Autor: Dr hab.n.med. Ryszard Kinalski. Sylabus: Neurofizjologia Kliniczna

Transkrypt

1 1 Autor: Dr hab.n.med. Ryszard Kinalski Sylabus: Neurofizjologia Kliniczna 1. Informacje o przedmiocie, jednostce koordynującej i osobach prowadzących zajęcia Nazwa przedmiotu: Neurofizjologia Kliniczna Forma przedmiotu: wykłady e-learning, wykłady multimedialne na sali wykładowej, ćwiczenia Wymagania znajomości przedmiotu wprowadzającego: biofizyka oraz prawidłowa anatomia i fizjologia układu nerwowego człowieka Jednostka koordynująca: Zakład Fizjoterapii 1.5. Kierunek i stopień studiów: Fizjoterapia, studia drugiego stopnia Semestr studiów: czwarty - letni (od marca) 1.7. Liczby godzin zajęć: wykłady ćwiczenia e-learning sala wykładowa pracownia Studia niestacjonarne: 8 g. 10 g. 20 g Szacowany przez nauczyciela nakład pracy studenta niezbędny do osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia, określony w godzinach: 60 godzin Liczba punktów ECTS: 2 punkty Osoby prowadzące zajęcia: wykłady: Dr hab.n.med. Ryszard Kinalski, ćwiczenia: Mgr Marcin Kur 2.0. Cel zajęć, efekty kształcenia oraz sposób ich weryfikacji: 2.1. Cel zajęć: Student powinien: 1. Rozumieć fakt, zgodnie z którym fizjologiczną podstawę wszelkich ludzkich zachowań ruchowych i poznawczych leżą odruchy mózgowe. 2. Rozumieć kluczowe znaczenie zjawisk elektrofizjologicznych w obiektywizowaniu ilościowym funkcji ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego oraz mięśnia szkieletowego człowieka. 3. Rozumieć różnice dokładności wyników badań klinicznych przeprowadzanych metodą testów kodowe i testów instrumentalnych. 4. Umieć posługiwać się specjalistyczną aparaturą i sprzętem do przeprowadzania klinicznych neurofizjologicznych testów instrumentalnych z zakresu: elektrodiagnostyki klasycznej, elektromiografii i elektroneurografii powierzchniowej, elektroencefalografii, potencjałów wywołanych somatosensotrycznych i ruchowych oraz przez czaszkową stymulacją mózgu prądem stałym. 5. Wiedzieć jakie testy instrumentalne są przydatne w rozpoznawaniu miejsca, jak również w kwantyfikowaniu w jednostkach SI stopnia uszkodzenia, mięśnia szkieletowego, nerwu obwodowego, mózgu i rdzenia kręgowego człowieka. 6. Rozumieć zasadność seryjnego wykonywania u pacjenta klinicznych neurofizjologicznych testów instrumentalnych, aby weryfikować efekt wybranej dla niego interwencji fizjoterapeutycznej. 7 Rozumieć konieczność ciągłego samokształcenia i wykorzystywania nabytej wiedzy oraz umiejętności dla swojego rozwoju zawodowego i naukowego. 8. Rozumieć zasadność: 1. ustalonej przez WHO międzynarodowej klasyfikacji funkcjonowania, niepełnosprawności i zdrowia; 2. medycyny opartej na dowodach; 3. realizowania koncepcji medycyny personalizowanej oraz 4. koncepcji teradiagnostyki.

2 2 9. Rozumieć znaczenie dokonującego się w Neurofizjologii Klinicznej przełomu, polegającego na wykorzystywaniu narzędzi i procedur neuro-diagnostycznych jako neurofizjoterapeutycznych Efekty kształcenia: Według kategorii Krajowych Ram Kwalifikacji i kształcenia w obszarze nauk medycznych. Wiedza Student wie: 1. Jakie znaczenie dla zachowań ruchowych i poznawczych człowieka mają funkcje bioelektryczne zdrowego i uszkodzonego obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego (odpowiada:k_w02 i M1_W02).. 2. Jaka aparatura i sprzęt umożliwiają przeprowadzanie klinicznych neurofizjologicznych testów instrumentalnych z zakresu: a) elektrodiagnostyki klasycznej; b) elektromiografii i elektroneurografii klinicznej powierzchniowej; c) elektroencefalografii klinicznej; d) somatosensorycznych potencjałów wywołanych; e) ruchowych potencjałów wywołanych; f) przez czaszkowej stymulacji impulsami magnetycznymi; g) przez czaszkowej stymulacji prądem stałym (odpowiada: K_W12 i M1_W07). 3. Jak i dlaczego narzędzia i procedury do badań klinicznych neurofizjologicznych są wykorzystywane jako narzędzia i procedury do zabiegów neurofizjoterapeutycznych (odpowiada: K_W20 i M1_W07).. Umiejętności Student umie: 1. Zorganizować warsztat do przeprowadzania diagnostycznych klinicznych neurofizjologicznych testów instrumentalnych w zakresie: elektrodiagnostyki klasycznej, elektromiografii klinicznej powierzchniowej i elektroneurografii klinicznej powierzchniowej, elektroencefalografii klinicznej, somatosensorycznych potencjałów wywołanych; ruchowych potencjałów wywołanych (odpowiada: K_ U09 i M1_U01). 2. Przeprowadzić u osoby dorosłej zdrowej badania: 1. reobazy, chronaksji, krzywej I/t i współczynnika akomodacji mięśnia szkieletowego i nerwu obwodowego; 2. szybkości przewodnictwa nerwowego ruchowego i czuciowego; 3. somatosensorycznego potencjału wywołanego; 4. ruchowego potencjału wywołanego. 5. Stymulacji kory mózgowej prądem stałym.(odpowiada: K_U05 i M1_05). 3. Przeprowadzić u osoby dorosłej zdrowej zabieg neuro-fizjoterapeutyczny: 1. przez skórnej elektrostymulacji nerwu obwodowego. 2. przez czaszkowej stymulacji kory mózgowej prądem stałym; 3. biologicznego sprzężenia zwrotnego a) obrazu EMG, określanego nazwą Myofeedback lub EMG feedback; b) obrazu EEG określanego nazwą Neurofeedback vs. EEG feedback (odpowiada: K_U04 i M1_U05). Kompetencja personalne i społeczne Student potrafi: 1. Promować społeczną przydatność badań klinicznych neurofizjologicznych w kontekście racjonalizowania zabiegów fizjoterapeutycznych świadczonych osobom dorosłym z uszkodzeniem obwodowego i ośrodkowego układu nerwowego. (odpowiada: K_K08 i M1_K08) 2. Udzielać informacji i świadczyć usługi zdrowotne z zakresu neurofizjologii klinicznej zgodnie z wymogami medycyny opartej na dowodach (odpowiada: K_K10 i M1_K02). 3. Uwzględnianie koncepcji medycyny personalizowanej i teradiagnostyki przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (odpowiada: K_K01 i M1_K01). 4 Kierować się w praktyce zawodowej dobrem pacjenta oraz zasadami etyki zawodowej (odpowiada: K_K04 i M1_K03 oraz K_K12 i M1_K03) Określenie efektów kształcenia w skali 0 3 pkt.

3 3 W zakresie wiedzy : 3 pkt. W zakresie umiejętności: 3 pkt. W zakresie kompetencji personalnych i społecznych: 3 pkt Sposób weryfikacji efektów kształcenia: A. Zdanie testu pisemnego z oceną będącą sprawdzianem wiedzy nabytej z wykładów przekazanych systemem e-learning. Test odbywa się na początku pierwszego wykładu przeprowadzanego na sali wykładowej. B. Zaliczenie każdego z odbytych ćwiczeń na podstawie automatycznej rejestracji badań przeprowadzanych osobiście aparatem Myomed 932 i NeuroMep-4. C. Uzyskanie 60% odpowiedzi prawidłowych na 100 pytań testu komputerowego stanowiącego egzamin końcowy z Neurofizjologii Klinicznej. 3. Treści kształcenia tematy oraz liczby godzin poszczególnych zajęć. Wykłady e-learning: 8 godzin studia niestacjonarne. Wykład 1. Historyczne i współczesne tło neurofizjologii klinicznej. Związek neurofizjologii klinicznej z medycyną opartą na faktach. Związek neurofizjologii klinicznej z zasadą dobrej praktyki klinicznej - GCP. Związek neurofizjologii klinicznej z Międzynarodową Klasyfikacją Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia. - ICF. Związek neurofizjologii klinicznej z medycyną personalizowaną. Wykład 2. Techniki elektroneurodiagnostyczne jako elektroneurofizjoterapeutyczne. Elektrodiagnostyka klasyczna. Elektromiografia kliniczna. Polielektromiografia kliniczna Wykład 3. Somatosensoryczne potencjały wywołane. Przez czaszkowa stymulacja mózgu powtarzanymi impulsami magnetycznymi. Przezczaszkowa stymulacja kory mózgowej przepływem prądu stałego. Kojarzenie dwóch procedur elektroneurodiagnostycznych w jedną elektroneurofizjoterapeutyczną. Wykład 4. Fizjoterapia w okresie zmian przełomowych. Wykłady multimedialne na sali wykładowej: 10 godzin studia niestacjonarne. Wykład 1. Związek neurofizjologii klinicznej z International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF). Związek neurofizjologii klinicznej z medycyną personalizowaną i teradiagnostyką. Neurofizjologia Doświadczalna dla Neurorehabilitacji Klinicznej. Efekty wykorzystywania procedur i wyników badań neurofizjologów doświadczalnych przez neurofizjologów klinicznych. Reobaza i chronaksja odnerwionego mięśnia szkieletowego szczura biomarkerem dla wykrywania genów mięśniowych związanych z przerostem i atrofią mięśnia. Biologia molekularna: Geny pobudzające i hamujące wzrost aksonów neuronów nieuszkodzonych ogniskowym niedokrwieniem kory mózgu myszy. (2 g). Wykład 2. Elektroencefalografia kliniczna (EEG). Aparat Elektroencefalograf. Sprzęt satelitarny, procedura i montaż na głowie elektrod rejestracyjnych wg międzynarodowego układu Zapisy EEG czynności podstawowej spontanicznej i aktywowanej. Somatosensoryczne potencjały wywołane (SEP). Pierwszorzędowa kora mózgowa czuciowa (SI) pobudzana przez skórną elektrostymulacją nerwu obwodowego (TENS). Znaczenie międzynarodowego układu Aparatura, sprzęt, montaż elektrod do elektrostymulacji i elektrod do rejestracji. Metoda uśredniania potencjałów wywołanych. Protokóły testów instrumentalnych. (2 g). Wykład 3. Ruchowe potencjały wywołane (MEP). Aparat Magstim 200. Cewki do stymulacji impulsem pola magnetycznego. Pierwszorzędowa kora mózgowa ruchowa (MI). Przez

4 4 czaszkowa stymulacja impulsami pola magnetycznego (TMS). Znaczenie międzynarodowego układu Mapy korowe mięśni szkieletowych. Procedury rejestracji. Protokóły(2 g.). Wykład 4. Przez czaszkowa stymulacja kory mózgowej prądem stałym. Znaczenie międzynarodowego układu Aparatura, sprzęt, elektrody do stymulacji dwoma elektrodami powierzchniowymi. Protokóły testów instrumentalnych. (1g.). Wykład 5. Magnetoencefalografia kliniczna (MEG). Aparatura, sprzęt, procedura i montaż nad głową sensorów rejestracyjnych wg. międzynarodowego układu Zapisy MEG czynności podstawowej i aktywowanej. Protokóły testów instrumentalnych. ( 1 g.). Wykład 6. Somatosensoryczne potencjały wywołane (SEP) dla poudarowej neurofizjoterapiii zaburzeń ruchowych i mowy. Przez czaszkowa stymulacja kory mózgowej (TMS) pojedynczymi (1Hz) i powtarzanymi impulsami magnetycznymi z niską (2-3Hz) i wysoką (20Hz) częstotliwością. Przez czaszkowa stymulacja kory mózgowej prądem stałym (tdcs) dla poudarowej neurorehabilitacji zaburzeń ruchowych i mowy; Technologie sprzęgania mózgu z komputerem (BCI) poprawiające jakość życia osoby ubezwłasnowolnionej ruchowo. Ćwiczenia w Pracowni Neurofizjologii Klinicznej: 20 godzin studia niestacjonarne Ćwiczenie 1. Elektromiografia kliniczna. powierzchniowa (semg). Aparat NeuroMep-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego badania i zarejestrowania czynności bioelektrycznej mięśnia piszczelowego przedniego w spoczynku i podczas skurczu dowolnego: progowego (zapis prosty); z siłą niewielką (zapis pośredni) i siłą maksymalną (zapis interferencyjny).(2 g) Ćwiczenie 2. Polielektromiografia-powierzchniowa (spemg). Aparat NeuroMep-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego rejestracji czynności bioelektrycznej czterech mięśni jednej k. dolnej (m.prosty uda, m. dwugłowy uda, m. strzałkowy, m. płaszczkowaty) podczas leżenia na kozetce i podczas stania obunożnego na podłodze. Ćwiczenie 3. Elektroneurografia powierzchniowa ruchowa (seng). Aparat NeuroMep-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego badania ortodromowego przewodnictwa nerwowego ruchowego n. łokciowego na odcinku od łokcia do nadgarstka, Zarejestrowanie i zmierzenie amplitudy i latencji odpowiedzi M. (2g.). Ćwiczenie 4. Elektroneurografia powierzchniowa czuciowa (seng). Aparat NeuroMep-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego badania ortodromowego przewodnictwa nerwowego czuciowego n. pośrodkowego na odcinku od skóry palców 2-go i 3-go ręki do nadgarstka, Zarejestrowanie i zmierzenie amplitudy i latencji odpowiedzi N. (2 g) Ćwiczenie 5. Somatosensoryczne potencjały wywołane (SEP). Aparat NeuroMep-4. Wykonanie u współćwiczącego pomiary głowy wg. układu Przeprowadzenie u współćwiczącego przez skórną elektrostymulację pnia lewego n.pośrodkowego w okolicy nadgarstka, i zarejestrowanie z kontralateralnego pola C4 na czaszce, Wywołanego Potencjału Somatosensorycznego (SEP). (2 g) Ćwiczenie 6. Somatosensoryczne potencjały wywołane (SEP). Aparat NeuroMep-4. Wykonanie u współćwiczącego pomiary głowy wg. układu Przeprowadzenie u współćwiczącego przez skórną elektrostymulację pnia lewego n. łokciowego w okolicy nadgarstka, i zarejestrowanie z kontralateralnego pola C4 na czaszce, Wywołanego Potencjału Somatosensorycznego (SEP). (2 g.) Ćwiczenie 7. Ruchowe potencjały wywołane (MEP) Aparat MAGSTIM 200 połączony z Aparatem NeuroMep-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego procedury zarejestrowania MEP z mięśni kłębu kciuka przy przezskórnej stymulacji (cewką stymulacyjną) ramiennego odcinka nerwu pośrodkowego pojedynczymi (1Hz) impulsami magnetycznymi. UWAGA: należy upewnić się, że osoba badana nie miewa napadów padaczkowych i nie ma metalowych implantów w ciele; (2 g)

5 5 Ćwiczenie 8. Ruchowe potencjały wywołane (MEP) Aparat MAGSTIM 200 połączony z Aparatem NeuroMep-4. Przeprowadzenie u współćwiczącego procedury zarejestrowania MEP z mięśni łydki przy przezskórnej stymulacji (cewką stymulacyjną) udowego odcinka nerwu kulszowego pojedynczymi (1Hz) impulsami magnetycznymi. UWAGA: należy upewnić się, że osoba badana nie miewa napadów padaczkowych i nie ma metalowych implantów w ciele; (2 g) Ćwiczenie 9. Przezczaszkowa stymulacja kory mózgowej prądem stałym (tdcs). Aparat TDCS. Przeprowadzenie u współćwiczącego procedury dwu minutowej przez czaszkowej stymulacji kory mózgowej prądem stałym, umiejscawiając: 1) elektroda anodowej (stymulująca, czynna) na głowie ponad płatem potylicznym lewej półkuli mózgu; 2) elektroda katodowa (referencyjna, bierna) na powierzchni ramienia prawego. Opcje innych umiejscowień elektrod według ustaleń prowadzącego ćwiczenie. UWAGA: należy upewnić się, że osoba badana nie miewa napadów padaczkowych i nie ma metalowych implantów w ciele. (2 g) Ćwiczenie 10. Przezczaszkowa tymulacja kory mózgowej prądem stałym (tdcs). Aparat tdcs. Przeprowadzenie u współćwiczącego procedury dwu minutowej przez czaszkowej stymulacji kory mózgowej prądem stałym, umiejscawiając: 1) elektroda anodowej (stymulująca, czynna) na głowie ponad płatem czołowym lewej półkuli mózgu; 2) elektroda katodowa (referencyjna, bierna) na powierzchni ramienia prawego. Opcje innych umiejscowień elektrod według ustaleń prowadzącego ćwiczenie. UWAGA: należy upewnić się, że osoba badana nie miewa napadów padaczkowych i nie ma metalowych implantów w ciele (2 g) 4. Literatura obowiązkowa 1. Hamzei F.(red.): Neurorehabilitacja oparta na dowodach naukowych. Kinalski R. Redakcja wydania I polskiego. MedPharm Polska, Wrocław Lennon S, Stokes M.: Fizjoterapia w rehabilitacji neurologicznej. Kwolek AJ. Redakcja wydania pierwszego polskiego. Elsevier Urban & Partner, Wrocław Kinalski R.: Podstawy neurofizjologii klinicznej (W): Kwolek A. (red.): Rehabilitacja Medyczna. Tom I. Wyd. Urban & Partner, Wrocław Wydanie I, str Kinalski R.: Neurofizjologia kliniczna. (W): Kwolek A. (red.): Rehabilitacja Medyczna. Tom I. Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012, Wydanie drugie, str Kinalski R.: Neurofizjologiczne Podstawy Rehabilitacji Ruchowej (W): Kiwerski J.(red.): Rehabilitacja Medyczna. Wyd. PZWL, Warszawa Wydanie I, str Kinalski R.: Elektrodiagnostyka (W): Kiwerski J.(red.): Rehabilitacja Medyczna. Wyd. PZWL, Warszawa Wydanie I, str Kinalski R.: Neurofizjologia Kliniczna dla Neurorehabilitacji Podręcznik dla studentów i absolwentów wydziałów fizjoterapii. MedPharm Polska Wydanie I. Wrocław Kinalski R.: Neurofizjologia Kliniczna w Świetle Promowanej Koncepcji Medycyny Personalizowanej i Teradiagnostyki. (W): Huber J, Wytrążek M, Lipiec J, Kulczyk A.: Wybrane zagadnienia z neurofizjologii klinicznej i fizjoterapii. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Edukacji i Terapii w Poznaniu. Poznań (ISBN ). 9. Kinalski R.: Sprzężenie Neurofizjologii Klinicznej z Teradiagnostyką: Perspektywa Nowego Zawodu Fizjoterapeuty?. Zeszyty Promocji Rehabilitacji, Ortopedii, Neurofizjologii i Sportu. (ISSN ). Wydawnictwo WSEIT Poznań, 2012; 1:4-12.

6 6 10. Kwolek A. (red.): Fizjoterapia w Neurologii i Neurochirurgii. Wydawnictwo Lekarslkie PZWL. Warszawa Literatura uzupełniajaca 1. Hausmanowi-Petrusewicz I.(red.): Elektromiografia kliniczna. Wydanie II. Wyd. PZWL Warszawa Konturek S.: Fizjologia człowieka. Tom IV. Neurofizjologia. Wydanie VI. Wyd. UJ. Kraków Sacharczuk M.: Neurogeneza Wieku Dorosłego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.Wydanie I. Warszawa Kierownik Pracowni Neurofizjologii Klinicznej. Wyższej Szkoły Medycznej w Białymstoku Dr hab.n.med. Ryszard Kinalski