Kontrola skarbowa, kontrola podatkowa, a fleet manager. Fiskus, był, jest i dalej będzie, nawet jak podatników już nie będzie

Transkrypt

1 w e b i n a r i u m Kontrola skarbowa, kontrola podatkowa, a fleet manager Fiskus, był, jest i dalej będzie, nawet jak podatników już nie będzie Mariusz Gotowicz Doradca Podatkowy

2 Kontrola wewnętrzna kontrola doraźna, kontrola okresowa. powołanie audytora wewnętrznego lub zewnętrznego, stały nadzór nad rozliczeniami podatkowymi przez podmiot zewnętrzny, poszerzenie zlecenia biegłemu rewidentowi. Minimalizacja ryzyka oraz dodatkowa ocena zdarzeń i ich znaczenia na podstawę opodatkowania.

3 Przygotowanie podmiotu do kontroli Przygotowanie do wizyty kontrolujących gdy organ wcześniej powiadomił o dacie rozpoczęcia kontroli i jej zakresie, gdy kontrola przyszła bez zapowiedzi,

4 Przygotowanie podmiotu do kontroli Czynności przygotowawczosprawdzające dokumenty księgowe, dokumenty rejestrowe dokumentacja biznesowa książka kontroli kompletność, opis i akceptacja, usunięcie dokumentacji innej niż rachunkowa, usunięcie wszelkich rozliczeń, adnotacji, marż i innych aktualność i zgodność z zakresem działalności, kompletność, umowy rachunku bankowego (zaświadczenie), umowy najmu, dzierżawy, leasingu, umowy z kooperantami i kontrahentami, dokumentacja związana z należnościami, inna, pozostała

5 Reprezentacja w postępowaniu kontrolnym Osoba upoważniona Pełnomocnik Pełnomocnik realizuje znacznie szerszy zakres czynności. Powinien być traktowany tak samo jak kontrolowany! Działa w imieniu i na rzecz podatnika.

6 Opłata skarbowa, a ważność pełnomocnictwa osoba upoważniona, nie jest pełnomocnikiem Pełnomocnictwo, jak i upoważnienie bez opłaty skarbowej są ważne!

7 Kontrola podatkowa Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Minister właściwy do spraw finansów publicznych przeprowadza kontrolę podatkową, której celem jest sprawdzenie stosowania uznanej przez ten organ metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi. Uwaga: kontrolę podatkową mogą prowadzić wyłącznie organy pierwszej instancji!

8 Organy kontroli podatkowej Organem podatkowym, stosownie do swojej właściwości, jest: naczelnik urzędu skarbowego naczelnik urzędu celnego wójt, burmistrz (prezydent miasta) starosta albo marszałek województwa - jako organ pierwszej instancji

9 Organy kontroli podatkowej Minister właściwy do spraw finansów publicznych jest również organem podatkowym - jako: 1. organ pierwszej instancji w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśnięcia - z urzędu; 2. organ odwoławczy od decyzji wydanych w sprawach, o których mowa w pkt 1; 3. organ właściwy w sprawach porozumień dotyczących ustalenia cen transakcyjnych; 4. organ właściwy w sprawach interpretacji przepisów prawa podatkowego, 5. organ właściwy w sprawach informacji przekazywanych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Organami podatkowymi wyższego stopnia są również organy odwoławcze.

10 Inne organy kontroli podatkowej Ciekawostka: Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, nadać uprawnienia organów podatkowych: 1) Szefowi Agencji Wywiadu, 2) Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 3) Szefowi Centralnego Biura Antykorupcyjnego, 4) Szefowi Służby Wywiadu Wojskowego, 5) Szefowi Służby Kontrwywiadu Wojskowego, - jeżeli jest to uzasadnione ochroną tajemnicy państwowej i wymogami bezpieczeństwa państwa. Wymienione instytucje mogą więc przeprowadzić kontrolę podatkową!

11 Na co należy zwrócić uwagę szczególnie rodzaj podatku treść upoważnienia zakres kontroli czas kontroli Szczególną uwagę należy zwrócić na: okres objęty kontrolą podmiot objęty kontrolą za jaki okres, jaki rok prowadzona ma być kontrola (lata) nazwa, dane osobowe, NIP, osobowość prawna

12 Przebieg kontroli podatkowej Prawa kontrolowanego (obowiązki kontrolujących): prawo do wylegitymowania kontrolujących, prawo do zapoznania się z treścią upoważnienia, prawo do wskazania daty faktycznego rozpoczęcia czynności, prawo do powołania pełnomocnika lub osoby reprezentującej, prawo do czynnego udziału w czynnościach, prawo do składania wniosków dowodowych, składania wyjaśnień i oświadczeń, wskazywania czynności jakie powinny być wykonane przez kontrolujących, prawo do zawieszenia kontroli w przypadku dłuższej nieobecności, prawo szybkości i prostoty, prawo do informowania o przepisach prawa podatkowego w zakresie czynności kontroli podatkowej, prawo do zachowania zasady pisemności, prawo do namysłu, prawo do odmowy składania wyjaśnień.

13 Przebieg kontroli podatkowej Czynny udział w czynnościach umożliwia wpływ na czynności wiedzę o zagadnieniach spornych uzyskanie informacji o stosowaniu konkretnych przepisów prawa podatkowego wskazywanie dokumentacji i dowodów już na wstępnym etapie kontroli

14 Przebieg kontroli podatkowej Prawa kontrolujących (obowiązki kontrolowanego) Kontrolujący, są w szczególności uprawnieni do: 1) wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego; 2) wstępu do lokali mieszkalnych w przypadku; 3) żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz do dokonania jego oględzin; 4) żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej; 5) zbierania innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą; 6) zabezpieczania zebranych dowodów; 7) legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli; 8) żądania przeprowadzenia spisu z natury; 9) przesłuchiwania świadków, kontrolowanego oraz innych osób; 10) zasięgania opinii biegłych.

15 Przebieg kontroli podatkowej Kontrolujący może zażądać wydania, na czas trwania kontroli, za pokwitowaniem: 1. próbek towarów; 2. akt, ksiąg i dokumentów, a) w razie powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że są one nierzetelne, lub b) gdy podatnik nie zapewnia kontrolującym warunków umożliwiających wykonywanie czynności kontrolnych związanych z badaniem tej dokumentacji, a w szczególności nie udostępnia kontrolującym samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania dokumentów. Przeglądanie akt postępowania przygotowawczego i sądowego, akt spraw sądowych, a także dokumentów zawierających informacje stanowiące tajemnicę państwową, służbową lub zawodową oraz sporządzanie z nich odpisów i notatek następuje z zachowaniem właściwych przepisów.

16 Przebieg kontroli podatkowej Kontrolowany, jest obowiązany umożliwić wykonywanie między innymi następujących czynności: 1) umożliwić, nieodpłatnie, filmowanie, fotografowanie, dokonywanie nagrań dźwiękowych oraz utrwalanie stanu faktycznego za pomocą innych nośników informacji, jeżeli film, fotografia, nagranie lub informacja zapisana na innym nośniku może stanowić dowód lub przyczynić się do utrwalenia dowodu w sprawie będącej przedmiotem kontroli; 2) przedstawić, na żądanie kontrolującego, tłumaczenie na język polski sporządzonej w języku obcym dokumentacji dotyczącej spraw będących przedmiotem kontroli. Kontrolowany ma obowiązek w wyznaczonym terminie udzielać wszelkich wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli, dostarczać kontrolującemu żądane dokumenty oraz zapewnić kontrolującemu warunki do pracy, a w tym w miarę możliwości udostępnić samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów.

17 Przebieg kontroli podatkowej Osoby upoważnione do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw, pracownicy oraz osoby współdziałające z kontrolowanym są obowiązani udzielić wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli, w zakresie wynikającym z wykonywanych czynności lub zadań. Kontrolujący są uprawnieni do wstępu na teren jednostki kontrolowanej oraz poruszania się po tym terenie na podstawie legitymacji służbowej bez potrzeby uzyskiwania przepustki oraz nie podlegają rewizji osobistej przewidzianej w regulaminie wewnętrznym tej jednostki; podlegają natomiast przepisom o bezpieczeństwie i higienie pracy obowiązującym w kontrolowanej jednostce.

18 Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej Zmiana osób upoważnionych do wykonania kontroli wymaga każdorazowo wydania odrębnego upoważnienia. Zmiana ta nie może prowadzić do wydłużenia ustalonego wcześniej terminu zakończenia kontroli. Upoważnienie, do kontrolo zawiera co najmniej: 1) wskazanie podstawy prawnej; 2) oznaczenie organu kontroli; 3) datę i miejsce wystawienia; 4) imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do wykonania kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej; 5) firmę przedsiębiorcy objętego kontrolą; 6) określenie zakresu przedmiotowego kontroli; 7) wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli; 8) podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji; 9) pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego przedsiębiorcy. WAŻNE: Zakres kontroli nie może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu.

19 Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej Miejsce kontroli Art. 80a ust. 1 Kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez kontrolowanego. 2. Kontrola lub poszczególne czynności kontrolne, za zgodą kontrolowanego, mogą być przeprowadzane również w siedzibie organu kontroli, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli.

20 Miejsce kontroli - ciąg dalszy A co mówi na temat miejsca kontroli Ordynacja podatkowa? Art. 285a. 1. Czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej prowadzenia, a w przypadku skrócenia w toku kontroli czasu prowadzenia działalności - czynności kontrolne mogą być prowadzone przez 8 godzin dziennie. W przypadku gdy księgi podatkowe są prowadzone lub przechowywane poza siedzibą kontrolowanego, kontrolowany na żądanie kontrolującego obowiązany jest zapewnić dostęp do ksiąg w swojej siedzibie albo w miejscu ich prowadzenia lub przechowywania, jeżeli udostępnienie ich w siedzibie może w znacznym stopniu utrudnić prowadzenie przez kontrolowanego bieżącej działalności. 2. Przepis 1 stosuje się również w przypadku, gdy kontrolowany prowadzi działalność w lokalu mieszkalnym.

21 Miejsce kontroli - ciąg dalszy Czynności kontrolne w siedzibie organu podatkowego Art. 285b. Kontrola lub poszczególne czynności kontrolne za zgodą kontrolowanego mogą być przeprowadzane również w siedzibie organu podatkowego, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli lub kontrolowany zrezygnował z uczestniczenia w czynnościach kontrolnych

22 Dokumentacja z czynności kontrolnych W toku trwającej kontroli podatkowej tak kontrolujący, jak i kontrolowany podatnik generują różne dokumenty. Najważniejsze z nich to: wystąpienia (zobowiązania) kontrolujących, odpowiedzi kontrolowanego, oświadczenia, pisma organu i kontrolowanego, protokoły z czynności dowodowych w tym z oględzin, przesłuchań Strony lub świadków, protokół końcowy, załączniki do protokołu.

23 Dokumentacja z czynności kontrolnych UWAGA: Dokumentacja (całościowa) z przebiegu kontroli ma duże znaczenie w trakcie redagowania zastrzeżeń i wyjaśnień do protokołu z kontroli! Bez znajomości różnych faktów, argumentów i dowodów można łatwo popełnić błąd w trakcie redagowania zastrzeżeń i wyjaśnień. Na etapie postępowania podatkowego istotne argumenty mogą być poruszane, ale często organy jak i Sądy wskazują na zdarzenia z okresu kontroli (stwierdzenia, oświadczenia, dowody)!

24 Protokół - bardzo ważny dokument Przebieg kontroli kontrolujący dokumentuje w protokole. Stan faktyczny może być ponadto utrwalony za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk lub na informatycznych nośnikach danych. Protokół kontroli zawiera w szczególności: 1) wskazanie kontrolowanego; 2) wskazanie osób kontrolujących; 3) określenie przedmiotu i zakresu kontroli; 4) określenie miejsca i czasu przeprowadzenia kontroli; 5) opis dokonanych ustaleń faktycznych; 6) dokumentację dotyczącą przeprowadzonych dowodów; 6a) ocenę prawną sprawy będącej przedmiotem kontroli; 7) pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień oraz prawie złożenia korekty deklaracji.

25 Konsekwencje prawne kontroli podatkowej wybrane zagadnienia ustalenie stanu faktycznego ocena rzetelności ksiąg ustalenie faktycznej podstawa opodatkowania wykładnia prawa podatkowego Kontrola podatkowa wywiera szereg skutków prawnych dla kontrolowanego, jak również dla organu, w tym szczególnie: uprawnienie do dokonania oszacowania ocena faktyczna i prawna związanie wynikiem postępowania

26 Konsekwencje prawne kontroli podatkowej wybrane zagadnienia Protokół kontroli bez względu na jego treść stanowi istotny dokument, który należy zachować, gdyż zawiera wskazuje co zostało skontrolowane i jakie jest w tym zakresie stanowisko organu. Protokół z kontroli może stanowić swoistą interpretację prawa podatkowego i daje wskazówki co do stosownych rozwiązań, jak też stanowi bardzo istotny argument do obrony swoich racji w przypadku kolejnej kontroli podatkowej lub skarbowej.

27 Kontrola skarbowa Przedmiot i podmiot zakresu kontroli organów kontroli skarbowej Kontroli skarbowej podlegają: zobowiązani do świadczeń pieniężnych na rzecz Skarbu Państwa lub państwowych funduszy celowych; wydatkujący, przekazujący i otrzymujący środki publiczne oraz środki pochodzące z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych zobowiązani do wywiązywania się z warunków finansowania pomocy ze środków wymienionych powyżej, władający i zarządzający mieniem państwowym; jednostki wykorzystujące mienie przekazane przez Skarb Państwa w celu realizacji zadań publicznych oraz sprywatyzowane mienie Skarbu Państwa; beneficjenci poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa oraz podmioty, za które Skarb Państwa poręczył lub gwarantował; osoby zatrudnione lub pełniące służbę w jednostkach organizacyjnych administracji celnej, podatkowej oraz kontroli skarbowej podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, w tym w urzędzie obsługującym tego ministra, zobowiązane do składania oświadczeń o stanie majątkowym; jednostki organizacyjne administracji celnej, podatkowej oraz kontroli skarbowej podległe ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, w tym urząd obsługujący tego ministra.

28 Wybrane prawa inspektora kontroli skarbowej Inspektorzy i pracownicy wykonujący czynności związane z realizacją zadań ustawowych, mają prawo do: legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości; zatrzymywania i przeszukiwania osób oraz przeszukiwania pomieszczeń, bagażu i ładunku w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego skarbowego; zatrzymywania pojazdów i innych środków przewozowych w celu przeprowadzenia kontroli przewożonych towarów lub dokumentów przewozowych dotyczących tych towarów, a także badania towarów i pobierania ich próbek, oraz przeprowadzenia kontroli rodzaju używanego paliwa przez pobranie próbek paliwa ze zbiornika pojazdu mechanicznego; zwracania się o niezbędną pomoc do innych jednostek organizacyjnych, przedsiębiorców i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa.

29 Wybrane prawa inspektora kontroli skarbowej Inspektorzy i pracownicy mogą stosować środki przymusu bezpośredniego wobec osób niepodporządkowujących się ich poleceniom wydanym w celu realizacji ustawowych zadań Uprawnia się inspektorów i pracowników do stosowania następujących środków przymusu bezpośredniego: 1) siły fizycznej; 2) indywidualnych technicznych i chemicznych środków lub urządzeń przeznaczonych do obezwładniania i konwojowania osób albo do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych i innych środków przewozowych.

30 Wybrane prawa inspektora kontroli skarbowej Jeżeli środki przymusu bezpośredniego okazały się niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności danego zdarzenia nie jest możliwe, inspektor i pracownik ma prawo użycia broni palnej! Ponadto inspektorom kontroli skarbowej przysługują wszelkie prawa wynikające z przepisów Ordynacji podatkowej!

31 Obowiązki kontrolowanego Obowiązki są analogiczne, jak w kontroli podatkowej!

32 Czas trwania kontroli Do postępowań kontrolnych prowadzonych przez kontrolę skarbową nie stosuje się przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej!

33 Dokumentacja z kontroli skarbowej W toku trwającej kontroli skarbowej powstają różne dokumenty. Najważniejsze z nich to: wystąpienia (zobowiązania) kontrolujących, odpowiedzi kontrolowanego, oświadczenia, pisma organu i kontrolowanego, protokoły z czynności dowodowych w tym z oględzin, przesłuchań Strony lub świadków, protokół końcowy, w tym załączniki do protokołu decyzja, wynik kontroli, postanowienie.

34 Zagadnienia szczególne Wywiad skarbowy

35 Zachowanie podatnika w trakcie kontroli podatkowej i skarbowej Kontrolowany, pełnomocnik, czy osoba upoważniona? Udział w czynnościach kontrolnych najlepiej powierzyć pełnomocnikowi, gdyż posiada identyczne uprawnienia, jak kontrolowany. Pełnomocnik nie jest obciążony wszystkimi rygorami, gdyż z racji pełnionej funkcji zawsze musi liczyć się ze zdaniem mocodawcy!

36 Kontrolowany, pełnomocnik, czy osoba upoważniona? Pełnomocnik nie musi: wiedzieć o wszystkich aspektach prowadzonej działalności reagować niezwłocznie na żądania kontrolujących składać oświadczeń

37 Kontrolowany, pełnomocnik, czy osoba upoważniona? Pełnomocnik zawsze musi być informowany o: planowanych czynnościach oględzinach, wizjach i przesłuchaniach terminach, żądaniach, zobowiązaniach

38 Kontrolowany, pełnomocnik, czy osoba upoważniona? Pełnomocnik może: zasłaniać się brakiem informacji i koniecznością sprawdzenia brakiem wolnego czasu w danym dniu (profesjonalny pełnomocnik, czyli doradca podatkowy, radca prawny, adwokat, biegły rewident), stosować inne formalne i proceduralne działania zmierzające do ochrony swojego mandanta

39 Kontrolowany, pełnomocnik, czy osoba upoważniona? Pełnomocnik jest buforem pomiędzy kontrolowanym, a przedstawicielami fiskusa! Takiej przewagi nie daje samodzielny udział w kontroli lub poprzez osobę upoważnioną!

40 Zachowanie podatnika w trakcie kontroli podatkowej i skarbowej część II Najważniejsze zagadnienia pilnowanie dat, terminów i czasu kontroli, strategia działania, zasada pisemności, zasada ostrożności, czynny udział kontrolowanego, inicjatywa dowodowa, uzyskiwanie bieżącej informacji, śledzenie zabezpieczanych dokumentów i dowodów.

41 Zachowanie podatnika w trakcie kontroli podatkowej i skarbowej część II Po zakończeniu kontroli zapoznanie się z protokołem, decyzja o korekcie deklaracji lub o podjęciu sporu z organem podatkowym. O ile nie uznajemy stanowiska kontrolujących, to zawsze należy zakwestionować poczynione ustalenia poprzez złożenie zastrzeżeń i wyjaśnień do protokołu z kontroli.

42 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Mariusz Gotowicz Doradca Podatkowy