Jak zmniejszać wpływ firmy na środowisko? Dawid Wiktor

Transkrypt

1 Jak zmniejszać wpływ firmy na środowisko? Dawid Wiktor

2 Krótkie wprowadzenie Zrównoważony rozwój Polityka prośrodowiskowa w firme proces wdrażania Wpływ firmy na środowisko naturalne + praktyka Podsumowanie

3 Krótkie wprowadzenie Od lat zmiany w środowisku naturalnym są tematem dyskusji i przedmiotem prac organizacji międzynarodowych. Uruchamiają one procesy na skalę globalną, które mają na celu zmniejszenie negatywnego wpływu działalności człowieka na środowisko naturalne. Uczestnikami tego typu procesów są przedsiębiorstwa oraz inne organizacje. My skupimy się na firmach. Są one już bardziej świadome tego, jaką rolę pełnią w ograniczaniu negatywnego wpływu na środowisko oraz w promowaniu wśród społeczeństw świadomości ekologicznej. Obecnie trwa nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych, coraz więcej gromadzonych jest odpadów i związków chemicznych, niszczona jest powłoka ozonowa, zanieczyszenia powietrza oraz wód, hałas, a także globalne ocieplenie. Zagrożeń jest wiele, jednak aby móc efektywnie zmniejszać te zagrożenia potrzebna jest świadomość społeczeństw, która spowoduje, że do działań mających minimalizować zagrożenia włączą się nie tylko firmy, lecz także konsumenci. My skupimy się na świadomości oraz włączeniu się firm w ochronę środowiska naturalnego, a mianowice tym, jak firmy mogą zmniejszać wpływ na środowisko. Zanim do tego przejdziemy trzeba wziąć pod uwagę ważną kwestię, którą jest świadome włączenie się w ochronę środowiska, co dla firmy oznacza konieczność głębszego przeanalizowania specyfiki swojej działalności oraz otoczenia. Ważna jest także kultura proekologiczna, gdyż aby umożliwić podjęcie działań w kierunku zmniejszenia wpływu na środowisko wymagane jest zaangażowanie zarówno kadry kierowniczej przedsiębiorstwa jak i samych pracowników. W tym materiale znajdziemy odpwiedzi na szereg pytań związanych z budową systemu zarządzania ochroną środowiska. Poruszone zostaną m.in. takie tematy jak: Zrównoważony rozwój Redukcja negatywnego wpływu na środowisko naturalne Ocenianie oraz ewaluacja systemem ochrony środowiska Skuteczne komunikowanie wprowadzanych zmian w firmie, a także poza firmą Przykładowy plan środowiskowy

4 Zrównoważony rozwój Jednym z podstawowych celów i zastosowań zrównoważonego rozwoju jest prowadzenie takiej polityki przez firmę, aby zachować zasoby naturalne i walory środowiska w stanie, który zapewnia możliwość korzystania z nich przez obecne oraz przyszłe pokolenia, lecz przy zachowaniu trwałości naturalnej różnorodności biologicznej na poziomach genowym, ekosystemowym, gatunkowym oraz krajobrazowym oraz zachowaniu funkcjononowania procesów biologicznych w środowisku naturalnym. Niezwykle ważna i niezbędna jest integracja w następujących obszarach: Ochrona zasobów naturalnych Aby zachować naturalne zasoby oraz dziedzictwo środowiska naturalnego konieczne jest opracowanie rozwiązań, które będą w stanie realnie ograniczyć zużycie zasobów, ocalą naturalne ekosystemy, a także będą przeciwdziałać skażeniu środowiska. Rozwój społeczny Dużo ludzi na świecie domaga się dostępu do czystej wody, energii, żywności pracy etc. Konieczne jest odpowiedzenie na te potrzeby przez międzynarodową społeczność poprzez podjęcia takich działań, nie zostało naruszone bogactwo naturalne, a ludzie mieli możliwość kreowania coraz lepszej przyszłości. Świadomość ekologiczna Aby móc podejmować jakiekolwiek działania zmierzające do ochrony środowiska i zmniejszające wpływ przedsiębiorstw na nie konieczna jest świadomość ekologiczna konsumentów. Oznacza to konieczność promowania ekologii oraz ukazywanie w prosty i zrozumiały sposób dla każdego to, jak ważna jest ochrona środowiska naturalnego oraz zrównoważony rozwój. W 2002 roku, w Johannesburgu odbył się Światowy Szczyt Ziemi, na którym zjawiło się ok uczestników. Szczyt był głównie poświecony zasobom wody na Ziemi, jednak w trakcie poruszono także inne tematy, przykładowo wspólną decyzję krajów o zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych do atmosfery do 5,2%. Dodatkowo doprowadził do zaangażowania się nie tylko instytucji rządowych oraz organizacji ekologicznych, ale także zaangazował w zrównoważny rozwój społeczeństwo obywatelskie. Zrównoważny rozwój najczęściej sprawia, że pojawia się jedno pytanie: Dlaczego to ja mam ponosić koszty i ograniczyć się z eksploatacją zasobów naturalnych na rzecz przyszłych pokoleń? Odpowiedź jest prosta i niestety nawiązuje ona do zagrożenia, które już niedługo może zagrażać ludzkości. Nieodpowiednie działania mogą doprowadzić w niedalekiej przyszłości (kilkanaście, kilkadziesiąt lat) do tego, że zarobione pieniądze trzeba będzie wydawać na zaspokojenie najbardziej podstawowych potrzeb, jak np. dostęp do czystej wody. Jesli nie zostaną podjęte odpowiednie działania to również nie zostanie powstrzymane globalne

5 ocieplenie, którego następstwa będą katastrofą. Przykładem może być to, że nawet od 200 milionów do 300 milionów ludzi stanie się klimatycznymi uchodźcami. Jak to możliwe? Otóż globalne ocieplenie doprowadzi do gwałtownych zjawisk atmosferycznych, powodzi oraz suszy. Bioróżnorodność wówczas będzie realnie zagrożona, a wiele gatunków znajdzie się na skraju wymarcia. Raport klimatyczny Nicholasa Sterna zakłada, że w najgorszym przypadku wymrze nawet do 40% gatunków zwierząt i roślin na Ziemi. Kolejnymi następstwami globalnego ocieplenia będą huragany, tornada, niespotykane lub nietypowe obecnie zjawiska pogodowe, fale upałów. Dla społeczeństw oraz firm oznaczać to będzie nie tylko katastrofy pogodowe, lecz także zmniejszenie PKB (według raportu Sterna do ok. 20%). Po przedstawieniu niektórych zagrożeń wynikających z nieodpowiednich działań wróćmy zatem do zrównoważonego rozwoju. Otóż działania na rzecz zrównoważonego rozwoju muszą zostać podjęte przez wszystkich; od domowych gospodarstw, przez gospodarstwa rolne, organizacje, małe i średnie firmy do wielkich koncernów oraz instytucji rządowych. W przypadku dużych firm motywacją do działań na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska są instrumenty ekonomiczne oraz wizerunkowe firm. Małe i średnie firmy często stwierdzają błędnie zresztą że prowadzenie działalności zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju zwiększa koszty i nie stać ich na wprowadzanie zrównoważonego rozwoju w życie. Jednak jeśli spojrzymy na to racjonalnie okaże się, że zrównoważony rozwój pozwoli zapobiec stratom, zredukuje koszty, a także będzie kolejnym źródłem zysku. Stosując zasady zrównoważonego rozwoju Firmy, które deklarują gotowość stosowania lub też deklarujące działalność zgodną z zasadami zrównoważonego rozwoju powinny potraktować ten temat na równi z celami handlowymi, gospodarczymi oraz wizerunkowymi. Jeszcze lepiej gdyby poszły w kierunku zintegrowanych działań biznesowych z zasadami zrównoważonego rozwoju. Obecnie istnieją standardy, które są uznawane na świecie: ISO 14001, ISO 9001, ISO 18001, certyfikaty bezpieczeństwa produkcji żywności HACCP. Zawierają one podstawowe wymagania, które każda firma powinna spełniać. Głównie przeznaczone są one dla zakładów produkcyjnych. Natomiast same minimalne normy jakie firma ma obowiązek spełniać są ustalone przez prawo. Jako przykład podam tutaj Grupę Żywiec, która to jest uwiarygodniona przez standardy ISO 14001, ISO 9001 oraz ISO Grupa żywiec realizuje zasady zrównoważonego rozwoju poprzez inwestowanie w najnowsze technologie, których brak uniemożliwiłby poprawę wskaźników środowiskowych. Główne działania Grupy Żywiec są skierowane w celu wdrożenia rozwiązań, które doprowadzają do zmniejszenia zużycia wody, a także redukcji zanieczyszczeń, zmniejszenia zużycia energii, kosztów transportu, a takzę emicji dwutlenku węgla (CO2).

6 Jedną z najważniejszych zasad, w ramach zasad zrównoważonego rozwoju, Grupy Żywiec jest nieustanna dbałość o wysokiej jakości klasy sładników produktów, higieniczne i bezpieczne warunki pracowników, a także środowisko naturalne. Ponadto Grupa Żywiec wprowadza dalej idące regulacje wewnętrzne niż te, których wymagają obecnie regulacje prawne. Jednym ze skutecznych sposobów wprowadzenia zasad zrównoważonego rozwoju są zasady zintegrowanego systemu zarządzania. Dzięki tego typu rozwiązaniu zapewniona zostaje: Przestrzeganie przepisów prawnych, zasad oraz norm, na których oparty jest system Przestrzeganie specyfikacji oraz innych wymagań, które obowiązują firmę Dostępność produktów o właściwym bezpieczeństwie zdrowotnym oraz właściwej jakości Respektowanie oczekiwań oraz wymagań klientów oraz innych osób zainteresowanych Ograniczenie negatywnych dla środowiska skutków funkcjononowania firmy Bezpieczne oraz higieniczne warunki pracy, które zapobiegają chorobom związanym z wykonywanym zawodem, wypadkom oraz innym negatywnym zdarzeniom Efektywniejsze zaangażowanie pracowników Możliwość stałego doskonalenia systemu. Wyżej wymienione cele można realizować m.in. poprzez: Dobre praktyki wytwarzania (np. stosowanie wysokiej jakości surowców, nowoczesnych rozwiązań technicznych) Ciągłe kształtowanie świadomości oraz kwalifikacji pracowników firmy oraz kadry zarządzającej Nowe inwestycje Identyfikacja zagrożeń, monitorowanie oraz pełen nadzór nad nimi Modernizacja infrastruktury i sprzętu Kontrola nad warunkami pracy, działania zapobiegawcze Zachowanie gotowości na awarie chemiczne Eliminowanie zagrożeń Dążenie do poprawy obecnego stanu BHP Korzystanie z zasobów naturalnych w sposób racjonalny, monitorowanie aspektów środowiskowych, a także zapobieganie zanieczyszczeniom środowiska naturalnego Kontrola procesów produkcji prowadzoną przez kompetentnych pracowników Współpraca z lokalnymi władzami oraz organizacjami na rzecz ochrony środowiska naturalnego

7 Minimalizację strat Jednak poza sferą związaną z produkcją ważne jest, by zadbać o wprowadzenie ekologicznych rozwiązań w innych sferach działalności firmy, w szczególności w biurze. Zrównoważony rozwój należy postrzegać w kategorii szanse a nie koszty. Jeśli zostanie on zintegrowany z praktyką biznesową firmy, to będzie dotykał każdej dziedziny firmy, nie tylko w jej wymiarze wewnętrznym, lecz także i zewnętrznym. Kiedy mówimy o kosztach związanych z zrównoważonym rozwojem nie mówimy o kosztach wdrożenia go, ale o tym jakie jest ryzyko i jakie mogą być straty firmy, która nie działa zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Na pytania z tym związane każda firma powinna odpowiedzieć sobie sama. Warto dodać, że często w badaniach konsumenckich, co piąta osoba udzieliła odpowiedzi, że zrezygnowała z produktu danej firmy, a powodem był negatywny wpływ tej firmy na środowisko naturalne. Część osób przyznała, że nie zdecydowała się na zakup produktu ze względu na złe traktowanie pracowników lub złe warunki i higienę pracy. Duża część konsumentów odpowiedziała, że zakupiła produkt danej firmy ze względu na to, iż firma przeznaczała część swoich celów na ochronę środowiska lub ważny cel społeczny. Widziny zatem, że zasady zrównoważonego rozwoju mogą korzystnie wpłynąć na wizerunek firmy, co pozwoli na zwiększenie zysków przy jednoczesnym ograniczeniu negatywnego wpływu na środowisko i poprawie warunków pracy.

8 Polityka prośrodowiskowa w firmie proces wdrażania Analiza sytuacji Przed przystąpieniem do etapu wdrażania polityki prośrodowiskowej (proekologicznej) w firmie ważne i niezbędne jest, aby przeprowadzić analizę obecnych działań w firmie, tj. poszczególnych działów firmy, biur, a także innych przedsięwzięć, w tym indywidualnych podejmowanych przez pracowników. Tego typu badanie pozwoli na sprawdzenie obecnych rozwiązań proekologicznych, które już funkcjonują oraz ich efektywność, a także określą jakie są ekologiczne przyzwyczajenia pracowników (nazwijmy to zielonymi przyzwyczajeniami ). Wszystko zacząć powinniśmy od przygotowania ankiety, która będzie zawierać pytania związane z zużyciem energii, wody, segregacją odpadów firmy, a także zielonych przyzwyczajeń pracownikóœ firmy oraz zielonych działań w firmie. Ankietę powinno się wysłać do osoby, która zajmuje się funkcjonowanem biura/biur w firmie, np. do kierownika administracji. Natomiast jeśli chodzi o zakres ankiety, to zależeć on będzie ilości surowców lub liczby działań, od liczby działów, które mają podlegać programowi polityki prośrodowiskowej oraz oczywiście od profilu firmy. Wracając do kategorii w ankiecie. Przyjmijmy, że nasza ankieta będzie zawierać kategoria takie jak energia, woda, odpady, papier, dostawcy oraz transport. Każdą kategorię wyszczególniamy oraz związane z nią pytania. Natomiast obok pytań zostawiamy miejsce na odpowiedzie (TAK lub NIE, a także ewentualny komentarz). Wyniki z tej analizy pozwolą nam oszacować koszty ewentualnego wdrożenia zielonych działań w naszej firmie, ale też wstępnie określić ekologiczny ślad emisji dwutlenku węgla, tzw. carboon footprint, który w dalszej części omówimy. Poniżej podaję przykładowe pytania do ankiety: Energia Czy biuro jest ogrzewane gazem czy może innym źródłem energii ( jeśli tak, tojakim)? Czy biuro jest ogrzewane energią elektryczną? Czy którykolwiek ze sprzętów elektronicznych ma certyfikat Energy Star (potwierdzający zużycie mniejszej ilości energii)? Jeśli tak, to który? Czy sprzęty elektroniczne jak drukarki, monitory, komputery pozostają w funkcji stand by przez całą noc? Czy pracownicy firmy wyłączają komputery i monitory na noc? Woda Czy biuro kupuje wodę w plastikowych butelkach?

9 Czy firma jest wyposażona w dystrybutor wody? Czy toalety w firmie mają zainstalowane systemy oszczędzania wody? Jak często jest sprzątane biuro firmy? Odpady Czy w firmie obowiązuje sergregacja śmieci? Jaki rodzaj odpadów jest segregowany? Co dzieje się ze starym sprzętem elektronicznym, który już nie jest wykorzystywany przez firmę? Czy w firmie są naczynia wielokrotnego użytku? Transport Czy w firmie jest praktykowany wspólny dojazd do pracy jednym pojazdem? Czy firma położona jest w miejscu umożliwiającym dostęp do środków komunikacji publicznej? Czy pracownicy firmy korzystają ze stacji benzynowych należących do firm, które wdrożyły politykę prośrodowiskową? Papier Czy firma korzysta z papieru ekologicznego, który produkowany jest z makulatury i go zamawia? Czy w firmie jest praktykowane wykorzystywanie zużytego, wydrukowanego papieru mogącego służyć do robienia notatek? Czy papier, który jest niszczony w niszczarkach jest utylizowany? Czy firma praktykuje tzw. drukowanie dwustronne? Ekologiczny ślad emisji dwutlenku węgla Wróćmy teraz do wcześniej już wspomnianego tematu ekologicznego śladu emisji dwutlenku węgla. Otóż stanowi on jedno z obecnie największych wyzwań związanych z badaniem wpływu firmy na środowisko naturalne, w szczególności, że nie istnieje jego dokładna definicja. Obliczanie śladu emisji dwutlenku węgla różni się w wielu firmach, gdyż nie ma ustalonego rodzaju obliczeń. Niektóre firmy włączają bowiem dojazdy pracowników do firmy, a inne już tego nie robią. Inne biorą pod uwagę zużycie, transport i przetwarzanie wody, a inne już nie. Kolejne firmy włączają emisję dwutlenku węgla z produkcji, transportu oraz używania ich produktów podczas gdy inne firmy pomijają te czynniki. Ciekawym przykładem firmy, która wprowadziła i realizuje program redukcji emisji dwutlenku węgla jest UPC Polska, która realizuje program UPC Climate Challenge. W ramach tego programu firma zaprojektowała narzędzie, którym jest Carbon Pledge. Interaktywny kalkulator pozwala

10 każdemu pracownikowi firmy obliczać indywidualny współczynnik emisji dwutlenku węgla, a także podjęcia odpowiednich działań, które mają na celu pomoc w jej ograniczeniu. Kalkulator pozwala pracownikom dowiedzieć się w jakich obszarach emisja dwutlenku węgla jest największa, a także pozwala skorzystać z możliwości jej ograniczania. Ciekawe jest to, że dotyczy to nie tylko obszarów w firmie, gdyż obszarami mogą też być te w domu. Poniżej parę działań jakie można podejmować w celu realizacji naszego programu prośrodowiskowego: Instalacja energooszczędnego oświetlenia w firmie Wyłączanie światła, kiedy jest ono niepotrzebne lub kiedy światło dzienne jest wystarczające Wyłączanie monitora, kiedy to nie jest on potrzebny Wyłączanie urządzeń elektrycznych po zakończeniu pracy Drukowanie dwustronne Zamiast wody w plastikowych butelkach dystrybutory wody Segregacja odpadów i korzystanie z usług firm zajmujących się ich utylizacją Korzystanie z naczyń wielokrotnego użytku Wykorzystywanie zużytego papieru do notatek na brudno Wspólny dojazd pracowników do pracy jednym pojazdem Warto również dodać, że analiza jest jedną z najważniejszych etapów polityki prośrodowiskowowej firmy. Dzięki niej możemy określić jakie działania należy podjąć w firmie w celu ograniczenia negatywnego wpływu firmy na środowisko naturalne.

11 Wpływ firmy na środowisko naturalne + praktyka Każda firma swoją działalnością wpływa na środowisko naturalne. Skala tego oddziaływanie będzie zależeć od wielkości przedsiębiorstwa, a także branży w jakiej ono funkcjonuje. Należy pamiętać zawsze, że w każdym dziale naszej firmy można podjąć działania ograniczające zużycie surowców, energii, a także negatywny wpływ na środowisko. Tabela, która znajduje się poniżej zawiera podpowiedzi w jaki sposób można skutecznie ograniczyć zużycie surowców podstawowych, którymi to są m.in. woda, papier oraz energia. Działy Papier Woda Energia Odpady Logistyka BHP i HR Produkcja, produkt, opakowanie Komunikacja oraz marketing Biuro Elektroniczne listy przewozowe E-dokumentacja, Dwustronne drukowanie, Materiały w formie elektronicznej Redukcja zużywanego papieru w produkcji opakowań, Mniejsze opakowania Ograniczenie zużycia papieru, Eko-papier, Materiały w wersji elektronicznej Materiały w wersji elektronicznej, Drukowanie dwustronne, Segregacja papieru, Zbiórka makulatury, Wykorzystywanie papieru Korzystanie z usług eko-myjni Optymalizacja zużycia wody w procesie produkcji Edukacja pracowników, Baterie z czujnikiem dozującym ilość wody, Wymiana starych uszczelek w kranach Redukcja poprzez ograniczenie stosowania klimatyzacji E-learning, Tele i video konferencje Optymalizacja zużycia energii elektrycznej, Wymiana sprzętu na nowszy i bardziej energooszczędny Max. wykorzystywanie światła dziennego w trakcie pracy Max. wykorzystywanie światła dziennego, Racjonalne zaprojektowanie klimatyzacji, Montaż czujników, Utrzymanie temperatury Ponowne wykorzystywanie opakowań transportowych, Odzyskiwanie uszkodzonych towarów, Segregacja Wdrożenie systemu elektronicznego obiegu materiałów (np. dokumentów) Segregacja odpadów, Wykorzystywanie ponowne odpadów Wykorzystywanie ponowne zużytych materiałów i surowców Oddawanie zużytych baterii do punktów zbiórek, Segregacja odpadów, Wybór materiałów biurowych, które można wykorzystać

12 IT Dostawy, zakupy makulaturowatego Ustawianie w drukarkach opcji drukowania dwustronnego, Materiały w formie elektronicznej E-faktury, Wykorzystywanie eko-papieru Wykorzystywanie oszczędnych kranów, Stosowanie filtrów na kranach dystrybutorów wody, Edukacja pracowników Optymalizacja zużycia energii poprzez wdrożenie systemów oszczędzania energii Korzystanie z odnawialnej energii ponownie Wprowadzenie obowiązku dla dostawców w odbieraniu opakowań po produktach Produkty bez opakowań lub w opakowaniach zwrotnych, Wybranie opakowań pochodzących z recyklingu, Prowadzenie punktu zbiórki zużytych opakowań Działania, które podejmuje się nie ograniczają się tylko do tych wypisanych w tabeli, redukcji odpadów oraz zużycia surowców. Praktyczne ograniczenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne Transport Weryfikacja podróży związanych z działalnością firmy. Zastąpienie tradycyjnych form poprzez tele i video konferencje za pośrednictwem internetu. Konsolidacja wyjazdów służbowych, czyli jeden wyjazd do kilku klientów zamiast kilku osobnych wyjazdów w tym samym kierunku. Inwestowanie w prośrodowiskowe inicjatywy, którymi np. może być sadzenie drzew w ramach odszkodowania za emitowany podczas podróży dwutlenek węgla. Kupno ekologicznych pojazdów. Przeprowadzenie szkoleń wśród pracowników związanych z oszczędną jazdą. Wykorzystywanie energooszczędnych opon i części.

13 Korzystanie z biopaliw. Monitorowanie zużycia paliwa. Wspólne dojazdy pracowników do pracy jednym pojazdem. Zachęta dla pracowników, np. poprzez refundowanie im biletów, rowerów. Praca z domu. Marketing i reklama Drukowanie dwustronne materiałów. Wydawanie elektronicznych wersji materiałów oraz newsletterów zamiast papierowych gazetek. Wykorzystywanie papieru makulaturowatego. Raporty oraz wszelkiego rodzaju dokumenty w wersji elektronicznej. W razie konieczności wydrukowania stosowanie papieru pochodzącego z makulatury + dwustronne drukowanie. Oszczędne i racjonalne korzystanie z papieru. Wykorzystywanie elektronicznych form komunikacji zamiast tradycyjnych dróg. Biuro firmy Video i tele konferencje zastępujące konieczność przemieszczania się na spotkania. Korzystanie z narzędzi komunikacji elektronicznej, tj. video i tele rozmowy, maile, listy mailingowe, elektroniczna platforma wymiany informacji. Szkolenia w formie e-learningu. Wyłączanie komputerów i innych urządzeń elektrycznych kiedy nie są już potrzebne, wyłączanie po zakończonej pracy. Maksymalne wykorzystanie światła dziennego zamiast elektrycznego (jeśli istnieje taka możliwość). Wprowadzenie edukacji uświadamiającej pracowników na temat ilości zużywanej energii z powodu braku zielonych przyzwyczajeń i nawyków. Energooszczędna klimatyzacja poprzez odpowiednie jej zaprogramowanie. Dwustronne drukowanie. Wykorzystywanie materiałów w wersji elektronicznej zamiast drukowanej. Wykorzystywanie papieru pochodzącego z makulatury. Punkt zbiórki makulatury oraz odpadów biurowych. Redukcja zużycia wody Montaż baterii oszczędzających wodę z czujnikiem dozującym ilość wody. Edukowanie pracowników.

14 Wymiana uszczelek zapobiegających niepotrzebnemu zużyciu wody (wycieki wody). Ponowne zapełnianie tonerów drukarek zamiast kupowania nowych. Podsumowanie Każda firma może się włączyć w działania mające na celu ochronę środowiska w zgodzie ze swoimi możliwościami. Efekt tego typu działań jest korzystny zarówno dla środowiska naturalnego jak i dla firmy. W niniejszym materiale zostały poruszona tematyka zrównoważonego rozwoju, polityki prośrodowiskowej, a także praktyczne sposoby jej wprowadzenia. Proces wdrożenia polityki prośrodowiskowej będzie się rozwijał jeśli zaangażowani zostaną pracownicy przedsiębiorstwa oraz kadra zarządzająca. Wdrażanie indywidualnych rozwiązań w zakresie zarządzania ochroną środowiska jest wyrazem odpowiedzialności społeczne, w tym pełnej gotowości firmy do kreowania świadomego społeczeństwa. Dodatkowo ukazuje ono, jak daleko w przyszłość wybiega firma, która troszczy się o przyszłe pokolenia. Jedna z najważniejszych decyzji (i równocześnie tą najważniejszą) jest podjęcie decyzji o rozpoczęciu działań. Jest to również najważniejszy element tej odpowiedzialności. Cała dalsza droga została zaprezentowana w tym oto materiale, w którym opisano wiele czynników oraz to, jak ważna jest świadomość proekologiczna. Niniejszy materiał może stanowić przewodnik pomagający we wprowadzaniu polityki prośrodowiskowej w firmie. Wprowadzenie tej polityki pozwoli wyeliminować część szkód, które mogą zostać zadane środowisku, a także pozwoli zredukować zagrożenia mogących pojawić się w przyszłości. Działajmy razem na rzecz środowiska naturalnego!