ID1106 niestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 0 0 0 0 0 Studia niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

1. Wprowadzenie do problematyki ochrony środowiska i gospodarowania

1. Wprowadzenie do problematyki ochrony środowiska i gospodarowania Spis treści Wprowadzenie... 9 1. Wprowadzenie do problematyki ochrony środowiska i gospodarowania jego zasobami... 13 1.1. Rola środowiska w procesach społeczno-gospodarczych... 13 1.2. Uwarunkowania zasobowe.

Bardziej szczegółowo

pod redakcją Zofii Dach i Bogumiły

pod redakcją Zofii Dach i Bogumiły Polskie Towarzystwo Ekonomiczne pod redakcją Zofii Dach i Bogumiły Szopy Kraków 2004 AUTORZY: Zofia Dach - rozdziały 3, 7, 9,12 Stanisław Miklaszewski - rozdziały l, 2, 4, 10, 11 Artur Pollok - rozdział

Bardziej szczegółowo

WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA

WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA WSPÓŁPRACA ZAGRANICZNA Aktywność Polski na rynku międzynarodowym realizowana jest w trzech głównych obszarach: 1. Udziału w tworzeniu wspólnej polityki handlowej Unii Europejskiej uwzględniającej interesy

Bardziej szczegółowo

Handel międzynarodowy teoria, korzyści, ograniczenia. Jerzy Wilkin Wprowadzenie do ekonomii WNE UW

Handel międzynarodowy teoria, korzyści, ograniczenia. Jerzy Wilkin Wprowadzenie do ekonomii WNE UW Handel międzynarodowy teoria, korzyści, ograniczenia Jerzy Wilkin Wprowadzenie do ekonomii WNE UW Struktura wykładu Dlaczego istnieje handel międzynarodowy? Funkcja produkcji i możliwości produkcyjne gospodarki;

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej

Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej Józef Misala b Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej B 375719 Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2011 Spis treści Wstęp 9 _J Zarys rozwoju teorii i polityki konkurencyjności międzynarodowej

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach

Bardziej szczegółowo

WSPÓŁCZESNA ANALIZA STRATEGII

WSPÓŁCZESNA ANALIZA STRATEGII WSPÓŁCZESNA ANALIZA STRATEGII Przedmowa CZĘŚĆ I. WSTĘP Rozdział 1. Koncepcja strategii Rola strategii w sukcesie Główne ramy analizy strategicznej Krótka historia strategii biznesowej Zarządzanie strategiczne

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Spis treści Wprowadzenie...... 11 CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Rozdział 1 Istota i zakres przedmiotowy polityki gospodarczej - Aneta Kosztowniak, Marzena Sobol 17 1.1. Pojęcie, zakres

Bardziej szczegółowo

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu Sylabus przedmiotu: Specjalność: Handel zagraniczny Zarządzanie produkcją i usługami Data wydruku: 23.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Ekonomia Rok akademicki: 2015/2016 Kod: MEI-1-501-s Punkty ECTS: 1 Wydział: Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej Kierunek: Edukacja Techniczno Informatyczna Specjalność: - Poziom

Bardziej szczegółowo

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Makro- i mikroekonomia na kierunku Administracja

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Makro- i mikroekonomia na kierunku Administracja Dr hab. Maria Majewska Katedra Nauk Ekonomicznych Poznań, 1.10.2016 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Makro- i mikroekonomia na kierunku Administracja I. Informacje ogólne 1. Nazwa modułu

Bardziej szczegółowo

problemy polityczne współczesnego świata

problemy polityczne współczesnego świata Zbigniew Cesarz, Elżbieta Stadtmuller problemy polityczne współczesnego świata Wrocław 1998 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Od autorów 5 Wstęp 7 I. Problemy globalne współczesności -

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ

Bardziej szczegółowo

Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)

Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) Obowiązuje od 01.10.2014 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie magisterskim

Bardziej szczegółowo

Tendencje i uwarunkowania biznesu międzynarodowego

Tendencje i uwarunkowania biznesu międzynarodowego Tendencje i uwarunkowania biznesu międzynarodowego Dr Bogdan Buczkowski Katedra Wymiany Międzynarodowej Konferencja organizowana w ramach projektu Utworzenie nowych interdyscyplinarnych programów kształcenia

Bardziej szczegółowo

Wykład 20: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska

Wykład 20: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 20: Model Mundella-Fleminga, część II (sztywne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Plan wykładu Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska

Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 19: Model Mundella-Fleminga, część I (płynne kursy walutowe) Gabriela Grotkowska Plan wykładu Model

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Od autorów Przedmowa do wydania trzeciego E. Kwiatkowski

Spis treści. Od autorów Przedmowa do wydania trzeciego E. Kwiatkowski Spis treści Od autorów Przedmowa do wydania trzeciego E. Kwiatkowski CZĘŚĆ I. WPROWADZENIE DO EKONOMII Rozdział 1. Podstawowe pojęcia i przedmiot ekonomii S. Krajewski, R. Milewski 1.1. Czym się zajmuje

Bardziej szczegółowo

Finanse międzynarodowe

Finanse międzynarodowe Finanse międzynarodowe Opracowała: dr hab. Janina Harasim, prof. WSBiF, dr Blandyna Puszer I. Ogólne informacje o przedmiocie Cel przedmiotu: Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami z zakresu finansów

Bardziej szczegółowo

Ekonomia - opis przedmiotu

Ekonomia - opis przedmiotu Ekonomia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Ekonomia Kod przedmiotu 14.2-WP-SOCP-EKON-W_pNadGenAEXKR Wydział Kierunek Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii Socjologia Profil ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu licencjackiego na kierunku Ekonomia I stopień PYTANIA NA OBRONĘ

Bardziej szczegółowo

Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć

Matryca efektów kształcenia w odniesieniu do form zajęć Nazwa modułu: Ekonomia Rok akademicki: 2015/2016 Kod: ZIP-3-803-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Zarządzania Kierunek: Inżynieria Produkcji Specjalność: - Poziom studiów: Studia III stopnia Forma i tryb studiów:

Bardziej szczegółowo

Problemy polityczne współczesnego świata

Problemy polityczne współczesnego świata A 372536 Zbigniew Cesarz, Elżbieta Stadtmiiller Problemy polityczne współczesnego świata Wrocław 2002 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego Spis treści Od autorów 5 Wstęp 7 I. Problemy globalne współczesności

Bardziej szczegółowo

Stosunki handlowe Unii Europejskiej z USA. Tomasz Białowąs

Stosunki handlowe Unii Europejskiej z USA. Tomasz Białowąs Stosunki handlowe Unii Europejskiej z USA Tomasz Białowąs Rola USA i UE w gospodarce światowej (2008) 70,0% 60,0% 50,0% 53,8% 45,7% 52,3% 60,6% 54,2% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% PKB (nominalne) Eksport

Bardziej szczegółowo

SYSTEM FINANSOWY W POLSCE. Redaktorzy naukowi Bogusław Pietrzak Zbigniew Polański Barbara Woźniak. Wydanie*drugie zmienione

SYSTEM FINANSOWY W POLSCE. Redaktorzy naukowi Bogusław Pietrzak Zbigniew Polański Barbara Woźniak. Wydanie*drugie zmienione SYSTEM FINANSOWY W POLSCE Redaktorzy naukowi Bogusław Pietrzak Zbigniew Polański Barbara Woźniak Wydanie*drugie zmienione Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2008 Spis treści Przedmowa do drugiego wydania

Bardziej szczegółowo

Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski

Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski Załącznik do uchwały nr 548 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych prowadzonych na Wydziale Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy

Bardziej szczegółowo

T. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii

T. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii Teresa Łuczka Godziny konsultacji: 12 13.30 poniedziałek 15 16 wtorek p. 306 Strzelecka T. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii WYKŁAD 1 (26.02)

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO. Wymagania edukacyjne. Uczeń:

Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO. Wymagania edukacyjne. Uczeń: Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO Wymagania edukacyjne podstawowe ponadpodstawowe Dział I. Człowiek istota przedsiębiorcza zna pojęcie osobowości człowieka; wymienia mechanizmy

Bardziej szczegółowo

Statystyka bilansu płatniczego źródło informacji o nierównowadze gospodarczej

Statystyka bilansu płatniczego źródło informacji o nierównowadze gospodarczej Jacek Kocerka / Departament Statystyki Statystyka bilansu płatniczego źródło informacji o nierównowadze gospodarczej Łódź / 18 października 2013 Statystyka bilansu płatniczego źródło informacji o nierównowadze

Bardziej szczegółowo

- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów,

- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów, WYMAGANIA EDUKACYJNE PRZEDMIOT: Podstawy ekonomii KLASA: I TH NUMER PROGRAMU NAUCZANIA: 2305/T-5 T-3,SP/MEN/1997.07.16 L.p. Dział programu 1. Człowiek - konsument -potrafi omówić podstawy ekonomii, - zna

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty. Walutowa Wieża Babel

Akademia Młodego Ekonomisty. Walutowa Wieża Babel Akademia Młodego Ekonomisty Walutowa Wieża Babel Dr Andrzej Dzun Uniwersytet w Białymstoku 20 listopada 2014 r. Pieniądz- powszechnie akceptowany z mocy prawa lub zwyczaju środek regulowania zobowiązań,

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych zajęć edukacyjnych według nowej podstawy programowej Przedmiot: PODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

Bardziej szczegółowo

Integracja europejska

Integracja europejska A 395711 Zofia Wysokińska Janina Witkowska Integracja europejska Dostosowania w Polsce w dziedzinie polityk Polskie Wydawnictw Ekonomiczne Warszawa 2004 Spis treści Od Autorów 11 I. Integracja rynków dóbr,

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ

Bardziej szczegółowo

1 Lekcja organizacyjna

1 Lekcja organizacyjna NAUCZYCIELSKI PLAN DYDAKTYCZNY z planem wynikowym z przedmiotu ekonomika rolnictwa na podstawie programu nr TA/PZS1/PG/2012 klasa 2TA l.p. Nazwa jednostki organizacyjnej Osiągnięcia ucznia Zakres podstawowy

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)

Zagadnienia na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) Zagadnienia na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) obowiązuje od 01.01.2016 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie magisterskim

Bardziej szczegółowo

Księgarnia PWN: P.R. Krugman, M. Obstfeld - Ekonomia międzynarodowa. T. 1

Księgarnia PWN: P.R. Krugman, M. Obstfeld - Ekonomia międzynarodowa. T. 1 Księgarnia PWN: P.R. Krugman, M. Obstfeld - Ekonomia międzynarodowa. T. 1 Przedmowa do wydania polskiego..................... XIII Przedmowa.................................. XV Rozdział 1. Wprowadzenie.........................

Bardziej szczegółowo

ISBN (wersja online)

ISBN (wersja online) Magdalena Jasiniak Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Instytut Finansów, Zakład Finansów Korporacji, 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. nr 39 RECENZENT Włodzimierz Karaszewski SKŁAD

Bardziej szczegółowo

Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy

Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy prof. dr hab. Piotr Banaszyk, prof. zw. UEP Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Gospodarki Międzynarodowej Agenda 1. Przyczyny globalnego

Bardziej szczegółowo

Gospodarka otwarta i bilans płatniczy

Gospodarka otwarta i bilans płatniczy Gospodarka otwarta i bilans płatniczy Zagregowane wydatki w gospodarce otwartej Jeżeli przyjmiemy, że wydatki krajowe na dobra wytworzone w kraju zależą od poziomu dochodu Y oraz realnej stopy procentowej

Bardziej szczegółowo

Recenzje prof. dr hab. Wojciech Kosiedowski dr hab. Tomasz Dołęgowski, prof. SGH. Redakcja wydawnicza Agnieszka Kołwzan

Recenzje prof. dr hab. Wojciech Kosiedowski dr hab. Tomasz Dołęgowski, prof. SGH. Redakcja wydawnicza Agnieszka Kołwzan Recenzje prof. dr hab. Wojciech Kosiedowski dr hab. Tomasz Dołęgowski, prof. SGH Redakcja wydawnicza Agnieszka Kołwzan Projekt okładki i stron tytułowych Karolina Zarychta www.karolined.com Skład i łamanie

Bardziej szczegółowo

BIULETYN 6/2017. Punkt Informacji Europejskiej EUROPE DIRECT - POZNAŃ. Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej. Strefa euro

BIULETYN 6/2017. Punkt Informacji Europejskiej EUROPE DIRECT - POZNAŃ. Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej. Strefa euro Wzmocnienie unii walutowej i gospodarczej Współpraca gospodarcza i walutowa w państwach UE, której efektem jest posługiwanie się wspólną walutą euro ( ) jest jedną z największych osiągnięć integracji europejskiej.

Bardziej szczegółowo

Przedsiębiorczość w biznesie PwB

Przedsiębiorczość w biznesie PwB 1 Przedsiębiorczość w biznesie PwB rozwoju przedsiębiorczości Rafał Trzaska r a f a l. t r z a s k a @ u e. w r o c. p l w w w. k s i m z. u e. w r o c. p l w w w. r a f a l t r z a s k a. p l 2 rozwoju

Bardziej szczegółowo

Uwarunkowania historyczne, polityczne i ekonomiczne stosunków UE-Rosja. 1.Rosyjskie zasoby surowców energetycznych oraz zarys historyczny odkryć

Uwarunkowania historyczne, polityczne i ekonomiczne stosunków UE-Rosja. 1.Rosyjskie zasoby surowców energetycznych oraz zarys historyczny odkryć Spis treści: Wstęp Rozdział I Znaczenie problemów energetycznych dla bezpieczeństwa państw 1.Energia, gospodarka, bezpieczeństwo 1.1.Energia, jej źródła i ich znaczenie dla człowieka i gospodarki 1.2.Energia

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne I stopnia Kierunek ekonomia Promotorzy prac dyplomowych

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne I stopnia Kierunek ekonomia Promotorzy prac dyplomowych Kierunek ekonomia Promotorzy prac dyplomowych Promotorzy prac dyplomowych Profesorowie i doktorzy habilitowani Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Dr hab. Karol KOCISZEWSKI, prof. UE Promotorzy prac dyplomowych

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia David Begg, Stanley Fisher, Gianluigi Vernasca, Rudiger Dornbusch

Makroekonomia David Begg, Stanley Fisher, Gianluigi Vernasca, Rudiger Dornbusch Makroekonomia David Begg, Stanley Fisher, Gianluigi Vernasca, Rudiger Dornbusch Makroekonomia jest najczęściej używanym podręcznikiem na pierwszych latach studiów ekonomicznych w większości polskich uczelni.

Bardziej szczegółowo

Finanse i Rachunkowość

Finanse i Rachunkowość Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu licencjackiego na kierunku Finanse i Rachunkowość 1 Zestaw pytań

Bardziej szczegółowo

CENY MIĘDZYNARODOWE terms of trade. Ceny międzynarodowe są kategorią ekonomiczną równą, co do istoty, pojęciu ceny w ekonomii.

CENY MIĘDZYNARODOWE terms of trade. Ceny międzynarodowe są kategorią ekonomiczną równą, co do istoty, pojęciu ceny w ekonomii. CENY MIĘDZYNARODOWE terms of trade BILANS PŁATNICZY Ceny międzynarodowe są kategorią ekonomiczną równą, co do istoty, pojęciu ceny w ekonomii. Cena jest wyrażoną w pieniądzu wartością produktu, usługi,

Bardziej szczegółowo

STUDIA DRUGIEGO STOPNIA NIESTACJONARNE -Ekonomia - seminaria (uruchomienie seminarium nastąpi przy zapisaniu się minimum 8 osób)

STUDIA DRUGIEGO STOPNIA NIESTACJONARNE -Ekonomia - seminaria (uruchomienie seminarium nastąpi przy zapisaniu się minimum 8 osób) STUDIA DRUGIEGO STOPNIA NIESTACJONARNE -Ekonomia - seminaria (uruchomienie seminarium nastąpi przy zapisaniu się minimum 8 osób) Uprzejmie proszę o zapoznanie się z zamieszczonymi poniżej zagadnieniami

Bardziej szczegółowo

3.1. Istota, klasyfikacja i zakres oddziaływania wydatkowych instrumentów

3.1. Istota, klasyfikacja i zakres oddziaływania wydatkowych instrumentów Spis treści Wprowadzenie... 7 Rozdział 1. Cele, uwarunkowania i obszary działania współczesnej polityki fiskalnej... 11 1.1. Istota, zarys historyczny i uwarunkowania polityki fiskalnej... 12 1.2. Obszary

Bardziej szczegółowo

Otoczenie organizacji

Otoczenie organizacji Otoczenie organizacji Rodzaje otoczenia przedsiębiorstwa: makrootoczenie mezootoczenie otoczenie konkurencyjne Makrootoczenie jest to zespół warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa wynikający z tego,

Bardziej szczegółowo

Janusz Biernat. Polityka pieniężna w Polsce w warunkach płynnego kursu walutowego

Janusz Biernat. Polityka pieniężna w Polsce w warunkach płynnego kursu walutowego Janusz Biernat Polityka pieniężna w Polsce w warunkach płynnego kursu walutowego Warszawa 2006 Recenzent prof. dr hab. Eugeniusz Mazurkiewicz skład i Łamanie GrafComp s.c. PROJEKT OKŁADKI GrafComp s.c.

Bardziej szczegółowo

Dezintegracja gospodarki światowej w latach 1918-1939

Dezintegracja gospodarki światowej w latach 1918-1939 Gospodarka światowa Dezintegracja gospodarki światowej w latach 1918-1939 Tomasz Białowąs msg.umcs.lublin.pl/bialowas.htm bialowas@hektor.umcs.lublin.pl Etapy w analizie Lata 1918-1924 Lata 1924-1929 Lata

Bardziej szczegółowo

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości na kierunku Prawo

OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości na kierunku Prawo Dr hab. Maria Majewska Katedra Nauk Ekonomicznych Poznań, 1.10.2015 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do ekonomii i przedsiębiorczości na kierunku Prawo I. Informacje ogólne 1.

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE

Spis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE Spis treści Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa xiii xv WPROWADZENIE l Rozdział l. Ekonomiczne opisanie świata 3 1.1. Stany Zjednoczone 4 1.2. Unia Europejska 10 1.3. Chiny 15 1.4. Spojrzenie na inne

Bardziej szczegółowo

Imiona, nazwiska oraz tytuły/stopnie członków zespołu dydaktycznego Beata Harasim / mgr

Imiona, nazwiska oraz tytuły/stopnie członków zespołu dydaktycznego Beata Harasim / mgr Tryb studiów Stacjonarne Nazwa kierunku studiów Finanse i Rachunkowość Poziom studiów Stopień pierwszy Rok studiów/ semestr II/III i IV Specjalność Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach SYLLABUS

Bardziej szczegółowo