GMINNY PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY Radków. na lata GMINA RADKÓW

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Nr XII/67/2012 Rady Gminy w Radkowie z dnia 24 stycznia 2012 GMINA RADKÓW GMINNY PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY Radków na lata Radków 2011

2 Spis treści 1. Wprowadzenie Wpływ azbestu na zdrowie człowieka Ogólna charakterystyka Gminy Radków Warunki przyrodnicze Wykaz aktów prawnych regulujących postępowanie z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest oraz obowiązki z nich wynikające Informacje o ilości, stanie i gospodarce wyrobami i odpadami zawierającymi azbest na terenie Gminy Radków Finansowe aspekty programu i metody jego realizacji Harmonogram rzeczowy realizacji programu Podsumowanie Załączniki...29 Spis załączników 1. Wykaz firm posiadających pozwolenie na prowadzenie na terenie gminy Radków prac, w wyniku których powstają odpady zawierające azbest stan na dzień r. 2. Druk informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania. 3. Druk informacji o wyrobach zawierających azbest, których wykorzystywanie zostało zakończone. 2

3 1. Wprowadzenie Historia azbestu Stosowanie azbestu stwierdzono już ok lat temu na podstawie wykopalisk dokonanych w Finlandii. W Europie Południowej znany jest od ponad 2500 lat. Azbest od XV do XIX wieku dodawany był do różnych surowców w celu uzyskanie, m.in. knotów do świec, niepalnego papieru, skóry, a także do wyrobów tekstylnych np. sukna na płaszcze żołnierskie. W końcu XIX wieku rozpoczęto wydobywanie azbestu na skalę przemysłową w Kanadzie, a następnie w Rosji. Dalsze kopalnie powstawały w Afryce na obszarach Rodezji i obecnej RPA. Po roku 1910 nastąpił szereg dalszych odkryć i eksploatacji złóż w różnych rejonach świata. W latach 60 tych ubiegłego stulecia przełomem było wykorzystanie azbestu do wyrobu niepalnej papy, zwłaszcza w okresie, gdy pożary budynków były prawdziwą plagą. W pierwszych latach minionego stulecia mieszaniny azbestu i cementu wkroczyły do przemysłu materiałów budowlanych w postaci lekkich i wytrzymałych płyt tzw. eternit. Płyty eternitowe zastąpiły w latach 60-tych strzechy i inne łatwopalne pokrycia dachowe powszechnie stosowane we wschodniej i centralnej Polsce. Stosowano je także jako płyty elewacyjne w budownictwie wielkopłytowym. Płyty te do dzisiaj stanowią pokrycia dachowe. Znajdowały one także zastosowanie jako okładziny ścienne oraz wytłaczane panele do dekoracji ścian i sufitów. Dzięki unikalnym właściwościom azbest był wykorzystywany jako surowiec w ponad 1000 technologii. Między innymi stosowany był do produkcji wyrobów azbestowo cementowych, wyrobów włókienniczych, przędzy, sznurów, szczeliw, wyrobów ciernych, takich jak klocki hamulcowe, tarcze sprzęgłowe, wyrobów hydroizolacyjnych: lepiki, papy dachowe, płytki podłogowe, do filtrów w przemyśle piwowarskim i farmaceutycznym oraz wojskowych masek przeciw gazowych. Pomimo udowodnionego działania chorobotwórczego chryzotyl uznawany za mniej szkodliwy od krokidolitu pozostaje, np. w USA, ważnym elementem wielu technologii o kluczowym znaczeniu. Aktualnie azbest wykorzystywany jest m.in. w amerykańskim programie wahadłowców kosmicznych, których silniki rakietowe pokrywane są osłoną impregnowaną azbestem, a także w przemyśle okrętowym. Historia azbestu zatoczyła, ogromne koło od zachwytu połączonego z przypisywaniem mu właściwości magicznych w czasach starożytnych, różnorodnego wykorzystywania 3

4 ogromnych ilości surowca na skalę przemysłową w pierwszej połowie XX wieku, do całkowitego zakazu jego stosowania w wielu krajach świata w latach 90-tych. Całkowity zakaz produkcji, obrotu oraz importu azbestu, a także wyrobów azbestowych obowiązuje w: UE od 1 stycznia 2005 r., Wprowadzony w UE dziesięć lat wcześniej zakaz dotyczył tylko azbestu niebieskiego. Polsce praktycznie od 1997 r. Podstawowe pojęcia, definicje i odmiany Azbest to nazwa minerału włóknistego występującego w przyrodzie, który wykazuje znaczną wytrzymałość na rozciąganie, źle przewodzi ciepło, ma właściwości dźwiękochłonne i jest względnie odporny na działanie czynników chemicznych. Te właściwości azbestu sprawiły, że stał się on materiałem bardzo rozpowszechnionym w naszym otoczeniu, znajdując zastosowanie przy wytwarzaniu całej gamy wyrobów przemysłowych, jak i produktów używanych w codziennym życiu. Azbest jest nazwą handlowa grupy minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami metali zawierającymi w swoim składzie magnez, sód, wapń lub żelazo. W zależności z jakim metalem krzemiany tworzą związek wyróżnia się kilka typów azbestu o różnej szkodliwości dla zdrowia. Pod względem mineralogicznym rozróżnia się dwie grupy azbestów: grupę serpentynów i grupę azbestów amfibolowych. Do grupy serpentynów należy tylko jedna odmiana azbestu - azbest chryzotylowy. Serpentynit: chryzotyl "azbest biały" - przedstawiciel grupy serpentynu, uwodniony krzemian magnezu, średnica włókna 350 A, długość do 60 mm, kształt rurki skręconej spiralnie. Z azbestów najczęściej stosowany w produkcji wyrobów azbestowo - cementowych oraz popularnych wyrobów tkanych i przędz termoizolacyjnych. W grupie azbestów amfibolowych praktyczne znaczenie mają dwie odmiany: azbest amozytowy i krokidolitowy. W niewielkich ilościach do produkcji filtrów stosowany był antofilit z uwagi na wyjątkowo dużą odporność na chemikalia. 4

5 Amfibole: krokidolit, "azbest niebieski" należący do grupy amfiboli, krzemian sodowożelazowy, średnica włókien 0,1-0,3 mikrometra, kształt pręta, odporny na działanie chemikaliów i wody morskiej, najbardziej szkodliwy, rakotwórczy i mutagenny - najwcześniej wycofany z użytkowania w latach 80 - tych, amozyt, "azbest brązowy", należący do grupy amfiboli, o szkodliwości pośredniej między krokidolitem i chryzotylem, nie spotykany w wyrobach produkcji polskiej, stosowany w wyrobach europy zachodniej, często w formie tynków i natrysków ogniochronnych, antofilit - krzemian magnezowy zawierający żelazo, bardzo odporny na chemikalia i wysokie temperatury. Najgroźniejszy jest azbest niebieski (krokidolit). Największe zastosowanie przemysłowe ma azbest biały (chryzotyl), następnie azbest niebieski oraz brązowy (amosyt). Azbest posiada unikalne właściwości chemiczne i fizyczne, takie jak odporność na bardzo wysokie temperatury, odporność na działanie chemikaliów, kwasów, zasad, wody morskiej. Charakteryzuje się także dużą sprężystością i wytrzymałością mechaniczną. Cechy te spowodowały, że znalazł on zastosowanie w wyrobie bardzo różnorodnych produktów. Cel programu Celem programu jest: oczyszczenie obszaru gminy z azbestu oraz usunięcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawierających ten surowiec; wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców gminy, wywołanych stosowaniem azbestu; sukcesywna likwidacja oddziaływania azbestu na środowisko, stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, stosowanych w Unii Europejskiej. W programie opisano ogólne mechanizmy oraz zasady pomocy, której Gmina udzieli osobom decydującym się na usunięcie elementów zawierających azbest z budynków mieszkalnych lub gospodarczych. Pomoc ta, ma na celu zachęcenie do podejmowania 5

6 tego rodzaju działań oraz zmniejszyć ryzyko związane z nieprawidłowym ich wykonaniem. 2. Wpływ azbestu na zdrowie człowieka Rakotwórczość azbestu została ostatecznie udokumentowana i powszechnie uznana dopiero w latach 80-tych ub. wieku. Szacuje się, że na świecie w ostatnich latach azbest był przyczyną ponad 100 tys. zgonów rocznie. Dlatego też współcześnie azbest uznany jest za jeden z najbardziej rozpowszechnionych czynników rakotwórczych w środowisku. Naturalne źródła emisji włókien azbestowych mają mniejsze znaczenie niż źródła związane z działalnością człowieka. Po zaprzestaniu produkcji wyrobów zawierających azbest źródłami emisji są: niewłaściwie składowane odpady azbestowe, np. tzw. dzikie wysypiska, szczególnie w lasach i odkrytych wyrobiskach, użytkowanie wyrobów azbestowych co w konsekwencji prowadzi do zanieczyszczenia powietrza pyłem azbestowym w wyniku: korozji i mechanicznych uszkodzeń płyt azbestowo-cementowych, ścierania tarcz sprzęgłowych i hamulcowych, niewłaściwe usuwanie z dachów i elewacji wyrobów zawierających azbest, urządzenia grzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne i izolacje zawierające azbest. Są to źródła występujące wewnątrz pomieszczeń. Stosowanie wyrobów azbestowych, a w konsekwencji możliwość uwalniania włókien azbestu do środowiska, spowodowało wzrost zainteresowania zdrowotnymi skutkami środowiskowej ekspozycji na azbest. Wielkość zagrożenia zdrowia zależna jest od rodzaju azbestu, wielkości włókien i ich stężenia w powietrzu oraz czasu narażenia. Największe zagrożenie stanowią włókna respirabilne, tzn. występujące w trwałej postaci w powietrzu i mogące przedostawać się z wdychanym powietrzem do pęcherzyków płucnych. Mają one średnicę mniejszą od 3 μm i są dłuższe niż 5 μm, przy czym najbardziej szkodliwe są włókna o długości 6

7 ok. 20 μm. Włókna wdychane do pęcherzyków płucnych, nie mogą już być wydalone. Narażenie na pył azbestu może być przyczyną chorób układu oddechowego tj.: pylicy azbestowej (azbestozy), łagodnych zmian opłucnowych, raka płuc oraz międzybłoniaków opłucnej i otrzewnej (nowotworów o wysokiej złośliwości), które pojawiają się dopiero po kilkunastu latach. Im więcej jest włókien w powietrzu, tym większe jest ryzyko zachorowania na choroby wywołane azbestem. Wyroby azbestowe, będące w dobrym stanie technicznym oraz odpowiednio zabezpieczone, nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. Zagrożenie, pojawia się wówczas, gdy zaistnieją warunki stwarzające możliwości uwalniania się włókien azbestowych do otoczenia np.: w wyniku poddawania elementów azbestowych obróbce mechanicznej, a także w wskutek naruszania struktury wyrobu spowodowanej naturalnym starzeniem się materiału oraz pod wpływem oddziaływania czynników atmosferycznych. Zachorować mogą nie tylko osoby, które miały kontakt z azbestem ze względu na charakter wykonywanej pracy, ale i te, które narażone są na długotrwałe wdychanie włókien azbestowych o małym stężeniu lub na krótkotrwałe przebywanie w miejscu o ich bardzo wysokim stężeniu. Oznacza to, że wykonując wielokrotnie drobne naprawy w materiale zawierającym azbest, czy też mieszkając lub spędzając czas w okolicy, gdzie w pobliżu znajduje się nielegalne wysypisko wyrobów zawierających azbest, zdrowie ludzkie może być zagrożone. Azbest jest zaliczany do dziesięciu najgroźniejszych substancji zanieczyszczających na Ziemi. W związku z tym, znajduje się on w wykazie opracowanym przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej, jako niebezpieczna substancja chemiczna o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla człowieka. Analizując szkodliwość azbestu i jego wpływ na organizm ludzki należy pamiętać, iż azbest jest praktycznie niezniszczalny, zaś groźny dla zdrowia ludzi jest wtedy, gdy jego elementarne włókna znajdują się we wdychanym powietrzu. Azbest zabezpieczony w sposób uniemożliwiający uwolnienie się włókien do powietrza nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia. 7

8 3. Ogólna charakterystyka Gminy Radków Gmina Radków leży w zachodniej części województwa świętokrzyskiego, w powiecie włoszczowskim. Jej obszar graniczy z gminami: Włoszczowa, Oksa, Nagłowice, Moskorzew, Szczekociny i Secemin. Teren gminy leży w górnej części dorzecza rzeki Biała Nida oraz jej prawego dopływu rzeki Kwilinki. Gmina Radków położona jest poza głównymi trasami komunikacyjnymi. Ogólna powierzchnia gminy wynosi 8632 ha, co stanowi 0,7 województwa świętokrzyskiego i 9,5 % powiatu włoszczowskiego. Administracyjnie w skład gminy wchodzi 14 sołectw: Radków, Bałków, Bieganów, Sulików, Kossów, Kwilina, Chycza, Ojsławice, Dzierzgów, Nowiny-Dębnik, Skociszewy, Brzeście, Krasów, Świerków. Liczba ludności w gminie na koniec 2010 roku wynosiła osób. Od wielu lat notuje się spadek liczby ludności (Rys. 1), wywołany ujemnym przyrostem naturalnym i ujemnym saldem migracji. Na podstawie poniższych danych przewiduje się dalszy spadek liczby ludności w naszej gminie. Rys.1 Liczba ludności w gminie Radków w ostatnich latach liczba ludności lata Gmina Radków jest obszarem typowo rolniczym, użytki rolne stanowią 52,1% ogólnej powierzchni obszaru gminy tj ha. Struktura użytkowania gleb na terenie gminy Radków przedstawia się następująco: grunty orne ha - 37,6%, użytki zielone ha - 14,1%, lasy ha 35,7%, 8

9 stawy rybne 438 ha 4%, sady 32 ha - 0,4%, inne 618 ha - 8,2%. Przeważają użytki rolne o bardzo niskich klasach bonitacyjnych gleby. Zwykle są to grunty piaszczyste, znajdujące się na obszarach leśnych lub w ich sąsiedztwie Większość gruntów ornych przeznaczona jest pod uprawy zbóż i ziemniaków. Znikomy jest udział sadów oraz produkcji owoców. Produkcja zwierzęca na terenie gminy opiera się głównie na hodowli trzody chlewnej, bydła mlecznego i opasowego oraz drobiu. Rolnictwo jest ważnym elementem gospodarki gminy, dającym zatrudnienie większości osób. Teren gminy charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczymi, dużą lesistością terenu (około 1/3 powierzchni gminy). Występują tu również liczne stawy (w większości rybne) powstałe w rozlewiskach Białej Nidy. Obszar Radkowa posiada wysokie walory agroturystyczne, szczególnie ze względu na nieskażone środowisko naturalne, duży areał lasów, łąk oraz czyste akweny wodne. System wodociągowy gminy jest w pełni rozwinięty, a stopień jej zwodociągowania wynosi 96 %. Zlokalizowane są tu trzy ujęcia wody: w Świerkowie, Radkowie i Dąbrówce. Gospodarka ściekowa na terenie gminy nie jest jeszcze całkowicie uregulowana. Na chwilę obecną trwa budowa kanalizacji w miejscowościach Kossów i Kwilina. W planach jest dalsza jej rozbudowa. Z kanalizacji obecnie korzysta tylko 24% ludności gminy (640 osób). Ścieki doprowadzane są do miejscowej gminnej oczyszczali biologicznej typu BIO-PAK, w oparciu o reaktor KBA , zlokalizowanej w Radkowie, o wydajności 120 m 3 /d. Docelowo planuje się dla niej przepustowość 260 m 3 /d. Pozostali mieszkańcy gminy, którzy nie są podłączeni do sieci kanalizacji sanitarnej, ścieki odprowadzają i gromadzą w przydomowych zbiornikach bezodpływowych, które następnie są wywożone wozami asenizacyjnymi na oczyszczalnie ścieków. 4. Warunki przyrodnicze Teren gminy charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczymi, dużą lesistością terenu (ponad 1/3 powierzchni gminy) oraz licznymi stawami głównie 9

10 rybnymi. Znajdują się tu trzy formy ochrony przyrody: obszar Natura 2000, pomnik przyrody i użytek ekologiczny. Część terenów gminy Radków znajduje się na obszarze Natura 2000 Dolina Białej Nidy PLH260013, który obejmuje dolinę rzeki Białej Nidy z jej dopływami - lewym rzeką Lipnicą i prawym rzeką Kwilinką. Dolina ta tworzy granice między Niecką Włoszczowską na północy, a znajdującym się na południu Płaskowyżem Jędrzejowskim. Wzdłuż doliny w biegu rzeki i jej dopływów zlokalizowane są wcześniej wspomniane liczne stawy hodowlane oraz 14 typów siedlisk przyrodniczych z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Niemal wszystkie są dobrze i bardzo dobrze zachowane. Stanowią miejsce bytowania i rozrodu wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Głównymi zagrożeniami dla w/w obszaru są: chemizacja rolnictwa, obniżanie poziomu wód, presja urbanizacyjna, nagminne wycinanie przydrożnych drzew, intensywne eksploatowanie łąk. Położenie obszaru na tle gminy Radków przedstawia poniższa mapka. Dolina Białej Nidy na tle gminy Radków Poza tą formą ochrony przyrody na terenie gminy znajduje się jeden użytek ekologiczny jakim jest starorzecze o nazwie Stara Nida w Chyczy o powierzchni 0,22 ha, a także jeden pomnik przyrody około 300-letnia Lipa drobnolistna rosnąca w parku podworskim w Bieganowie. 10

11 5. Wykaz aktów prawnych regulujących postępowanie z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest oraz obowiązki z nich wynikające. Od 1997r. na terenie Polski obowiązuje zakaz produkcji, handlu oraz stosowania wyrobów zawierających azbest. Zakaz ten wprowadzono ustawą z dnia 19 czerwca 1997r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tj. Dz. U. z 1997r. Nr 101, poz.628 z późn. zm.). Poniżej podano szereg aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń) regulujących gospodarkę azbestem. A. Ustawy: - USTAWA z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U nr 35 poz. 163), - USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1998, nr 21, poz. 94 j.t.) - USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2001, nr 100, poz j.t.) - USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2002, nr 101, poz. 926 j.t.) - USTAWA z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2002, nr 199, poz j.t.) - USTAWA z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 2004, nr 3, poz. 20 j.t.) - USTAWA z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) (Dz. U. 2004, nr 70, poz. 631 j.t.) - USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. 2004, nr 92, poz. 881 j.t) - USTAWA z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. 2005, nr 108, poz. 908 j.t.) - USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. 2005, nr 180, poz j.t.) - USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2005, nr 228, poz j.t.) - USTAWA z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. 2005, nr 236, poz z późn. zm ) - USTAWA z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2005, nr 249, poz. 2104) 11

12 - USTAWA z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. 2007, nr 44, poz. 287 t.j.) - USTAWA z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. 2007, nr 89, poz. 589 t.j.) - USTAWA z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (Dz. U. 2007, nr 124, poz. 859) - USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2008, nr 25, poz. 150 j.t) - USTAWA z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. 2008, nr 164, poz j.t.) - USTAWA z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z dnia 7 listopada 2008 r.) - USTAWA z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych (Dz. U. 2009, nr 157, poz. 1240) - USTAWA z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. 2009, nr 178, poz j.t.) - USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. 2007, nr 39, poz. 251 z późn. zm) - USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 2006, nr 156, poz j.t) - USTAWA z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. 2009, nr 152, poz j.t.) - USTAWA z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji do gazów cieplarnianych (Dz. U. 2011, nr 122, poz. 695 j.t.) B. Rozporządzenia - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. 1996, nr 69, poz. 332 ) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 12 lipca 1996 r. w sprawie wykazu jednostek upoważnionych do przeprowadzania 12

13 badań materiałów i procesów technologicznych w celu ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia oraz zakresu tych badań (Dz. U. 1996, nr 101, poz. 473) - ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 1997, nr 109, poz. 704) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2001, nr 112, poz. 1206) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 19 listopada 2001r. w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego (Dz. U. 2001, nr 138, poz. 1554) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 26 czerwca 2002r w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia (Dz. U. 2002, nr 108, poz. 953) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U. 2002, nr 122, poz. 1055) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz. U. 2002, nr 132, poz. 1121) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. 2002, nr 191, poz. 1595) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. 2002, nr 217, poz. 1833) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. 2002, nr 220, poz. 1858) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 19 grudnia 2002 r w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz. U. 2002, nr 236, poz. 1986) 13

14 - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 23 grudnia 2002 r w sprawie świadectwa dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2002, nr 237, poz. 2011) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 31 grudnia 2002 r w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. 2003, nr 32, poz. 262) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. 2003, nr 47, poz. 401) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. 2003, nr 61, poz. 549) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. 2003, nr 66, poz. 620) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. 2003, nr 120, poz. 1126) - OBWIESZCZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 28 sierpnia 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2003, nr 169, poz. 1650) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 2 września 2003 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. 2003, nr 171, poz. 1666) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 2004, nr 71, poz. 649) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 29 kwietnia 2004 r. sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych 14

15 (Dz. U. 2004, nr 100, poz. 1024) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2004, nr 180, poz. 1860) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie okresowych badań lekarskich pracowników zatrudnionych w zakładach, które stosowały azbest w produkcji (Dz. U. 2004, nr 183, poz. 1896) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 9 sierpnia 2004 r. w sprawie leczenia uzdrowiskowego osób zatrudnionych przy produkcji wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 2004, nr 185, poz. 1920) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności, oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE (Dz. U. 2004, nr 195, poz. 2011) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. 2004, nr 198, poz. 2041) - ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. 2004, nr 200, poz. 2047) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. 2004, nr 280, poz. 2771) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. 2005, nr 11, poz. 86) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 10 stycznia 2005 r. w sprawie wzoru książeczki badań profilaktycznych dla osoby, która była lub jest zatrudniona w warunkach narażenia zawodowego w zakładach stosujących azbest w procesach technologicznych, sposobu jej wypełnienia i aktualizacji (Dz. U. 2005, nr 13, poz. 109) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie list substancji niedozwolonych lub dozwolonych z ograniczeniami do stosowania 15

16 w kosmetykach oraz znaków graficznych umieszczanych na opakowaniach kosmetyków (Dz. U. 2005, nr 72, poz. 642) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. 2005, nr 81, poz. 716) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 16 czerwca 2005 r. w sprawie podziemnych składowisk odpadów (Dz. U. 2005, nr 110, poz. 935) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. 2005, nr 186, poz. 1553) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 15 września 2005 r. w sprawie kursów dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne (Dz. U. 2005, nr 187, poz. 1571) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 15 września 2005 r. w sprawie leków związanych z chorobami wywołanymi pracą przy azbeście (Dz. U. 2005, nr 189, poz. 1603) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 3 października 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie (Dz. U. 2005, nr 201, poz. 1673) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. 2005, nr 216, poz. 1824) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 24 października 2005 r. w sprawie homologacji typu pojazdów samochodowych i przyczep (Dz. U. 2005, nr 238, poz. 2010) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 21 marca 2006 r. sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. 2006, nr49, poz. 356) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. 2006, nr 49, poz. 356) 16

17 - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 25 maja 2007 r. w sprawie warunków i zakresu dostępu do wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz. U. 2007, nr 101, poz. 687) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie niezbędnego zakresu informacji objętych obowiązkiem zbierania i przetwarzania oraz sposobu prowadzenia centralnej i wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz. U. 2007, nr 133, poz. 930) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 22 sierpnia 2007 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów na składowiska podziemne (Dz. U. 2007, nr 163, poz ) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 22 lipca 2002 r. w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz. U. 2007, nr 186, poz j.t.) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 26 października 2007 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane nieselektywnie na składowiskach podziemnych (Dz. U. 2007, nr 209, poz. 1514) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 27 lutego 2008 r. w sprawie uposażenia strażaków Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. 2008, nr 37, poz. 212) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 24 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów odpadów, których przywóz w celu unieszkodliwiania jest zabroniony (Dz. U. 2008, nr 119, poz. 769) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. 2008, nr 206, poz. 1291) - ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. 2009, nr 105, poz. 869) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie sposobu przedkładania marszałkowi województwa informacji o występowaniu substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. 2009, nr 124, poz. 1033) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. 2010, nr 249, poz. 1673) 17

18 - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych o odpadach (Dz. U. 2010, nr 249, poz. 1674) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest (Dz. U. 2011, nr 8, poz. 31) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. 2011, nr 33, poz. 166) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. 2011, nr 95, poz. 558) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem (Dz. U. Nr 201, poz. 1674) - ROZPORZĄDZEMNIE MNINSTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876, z późn. zm.) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 30, poz. 213) - ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r., Nr 1, poz. 12) - ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 20 grudnia 2005r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 260, poz. 2176, z późn. zm.) C. Inne - KONWENCJA Nr 162 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca bezpieczeństwa w stosowaniu azbestu z dnia 24 czerwca 1986 r. (proces ratyfikacji przez Polskę jest w toku postępowania) 18

19 - KONWENCJA Nr 170 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca bezpieczeństwa przy używaniu substancji i preparatów chemicznych w pracy, przyjęta w Genewie dnia 25 czerwca 1990 r. (Dz. U. 2006, nr 194, poz.1433) - ZARZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPOŁECZNEJ z dnia 12 marca 1996 r. w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielanych przez materiały budowlane, urządzenia i elementy wyposażenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (M.P. 1996, nr 19, poz. 231) - OBWIESZCZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 5 listopada 2004 w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych państw członkowskich Unii Europejskiej upoważnionych do wydawania europejskich aprobat technicznych oraz wykazu wytycznych do europejskich aprobat technicznych (M.P. 2004, nr 48, poz. 829) - UCHWAŁA RADY MINISTRÓW Nr 217 z dnia 24 grudnia 2010 r. w sprawie "Krajowego planu gospodarki odpadami 2014" (M.P. 2010, nr 101, poz. 1183) - OŚWIADCZENIE RZĄDOWE z dnia 23 marca 2007 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. z dnia 5 czerwca 2007 r.) - KOMUNIKAT MINISTRA GOSPODARKI z dnia 29 lipca 2009 r. o podjęciu przez Radę Ministrów uchwały w sprawie programu wieloletniego pod nazwą "Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata " (M.P. z dnia 7 sierpnia 2009 r.) - OBWIESZCZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 4 października 2010 r. w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze składowiska na rok 2011 (M.P )"Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata " - Program usuwania azbestu i materiałów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, przyjęty przez Radę Ministrów RP w maju 2002 r. Polskie prawo dopuszcza wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest w eksploatowanych budynkach, instalacjach lub urządzeniach najdłużej do dnia 31 grudnia 2032 roku. Bardzo dokładnie określa wymagania dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest, obowiązki organów administracji, a także właścicieli i zarządców nieruchomości. Opisuje również obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest. 19

20 Najważniejsze obowiązki organów samorządowych, właścicieli i zarządców nieruchomości oraz przedsiębiorców prowadzących działalność, w wyniku której powstają odpady zawierające azbest, przedstawiono poniżej. Obowiązki gminy: opracowanie, przyjęcie i aktualizacja planu gospodarki odpadami ( z uwzględnieniem problematyki usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest), gromadzenie informacji przekazywanych przez osoby fizyczne (właścicieli i zarządców nieruchomości) o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, przedkładanie marszałkowi województwa informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, w tym azbestu, zatwierdzanie programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi (w tym odpadami zawierającymi azbest), Obowiązki właścicieli, zarządców lub użytkowników nieruchomości: kontrola wyrobów zawierających azbest znajdujących się w obiektach, urządzeniach budowlanych, urządzeniach przemysłowych lub innych miejscach zawierających azbest, usuwanie wyrobów zawierających azbest zakwalifikowanych zgodnie z oceną do wymiany na skutek nadmiernego zużycia wyrobu lub jego uszkodzenia, przegląd i oznakowanie, w sposób przewidziany przez prawo, miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, sporządzenie inwentaryzacji zastosowanych wyrobów zawierających azbest poprzez sporządzenie spisu z natury, zgłoszenie właściwemu organowi architektoniczno-budowlanemu prac polegających na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest zgodnie z przepisami budowlanymi, w celu usunięcia wyrobów azbestowych z obiektów wpisanych do rejestru zabytków nieodzowne jest uzyskanie pozwolenia na budowę zgodnie z przepisami prawa budowlanego 20

21 sporządzenie i przedłożenie marszałkowi województwa (dot. przedsiębiorców) lub wójtowi gminy (dot. osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami) oraz aktualizacja informacji o : - wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, - wyrobach zawierających azbest, których wykorzystanie zastało zakończone Obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest: uzyskanie pozwolenia, decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo złożenie organowi informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (zależnie od ilości wytwarzanych odpadów), przeszkolenie przez uprawnioną instytucję zatrudnianych pracowników i osób kierujących lub nadzorujących, w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz w zakresie przestrzegania procedur dotyczących bezpiecznego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, opracowanie przed rozpoczęciem prac szczegółowego planu prac usuwania wyrobów zawierających azbest, obejmującego w szczególności: - identyfikację azbestu w przewidzianych do usunięcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od właściciela lub zarządcy obiektu albo też na podstawie badań przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium, - informacje o metodach wykonywania planowanych prac, - zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników oraz środowiska przed narażeniem na szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę określoną przepisami dotyczącymi planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, - ustalenie niezbędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza; - posiadanie niezbędnego wyposażenia technicznego i socjalnego zapewniającego prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu. - zgłoszenie prac polegających na zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest z obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy. 21

22 zapewnienie warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest z miejsca ich występowania w sposób określony w 8 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2004r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest, złożenie właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu lub zarządcy nieruchomości, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest, pisemnego oświadczenia o prawidłowości wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego, z zachowaniem właściwych przepisów technicznych i sanitarnych. Rzetelnie sporządzona inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest i ocena ich stanu, określająca, w zależności od rodzaju, stanu i sposobu zastosowania azbestu, stopień pilności wymiany wyrobów zawierających azbest są warunkami koniecznymi bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów azbestowych. W rozporządzeniach Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest oraz z dnia 21 kwietnia 2004 w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest, założono wykonanie inwentaryzacji oraz dokonanie oceny stanu wyrobów zawierających azbest na 2004r. Od tego czasu właściciele i zarządcy obiektów zobowiązani są do przekazywania marszałkowi województwa i wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania oraz informacji o wyrobach, których wykorzystanie zakończono. Patrząc na obowiązki jakie postawiono przed wykonawcą prac, polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest wnioskować należy, że tego typu prace powinna wykonywać wyspecjalizowana jednostka posiadająca zezwolenia oraz zaplecze techniczne i socjalne zapewniające prowadzenie prac oraz odpowiednie zabezpieczenie pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu mimo, że przepisy w bezpośredni sposób tego nie precyzują. 22

23 W sytuacjach nieprzestrzegania nałożonych na jednostki organizacyjne i osoby fizyczne obowiązków w zakresie bezpiecznego wykorzystania i usuwania wyrobów zawierających azbest oraz obowiązków sprawozdawczości w tym zakresie mają zastosowanie zapisy tytułu VI ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska. Podmioty takie podlegają odpowiedzialności karnej tj. kary aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny orzekane na podstawie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia oraz odpowiedzialność administracyjną poprzez wstrzymanie prowadzonej przez podmiot korzystający ze środowiska lub osobę fizyczną działalności powodującej pogorszenie stanu środowiska w znacznych rozmiarach lub zagrażającej życiu lub zdrowiu ludzi. Ponadto do odpowiedzialności za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko, w tym również powstałe w wyniku postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego. 6. INFORMACJE O ILOŚCI, STANIE I GOSPODARCE WYROBAMI I ODPADAMI ZAWIERAJĄCYMI AZBEST NA TERENIE GMINY RADKÓW Zidentyfikowane wyroby azbestowe to przede wszystkim materiały konstrukcyjne zawierające azbest oznaczone zgodnie z Katalogiem odpadów, kodem *. Na terenie gminy są to powierzchnie dachowe budynków, gospodarczych oraz mieszkalnych tj. płyty azbestowo cementowe faliste i płaskie. Zinwentaryzowano również kilka przypadków dachówki azbestowo cementowej. Z zebranych danych przedstawionych w poniższej tabeli wynika, że na terenie gminy na dzień r. występuje ,00m 2 wyrobów azbestowych. Biorąc pod uwagę złożone przez właścicieli nieruchomości informacje o wyrobach zawierających azbest stan techniczny wyrobów azbestowych można ocenić jako III stopień pilności co oznacza, że ponowna ocena stanu eternitowych pokryć dachowych powinna być wykonana w terminie do 5 lat. 23

24 Tabela 1. Ilość wyrobów zawierających azbest w obiektach budowlanych gminy Radków Sołectwo Płyty faliste Płyty płaskie Inne m 2 Mg m 2 Mg m 2 Mg Ilość budynków mieszkalnych Bałków , , Bieganów , , Brzeście , , Chycza , , Dzierzgów , , Kossów , , Krasów , , , Kwilina , , Niwiny-Dębnik , , Ojsławice , , Radków , , , Skociszewy , , Sulików , , Świerków , , Razem , , , Ilość budynków gospodarczych Przepisy w sposób bezpośredni nie precyzują, kto może być wykonawcą prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Biorąc jednak pod uwagę obowiązki, jakie postawiono przed wykonawcą, wnioskować należy, że tego typu prace powinna wykonywać wyspecjalizowana jednostka posiadająca stosowne zezwolenia oraz wyposażenie techniczne i socjalne, zapewniające prowadzenie prac oraz odpowiednie zabezpieczenie pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu. Wykaz podmiotów uprawnionych zezwoleniem Starosty Włoszczowskiego do prowadzenia prac związanych z azbestem stanowi załącznik nr 1. W województwie świętokrzyskim od 2004r. funkcjonuje jedno składowisko odpadów zawierających azbest w miejscowości Dobrów, gmina Tuczępy w powiecie buskim. Powierzchnia tego składowiska wynosi 7,26 ha, całkowita objętość m 3. 24

25 Zakłada się, że składowisko to zabezpieczy potrzeby województwa świętokrzyskiego do ok r. Ponadto podmioty gospodarcze posiadające stosowne uregulowania prawne na wytwarzanie odpadów zawierających azbest wymienionych w załączniku nr 1 posiadają umowy podpisane z innymi odbiorcami tej grupy odpadów: - IZOPOL S.A. w Trzemesznie, - Jednostka Ratownictwa Chemicznego w Tarnowie, - Składowisko Mieszko w Wałbrzychu. 7. Finansowe aspekty programu i metody jego realizacji. Usuwanie wyrobów zawierających azbest, szczególnie elementów budowlanych jest kosztowne i wymaga odpowiednich nakładów finansowych. Realizacja zadań prowadzących do osiągnięcia celów przedstawionych w programie będzie możliwa poprzez pozyskiwanie środków finansowych przez gminę w różnych formach. W programie zakłada się, że usuwanie wyrobów zawierających azbest będzie się odbywać ze wsparciem finansowym: - gminy i powiatu, - Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach jako dotacja w wysokości do 85% kosztów kwalifikowanych zadania, - inne źródła dostępne w danym okresie realizacji Programu... Na terenie gminy Radków zinwentaryzowano ok ,00 m 2 co stanowi 2586,65 Mg ( 1m 2 = 11 kg) materiałów azbestowych stanowiących pokrycie dachów budynków mieszkalnych i gospodarczych. Biorąc pod uwagę tę ilość oraz czas do którego według Programu Usuwania Azbestu i Wyrobów Zawierających Azbest Stosowanych na Terytorium Polski tj. do dnia 31 grudnia 2032 r. corocznie przez najbliższe 20 lat winno być unieszkodliwiane średnio 11757,50 m 2 czyli 129,33 Mg. Należy również wziąć pod uwagę to, że intensywność prac nad usuwaniem azbestowych pokryć dachowych będzie zależeć od kosztów jakie będą musieli ponieść mieszkańcy montując nowe pokrycie dachowe. Z przedstawionej w dalszej części Programu... kalkulacji jasno wynika, że realizacja założeń Programu Usuwania Azbestu i Wyrobów Zawierających Azbest Stosowanych 25

26 na Terytorium Polski nie jest możliwa bez pomocy finansowej Państwa w tym zakresie. Wysokość udziału finansowego gminy i powiatu będzie zależna od możliwości finansowych w danym roku budżetowym oraz ilości składanych wniosków i corocznie określana przez organ wykonawczy. Możliwość uzyskania dofinansowania będzie kierowana do mieszkańców gminy tzn. osób indywidualnych będących właścicielami obiektów budowlanych z wbudowanymi wyrobami zawierającymi azbest i będzie obejmować demontaż, transport i składowanie/utylizację tych odpadów. Wsparcie to nie dotyczy obiektów budowlanych użyteczności publicznej ponieważ usuwanie i unieszkodliwianie wyrobów azbestowych z tych budynków jest na liście działań dofinansowywanych z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach. Dla oszacowania prawdopodobnych kosztów przedsięwzięcia oparto się na informacjach pochodzących od trzech firm zajmujących się likwidacją wyrobów azbestowych działających na terenie powiatu włoszczowskiego. Podane wartości mogą się zmieniać w zależności od różnych czynników np.: wysokości na jakiej znajdują się elementy azbestowe, odległości od składowiska odpadów niebezpiecznych, ilości odpadu. W koszt likwidacji eternitu wchodzą: 1. demontaż pokrycia lub wyrobów zawierających azbest, 2. transport odpadu niebezpiecznego z miejsca rozbiórki do miejsca unieszkodliwienia poprzez składowanie, 3. unieszkodliwienie poprzez składowanie odpadu niebezpiecznego na składowisku. Tabela 2. Koszty usunięcia 1 m 2 płyt azbestowo-cementowych (demontaż, transport, utylizacja) Firma Cena usług netto[zł] Firma 1 20,00 Firma 2 10,00 Firma 3 22,00 26

27 Z informacji tych wynika, że średni koszt demontażu i utylizacji 1m 2 wyrobów azbestowych wynosi 17,30 zł. Zakładając, że realizacja programu potrwa 20 lat, a rocznie usuwane będzie około 11757,50 m 2 pokryć dachowych, średni roczny koszt realizacji programu wyniesie: 11757,50 m2 x 17,30zł/m2 = ,75zł całkowity koszt ,75 zł x 85% dofinansowania = ,04 zł - maksymalne dofinansowanie ,75 zł ,04 zł = 30510,71 zł - minimalne środki własne Metody realizacji programu będą następujące: - informacje zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Gminy - informacje zamieszczane na tablicach ogłoszeń w Urzędzie Gminy oraz sołectwach, - informacje przekazywane na zebraniach wiejskich oraz za pośrednictwem sołtysów. 8. Harmonogram rzeczowy realizacji programu Lp. Nazwa zadania Okres realizacji Opracowanie Zarządzenia Wójta Gminy Radków w sprawie warunków dofinansowania działań polegających na usunięciu i unieszkodliwieniu wyrobów zawierających azbest z budynków, budowli i instalacji. Działalność informacyjna i edukacyjna skierowana do właścicieli, zarządców i użytkowników budynków, budowli i instalacji zawierających azbest. 3. Aktualizacja inwentaryzacji wyrobów azbestowych co 5 lat 4. Monitoring i ocena realizacji Gminnego Programu Usuwania Wyrobów Azbestowych

28 9. Podsumowanie Od 14 maja 2002 r. obowiązuje w Polsce 30 letni Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. Dokument powstał w wyniku przyjęcia przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej Rezolucji w sprawie programu wycofywania azbestu z gospodarki z dnia 19 czerwca 1997 r. oraz ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. Mimo wprowadzenia zakazu stosowania azbestu, jest on elementem struktury wielu obiektów i będzie nim jeszcze przez lata. Sama obecność materiałów azbestowych w budynkach nie jest szkodliwa, dopiero naruszenie jego struktury stwarza zagrożenie dla zdrowia ludzi przez przedostanie się włókien azbestowych do powietrza. Istotne jest zaangażowanie właścicieli i zarządców obiektów budowlanych do prowadzenia okresowych kontroli i oceny stanu technicznego wyrobów zawierających azbest a także przekazywanie odpowiednim jednostkom informacji o ilości, stanie i miejscu występowania azbestu. Pozwoli to na uzyskanie pełnej wiedzy na ten temat. Ważne jest również aby prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest przeprowadzały wyspecjalizowane i uprawnione w tym zakresie firmy. Wyeliminuje to zagrożenie powstałe w wyniku nieprawidłowego przeprowadzania tych prac. Jednym z głównych celów niniejszego programu, jest przybliżenie społeczeństwu zasad bezpiecznej eksploatacji i usuwania wyrobów azbestowych a także doprowadzenie do stopniowej ich eliminacji z otoczenia mieszkańców gminy oraz bezpieczne i prawidłowe unieszkodliwienie. Rozpowszechnienie programu będzie skutkowało podnoszeniem świadomości społeczności lokalnej w zakresie zagrożeń związanych z eksploatacją i usuwaniem azbestu, a także w istotny sposób zwiększy ilość unieszkodliwianych zgodnie z prawem odpadów azbestowych. Przewiduje się, że w kolejnych latach dzięki wsparci finansowemu ilość azbestu na terenie Gminy Radków znacznie się zmniejszy. 28